Sygn. akt: KIO 2951/21
WYROK
z dnia 22
października 2021 r.
Krajowa Izba Odwoławcza – w składzie:
Przewodniczący: Agata Mikołajczyk
Protokolant: Mikołaj Kraska
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22
października 2021 r. w Warszawie odwołania
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 5 października 2021r. przez
odwołującego: PPHU Sauerkraut sp. z o.o. z siedzibą w Kaliszu (ul. Łódzka 141, 62-800
Kalisz) w
postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego, którym jest: Zakład Karny w
Łowiczu z siedzibą w Łowiczu (ul. Wiejska 3, 99-400 Łowicz),
przy udziale wykonawcy:
Zakład Przetwórstwa Warzyw S. P. z siedzibą w Tuszynie (ul.
Ks Ściegiennego 17, 95-080 Tuszyn) zgłaszającego przystąpienie do postępowania
odwoławczego po stronie zamawiającego,
orzeka:
1. Oddala odwołanie:
2. Kosztami postępowania odwoławczego obciąża odwołującego: PPHU Sauerkraut sp. z
o.o. z siedzibą w Kaliszu (ul. Łódzka 141, 62-800 Kalisz) i:
2.1. zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 7.500 zł 00 gr (słownie:
siedem
tysięcy pięćset złotych zero groszy) uiszczoną przez odwołującego tytułem wpisu od
odwołania.
Stosownie do art. 579 ust. 1 i art.
580 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 września 2019 r. - Prawo
zamówień publicznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 1129 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie
14 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej
Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
………………..…………………..
Sygn. akt: KIO 2951/21
Uzasadnienie
Odwołanie zostało wniesione w dniu 5 października 2021 r. przez wykonawcę PPHU
Sauerkraut sp. z o.o.
z siedzibą w Kaliszu (Odwołujący) w postępowaniu prowadzonym
przez zamawiającego: Zakład Karny w Łowiczu w trybie podstawowym na podstawie ustawy
z dnia 11 września 2019 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 1129 ze
zm.) [ustawa Pzp lub Pzp lub PZP]
w przedmiocie zamówienia publicznego na: „Dostawę
warzyw,
świeżych,
ziemniaków
jadalnych
oraz
kiszonek”;
N
r
zamówienia
DKW.2232.2.2021.JM.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w dniu 10 września
2021r. w BZP, Nr 2021/BZP 00177281.
Zdaniem Odwołującego wybór oferty w Części III wykonawcy „Zakład Przetwórstwa
Warzyw S. P. (ZPW S. P.)
dokonany został z naruszeniem przepisów ustawy PZP z uwagi
na:
1) uznanie
wyjaśnień złożonych przez ZPW S. P., w odpowiedzi na wezwanie do
wyjaśnienia rażąco niskiej ceny oferty, za prawidłowe, mimo, że Wykonawca nie
przedstawił prawidłowych wyjaśnień, a także nie przedstawił dowodów w wymaganym
zakresie;
2) zaniechanie odrzucenia oferty ZPW S. P.
, która zawiera rażąco niską cenę oraz, która
stanowi czyn nieuczciwej konkurencji;
3) wyb
ór oferty ZPW S. P., która to oferta powinna podlegać odrzuceniu,
4) zaniechanie
wezwania Sauerkraut do złożenia wyjaśnień i przedstawienia dowodów
zaoferowanej przez Sauerkraut ceny.
Wykonawca podał, że (…) Naruszenie przez Zamawiającego przepisów ustawy Pzp
naraża Odwołującego na poniesienie szkody pozbawiając go możliwości uzyskania
zamówienia w Części nr III, na którą Odwołujący złożył prawidłową i nie podlegającą
odrzuceniu ofertę, która winna być, po analizie wyjaśnień wykonawcy dotyczących
zaoferowanej ceny, uznana za najkorzystniejszą”.
Odwołujący zarzucił Zamawiającemu naruszenie następujących przepisów:
art. 224 ust. 6 ustawy PZP w związku z art. 224 ust. 5 PZP - uznanie, że wykonawcy ZPW
S. P.
wykazał, że jego oferta na Część III nie zawiera rażąco niskiej ceny;
2) art. 226 ust. I pkt 8) ustawy PZP -
zaniechanie odrzucenia oferty na Część III złożonej
przez wykonawcę ZPW S. P., mimo że zawiera ona rażąco niską cenę w stosunku do
przedmiotu zamówienia;
3) art. 226 ust. 1 pkt 7) ustawy Pzp -
jego niezastosowanie, mimo, że oferta wykonawcy
ZPW S. P.
została złożona w warunkach czynu nieuczciwej konkurencji w rozumieniu
ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji;
4) art. 239 Pzp -
jego nieuprawnione zastosowanie do oferty na Część III złożonej przez
ZPW S. P.
polegające na wyborze tej oferty,
5) art. 224 ust. 1 PZP -
jego niezastosowanie wobec wykonawcy Sauerkraut, którego oferta
wi
nna podlegać badaniu, a który wykonawca winien mieć możliwość udowodnienia, że
jego oferta nie z
awiera rażąco niskiej ceny.
Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania i nakazanie Zamawiającemu: (2)
unieważnienie czynności wybory oferty na Część III złożonej przez ZPW S. P.; (3)
odrzucenia oferty złożonej na Część III przez wykonawcę ZPW S. P.; (4) dokonania
powtórnej oceny ofert i wezwanie Odwołującego do złożenia wyjaśnień dotyczących
zaoferowanej ceny oferty Odwołującego na Część III; (5) zaliczenie w poczet materiału
dowodowego dowodów wskazanych w odwołaniu znajdujących się w aktach Postępowania,
zasądzenie kosztów Postępowania przed KIO wg norm przepisanych.
W uzasadnieniu zarzutów podał:
I. Uzasadnienie faktyczne
1. Zamawiający prowadzi, zgodnie z przepisami ustawy Pzp w trybie podstawowym
postępowanie o udzielenie zamówienia na „Dostawę warzyw, świeżych, ziemniaków
jadalnych oraz kiszonek” nr zamówienia DKW.2232.2.2021.JM. Przedmiot zamówienia
został podzielony na 3 części. Zgodnie z informacją zawartą Rozdziale III zatytułowanym
Opis przedmiotu zamówienia zawartym w specyfikacji istotnych warunków zamówienia
(SIWZ) Zamawiający dopuścił składanie ofert częściowych Dowód: SIWZ na Dostawę
warzyw, świeżych, ziemniaków jadalnych oraz kiszonek”
2. W
terminie składania ofert do dnia 20.09.2021 r. na część III r. zostały złożone 4 oferty, w
tym oferta Odwołującego. Oferty złożone przez Wykonawców:
1. Gospodarstwo Rolne M. D. Morawki 27, 98-
235 Błaszki z ceną 25.900 zł,
2. Gospodarstwo Rolne M. W. Sokolina 19A, 28-
506 Czarnocin z ceną 25.900 zł,
Zakład Przetwórstwa Warzyw S. P. z ceną 13.207 zł,
PPHU Sauerkraut sp. z o.o. z ceną 20.821 zł.
Dowód: Oferty złożone w Postępowaniu na Część III
Zgodnie z informacją opublikowaną na miniPortalu Zamawiający przeznaczył na
sfinansowanie zamówienia na Część III - 38 535,00 zł.
Dowód: Informacja zamieszczona na mini Portalu - Terminy i ustawienia postępowania - na
okoliczność wysokości kwoty przeznaczonej na sfinansowanie zamówienia na Część III
4. Badanie oferty pod k
ątem zaoferowania ceny rażąco niskiej, Zamawiający wdrożył
wyłącznie wobec wykonawcy ZPW P., kierując do niego w dniu 23 września 2021 r.
wezwanie do złożenia wyjaśnień dotyczących zaoferowanej ceny na Część III zamówienia.
Powyższa oferta została poddana badaniu pod kątem zaoferowanej ceny
„z uwagi na fakt, że zaoferowana cena stanowiła 34% szacunkowej wartości zamówienia. W
wezwaniu skierowanym do Wykonawcy ZPW S. P.
Zamawiający, działając w trybie art. 224
ust. I ustawy Pzp poprosiła o wyjaśnienia odnośnie zaoferowanej ceny, wg. Zamawiającego,
rażąco niskiej, wskazując m. in. zaoferowana cena jest 0 39% niższa od średniej
arytmetycznej wszystkich złożonych ofert. W wezwaniu Zamawiający zażądał przedstawienia
wyjaśnień, w tym złożenia dowodów dotyczących wyliczenia cen w następującym zakresie:
1) zarządzania procesem produkcji, świadczonych usług lub metody budowy; 2) wybranych
rozwiązań technicznych, wyjątkowo korzystnych warunków dostaw, usług albo związanych z
realizacją robót budowlanych; 3)
oryginaln
ości dostaw, usług lub robót budowlanych
oferowanych przez wykonawcę; 4) zgodności z przepisami dotyczącymi kosztów pracy,
których wartość przyjęta do ustalenia ceny nie może być niższa od minimalnego
wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki godzinowej, ustalonych na podstawie
przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.
U. z 2020 r. poz. 2207) lub przepisów odrębnych właściwych dla spraw, z którymi związane
jest realizowane zamówienie; 5)
zgodności z prawem w rozumieniu przepisów o
postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej; 6) zgodności z przepisami z
zakresu prawa pracy i zabezpieczenia społecznego, obowiązującymi w miejscu, w którym
realizowane jest zamówienie; 7) zgodności z przepisami dotyczącymi z zakresu ochrony
środowiska; 8) wypełniania obowiązków związanych z powierzeniem wykonania części
zamówienia podwykonawcy. Dowód: Wezwanie Zamawiającego do złożenia wyjaśnień
rażąco niskiej ceny z dnia 23 września 2021 r. skierowane do wykonawcy ZPW S. P.
5. W dniu 25 września 2021 r. Wykonawca ZPW S. P. przedstawił odpowiedź na wezwanie
Zamawiającego. W swoich wyjaśnieniach Wykonawca ZPW S. P. nie przedstawił ani
żadnych wyliczeń dotyczących zaoferowanych cen, ani tym bardziej jakichkolwiek dowodów
żądanych przez Zamawiającego ograniczając się do jednostronicowej ogólnej informacji i
stwierdzeń, które z żadnym stopniu nie mogą być uznane za oczekiwane wyjaśnienia.
Wykonawca ograniczył się do stwierdzenia produkty wykonuje siłami własnymi i dlatego
k
oszty jego pracy są niskie. Odwołujący zwracał uwagę Zamawiającego na niewiarygodność
ceny zaoferowanej przez ZPW S. P.
w piśmie z dnia 25 września 2021 r., do którego
załączył cenniki z rynku hurtowego z różnych terenów Polski. Dowód: Wyjaśnienie
wykonawcy ZPW S. P.
z dnia 25.09.2021 r.; Pismo Odwołującego z dnia 25.09.2021 r. z
załącznikami
6. Odwołujący podkreśla, że istotą kształtowania cen jest rozpatrywanie ich z punktu
widzenia rynku i z punktu widzenia ponoszonych kosztów. Przy rozpatrywaniu cen z punktu
widzenia kosztów konieczne jest pokrycie kosztów związanych z wytwarzaniem i dystrybucją
produktów oraz ze stopą wzrostu zainwestowanego kapitału. Kosztowa formuła ustalania
cen stosowana jest szeroko przez mniejsze firmy i jest najbardziej element
arną metodą
ustalania cen. Obejmuje ona kalkulację wszystkich kosztów, jakie mogą być związane z
danym produktem, powiększoną o pożądana marżę handlową, ustalaną przez właściciela
bądź kierownictwo firmy (tak literatura przedmiotu: Nessim Hanna i M. Robert Dodge
"Kształtowanie cen, Strategie i procesy” — pozycja książkowa wydana przez Polskie
Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1997). Prostota tej metody pozwala na
wykorzystanie prowadzonej ewidencji kosztów do sporządzenia każdorazowo we własnym
zakresie ind
ywidualnej kalkulacji kosztów, bez szczególnej znajomości zasad rachunkowości
oraz do zbudowania ceny na dany produkt. Rachunek kosztów jest niezbędny do oceny
ekonomicznej efektywności wytworzonych produktów. J. M. we wstępie do opracowania pt.
Rachunek K
osztów”, wydanego przez „Finanse-Servis” Zespół Doradców Finansowo-
Księgowych, Warszawa 1995 r. zwraca uwagę na problematykę rachunku kosztów w
jednostkach gospodarczych. Wskazuje przy tym, że jest on podstawą wiarygodnego wyniku
na działalności gospodarczej. Każdorazowo chcąc dojść do odpowiedzi na pytanie o
efektywność wytwarzanych produktów, należy zatem taki rachunek sporządzić.
7. Wykonawcy biorący udział w Postępowaniu byli zobowiązani do uwzględnienia w cenie
oferty wszystkich składników cenotwórczych, w tym wszystkich kosztów. Takie zobowiązanie
wynikało wprost z Rozdziału XIV lit. m) SIWZ, w którym Zamawiający napisał, że „Cena
ofertowa musi obejmować wszystkie koszty związane z realizacją przedmiotu zamówienia,
wszystkie inne koszty oraz ewentualne
upusty i rabaty, a także wszystkie potencjalne ryzyka
ekonomiczne, jakie mogą wystąpić przy realizacji przedmiotu umowy wynikające z
okoliczności, których nie można było przewidzieć w chwili zawierania umowy. Dowód: SIWZ
na Dostawę warzyw, świeżych, ziemniaków jadalnych oraz kiszonek”
8. Z tego powodu, na wezwanie Zamawiającego z dnia 23 września 2021 r. skierowane do
Wykonawcy ZPW S. P.
był on zobowiązany do wskazania w składanych wyjaśnieniach jakie
składniki i koszty uwzględnił w cenie oferty, a także przedstawienia dowodów prawidłowego
wyliczenia ceny oferty. W odpowiedzi na wezwanie Zamawiającego Wykonawca ZPW S. P.
nie złożył wyczerpującej i zgodnej z treścią wezwania, przepisami ustawy Pzp oraz
jednoznacznymi w tym względzie orzeczeniami KIO odpowiedzi. Udzielił zdawkowych
wyjaśnień, nie przedstawił żadnych dowodów, nie dołączył żadnych faktur zakupowych czy
sprzedażowych, nie dowiódł, że oferowane przez niego ceny poszczególnych części nie
stanowią cen rażąco niskich. Dowód:
Wyjaśnienie Wykonawcy ZPW S. P. z dnia
25.09.2021 r.
9. Wskazana powyżej analiza pisma złożonego przez wykonawcę ZPW S. P. w odpowiedzi
na wezwanie Zamawiającego prowadzi do wniosku, że ZPW S. P. nie zawarł w
wyjaśnieniach wymaganych informacji, a także nie przedstawił dowodów, uchybiając tym
samym normie zawartej w art. 224 ust. 5 ustawy Pzp co winno skutkować odrzuceniem jego
oferty na podstawie art. art. 224 ust. 6 ustawy Pzp. Tymczasem nie tylko oferta złożona
przez tego Wykonawcę nie została odrzucona, lecz Zamawiający dokonał wyboru tej oferty
jako najkorzystniejszej. Dowód:
Informacja o wyborze najkorzystniejszej oferty z dnia 30
września 2021 r. zawierająca liczbę przyznanych punktów poszczególnym ofertom
II. Uzasadnienie prawne
II.1.
Obowiązek odrzucenia oferty na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 8 ustawy PZP
1. Jak wynika z zestawienia cen ofertowych, co wskazano w uzasadnieniu faktycznym,
wszystkie złożone na Część III oferty były niższe o więcej niż 30% od szacunkowej wartości
zamówienia. Przedmiotowy fakt powodował konieczność wdrożenia Postępowania w
przedmiocie weryfikacji rażąco niskiej ceny. Zamawiający jednakże wdrożył procedurę
badania ceny ofertowej jedynie wobec wykonawcy ZPW S. P.
. Zamawiający mianowicie,
działając w oparciu o art. 224 ust. 1 ustawy Pzp w piśmie z dnia 23 września 2021 r.
zobowiązał tego Wykonawcę do przedłożenia wyjaśnień w przedmiocie rażąco niskiej ceny,
w tym przedstawienia dowodów. Od tego momentu, zgodnie z art. 224 ust. 5 Pzp ciężar
dowodu, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny obciążą wykonawcę. Odpowiedź
Wykonawcy ZPW S. P.
nie doprowadziła jednak do usunięcia wskazanych w piśmie
Zamawiającego wątpliwości i ustalenia rzeczywistych kosztów, istotnych w procesie
ustalanie ceny produktu. Odwrotnie w złożonej przez ZPW S. P. odpowiedzi Wykonawca ten
nie odniósł się w ogóle do wymaganych składników i kosztów. Wbrew przepisom ustawy
PZP nie przedstawił także wymaganych pismem Zamawiającego i przepisami ustawy Pzp
dowodów.
Wyjaśnienia obejmować miały, zgodnie z treścią wezwania i bezwzględnie
obowiązującymi normami ustawy Pzp, dowody dotyczące wyliczenia ceny. Oznacza to
zatem, iż w ww. dacie Zamawiający uznał, że rozbieżność ceny ofertowej i szacunkowej
wartości zamówienia uzasadnia domniemanie, že oferta ZPW S. P. zawiera cenę rażąco
nis
ką i niezbędne jest przedstawienie przez tego Wykonawcę dowodów na przeciwieństwo.
Pamiętać bowiem należy, że Prawo zamówień publicznych jednoznacznie wskazuje, że to
na wykonawcy spoczywa ciężar udowodnienia, że cena nie jest rażąco niska. Ewentualne
stwi
erdzenie, że Zamawiający się pomylił, a wartość zamówienia nie jest tożsama lub
porównywalna z kwotą, jaką postanowił przeznaczyć na jego realizację, nie ma doniosłości
prawnej, bowiem ustawodawca nie przewidział wyjątku w powyższym zakresie. Z
oświadczenia Zamawiającego z dnia 23 września 2021r. wynika, iż zaoferowana przez
wykonawcę ZPW S. P. cena zawarta w jego ofercie na część III jest rażąco niska i budzi
wątpliwości co do zaoferowania przedmiotu oferty zgodnie ze swz.
3. Mając na uwadze treść powołanego wyżej przepisu art. 224 ust. 1 i 2 ustawy Pzp
Zamawiający zobowiązując Wykonawców do złożenia wyjaśnień, w istocie przerzucił na nich
ciężar dowodu wykazania, że ich ceny lub wskazywane koszty nie są rażąco niskie.
Konstatacja ta jest zgodna z orzeczeni
em KIO zachowującym aktualność w obecnym stanie
prawnym, która w wyroku z dnia 22.07.2019 r. (sygn.. akt: 1295/19) stwierdziła, że:
Zwrócenie się przez Zamawiającego do Wykonawcy o złożenie wyjaśnień w przedmiocie
rażąco niskiej ceny tworzy domniemanie, że oferowana cena jest rażąco niska w stosunku
do przedmiotu zamówienia. Konsekwencją zapytania jest także przerzucenie na Wykonawcę
ciężaru dowodu w zakresie wykazania, że zaoferowana cena nie jest rażąco niska, co
znajduje odzwierciedlenie wprost w treści ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień
publicznych. Z momentem skierowania stosowanego pisma, na wezwanym Wykonawcy
spoczywa ciężar wykazania, że możliwe i realne jest wykonanie zamówienia za
zaproponowaną cenę. Również w wyroku
4. Wykonawca ZPW S. P.
nie sprostał przedmiotowemu wymogowi. Złożone przez niego
wyjaśnienia nie obejmują żadnych dowodów ani twierdzeń, które pozwoliłyby na obalenie
ustawowo wyartykułowanego domniemania rażąco niskiej ceny. Przeciwnie - potwierdzają
one,
iż zaoferowane ceny są dalece zaniżone, nie potwierdzają zgodności przedmiotu oferty
ze SIWZ, nie odnoszą się w ogóle do kalkulacji cen ofertowych, nie pozwalają na
stwierdzenie czy ceny te umożliwiają realizację zamówienia z godziwym zyskiem, Wskazania
przy tym wymaga, że obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na Wykonawcy w
każdej sytuacji powołania się na okoliczności, w przypadku których możliwe jest ich
przedłożenie. Poprzestanie w takiej sytuacji na oświadczeniu własnym Wykonawcy jest
niewystarczające, zważywszy że ustawodawca używa sformułowania „obowiązek
wykazania” (a zatem udowodnienia) i czyni wyjaśnienia gołosłownymi.
5. Jak wskazuje się w orzecznictwie Krajowej Izby Odwoławczej: „Wyjaśnienia wykonawcy,
udzielone w Dybie art. 90 ust. 1
p.z.p., nie mogą mieć charakteru ogólnego, nie mogą
ograniczać się do zapewnienia, że wykonawca będzie w stanie zrealizować zamówienie za
podaną w ofercie cenę. Wykonawca, wezwany do udzielenia wyjaśnień, jest zobowiązany
szczegółowo wskazać konkretne, dające się zweryfikować czynniki umożliwiające mu
skalkulowanie ceny lub kosztu na niskim poziomie. ” (tak: Wyrok KIO 2788/20).
6. Twierdzenia zawarte w piśmie Wykonawcy ZPW S. P. mają charakter ogólnikowy i nie
pozwalają na stwierdzenie, czy, a jeżeli tak, to jakiego rzędu oszczędności Wykonawca ma
możliwość poczynić realizując dostawy. Tak ogólnikowe oświadczenia, jak te złożone w
piśmie tego Wykonawcy, mógłby złożyć każdy uczestnik Postępowania. Podnoszone przez
Wykonawcę ZPW S. P. okoliczności nie stanowią bowiem żadnego wyróżnika, jaki
zapewniałby mu przewagę konkurencyjną nad innymi wykonawcami. Przytaczane przez
niego okoliczności mają charakter ogólny i mogły być brane pod uwagę przez wszystkich
uczestników Postępowania. Nie bez znaczenia jest też fakt, iż Wykonawca ZPW S. P. nie
przedstawił, nie licząc treści wyjaśnień, żadnych dowodów, które potwierdzałyby
prawdziwość jego twierdzeń. W takiej sytuacji Zamawiający nie miał - w najlepszym dla
Wykonawców wypadku - realnej możliwości zbadania, czy ceny nie są rażąco niskie, a
na
wet możliwości zweryfikowania czy ten Wykonawca dysponuje w ogóle potencjałem
pozwalającym na realizację przyjętego na siebie zamówienia np. wymaganymi środkami
transportowymi wymaganymi 1 ust. 3 Wzoru Umowy dostawy. Dowód: Wzór umowy dostawy
7. Przytoczy
ł tezę wyroku KIO (2637/18): Prawidłowości ceny oferty nie można wykazywać
poprzez powoływanie się na specjalistyczną wiedzę Zamawiającego prowadzącego
działalność w danej branży. Istnienie po stronie Zamawiającego takiej wiedzy nie
usprawiedliwia odstąpienia od złożenia wyczerpujących wyjaśnień. Podnieść należy w tym
miejscu, iż, zgodnie z orzecznictwem KIO, wyjaśnienia składane przez Wykonawcę na
okoliczność rażąco niskiej ceny winny być konkretne i odnosić się do danego Postepowania.
Nie wykluczając bowiem co do zasady mocy dowodowej samego oświadczenia Wykonawcy,
stwierdzić należy, że winno ono pozwolić Zamawiającemu na stwierdzenie, czy
przedmiotowa cena nie jest rażąco niska. Nie sposób powziąć takiego stwierdzenia
wyłącznie na podstawie wyjaśnień natury ogólnej, abstrahujących od realiów określonego
zamówienia.
8. Odwołujący wskazał na orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej zachowujące
aktualność w obecnym stanie prawnym, które winno zostać zastosowane w niniejszym
stanie faktycznym; KIO 1295/19; KIO 1492/15; KIO 1375/15, KIO1391/15 ; KIO 1147/15
podkreślając merytoryczną wartość przedstawionych wyjaśnień, które zgodnie z przepisem
art. 90 ust. 1 Pzp muszą być poparte dowodami. Weryfikację natomiast można
przeprowadzić wyłącznie o przedstawione dowody. Także jednokrotność wezwań,
analogicznie jak możliwość zastosowania art. 26 ust. 3 Pzp. Zamawiający nie może bowiem
w sposób nieskończony prowadzić niejako negocjacji, poprzez wielokrotne wzywanie do
wyjaśnień (KIO 1147/15).
9. Cena podane przez Wykonawc
ę ZPW S. P. spełnia zatem kryteria uznania jej za rażąco
niską. Zgodnie z orzecznictwem KIO (992/19): „Cena rażąco niska to cena nierealna,
niepozwalająca na realizację zamówienia z należytą starannością, wskazująca na zamiar
realizacji zamówienia poniżej kosztów własnych Wykonawcy, niepozwalająca na
wygenerowanie przez niego zysku, znacznie odbiegająca od cen rynkowych innych, takich
samych lub podobnych rodzajów zamówień, wskazująca na możliwość wykonania
zamówienia poniżej kosztów wytworzenia usług?'. Przywołać w tym miejscu należy
orzeczenia KIO w sprawach KIO 2824/14 i 12/15, zgodnie z którymi: „ Istotne znaczenie przy
ocenie rażąco niskiego charakteru zaoferowanej ceny należy przypisać porównaniu
ocenianej wartości z cenami usług i dostaw porównywalnych do przedmiotu zamówienia,
występujących na tym samym rynku. Najlepszym odzwierciedleniem cen rynkowych
odnoszących się do przedmiotu zamówienia jest porównanie badanych cen z cenami
pozostałych wykonawców biorących udział w tym samym Postępowaniu. Mając powyższe na
uwadze, nie sposób przyjąć, iż niedoszacowanie przez Konsorcjum poszczególnych pozycji
składających się na kalkulację ceny nie wpływa na możliwość realizacji przez niego
przedmiotowej umowy. Przesądza o tym przede wszystkim wielość punktów, w jakich
przedstawiono koszty nierealne, jak również astronomiczny wręcz rozdźwięk pomiędzy jego
ceną, propozycją Odwołującego i efektem kalkulacji opartych na danych przedstawionych
przez Konsorcjum ' .
Podsumowując niniejszy wątek stwierdzić należy, iż w toku Postępowania Wykonawca
ZPW S. P.
nie tylko nie wykazał, że cena jego oferty nie ma charakteru rażąco niskiej, lecz
wręcz wskazał, że została skalkulowana wadliwie i nie dają rękojmi należytego wykonania
umowy zgodnie z przedmiotem zamówienia. Skonfrontowany z ich wyjaśnieniami
Zamawiający winien odrzucić ofertę tego Wykonawców z uwagi na: 1) ogólny charakter
wyjaśnień pozbawiony wskazania indywidualnych dostępnych wykonawcom sprzyjających
warunków realizacji dostaw, 2) nieprzedstawienie dowodów, że zaoferowane ceny nie są
rażąco niskie. Przesłanki te stanowią podstawę do odrzucenia oferty tego Wykonawcy. Fakt,
że nie spotkała się z reakcją ze strony Zamawiającego, czyni zarzut rażąco niskiej ceny tym
bardziej zasadnym. (wyrok KIO 1295/19: „W Postępowaniu odwoławczym w którym
przedmiotem zarzutu są kwestie rażąco niskiej ceny w ofercie Wykonawcy, Izba bada nie
tyle samą cenę oferty, co czynność Zamawiającego polegającą na ocenie złożonych przez
Wykonawcę wyjaśnień i prawidłowość decyzji dotyczącej odrzucenia oferty tego
Wykonawcy, albowiem przedmiotem odwołania może być wyłącznie czynność lub
zaniechanie Zamawiającego”).
11. Odwołujący podnosi także, że w obecnym stanie faktycznym Wykonawca ZPW S. P. nie
może już składać żadnych dodatkowych wyjaśnień. Na podstawie art. 226 ust. I pkt 8, w
związku z art. 224 ust. 6 ustawy Pzp, zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli zawiera rażąco
niską cenę lub koszt w stosunku do przedmiotu zamówienia. Przepis art. 226 ust. 1 pkt 8)
ustawy Pzp obejmuje sytuację określoną w art. 224 ust. 6 ustawy Pzp, gdy wykonawca nie
udzielił wyjaśnień lub jeżeli dokonana ocena wyjaśnień wraz ze złożonymi dowodami
potwierdza, że oferta zawiera rażąco niską cenę lub koszt w stosunku do przedmiotu
zamówienia. W przypadku art. 224 ust. 6 ustawy Pzp nie chodzi o złożenie jakichkolwiek
wyjaśnień, lecz takich, które w sposób niebudzący wątpliwości pozwalają na ocenę oferty
pod względem zaoferowania rażąco niskiej ceny. W wyroku KIO 2025/14, Krajowa Izba
Odwoławcza zwróciła uwagę, że: „Zamawiający nie może wzywać jednak wykonawcy
kilkakrotnie do uszczegółowienia i skonkretyzowania ogólnikowych twierdzeń podanych
wcześniej. Powyższe prowadzi bowiem do naruszenia zasady uczciwej konkurencji i
równego traktowania wykonawców, poprzez sugerowanie wykonawcy, jakie wyjaśnienia
powinien ostatecznie złożyć. W orzecznictwie wskazuje się, że ponowne wezwanie do
złożenia wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny może dotyczyć wykonawcy, który rzetelnie
złożył pierwsze wyjaśnienia, a nie takiego, który uchyla się od udzielenia szczegółowych
informacji i przedstawia wyjaśnienia w sposób zdawkowy i ogólnikowy”. Celem art. 224 ust. 6
ustawy Pzp jest zmobilizowanie wykonawców do składania wyjaśnień, w tym dowodów
dotyczących wyliczenia ceny lub kosztu, poprzez nałożenie sankcji za ich nieudzielenie.
Użyte w art. 224 ust. 6 ustawy Pzp sformułowanie „odrzuceniu, jako oferta z rażąco niską
ceną lub kosztem podlega oferta wykonawcy, który nie udzielił wyjaśnień (...) ” oznacza
również sytuację, gdy wykonawca składa wyjaśnienia w sposób zdawkowy i ogólnikowy.
12. W aktualnym także w obecnym stanie prawnym wyroku KIO 2380/17, Krajowa Izba
Odwoławcza uznała, że: „Przedstawione przez wykonawcę, w odpowiedzi na wezwanie
skierowane do niego w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, wyj
aśnienia i dowody podlegają więc
ocenie zamawiającego, który następnie dokonuje odpowiednich czynności, tj. przyjmuje bądź
odrzuca ofertę. Stąd też istotnym jest, aby wykonawca w odpowiedzi na wezwanie w tvbie
art. 90 ust. 1 ustawy Pzp przedstawił zamawiającemu wszystkie informacje dotyczące
zaoferowanej ceny, w tym informacje na temat kalkulacji ceny, uwarunkowania, w jakich ta
kalkulacja była dokonana, szczególne przesłanki warunkujące przyjęty sposób kalkulacji, a
także inne istotne elementy mające wpływ na wysokość zaoferowanej ceny. Podkreślić przy
tym należy, że informacje, o których mowa, zamawiający uzyskuje od wykonawcy, do
którego kierowane jest wezwanie w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp. Zgodnie natomiast z
treścią art. 90 ust. 2 ustawy Pzp, obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej
ceny lub kosztu spoczywa na wykonawcy. Skoro więc źródłem informacji sq wyjaśnienia
wykonawcy i to na nim spoczywa ciężar dowodu, powinien on zadbać o to aby
przedstawione wyjaśnienia były rzetelne, pełne i wyczerpujące, a także aby nie były to
wyjaśnienia gołosłowne, a co za tym idzie, wykonawca powinien też załączyć do wyjaśnień
stosowne dowody. W tym miejscu wskazać należy, że choć przepis art. 90 ust. 1 ustawy Pzp
nie zawiera ograniczenia co do jedno
krotnego wezwania wykonawcy do złożenia wyjaśnień
w zakresie rażąco niskiej ceny, to zgodnie z jednolitą linią orzeczniczą przyjmuje się, że
biorąc pod uwagę, iż wezwanie kierowane jest do profesjonalnego uczestnika obrotu
gospodarczego, wobec którego stosowany jest miernik podwyższonej staranności (art. 355 Ś
2 k.c.), a także mając na uwadze zasady równego traktowania wykonawców i uczciwej
konkurencji (art. 7 ust. 1 ustawy Pzp), wezwanie w przedmiocie rażąco niskiej ceny należy,
co do zasady, kierować do wykonawcy jednokrotnie. Powtórne wezwanie jest możliwe, jeśli
złożone wyjaśnienia rodzą u zamawiającego kolejne wątpliwości, na przykład gdy treść
wyjaśnień jest niejasna dla zamawiającego i oczekuje on doprecyzowania niektórych
zagadnień. Stanowczo należy podkreślić, że nie jest rolą zamawiającego przejęcie od
wykonawcy inicjatywy w wyjaśnieniu rażąco niskiej ceny i kierowanie wezwań „do skutku
Kolejne wezwania do wyjaśnienia tego samego zakresu informacji, przy niestarannej
postawie wykonawcy, uznać należy za dokonywane z naruszeniem art. 90 ust. 1 i 2 ustawy
Pzp w zw. z art. 7 ust. 1 ustawy Pzp. Innymi słowy, brak rzetelności i staranności po stronie
wykonawcy nie może uzasadniać kierowania do niego kolejnych wezwań w trybie art. 90 ust.
1 ustawy Pzp. Z po
wyższego płynie jednoznaczny wniosek, że wykonawca, który nie sprosta
obowiązkowi wyrażonemu w art. 90 ust. 2 ustawy Pzp musi liczyć się z negatywnymi
konsekwencjami w postaci odrzucenia jego oferty ".
13. Należy także zwrócić uwagę na brak możliwości wyboru jako najkorzystniejszej oferty,
która podlega odrzuceniu. Jako zaś oferta podlegająca odrzuceniu, nie powinna być ona
brana pod uwagę w aspekcie możliwości uzyskania statusu oferty najkorzystniejszej. Jak
wskazano w orzecznictwie sądowym: „Przez wybór najkorzystniejszej oferty należy zatem
rozumieć wszelkie zachowania zamawiającego w ramach etapu badania i oceny ofert, które
doprowadziły zamawiającego do podjęcia decyzji o wyborze oferty. Dlatego też nie może
zostać uznana za najkorzystniejszą oferta, która podlega odrzuceniu i nie można też
wykluczyć dopuszczalności wniesienia odwołania przez wykonawcę również i z tej
przyczyny”. (tak: wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach, XIX Wydział Gospodarczy
Odwoławczy z dnia 13 lutego 2017 r., sygn. akt XIX Ga 3/17).
Il. 2. Obowiązek odrzucenia oferty na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 7 ustawy Pzp.
14. Przywołując w tym miejscu tezy i twierdzenia zaprezentowane w punkcie 11.1 odwołania,
podkreślenia wymaga, że oferta na Część III złożona przez Wykonawcę ZPW S. P. winna
być traktowana w kategoriach czynu nieuczciwej konkurencji. Przywołać należy w tym
miejscu orzeczenie KIO nr 825/15, zgodnie z którym: „ Ustalenie cen na poziomie, który
świadczy o ich oderwaniu od jakichkolwiek realiów rynkowych, wyłącznie po to, aby uzyskać
zamówienie, narusza dobre obyczaje kupieckie i może stanowić czyn nieuczciwej
konkurencji.”
16. Jak zostało wykazane w ramach niniejszego odwołania, cena zaoferowana przez
Wykonawcę ZPW S. P. za wykonanie Części III nie przystaje do realiów rynkowych i
uniemożliwia osiągnięcie zysku. W związku z tym Odwołujący ma uzasadnione podstawy by
twierdzić, że zaoferowana cena ma charakter dumpingowy, a w konsekwencji oferta złożona
przez Wykonawcę ZPW S. P. powinna być odrzucona również na podstawie art. 226 ust. I
pkt 7 ustawy Pzp.
17. Po odrzuceniu oferty złożonej przez ZPW S. P. Zamawiający winien wdrożyć zaniechaną
wcześniej procedurę wyjaśnień wobec pozostałych wykonawców, którzy złożyli oferty na
Część III i po upewnieniu się, że Odwołujący, który złożył drugą w kolejności niską cenę
oferty, prawidłowo wyjaśnił i udowodnił prawidłowość wyliczenia ceny oferty, Zamawiający
winien dokonać wyboru oferty Odwołującego jako najkorzystniejszej.
(…).
Do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego przystąpienie zgłosił
wykonawca
Zakład Przetwórstwa Warzyw S. P. z siedzibą w Tuszynie wnosząc o oddalenie
odwołania. Wskazał: „Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w piśmie z dnia 25.09.2021 roku
wyjaśniam, że w przypadku dostaw od mojej firmy — Zakładu Przetwórstwa Warzyw
zachodzą wyjątkowo korzystne warunki dostaw, z uwagi na bliską odległość Zamawiającego
od siedziby mojej firmy w Tuszynie ul. Ściegiennego 17tj. 80 km , a w praktyce od mojego
punktu sprzedaży, w którym codziennie prowadzę działalność tj Rynek Hurtowy Zjazdowa ul
Budy 4 -
50 km. Odległość PPHU Sauerkraut od zamawiającego 180 km. Z porównania ofert
na dostawę kiszonek odwołującego PPHU Sauerkraut sp. z o.o. w wysokości 20 821 zł. a,
wykonawcy Zakłady Przetwórstwa Warzyw w wysokości 13 207 zł, wynika różnica
zł. Różnica w km = 130 km dalej z Kalisza niż z Łodzi. Zgodnie z Umową minimalna ilość
dostaw roku 24 szt. ( minimum dwa razy w miesiącu ). W ciągu roku daje to 24x260 = 6240
km. Koszt przejazdu 1 kilometra wynosi od 2 do 6 zł za 1 kilometr. Należy pamiętać, że nie
rozmawiamy o ofertach z OLX kursów rozklekotanym busem, a o przewozie żywności
zarejestrowanym w Sanepidzie, spełniającym wymogi systemu HACCP, samochodem
chłodnią. Koszty dostaw (paliwo, płaca kierowcy, amortyzacja, koszty eksploatacji - części
płyny, oleje itp.) będą tylko rosły, czego nie będę udowadniać. Z pobieżnej analizy
przedstawionych wyliczeń wynika, że zamawiający będzie ponosił koszty usytuowania
dostawcy daleko od miejsca dostawy. Równie oczywistym jest fakt, że szybkość reagowania
na prośby czy żądania zamawiającego na dystansie 50 km jest większa niż na dystansie 180
km
”.
Izba ustaliła i zważyła co następuje:
Odwołanie podlega oddaleniu. Izba nie zgodziła się bowiem z twierdzeniami
Odwołującego, że wybór oferty w Części III wykonawcy „Zakład Przetwórstwa Warzyw S. P.
(ZPW S. P.) jako oferty najkorzystniejszej
dokonany został z naruszeniem przepisów ustawy
Pzp z uwagi na: (1)
uznanie wyjaśnień złożonych przez ZPW S. P., w odpowiedzi na
wezwanie do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny oferty, za prawidłowe, pomimo że wykonawca
nie przedstawił prawidłowych wyjaśnień, a także nie przedstawił dowodów w wymaganym
zakresie; (2) zaniechanie odrzucenia oferty ZPW S. P.
, która zawiera rażąco niską cenę
oraz, która stanowi czyn nieuczciwej konkurencji.
Przedmiot zamówienia „Dostawa warzyw, świeżych, ziemniaków jadalnych oraz
kiszonek” został podzielony na części, z których część III obejmowała dostawę kapusty i
ogórków. Składający ofertę ZPW ZPW S. P. z siedzibą w Tuszynie w odpowiedzi na
wezwanie z dnia 23 września 2021 r. podał:
(…):
1. Przedstawione do sprzedaży produkty kiszone wykonałem siłami własnymi i członków
rodziny, bez udziału siły najemnej. Moje koszty pracy są w związku z tym niskie, a na pewno
niższe od dużych przedsiębiorstw i spółek.
2. Nie jestem pośrednikiem, który skupuje w dużych ilościach kapustę kiszoną i ogórki
kiszone, żeby je potem korzystnie sprzedać.
3. Surowiec podstawowy kapusta biała i ogórek pochodzi z zakupów hurtowych dokonanych
w roku bieżącym. Poza lokalnie występującą suszą, panowały sprzyjające warunki
pogodowe co spowodowało urodzaj kapusty, a w związku z tym korzystne warunki zakupu.
4. Zakład mój posiada od dawna bardzo dobre urządzenia techniczne: silosy, beczki,
szatkownice itp., których nie trzeba było kupować czy modernizować — stąd bardzo niskie
techniczne koszty produkcji.
5. Sól użyta do kiszenia pochodzi z zakupów z lat ubiegłych i nie było potrzeby jej zakupu.
6. Na stosunkowo niską cenę na dostawy do Waszego Zakładu wpływa również korzystna
lokalizacja mojego zakładu. Zakład główny mieści się w Tuszynie, ja natomiast codziennie
pracuję w moim punkcie sprzedaży na Łódzkim Rynku Hurtowym „Zjazdowa” przy ul. Budy
4, do którego hurtowo dostarczam beczki kapusty i ogórków. Odległość od mojego punktu
sprzedaż do Waszego Zakładu ok.50 km. Ma to niebagatelne znaczenie dla wysokości
kosztów transportu, które są znacznie niższe niż, przykładowo z Kalisza skąd odległość
wynosi 180 km. W związku z powyższym nie płacicie mi Państwo za transport, a głównie za
mój towar.
7. W związku z bliskim położeniem punktu sprzedaży od Waszego Zakładu, jestem w stanie
bardzo szybko zareagować na Wasze potrzeby i dostarczyć towar niezwłocznie.
8. Nadmieniam, że jestem regularnie kontrolowany przez Sanepid, który sprawdza warunki
produkcji, zgodnie z wymaganiami systemu HACCP.
9. Brałem udział w wielu przetargach, również dla jednostek służby więziennej w tym także
dla Waszego Zakładu Karnego w Łowiczu i nigdy nie było zastrzeżeń dla moich produktów”.
Te wyjaśnienia stanowiły odpowiedź na wezwanie we wskazanym piśmie w którym
Z
amawiający wskazał i wymagał: (…) Zakład Karny w Łowiczu w złożonej przez Państwo
ofercie (część III - dostawy kiszonek), stwierdził iż cena jest 0 39 % niższa od średniej
arytmetycznej wszystk
ich złożonych ofert (średnia arytmetyczna: 21457,00 zł). W związku z
powyższym Zamawiający zwraca się, na podstawie art. 224 ust. 1 upzp, o udzielenie
wyjaśnień w tym złożenie dowodów w zakresie wyliczenia ceny lub jej istotnej części
składowej. Wyjaśnienia mogą dotyczyć w szczególności:
zarządzania procesem produkcji, świadczonych usług lub metody budowy;
wybranych rozwiązań technicznych, wyjątkowo korzystnych warunków dostaw, usług
albo związanych z realizacją robót budowlanych;
oryginalności dostaw, usług lub robót budowlanych oferowanych przez wykonawcę;
zgodności z przepisami dotyczącymi kosztów pracy, których wartość przyjęta do
ustalenia ceny nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę albo
minimalnej stawki godzinowej, ustalonych na pod
stawie przepisów ustawy z dnia 10
października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2020 r. poz. 2207)
lub przepisów odrębnych właściwych dla spraw, z którymi związane jest realizowane
zamówienie;
zgodności z prawem w rozumieniu przepisów o postępowaniu w sprawach dotyczących
pomocy publicznej;
zgodności z przepisami z zakresu prawa pracy i zabezpieczenia społecznego,
obowiązującymi w miejscu, w którym realizowane jest zamówienie;
zgodności z przepisami z zakresu ochrony środowiska;
wypełniania obowiązków związanych z powierzeniem wykonania części zamówienia
podwykonawcy
”.
Izba stwierdza, że w każdym ze wskazanych punktów wezwania wykonawca (w
zakresie specyfiki tego przedmiotu zamówienia) odniósł się do: procesu produkcji i
dostępnych środków technicznych oraz materiałów, wyjątkowo korzystnych warunków
dostaw i ich oryginalności, a także kosztów pracy. Zatem uznanie przez Zamawiającego
wyjaśnień złożonych przez ZPW S. P. w odpowiedzi na wezwanie do wyjaśnienia rażąco
niskiej ceny oferty nie stanowi naruszenia
przepisów ustawy Pzp. Wyjaśnienia były
adekwatne do
treści wezwania oraz do tego przedmiotu zamówienia i odnosiły się do sytuacji
tego
wykonawcy. Tym samym nie można zgodzić się z twierdzeniami Odwołującego, że
kwestionowana oferta z
awiera rażąco niską cenę oraz, że jej złożenie stanowi czyn
nieuczciwej konkurencji
z uwagi na treść złożonych wyjaśnień.
Odwołujący podnosząc przedmiotowe zarzuty, w głównej mierze wskazywał i odnosił
się do kwestii związanej z wadliwością czynności Zamawiającego polegającej na błędnej
ocenie wyjaśnień złożonych przez Przystępującego, podkreślając brak złożenia wraz z
wyjaśnieniami dowodów potwierdzających okoliczności opisane przez Przystępującego w
wyjaśnieniach.
W ocenie Izby, co potwierdza również orzecznictwo Krajowej Izby
Odwoławczej oraz Sądów Okręgowych, niektóre przypadki, charakterystyczne dla
określonego przedmiotu zamówienia, nie będą wymagały takich dowodów, na jakie
wskazano w odwołaniu. Z takimi przypadkami mamy do czynienia w sytuacjach zamówień
prostych, nieskomplikowanych. Ten p
rzedmiot zamówienia nie jest przedmiotem
skomplikowanym
i wyjaśnienia składane mogły się charakteryzować nawet dużą dozą
ogólności, tym bardziej, że równie ogólne, wręcz blankietowe, było wezwanie
Z
amawiającego, który w zasadzie odwołał się do przytoczenia treści przepisu Pzp.
W konkluzji Izba stwierdza, że uwzględniając konkretny kontekst sytuacyjny tej
sprawy, jego charakterystyczne cechy indywidualizujące przedmiotowe zamówienie - wybór
oferty wykonawcy ZPW S. P. nie narusza
ł wskazywanych w odwołaniu przepisów ustawy
Pzp.
Izba także stwierdza, że zarzut naruszenia art. 224 ust. 1 Pzp z uwagi „na jego
niezastosowanie wobec wykonawcy Sauerkraut, którego oferta winna podlegać badaniu, a
który wykonawca winien mieć możliwość udowodnienia, że jego oferta nie zawiera rażąco
niskiej ceny
” z uwagi na jego cofnięcie nie jest przedmiotem tego rozstrzygnięcia.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosownie do jego wyniku na
podstawie art. 557 i 575
ustawy Pzp oraz rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie
szczegółowych rodzajów kosztów postępowania odwoławczego, ich rozliczania oraz
wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania z dnia 30 grudnia 2020 r. (Dz. U. z
2020r. poz. 2437)
Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji.
………………………………………