Sygn. akt: KIO 107/24
WYROK
Warszawa, dnia 2 lutego 2024 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący: Ernest Klauziński
Aleksandra Kot
Piotr Kozłowski
Protokolant:
Piotr Cegłowski
po rozpoznaniu na rozprawie odwołania wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
w dniu 8 stycznia 2024 r. przez wykonawc
ę SOFTIQ sp. z o.o. z siedzibą w Gliwicach
w postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego: Skarb Państwa Centrum
Informatyczne Edukacji z siedzibą w Warszawie
przy udziale uczestnika po stronie zamawiającego - wykonawcy ASENTIA sp. z o.o. z
siedzibą
w Warszawie
orzeka:
Uwzględnia odwołanie i nakazuje zamawiającemu:
unieważnienie czynności wyboru najkorzystniejszej oferty w postępowaniu,
odrzucenie oferty wykonawcy ASENTIA sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie,
przeprowadzenie ponownej oceny ofert w postępowaniu.
2. K
osztami postępowania obciąża zamawiającego i:
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 15 000 zł 00 gr
(słownie: piętnaście tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez odwołującego
tytułem wpisu od odwołania, kwotę 3 600 zł 00 gr (słownie: trzy tysiące sześćset
złotych zero groszy) poniesioną przez odwołującego tytułem wynagrodzenia
pełnomocnika oraz kwotę 58 zł 65 gr (pięćdziesiąt osiem złotych sześćdziesiąt
pięć groszy) stanowiącą koszt dojazdu pełnomocnika na rozprawę;
zasądza od zamawiającego na rzecz odwołującego kwotę 18 658 zł 65 gr
(słownie: osiemnaście tysięcy sześćset pięćdziesiąt osiem złotych sześćdziesiąt
pięć groszy) stanowiącą koszty postępowania odwoławczego poniesione przez
odwołującego.
Na orzeczenie -
w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga
za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie -
Sądu Zamówień Publicznych.
Przewodniczący ……………………………………………..............
……………………………………………..............
……………………………………………..............
Sygn. akt: KIO 107/24
U z a s a d n i e n i e
Skarb Państwa Centrum Informatyczne Edukacji z siedzibą w Warszawie (dalej:
Zamawiający) prowadzi na podstawie przepisów ustawy z 11 września 2019 r. — Prawo
zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1605, dalej: Pzp) postępowanie w trybie
przetargu nieograniczonego
pn.: „Świadczenie usługi utrzymania w ruchu w trybie
produkcyjnym Systemu Informacji Oświatowej” (nr postępowania ZA.230.4.2023), zwane
dalej
postępowaniem.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej
3 listopada 2023 r. pod nr 00671897-2023.
8 stycznia 2024 r. wykonawca
SOFTIQ sp. z o.o. z siedzibą w Gliwicach (dalej: Odwołujący),
wni
ósł odwołanie i zarzucił Zamawiającemu naruszenie:
1. art. 224 ust. 1 i 6 Pzp w zw. z art. 226 ust. 1 pkt 8 Pzp przez ponowne wezwanie
wykonawcy ASENTIA sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (dalej: Asentia
lub Przystępujący) do wyjaśnień oferty w zakresie zaoferowanej stawki
za osobogodzinę prac rozwojowych Systemu Informacji Oświatowej w ramach prawa
opcji, podczas, gdy wyjaśnienia złożone przez Przystępującego 12 grudnia 2023 r.
nie uzasadniały podanej w ofercie ceny i w konsekwencji - zaniechanie odrzucenia
oferty Przystępującego jako zawierającej rażąco niską cenę lub koszt,
2. art. 226 ust. 1 pkt 7 Pzp przez zaniechanie odrzucenia
oferty Przystępującego jako
złożonej w warunkach czynu nieuczciwej konkurencji w rozumieniu Uznk,
3. ewentualnie wobec
zarzutów nr 1 i 2 - art. 18 ust. 1 - 3 Pzp w zw. z art. 11 ust. 4 Uznk
oraz w zw. z art. 16 ust. 1 Pzp przez
zaniechanie odtajnienia i udostępnienia
Odwołującemu części wyjaśnień złożonych przez Przystępującego 18 grudnia
2023 r., a uznanych przez Zamawiającego za skutecznie zastrzeżonych tajemnicą
przedsiębiorstwa,
4. ewentualnie wobec zarzutu nr 3 - art. 226 ust. 1 pkt 8 Pzp w zw. z art. 224 ust. 1 i 6
Pzp przez
błędną ocenę oferty i wyjaśnień złożonych przez Przystępującego
i w
konsekwencji zaniechanie odrzucenia tej oferty jako zawierającej rażąco niską
cenę lub koszt w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania i nakazanie Zamawiającemu:
unieważnienie czynności oceny ofert i wyboru najkorzystniejszej oferty,
2. dokonanie ponownej oceny ofert i odrzucenie
oferty Przystępującego jako oferty
zawierającej rażąco niską cenę lub koszt i jako ofertę złożoną w warunkach czynu
nieuczciwej konkurencji w rozumieniu Uznk,
3. ewentualnie wobec punktu 2 -
odtajnienie i udostępnienie Odwołującemu części
wyjaśnień złożonych przez Przystępującego 18 grudnia 2023 r., a uznanych przez
Zamawiającego za skutecznie zastrzeżonych tajemnicą przedsiębiorstwa.
W uzasadnieniu
zarzutów podstawowych odwołania Odwołujący wskazał m. in.:
Zarzut nr 1
8 grudnia
2023 r. Zamawiający skierował do Przystępującego wezwanie do wyjaśnień ceny
oferty
wskazując zakres, którym miały zostać objęte te wyjaśnienia.
Zamawiający wprost określił, że jego wątpliwości wzbudziła zaoferowana stawka
za osobogodzinę prac rozwojowych Systemu Informacji Oświatowej w ramach prawa opcji
i w tym zakresie domagał się wyjaśnień, w tym złożenia dowodów wyliczenia ceny lub
kosztu. W dalszej części wezwania Zamawiający wskazał Asentia, że może ona przedstawić
kalkulację wykazującą możliwość realizacji zamówienia zgodnie z wymaganiami OPZ
w ramach zaoferowanej w tym zakresie ceny czy też inne dowody wskazujące, że cena ta
nie jest rażąco niska. Asentia udzieliła odpowiedzi pismem z 12 grudnia 2023 r. Nie sposób
było uznać, że wykonawca ten w jakikolwiek sposób zastosował się do treści wezwania
Zamawiającego. Asentia nie przedłożyła żadnego dowodu, żadnej kalkulacji, a sama treść
wyjaśnień zajmuje (merytorycznie) niecałą stronę A4 pełną ogólników, których nie sposób
nazwać konkretnymi wyjaśnieniami.
Wyjaśnienia kluczowej kwestii zaoferowanej stawki Asentia zostały ograniczone do dwóch
zdań.
Przystępujący wskazał, że zaoferowana stawka została skalkulowana na podstawie analizy
kosztów, jednakże nie zdecydował się, mimo wyraźnego wezwania Zamawiającego,
do przedstawienia tej analizy kosztów. Nie opisał także wyjątkowych rozwiązań technicznych
pozwalających mu na obniżenie zaoferowanej ceny (nie wspominając o przedstawieniu
dowodów w tym zakresie). Nie zdecydował się także na wymienienie i wycenienie wszystkich
niezbędnych elementów, takich jak koszty pracy, materiałów, oraz wszelkich innych
składników.
Zamawiający wskazał również, że zaoferowana stawka za prace rozwojowe w ramach
zamówienia opcjonalnego jest o ponad 30% niższa od średniej arytmetycznej stawek
zaoferowanych przez wszystkich wykonawców i 4-krotnie niższa niż stawka zaproponowana
przez Przystępującego za prace rozwojowe w ramach zamówienia podstawowego. Asentia
odpowiedziała na te wątpliwości w absolutnie absurdalny sposób, wykazując, że średnia
stawka za prace rozwojowe w ramach opcji (98,40 zł x 40000h) i w ramach podstawowego
zamówienia (405,90 zł x 10000h) wynosi 159,90 zł. W żaden sposób nie uzasadnia
to zaoferowanej stawki w ramach zamówienia opcjonalnego i prawidłowości jej
skalkulowania.
Mimo
tak lakonicznych, ogólnikowych wyjaśnień, które w żaden sposób nie odniosły
się do wątpliwości Zamawiającego i nie zawierały żadnych kalkulacji czy innych dowodów,
Zamawiający dnia 13 grudnia 2023 r. wezwał Przystępującego do ponownych wyjaśnień.
S
am Zamawiający dostrzegł nierzetelność i liczne braki wyjaśnień złożonych przez
Przystępującego, zwracając na to uwagę w treści ponownego wezwania.
W odpowiedzi na to wezwanie Asentia pismem z 18 grudnia
2023 r. przedstawiła bardziej
rozbudowane wyjaśnienia, które zostały także zastrzeżone tajemnicą przedsiębiorstwa.
To na podstawie tych wezwań (częściowo utajnionych wobec pozostałych wykonawców)
Zamawiający podjął decyzję o braku rażąco niskiej ceny w ofercie Asentia i wybrał ofertę
złożoną przez tego wykonawcę jako najkorzystniejszą. Ponowne wezwanie Asentia
do wyjaśnień było bezpodstawne, a oferta tego wykonawcy winna zostać odrzucona już
po udzieleniu pierwszych wyjaśnień. Zamawiający nie może wzywać do ponownych
wyjaśnień, gdy pierwsze wykonawca złożył w sposób nierzetelny - lakonicznie, bez
dowodów, nie odpowiadając na wątpliwości zamawiającego i nie wyjaśniając zaoferowanej
ceny
lub kosztu.
Zarzut nr 2
Zaoferowanie
przez Przystępującego za te same rodzajowo prace rozwojowe czterokrotnie
wyższej stawki za roboczogodzinę w ramach zamówienia podstawowego od stawki
w zamówieniu opcjonalnym stanowił czyn nieuczciwej konkurencji polegający
na „przerzucaniu” kosztów z zamówienia opcjonalnego do zamówienia podstawowego. W
ten sposób wykonawca gwarantuje sobie płatność w przypadku nieuruchomienia przez
Zamawiającego prawa opcji. Niweczy to sens opcji, której celem jest możliwość podjęcia
przez Zamawiającego decyzji czy chce płacić za dodatkowe usługi ze strony wykonawcy.
Kluczowym dla uzasadnienia niniejszego zarzutu jest fakt,
że Przystępujący od 2018 roku
świadczy na rzecz Zamawiającego usługi utrzymania w ruchu w trybie produkcyjnym
Systemu Informacji Oświatowej, które są przedmiotem niniejszego, cyklicznego, zamówienia.
Odwołujący zwrócił uwagę na kształtowanie się stawek oferowanych przez Przystępującego
za prace rozwojowe w zamówieniu podstawowym i opcjonalnym z uwzględnieniem ilości
godzin opcjonalnych wykorzystanych przez Zamawiającego. Każdorazowo ilość godzin
w zamówieniu podstawowym i opcjonalnym była taka sama (odpowiednio 10.000 i 40.000).
Stawki te w ofertach Asentia kształtowały się w następujący sposób:
Całość za
prace
rozwojowe
Prace rozwojowe w ramach
zamówienia podstawowego
Prace rozwojowe w ramach
opcji
Wykorzystano
osobogodzin w
ramach opcji
Stawka za
osobogodzinę
Łącznie kwota
Stawka za
osobogodzinę
Łącznie kwota
CIE-3/2018
7 000 000,00 zł
100,00 zł 1 000 000,00 zł
150,00 zł 6 000 000,00 zł
CIE-
33/2020
7 510 000,00 zł
127,00 zł 1 270 000,00 zł
156,00 zł 6 240 000,00 zł
Oferta
7 995 000,00 zł
405,90 zł 4 059 000,00 zł
98,40 zł 3 936 000,00 zł
W ocenie Odwołującego z powyższego zestawienia wynikało, że kalkulacja na potrzeby
zamówienia ze strony Przystępującego zakładała przerzucenie kosztów zamówienia
opcjonal
nego do zamówienia podstawowego w celu zagwarantowania sobie płatności
w przypadku nieskorzystania przez Zamawiającego z prawa opcji:
stawka za osobogodzinę w ramach zamówienia podstawowego wynosiła przy
pierwszej ofercie 100,00 zł, a w drugiej wzrosła o 27 zł (27%) do kwoty - 127,00 zł;
mimo,
że Przystępujący zrealizował obie umowy stawka przy ofercie w niniejszym
postępowaniu wzrosła o blisko 280 zł (!), czyli o ponad 319% do kwoty 405,90 zł;
stawka za osobogodzinę w ramach zamówienia opcjonalnego wynosiła przy
pierwszej ofercie 150,00 zł, w drugiej wzrosła o 6 zł (4%) do kwoty 156,00 zł; z kolei
w niniejszym postępowaniu stawka została obniżona o 57,60 zł (blisko 40%) do kwoty
98,40 zł;
różnice między stawkami w ramach zamówienia podstawowego a opcjonalnego
wyniosły przy poprzednich zamówieniach odpowiednio 50% i 22%, a obecnie - ponad
co istotne -
stawka za prace rozwojowe w ramach prawa opcji przy dwóch pierwszych
ofertach była wyższa od stawki za prace rozwojowe w ramach zamówienia
podstawowego; z kolei w niniejszym postępowaniu stawka za prace rozwojowe
w ramach opcji jest ponad 4 razy niższa niż stawka w zamówieniu podstawowym;
Asentia więc nie tylko odstąpiła od modelu wyceny oferty, zgodnie z którym stawka
za prace rozwojowe w ramach opcji była wyższa od stawki za prace w ramach
zamówienia podstawowego, ale drastycznie zróżnicowała te stawki;
całościowe kwoty za prace rozwojowe w ramach zamówienia podstawowego
przy dwóch pierwszych ofertach wyniosły odpowiednio 1.000.000,00 zł i 1.270.000,00
zł, a w niniejszym postępowaniu - 4.059.000,00 zł; z kolei dla zamówienia
opcjonalnego -
6.000.000,00 zł i 6.240.000,00 zł w dwóch pierwszych zamówieniach i
obecnie -
3.936.000,00 zł; podkreślenia wymaga, że całościowa kwota za prace
rozwojowe
w ofercie Asentia nie ulegała wielkiej zmianie (odpowiednio zmiany o niecałe 10%
między 2018 rokiem a 2020 rokiem oraz między 2020 rokiem a ofertą w niniejszym
postępowaniu), podobnie zresztą jak całościowa kwota za usługę utrzymania
systemu, jak i całościowa cena oferty; drastycznej zmianie uległ jedynie rozkład kwoty
przeznaczonej na zamówienie podstawowe i opcjonalne; ponadto należy zaznaczyć,
że w różnych proporcjach, ale wzrostowi (co naturalne ze względu na m.in. inflację)
ulegają wszystkie kwoty (całościowa wartość oferty, wartość prac rozwojowych,
stawka prac rozwojowych w ramach zamówienia podstawowego - drastycznie
zawyżona)
z wyjątkiem stawki prac rozwojowych w ramach zamówienia opcjonalnego, którą
Asentia w
niewyjaśniony sposób obniżyła o kilkadziesiąt procent;
co najważniejsze - przy realizacji pierwszego zamówienia Zamawiający skorzystał
z 23.861,5 godzin prac rozwojowych w ramach prawa opcji, czyli blisko 60% godzin
przewidzianych dla prawa opcji, co przełożyło się na przychód w wysokości ponad
3,5 mln zł; z kolei przy realizacji drugiego zamówienia Zamawiający skorzystał
jedynie z 4.822,5 godzin prac rozwojowych, czyli 12%, co przełożyło się na przychód
w wysokości nieco ponad 750 tys. zł. Łączny przychód z prac rozwojowych (razem
dla zamówienia podstawowego i opcjonalnego) wyniósł odpowiednio dla
Przystępującego ponad 4,5 mln zł i niecałe 2 mln zł. Ten spadek wykorzystanych
przez Zamawiającego godzin prac rozwojowych w ramach prawa opcji i w
konsekwencji - zmniejszony
przychód Przystępującego, skłoniła tego wykonawcę do
przerzucenia kosztów zamówienia opcjonalnego do zamówienia podstawowego w
kalkulacji niniejszej oferty, tak by zagwarantować sobie wyższy przychód w
przypadku, gdyby Zamawiający nie uruchomił opcji lub skorzystał z niej ponownie w
niewielkim zakresie. Gdyby Zamawiający ponownie skorzystał z 4.822,5 godzin prac
rozwojowych
w ramach prawa opcji to
przychód Przystępującego z niniejszym sposobem kalkulacji
oferty, zakładającym przerzucenie kosztów, wyniósłby zamiast niecałych 2 mln zł -
ponad 4,5 mln zł. Asentia uzyskałaby ten sam przychód co przy realizacji pierwszego
zamówienia, mimo 5-krotnie mniejszej liczby wypracowanych godzin w ramach prawa
opcji. Nawet w przypadku, gdyby Zamawiający w ogóle nie skorzystał z prawa opcji,
to byłoby to dla Przystępującego korzystniejsze finansowo niż realizacja poprzedniej
umowy ze stawkami, w których nie dokonano przerzucenia kosztów.
Wskazane
przez Przystępującego w wyjaśnieniach z 18 grudnia 2023 r. argumenty, które
mają tłumaczyć wyższą stawkę za prace rozwojowe w zamówieniu podstawowym nie
zasługują na uznanie, a z pewnością nie tłumaczą czterokrotnej różnicy między
zaoferowanymi stawkami za prace rozwojowe w zależności od tego czy są realizowane w
ramach zamówienia podstawowego czy opcjonalnego. Przystępujący realizuje niniejszą
usługę dla Zamawiającego od 2018 roku i system jest mu bardzo dobrze znany.
Na uznanie nie zasługuje także podniesiony argument z możliwością konieczności
zatrudnienia czasowego lub stałego nowego personelu, co Asentia wskazała jako
potencjalne ryzyko wpływające koniecznością zwiększenia stawki za roboczogodzinę w
zamówieniu podstawowym.
Niezasadnym
był także argument związany z obciążeniem personelu w początkowej fazie
realizacji usługi, które miało wpłynąć na tak drastyczne zróżnicowanie stawek za prace
rozwojowe w zamówieniu podstawowym i opcjonalnym.
29 stycznia 2024
r. Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie.
W uzasadnieniu swojego stanowiska Zamawiający wskazał:
Zarzut nr 1
Przedmiotem postępowania jest utrzymanie i rozwój opisanego wyżej Systemu Informacji
Oświatowej wchodzącego w skład krytycznej infrastruktury państwa. Na całkowita cenę
oferty składają się trzy elementy:
1. koszt utrzymania systemu -
ryczałtowa stawka miesięczna x 36 miesięcy;
2. koszt prac rozwojowych
w ramach zamówienia podstawowego - 10000 osobogodzin
x stawka za osobogodzinę;
3. koszt prac rozwojowych w ramach prawa opcji - 40000 osobogodzin x stawka za
osobogodzinę;
Na etapie oceny ofert Zamawiający dostrzegł, że stawki zaoferowane przez Przystępującego
za osobogodzinę prac rozwojowych w ramach zamówienia podstawowego oraz w ramach
prawa opcji
są znacząco różne tj. stawka za osobogodzinę w ramach zamówienia
podstawowego jest 4 razy wyższa niż stawka w ramach prawa opcji - w ramach zmówienia
podstawowego wynosi 405,90 brutto, a ramach opcji 98,40 brutto, co wzbudziło wątpliwości
Zamawiającego. Stawka zaoferowana przez Przystępującego w ramach prawa opcji
(98,40 zł brutto) była też niższa o ponad 30% od średniej arytmetycznej stawek
zaoferowanych w ramach prawa opcji przez wszystkich
Wykonawców (134,16 zł brutto), co
skutkowało obowiązkiem wystosowania przez Zamawiającego wezwania w trybie art. 224
Pzp.
Wezwanie
Zamawiającego w przeważającej mierze było odzwierciedleniem przepisów
ustawy.
Dodatkowo Zamawiający zaznaczył w wezwaniu swoje wątpliwości co do stawki w ramach
prawa opcji.
W odpowiedzi pismem z 12 grudnia 2023 r.
Przystępujący oświadczył, m.in. że nie może
się zgodzić, że jego oferta jest niższa o ponad 30% od średniej arytmetycznej stawek
zaoferowanych przez wszystkich Wykonawców i zawiera cenę rażąco niską w stosunku
do przedmiotu zamówienia. Treść odpowiedzi Przystępującego wskazywała, że wezwanie
z 8 grudnia
2023 r. zostało odczytane przez niego jako dotyczące cen wszystkich prac
rozwojowych będących przedmiotem zamówienia. Przystępujący wypowiedział się w
zakresie
stawek za prace rozwojowe zarówno w zamówieniu podstawowym, jak i w opcji w
porównaniu z tymi stawkami zaoferowanymi przez innych wykonawców.
Po zapoznaniu się z wyjaśnieniami Wykonawcy Zamawiający przeanalizował treść swojego
wezwania z 8.12 i
uznał, że treść wezwania mogła być zinterpretowana dwuznacznie:
Przystępujący mógł ją odczytać w ten sposób, że Zamawiający żąda wyjaśnień stawki
w ramach prac rozwojowych w prawie opcji w odniesieniu do innych stawek za prace
rozwojowe zarówno w jego ofercie, jak i pozostałych ofertach. Jednocześnie zważywszy
na doświadczenie Przystępującego w realizacji zamówienia oraz treść jego wyjaśnień
z 12 grudnia
2023 r. Zamawiający nie mógł jednoznacznie stwierdzić, stawka
zaproponowana przez Przystępującego za prace rozwojowe w ramach prawa opcji jest
rażąco niska. W takim wypadku w ocenie Zamawiającego brak było podstaw do odrzucenia
oferty Przystępującego.
Zamawiający był świadomy, że Przystępujący mógł większość zysku skalkulować w ramach
zamówienia podstawowego, które jest pewne, dlatego też chciał się upewnić, ze ta stawka
zaproponowana za prace rozwojowe w ramach opcji zawiera wszystkie koszty w tym
minimalny zysk.
Przystępujący od roku 2018 świadczy na rzecz Zamawiającego usługi utrzymania i rozwoju
SIO.
Przystępujący prawidłowo realizuje powierzone mu zadania. W okresie współpracy nie
zostały nałożone na Przystępującego żadne kary umowne.
Aby pozyskać informacje niezbędne do rzetelnej oceny oferty Przystępującego Zamawiający
pismem z 13 grudnia
2023 r. doprecyzował swoje wezwanie z 8 grudnia 2023r., które
okazało się dla Przystępującego niejasne. Konieczne stało się konkretne wskazanie, że nie
cała oferta Przystępującego zawiera rażąco niską cenę i budzi wątpliwości Zamawiającego a
tylko stawka za prace rozwojowe w ramach prawa opcji.
Zarzut nr 2
Zamawiający z uwagi na planowane przez MEN zmiany w SIO planuje wykorzystać w toku
realizacji umowy zawartej w wyniku postepowania pełen zakres godzin rozwojowych w
ramach prawa opcji.
Z
godnie z normalnym rozkładem ciężaru dowodowego wynikającym z art. 534 ust. 1 Pzp
to Odwołujący musi wykazać, że działania Przystępującego stanowią manipulację cenową
w rozumieniu Uznk
, któremu to obowiązkowi Odwołujący nie sprostał. Odwołujący nie
wskazał nawet, który z czynów wymienionych w Uznk jest zarzucany .
Odwołujący hipotezami próbował zastąpić dowody, którymi powinien wykazać,
że
w
okolicznościach
faktycznych
sprawy
zaistniały
przesłanki
pozwalające
na zakwalifikowanie
działania Przystępującego jako czynu nieuczciwej konkurencji. Wbrew
twierdzeniu Odwołującego celem prawa opcji nie była możliwość podjęcia przez
Zamawiającego decyzji, czy chce płacić za dodatkowe usługi ze strony wykonawcy,
a zapewnienie sobie przez
Zamawiającego możliwości nabycia tych usług w przypadku
pojawienia się potrzeb po stronie Zamawiającego.
Zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 Uznk czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne
z prawem lub dobrymi obyczajami lub naruszające interes innego przedsiębiorcy lub klienta.
SWZ nie nakładała na wykonawcę ograniczenia w zakresie kształtowania czy też
metodologii kształtowania cen. Każdy w wykonawców swobodnie decydował o kształcie
swojej oferty.
W ocenie Zamawiającego działanie Przystępującego nie było niezgodne z prawem lub też
dobrymi obyczajami, nie zagrażało też i nie narusza interesu innego przedsiębiorcy. Każdy
z oferentów miał pełną dowolność w kształtowania oferty.
Po przeprowadzeniu rozprawy Izba, uwzględniając dokumentację przedmiotowego
postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, w tym w szczególności
treść SWZ, jak również biorąc pod uwagę oświadczenia i stanowiska Stron zawarte
w odwołaniu i odpowiedzi na odwołanie, a także wyrażone ustnie na rozprawie
i odnotowane w protokole, ustaliła i zważyła, co następuje.
Izba
stwierdziła, że nie została wypełniona żadna z przesłanek ustawowych skutkujących
odrzuceniem odwołania, wynikających z art. 528 Pzp.
Przystępując do rozpoznania odwołania, Izba ustaliła wystąpienie przesłanek z art. 505 ust.
1 Pzp, tj. istnienie po stronie odwołującego interesu w uzyskaniu zamówienia oraz
możliwości poniesienia przez niego szkody w wyniku kwestionowanych czynności
zamawiającego.
Mając na uwadze powyższe Izba merytorycznie rozpoznała złożone odwołanie, uznając,
że zasługuje ono na uwzględnienie w zakresie zarzutów podstawowych, tj. zarzutu nr 1 i 2
odwołania. W konsekwencji, zarzuty nr 3 i 4 jako zarzuty ewentualne, podniesione
na wypadek nieuwzględnienia zarzutów podstawowych nie były przedmiotem rozpoznania.
Rozpoznając odwołanie Izba przeprowadziła dowody z:
dokumentacji postępowania, ze szczególnym uwzględnieniem SWZ wraz
z załącznikami, oferty Przystępującego oraz korespondencji Zamawiającego
z
Przystępującym w zakresie dotyczącym wyjaśnień ceny oferty tego wykonawcy,
dowodów złożonych przez Zamawiającego, Odwołującego i Przystępującego wraz
z pismami procesowymi oraz
w toku posiedzenia niejawnego z udziałem stron.
Izba ustaliła, co następuje:
Przedmiotem zamówienia jest świadczenie usługi utrzymania w ruchu w trybie produkcyjnym
Systemu Informacji Oświatowej. Przedmiot zamówienia obejmuje również aktualizację,
rozwój i rozbudowę powyższego Systemu.
We wzorze formularza ofertowego (Załącznik nr 1 do SWZ) zamawiający określił następujący
sposób określenia ceny za realizację przedmiotu zamówienia:
„Oferujemy wykonanie przedmiotu zamówienia za łączną cenę netto: … zł (słownie
złotych:…), powiększoną o podatek VAT w wysokości … , co w wyniku daje cenę brutto … zł
(słownie złotych …), w ramach tej wartości zawiera się:
a)
Świadczenie usługi utrzymania Systemu Informacji Oświatowej w trybie
produkcyjnym:
łącznie kwota: … zł brutto (słownie: …) tj. 36 miesięcy x … zł brutto miesięcznie;
b)
prace rozwojowe Systemu Informacji Oświatowej w ramach zamówienia
podstawowego, w wymiarze maksymalnym 10 000 osobogodzin, łącznie kwota … zł
brutto (słownie: …), tj. 10 000 osobogodzin x … zł brutto
c)
Prace rozwojowe Systemu Informacji Oświatowej w ramach prawa opcji w wymiarze
maksymalnym 40 000 osobogodzin, łącznie kwota … zł brutto (słownie: …), tj. 40 000
osobogodzin x
… zł brutto”.
W postępowaniu wpłynęły trzy oferty:
Oferta Przystępującego:
Cena:
15 035 520,00 zł w tym:
a)
Świadczenie usługi utrzymania Systemu Informacji Oświatowej w trybie
produkcyjnym: 7 040 520,00 zł
b)
prace rozwojowe Systemu Informacji Oświatowej w ramach zamówienia
podstawowego w wymiarze maksymalnym 10 000 osobogodzin x
405,90 zł =
4 059 000,00 zł.
c)
Prace rozwojowe Systemu Informacji Oświatowej w ramach prawa opcji
w wymiarze maksymalnym 40 000 osobogodzin x
98,40 zł = 3 936 000,00 zł
Oferta Odwołującego:
Cena:
15 474 280,00 zł w tym:
a)
Świadczenie usługi utrzymania Systemu Informacji Oświatowej w trybie
produkcyjnym: 7 649 280,00 zł
b)
prace rozwojowe Systemu Informacji Oświatowej w ramach zamówienia
podstawowego w wymiarze maksymalnym 10 000 osobogodzin x
156,50 zł =
1 565 000,00 zł
c)
Prace rozwojowe Systemu Informacji Oświatowej w ramach prawa opcji
w wymiarze maksymalnym 40 000 osobogodzin x156,50 zł = 6 260 000,00 zł
3. AXIANS IT Services Poland
sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie
Cena:
16 924 800,00 zł w tym:
a)
Świadczenie usługi utrzymania Systemu Informacji Oświatowej w trybie
produkcyjnym: 9 298 800,00 zł
b)
prace rozwojowe Systemu Informacji Oświatowej w ramach zamówienia
podstawowego w wymiarze
maksymalnym 10 000 x 172,20 zł = 1 722 000,00 zł
c)
Prace rozwojowe Systemu Informacji Oświatowej w ramach prawa opcji
w wymiarze maksymalnym 40 000 x 147,60 zł = 5 904 000,00 zł.
8 grudnia 2023 r. Zamawiający skierował do Przystępującego wezwanie do wyjaśnień ceny
oferty. W wezwaniu tym wskazał m. in.:
„Wykonawca w pkt. 4 lit c) formularza ofertowego wpisał stawkę w wysokości 98,40 zł
brutto/osobogodzinę. Jest to stawka, która budzi wątpliwość Zamawiającego co do
możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi w
dokumentach zamówienia. Stawka zaproponowana przez Wykonawcę jest niższa o ponad
30 % od średniej arytmetycznej stawek zaoferowanych przez wszystkich Wykonawców, w
ramach prac rozwojowych Systemu Informacji Oświatowej, w ramach prawa opcji.
Jednocześnie
stawka
ta jest 4 razy niższa niż stawka zaproponowana przez Wykonawcę w ramach zamówienia
podstawowego
”.
W odpowiedzi z 12 grudnia 2023 r. Przystępujący wskazał:
„Stawka godzinowa: Wyjaśniamy, że stawka godzinowa w wysokości 98,40 zł
brutto/osobogodzinę, którą podaliśmy w formularzu ofertowym, została skalkulowana na
podstawie analizy kosztów, z uwzględnieniem wszystkich czynników wpływających na koszty
świadczenia usługi w ramach prac rozwojowych, zarówno naszej zdolności do efektywnego
zarządzania procesem produkcji oraz zastosowania wyjątkowych rozwiązań technicznych.
Pragnę podkreślić, że przyjęta stawka uwzględnia wszystkie niezbędne elementy, takie
jak koszty pracy, materiałów, oraz wszelkich innych składników.
Porównanie z innymi ofertami: Zdajemy sobie sprawę, że zaproponowana stawka w ramach
prawa opcji (w wymiarze maksymalnym 40 000 osobogodzin) różni się istotnie od innych
ofert, jednak chcielibyśmy zwrócić uwagę, że różnice te wynikają z uśrednienia stawek
wynikających z prac rozwojowych opisanych w pkt. 3.3 SWZ oraz prawa opcji opisanych w
pkt. 3.4 SWZ. Należy zwrócić uwagę, że zgodnie z pkt. 3.4.1. SWZ, prace rozwojowe w
ramach prawa opcji (w wymiarze maksymalnym 40 000 osobogodzin) mogą być realizowane
wyłącznie
po wykorzystaniu maksymalnej prognozowanej liczby godzin, o której mowa w pkt. 3.3 SWZ
(w wymiarze maksymalnym 10 000 osobogodzin). Przygotowując kalkulację naszej oferty,
przyjęliśmy dokładnie takie założenie, w związku z czym kalkulacja wygląda następująco:
Prace rozwojowe opisane w pkt. 3.3 SWZ
– 10000 osobogodzin x 405,90 zł = 4 059 000,00
zł
Prace rozwojowe opisane w pkt. 3.4 SWZ
– 40000 osobogodzin x 98,40 zł = 3 936 000,00 zł
Zatem średnia cena osobogodziny prac rozwojowych (w szacowanym wymiarze
maksymalnym 50 000 osobogodzin) wynosi 159,90 zł Brutto.
Po przeanalizowaniu wszystkich ofert złożonych w przedmiotowym postępowaniu, kalkulacja
(w szacowanym wymiarze maksymalnym 50 000 osobogodzin) wygląda następująco:
ASENTIA
– średnia cena osobogodziny prac rozwojowych - 159,90 zł Brutto.
SOFTIQ
– średnia cena osobogodziny prac rozwojowych - 156,50 zł Brutto.
AXIANS
– średnia cena osobogodziny prac rozwojowych - 152,52 zł Brutto.
Zważywszy na powyższe wyliczenia nie możemy się zgodzić, że nasza oferta jest niższa
o ponad 30 % od średniej arytmetycznej stawek zaoferowanych przez wszystkich
Wykonawców oraz, że zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia”.
13 grudnia 2023 r. Zamawiający skierował do Przystępującego kolejne wezwanie do
wyjaśnień i wskazał w nim:
„W związku z faktem, że Wykonawca w ofercie zaproponował w ramach zamówienia
podstawowego stawkę za osobogodzinę w wysokości 405,90 brutto, natomiast
za osobogodzinę w ramach prawa opcji stawkę w wysokości 98,40 zł brutto w dniu 8.12. br.
Zamawiający wezwał Wykonawcę do wyjaśnień rażąco niskiej ceny, w tym złożenia
dowodów dotyczących wyliczenia ceny lub kosztu zaproponowanej ceny w zakresie stawki
jaką Wykonawca zaoferował za osobogodzinę prac rozwojowych Systemu Informacji
Oświatowej w ramach prawa opcji.
Wykonawca wyjaśnił, że na koszt świadczenia usługi w ramach prac rozwojowych wpływa
m.in. zastosowanie wyjątkowych rozwiązań technicznych oraz zdolność do efektywnego
zarządzania procesem produkcji. Jednocześnie Wykonawca nie przedstawił żadnych
dowodów ani kalkulacji na potwierdzenie złożonych wyjaśnień.
Jednocześnie Wykonawca wyjaśnił, że przyjął założenie, że prace rozwojowe w ramach
prawa opcji mogą być realizowane wyłącznie po wykorzystaniu maksymalnej prognozowanej
liczby godzin w ramach zamówienia podstawowego. Wykonawca obliczył, że średnia cena
osobogodziny przy wykorzystaniu wszystkich prognozowanych osobogodzin w ramach
zamówienia podstawowego oraz z ramach prawa opcji wynosi 159,90 zł. brutto. Na
podobnym poziomie są średnie arytmetyczne stawki za osobogodzinę w ofertach innych
Wykonawców.
Wykonawca zaznaczył, że zważywszy na powyższe jego oferta nie jest niższa o ponad 30 %
od średniej arytmetycznej stawek zaoferowanych przez innych Wykonawców oraz, że nie
zawiera rażąco niskiej ceny.
Zamawiający w dniu 8.12 br. wezwał Wykonawcę do wyjaśnień w zakresie stawki jaką
Wykonawca zaoferował za osobogodzinę prac rozwojowych Systemu Informacji Oświatowej
w ramach prawa opcji albowiem stawka zaproponowana przez Wykonawcę jest niższa
o ponad 30 % od średniej arytmetycznej stawek zaoferowanych przez wszystkich
Wykonawców, w ramach prac rozwojowych Systemu Informacji Oświatowej, w ramach prawa
opcji.
Wymóg badania przez Zamawiającego składowej części oferty (pod kątem rażąco niskiej
ceny) a nie tylko jej całkowitej wartości, został ugruntowany w orzecznictwie KIO.
Obowiązkiem Zamawiającego jest wyjaśnienia elementów oferty mających wpływ na cenę.
Zamawiający nie twierdzi, że oferta Wykonawcy jako całość jest rażąco niska. Zamawiający
wzywa Wykonawcę do wyjaśnień, w tym złożenia dowodów dotyczących wysokości stawki
za osobogodzinę prac rozwojowych w ramach prawa opcji jako istotnego elementu oferty,
który wpłynął na cenę oferty. Zamawiający dostrzega niebezpieczeństwo, że w przypadku
nieuruchomienia prawa opcji Zamawiający poniesie nieuzasadnione dodatkowe koszty,
których wartość została uwzględniona w podstawowym zakresie zamówienia”.
18 grudnia 2023 r. Przystępujący złożył odpowiedź na powyższe wezwanie, przy czym
jej treść w zakresie odnoszącym się do pytań Zamawiającego została objęta tajemnicą
przedsiębiorstwa. Przystępujący w wyjaśnieniach podał elementy składowe stawki
za osobogodzinę prac rozwojowych w ramach prawa opcji. Ponadto w podstawowy sposób
wskazał na przyczyny kalkulacji tej stawki na określonym poziomie. Do wyjaśnień nie zostały
załączone żadne dowody.
Biorąc pod uwagę powyższe ustalenia Izba uznała, że zarzut nr 1 odwołania potwierdził
się. Z samej treści drugiego wezwania do wyjaśnień jasno wynika, że Zamawiający miał
świadomość tego, że pierwsze wyjaśnienia nie stanowiły faktycznej odpowiedzi na zadane
Przystępującemu pytania. W konsekwencji Zamawiający nie powinien kierować
do Przystępującego ponownego wezwania, tylko zastosować art. 224 ust. 6 Pzp, zgodnie
z którym odrzuceniu, jako oferta z rażąco niską ceną lub kosztem, podlega oferta
wykonawcy,
który nie udzielił wyjaśnień w wyznaczonym terminie, lub jeżeli złożone
wyjaśnienia
wraz
z dowodami nie uzasadniają podanej w ofercie ceny lub kosztu. Zgodnie z przytoczonym
przepisem sytuacja wykonawcy, który nie udzielił wyjaśnień została zrównana co do skutków
z sytuacją wykonawcy, który złożył ofertę zawierającą rażąco niską cenę. Wobec
niewyjaśnienia stawki za osobogodzinę w ramach prawa opcji w odpowiedzi na wezwanie
z 8 grudnia 2023 r. Zamawiający winien odrzucić ofertę Przystępującego na podstawie
art. 226 ust. 1 pkt 8 w zw. z art. 224 ust. 6 Pzp.
Uwzględniając zarzut nr 2 Izba wzięła pod uwagę następujące okoliczności:
Przystępujący był dotychczasowym wykonawcą przedmiotu zamówienia i twórcą
systemu,
Zamawiający ani razu nie wykorzystał pełnego zakresu prawa opcji w poprzednich,
analogicznych do obecnego,
zamówieniach (około 60% godzin przewidzianych
dla prawa opcji
w pierwszym zamówieniu, około 12% w drugim).
Powyższe okoliczności były niesporne między stronami. Ponadto:
Przystępujący w ramach pierwszych wyjaśnień ceny oferty nie wyjaśnił przyczyn
istotnej różnicy między stawką za osobogodzinę w ramach zadania podstawowego
oraz prawa opcji,
Przystępujący w drugich wyjaśnieniach, z 18 grudnia 2023 r., wyjaśnił przyczyny
przyjęcia stawki 98,40 zł za osobogodzinę w ramach prawa opcji, przy czym
wyjaśnienie to miało charakter pobieżny i nie zostało poparte jakimikolwiek dowodami
– okoliczność ta została przez Izbą ustalona po przeprowadzeniu dowodu z utajnionej
części wyjaśnień z 18 grudnia 2023 r.,
W postępowaniu odwoławczym Przystępujący nie wyjaśnił w sposób wiarygodny
przyczyn istotnej różnicy między stawką za osobogodzinę w ramach zadania
podstawowego oraz prawa opcji
– dowody złożone przez Przystępującego w toku
posiedzenia niejawnego z udziałem stron zostały uznane przez Izbę za nieprzydatne
do wykazania zasadności i racjonalnego charakteru tej różnicy.
Izba wobec powyższych ustaleń uznała również za wiarygodny dowód złożony przez
Odwołującego – tabelaryczną kalkulację służącą wykazaniu rzeczywistej ceny oferty
Przystępującego w zależności od poziomu wykorzystania przez Zamawiającego
prawa opcji:
Cena za zamówienie podstawowe
ASENTIA sp. z o.o.
SOFTIQ sp. z o.o.
cena za usługę utrzymania
(zł brutto)
zł
zł
cena za prace rozwojowe
w ramach zamówienia
podstawowego (zł brutto)
000,00 zł
000,00 zł
łączna cena za zamówienie
podstawowe
zł
zł
Łączna cena oferty (zamówienie podstawowe i opcjonalne) w zależności od wykorzystanych
osobogodzin w ramach prawa opcji
ASENTIA sp. z o.o.
SOFTIQ sp. z o.o.
Stawka za osobogodzinę (zł
brutto) w ramach prawa opcji
zł
zł
Liczba
wykorzystanych
osobogodzin:
Liczba wykorzystanych
osobogodzin (%):
520,00 zł
zł
zł
zł
zł
zł
00 zł
zł
491,60 zł
zł
520,00 zł
zł
zł
zł
zł
zł
„WYJAŚNIENIE :
4822,5 - liczba
osobogodzin wykorzystanych przez Zamawiającego w ramach prawa opcji
przy zamówieniu z 2020 roku
liczba osobogodzin wykorzystanych przez Zamawiającego w ramach prawa opcji
przy zamówieniu z 2018 roku”.
Z powyższej kalkulacji wynika, że dopiero gdy Zamawiający wykorzysta powyżej 81,12%
osobogodzin w ramach prawa opcji, oferta Przystępującego będzie faktycznie korzystniejsza
cenowo od oferty Odwołującego.
Wobec ustalonego stanu faktycznego Izba uznała, że zaoferowanie przez Przystępującego
za te same rodzajowo prace rozwojowe czterokrotnie wyższej stawki za osobogodzinę
w ramach zamówienia podstawowego od stawki w zamówieniu opcjonalnym stanowiło czyn
nieuczciwej konkurencji polegający na przerzuceniu kosztów z zamówienia opcjonalnego
do zamówienia podstawowego. Ponadto, przez wykorzystanie wiedzy o rzeczywistym,
dotychczasowym poziomie wykorzystania
przez Zamawiającego zakresu prawa opcji,
Przystępujący złożył ofertę w rzeczywistości potencjalnie droższą od oferty Odwołującego,
mimo, że cena całkowita oferty Odwołującego była wyższa.
Izba uznała, że Przystępujący dysponował wiedzą, która pozwoliła mu na takie
skonstruowanie swojej oferty, by z dużą dozą prawdopodobieństwa założyć, że zaoferowanie
za prace rozwojowe czterokrotnie wyższej stawki za osobogodzinę w ramach zamówienia
podstawowego od stawki w zamówieniu opcjonalnym zapewni mu dodatkowy zysk. O ile
działanie takie mieściło się w ramach przepisów prawa, o tyle wypełniło przesłanki czynu
nieuczciwej konkurencji
określone w rat. 3 ust. 1 Uznk: Czynem nieuczciwej konkurencji jest
działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes
innego przedsiębiorcy lub klienta. W ocenie Izby działanie Przystępującego było sprzeczne z
dobrymi obyczajami i naruszało interes Zamawiającego oraz Odwołującego – oferta
Przystępującego byłaby rzeczywiście tańsza od kolejnej w klasyfikacji oferty Odwołującego
dopiero powyżej 81,12% realizacji prawa opcji, a w dotychczasowej realizacji analogicznych
zamówień taka sytuacja nie wystąpiła.
W konsekwencji oferta
Przystępującego podlegała wykluczeniu na podstawie art. 226 ust. 1
pkt 7 Pzp.
Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w sentencji.
Przewodniczący ……………………………………………..............
……………………………………………..............
……………………………………………..............