Zamawiający może, w postępowaniu prowadzonym w trybie przetargu nieograniczonego, najpierw dokonać oceny ofert, a następnie zbadać, czy wykonawca, którego oferta została oceniona jako najkorzystniejsza, nie podlega wykluczeniu oraz spełnia warunki udziału w postępowaniu, jeśli taka możliwość została przewidziana w specyfikacji istotnych warunków zamówienia lub w ogłoszeniu o zamówieniu.
Procedurę odwróconą określa art. 24aa ust. 1 ustawy z 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2015 r. poz. 2164 ze zm.). Ustęp 2 tego artykułu uzupełnia wskazania dla zamawiającego:
Jeżeli wykonawca, o którym mowa w ust. 1, uchyla się od zawarcia umowy lub nie wnosi wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy, zamawiający może zbadać, czy nie podlega wykluczeniu oraz czy spełnia warunki udziału w postępowaniu wykonawca, który złożył ofertę najwyżej ocenioną spośród pozostałych ofert.
Procedura odmienna (odwrócona) została wprowadzona do ustawy Pzp na mocy przepisów ustawy z 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw, implementującej Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z 26 lutego 2014 r.
W myśl art. 56 ust. 2 nowej dyrektywy klasycznej, w procedurach otwartych instytucje zamawiające mogą podjąć decyzję o rozpatrzeniu ofert przed sprawdzeniem, że nie ma podstaw wykluczenia i przed weryfikacją spełnienia kryteriów kwalifikacji.
Zgodnie z ustawą Pzp skorzystanie przez zamawiającego z procedury odwróconej jest możliwe wyłącznie w przypadku łącznego spełnienia następujących przesłanek:
1) postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego prowadzone jest w trybie przetargu nieograniczonego,
2) zamawiający przewidział możliwość skorzystania z procedury odwróconej w SIWZ lub w ogłoszeniu o zamówieniu.
Istotą procedury odwróconej jest to, że – w przeciwieństwie do procedury właściwej – zamawiający nie bada wszystkich złożonych w postępowaniu ofert pod kątem spełnienia warunków udziału w postępowaniu oraz braku podstaw do wykluczenia, ograniczając się jedynie do tej oferty, która została uznana za ofertę najkorzystniejszą w postępowaniu.
Badanie pozostałych ofert złożonych w postępowaniu następuje tylko w dwóch przypadkach:
1) jeżeli wykonawca, którego oferta została uznana za najkorzystniejszą w postępowaniu, nie spełnia warunków udziału bądź zachodzą wobec niego podstawy do wykluczenia;
2) jeżeli wykonawca, którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza w postępowaniu, a także spełnia on warunki udziału w postępowaniu i nie zachodzą wobec niego podstawy do wykluczenia, uchyla się od zawarcia umowy lub nie wnosi wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy.
Wskazać należy, że przeprowadzenie badania kolejnej oferty stanowi uprawnienie, a nie obowiązek zamawiającego, o czym świadczy posłużenie się przez ustawodawcę w treści art. 24aa ust. 2 Pzp sformułowaniem „może zbadać”, a nie „bada” lub „ma obowiązek zbadać”.
Patrz: Ocena ofert; Oferta.
Podstawa prawna
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającą dyrektywę 2004/18/WE (Dz.Urz. UE L 94 z 28 marca 2014 r., str. 65 ze zm.).
Ustawa z 29 stycznia 2004 r. ─ Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2015 r. poz. 2164 ze zm.) ─ art. 24aa.
Ustawa z 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1020).