Sygn. akt: KIO 3226/24
WYROK
Warszawa, dnia 23
września 2024 r.
Krajowa Izba Odwoławcza – w składzie:
Przewodniczący:
Mateusz Paczkowski
Protokolant:
Piotr Cegłowski
po rozpoznaniu na
rozprawie odwołania wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
w dniu 4
września 2024 r. przez wykonawcę MDW GROUP sp. z o.o. z siedzibą w Zgorzelcu
w
postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego Gmina Sulików
orzeka:
1. oddala
odwołanie,
kosztami postępowania obciąża wykonawcę MDW GROUP sp. z o.o. z siedzibą
w Zgorzelcu i:
2.1 zalicza w
poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 10 000 zł 00 gr (słownie:
dziesięć tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez wykonawcę MDW GROUP sp. z o.o.
z
siedzibą w Zgorzelcu tytułem wpisu od odwołania, kwotę 3 600 zł 00 gr (słownie: trzy
tysiące sześćset złotych zero groszy) poniesioną przez wykonawcę MDW GROUP sp. z o.o.
z siedzibą w Zgorzelcu tytułem wynagrodzenia pełnomocnika oraz kwotę 3 600 zł 00 gr
(słownie: trzy tysiące sześćset złotych zero groszy) poniesioną przez zamawiającego Gmina
Sulików tytułem wynagrodzenia pełnomocnika,
zasądza od wykonawcy MDW GROUP sp. z o.o. z siedzibą w Zgorzelcu na rzecz
zamawiającego Gmina Sulików kwotę 3 600 zł 00 gr (słownie: trzy tysiące sześćset złotych
zero groszy) stanowiącą koszty postępowania odwoławczego poniesione z tytułu
wynagrodzenia pełnomocnika.
Na orzeczenie -
w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za
pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie -
Sądu Zamówień Publicznych.
Przewodniczący:
…………………………..
Sygn. akt:
KIO 3226/24
UZASADNIENIE
Gmina Sulików (dalej: „Zamawiający”), prowadzi z zastosowaniem przepisów ustawy z dnia
września 2019 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1605 ze zm. dalej:
„ustawa Pzp”) postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego w trybie podstawowym
pn.:
„Budowa Publicznego Przedszkola z oddziałem żłobkowym w Sulikowie w celu
zapewnienia dostępu do publicznej edukacji przedszkolnej i opieki nad dziećmi do lat 3”
w
formule „Zaprojektuj i wybuduj” (znak postępowania: IW-ZA.271.8.2024).
Wartość
szacunkowa
zamówienia jest poniżej progów unijnych. Ogłoszenie o zamówieniu zostało
opublikowane w
Biuletynie Zamówień Publicznych z dnia 11 lipca 2024 r. pod numerem
2024/BZP 00407603.
W dniu 4
września 2024 r. odwołanie do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w Warszawie,
w przedmiotowym
postępowaniu złożył wykonawca MDW GROUP sp. z o.o. z siedzibą
w Zgorzelcu
(dalej: „Odwołujący”).
Odwołanie złożono wobec na niezgodne z przepisami ustawy Pzp:
1. czynność Zamawiającego w postaci odrzucenia oferty Odwołującego z uwagi
na
okoliczność, że złożone przez Odwołującego wyjaśnienia wraz z dowodami nie
uzasadniają podanej w ofercie ceny, ponieważ – zdaniem Zamawiającego – Odwołujący
przedstawił „ogólną niepopartą dowodami kalkulację” ergo jego oferta zawiera rażąco niską
cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia, pomimo niewskazania przez Zamawiającego
żadnych konkretnych elementów kalkulacji ceny oferty, które wzbudzać miały wątpliwości
Zamawiającego i przez to wymagały wyjaśnienia, podczas gdy Odwołujący w wyznaczonym
terminie złożył w odpowiedzi na wezwanie Zamawiającego wyjaśnienia w zakresie rażąco
niskiej ceny o stopniu szczegółowości odpowiadającej treści otrzymanego wezwania, którą
poparł dowodami w postaci kalkulacji ceny oferty (w formie rozbicia ceny ofertowej, dalej
„RCO”), wobec czego Odwołujący zarzucił Zamawiającemu naruszenie art. 224 ust. 1 i ust. 2
pkt 1) w zw. z art. 226 ust. 1 pkt 8) oraz art. 224 ust. 6 ustawy Pzp;
2. zaniechanie Zamawiającego w postaci braku wezwania Odwołującego do złożenia
dalszych wyjaśnień w zakresie kalkulacji ceny oferty ze wskazaniem konkretnych elementów
kalkulacji, które miałyby podlegać wyjaśnieniu, zwłaszcza w obliczu nader ogólnego
wezwania do złożenia wyjaśnień, które skutkowało równie ogólnym uzasadnieniem
odrzucenia oferty Odwołującego, wobec czego Odwołujący zarzucił Zamawiającemu art. 224
ust. 1 i ust. 2 pkt 1) ustawy Pzp.
Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania i nakazanie Zamawiającemu:
1. unieważnienia czynności odrzucenia oferty Odwołującego;
2. powtórzenia badania i oceny ofert z uwzględnieniem oferty Odwołującego, w tym
wezwanie Odwołującego do złożenia dalszych wyjaśnień w zakresie kalkulacji ceny oferty
ze
wskazaniem konkretnych elementów kalkulacji, które miałyby podlegać wyjaśnieniu.
Ponadto Odwołujący wniósł o zasądzenie od Zamawiającego, na rzecz Odwołującego
kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego na podstawie rachunku,
który zostanie złożony do akt postępowania odwoławczego
Odwołujący wskazał, że spełnia materialnoprawne przesłanki do wniesienia odwołania.
Odwołujący jest bowiem wykonawcą, który złożył ofertę w postępowaniu, która – przy
uwzględnieniu odrzucenia ofert z niższą od Odwołującego ceną – powinna zostać oceniona
najwyżej (Odwołujący zaoferował bowiem najkorzystniejszą cenę za realizację zamówienia,
przy jednoczesnym przyjęciu maksymalnego okresu gwarancji wynoszącego 72 miesiące).
Tym samym to właśnie Odwołującemu powinno zostać udzielone przedmiotowe zamówienie,
względnie – Odwołujący również powinien zostać zaproszony do negocjacji (o ile
Zamawiający zdecyduje się na ich prowadzenie), co jednak nie miało miejsca z uwagi
na
bezzasadne odrzucenie oferty Odwołującego. Tym samym Odwołujący został
pozbawiony możliwości uzyskania zamówienia i osiągnięcia zysku z jego realizacji,
co
dowodzi istnienia po stronie Odwołującego interesu i szkody uprawniających
do
skorzystania ze środków ochrony prawnej.
Odwołanie zostało wniesione z zachowaniem ustawowego terminu określonego w art. 515
ust. 1 pkt 2) lit. a)
ustawy Pzp. Informację stanowiącą podstawę dla wniesienia odwołania
Odwołujący uzyskał w dniu 30 sierpnia 2024 r. (informacja o odrzuceniu oferty
Odwołującego). W związku z powyższym odwołanie wniesione w dniu 4 września 2024 r.
należy uznać za wniesione w wymaganym zgodnie z ustawą Pzp terminie.
Wpis od odwołania w kwocie 10 000,00 złotych (słownie: dziesięć tysięcy złotych zero
groszy) został uiszczony przelewem na rachunek bankowy Urzędu Zamówień Publicznych.
Odwołujący prawidłowo przekazał kopię odwołania Zamawiającemu oraz załączył
potwierdzenie przekazania odwołania Zamawiającemu.
Stanowisko Odwołującego:
Uzasadniając zarzut nr 1 Odwołujący wskazał po pierwsze, że przeprowadzenie procedury
wyjaśnień rażąco niskiej ceny w sposób efektywny, a nade wszystko zgodny z przepisami
ustawy Pzp wymaga
– o czym zdaje się zapominać Zamawiający – nie tylko wskazania
podstawy prawnej jej wszczęcia, ale również zakresu wezwania w postaci wyszczególnienia
zagadnień, które podlegać mają wyjaśnieniu. Precyzyjna treść wezwania jest warunkiem
sine qua non rzetelnej oceny, czy wykonawca podołał obowiązkowi udowodnienia,
że prawidłowo skalkulował cenę swojej oferty. W ocenie Odwołującego Zamawiający nie
dopełnił tego obowiązku. Odwołujący zwrócił uwagę, iż wezwanie stanowi w istocie syntezę
poszczególnych ustępów przepisu art. 224 ustawy Pzp. Odwołujący podał też,
że Zamawiający nie jest zwolniony z obowiązku skonkretyzowania zakresu wezwania - nie
jest nim odwołanie się do art. 224 ust. 3 i 4 ustawy Pzp bez odniesienia się do zakresu
danego zamówienia. Odwołujący dodał też, że przedmiot zamówienia obejmuje zarówno
wykonanie dokumentacji projektowej, jak i realizację na jej podstawie robót budowlanych,
czyli szereg zróżnicowanych świadczeń, a wykonawcy nie byli zobligowani do złożenia wraz
z ofertą jakiejkolwiek kalkulacji. Zamawiający ograniczył formularz ofertowy do jednej pozycji
– ceny brutto oferty za realizację całego przedmiotu zamówienia. Odwołujący podkreślił przy
tym
, że nie kwestionuje postanowień dokumentów zamówienia, niemniej jednak zwrócił
uwagę na konsekwencję takiego ich skonstruowania, jaką była konieczność sprecyzowania
elementów kalkulacji ceny oferty podlegających wyjaśnieniu w procedurze RNC.
Niezależnie od powyższego Odwołujący podkreślił, że nie tylko zastosował się do pouczeń
wynikających z dokumentów zamówienia, ale również złożył wyjaśnienia, w których
ustosunkował się do wszystkich składników cenotwórczych. Odwołujący wyjaśnił, że ujęte
one zostały w formie RCO wskazujących na udział wszystkich kosztów niezbędnych
do
realizacji zamówienia w zaoferowanej cenie całkowitej. Wspomniane kalkulacje zostały
sporządzone w oparciu o wieloletnie doświadczenie Odwołującego w realizacji podobnych
zamówień i – wbrew zapatrywaniom Zamawiającego – stanowią dowody, o których mowa
w art. 224 ustawy Pzp, bowiem przepis ten nie ogranicza wezwanego wykonawcy w doborze
sposobów dowodzenia prawidłowości kalkulacji ceny oferty.
Zdaniem Odwołującego, nie sposób zatem czynić Odwołującemu zarzutu, że przedstawił
ogólną niepopartą dowodami kalkulację, skoro – po pierwsze – Zamawiający nie
sprecyzował elementów kalkulacji ceny, które miały być w nich ujęte, po drugie – przedmiot
zamówienia składa się z szeregu różnych świadczeń, których koszty realizacji składają się
na zryczałtowane wynagrodzenie wykonawcy, po trzecie – Odwołujący przedstawił w treści
Wyjaśnień dowody, do których Zamawiający w ogóle się nie odniósł. Odwołujący nie może
ponosić negatywnych konsekwencji niedołożenia przez Zamawiającego należytej
staranności w sformułowaniu Wezwania.
W świetle przedstawionego powyżej uzasadnienia zarzutu z pkt 1 petitum odwołania,
w
warunkach istnienia po stronie Zamawiającego wątpliwości dotyczących prawidłowości
kalkulacji ceny oferty (o czym świadczy chociażby zaniechanie ich przytoczenia
w
uzasadnieniu odrzucenia oferty Odwołującego), w ocenie Odwołującego uzasadnione
i
konieczne było kontynuowanie z Odwołującym procedury wyjaśnienia rażąco niskiej ceny
przez wystosowanie do niego kolejnego, skonkretyzowanego co do okoliczności mających
podlegać wyjaśnieniu, wezwania.
Zdaniem Odwołującego, Zamawiający powinien był nie tyle odrzucić ofertę Odwołującego,
co
wezwać go do uszczegółowienia wyjaśnień, czego Zamawiający bezpodstawnie
zaniechał. Owo zaniechanie znalazło odzwierciedlenie w lakonicznym uzasadnieniu
odrzucenia oferty Odwołującego, w ramach którego jedyną okolicznością faktyczną
wskazaną przez Zamawiającego jest rzekome zaniechanie poparcia wyjaśnień (a konkretnie
RCO) dowodami. W pozostałym zakresie uzasadnienie to sprowadza się do stwierdzenia,
że wyjaśnienia nie rozwiały wątpliwości Zamawiającego, które – jak wskazano powyżej – nie
zostały w ogóle wyartykułowane w treści wezwania. Jakkolwiek bowiem ciężar dowodu,
że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny spoczywa na wezwanym do złożenia wyjaśnień
wykonawcy, to jednak dowód zasadności odrzucenia oferty takiego wykonawcy obciąża
zamawiającego.
Stanowisko Zamawiającego:
Zamawiający pismem z dnia 19 września 2024 r. złożył odpowiedź na odwołanie wnosząc
o
oddalenie odwołania w całości.
Po przeprowadzeniu rozprawy, na podstawie zgromadzonego w
sprawie materiału
dowodowego oraz oświadczeń, a także stanowisk, Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła
i
zważyła, co następuje:
Izba stwierdziła, że w zakresie zarzutów podniesionych w odwołaniu nie została wypełniona
żadna z przesłanek skutkujących odrzuceniem odwołania, odwołanie nie zawierało braków
formalnych i mogło zostać rozpoznane merytorycznie.
Izba ustaliła ponadto, że Odwołujący wykazał przesłanki skorzystania ze środków ochrony
prawnej zgodnie z art. 505 ust. 1 ustawy Pzp.
Izba ustaliła, że do postępowania odwoławczego w ustawowym terminie nie przystąpił żaden
wykonawca.
Izba postanowiła dopuścić dowody z dokumentacji przedmiotowego postępowania.
Izba ustaliła i zważyła, co następuje:
Biorąc pod uwagę stanowiska Stron oraz zgromadzony materiał dowodowy, Izba uznała,
że odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.
Izba ustaliła następujący stan faktyczny:
Pismem z dnia 20 sierpnia 2024 r., na podstawie art. 224 ust. 1 i ust. 2 pkt 1) i 2) ustawy
Pzp, Zamawiający wezwał Odwołującego do złożenia wyjaśnień, w tym dowodów w zakresie
wyliczenia ceny lub kosztu, lub ich istotnych części składowych, wskazując, że wyjaśnienia
mogą dotyczyć w szczególności zakresu wymienionego w art. 224 ust. 3 ustawy Pzp oraz
przypominając o treści art. 224 ust. 4 ustawy Pzp.
W dniu 23 sierpnia 2024 r. Odwołujący złożył wyjaśnienia w zakresie rażąco niskiej ceny,
wskazując, że: „złożona przez nas oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny w stosunku
do
innych ofert złożonych w niniejszym postępowaniu. Wynika to z prostej reguły krzyżowej,
pozwalającej na uzyskanie informacji dotyczącej średniej arytmetycznej. Zgodnie bowiem
z
tą regułą należy policzyć sumę wszystkich złożonych ofert, następnie podzielić przez ilość
ofert złożonych. Należy także pamiętać, że do sumowania nie wlicza się ofert, które wpłynęły
po upływie terminu składania ofert (w tym postępowaniu nie było takiej oferty), oraz nie
wlicza się ofert, które zawierają błąd w obliczaniu ceny – także nie było w tym postępowaniu
takich ofert”. Odwołujący zamieścił tabelaryczne zestawienie ofert, które wpłynęły
w
postępowaniu z podaniem nazw wykonawców, cen brutto i wartości procentowej średniej
arytmetycznej cen ofert.
Dalej Odwołujący wskazywał, że: „Oferta złożona przez nas nie spełnia wymogu rażąco
niskiej ceny w stosunku do pozostałych ofert, ponieważ wartość procentowa średniej
arytmetycznej wynosi 78,26%, zatem jest tańsza o ponad 21%. Dodatkowo po otrzymaniu
protokołu postępowania, należy policzyć rażąco niską cenę do kwoty szacowania wartości
zamówienia powiększoną o należny podatek VAT. Czyli w protokole, który został
dostarczony dnia 22.08.2024 r. wynika, że Zamawiający oszacował wartość na kwotę
11.233.351,99 zł netto. Podatek VAT wynosi: 2.583.670,96 zł, co sumarycznie brutto
przedstawia:13.817.022,95 zł. Rażąco niska cena, jak wynika z treści ustawy, to kwota, która
jest niższa o 30% od szacowanej wartości brutto, czyli 68,72%. Mając na uwadze te dane,
nie mamy pewności, że Zamawiający nie przeszacował wartość zamówienia, po drugie nie
uwzględnił, ponieważ nie jest w stanie sposobu organizacji każdego przedsiębiorstwa,
a
także nie jest w stanie wyliczyć wartości dodanej, która pozwala na optymalizację kosztów,
wydatków oraz nakładów na cały zakres realizacji”. Powyższy wywód został poparty
przywołaniem przez Odwołującego orzeczeń Izby z dnia 2 stycznia 2023 r. (sygn. akt KIO
3358/22), z dnia 24 lutego 2022 roku (sygn. akt: KIO 207/22)
oraz
Sądu Okręgowego
w Katowicach z dnia 21 czerwca 2010 r. (sygn. akt: XIX Ga 175/10).
W dalszej kolejności Odwołujący w wyjaśnieniach wskazał, że: „Jedynie co może budzić
wątpliwości u Zamawiającego to możliwość wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie
z
wymaganiami określonymi w dokumentach zamówienia, lub wynikających z odrębnych
przepisów. Poniżej udowodnimy, że wątpliwości Zamawiającego są bezzasadne, ponieważ
w tym postępowaniu cena jaką Zamawiający oczekiwał to cena ryczałtowa a nie
kosztorysowa. Cena ryczałtowa zgodnie z definicją i ugruntowanym orzecznictwie Krajowej
Izby Odwoławczej polega na umówieniu się z góry na wynagrodzenie za wykonanie pełnego
zakresu zamówienia w jednej kwocie absolutnej, tj. jednej sumie pieniężnej lub wartości
globalnej. Kwotę tę ostateczną, absolutną policzyliśmy na podstawie opisu Programu
Funkcjonalno-
Użytkowego, który jest załącznikiem do dokumentów postępowania. Całość
prac została dokładnie policzona w oparciu o wiedzę i duże doświadczenie osób
realizujących wcześniejsze takie przedsięwzięcia. W naszym zespole rzetelne przygotowanie
i policzenie to podstawa pracy.
W naszej pracy od wielu lat korzystamy z wypracowanej metody obniżenia kosztów zarówno
materiałowych jak i robocizny, mając na względzie aktualne przepisy prawa pracy
i
wynagrodzenia minimalnego. Wieloletnie doświadczenie pozwala nam łączyć niektóre
zakresy prac robót budowlanych obniżając tym samym koszty materiałowe, transportowe
i wykonawcze
”.
Odwołujący zamieścił przy tym tabelę, która według Odwołującego miała wyjaśnić: „jak
kształtuje się procentowy udział czynników decydujący o niskich cenach w składanych przez
nasz ofertach
”. Tabela ta prezentowała osiem pozycji kosztowych (Koszty zatrudnienia
pracowników wraz z kosztami po stronie pracodawcy, Koszty materiałów do realizacji
zamówienia, Koszty administracyjne, Koszty zarządu, Leasing i inne opłaty, oraz daniny,
Koszty BHP, koszty nieprzewidziane, Zysk do opodatkowania) wraz z ich wartością netto
oraz udziałem procentowym względem całościowej ceny netto oferty.
Następnie Odwołujący w drugiej tabeli przedstawił: „symulacje kosztów bezpośrednich
budowy w ujęciu na poszczególne pozycje. Wzięliśmy pod uwagę koszty z tabeli powyżej
w
zakresie sumy kosztów: - pozycja nr 1 – koszty zatrudnienia pracowników wraz z kosztami
po stronie pracodawcy; - pozycja nr 2
– koszty materiałów do realizacji zamówienia; -
pozycja nr 6
– koszty BHP; - pozycja nr 7 – koszty nieprzewidziane. Łączna wartość tych
czterech kosztów wynosi 6 869 910,00 zł netto”. Tabela ta prezentowała czternaście pozycji -
bezpośrednich kosztów budowy w ujęciu o ceny materiałów i robocizny III kwartał 2024
(Dokumentacja projektowa wraz z uzgodnieniami, Zabezpieczenie terenu budowy,
Przygotowanie terenu pod budowę, Prace ziemne etap I, Budowa budynku usługowego
do
stanu surowego zamkniętego, Instalacje elektryczne, wod-kan-co oraz inne, Wykończenie
budynku do stanu deweloperskiego, Wykończenie budynku do stanu „pod klucz”,
Wyposażenie obiektu, Prace ziemne etap II, Mała architektura zewnętrzna,
Zagospodarowanie terenu, Sieci przyłączeniowe, Pozostałe koszty nieprzewidziane) wraz
z
ich wartością netto oraz udziałem procentowym względem łącznej wartości netto tychże
kosztów.
Odwołujący powołał się też na posiadanie wyspecjalizowanego zespołu z doświadczeniem
w pracach realizowanych w systemie zaprojektuj-wybuduj
, wymieniając przy tym realizowane
w ostatnich 24 miesiącach zlecenia. Zdaniem Odwołującego: „Z tego wynika, że temat
realizacji budowy/przebudowy/projektowania żłobków oraz przedszkoli nie jest nam obcy.
Wiele z prac budowlanych wykonujemy we własnym zakresie, korzystając z wieloletniego
doświadczenia w tym zakresie. Korzystamy również z nowoczesnych technologii
w
budownictwie, co pozwala nam znacząco obniżyć koszty oraz przyśpieszyć czas realizacji.
Głównym atutem naszego doświadczenia jest doświadczenie ludzi pracujących w tej branży,
ponieważ stawiamy na stałe doskonalenie kadry w postaci kursów, szkoleń i dostępu
do
informacji (często płatnych) pozwalających na poszerzenie wiedzy w tym zakresie.
W
historii naszej firmy nigdy nie zdarzyło się, aby jakakolwiek firma lub samorząd nałożyła
kary za nieterminową realizację powierzonego zadania. Mając na uwadze, że wyżej
wymieniona inwestycja budowy Publicznego Przedszkola z oddziałem Żłobkowym, jest
to
strategiczna z punktu widzenia inwestycja dla Gminy Sulików, oparta na działaniu
długoterminowym w zakresie realizacji zadania dla obywateli miasta, dołożymy wszelkich
starań aby takową wykonać, w jak najszybszym terminie, zachowując przy tym najwyższą
jak
ość wykonanych prac. Kolejnym naszym atutem w zakresie know-how jest także
długoletnia współpraca z przedsiębiorcami oferującymi odpowiedniej jakości materiały
budowlane, a wypracowana współpraca i terminowość zapłaty, pozwoliła nam na uzyskanie
dodatkowych korzyści w postaci zwiększonych opustów, rabatów, oraz terminów płatności
negocjowanych indywidualnie do każdego przedsięwzięcia. Nasi partnerzy nigdy nie zawiedli
nas w zakresie terminu dostaw poszczególnych materiałów budowlanych, współpracując
z
nami na zasadzie „just in time”. Polega to na dostarczaniu w wyznaczonym czasie
określonej puli materiałów, które pozwoliło nam uniknąć kosztów magazynowania
i
dodatkowego transportu do miejsca docelowego. Tym samym ograniczenie tych kosztów
do absolutnego minimum czyni naszą firmę wyjątkowo konkurencyjną na rynku lokalnym.
Doskonale przygotowana kadra, nie tylko zarządzająca ale i realizująca, jest głównym
atutem w działalności naszego przedsiębiorstwa. Przystępując do niniejszego postępowania
o udzielenie zamówienia publicznego, mamy na uwadze, że zapłata za całość prac
ma
charakter ryczałtowy. Zatem prace wskazane w opisie przedmiotu zamówienia mają
charakter w
iążący dla obu stron, a poziom ryzyka dotyczący niezdefiniowanych prac
(tzw.
ukrytych prac) jest ryzykiem tylko i wyłącznie po stronie wykonawcy. Opieramy się
na
własnym doświadczeniu w zakresie realizacji takich prac, a także poniżej wskazujemy,
że sposób interpretacji, liczenia, a co za tym idzie wskazania ceny w ofercie nie stanowi
rażąco niskiej ceny”.
Następnie Odwołujący przywołał wyrok Izby z dnia 12 kwietnia 2023 r. (sygn. akt: KIO
Na zakończenie Odwołujący podkreślił, że stoi na stanowisku, że: „należyte policzenie
wartości wskazanej w ofercie nie stanowi rażąco niskiej ceny, a jest to połączenie wszystkich
doświadczeń kadry, współpracy z dostawcami na uzyskanie konkurencyjnej ceny na rynku
lokalnym. Trudno porównać naszą ofertę z innymi złożonymi, ale na pierwszy rzut oka widać,
że pewne łańcuchy powiązań zakresu prac w naszym przypadku mają wartość dodaną,
niepoliczalną w sposób bezpośredni w zakres cenowy. Niemniej jednak jest to niewątpliwie
nasz największy atut pod względem konkurencyjności na rynku”.
Do wyjaśnień Odwołujący załączył protokół odbioru końcowego robót z dnia 1 września
r. zadania pn. „Dostosowanie budynku Publicznego Przedszkola nr 4 i Integracyjnego
Żłobka Publicznego nr 1 do obowiązujących przepisów ochrony przeciwpożarowej”, protokół
odbioru końcowego robót z dnia 1 września 2023 r. zadania pn. „Dostosowanie budynku
Publicznego Przedszkola nr 6 i Integracyjnego Żłobka Publicznego nr 1 do obowiązujących
przepisów ochrony przeciwpożarowej” oraz umowę nr CRU.758.2023 z dnia 5 grudnia
2024 r. na opracowanie dokumentacji projektowo-
kosztorysowej remontu pomieszczeń
Integracyjnego Żłobka Publicznego nr 1 w Bogatyni.
W dniu 30 sierpnia 2024 r. Zamawiający zawiadomił o odrzuceniu oferty Odwołującego,
na podstawie przepisu art. 226 ust. 1 pkt 8) ustawy Pzp
w zw. z art. 224 ust. 6 Pzp. Podając
przy tym
następujące uzasadnienie faktyczne czynności:
„Oferta [Odwołującego] wzbudziła wątpliwości Zamawiającego oraz zawierała cenę o 30%
niższą od przypadku o których mowa w art. 224 ust. 2 pkt. 1 ustawy [Pzp] (…). Zamawiający
wezwał Wykonawcę na podstawie art. 224 ust. 1 oraz ust. 2 pkt. 1 [ustawy Pzp]
do
wyjaśnienia rażąco niskiej ceny (…). Wykonawca (…) odpowiedział na wezwanie.
Przedstawione w odpowiedzi wyjaśnienia nie rozwiały wątpliwości Zamawiającego
co do
możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi
w
dokumentach zamówienia. Wykonawca przedstawił ogólną niepopartą dowodami
kalkulację”.
W art. 224 ust. 1 ustawy Pzp wskazano, że jeżeli zaoferowana cena lub koszt, lub ich istotne
części składowe, wydają się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia lub budzą
wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie
z
wymaganiami określonymi w dokumentach zamówienia lub wynikającymi z odrębnych
przepisów, zamawiający żąda od wykonawcy wyjaśnień, w tym złożenia dowodów
w
zakresie wyliczenia ceny lub kosztu, lub ich istotnych części składowych.
Poza tym, w art. 224 ust. 2 pkt 1) ustawy Pzp
wskazano, że w przypadku gdy cena całkowita
oferty złożonej w terminie jest niższa o co najmniej 30% od wartości zamówienia
powiększonej o należny podatek od towarów i usług, ustalonej przed wszczęciem
postępowania lub średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert niepodlegających
odrzuceniu na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 1 i 10, zamawiający zwraca się o udzielenie
wyjaśnień, o których mowa w ust. 1, chyba że rozbieżność wynika z okoliczności
oczywistych, które nie wymagają wyjaśnienia.
Jak wskazano w art. 224 ust. 3 ustawy Pzp, wyjaśnienia, o których mowa w ust. 1, mogą
dotyczyć w szczególności:
1) zarządzania procesem produkcji, świadczonych usług lub metody budowy;
2) wybranych rozwiązań technicznych, wyjątkowo korzystnych warunków dostaw, usług albo
związanych z realizacją robót budowlanych;
3) oryginalności dostaw, usług lub robót budowlanych oferowanych przez wykonawcę;
4) zgodności z przepisami dotyczącymi kosztów pracy, których wartość przyjęta do ustalenia
ceny nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki
godzinowej, ustalonych na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r.
o
minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2020 r. poz. 2207) lub przepisów odrębnych
właściwych dla spraw, z którymi związane jest realizowane zamówienie;
5) zgodności z prawem w rozumieniu przepisów o postępowaniu w sprawach dotyczących
pomocy publicznej;
6) zgodności z przepisami z zakresu prawa pracy i zabezpieczenia społecznego,
obowiązującymi w miejscu, w którym realizowane jest zamówienie;
7) zgodności z przepisami z zakresu ochrony środowiska;
8) wypełniania obowiązków związanych z powierzeniem wykonania części zamówienia
podwykonawcy.
Zgodnie z art. 224 ust. 4 ustawy Pzp,
w przypadku zamówień na roboty budowlane lub
usługi, zamawiający jest obowiązany żądać wyjaśnień, o których mowa w ust. 1, co najmniej
w zakresie określonym w ust. 3 pkt 4 i 6.
Przy czym obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny lub kosztu
spoczywa na wykonawcy (art. 224 ust. 5 ustawy Pzp).
Według art. 224 ust. 6 ustawy Pzp, odrzuceniu, jako oferta z rażąco niską ceną lub kosztem,
podlega oferta wykonawcy, który nie udzielił wyjaśnień w wyznaczonym terminie, lub jeżeli
złożone wyjaśnienia wraz z dowodami nie uzasadniają podanej w ofercie ceny lub kosztu.
Nadto, zgodnie z art. 226 ust. 1 pkt 8) ustawy Pzp,
Zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli
zawiera rażąco niską cenę lub koszt w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Przechodząc do oceny zarzutu nr 1 należy przypomnieć, iż Odwołujący zarzucił
Zamawiającemu naruszenie art. 224 ust. 1 i ust. 2 pkt 1) w zw. z art. 226 ust. 1 pkt 8) oraz
art. 224 ust. 6 ustawy Pzp
. Odwołujący podnosił, że odrzucenie oferty Odwołującego z uwagi
na
okoliczność, że złożone przez Odwołującego wyjaśnienia wraz z dowodami nie
uzasadniają podanej w ofercie ceny, ponieważ – zdaniem Zamawiającego – Odwołujący
przedstawił „ogólną niepopartą dowodami kalkulację” ergo jego oferta zawiera rażąco niską
cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia, pomimo niewskazania przez Zamawiającego
żadnych konkretnych elementów kalkulacji ceny oferty, które wzbudzać miały wątpliwości
Zamawiającego i przez to wymagały wyjaśnienia, podczas gdy Odwołujący w wyznaczonym
terminie złożył w odpowiedzi na wezwanie Zamawiającego wyjaśnienia w zakresie rażąco
niskiej ceny o stopniu szczegółowości odpowiadającej treści otrzymanego wezwania, którą
poparł dowodami w postaci kalkulacji ceny oferty (w formie RCO).
Odrzucając ofertę Odwołującego, Zamawiający wskazał, że „Przedstawione w odpowiedzi
wyjaśnienia nie rozwiały wątpliwości Zamawiającego co do możliwości wykonania
przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi w dokumentach zamówienia.
Wykonawca przedstawił ogólną niepopartą dowodami kalkulację”.
Należy przy tym mieć na względzie treść wezwania Zamawiającego z dnia 20 sierpnia
2024 r. Bezspornym jest bowiem
, iż Zamawiający wezwał Odwołującego do złożenia
wyjaśnień, w tym dowodów w zakresie wyliczenia ceny lub kosztu, lub ich istotnych części
składowych, wskazując, że wyjaśnienia mogą dotyczyć w szczególności zakresu
wymienionego w art. 224 ust. 3 ustawy Pzp
oraz przypominając o treści art. 224 ust. 4
ustawy Pzp.
Ustawodawca w art. 224 ust. 3 ustawy Pzp wprowadził przykładowy, otwarty katalog
czynników wpływających na wysokość ceny lub kosztu, których dotyczyć mogą wyjaśnienia
wykonawcy. Ustawa Pzp nie ogranicza więc wykonawcy do argumentacji w oparciu o inne,
niewymienione w przepisie okoliczności. Należy też mieć na względzie treść art. 224 ust. 4
ustawy Pzp, który podobnie jak art. 224 ust. 3 ustawy Pzp, jest pewną wytyczną dla obu
stron postępowania. Należy zatem uznać, że w przypadku zamówień na roboty budowlane
lub usługi tak samo, jak zamawiający zobowiązany jest do żądania wyjaśnień w zakresie
wyliczenia kosztów pracy oraz zgodności z przepisami z zakresu prawa pracy
i
zabezpieczenia społecznego, tak samo wykonawca zobowiązany jest do udzielenia
wyjaśnień w tym zakresie. Warto zauważyć, że taki nakaz dla wykonawcy nie został wprost
wyrażony w przepisie. Wynika on jednak z tego, iż ciężar dowiedzenia, że oferta nie zawiera
rażąco niskiej ceny lub kosztu spoczywa właśnie na wykonawcy, a sankcję za niewykazanie
stanowi odrzucenie oferty. W sytuacji więc, gdy zapytanie zamawiającego dotyczyć będzie
czynników, o których mowa w art. 224 ust. 3 pkt 4 i 6 ustawy Pzp, aby uniknąć odrzucenia
swojej oferty, wykonawca będzie musiał udzielić wyjaśnień przynajmniej w tym zakresie.
Należy także wskazać, że w przypadku skierowania przez zamawiającego wezwania,
wykonawca jest zobowiązany do udzielenia wyjaśnień, gdyż to na wykonawcy właśnie
spoczywa ciężar wykazania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny lub kosztu. Aby
uniknąć odrzucenia oferty, wykonawca w każdym przypadku musi odnieść się do wezwania
zamawiającego, nawet gdyby finalnie okazało się ono niezasadne, gdyż zamawiający
omyłkowo lub niepotrzebnie wszczął procedurę wyjaśniającą. To bowiem wyjaśnienia
wykonawcy stanowią podstawę do oceny przez zamawiającego, czy cena oferty jest rażąco
niska, czy też nie. Oceniając wyjaśnienia wykonawcy, w pierwszej kolejności istotnym jest,
aby wpłynęły one w wyznaczonym przez zamawiającego terminie, wynikającym z treści
wezwania. Rzecz jasna sam fakt udzielenia wyjaśnień przez wykonawcę w wyznaczonym
przez zamawiającego terminie nie jest wystarczający dla ewentualnego uniknięcia
odrzucenia oferty. Koniecznym jest bowiem, aby wykonawca pamiętał o dołożeniu należytej
staranności przy ich konstruowaniu, co należy rozumieć jako odniesienie się do wszystkich
kwestii poddanych pod wątpliwość przez zamawiającego. Należy też zastrzec, że ze
względów przezorności, wykonawca powinien dokonać wszelkich starań, aby już pierwotne
wyjaśnienia przestały budzić podejrzenia zamawiającego. Wykonawca w swoich
wyjaśnieniach nie jest bowiem ograniczony treścią wezwania i może poza wskazanymi przez
zamawiającego kwestiami rozszerzyć swoją argumentację.
Tymczasem odpowiedź Odwołującego z dnia 23 sierpnia 2024 r. w postaci wyjaśnień rażąco
niskiej ceny, choć niewątpliwie wpłynęła w zakreślonym przez Zamawiającego terminie,
to
nie można zdaniem Izby uznać, że była wystarczająca dla wykazania, że oferta
Odwołującego nie zawiera rażąco niskiej ceny. Tym niemniej nie można zignorować tego,
w
jaki sposób Odwołujący udzielił pierwotnych wyjaśnień, w odniesieniu do treści wezwania
Zamawiającego. W przepisie art. 224 ust. 5 ustawy Pzp, mowa jest o wykazaniu, czyli
udowodnieniu, że cena nie jest rażąco niska. Chodzi tu przede wszystkim o przedstawienie
konkretnych informacji, pozwalających później zamawiającemu na realną weryfikację
wyceny. Dla wypełnienia obowiązku przez wykonawcę nie wystarczy zatem, aby ograniczył
się on wyłącznie do ogólnych stwierdzeń, że w zaoferowanej cenie wykona zamówienie. Jak
podaje się w orzecznictwie Izby: „Wyjaśnienia sposobu kalkulacji ceny nie powinny
ograniczać się do zapewnień wykonawcy, a wskazywać konkretne dane i ustalone koszty,
aby zamawiający mógł sprawdzić czy przyjęty poziom poszczególnych składników cenowych
jest właściwy – zamawiający powinien dowiedzieć się w jakiej wysokości wyceniono koszt
pracy specjalistów, aby zweryfikować kalkulację ceny w ramach zgodności z przepisami
dotyczącymi kosztów pracy” (wyrok Izby z dnia 7 marca 2022 r. sygn. akt: KIO 421/22) oraz
„wyjaśnienia wykonawcy nie mogą stanowić jedynie formalnej odpowiedzi na wezwanie
zamawiającego, zawierającej ogólne informacje o działalności wykonawcy lub deklaracje
co
do realizacji zamówienia za zaoferowaną cenę, niepoparte stosownymi dowodami.
Wyjaśnienia wykonawcy muszą być na tyle konkretne i szczegółowe, aby na ich podstawie
zamawiający był w stanie dowiedzieć się, jakie okoliczności właściwe wzywanemu
do
wyjaśnień wykonawcy, spowodowały obniżenie ceny jego oferty, w jaki sposób
okoliczności te spowodowały obniżenie ceny i jakich oszczędności wykonawca mógł dzięki
nim dokonać (wyrok Izby z dnia 16 stycznia 2020 r. sygn. akt: KIO 2664/19).
Mając więc na względzie powyższe, w ocenie Izby wyjaśnienia Odwołującego w zakresie
wyjaśnień ceny oferty, wyjąwszy zawartą w początkowych fragmentach wyjaśnień polemikę
z samym faktem dokonania czynności wezwania do wyjaśnień przez Zamawiającego (jak już
wyżej wskazano - wykonawca w każdym przypadku musi odnieść się do wezwania
zamawiającego, nawet gdyby finalnie okazało się ono niezasadne, tym niemniej Odwołujący
nie zarzucał w odwołaniu niezasadności wystosowania wezwania) oraz cytowane w dalszych
częściach orzecznictwo Izby oraz sądu okręgowego, sprowadzało się w istocie
do
gołosłownych zapewnień Odwołującego co do tego, iż cena nie jest rażąco niska.
Zarówno w treści wyjaśnień, jak i odwołania, Odwołujący powoływał się na to, że ustalone
w
postępowaniu wynagrodzenie było ryczałtowe. Należy jednak wskazać, że procedura
wyjaśniania rażąco niskiej ceny nie zależy od przyjętej przez zamawiającego formy
wynagrodzenia za roboty budowlane
i nie zwalnia wykonawcy z zachowania należytej
staranności przy udzielaniu wyjaśnień w przypadku wynagrodzenia ryczałtowego. Nie można
więc uznać za wystarczających zapewnień Odwołującego, że „Całość prac została dokładnie
policzona w oparciu o wiedzę i duże doświadczenie osób realizujących wcześniejsze takie
prz
edsięwzięcia. W naszym zespole rzetelne przygotowanie i policzenie to podstawa pracy”.
Podobnie za niewykazane należy zakwalifikować dalsze twierdzenia Odwołującego
o
rzetelności, wiedzy, doświadczeniu („W naszej pracy od wielu lat korzystamy
z
wypracowanej metody obniżenia kosztów zarówno materiałowych jak i robocizny, mając
na
względzie aktualne przepisy prawa pracy i wynagrodzenia minimalnego. Wieloletnie
doświadczenie pozwala nam łączyć niektóre zakresy prac robót budowlanych obniżając tym
samym koszty materiałowe, transportowe i wykonawcze”). Natomiast przedstawione przez
Odwołującego dwie tabele stanowią jedynie wyszczególnienie kosztów, które po wykonaniu
odpowiedniego działania istotnie składają się na sumaryczną wartość wymienionych
kosztów. Odwołujący jednakże nie tłumaczy jednak choćby w minimalnym stopniu, skąd
wynika przyjęcie danej stawki dla którejkolwiek z pozycji zestawień tabelarycznych. Dalej
Odwołujący powoływał się na zdobyte doświadczenie w realizacjach zleceń i jak wydaje się
w tym kontekście załączył do wyjaśnień ww. protokoły odbioru robót i umowę. Również
poinformowanie
przez Odwołującego o posiadanym doświadczeniu w realizacji innych
projektów nie może być ocenione inaczej niż jako ogólna informacja o działalności
wykonawcy. W dalszych fragmentach Odwołujący również przytacza wyłącznie subiektywne
twierdzenia o
okolicznościach wpływających na obniżenie ceny, takie jak korzystanie
z
nowoczesnych technologii w budownictwie, doświadczenie kadry, brak kar
za
nieterminową realizację, zapewnienie o dołożeniu wszelkich starań o wykonanie
zamówienia w jak najszybszym terminie, zachowując przy tym najwyższą jakość
wykonanych prac, długoletnia współpraca z przedsiębiorcami.
Podsumowując, nie sposób w ocenie Izby uznać, ażeby przedstawione przez Odwołującego
wyjaśnienia w zakresie zaoferowanej ceny były wyczerpujące i wystarczające w stosunku
do
treści wezwania Zamawiającego, które przecież wyraźnie wskazywało na ustawowy
katalog okoliczności, o którym mowa w art. 224 ust. 3 ustawy Pzp. Wyjaśnienia
Odwołującego nie refowały do wezwania Zamawiającego w stopniu wystarczającym
na
stwierdzenie, iż zostały udzielone z należytą starannością, co należy rozumieć jako
odniesienie się do wszystkich kwestii poddanych pod wątpliwość przez Zamawiającego.
Wyjaśnienia Odwołującego w istocie sprowadzały się do ogólnych zapewnień o możliwości
obniżenia ceny oraz przedstawieniu dwóch tabel z rozbiciem kosztów. Nie sposób wywieść,
jak bliżej nieokreślone metody, czy też posiadane doświadczenia bądź długoletnia
współpraca z partnerami pozwalały Odwołującemu na przyjęcie podanych stawek. Zdaniem
Izby
więc, dokonana przez Zamawiającego ocena wyjaśnień Odwołującego była prawidłowa,
tym samym zarzut nr 1 nie zasługiwał na uwzględnienie.
Odnosząc się zaś stricte do zarzutu nr 2, tj. naruszenia art. 224 ust. 1 i ust. 2 pkt 1) ustawy
Pzp poprzez zaniechanie
Zamawiającego w postaci braku wezwania Odwołującego
do
złożenia dalszych wyjaśnień w zakresie kalkulacji ceny oferty ze wskazaniem konkretnych
elementów kalkulacji, które miałyby podlegać wyjaśnieniu, zwłaszcza w obliczu nader
ogólnego wezwania do złożenia wyjaśnień, które skutkowało równie ogólnym uzasadnieniem
odrzucenia oferty Odwołującego, w konsekwencji powyżej zaprezentowanej oceny
w
zakresie zarzutu nr 1, Izba oddaliła również zarzut nr 2. Jak zostało to już wyżej
podkreślone przez Izbę, wyjaśnienia udzielone przez Odwołującego nie referowały w stopniu
wystarczającym do wezwania Zamawiającego, wobec czego niezasadnym byłoby ponowne
wzywanie Odwołującego do wyjaśnień. Należy wskazać, że co do zasady wykonawca
ma
wyłącznie jedną szansę na przedstawienie swojej argumentacji w celu rozwiania
wątpliwości zamawiającego co do zaoferowania rażąco niskiej ceny lub kosztu. Niemniej
jednak, wielokrotne przedstawianie wyjaśnień przez wykonawcę jest dopuszczalne jedynie
w
sytuacji, gdy pierwotne wezwanie zamawiającego było niekonkretne, niepełne, a kolejne
wezwania zamawiającego odnoszą się do wątpliwości zamawiającego, które nie zostały
uprzednio wyartykułowane albo wyartykułowano jest w sposób niejasny. W pozostałych
przypadkach, to znaczy gdy pierwotne wezwanie zamawiającego jest precyzyjne, natomiast
wyjaśnienia wykonawcy są nieprzekonujące, lakoniczne, czy też niepoparte dowodami,
ponawianie zapytania do wykonawcy należy uznać za niedopuszczalne. Jak podnosi się
w orzecznictwie Izby:
„Wykonawca biorący udział w postępowaniu, jako profesjonalista,
zobowiązany jest udzielić wyczerpujących wyjaśnień na pierwsze wezwanie zamawiającego,
które jasno określało zakres wymaganych wyjaśnień. Niewywiązanie się przez wykonawcę
z
ciężaru wykazania prawidłowości ceny oferty nie może uzasadniać ponownego wzywania
do wyjaśnień, gdyż stanowiłoby naruszenie zasady uczciwej konkurencji i równego
traktowania wykonawców” (tak Izba w wyroku z dnia 18 listopada 2021 r. sygn. akt: KIO
O kosztach
postępowania orzeczono stosownie do wyniku, na podstawie art. 557, 574 i 575
ustawy Pzp oraz w oparciu o
przepisy § 8 ust. 2 w zw. z § 5 pkt 1) rozporządzenia w sprawie
szczegółowych rodzajów kosztów postępowania odwoławczego, ich rozliczania oraz
wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania (Dz.U. z 2020 r. poz. 2437).
Wobec powyższego orzeczono, jak w sentencji.
Przewodniczący: …………………………..