WYROK
z dnia 19
września 2019 r.
Krajowa Izba Odwoławcza – w składzie:
Przewodniczący: Piotr Kozłowski
Monika Kawa-
Ogorzałek
Emil Kuriata
Protokolant:
Rafał Komoń
po rozpoznaniu na rozprawie
17 września 2019 r. w Warszawie odwołania wniesionego
2 wrz
eśnia 2019 r. do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
przez
wykonawcę: COMP S.A. z siedzibą w Warszawie
w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego pn. Usługi dotyczące systemu
teleinformatycznego Centralna Baza Danych Cudzoziemców (numer postępowania
12/DI/PN/2019)
p
rowadzonym przez zamawiającego: Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
z
siedzibą w Warszawie
przy udziale wykonawców zgłaszających swoje przystąpienia do postępowania
odwoławczego:
A.
Softiq sp. z o.o. z siedzibą w Gliwicach – po stronie odwołującego
B.
Sygnity S.A. z siedzibą w Warszawie – po stronie zamawiającego
orzeka:
1. Oddala
odwołanie.
Kosztami postępowania obciąża Odwołującego i
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 15000 zł 00 gr
(słownie: piętnaście tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez Odwołującego
tytułem wpisu od odwołania,
zasądza od Odwołującego na rzecz Zamawiającego kwotę 3600 zł 00 gr (słownie:
trzy tysiące sześćset złotych zero groszy) – stanowiącą koszty postępowania
odwoławczego poniesione z tytułu uzasadnionych kosztów strony obejmujących
wynagrodzenie pełnomocnika.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r.
– Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1986 ze zm.) na niniejszy wyrok
– w terminie 7 dni
od
dnia jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
………………………………
…………………………
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z siedzibą
w Warszawie prowadzi na podstawie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r.
– Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1986 ze zm.) {dalej
również: „ustawa pzp”, „pzp”}
w trybie przetargu nieograniczonego
postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na
usługi pn. Usługi dotyczące systemu teleinformatycznego Centralna Baza Danych
Cudzoziemców (numer postępowania 12/DI/PN/2019).
Ogłoszenie o tym zamówieniu 24 kwietnia 2019 r. zostało opublikowane w Dzienniku
Urzędowym Unii Europejskiej nr 2019/S_080 pod poz. 192029.
Wartość tego zamówienia przekracza kwoty określone w przepisach wydanych
na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy pzp.
22 sierpnia 2019
r. Zamawiający przesłał wykonawcom uczestniczącym
w
postępowaniu drogą elektroniczną zawiadomienie o rozstrzygnięciu postępowania –
wyborze jako najkorzystniejszej oferty złożonej przez Sygnity S.A. z siedzibą w Warszawie
{dalej również: „Sygnity"}.
września 2019 r. Odwołujący „COMP” S.A. z siedzibą w Warszawie {dalej również:
„Comp”} wniósł w stosownej formie elektronicznej do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
odwołanie (zachowując wymóg przekazania jego kopii Zamawiającemu) od powyższej
czynności, a także od zaniechania odrzucenia oferty Sygnity.
Odwołujący zarzucił Zamawiającemu następujące naruszenia przepisów ustawy pzp
(jeżeli poniżej nie wskazano innego aktu prawnego} {lista zarzutów}:
1. Art. 8 ust 1-3 w zw. z art. 7 ust. 1 w zw. z art. 11 ust. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji z dnia 16 kwietnia 1993 r. (t.j. Dz.U. z 2018, poz. 419) {dalej
również:
„ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji” lub „uznk”} – przez zaniechanie
efektywnej oceny skuteczności zastrzeżenia informacji i zaniechaniem ujawnienia
złożonych przez Sygnity: wyjaśnień rażąco niskiej ceny „Koncepcji wstępnej wykonania
funkcjonalności” {dalej również: „Koncepcja”} oraz uzasadnienia zastrzeżenia tajemnicy
przedsiębiorstwa, mimo że zastrzeżone przez Sygnity informacje nie spełniają
przesłanek do uznania ich za tajemnicę przedsiębiorstwa.
2. Art. 7 ust. 1 w zw. z art. 90 ust. 1 i 1a
– przez prowadzenie postępowania z naruszeniem
zasady równości wykonawców i zasady uczciwej konkurencji, polegającym na
zaniechaniu efektywnej weryfikacji
, czy oferta Sygnity i jej części nie zawierają rażąco
niskich cen.
3. Art. 7 ust 1 w zw. z art. 91 ust. 1
– przez wadliwą ocenę oferty Comp w zakresie
kryterium „Koncepcji wstępnej wykonania funkcjonalności” i przyznaniu zbyt małej liczby
punktów.
4. Art 89 ust. 1 pkt 3 i 4 oraz art 90 ust 3
– przez zaniechanie odrzucenia oferty złożonej
przez Sygnity
, pomimo że zawiera rażąco niska cenę, a jej złożenie stanowi czyn
nieuczciwej konkurencji.
5. Art 90 ust. 2 i 3 w zw. z art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art 7 ust 1 i ust. 3
– przez wadliwą
ocenę wyjaśnień złożonych przez Sygnity i uznanie na ich podstawie, że oferta tego
wykonawcy nie zawiera rażąco niskiej ceny w stosunku do przedmiotu zamówienia, a w
konsekwencji zaniechanie odrzucenia oferty Sygnity
, mimo że wykonawca ten nie złożył
wyjaśnień spełniających wymagania określone w art. 90 ust. 1-3, a jego oferta zawiera
rażąco niską cenę.
W związku z powyższym Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania i nakazanie
Zamawiającemu:
Unieważnienia wyboru najkorzystniejszej oferty.
2. Odtajnienia niezasadnie utajnionych przez Sygnity: Koncepcj
i, wyjaśnień rażąco niskiej
ceny złożonych oraz uzasadnienia tajemnicy przedsiębiorstwa.
3. U
dostępnienie Odwołującemu: Koncepcji, wyjaśnień rażąco niskiej ceny oraz
uzasadni
enia tajemnicy przedsiębiorstwa.
4. P
rzeprowadzenia badania w zakresie rażąco niskiej ceny oraz istotnych kosztów
składowych w ofercie Sygnity.
5. Odrzucenia oferty Sygnijy.
6. Dokonania ponownej oceny ofert i przyzna
nie Odwołującemu większej liczby punktów
w
kryterium „Koncepcji wstępnej wykonania funkcjonalności”.
7. D
okonania wyboru oferty Odwołującego.
Odwołujący sprecyzował zarzuty przez podanie następujących okoliczności
faktycznych i
prawnych uzasadniających wniesienie odwołania.
{ad pkt 2., 4. i 5.
listy zarzutów}
Odwołujący zrelacjonował, że Zamawiający przeznaczył na sfinansowanie
zamówienia 5.720.560 zł, a ceny złożonych ofert kształtowały się następująco: Comp –
798,13 zł, Sygnity – 2.074.272 zł, Softiq – 1.949.058 zł, Decsoft – 4.254.865,20 zł.
Odwołujący dodał, że ponieważ oferty którym przyznano punkty (czyli Compu
i Sygnity) nie
różniły się między sobą w zakresie pozacenowych kryteriów terminu realizacji
przedmiotu umowy i zadeklarowanego terminu przywrócenia działania CBDC po zgłoszeniu
awarii, Zamawiający wyżej ocenił koncepcję wstępną wykonania funkcjonalności
prze
dstawioną przez Sygnity – różnica wyniosła 15 pkt, jednak w przypadku ceny różnica
wyniosła aż 21,68 pkt.
Zdaniem Odwołującego istotne jest, że Sygnity i Softiq złożyli oferty z podobnymi
cenami, a
Zamawiający na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 pzp odrzucił jedynie ofertę Softiq.
Odwołujący podkreślił, że zgodnie z § 2 załącznika nr 5 do SIWZ przedmiotem
zamówienia są usługi świadczone przez wykonawcę z wykorzystaniem personelu, który musi
mieć wysokie kwalifikacje (rozdział 7 SIWZ).
Odwołujący stwierdził, że dyspozycja art. 90 ust. 3 pzp wskazuje, że wezwanie
w
ykonawcy do złożenia wyjaśnień w trybie art. 90 ust. 1 pzp rodzi domniemanie, że cena
oferty jest rażąco niska. Zgodnie zaś z art. 90 ust. 2 pzp na wykonawcy spoczywa obowiązek
wykazania,
że za zaoferowaną cenę jest w stanie zamówienie wykonać. Zamawiający
dokonując oceny złożonych wyjaśnień, ma zatem obowiązek zweryfikowania, czy są one
realne, poparte wiarygodnymi dowodami, tj. czy w sposób skuteczny wykonawca obalił
ciążące na nim domniemanie zaoferowania rażąco niskiej ceny. Jak; stanowi bowiem art. 90
ust. 3 Pzp, nie tylko brak złożenia wyjaśnień, ale również] złożenie wyjaśnień
potwierdzających złożenie oferty z rażąco niską ceną lub kosztem obliguje Zamawiającego
do odrzucenia oferty.
Odwołujący stwierdził, że pomimo zastrzeżenia przez Sygnity wyjaśnień rażąco
niskiej ceny
znajomość rynku pozwala Odwołującemu postawić zarzuty w zakresie rażąco
niskiego charakter zaoferowanej przez Sygnity.
Według Odwołującego ponieważ cena ofert Sygnity jest o około 40% niższa od cen
pozostałych ofert, jest ona oderwana od warunków rynkowych i nie pozwoli ona na należyte
wykonanie umowy, gdyż jest niższa niż realny poziom kosztów (wraz z uwzględnieniem
godziwego zysku) realizacji zamówienia.
Zdaniem Odwołującego szczególną uwagę należy zwrócić na koszt wynagrodzenia
osób wchodzących w skład zespołu, który będzie realizował przedmiot zamówienia.
Z
symulacji przeprowadzonych przez Odwołującego wynika, że koszty wynagrodzenia tych
osób oraz koszty poślednie w projekcie (przykładowo: koszty telefonów, przejazdów,
noclegów, materiałów biurowych, amortyzacji sprzętu itp.), ponadto udział w kosztach
ogólnych funkcjonowania firmy (lokal, księgowość, utrzymanie biura) oraz zakładany zysk.
Według Odwołującego można przyjąć, iż średnie miesięczne wynagrodzenie
kierownika projektu wynosi 12.000,00 zł, zaś średnie miesięczne wynagrodzenie pozostałych
członków personelu projektu specjalistów wymaganych przez Zamawiającego wynosi
10.000,00 zł (są to stawki brutto zawierające również koszty pracodawcy). Ponieważ jest to
projekt wielobranżowy, wymagający specjalistów z różnych dziedzin dysponujących
wymaganym doświadczeniem i potwierdzonymi kwalifikacjami, nie są to stawki wygórowane.
Jeżeli zatem Sygnity zapłaciłoby takie stawki, to przyjmując podaną cenę uznać należy,
iż osoby te nie będą poświęcały właściwej ilości czasu na realizację zamówienia.
Zdaniem Odwołującego ze względu na liczbę obowiązków, które zostały przypisane
w
ykonawcy zamówienia nie sposób ograniczać czas pracy poszczególnych osób dla
uzyskania oszczędności w fazie realizacji. Z kolei mniejsze zaangażowanie zespołu
w
ykonawcy nie pozwoli na należyte i terminowe wykonanie przedmiotu umowy. Nawet jeżeli
założyć, że Sygnty przyjęło na potrzeby kalkulacji ceny prawidłową pracochłonność, stawki
za jakie poszczególni pracownicy zmuszeni byliby świadczyć swoje usługi rażąco odbiegają
od stawek rynkowych. Ze względu na wysokie wymagania Zamawiającego nieracjonalne jest
założenie, że specjaliści Sygnity zdecydowaliby się pracować za stawki zdecydowanie
niższe niż rynkowe. Jest to kolejny argument, który świadczy o niedoszacowaniu oferty
Sygnity.
Brak uwzględnienia przez Sygnity w zaoferowanej cenie czynników obiektywnych
całości kosztów osobowych, które muszą zostać poniesione, aby realizować przedmiot
zamówienia, stanowi o niedoszacowaniu i zaniżeniu oceny ofertowej. Ponieważ w ocenie
Odwołującego nie sposób wykonać przedmiotu zamówienia za cenę oferty Sygnity,
wyjaśnienia nie mogą być rzetelne i wiarygodne.
{ad pkt 1
. listy zarzutów}
Odwołujący zrelacjonował, że Zamawiający nie udostępnił mu nie tylko wyjaśnień
rażąco niskiej ceny złożonych przez Sygnity, ale również uzasadnienia utajnienia informacji
dotyczących wyjaśnienia ceny.
Odwołujący podniósł, że w wyroku z 8 czerwca 2018 r. sygn. akt KIO 1021/18
Krajowa Izba Odwoławcza słusznie wskazała, że niedopuszczalną praktykę należy uznać
zastrzeganie całego pliku dokumentów, jeżeli znajdują się w nim informacje równej wagi,
także nieposiadające cech tajemnicy przedsiębiorstwa. W stanie faktycznym, który był
podstawą
wydania
przedmiotowego
orzeczenia,
wykonawca
obj
ął
tajemnicą
przedsi
ębiorstwa również uzasadnienie jej zastrzeżenia, przy czym Izba uznała je za
niezasługujące na ochronę.
Odwołujący wywiódł, że zastrzeżenie jawności informacji ze względu na tajemnicę
przedsiębiorstwa stanowi wyjątek od zasady jawności postępowania, w związku z tym,
przesłanki umożliwiające jego zastosowanie powinny być interpretowane ściśle. Zgodnie z
art. 8 ust. 3 pzp z
amawiający jest uprawniony do zachowania – na wniosek wykonawcy –
poufności informacji, stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 11 ust 2
ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. W celu skutecznego
zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa, konieczne jest nie tylko wykazanie, iż dane
informacje spełniają obiektywne przesłanki uznania za tajemnicę przedsiębiorstwa w
rozumieniu art
. 11 ust. 2 uznk, ale również prawidłowe wykazanie tego faktu. Bezzasadność
dokonanego zastrzeżenia, brak złożenia uzasadnienia lub też złożenie niedostatecznie
przekonującego uzasadnienia skutkować musi odtajnieniem przedmiotowych informacji.
Obowiązek zbadania prawidłowości dokonanego przez wykonawcę zastrzeżenia spoczywa
na Zamawiającym, który zgodnie z art. 8 ust. 1-3, jak również art. 7 ust. 1 pzp zobowiązany
jest do rzetelnego przeprowadzenia tej czynności i ujawnienia informacji nieprawidłowo
objętych przez wykonawcę klauzulą tajemnicy przedsiębiorstwa.
Odwołujący przypomniał, że biorąc pod uwagę treść art. 11 ust. 2 uznk określona
informacja stanowi tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli spełnia łącznie trzy warunki: a) ma
charakter techniczny, technologiczny, organizacyjny przedsiębiorstwa lub posiada wartość
gospodarczą i b) jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze nie jest powszechnie
znana osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie jest łatwo dostępna
dla takich osób, c) podjęto w stosunku do niej działania w celu utrzymania ich w poufności.
Odnosząc się do zastrzeżenia poufności wyjaśnień złożonych przez Sygnity, zdaniem
Odwołującego z całą pewnością nie wszystkie informacje stanowią tajemnicę
przedsiębiorstwa. Utajnienie całości wyjaśnień jest zdecydowanie zbyt daleko idącym
dzia
łaniem ze strony Zamawiającego, zwłaszcza, że może w praktyce uczynić prawo
do
odwołania iluzorycznym. Nie można uznać za skuteczne zastrzeżenia jawności wyjaśnień
jedynie w celu uniemożliwienia innym wykonawcom weryfikacji jej prawidłowości,
a w
konsekwencji weryfikacji działań Zamawiającego polegających na ocenie wyjaśnień
rażąco niskiej ceny, bez względu na rzeczywiste spełnienie przesłanek umożliwiających
zastrzeżenie informacji jako tajemnicy przedsiębiorstwa. Utrzymanie takiego zastrzeżenia,
stanowi naruszenie nie tylko art. 8 ust. 1-3 p
zp, ale również zasady równego traktowania
wykonawców i poszanowania zasad uczciwej konkurencji, o której mowa w art. 7 ust. 1 pzp.
{ad pkt 3. listy zarzutów}
Odwołujący stwierdził, że uwzględniając fakt rażąco niskiej ceny w ofercie Sygnity
należy założyć, iż Sygnity nie mogło przedstawić lepszej niż Odwołujący „Koncepcji wstępnej
wykon
ania funkcjonalności”. Z drugiej strony, zakładając iż przedstawiony w tej Koncepcji
sposób wykonania funkcjonalności jest lepszy to jest on nierealny, ze względu na to,
że Sygnity nie jest w stanie zatrudnić odpowiednio wykwalifikowanej kadry.
W złożonej na posiedzeniu odpowiedzi na odwołanie z 17 września 2019 r.
Zamawiaj
ący wniósł o oddalenie odwołania, w szczególności następująco uzasadniając
swoje stanowisko.
{ad pkt 2., 4. i 5. listy zarzutów}
W ocenie Zamawiającego złożone przez Sygnity wyjaśnienia i dowody potwierdziły,
że cena jego oferty, w tym jej części składowe, umożliwiają wykonanie zarówno całości
przedmiotu zamówienia, jak i poszczególnych zadań. Przy czym wyceniony został pełen
za
kres przedmiotu zamówienia oraz wszystkie koszty dodatkowe, w tym wyjazdów, zarządu,
ryzyk dodatkowych oraz uwzględniony zysk Wykonawcy.
Zamawiający oświadczył, że przy ocenie złożonych wyjaśnień uwzględnił m.in.,
że Sygnity:
(a) p
osiada wieloletnie doświadczenie w wykonywaniu, a także świadczeniu usług
utrzymania i rozwoju oraz wsparcia dla użytkowników końcowych systemów o dużej
złożoności, w tym na rzecz Zamawiającego, dotyczących obszaru rynku pracy oraz
zabezpieczenia społecznego i rodziny, a zatem zna otoczenie i uwarunkowania prawne, w
których funkcjonuje Zamawiający, a także specyfikę Zamawiającego i systemów
informatycznych przez niego eksploatowanych,
(b) jest twórcą oraz aktualnie świadczy usługi utrzymania analogicznego do będącego
przedmiotem z
amówienia systemu, tj. Aplikacji Centralnej (AC), który zgodnie z informacją
zawartą w SIWZ zostanie zastąpiony przez system CBDC w zakresie danych i usług
dotyczących cudzoziemców, i z którego dane będą migrowane do CBDC, a co za tym idzie,
dysponuje zbud
owanym przy wcześniejszych pracach na rzecz Zamawiającego zespołem
o
szerokiej i unikalnej znajomości merytoryki oraz technologii wykorzystywanej w obszarze
dotyczącym zatrudniania cudzoziemców, którego członkowie są jednocześnie twórcami AC;
(c)
wyceniło wykonanie systemu AC od podstaw na kwotę 257172,34 zł (tj. o ok.
połowę mniej w stosunku do zaoferowanej ceny za wykonanie CBDC) i wytworzyło ten
system za podaną cenę w terminach i zgodnie z wymaganiami Zamawiającego.
(d)
wyceniło koszty świadczenia usług administrowania oraz usuwania błędów
i
awarii, a także wsparcia użytkowników (hot-line) na poziomie odpowiednio ok. 245%
i
136,7% kosztów wskazanych w realizowanej na rzecz Zamawiającego umowie nr
17/DI/PN/2016 z
15 grudnia 2016 r. za tożsame co do zakresu usługi; również wycena
roboczogodziny świadczenia usługi rozwoju CBDC stanowi 128% ceny we wskazanej
powyżej umowie;
(e)
świadczy usługi administrowania oraz usuwania błędów i awarii, a także wsparcia
użytkowników (hot-line) w ramach powyższej umowy w sposób terminowy i rzetelny.
Zamawiający podkreślił, że wyjaśnienia zawierały szczegółowe obliczenia dotyczące
kosztów pracy osób, które będą pełnić określone role w trakcie realizacji zamówienia, w tym
w aspekcie poszczególnych usług stanowiących przedmiot zamówienia, tj. wykonania:
analizy i zaprojektowania CBDC, wykonania i wdrożenia CBDC w środowiskach testowym
i
przedprodukcyjnym, dokonania migracji oraz wdrożenia CBDC w środowisku produkcyjnym,
realizacji usług rozwoju CBDC, administrowania oraz usuwania awarii i błędów, świadczenia
usług wsparcia dla użytkowników CBDC. Wskazano również precyzyjnie, jak w łącznej cenie
oferty i cenie poszczególnych usług kształtują się pozostałe koszty.
Zamawiający zrelacjonował, że jedyne jego wątpliwości budziła liczba godzin pracy
przy wycenie real
izacji usług (o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 1-3 wzoru umowy) przy
poszczególnych rolach, sugerująca, że przewidywany wymiar czasu pracy przekracza
zadeklarowany w ofercie czas wykonania tego zakresu przedmiotu zamówienia. Stąd wezwał
Sygnity pismem z 11 czerwca 2019 r.
do złożenia dodatkowych wyjaśnień. W odpowiedzi 14
czerwca 2019 r.
Wykonawca podał liczbę osób, którą zamierza zaangażować do realizacji
przedsięwzięcia, w tym do wykonania poszczególnych zadań, odrębnie dla każdej z usług, o
których mowa w 2 ust. 1 pkt 1-3 wzoru umowy i odrębnie dla każdej roli.
W ocenie Zamawiającego złożone wyjaśnienia potwierdziły możliwość wykonania
przez Sygnity
przedmiotu zamówienia w zakresie usług, o których mowa w 2 ust. 1 pkt 1-3
wzoru umowy, w terminie zadeklarowanym w ofercie.
Natomiast z
łożone przez Softiq sp. z o.o. wyjaśnienia i przedłożone dowody były
niespójne i zawierały sprzeczności. W ocenie Zamawiającego nie uzasadniały wartości
kosztów poszczególnych usług, a także potwierdzały opinię Zamawiającego, iż niektóre
usługi w ofercie firmy Softiq są niedoszacowane, a montaż finansowy zastosowany w ofercie
Softiq sp. z o.o. jest tak skonstruowany, aby maksymalnie ograniczyć ewentualną
odpowiedzialność firmy, w związku z czym Zamawiający podjął decyzję o odrzuceniu oferty
Softiq.
{ad pkt 1. listy zarzutów}
Zamawiający podał, że 12 września 2019 r. przekazał Odwołującemu uzasadnienie
zastrzeżenia przez Sygnity jako tajemnicy przedsiębiorstwa „Koncepcji wstępnej wykonania
funkcjo
nalności”. Jednocześnie Zamawiający oświadczył, że uprzednie nieprzekazanie jego
treści było wynikiem niedopatrzenia.
W ocenie Zamawiającego Sygnity w obu uzasadnieniach zawarło wyczerpującą
argumentację, odnosząc się do uwarunkowań formalnych, organizacyjnych i technicznych
firmy, unikalnej wiedzy i dotychczasowych doświadczeń, które są znane wyłącznie wąskiemu
gronu osób zobowiązanych do dyskrecji, odpowiadających za przygotowanie oferty, a przez
to posiadają określoną wartość rynkową i pozwalają Wykonawcy osiągać przewagę
konkurencyjną na rynku IT i w obszarze zamówień publicznych.
Zamawiający podał, że wyjaśnienia Sygnity w przedmiocie rażąco niskiej ceny
zawierają informacje dotyczące poziomów wynagrodzeń, przyjętych marż handlowych,
zakresu współpracy z innymi dostawcami, informacje o metodologii realizacji usług
stanowiących przedmiot zamówienia oraz informacje handlowe dot. działalności spółki
u
innych klientów. Zgodnie z oświadczeniem Sygnity informacje te nie zostały ujawnione
do
publicznej wiadomości, a Wykonawca podjął wszelkie niezbędne działania zmierzające
do zachowania poufności w tym zakresie. Stąd Zamawiający uznał, że wypełnione zostały
przesłanki definiujące tajemnicę przedsiębiorstwa w art. 11 ust. 2 uznk.
Zamawiający dodał, że nie mógł udostępnić wyjaśnień w części, gdyż w całości
opierają się na szczegółowych kalkulacjach kosztów i przychodów, wzajemnie powiązanych
ze sobą.
Zamawiający zauważył, że zastrzeżenia swojej Koncepcji dokonał każdy wykonawca
uczestniczący w postępowaniu. Z uwagi na zakres i treść Koncepcji Zamawiający uznał, że
wiedza, która jest potrzebna do jej opracowania – szczególnie dotycząca rynku IT, na którym
dochodzi do przejmowania zarówno klientów, jak i pracowników – jest unikalna i stanowi
istotną wartość.
W ocenie
Zamawiającego zastrzeżone w Koncepcji Sygnity informacje zawierają
dane o wysokim stopniu zaawansowania technicznego i zost
ały przygotowane dla tego
konkretnego po
stępowania. Wszystkie zastrzeżone informacje mają charakter komercyjny,
są przejawem unikalnej wiedzy i doświadczenia Sygnity oraz mają określoną wartość
gospodarczą (na ich pozyskanie, wykorzystanie i chronienie firma musiała wydatkować
konkretne środki finansowe). Wysoką jakość Koncepcji opracowanej przez Sygnity
potwierdza, że jako jedyna w postępowaniu, która otrzymała prawie maksymalną liczbę
możliwych do uzyskania punktów (30/32).
W związku z powyższym Zamawiający uznał, że ujawnienie koncepcji mogłoby
stanowić podstawę do dokonania przez podmioty konkurencyjne wobec Sygnity
niedozwolonych c
zynów nieuczciwej konkurencji.
W
piśmie z 17 września 2019 r. Przystępujący zawarł w szczególności następującą
argumentację.
{ad pkt 2., 4. i 5. listy zarzutów}
Jedynym w miarę sprecyzowanym zarzutem w tym zakresie jest zaniżenie przez
Sygnity w swojej
ofercie kosztów zatrudnienia osób angażowanych do projektu. W treści
swego odwołania Comp wskazuje na właściwe jego zdaniem kwoty wynagrodzenia, jakie są
niezbędne do wyasygnowania w celu zatrudnienia specjalistów niezbędnych do realizacji
przedmiotu
zamówienia. Nie wskazuje jednak z jakich względów te, a nie inne kwoty uznał
jako właściwe i nie wziął pod uwagę, iż możliwym jest, że pozostali wykonawcy mogą mieć
dostęp do specjalistów po stawkach innych niż te, które są właściwe np. Odwołującemu, czy
nawet
niższe niż wskazywane przez Odwołującego jako źródło średnich stawkach
rynkowych, na jakie powołują się poszczególne portale porównujące zarobki w ramach
poszczególnych branż.
Odwołujący wyraźnie zaznaczył, że do sytuacji Przystępującego okoliczności
prze
dstawione w odwołaniu nie będą miały zastosowania. Wprost bowiem z przedłożonych
do wyjaśnień Sygnity dowodów wynika, iż w jego przypadku koszty związane z pozyskaniem
personelu umożliwiają mu zaoferowanie przedmiotu zamówienia po znacznie
korzystniejszych
cenach niż zapewne ceny, jakie może zaoferować Odwołujący. Co więcej,
dowody te wskazują nie tyle na możliwość realizacji przedmiotu zamówienia po stawkach
wskazanych w ofercie Sygnity, ale wręcz dają pewność, iż zaoferowana stawka
roboczogodziny jest rea
lna i możliwa do utrzymania w toku wykonywania zamówienia
publicznego, stanowiącego przedmiot prowadzonego postępowania.
Przystępujący nie zakwestionował co do zasady konieczności wzięcia pod uwagę
przynajmniej niektórych innych elementów kosztotwórczych, które wskazał w odwołaniu
Comp. Jednak
zauważył, że konieczność poniesienia określonych kosztów, czy też ich
wysokość jest uzależniona każdorazowo od właściwości każdego wykonawcy, metodologii
realizacji prac, sposobu szacowania kosztów itp. Najistotniejszym jest, że Sygnity
uwzględniło wszystkie elementy, które są niezbędne do prawidłowego skalkulowania,
a
następnie zrealizowania prac przy uwzględnieniu stawek określonych w ofercie.
Przystępujący zwrócił uwagę, że stawka roboczogodziny pracy konsultanta
z
aoferowana przez Sygnity w tym postępowaniu jest w bardzo zbliżona do stawki
zaoferowanej przez Softiq, oraz porównywalna, a nawet wyższa niż stawki oferowane
zarówno przez Przystępującego, jak i innych wykonawców w innych postępowaniach
o
udzielenie zamówienia publicznego realizowanych na rzecz tego konkretnego
Zamawiającego. W tej sytuacji dla Przystępującego oczywiste wydaje się, że stawka ta jest
rynkowa i realna.
Przystępujący w szczególności wskazał, że:
(a) Deleguje na potrzeby realizacji przedmiotu
zamówienia niezbędny zespół osób o
kompetencjach odpowiednich do prawidłowej realizacji tego typu usług. Szczegółowe
informacje w tym zakresie znajdują się na stronach 5-7 oraz 8-12 wyjaśnień z 5 czerwca
2019 r. Osoby delegowane przez Sygnity do realizacj
i przedmiotu zamówienia niewątpliwie
posiadają kompetencje niezbędne, ale i wystarczające do prawidłowej realizacji prac w tym
obszarze przewidzianych przez
Zamawiającego.
(b) Ocena tego, czy wynagrodzenie danej osoby jest adekwatne do posiadanych
kompeten
cji jest w istocie ocenę, czy wynagrodzenie przyporządkowane danej osobie jest
realne i wiarygodne. W powyższym zakresie zarówno sama treść wyjaśnień złożonych przez
Przystępującego, jak i dowody załączone przez niego w postaci umów regulujących
współpracę z Sygnity jednoznacznie pozwalają ustalić, że stawki wynagrodzenia są nie tylko
prawdopodobne, ale po prostu udowodnione co d
o kwot przyjętych do kalkulacji.
(c) S
topień zaangażowania każdej z osób w realizację usług modyfikacji został
dokonany w ramach w
yjaśnień w odniesieniu do tej pozycji na stronie 17 złożonych
wyjaśnień z 5 czerwca 2019 r. W ocenie Przystępującego, a także w kontekście jego
dotychczasowych bardzo szerokich doświadczeń w pracy u Zamawiającego przy różnego
rodzaju projektach, zastosowan
e współczynniki są odpowiednie i wystarczające do realizacji
prac na wymaganym przez niego poziomie.
(d) K
westia kosztów pracodawcy oraz pozapłacowych kosztów zatrudnienia
pracowników również została przez Przystępującego zaadresowana w treści złożonych
wy
jaśnień. Szczegółowe informacje na temat przyjętych do kalkulacji kosztów w tym zakresie
wskazane zostały na str. 8-11 oraz 28 wyjaśnień. W tym kontekście zaznaczamy stanowczo,
w odniesieniu do kosztów pracodawcy, że koszty te w odniesieniu do elementów, które
zostały opisane w odwołaniu zostały przez Sygnity ujęte w treści oferty.
Sygnity
zwróciło uwagę, że aktualnie realizuje na rzecz Zamawiającego usługi m. in.
w ramach umowy z
4 lutego 2019 r. na utrzymanie i rozwój systemu STOR (kopia umowy w
załączeniu) przy stawce za roboczogodzinę pracy w wysokości 37,50 zł brutto, co oznacza,
iż jest to stawka niższa niż aktualnie zaoferowana w tym postępowaniu. Przy czym zlecone
prace są realizowane bez żadnych uchybień i zastrzeżeń ze strony Zamawiającego,
umożliwiają Sygnity nie tylko pokrycie wszystkich ponoszonych kosztów, ale też uzyskanie
zysku. Cena za 1 rbh,
jaką zaoferowała spółka Sygnity w przedmiotowym postępowaniu, jest
również dokładnie taka sama, jaką zaoferował inny uczestnik niniejszego postępowania tj.
Softiq w postępowaniu nr 3/Dl/PN/2019 „Usługi dotyczące Systemu Rejestru Jednostek
Pomocy Społecznej (RJPS) w zakresie rozwoju, utrzymania i wsparcia użytkowników” oraz
wyższa od zaoferowanej przez Odwołującego ceny za 1 rbh w postępowaniu nr
44/Dl/PN
/2018 „Usługi dotyczące systemu Broker SI PSZ'. Obydwie oferty były składane w
2019 roku, a więc ceny są aktualne. Odnośnie pierwszej z nich przed Izbą prowadzone było
postępowanie odwoławcze z odwołania firmy Softiq (pod sygn. akt KIO 1135/1 9), w tym w
z
akresie zarzutu rażąco niskiej ceny zarówno w odniesieniu do całej ceny oferty, jak i
poszczególnych jej elementów składowych, w szczególności w zakresie ceny za jedną
roboczogodzinę pracy osoby skierowanej do realizacji przedmiotu zamówienia. Wyrok Izby z
dnia 11 lipca 2019 r. nie pozostawił wątpliwości, iż poziom kosztów zaoferowanych przez
Sygnity w postępowaniu, którego przedmiotem był system RJPS miał charakter rynkowy.
Przystępujący podsumował, że poza gołosłownymi twierdzeniami Odwołującego, brak
jes
t jakichkolwiek dowodów na to, że wyjaśnienia złożone przez Sygnity mają charakter
nierzetelny, a sama cena roboczogodziny pracy jako podstawa oblicze
nia pozostałych
kosztów oferty wskazuje na zaoferowanie jej poniżej kosztów, co przesądzałoby o tym, że
m
a charakter ceny rażąco niskiej.
{ad pkt 1. listy zarzutów}
Przystępujący stwierdził, że w swoich wyjaśnieniach utajnił te informacje, które
posiadają dla niej istotne znaczenie o charakterze organizacyjnym i handlowym,
posiadających jednocześnie wartość handlową. Prawidłowość takiego działania potwierdza
również orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej w tym zakresie (przykładowo wyroki
wydane: 11 lutego 2013 r. sygn. akt KIO 175/13, 7 czerwca 2013 r. sygn. akt KIO 1239/13
czy 7 kwietnia 2014 r. sygn. akt:
KIO 523/14), co zostało wyraźnie wskazane w treści
złożonych wyjaśnień. Co więcej według Przystępującego spełnił również pozostałe warunki,
od których uzależniona jest skuteczność dokonanego zastrzeżenia, tzn. jako całość lub w
szczególnym zestawieniu i zbiorze nie została ujawniona (a co za tym idzie nie jest ona
powszechnie znana) osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie jest
łatwo dostępna dla takich osób; o podjęto w stosunku do niej, przy zachowaniu należytej
staranności, działania w celu utrzymania jej w poufności.
W odniesieniu do utajnienia „Koncepcji wstępnej wykonania funkcjonalności”
Przystępujący stwierdził, że w odwołaniu oprócz pewnych kwestii natury ogólnej nie
przedstawiono
żadnych argumentów wskazujących, że Koncepcja jako taka nie mogłaby być
przedmiotem tajemnicy
przedsiębiorstwa Sygnity. Nie wykazano również, aby nie zostały
zachowane pozostałe elementy warunkujące uznanie Koncepcji wstępnej wykonania
funkcjonalności jako tajemnica przedsiębiorstwa. W tej sytuacji nie jest jasne, jakie
konkretnie okoliczności zdaniem Odwołującego mają być podstawą do uwzględnienia
powyższego zarzutu, może poza faktem braku zapoznania się przez Odwołującego
z
informacjami na temat podstaw zastrzeżenia danych informacji jako tajemnica
przedsiębiorstwa.
W tym stanie rzeczy,
biorąc dodatkowo pod uwagę, że również Koncepcja dołączona
do oferty Comp
nie została Przystępującemu przekazana (czyli również Comp przyjął, iż
stanowi ona
tajemnicę jego przedsiębiorstwa), dla Przystępującego oczywista jest
bezzasadność zarzutu Odwołującego.
Ponieważ odwołanie nie zawierało braków formalnych, a wpis od niego został
uiszczony
– podlegało rozpoznaniu przez Izbę.
W toku czy
nności formalnoprawnych i sprawdzających Izba nie stwierdziła,
aby
odwołanie podlegało odrzuceniu na podstawie przesłanek określonych w art. 189 ust. 2
pzp. Nie zgłaszano w tym zakresie odmiennych wniosków.
Z uwagi na brak podstaw do odrzucenia odwołania lub umorzenia postępowania
odwoławczego sprawa została skierowana do rozpoznania na rozprawie, podczas której
podtrzymano dotychczasowe stanowiska.
Po przeprowadzeniu rozp
rawy z udziałem Stron i Przystępującego, uwzględniając
zgr
omadzony materiał dowodowy, jak również biorąc pod uwagę oświadczenia
i stanowiska zawarte w
odwołaniu i dalszym piśmie (w graniach zarzutów zawartych w
odwołaniu), odpowiedzi na odwołanie, zgłoszeniu przystąpienia, a także wyrażone
ustnie na rozprawie i odnotowane w protokole, Iz
ba ustaliła i zważyła, co następuje:
Z art. 179 ust. 1 pzp wynika, że odwołującemu przysługuje legitymacja do wniesienia
odwołania, gdy ma (lub miał) interes w uzyskaniu zamówienia oraz może ponieść szkodę
w
wyniku naruszenia przez zamawiającego przepisów ustawy.
W ocenie Izby Odwołujący wykazał, że ma interes w uzyskaniu przedmiotowego
zamówienia, gdyż złożył ofertę w postępowaniu prowadzonym przez Zamawiającego.
O
dwołujący może ponieść szkodę w związku z zarzucanymi Zamawiającemu naruszeniami
przepisów ustawy pzp, gdyż zaniechanie odrzucenia oferty Przystępującego uniemożliwia
Odwołującemu uzyskanie przedmiotowego zamówienia, na co mógłby w przeciwnym razie
liczyć.
{rozpatrzenie zarzutu z pkt 1. listy zarzutów}
Izba ustaliła następujące okoliczności jako istotne:
Sygnity
– zarówno składając w ofercie Koncepcję ofertę, jak i wyjaśnienia dotyczące
ceny oferty
– wraz z zastrzeżeniem ich jako tajemnicy przedsiębiorstwa przedstawiło zwięzłe
uzasadnienie, w którym jednak nie ograniczyło się do przywołania treści art. 11 ust. 2 ustawy
o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, ale odniosło się, w jaki sposób w tym przypadku
spełnione są wszystkie trzy przesłanki wynikające z tego przepisu.
W tym postępowaniu o udzielenie zamówienia dla wszystkich jego uczestników
oczywiste było, że sporządzenie koncepcji realizacji zamówienia ocenianej w ramach
najważniejszego kryterium pozacenowego opiera się na unikalnym know-how, czyli ma
wymierną wartość gospodarczą, stąd wszyscy wykonawcy utajnili w tym zakresie swoje
oferty,
co Zamawiający utrzymał w mocy.
Zarzut odwołania, uszczegółowiony z konieczności w piśmie procesowym, sprowadza
się do zakwestionowania skuteczności zastrzeżenia z uwagi na omyłkowe wskazanie
w
treści zastrzeżenia błędnej nazwy Koncepcji z odwołaniem się do pkt opisu zamówienia
z
innego postępowania równolegle prowadzonego przez Zamawiającego.
Izba stwierdziła, że choć kwestia ta była przedmiotem odrębnych wyjaśnień,
na
podstawie informacji, o których wspomniano w wezwaniu do ich złożenia (Sygnity na
plat
formie zakupowej oznaczył jako tajemnicę przedsiębiorstwa dokument prawidłowo
zatytułowany z odesłaniem do odpowiednich pkt opisu przedmiotu zamówienia),
uwzględniając reguły wykładni oświadczeń woli z Kodeksu cywilnego (w szczególności
zgodnie z art. 65
§ 1 kc oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze
względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz
ustalone zwyczaje
), Zamawiający mógł stwierdzić nawet bez ich złożenia, że intencją
Wykonawcy było zastrzeżenie Koncepcji, którą składa w tym postępowaniu.
Skoro po wniesieniu odwołania Zamawiający udostępnił Odwołującemu uzasadnienie
utajnienia Koncepcji przez Sygnity, do czego Odwołujący odniósł się w piśmie procesowym,
biorąc pod uwagę stan rzeczy na chwilę orzekania, uchybienie Zamawiającego, który
powinien wcześniej to uczynić, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.
Również w przypadku wyjaśnień ceny oferty, skoro bazują one przede wszystkim na
nieznanych Odwołującemu i innym wykonawcom wynagrodzeniach obowiązujących
w
Sygnity, oczywiste jest, że mają one dla niego wymierną wartość gospodarczą, skoro
konkurenci nie są w stanie znaleźć pracowników za takie stawki.
Skoro uzasadnienie utajnienia wyjaśnień dotyczących ceny jest wystarczające, a
Odw
ołujący mimo jego nieudostępnienia zdecydował się skarżyć również jego zasadność,
dla rozstrzygnięcia tego zarzutu, który jest dalej idący, nie ma znaczenia, że nieprawidłowo
Zamawiający nie udostępnił Compowi tego uzasadnienia.
W tych okolicznościach Izba stwierdziła, że zarzut odwołania jest bezzasadny.
Przypomnienia wymaga, że jawność postępowania o udzielenie zamówienia jest
jedną z podstawowych zasad obowiązujących w systemie zamówień publicznych, wyrażoną
w art. 8 ust. 1 pzp, a ograniczenie dostępu do informacji związanych z postępowaniem
o
udzielenie zamówienia może zachodzić wyłącznie w przypadkach określonych ustawą,
co
wynika z art. 8 ust. 2 pzp. Podstawowym wyjątkiem od tej zasady jest wyłączenie
udostępniania informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa na podstawie art. 8 ust. 3
pzp, zgodnie z którym nie ujawnia się informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa
w
rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, jeżeli wykonawca, nie później
niż w terminie składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu,
zastrzegł, że nie mogą być one udostępniane oraz wykazał, iż zastrzeżone informacje
stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa.
W poprzednim stanie prawnym ustawodawca nie wskazywał wyraźnie na obowiązek
wyka
zania, że zastrzeżone informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa. Jak to
zauważono w uzasadnieniu do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo
zamówień publicznych (Sejm RP VII kadencji, nr druku 1653) odnośnie wprowadzenia
obowiązku ujawniania informacji stanowiących podstawę oceny wykonawców (czyli zmiany
art. 8 ust. 3 pzp):
Przepisy o zamówieniach publicznych zawierają ochronę tajemnic
przedsiębiorstwa wykonawcy ubiegającego się o udzielenie zamówienia. Mimo zasady
jawności postępowania, informacje dotyczące przedsiębiorstwa nie są podawane
do
publicznej wiadomości. Jednakże, słuszny w swym założeniu przepis jest w praktyce
patologicznie nadużywany przez wykonawców, którzy zastrzegając informacje będące
podstawą do ich ocen, czynią to ze skutkiem naruszającym zasady uczciwej konkurencji,
tj.
wyłącznie w celu uniemożliwienia weryfikacji przez konkurentów wypełniania przez nich
wymagań zamawiającego. Realizacja zadań publicznych wymaga faktycznej jawności
wyboru wykonawcy. Stąd te dane, które są podstawą do dopuszczenia wykonawcy do
udziału w postępowaniu powinny być w pełni jawne. Praktyka taka miała miejsce do roku
2005 i bez negatywnego skutku dla przedsiębiorców dane te były ujawniane. Poddanie ich
regułom ochrony właściwym dla tajemnicy przedsiębiorstwa jest sprzeczne z jej istotą,
a
przede wszystkim sprzeczne z zasadą jawności realizacji zadań publicznych.
Stąd w znowelizowanym art. 8 ust. 3 pzp na wykonawcę nałożono obowiązek
wykazania
zamawiającemu
przesłanek
zastrzeżenia
informacji
jako
tajemnica
przedsiębiorstwa. W konsekwencji rolą zamawiającego w toku badania ofert lub wniosków
jest ustalenie, czy wykonawca temu obowiązkowi sprostał, udowadniając, że zastrzeżone
informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa. Przy czym użyte przez ustawodawcę
sformułowanie, w którym akcentuje się obowiązek „wykazania”, oznacza coś więcej aniżeli
samo wyjaśnienie (uzasadnienie) powodów objęcia tajemnicą przedsiębiorstwa. Z pewnością
za takie „wykazanie” nie może być uznane ogólne uzasadnienie, sprowadzające się de facto
do przytoczenia elementów definicji legalnej tajemnicy przedsiębiorstwa wynikającej
aktualnie z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 419 ze zm.)
. Ponadto według art. 8 ust. 3 pzp
wykonawcy mają obowiązek wykazania zasadności zastrzeżenia informacji jako tajemnica
przedsiębiorstwa nie później niż w terminie składania ofert lub wniosków.
Już w uchwale Sądu Najwyższego z 21 października 2005 r. sygn. akt III CZP 74/05
przesądzono, że w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego zamawiający bada
skuteczność dokonanego przez oferenta zastrzeżenia dotyczącego zakazu udostępniania
informacji potwierdzających spełnienie wymagań wynikających ze specyfikacji istotnych
warunków zamówienia. A następstwem stwierdzenia bezskuteczności zastrzeżenia jest
wyłączenie zakazu ujawniania zastrzeżonych informacji.
Wykonawca, który chce skutecznie utajnić informacje przedstawiane zamawiającemu
w postępowaniu o udzielenie zamówienia, zobowiązany jest wykazać łączne wystąpienie
przesłanek wynikających z definicji legalnej tajemnicy przedsiębiorstwa zawartej w art. 11
ust. 2 uznk, czyli że zastrzegane informacje: po pierwsze – mają charakter techniczny,
technologiczny, organizacyjny
przedsiębiorstwa lub inny posiadający wartość gospodarczą,
po drugie
– jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze nie są powszechnie znane
osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla
takich osób. Po trzecie – że uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi
podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności.
Należy podkreślić, że nie budzi wątpliwości w doktrynie i orzecznictwie, że warunkiem
sine qua non
w ramach pierwszej przesłanki jest posiadanie przez daną informację wartości
gospodarczej. Innymi słowy nie każda informacja o charakterze technicznym,
technologicznym, organizacyjnym (lub jeszcze innym) dla przedsiębiorstwa może być
przedmiotem tajemn
icy, ale wyłącznie taka, która ma pewną wartość gospodarczą
(jest
źródłem zysku lub pozwala na zaoszczędzenie kosztów) dla przedsiębiorcy dzięki temu,
że pozostanie poufna.
Skoro Sygnity w wystarczający sposób wykazało Zamawiającemu wartość
gospodarczą informacji zawartych w Koncepcji i wyjaśnieniach dotyczących ceny oferty,
a
także pozostałe dwie przesłanki uznania ich za tajemnicę przedsiębiorstwa, zarzuty
odwołania w tym zakresie należy uznać za bezzasadne.
{rozpoznanie zarzutów z pkt 2., 4. i 5. listy zarzutów}
Izba ustaliła następujące okoliczności jako istotne:
Pismem z 31 maja 2019 r. Zamawiający wezwał Sygnity w trybie art. 90 ust. 1 oraz 1a
pzp zwrócił się o udzielenie szczegółowych wyjaśnień, w tym złożenia dowodów,
dotyczących elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny oferty.
Podstawą wezwania było odbieganie ceny oferty zarówno od ubruttowionej wartości
zamówienia (o blisko 64%), jak i od średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert
(nieco ponad 35%).
Zamawiający sprecyzował, że oczekuje wyjaśnień oraz szczegółowej kalkulacji
cenotwórczej wraz z dowodami, które w ocenie Wykonawcy uzasadniają zarówno
zaoferowaną cenę oferty, jak też poszczególne ceny cząstkowe na nią się składające.
Pismem z 5 czerwca 2019 r., które w całości zostało zastrzeżone jako tajemnica
przedsiębiorstwa, Sygnity udzieliło wyjaśnień odpowiadających powyższemu wezwaniu t.j.
zawierających w szczególności kalkulację kosztów pracowniczych wykonania przedmiotu
umowy w rozbiciu na poszczególne etapy wymienione w § 2 ust. 1 wzoru umowy, czyli: 1)
analizę i zaprojektowania CBDC, 2) wykonanie CBDC oraz wdrożenie w środowiskach
testowym i
przedprodukcyjnym, 3) migrację danych do CBDC oraz wdrożenia w środowisku
produkcyjnym, 4) rozwoju CBDC (z dodatkowym rozbiciem teg
o etapu według systematyki
§ 8 ust. 1 wzoru umowy na zmiany wynikające z: po pierwsze – potrzeb i wymagań
funkcjonalnych użytkowników, po drugie – zmian prawnych oraz aktualizacji platformy
sprzętowo-systemowej – upgrade’u oprogramowania, modernizacji platformy sprzętowo-
systemowej), 5) administrowania ora
z usuwania awarii i błędów CBDC oraz 6) wsparcia
u
żytkowników CBDC, a także kosztów: zarządzania projektem w okresie utrzymania
(po
wdrożeniu produkcyjnym), narad koordynacyjnych (o których mowa w § 4 ust. 4 wzoru
umowy), obsługi kontroli (o której mowa w § 19 wzoru umowy), klauzuli społecznej (z pkt
3.4.1. s.i.w.z.), wreszcie podania poziomu założonych względem kosztów łącznych kosztów
operacyjnych, w tym: delegacji pracowników, czynszu, infrastruktury, materiałów biurowych
oraz innych kosztów i ryzyka.
Do wyjaśnień załączono dowody w postaci umów o pracę reprezentatywnych dla
stanowisk, które będą zaangażowane w realizację tego zamówienia.
Pismem z 11 czerwca 2019 r. Zamawiający, w związku z tym, że w szczegółowych
wyja
śnieniach kalkulacji elementów formularza ofertowego w odniesieniu do wykonania
przedmiotu umowy w zakresach, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 1-3 wzoru umowy, dla
większości zdefiniowanych ról przewidziano czas pracy w wymiarze przekraczającym 168 h,
zażądał podania, odrębnie dla każdej wyszczególnionej roli, konkretnej liczby osób.
Pismem z 14 czerwca 2019 r., które w całości zostało zastrzeżone jako tajemnica
przedsiębiorstwa, Sygnity udzieliło wyjaśnień odpowiadających powyższemu wezwaniu t.j.
podało liczbę osób na poszczególnych funkcjach, którą przewiduje skierować do realizacji
tego zamówienia na poszczególnych etapach jego realizacji.
W tych okolicznościach Izba stwierdziła, że zarzuty odwołania są niezasadne.
Odwołujący bezzasadnie domaga się odrzucenia oferty Sygnity na podstawie art. 89
ust. 1 pkt 4 pzp
w zw. z art. 90 ust. 3 pzp, gdyż w udzielonych Zamawiającemu w trybie 90
ust. 1 i 2 pzp
wyjaśnieniach Przystępujący wykazał jednoznacznie, że jego oferta nie zawiera
rażąco niskiej ceny w stosunku do przedmiotu zamówienia, obalając w ten sposób
domniemanie, które legło u podstaw wezwania.
Zgodnie z art. 90 ust. 1 pzp, jeżeli zaoferowana cena lub koszt, lub ich istotne części
składowe, wydają się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia i budzą
wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z
wymaganiami określonymi przez zamawiającego lub wynikającymi z odrębnych przepisów,
zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie dowodów, dotyczących
wyliczenia ceny lub kosztu, w szczególności w zakresie: 1) oszczędności metody wykonania
zamówienia, wybranych rozwiązań technicznych, wyjątkowo sprzyjających warunków
wykonywania zamówienia dostępnych dla wykonawcy, oryginalności projektu wykonawcy,
kosztów pracy, których wartość przyjęta do ustalenia ceny nie może być niższa od
minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie art. 2 ust. 3-5 ustawy z dnia
10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U, Nr 200, poz. 1679,
z
późn. zm.); 2) pomocy publicznej udzielonej na podstawie odrębnych przepisów, 3)
wynikającym z przepisów prawa pracy i przepisów o zabezpieczeniu społecznym,
obowiązujących w miejscu, w którym realizowane jest zamówienie; 4) wynikającym
z p
rzepisów ochrony środowiska; 5) powierzenia wykonania części zamówienia
podwykonawcy.
Według normy zawartej w art. 90 ust. 2 pzp obowiązek wykazania, że oferta nie
zawiera rażąco niskiej ceny lub kosztu spoczywa na wykonawcy.
Art. 90 ust. 3 pzp stanowi,
że zamawiający odrzuca ofertę wykonawcy, który nie złożył
wyjaśnień lub jeżeli dokonana ocena wyjaśnień wraz ze złożonymi dowodami potwierdza,
że oferta zawiera rażąco niską cenę lub koszt w stosunku do przedmiotu zamówienia. Z kolei
zgodnie z art. 89 ust.
1 pkt 4 pzp zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli zawiera rażąco niską
cenę lub koszt w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Ponadto na mocy art. 190 ust. 1a pkt 1 pzp ciężar dowodu, że oferta nie zawiera
rażąco niskiej ceny, spoczywa na wykonawcy, który ją złożył, jeżeli jest stroną albo
uczestnikiem postępowania odwoławczego.
W pierwszej kolejności należy rozważyć co oznacza „rażąco niska cena”. Jak trafnie
wskazano w wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z 28 kwietnia 2008 r. (sygn. akt XIX
Ga 128/08) przepi
sy ustawy pzp nie określają definicji pojęcia rażąco niskiej ceny. Punktem
odniesienia do jej określenia jest przedmiot zamówienia i przyjąć można, że cena rażąco
niska to taka, która jest nierealistyczna, niewiarygodna w porównaniu do cen rynkowych
podobn
ych zamówień i ewentualnie innych ofert złożonych w toku postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego.
Przy braku takiej legalnej definicji „rażąco niskiej ceny” orzecznictwo sądów
okręgowych oraz Krajowej Izby Odwoławczej, a wcześniej orzecznictwo arbitrażowe,
wypracowało pewne cząstkowe lub opisowe rozumienie tego pojęcia. I tak w wyroku Izby
z
28 marca 2013 r. (sygn. akt KIO 592/13) zauważono, że o cenie rażąco niskiej można
mówić wówczas, gdy oczywiste jest, że przy zachowaniu reguł rynkowych wykonanie umowy
przez wykonawcę byłoby dla niego nieopłacalne. Ponadto w wyroku z 4 sierpnia 2011 r.
(sygn. akt KIO 1562/11) wskazano, że cena rażąco niska w stosunku do przedmiotu
zamówienia będzie ceną odbiegającą od jego wartości, a rzeczona różnica nie będzie
uzasadniona obiektywnymi względami pozwalającymi danemu wykonawcy, bez strat
i
finansowania wykonania zamówienia z innych źródeł niż wynagrodzenie umowne,
zamówienie to wykonać. W podsumowaniu stwierdzono, że cena rażąco niska jest ceną
nierealistyczną, nieadekwatną do zakresu i kosztów prac składających się na dany przedmiot
zamówienia, zakładającą wykonanie zamówienia poniżej jego rzeczywistych kosztów
i w
takim sensie nie jest ceną rynkową, tzn. generalnie niewystępującą na rynku, na którym
ceny wyzna
czane są m.in. poprzez ogólną sytuację gospodarczą panującą w danej branży
i
jej otoczeniu biznesowym, postęp technologiczno-organizacyjny oraz obecność
i
funkcjonowanie uczciwej konkurencji podmiotów racjonalnie na nim działających. Podobnie
według powszechnie przywoływanej w doktrynie i orzecznictwie definicji zawartej
w
uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z 30 stycznia 2007 r. (sygn. akt XIX
Ga 3/07) o cenie rażąco niskiej można mówić wówczas, gdy oczywiste jest, że przy
zachowaniu reguł rynkowych wykonanie umowy przez wykonawcę byłoby dla niego
nieopłacalne. Rażąco niska cena jest to cena niewiarygodna, oderwana całkowicie
od
realiów rynkowych. Przykładem może być oferowanie towarów poniżej kosztów zakupu
lub wytworzenia albo oferowanie usług za symboliczną kwotę. Natomiast Sąd Okręgowy
w
Krakowie w uzasadnieniu wyroku z 23 kwietnia 2009 r. (sygn. akt XII Ga 88/09) wskazał
następujące kryteria określające cenę rażąco niską: odbieganie całkowitej ceny oferty od cen
obowiązujących na danym rynku w taki sposób, że nie ma możliwości realizacji zamówienia
przy założeniu osiągnięcia zysku; zaoferowanie ceny, której realizacja nie pozwala
na
utrzymanie rentowności wykonawcy na tym zadaniu; niewiarygodność ceny z powodu
oderwania jej od realiów rynkowych.
Ponadto w opinii prawnej Urzędu Zamówień Publicznych dotyczącej ceny rażąco
niskiej (opublikowanej w serwisie internetowym UZP) zbieżnie z powyższym wskazano,
m.in., że ustawa pzp wprowadzając możliwość odrzucenia oferty przez zamawiającego
z powodu
rażąco niskiej ceny, nie precyzuje jednak tego pojęcia. Nie definiują go również
przepisy dyrektyw Unii Europejskiej będące u podstaw przedmiotowej regulacji. Znaczenia
tego wyrażenia nie wyjaśnia również orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
Mając na względzie cel przedmiotowej regulacji wydaje się, iż za ofertę z rażąco niską ceną
można uznać ofertę z ceną niewiarygodną, nierealistyczną w porównaniu do cen rynkowych
podobnych zamówień. Oznacza to cenę znacząco odbiegającą od cen przyjętych,
wskazującą na fakt realizacji zamówienia poniżej kosztów wytworzenia usługi, dostawy,
roboty budowlanej.
Pomimo generalnej adekwatności powyższych definicji, występowanie w nich,
po pierwsze
– nieostrych terminów definiujących (takich jak „nierealistyczność”,
„niewiarygodność”, „nieadekwatność”, „znaczne odbieganie” etc.), po drugie – terminów
niewyraźnych (takich jak „nieopłacalność”, „koszt wytworzenia”, „rentowność na zadaniu”),
powoduje, że mają one ograniczoną przydatność przy rozstrzyganiu konkretnych
przypadków wystąpienia rażąco niskiej ceny. W szczególności powyższe definicje nie
wyjaśniają, jakiego rodzaju koszty przedsiębiorstwa ma pokrywać cena ofertowa ani nie
wskazują do jakich wskaźników lub progów rentowności postulat opłacalności ceny się
odnosi (np. w jakim stopniu zaoferowana cena ma wpływać na wynik finansowy całej
jednostki lub jej inne wskaźniki ekonomiczne, chociażby wskaźniki płynności finansowej).
Wydaje się, że co do zasady rażąco niską będzie cena niepokrywająca średniego
jednost
kowego kosztu zmiennego wykonania, czyli pogarszająca wynik finansowy
przedsiębiorstwa. Zawsze jednak konieczne jest, aby cena oferty była rażąco niska
w
stosunku do przedmiotu zamówienia, a dokładniej – jak wynika z przywołanych powyżej
wypowiedzi orzecznictwa i opinii UZP
– jego wartości rynkowej. W konsekwencji wartość
rynkowa przedmiotu zamówienia, obejmująca jego pełny zakres i wszystkie konieczne
do
jego wykonania nakłady kosztowe, ustalana przez porównanie cen występujących
w
danej branży dla określonego asortymentu, stanowić będzie punkt odniesienia dla ceny
rażąco niskiej.
W tej sprawie poza wszelkim sporem jest okoliczność, że cena oferty Sygnity na tyle
odbiega
ła od wartości zamówienia oraz średniej arytmetycznej złożonych ofert,
że Zamawiający uznał za konieczne wezwanie do wyjaśnienia w trybie powyżej
przy
wołanych przepisów, co na Sygnity nałożyło prawny obowiązek wykazania, że oferta nie
zawiera rażąco niskiej ceny.
W drugiej kolejności Izba uznała za celowe rozważenie ciężaru dowodu w przypadku
zarzutu dotyczącego rażąco niskiej.
W ocenie składu orzekającego zarzuty zawarte w odwołaniu, choć formalnie
o
możliwie najszerszym zakresie, mają ogólnikowy charakter. Cena oferty Sygnity została
zakwestionowana
, gdyż jest znacząco niższa od wartości oszacowanej przez
Zamawiającego, a także odbiega od średniej arytmetycznej cen złożonych ofert, wreszcie
jest na takim samym poziomie jak cena oferty Softiq, która została odrzucona z powodu
niewykazania, że nie jest rażąco niska. Wyjaśnienia złożone przez Sygnity, niezależnie od
ich treści – z którą Odwołujący nie mógł się zapoznać w całości – mają być apriori
niewiarygodne
, gdyż za taką cenę oferty nie ma możliwości wykonania zamówienia. Na tej
samej zasadzie
załączone do tych wyjaśnień dowody – nieznane w ogóle Odwołującemu –
miałyby być bez znaczenia wobec składnych przez Odwołującego opracowań dotyczących
aktualnych poziomów wynagrodzeń informatyków.
W odwołaniu zamieszczono również uwagę, z której wynika, że powyższe
okoliczności mają być całkowicie wystarczające, gdyż Odwołujący nie ma obowiązku
dowodzenia w zakresie wykazania rażąco niskiej ceny.
Takie stanowisko zdaje się zasadzać na art. 190 ust. 1a pkt 1 pzp, według którego
ciężar dowodu, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny, spoczywa na wykonawcy, który ją
złożył, jeżeli jest stroną albo uczestnikiem postępowania odwoławczego. Zdaniem składu
orzekającego Izby powyższa regulacja dotycząca rozkładu ciężaru dowodu w toku
postępowania odwoławczego nie zwalniała Odwołującego od przedstawienia w odwołaniu,
które zainicjowało to postępowanie, okoliczności uzasadniających podniesienie zarzutów
naruszenia przez Zamawiającego art. 89 ust. 1 pkt 4 i art. 90 ust. 3 ustawy pzp. Odwołujący
zdaje się nie rozróżniać okoliczności faktycznych konstytuujących zarzut, czyli określonych
twierdzeń o faktach, z których wywodzi skutki prawne, od dowodów na ich poparcie. Zgodnie
z art. 190 ust. 1 pzp strony i uczestnicy postępowania odwoławczego są obowiązani
wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne, przy czym
dowody na poparcie swoich twierdzeń lub odparcie twierdzeń strony przeciwnej można
przedstawiać do zamknięcia rozprawy. Art. 190 w kolejnym ust. 1a pzp wprowadza
w
odniesieniu do rażąco niskiej ceny oferty szczególny rozkład ciężaru dowodu, co nie
zmienia reguły, że wpierw muszą zaistnieć w postępowaniu odwoławczym fakty, z których
wywodzone są skutki prawne. Przy czym nie może się to sprowadzać do ogólnikowych
twierdzeń, że cena oferty jest rażąco niska, czy też , że ocena wyjaśnień powinna prowadzić
do takiej oceny, gdyż należy skonkretyzować okoliczności faktyczne, które w danej sprawie
pozwalają na wyprowadzenie takiego wniosku.
Wreszcie zauważyć należy, że zgodnie z art. 192 ust. 7 pzp Izba nie może orzekać
co
do zarzutów, które nie były zawarte w odwołaniu. Przy czym stawianego przez
wykonawcę zarzutu nie należy rozpoznawać wyłącznie pod kątem wskazanego przepisu
prawa, ale
przede wszystkim jako wskazane okoliczności faktyczne, które podważają
prawidłowość czynności zamawiającego i mają wpływ na sytuację wykonawcy wnoszącego
odwołanie {zob. wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z 25 maja 2012 r. sygn. akt XII Ga
92/12}.
Oczywiste jest zatem, że odwołanie od zaniechania odrzucenia oferty jako
zawierającej rażąco niską cenę, która była przedmiotem badania pod tym względem, może
odnosić się wyłącznie do okoliczności, które wynikają z treści badanej oferty i wyjaśnień wraz
z
dowodami, które zostały złożone na wezwanie zamawiającego.
Nawet w sytuacji, gdy
Odwołujący zdecydował się podnieść w ciemno zarzut
nieprawidłowej oceny przez Zamawiającego wyjaśnień Sygnity, nie powinno sprowadzać się
to do ogólnikowego postulowania, aby Izba dokonała niejako z urzędu dokładnej weryfikacji
tych wyjaśnień z uwagi na wnioski wyciągnięte przez Odwołującego ze znanych mu
okoliczności generalnych, które legły u podstaw wezwania. Odwołujący również w takim
przypadku
, jeżeli chce mieć szansę na jego uwzględnienie, powinien sprecyzować, jakimi
hipotetycznie
wadami mogą być obarczone wyjaśnienia, w taki sposób, aby można było
zweryfikować, czy takie fakty zaistniały, czy też nie, a nie tylko odsyłać do brzmienia
p
rzepisu. W szczególności Odwołujący, który powołał się w odwołaniu na to,
że przeprowadził symulację kosztów realizacji zamówienia, powinien w odwołaniu ją
przedstawić, zwłaszcza że przecież sam musiał skalkulować cenę oferty na potrzeby
złożenia oferty w tym postępowaniu. Tymczasem konkretne okoliczności zawarte
w
odwołaniu sprowadzają się wyłącznie do wskazania stawek wynagrodzeń dla
poszczególnych stanowisk, które Odwołujący uważa za właściwe. Próżno natomiast szukać
w odwołaniu (a nawet złożonym na posiedzeniu piśmie procesowym) jakichkolwiek danych
co
do liczby roboczogodzin, która według Odwołującego miałyby być konieczna dla realizacji
poszczególnych etapów umowy.
Tym niemniej Izba możliwie szczegółowo zapoznała się z wyjaśnieniami złożonymi
przez Sygnity oraz z
załączonymi do nich dowodami i stwierdziła, że nie są one są ani
lakoniczne, ani ogólnikowe, a prezentują oczekiwane przez Zamawiającego w wezwaniu
informacje
dotyczące sposobu skalkulowania ceny oferty co do wszystkich etapów realizacji
zamówienia, czyli w odniesieniu do każdej ze składowych ceny oferty uwidocznionej w
formularzu oferty, co zostało poparte załączonymi dowodami. Oczywiste jest, że wobec
wykazania przez Sygnity, na jakich warunkach płacowych zatrudnia na poszczególnych
stanowiskach informatyków, których skieruje do realizacji tego zamówienia, bez znaczenia
dla sprawy są zgłoszone przez Odwołującego dowody na poparcie twierdzeń, jak kształtują
się na rynku krajowym czy lokalnym wynagrodzenia informatyków. Niezasadny jest zatem
zarzut, że Zamawiający powinien ocenić poparte dowodami wyjaśnienia Sygnity odmiennie,
niż to uczynił. W konsekwencji bezpodstawny jest zarzut, że cena oferty Sygnity jest rażąco
niska w st
osunku do przedmiotu zamówienia.
{rozpatrzenie zarzutu z pkt 3
. listy zarzutów}
Izba ustaliła następujące okoliczności jako istotne:
Zarzut sformułowany na początku odwołania dotyczy zaniżenia punktacji Koncepcji
opracowanej przez Comp, natomiast lakoniczne uzasadnienie tego zarzutu odnosi się już
wyłącznie do Koncepcji złożonej przez Sygnity.
Ponadto w żadnym miejscu odwołania nie skonkretyzowano, z jakiego powodu
w
świetle opisu sposobu oceny w tym kryterium oceny ofert Koncepcja Compu powinna
uzyskać większą liczbę punktów, względnie koncepcja Sygnity powinna uzyskać mniejszą
liczbę punktów. Na podstawie treści odwołania nie sposób nawet stwierdzić, jakie w tym
zakresie zasady zostały opisane w specyfikacji.
W tych okolicznościach Izba stwierdziła, że zarzut jest bezzasadny.
Jak to już powyżej wskazano przy okazji innego zarzutu, zgodnie z art. 192 ust. 7 pzp
Izba nie może orzekać co do zarzutów, które nie były zawarte w odwołaniu. Przy czym
stawianego prz
ez wykonawcę zarzutu nie należy rozpoznawać wyłącznie pod kątem
wskazanego przepisu prawa, ale
przede wszystkim jako wskazane okoliczności faktyczne,
które podważają prawidłowość czynności zamawiającego i mają wpływ na sytuację
wykonawcy wnoszącego odwołanie {zob. wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z 25 maja
2012 r. sygn. akt XII Ga 92/12}.
Skoro odwołanie nie zawiera okoliczności wskazujących, na czym miałaby polegać
nieprawidłowa ocena Koncepcji przez Zamawiającego, tak postawiony zarzut należy uznać
za ocz
ywiście bezzasadny.
Z tych względów Izba – działając na podstawie art. 192 ust. 1 i 2 ustawy pzp –
orzekła, jak w pkt 1. sentencji.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono w pkt 2. sentencji stosownie
do jego wyniku na podstawie art. 192 ust. 9 i
10 ustawy pzp w zw. z § 3 pkt 2 i § 5 ust. 3 pkt
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości i
sposobu pobierania wpisu od
odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 972) – obciążając
Odwołującego kosztami tego postępowania, na które złożył się uiszczony przez niego wpis
oraz
uzasadnione koszty Zamawiającego w postaci wynagrodzenia pełnomocnika, których
poniesienie zostało udokumentowane do zamknięcia rozprawy stosownym rachunkiem.