Sygn. akt: KIO 584/24, 585/24
WYROK
Warszawa, dnia 12 marca 2024 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący: Robert Skrzeszewski
Protokolant: Rafał Komoń
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 marca 2024
r. w Warszawie odwołań
wniesionych do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej:
A. w dniu 22 lutego 2024 r. przez
wykonawców wspólnie ubiegających się o
udzielenie zamówienia: Hospital Service sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu, Optima
Cleaning sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu, Impel Facility Services sp. z o.o. z siedzibą we
Wrocławiu w sprawie o sygn. akt KIO 584/24;
B. w dniu 22 lutego 2024 r. przez wykonawc
ów wspólnie ubiegających się o
udzielenie zamówienia: Ever Medical Care sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, Ever Cleaning
sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, Everteam sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie w sprawie o
sygn. akt KIO 585/24;
w postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego: Wojewódzki Specjalistyczny
Szpital im. dr Wł. Biegańskiego w Łodzi
przy udziale:
1. uczestników po stronie zamawiającego w postępowaniu o sygn. akt 584/24:
A.
Wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia: Fudeko
S.A. z siedzibą w Gdyni, Fudeko Med sp. z o.o. z siedzibą w Gdyni;
B.
Wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia: Ever
Medical Care
sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, Ever Cleaning sp. z o.o. z siedzibą w
Warszawie, Everteam
sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie;
2. uczestników po stronie zamawiającego w postępowaniu o sygn. akt 585/24:
A. Wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia: Fudeko
S.A. z siedzibą w Gdyni, Fudeko Med sp. z o.o. z siedzibą w Gdyni;
orzeka:
odrzuca odwołanie w sprawie o sygn. akt KIO 584/24 w zakresie zarzutu nr 3
odwołania dotyczącego naruszenia przez zamawiającego przepisu art. 18 ust. 2 i 3 ustawy z
dnia 11 września 2019 r. - Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1605 wraz
ze zm.)
, zwanej dalej „ustawą Pzp” w związku z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993
r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 2022 poz. 1233)
i odrzuca odwołanie w
sprawie o sygn. akt KIO 585/24 w zakresie zarzutu nr 2
odwołania dotyczącego naruszenia
przez zamawiającego przepisu art. 18 ust. 3 ustawy Pzp w związku z art. 11 ust. 2 ustawy z
dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1233)
w zw
iązku z art. 18 ust. 1 ustawy Pzp w związku z art. 74 ust. 2 ustawy Pzp;
w pozostałym zakresie oddala odwołania w sprawach o sygn. akt: KIO 584/24,
KIO 585/24;
kosztami postępowania obciąża wykonawców wspólnie ubiegających się o
udzielenie zamówienia: Hospital Service sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu, Optima
Cleaning sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu, Impel Facility Services sp. z o.o. z siedzibą we
Wrocławiu w sprawie o sygn. akt KIO 584/24 i wykonawców wspólnie ubiegających się o
udzielenie zamówienia: Ever Medical Care sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, Ever Cleaning
sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, Everteam sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie w sprawie o
sygn. akt KIO 585/24 i:
.1. zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 30 000 zł 00 gr
(słownie: trzydzieści tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez wykonawców wspólnie
ubiegających się o udzielenie zamówienia: Hospital Service sp. z o.o. z siedzibą we
Wrocławiu, Optima Cleaning sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu, Impel Facility Services sp. z
o.o. z siedzibą we Wrocławiu w sprawie o sygn. akt KIO 584/24 i wykonawców wspólnie
ubiegających się o udzielenie zamówienia: Ever Medical Care sp. z o.o. z siedzibą w
Warszawie, Ever Cleaning
sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, Everteam sp. z o.o. z siedzibą
w Warszawie w sprawie o sygn. akt KIO 585/24
– tytułem wpisów od odwołań.
Na orzeczenie -
w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za
pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie -
sądu zamówień publicznych.
Przewodniczący……………………
Sygn. akt: KIO 584/22, 585/24
U z a s a d n i e n i e
KIO 584/24
KIO 585/24
Zamawiający: Wojewódzki Specjalistyczny Szpital im. dr Wł. Biegańskiego w Łodzi
wszczął
postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego
pod nazwą: Usługa
kompleksowego utrzymania czystości w szpitalu wraz z usługami wykonywanymi przez
sanitariuszy oraz transportem wewnętrznym. (znak postępowania: ZP 45/23).
Ogłoszenie o zamówieniu opublikowane zostało w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej - Dz.U. S: 250/2023 pod numerem 00792988-2023 z dnia 28.12.2023 r.
Zamawiający w dniu 12 lutego 2024 r. opublikował i przekazał wykonawcom
informację o wyborze oferty najkorzystniejszej wykonawców wspólnie ubiegających się o
udzielenie zamówienia: Fudeko S.A. z siedzibą w Gdyni, Fudeko Med sp. z o.o. z siedzibą w
Gdyni.
KIO 584/24
Nie zgadzając się z powyższymi czynnościami Zamawiającego Odwołujący:
wykonawcy wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia: Hospital Service sp. z o.o. z
siedzibą we Wrocławiu, Optima Cleaning sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu, Impel Facility
Services sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu w dniu 22 lutego 2024 r. wniósł odwołanie do
Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej zarzucając Zamawiającemu naruszenie następujących
przepisów:
art. 224 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2019 r. - Prawo zamówień
publicznych ustawy z dnia 11 września 2019 r. - Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z
2023 r., poz. 1605 wraz ze zm.), zwanej dalej ustawą Pzp lub Ustawą w zw. z art. 16 i 17
Ustawy
poprzez
zaniechanie
wezwania
wybranego
wykonawcy
i
wykonawcy
sklasyfikowanego na drugiej pozycji (dalej drugiego wykonawcy) do wyjaśnienia sposobu
kalkulacji istotnych składowych ceny tj. ceny całkowitej netto za utrzymanie czystości
wskazanych przez ww. wyko
nawców w załączniku nr 2 do SWZ „Kalkulacja kosztów
miesięcznych”, tabela I, pod pozycją utrzymanie czystości w strefie I, II, III – RAZEM wartość
netto -
mimo, że w odniesieniu do ww. ceny zachodzą uzasadnione wątpliwości co do jej
realnego charakteru i uwzględnienia wszystkich kosztów. Ceny wskazane przez ww.
wykonawców w załączniku nr 2 do SWZ „Kalkulacja kosztów miesięcznych”, tabela I, w
pozycjach utrzymanie czystości w strefie I, II, III, a tym samym ich łączna wartość nie
pokrywają wynikających z treści dokumentów zamówienia kosztów minimalnego
wynagrodzenia za pracę ustalonych na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października
2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę wynikających z wymogów co do etatyzacji
określonych w dokumentach zamówienia a tym bardziej dodatkowych elementów
cenotwórczych i tym samym budzą wątpliwości co do możliwości wykonania przedmiotu
zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi w dokumentach zamówienia;
art. 224 ust. 1 i 223 ust. 1 w zw. z art. 16 i 17 Ustawy poprzez zaniechanie
wezwania wybranego wykonawcy i drugiego wykonawcy do udzielenia wyjaśnień
dotyczących podstaw, przyczyn oraz zgodności z prawem występującej w cenach ww.
wykonawców proporcji pomiędzy ceną za wykonanie usług wskazanych w załączniku nr 2 do
SWZ „Kalkulacja kosztów miesięcznych”, tabela I tj. cenami obłożonymi stawką podatku
VAT 23% a ceną wskazaną w załączniku nr 2 do SWZ „Kalkulacja kosztów miesięcznych”,
tabela II, pozycja czynności wykonywane przez sanitariuszy, w tym wewnętrzny transport
medyczny tj. ceną za usługi, do których znajduje zastosowanie zwolnione z VAT, celem
wykluczenia podstaw do odrzucenia oferty ww. wykonawców jako zawierających rażąco
niską cenę lub manipulację cenową, polegającą na kreowaniu ceny:
a)
w oparciu o znacznie zaniżone koszty usług utrzymania czystości w strefie I,II,
III, objęte stawką podatku VAT 23% tj. w oparciu o cenę, która nie pokrywa realnych kosztów
i nie zawiera zysku, lecz zawierają znaczną stratę oraz
b)
w oparciu o znacznie zawyżone ceny za usługi: czynności wykonywane przez
sanitariuszy, w tym wewnętrzny transport medyczny” objęte zwolnieniem z podatku VAT, na
które to usługi przerzucono większą część kosztów usług utrzymania czystości w strefie I,II,
III; i zaoferowaniu przez ww. wykonawców ofert z rażąco niską ceną lub ofert stanowiących
czyn nieuczciwej konkurencji;
art. 18 ust. 2 i 3 Ustawy w związku z art. 11 ust. 2 z dnia 16 kwietnia 1993 r. o
zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 2022 poz. 1233) poprzez zaniechania
odtajnienia wyjaśnień sposobu kalkulacji ceny ofertowej złożonych przez wybranego
wykonawcę:
a)
opisu świadczenia usługi wraz z załącznikami;
b)
oświadczenia podmiotu odpowiedzialnego za zabezpieczenia informatyczne w
przedsiębiorstwie wykonawcy;
c)
wyjaśnień złożonych na wezwanie Zamawiającego z dn. 07.02.2024 r. (pismo
Zamawiającego br WSSz-NZP-46/24);
art. 239 w zw. z art. 16 i 17 Ustawy poprzez:
a)
przedwczesny wybór jako oferty najkorzystniejszej oferty złożonej przez
wybranego wykonawcę i drugiego wykonawcę;
b)
dokonanie wyboru oferty najkorzystniejszej sprzecznie z przepisami Ustawy.
Odwołujący wnosił o uwzględnienie odwołania w całości oraz nakazanie
Zamawiającemu:
unieważnienie i uchylenie czynności wyboru ofert najkorzystniejszej;
ponowne badanie i ocenę ofert złożonych w postępowaniu;
odtajnienie zastrzeżonych jako tajemnica przedsiębiorstwa informacji i
dokumentów oraz wyjaśnień zastrzeżonych przez wybranego wykonawcę;
wezwanie wybranego wykonawcy i drugiego wykonawcy do:
a.
wyjaśnienia sposobu kalkulacji istotnych składowych ceny tj. ceny za
utrzymanie czystości w strefie I, II i III zaoferowanych przez ww. wykonawców wskazanych w
załączniku nr 2 do SWZ „Kalkulacja kosztów miesięcznych”, tabela I, w pozycjach
utrzymanie czystości w strefie I, II, III, w tym w szczególności wyjaśnienie czy w obliczeniu
ww. ceny ww. wykonawcy uwzględnili i w jakiej wysokości uwzględnili:
i.
koszty płac osób wyznaczonych do realizacji poszczególnych usług;
ii.
koszty wyposażenia osób realizujących zamówienie w odzież roboczą i
odzież ochronną w rozbiciu na poszczególne usługi;
iii.
koszty szkoleń, badań, szczepień i ewentualnego postępowania
poekspozycyjnego dla osób wyznaczonych do realizacji poszczególnych usług;
iv.
koszty środków, preparatów chemicznych, dezynfekcyjnych, higienicznych
oraz worków na odpady niezbędnych do wykonania poszczególnych usług;
v.
koszty sprzętu i narządzi niezbędnych do wykonania poszczególnych usług;
vi.
koszty wyposażenia poszczególnych komórek szpitala w dozowniki, podajniki,
kosze, stelaże, szczotki wskazane w SWZ;
vii.
koszty wdrożenia programu monitorującego poziom higieny szpitalnej oraz
przestawienia przez ww. wykonawców dowodów potwierdzających, że zaoferowana przez
nich cena jest rynkowa i zapewnia wykonanie przedmiotu zamówienia zgodnie z
wymaganiami określonymi w dokumentach zamówienia;
b)
wyjaśnienia podstaw, przyczyn oraz zgodności z prawem występującej w
cenie ofertowej ww. wykonawców proporcji pomiędzy ceną za wykonanie usług wskazanych
w załączniku nr 2 do SWZ „Kalkulacja kosztów miesięcznych”, tabela I a ceną wskazaną w
załączniku nr 2 do SWZ „Kalkulacja kosztów miesięcznych”, tabela II, pozycja czynności
wykonywane przez sanitariuszy, w tym wewnętrzny transport medyczny
c)
wyjaśnienie, czy ww. wykonawcy nie dokonali manipulacji (inżynierii) cenowej
pomiędzy ceną zaoferowanymi w załączniku nr 2 do SWZ „Kalkulacja kosztów
miesięcznych”, tabela I i ceną wskazaną w załączniku nr 2 do SWZ „Kalkulacja kosztów
miesięcznych”, tabela II, pozycja czynności wykonywane przez sanitariuszy, w tym
wewnętrzny transport medyczny, w tym w szczególności wezwanie do wyliczenia kosztów
składających się po poszczególne usługi obejmujące co najmniej przedstawienie kalkulacji:
i.
kosztów płac osób wyznaczonych do realizacji zamówienia oddzielnie dla
usług wycenionych w załączniku nr 2 do SWZ „Kalkulacja kosztów miesięcznych”, tabela I i
cen wskazanych w załączniku nr 2 do SWZ „Kalkulacja kosztów miesięcznych”, tabela II,
pozycja czynności wykonywane przez sanitariuszy, w tym wewnętrzny transport medyczny
ii.
kosztów wyposażenia osób realizujących zamówienie w odzież roboczą i
odzież ochronną oddzielnie dla usług do których wykonawca zastosował stawkę podatku
VAT 23% i oddzielnie dla usług wycenionych w załączniku nr 2 do SWZ „Kalkulacja kosztów
miesięcznych”, tabela I i cen wskazanych w załączniku nr 2 do SWZ „Kalkulacja kosztów
miesięcznych”, tabela II pozycja czynności wykonywane przez sanitariuszy, w tym
wewnętrzny transport medyczny ,
iii.
kosztów szkoleń, badań, szczepień i ewentualnego postępowania
poekspozycyjnego dla osób wyznaczonych do realizacji poszczególnych usługi oddzielnie
dla usług wycenionych w załączniku nr 2 do SWZ „Kalkulacja kosztów miesięcznych”, tabela
I i cen wskazanych w załączniku nr 2 do SWZ „Kalkulacja kosztów miesięcznych”, tabela II,
pozycja czynności wykonywane przez sanitariuszy, w tym wewnętrzny transport medyczny
iv.
kosztów środków, preparatów chemicznych, dezynfekcyjnych, higienicznych
oraz worków na odpady, niezbędnych do wykonania zamówienia, oddzielnie dla usług,
wycenionych w załączniku nr 2 do SWZ „Kalkulacja kosztów miesięcznych”, tabela I i cen
wskazanych w załączniku nr 2 do SWZ „Kalkulacja kosztów miesięcznych”, tabela II,
pozycja czynności wykonywane przez sanitariuszy, w tym wewnętrzny transport medyczny
v.
kosztów sprzętu i narządzi niezbędnych do wykonania poszczególnych
zamówienia oddzielnie dla usług, do których wykonawca zastosował stawkę podatku VAT
23% i oddzielnie dla usług, wycenionych w załączniku nr 2 do SWZ „Kalkulacja kosztów
miesięcznych”, tabela I i cen wskazanych w załączniku nr 2 do SWZ „Kalkulacja kosztów
miesięcznych”, tabela II, pozycja czynności wykonywane przez sanitariuszy, w tym
wewnętrzny transport medyczny
vi.
kosztów wyposażenia poszczególnych komórek szpitala w wyposażenia
poszczególnych komórek szpitala w dozowniki, podajniki, kosze, stelaże, szczotki wskazane
w SWZ oddzielnie dla usług, wycenionych w załączniku nr 2 do SWZ „Kalkulacja kosztów
miesięcznych”, tabela I i cen wskazanych w załączniku nr 2 do SWZ „Kalkulacja kosztów
miesięcznych”, tabela II, pozycja czynności wykonywane przez sanitariuszy, w tym
wewnętrzny transport medyczny
vii.
kosztów wdrożenia programu monitorującego poziom higieny szpitalnej
oddzielnie dla usług, do których wykonawca zastosował stawkę podatku VAT 23% i
oddzielnie dla usług, wycenionych w załączniku nr 2 do SWZ „Kalkulacja kosztów
miesięcznych”, tabela I i cen wskazanych w załączniku nr 2 do SWZ „Kalkulacja kosztów
miesięcznych”, tabela II, pozycja czynności wykonywane przez sanitariuszy, w tym
wewnętrzny transport medyczny.
odrzucenia ofert wybranego wykonawcy i drugiego wykonawcy o ile
wyjaśnienia ww. wykonawców wykażą, że ich oferty zawierają rażąco niską cenę; są
niezgodne z warunkami zamówienia lub stanowią czyn nieuczciwej konkurencji;
nakazanie wyboru oferty Odwołującego jako najkorzystniejszej w
postępowaniu.
Zaniechania wezwanie do wyjaśnień sposobu kalkulacji istotnych
składowych ceny.
Zdaniem Odwołującego - cena całkowita netto, za utrzymanie czystości w strefie I,II i
III (dalej cena za utrzymanie czystości) zaoferowana przez wybranego i drugiego
wykonawcę w tabeli pierwszej Kalkulacji kosztów miesięcznych sporządzonej zgodnie
ze wzorem stanowiącym Załącznik nr 2 do SWZ nie pokrywa minimalnych kosztów
niezbędnych do wykonania zamówienia.
Zwrócił uwagę, że wartość ww. minimalnych kosztów niezbędnych do wykonania ww.
utrzymania czystości wynika z wymagań co do narzuconej w SWZ etatyzacji 75,12
ilości godzin wykonywania usługi 12 620,12 (załącznik nr 9, tabela nr 1, str.4/5) oraz
przepisów prawa regulujących np. koszt wysokości minimalnych wynagrodzeń za
pracę.
W związku z powyższym – według Odwołującego - wartość ww. kosztów nie jest
kwotą obliczoną na podstawie własnego pomysłu Odwołującego, ale kwotą, która
wynika bezpośrednio z wymogów postawionych w dokumentach zamówienia.
Wynikająca z dokumentów zamówienia kwota, którą wykonawca musi przeznaczyć
na koszty wykonania ww. utrzymania czystości pokazuje, że cena zaoferowane przez
wybranego i drugiego wykonawcę nie pokrywa kosztów wykonania usługi.
Odwołujący podniósł, że cena całkowita netto, za utrzymanie czystości w strefie I,II i
III zaoferowana zarówno przez wybranego jak i drugiego wykonawcę nie pokrywa,
podstawowych kosztów wykonania ww. czynności, którym są:
a)
koszty płac osób wyznaczonych do realizacji poszczególnych usług;
b)
koszty wyposażenia osób realizujących zamówienie w odzież roboczą i odzież
ochronną w rozbiciu na poszczególne usługi;
c)
koszty szkoleń, badań, szczepień i ewentualnego postępowania
poekspozycyjnego dla osób wyznaczonych do realizacji poszczególnych usług;
d)
koszty środków, preparatów chemicznych, dezynfekcyjnych, higienicznych
oraz worków na odpady niezbędnych do wykonania poszczególnych usług;
e)
koszty sprzętu i narządzi niezbędnych do wykonania poszczególnych usług;
f)
koszty wyposażenia poszczególnych komórek szpitala w dozowniki, podajniki,
kosze, stelaże, szczotki wskazane w SWZ.
g)
koszty wdrożenia programu monitorującego poziom higieny szpitalnej
Na potrzeby niniejszego odwołania i wyłącznie w celu sprawdzenia wyliczenia ww.
ceny za utrzymanie czystości zaoferowanych przez wybranego i drugiego
wykonawcę, Odwołujący w załączeniu do niniejszego odwołania przedstawił
kalkulację własną, podkreślając, że do sporządzenia ww. kalkulacji przyjął, że osoby
realizujące zamówienie będą zatrudniania wg stawek minimalnych.
Dalej, wywodził, że istotnym jest również, że wymogi co do dostępności pracowników
wykonawcy i wskazanych w SWZ godzin świadczenia usługi, połączone z ustalonym
w zamówieniu obowiązkiem zatrudniania na umowę o pracę narzucają określony
(policzalny) model zatrudniania. Wykonawca nie ma w niniejszym postępowaniu
dowolności zatrudnienia a wybrany przez niego system pracy, zawsze musi
odpowiadać wymogom co do dostępności pracowników ustalonym w SWZ.
W opinii Odwołującego - bezspornym jest, że zgodnie z art. 224 ust. 1 Ustawy istotne
części składowe ceny, którą wykonawcy proponują za realizację zamówienia
publicznego, muszą być rynkową i nie nosić znamion ceny rażąco niskiej.
Okoliczność ta powinna wynikać wprost z oferty a jeśli jest taka potrzeba z
dodatkowych wyjaśnień złożonych przez wykonawcę. Czynniki i składowe ceny
wykonawcy winny zawsze znaleźć odniesienie do opisu przedmiotu zamówienia
zawartego w SWZ. Sprawdzenie wyceny oferty wykonawcy dokonywane przez
Zamawiającego powinno mieć charakter wiarygodnej i rzetelnej analizy, znajdującej
potwierdzenie w obowiązujących przepisach prawa, powszechnie znanych faktach
lub dodatkowo dowodach przedstawionych przez wykonawcę.
Odwołujący zaznaczył również, że koszty realizacji zamówienia oprócz minimalnego
wynagrodzenia, powinny uwzględniać również koszty pochodne płac (ZUS,
ekwiwalent BHP, dodatki za pracę w godzinach nocnych, zastępstwa urlopowe i
chorobowe),
koszty wyposażenia osób realizujących zamówienie w odzież roboczą i
odzież ochronną, koszty szkoleń, badań, szczepień i ewentualnego postępowania
poekspozycyjnego, koszty środków, preparatów chemicznych, dezynfekcyjnych,
higienicznych oraz worków na odpady, koszty sprzętu i narządzi, koszty wyposażenia
poszczególnych komórek szpitala w dozowniki, podajniki, kosze, stelaże, szczotki,
koszty wdrożenia programu monitorującego poziom higieny szpitalnej. Cena
ofertowa, po odjęciu kosztów zatrudnienia wynikających z zatrudnienia pracowników
wg stawek minimalnych zgodnych z dozwoloną w postępowaniu formą zatrudnienia,
powinna pozostawiać racjonalny, rzetelny i bezpieczny zapas.
Zdaniem Odwołującego - ceny za utrzymanie czystości zaoferowane przez obu ww.
wykonawców nie tylko nie mają ww. zapasu, ale przede wszystkim wykazują stratę -
nie pokrywają już kosztów płac kadr wymaganych zgodnie z SWZ do realizacji ww.
czynności.
Mając na uwadze powyższe wstępne ustalenia Odwołujący przedstawił – w jego
opinii -
w załączniku wymogi kosztowe zamówienia wynikające z SWZ oraz kalkulację
cenową dla tabeli I załącznika na 2 do SWZ pozycje utrzymanie czystości w strefie I,
II i III-
wartość netto razem sporządzoną w oparciu o ww. wymogi i minimalne stawki
wynagrodzeń oraz oświadczenia złożone przez wybranego i drugiego wykonawcę w
ofercie.
Odwołujący podkreślił, że nw. kalkulację sporządził w odniesieniu do minimalnych,
aktualnie obowiązujących w postepowaniu stawek wynagrodzenia.
Odwołujący zastrzegł również, że poniższa kalkulacja nie jest jego własnym
pomysłem na organizację usługi, a jest sprawdzeniem ceny ofertowej wybranego
wykonawcy polegającym na zestawieniu minimalnych kosztów wykonania
zamówienia (kosztów pracy) przy uwzględnieniu wymogów SWZ.
Odwołujący stwierdził, że z jego wyliczeń wynika wprost, że suma samych tylko
miesięcznych kosztów pracy, wyliczona od minimalnego wynagrodzenia,
obowiązującego do 30.06.2024 roku dla czynności utrzymania czystości w strefie I, II
i III, których wartość Wykonawca miał obowiązek wskazać w Załączniku nr 2 do
SWZ, kalkulacja kosztów miesięcznych, tabela I wiersze „utrzymanie czystości w
strefie I, II i III”, wynosi 382 435,92 zł.
Wskazał przy tym, że jest to wartość prawie trzykrotnie wyższa, niż wartość netto za
przedmiotowe usługi zaoferowana przez wybranego wykonawcę 128 342,51 i
przeszło czterokrotnie wyższą od wartości zaoferowanej przez drugiego wykonawcę,
Wobec powyższego, z uwagi na stan faktyczny sprawy w postępowaniu istnieją
poważne wątpliwości co do możliwości i prawdziwego zamiaru realizacji zamówienia
na warunkach zaoferowanych przez wybranego i drugiego wykonawcę w ofercie.
Według Odwołującego - cena za utrzymanie czystości w strefie I, II i III, zaoferowana
przez wybranego i drugiego wykonawcę w tabeli pierwszej Kalkulacji kosztów
miesięcznych sporządzonej zgodnie ze wzorem stanowiącym Załącznik nr 2 do SWZ
jest nieracjonalna i zaniżona, gdyż koszt wykonania ww. usług został ustalony w
odniesieniu do nierzeczywistych kosztów realizacji ww. usług i nie pokrywa
minimalnych kosztów pracy oraz innych kosztów, które wykonawca zobowiązany jest
ponosić zgodnie z obowiązującymi przepisami i postanowieniami dokumentów
zamówienia.
Z daleko idącej ostrożności Odwołujący wskazał, że koszt wykonania zamówienia,
nie może być wytłumaczony przez wybranego i drugiego wykonawcę otrzymywanym
dofinansowania do wynagrodzenia pracowników niepełnosprawnych. Zadeklarowanie
otrzymywania ww. dofinansowania w żaden sposób nie oznacza, że pomoc publiczna
została przyznana wybranemu lub drugiemu wykonawcy do realizacji niniejszego
zamówienia.
Ponadto,
zgodnie z opinią prawną UZP pn. „Badanie rażąco niskiej ceny oferty po
nowelizacji”- „wykonawca może uzasadniając niskie koszty pracy pomocą publiczną,
która została mu przyznana, a nie zamiarem ubiegania się o taką pomoc. Jedynie w
takim przypadku możliwe jest bowiem definitywne ustalenie udziału wykonawcy w
ponoszeniu kosztów wynagrodzenia pracowników, względem których przyznawane
jest dofinansowanie, a informacja ta jest niezbędna dla zamawiającego w procesie
oceny czy cena lub koszt są rażąco niskie”. Wobec powyższego nie można
uzasadniać niskich kosztów pracy zarówno pomocą publiczną, która została
udzielona dla osób zatrudnionych do realizacji innych umów niż umowa w sprawie
niniejszego zamówienia, jak i zamiarem ubiegania się o taką pomoc.
Mając powyższe na uwadze Odwołujący podniósł, że oferta wybranego i drugiego
wykonawcy nie zawiera danych, pozwalających przyjąć, że ww. wykonawca
zastosował szczególnie oszczędne metody wykonania zamówienia, specyficzne
rozwiązania techniczne, lub, że znajduje się w wyjątkowo sprzyjających warunkach
wykonywania zamówienia.
Odwołujący wskazał, iż cena za usługi utrzymania czystości zaproponowana przez
wybranego i drugiego wykonawcę, nie pokrywa podstawowego kosztu wykonania
tychże usług tj. kosztów pracy.
Kalkulacja przedstawiona przez Odwołującego – w jego przekonaniu - dowodzi, że
obliczając ww. wartość nie jest możliwe osiągnięcie ceny na poziomie zbliżonym do
ceny zaoferowanej przez wybranego i drugiego wykonawcę.
Odwołujący podkreślił, że powyższe dane i załączona do odwołania kalkulacja
jednoznacznie wskazują, że cena za utrzymanie czystości w strefie I, II i III
zaoferowana przez wybranego i drugiego wykonawcę – przy zachowaniu wszystkich
warunków przewidzianych w SWZ – jest niemożliwa do osiągnięcia, a tym samym
stanowi cenę rażąco niską w rozumieniu przepisów Ustawy.
Jakkolwiek w przepisach Ustawy brak jest legalnej definicji pojęcia rażąco niskiej
ceny, tym niemniej z bogatego oraz ugruntowanego orzecznictwa KIO jednoznacznie
wynika, iż jako cenę rażąco niską w stosunku do przedmiotu zamówienia należy
rozumieć cenę odbiegającą od jego rzeczywistej wartości, która nie jest uzasadniona
obiektywnymi względami pozwalającymi danemu wykonawcy bez strat finansowych,
zamówienie to wykonać. Innymi słowy, cena rażąco niska to cena nierealistyczna,
nieadekwatna do zakresu i kosztów prac składających się na dany przedmiot
zamówienia, zakładająca wykonanie zamówienia poniżej jego rzeczywistych kosztów.
Tym samym nie jest ceną rynkową, tzn. generalnie nie występuje na rynku, na którym
ceny wyznaczane są m.in. poprzez ogólną sytuację gospodarczą panującą w danej
branży i jej otoczeniu biznesowym, postęp technologiczno-organizacyjny oraz
obecność i funkcjonowanie uczciwej konkurencji podmiotów racjonalnie na nim
działających.
Odwołujący zarzucił, że wybrany i drugi Wykonawca w zaproponował cenę
niepokrywającą wszystkich kosztów wykonania zamówienia wynikających z SWZ.
Zdaniem Odwołującego - kalkulacja wynagrodzenia oferty wybranego i drugiego
wykonawcy na zaoferowanym poziomie budzi podejrzenie, że doszło do popełnienia
czynu nieuczciwej konkurencji w rozumieniu przepisu art. 15 ust. 1 pkt 1) ustawy z
dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 2003r. nr 153,
poz. 1503 z późń. zm.). Przepis ten stanowi, iż czynem nieuczciwej konkurencji jest
utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku przez sprzedaż towarów lub
usług poniżej kosztów ich wytworzenia lub świadczenia albo ich odsprzedaż poniżej
kosztów zakupu w celu eliminacji innych przedsiębiorców. Ponadto działaniem
spełniającym przesłanki uznania danego działania przedsiębiorcy za czyn nieuczciwej
konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża
lub narusza interes innego przedsiębiorcy. Jeżeli działania podejmowane przez
przedsiębiorcę nie wynikają z istoty konkurencji, lecz są podejmowane w celu
utrudnienia dostępu do rynku i przy pomocy środków nieznajdujących
usprawiedliwienia w mechanizmie wolnej konkurencji, stanowią one czyn nieuczciwej
konkurencji.
Po
dsumowując ten zarzut stwierdził, że pomimo istnienia ww. uzasadnionych
podejrzeń Zamawiający zaniechał wezwania ww. wykonawców do złożenia wyjaśnień
w trybie art. 224 ust. 1 Ustawy.
Zaniechanie wezwanie do wyjaśnień dotyczących manipulacji cenowej.
Wy
jaśnił, że wybrany wykonawca i drugi wykonawca złożyli w postępowaniu oferty, w
których zgodnie z wymogami Załącznika nr 2 do SWZ podali swoje ceny w rozbiciu
na koszty kalkulowane na podstawie ilości metrów utrzymania czystości i koszty
pozostałych usług.
Zwrócił uwagę, że wymogi dotyczące sposobu realizacji zamówienia, w tym także
wymogi co do etatyzacji zostały szczegółowo opisane w SWZ. (Załącznik nr 9 do
SWZ). Pozostałe koszty realizacji zamówienia wynikają z Załączników nr 8, 10-14 do
SWZ.
Z
auważył również, że zgodnie z wymogami SWZ wykonawcy zobowiązani byli podać
w kalkulacji kosztów miesięcznych (Załącznik nr 2 do SWZ) cenę w rozbiciu na:
a)
koszty kalkulowane na podstawie ilości metrów utrzymania czystości przy
wyodrębnieniu:
i.
ceny jednostkowej netto za 1 m
ii.
wartości netto;
iii.
VAT (%);
iv.
wartości brutto
W rozbiciu na:
utrzymanie czystości w strefie I
utrzymanie czystości w strefie II
utrzymanie czystości w strefie III
b)
koszty pozostałych usług przy wyodrębnieniu:
i.
ryczałtowej wartości netto;
ii.
stawki VAT (%);
iii.
ryczałtowej wartości brutto
w rozbiciu na:
czynności wykonywane przez sanitariuszy, w tym wewnętrzny transport medyczny
transport
wewnętrzny.
Dalej, wskazał, że Ceny netto zaoferowane przez wybranego wykonawcę i drugiego
wykonawcę wynoszą:
a) wybrany wykonawca za:
i.
utrzymanie czystości w strefach I, II, III : 128 342,51 zł. netto
ii.
czynności wykonywane przez sanitariuszy, w tym wewnętrzny transport medyczny:
644 164,06 zł. netto
iii.
transport wewnętrzny: 53 400, zł. netto
b) drugi wykonawca za:
i.
utrzymanie czystości w strefach I, II, III : 87 479,36 zł. netto
ii.
czynności wykonywane przez sanitariuszy, w tym wewnętrzny transport
medyczny: 738 504,80 zł. netto
iii.
transport wewnętrzny: 48 900,00 zł. netto
Według Odwołującego - przedstawione powyżej ceny charakteryzują się nietypową
wartością dla usług wyodrębnionych w tabeli I i tabeli II, wiersz pierwszy Kalkulacji
kosztów miesięcznych (Załącznik nr 2 do SWZ).
Wskazał, że cena zaoferowana przez wybranego wykonawcę i drugiego wykonawcę
za utrzymanie czystości w strefie I, II i III wskazana w tabeli pierwszej Kalkulacji
kosztów miesięcznych (Załącznik nr 2 do SWZ) miesięcznych jest wielokrotnie niższa
niż cena za usługi wskazane w tabeli drugiej Kalkulacji kosztów miesięcznych,
pozycja czynności wykonywane przez sanitariuszy, w tym wewnętrzny transport
medyczny (Załącznik nr 2 do SWZ). Cena za utrzymanie czystości stanowi zaledwie
ceny całkowitej zaoferowanej przez wybranego wykonawcę. W przypadku
drugiego wykonawcy cena za utrzymanie czystości stanowi tylko 10% zaoferowanej
przez niego ceny całkowitej.
Zdaniem Odwołującego - tego rodzaju proporcja jest nietypowa dla usług objętych
zamówieniem.
W kontekście powyższego Odwołujący wskazał, iż wymagane przez Zamawiającego
75,12 etatów do realizacji usług utrzymania czystości w strefie I,II i III stanowi 77%
wszystkich wymaganych i wskazanych na wprost w dokumentacji przetargowej
etatów.
Mając na względzie postanowienia SWZ, które narzucają określony model wykonania
ww. usług, w tym również ich etatyzację wątpliwym jest dla Odwołującego, aby ww.
ceny zaoferowane przez ww. wykonawców odzwierciedlały rzeczywiste koszty
świadczenia tychże usług.
W ocenie Odwołującego - z treści Kalkulacji kosztów miesięcznych złożonych przez
wybranego wykonawcę jak i drugiego wykonawcę wynika, że ceny za utrzymanie
czystości w strefie I,II, III zaoferowane przez ww. wykonawców jako usługi obłożone
stawką VAT 23% zostały zaniżone, a ceny za usługi realizowane przez sanitariuszy,
w tym wewnętrzny transport medyczny, do których to usług ww. wykonawcy
zastosowali zwolnienie z VAT zostały zawyżone względem rzeczywistych kosztów
wykonania zamówienia wynikających z dokumentacji przetargowej.
Proporcja wybrana przez ww. wykonawców jest - zdaniem Odwołującego -
nienanaturalna i nie znajduje uzasadnienia w rzeczywistych kosztach wykonania
zamówienia wynikających z SWZ i jako taka stanowi manipulację cenową, której
celem jest uzyskanie przewagi konkurencyjnej nad innymi wykonawcami biorącymi
udział w postępowaniu. Zaniżenie wartości usług wycenionych ze stawką podatku
VAT 23% i przerzucenie kosztów wykonania tychże usług do usług podlegających
zwolnieniu z VAT skutkuje obniżeniem ceny brutto ww. wykonawców a w
konsekwencji wyższą oceną w kryterium oceny ofert: cena. W kryterium tym oferty z
najniższymi cenami uzyskują najwyższa ilość punktów.
Z
arzucił, że Zamawiający pomimo, że w ofertach ww. wykonawców występuje
proporcja, o której mowa w powyższym pkt 2.6. nie wezwał jednak żadnego z ww.
wykonawców do złożenia wyjaśnień, a złożone przez nich oferty zaakceptował.
Odwołujący podniósł, że Zamawiający zaniechał należytej staranności w
przeprowadzaniu oceny oferty wybranego i drugiego wykonawcy, gdyż zaniechał
wyjaśnienia podstaw, przyczyn oraz zgodności z prawem występującej w cenach
ww. wykonawców proporcji pomiędzy cenami za usługi utrzymania czystości
obłożone stawką podatku VAT 23% (tabela nr I kalkulacji miesięcznej kosztów) a
usługi ze zwolnieniem z VAT (tabela nr II kalkulacji miesięcznej kosztów, pozycja
czynności wykonywane przez sanitariuszy, w tym wewnętrzny transport medyczny),
celem wykluczenia podstaw do odrzucenia oferty ww. wykonawców jako
zawierających manipulację cenową, polegającą na kreowaniu ceny:
a)
w oparciu o znacznie zaniżone koszty usług utrzymania czystości w strefie I, II
i III objęte stawką podatku VAT 23% tj. w oparciu o ceny, które nie pokrywają realnych
kosztów i nie zawierają zysku, lecz zawierają znaczną stratę oraz
b)
w oparciu o znacznie zawyżone ceny usług tj. czynności wykonywane przez
sanitariuszy, w tym wewnętrzny transport medyczny, do których znajduje zastosowanie
zwolnienie z podatku VAT, na które to usługi obaj ww. wykonawcy przerzucili większą część
kosztów usług utrzymania czystości w strefie I, II i III.
Biorąc pod uwagę, że wobec ofert ww. wykonawców istnieje podejrzenie, że w celu
zaoferowania najniższej ceny obniżyli wartość usług opodatkowanych stawką 23% i
podwyższyli wartość usług podlegających zwolnieniu z VAT, Zamawiający
zobowiązany był ww. wątpliwości usunąć.
Według Odwołującego - podejrzenie o ww. manipulację nasuwa się w sposób
niewymuszony i oczywisty,
gdyż cena usług tj. czynności wykonywane przez
sanitariuszy, w tym wewnętrzny transport medyczny, do wykonania których
Zamawiający wskazuje 13,19 etatu (załącznik nr 9, tabela str.6) jest nierynkowa i
absurdalnie wysoka a cena za utrzymanie czystości w strefie I, II i III jest symboliczna
i określona na poziomie niepokrywającym najniższych kosztów wykonania
świadczenia. Zamawiający przed dokonaniem wyboru oferty ww. wykonawcy nie
usunął ww. wątpliwości.
Wobec powyższego wybór oferty ww. wykonawcy jako oferty najkorzystniejszej i
ocena drugiej oferty w postępowaniu są co najmniej przedwczesne.
Odwołujący podniósł że Zamawiający dokonał ww. wyboru i oceny, mimo, że istotne
elementy oferty wybranego i drugiego wykonawcy, wciąż budzą wątpliwości, w tym w
szczególności nie ma pewności, czy złożone przez nich oferty nie są ofertami z
rażąco niskimi cenami lub też, czy nie stanowią czynu nieuczciwej konkurencji.
W opinii Odwołującego - treść oferty wybranego wykonawcy i drugiego wykonawcy
budzą wątpliwości co do ich zgodności z warunkami zamówienia, z Prawem
zamówień publicznych oraz z ustawą o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Odwołujący podkreślił, że Zamawiający w toku postępowania ww. wątpliwości nie
usunął, skutkiem czego uchybił wymogom dotyczącym należytego i rzetelnego
przeprowadzenia postępowania.
Zamawiający nie podjął czynności skutkujących jednoznacznym i pewnym
rozstrzygnięciem oraz ustaleniem, że wybrany wykonawca i drugi wykonawca złożyli
oferty nie podlegające odrzuceniu w myśl art. 226 ust. 1 pkt 5, 7 lub 8 Ustawy. W
postępowaniu nie zostały usunięte wątpliwości ani co do rażąco niskiej ceny
zaoferowanych przez ww. wykonawcę, ani co do ww. czynu nieuczciwej konkurencji
ani też żadne inne wątpliwości dotyczące ewentualnej manipulacji cenowej. Treść
ofert złożony przez wybranego wykonawcę i drugiego wykonawcę nie pozwala w
sposób pewny stwierdzić, że złożyli oferty nieobarczone wadami. Przeciwnie treść
ww. ofert wybranego i drugiego wykonawcy czyni bardziej prawdopodobną tezę, że
złożona przez nich oferty są obarczona wadami, które powinny skutkować ich
odrzuceniem.
Stwierdził, że Zamawiający pomimo ww. oczywistych wątpliwości, uznał obie ww.
oferty za prawidłowe a ponadto ofertę wybranego wykonawcy za niewymagającą
dalszych wyjaśnień i najkorzystniejszą w postępowaniu.
Odwołujący podkreślił, że ww. zachowanie Zamawiającego jest niezgodne z Ustawą,
gdyż skutkuje wyborem oferty, której treść jest niejednoznaczna, wątpliwa i
domniemana przez Zamawiającego. Oferta najkorzystniejsza powinna zaś cechować
się jednoznacznością, weryfikowalnością i sprawdzalnością. Oferta ww. wykonawcy i
drugiego wykonawcy, w aktualnym stanie faktycznym sprawy, nie ma ww. cech i nie
sposób na podstawie jej treści orzec, czy jest ona zgodna z warunkami zamówienia,
czy też nie.
Zarzut zaniechania odtajnienia.
Odwołujący zwrócił uwagę, że wybrany wykonawca zastrzegł jako tajemnicę
przedsiębiorstwa:
opis świadczenia usługi wraz z załącznikami;
oświadczenie podmiotu odpowiedzialnego za zabezpieczenia informatyczne w
przedsiębiorstwie wykonawcy;
wyjaśnienia złożone przez wybranego wykonawcę na wezwanie
Zamawiającego z dn. 07.02.2024 r. (pismo Zamawiającego nr WSSz-NZP-46/24).
Za
znaczył przy tym, że Zamawiający uznał ww. zastrzeżenia i nie odtajnił ww.
informacji w toku postępowania.
Odwołujący podniósł, że Zamawiający bezpodstawnie zaniechał odtajnienia ww.
dokumentów i informacji, w tym także ww. wyjaśnień.
Z
daniem Odwołującego - Zamawiający pewien był odtajnić w/w dokumenty i
kalkulacje, gdyż:
wybrany wykonawca nie wykazał (nie udowodnił), że ww. zastrzeżone
dokumenty i informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa;
tajemnicą przedsiębiorstwa nie mogą być objęte całe dokumenty a tylko
niektóre informacje;
uzasadnienie zastrzeżenia dokonane przez wybranego wykonawcę ma
charakter ogólnikowy, lakoniczny i nie potwierdza wystąpienia okoliczności, o których mowa
w art. 11 ust. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji;
opis świadczenia usługi wraz z załącznikami i ww. wyjaśnieniami w tym
konkretnym postępowaniu nie są dokumentem ilustrującym autorski model wykonania usługi,
ale stanowi odzwierciedlenie koncepcji wykonania usługi wymaganej i opisanej w
dokumentacji postępowania.
W zakresie obowiązku wykazania słuszności zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa
Odwołujący wskazał, że wybrany wykonawca nie udowodnił, że zastrzeżone
dokumenty i informacje i wyjaśnienia stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa.
Przekonywał,
że
uzasadnienie
zastrzeżenia
tajemnicy
przedsiębiorstwa
przedstawione przez wybranego wykonawcę jest gołosłowne i niepoparte żadnymi
dowodami. Brak ww. dowodów dyskwalifikuje ww. zastrzeżenie. Zamawiający – już
chociażby – ze względu na brak ww. dowodów powinien był dokonać odtajnienia.
Zamawiający czynności tej zaniechał.
Odwołujący zauważył, że Zarządzenie wewnętrzne Prezesa Zarządu Fudeko S. A. nr
1/2022 z dnia 22 grudnia 2022 r. dot. zasad zachowania poufności przez pracowników
Fudeko S. A. ma charakter zwykłego dokumentu dotyczącego powszechnej praktyki
występującej u każdego przeciętnego przedsiębiorcy. Treść ww. dokumentu nie potwierdza,
aby wybrany wykonawca podjął inne niż zwyczajne środki służące ochronie tajemnicy
przedsiębiorstwa. Zobowiązania do zachowania tajemnicy opisane w ww. dokumencie mają
charakter ogólnikowy, a nadto nie są obarczone żadnym szczególnym rygorem. Wobec
powyższego ww. dokument nie potwierdza, aby ww. wykonawca rzeczywiście podjął
działania zmierzające do ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa w tym w szczególności know-
how.
Wskazał, że oświadczenie podmiotu odpowiedzialnego za zabezpieczenia
informatyczne w przedsiębiorstwie Wykonawcy w ogóle nie zostało udostępnione.
Z tego tez powodu nie sposób odnieść się do jego treści.
Odwołujący zawrócił uwagę, że rodzaj i zakres zabezpieczeń informatycznych
opisanych przez wybranego wykonawcę w zastrzeżeniu przedsiębiorstwa dowodzi, że
podjęte zostały wyłącznie standardowe i zwykłe sposoby zabezpieczenia infrastruktury
informatycznej wybranego wykonawcy. Wobec powyższego wybrany wykonawca nie podjął
w ww. zakresie szczególnych działań i wdrożył szczególnych rozwiązań chroniących opisana
przez niego tajemnicę przedsiębiorstwa tzw. know – how.
Odwołujący pozostaje w przekonaniu, że wykonawca musi najpierw "wykazać", czyli
udowodnić, że w stosunku do tych informacji ziściły się wszystkie przesłanki, o których mowa
w art. 11 ust. 2 u.z.n.k., a rolą Zamawiającego w toku badania złożonych dokumentów jest
ustalenie, czy wykonawca temu obowiązkowi sprostał udowadniając, że zastrzeżone
informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa.
Argumentował przy tym, że dla skutecznego zastrzeżenia określonych informacji
tajemnicą przedsiębiorstwa wykonawca zobowiązany jest:
(i)
zastrzec,
które
informacje
podlegają
ochronie
jako
tajemnica
przedsiębiorstwa;
(ii)
wykazać spełnienie przesłanek określonych w art. 11 ust. 2 u.z.n.k.;
(iii)
przy czym obie te czynności powinny nastąpić - co do zasady - nie później niż
w terminie składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w
postępowaniu.
W zakresie dotyczącym zastrzeżenia jako tajemnicy przedsiębiorstwa całego
dokumentu Odwołujący wskazał, że tajemnicą przedsiębiorstwa objęte mogą być
tylko poszczególne, pojedyncze, wyodrębnione informacje, a nie całe dokumenty.
Zastrzeżenie jako tajemnicy przedsiębiorstwa całego dokumentu traktowane jest jako
niepodlegające ochronie i jako sprzeczne z zasadą jawności postępowania o
zamówienie publiczne.
Odwołujący podniósł, że niejawne w postępowaniu o zamówienie publiczne mogą być
tylko informacje chronione i to tylko one mogą zostać utajnione. Nie ma tym samym
możliwości utajnienia całego dokumentu. Ochronie podlegają wyłącznie poszczególne
informacje. Za ww. stanowiskiem przemawia również literalna wykładnia przepisów art. 11
ust. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji jak i art. 18 ust. 3 Ustawy. Oba
przywołane przepisy posługują się słowem „informacje”. Ponadto oba w ww. przepisów
stanowią wyjątek od powszechnie stosowanej zasady jawności i transparentności. Z tego też
powodu znaczenie słowa „informacje” nie może być odczytywane rozszerzająco.
Niedopuszczalne jest
– zdaniem Odwołującego - przyjmowanie przez Zamawiającego
jako prawidłowego takiego działania wykonawcy, które polega na zastrzeganiu tajemnicą
przedsiębiorstwa całych dokumentów, pomimo, że zawierają one również informacje, które
nie mogą być chronione. W takiej sytuacji Zamawiający powinien ujawnić określoną treść
dokumentów, która zostały w sposób nieuprawniony zastrzeżona przez wykonawcę, z
wyłączeniem tych informacji, które rzeczywiście stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa.
Dokonanie powyższej czynności nie wymaga skomplikowanych zabiegów ze strony
Zamawiającego, który "informacje wrażliwe" może zwyczajnie "zasłonić" czy też wymazać.
W zakresie dotyczącym lakoniczności uzasadnienia o zastrzeżeniu tajemnicy
przedsiębiorstwa Odwołujący zwrócił uwagę, że ww. uzasadnienie zastrzeżenia jest ogólne i
pozbawione informacji potwierdzających, że ww. dokumenty i informacje posiadają cechy i
wartości, o których mowa w art. 11 ust. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Wybrany wykonawca nie wykazał ani nie uprawdopodobnił, aby zastrzeżone przez niego
dokumenty i informa
cje jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów
nie były powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji.
Zastrzeżenie to ogranicza się do zaledwie kilku zdań o bliżej nieokreślonej wartości
gospodarczej uznanej przez wybranego wykonawcę za jego know – how. Szkoda, która
może ponieść wybrany wykonawca na skutek odtajnienia jest nieskonkretyzowana.
Zastrzeżenie to nie zawiera jakiegokolwiek uzasadnienia, że szkoda wybranego wykonawcy
jest realna i wymierna. Ewentualna szkoda wybranego wykonawcy jest nieskonkretyzowana,
odnosi się do pozycji wybranego wykonawcy na rynku (konkurencyjności), która to pozycja
nie z
ostała w żadne sposób zdefiniowana. Wybrany wykonawca nie wykazał, aby na skutek
odtajnienia
mógł ponieść jakikolwiek uszczerbek. W ww. zastrzeżeniu brak wiarygodnych
informacji potwierdzających, że stosowane przez wybranego wykonawcę metody wykonania
usługi i sposób ofertowania mają unikatowe właściwości i są typowe tylko dla tego
wykonawcy. Brak także potwierdzenia, aby ww. metody i sposoby dowodziły jakiejkolwiek
przewagi konkurencyjnej. Okoliczność, że ww. metody (strategie) w ogóle istnieje nie
została nawet uprawdopodobniona przez wybranego wykonawcę.
Na marginesie Odwołujący podniósł również, że wybrany wykonawca nawet nie
opisał jakie inne niż powszechnie - stosowane działania podjął w celu zachowania poufności
swojej strategii cenowej i ochrony know-
how. Oferta wybranego wykonawcy udostępniona
Odwołującemu nie zawiera żadnej wzmianki o ww. działaniach wybranego wykonawcy.
Oferta ta nie zawiera również dowodów na tę okoliczność.
W zakresie dotyczącym braku autorskich rozwiązań zawartych w ww. dokumentach i
informacjach, Odwołujący zaznaczył, że Zamawiający w SWZ szczegółowo sprecyzował
wymagania dotyczące sposobu realizacji usługi, w szczególności określił wymagania
względem obsady stanowiskowej, godzin wykonywania usługi z wyodrębnieniem na
poszczególne oddziały szpitalne, wyposażenia osób realizujących zamówienie, wymogi co
do właściwości i sposobu oddziaływania środków chemicznych i higienicznych stosowanych
do wykonania zamówienia, wyróżnił i wskazał również częstotliwość poszczególnych
czynności do realizacji, sprzęt wymagany do realizacji zamówienia. Tym samym
Zamawiający nie pozostawił wykonawcom swobody w organizacji i sposobie wykonania
usługi. Zamawiający wyraźnie określił czego oczekuje od usługi i jak usługa ma być
realizowana. Ze względu na powyższe wymogi co do sposobu realizacji zamówienia,
wykonawca został pozbawiony w postępowaniu możliwości sporządzenia i przedstawienia
autorskiej koncepcji wykonania usługi. W konsekwencji wykonawca nie mógł stosować
wybranych przez siebie strategii lub pomysłów.
Według Odwołującego - zastrzeżone dokumenty i informacje nie stanowią autorskiej
koncepcji wykonania usługi a stanowią wyłącznie odpowiedź na model wykonania usługi
wynikający z SWZ. Doborowi systemów i rozkładów czasów pracy osób realizujących
zamówienie nie można przypisać waloru rozwiązania wyjątkowego, niepowtarzalnego,
stworzonego na potrzeby konkretnego zamówienia, gdyż wymiar, rodzaj, sposób
zatrudniania na usłudze wynikają z wymagań opisanych przez Zamawiającego SWZ.
Wymagania te są jednakowe dla wszystkich wykonawców. Tym samym rozwiązaniom nie
można przypisać żadnej wartości gospodarczej, gdyż nie ma w tym przypadku mowy o
autorskiej, unikalnej koncepcji realizacji zamówienia, wymagającym ochrony know-how
wykonawcy, czy realizacji jakiejkolwiek strategii cenowej.
Dane zawarte w ww. dokumentach i informacjach nie są poufnymi rozwiązaniami
technologicznymi lub autorskimi koncepcjami wykonania usługi, przejawianymi strategii
cenowych skoro rozwiązania te są powieleniem wymogów postawionych w SWZ.
Odwołujący zwrócił uwagę, na treść wezwania do wyjaśnienia treści oferty
skierowanego
do wybranego wykonawcy pismem Zamawiającego z dnia 07.02.2024 r.
(pismo Zamawiającego br WSSz-NZP46/24) . Treść ww. wezwania jednoznacznie wskazuje,
że treść oferty wybranego wykonawcy – opis świadczenia usługi – odwołuje się
bezpośrednio do cech usługi opisanych w SWZ. Nie są to rozwiązania autorskie pochodzące
od wykonawcy i stanowiące wytwór jego własnej i samodzielnej koncepcji. Zamawiający w
ww. wezwaniu wprost wskazuje, że wybrany wykonawca ma wyjaśnić w jaki sposób
zamierza realizować wszystkie zadania zakreślone w warunkach zamówienia zgodnie z
dokumentami zamówienia. Powyższe dowodzi, że Zamawiający nie dopuszczał
przedstawienia przez wykonawców dowolnego sposobu realizacji świadczenia a
sporządzany przez nich opis świadczenia usługi wraz z załącznikami miał ściśle odpowiadać
dokumentom zamówienia. Treść ww. dokumentów nie była więc zależna od woli i pomysłu
wykonawcy, ale jest pochodną rozwiązań wybranych i narzuconych przez Zamawiającego.
Niezgodność z ww. opisu świadczenia usługi (…) z dokumentami zamówienia będzie
skutkowała odrzuceniem oferty jako niezgodnej z SWZ. Już choćby przywołana okoliczność
dowodzi, że powyższy dokument nie ma charakteru autorskiej koncepcji, która mogłaby
podlegać ochronie jako know- how. Wymogi co do ww. dokumentu postawione przez
Zamawiającego w dokumentach zamówienia potwierdzają, że ww. dokument nie posiada
walorów, o których mowa w zastrzeżeniu wybranego wykonawcy i tym samym nie podlega
ochronie (poufności).
Odwołujący podniósł również, że usługi utrzymania czystości w szpitalach stanowiące
przedmiot niniejszego zamówienia mają charakter standardowy. W przypadku tego rodzaju
usług nie występuje więc możliwość powoływania się na innowacyjną metodę wykonania
zamówienia, szczególne "know-how" dostępne wyłącznie dla ww. wykonawców, którego
ujawnienie mogłoby narazić tychże wykonawców na szkodę.
Reasumując Odwołujący podkreślił, że możliwość nieujawnienia informacji w
postępowaniu o udzielenie zamówienia należy traktować jako sytuację wyjątkową, a
podstawy do skorzystania z niej traktować zawężająco, w przeciwnym bowiem razie jawność
postępowania i wynikające z niej wartości i gwarancje nie są realizowane.
Wobec powyższego Odwołujący podniósł, że w niniejszym postępowaniu -
Zamawiający nie przeanalizował należycie, kalkulacji i oświadczenia dostawców
zastrzeżonych przez wybranego wykonawcę w ogóle stanowiących tajemnicę
przedsiębiorstwa, a ponadto, czy zastrzeżone zostały z zachowaniem wymogów, o których
mowa w art. 18 ust. 3 Ustawy.
W konsekwencji powyższego stwierdził, że Zamawiający naruszył Ustawę poprzez
zaniechanie odtajnienia kalkulacji oraz oświadczeń dostawców o rabatach przedstawionych
przez wybranego wykonawcę. Zamawiający zaniechał odtajnienia ww. dokumentów i nie
udostępnił ich Odwołującemu pomimo, że wybrany wykonawca ograniczając jawność ww.
dokumentów nie wykazał spełnienie przesłanek określonych w art. 11 ust. 2 ustawy o
zakazie konkurencji.
Reasumując, Odwołujący podkreślił, że możliwość nieujawnienia informacji w
postępowaniu o udzielenie zamówienia należy traktować jako sytuację wyjątkową, a
podstawy do skorzystania z niej traktować zawężająco, w przeciwnym bowiem razie jawność
postępowania i wynikające z niej wartości i gwarancje nie są realizowane.
Wobec powyższego Odwołujący podniósł, że w niniejszym postępowaniu -
Zamawiający nie przeanalizował należycie czy zastrzeżony przez wybranego wykonawcę
opis świadczenia usługi wraz z załącznikami oraz wyjaśnienia w ogóle stanowią tajemnicę
przedsiębiorstwo, a ponadto, czy zastrzeżone zostały z zachowaniem wymogów, o których
mowa w art. 18 ust. 3 Ustawy.
W konsekwencji powyższych naruszeń Zamawiający – zdaniem Odwołującego -
uchybił Ustawie poprzez zaniechanie odtajnienia ww. dokumentów. Zamawiający zaniechał
odtajnienia ww. dokumentów i nie udostępnił ich Odwołującemu pomimo, że wybrany
wykonawca ograniczając jawność ww. dokumentów nie wykazał spełnienie przesłanek
określonych w art. 11 ust. 2 ustawy o zakazie konkurencji.
Niezależnie od powyższego, oraz na wypadek, gdyby część tajna wyjaśnień
wybranego wykonawcy zawiera
ła dodatkowe zastrzeżenie tajemnicy przedsiębiorstwa lub
dowody potwierdzające legalność przedmiotowego zastrzeżenia, Odwołujący podniósł, że:
zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem Izby niedopuszczalnym jest zastrzeżenie, jako
tajemnicy przedsiębiorstwa samego dokumentu zawierającego uzasadnienia zastrzeżenia
jako tajemnicy przedsiębiorstwa.
Dokument taki nie zawiera bowiem ani informacji technicznych, ani żadnych innych,
które mogłyby mieć wartość gospodarczą dla wykonawcy. Nadto jego ujawnienie w żadnej
mierze nie może zaszkodzić danemu przedsiębiorcy. Zatem, Zamawiający winien był
udostępnić Odwołującemu wskazany dokument, tak aby Odwołujący mógł zweryfikować, czy
wybrany wykonawca skutecznie zastrzegł kalkulacje oraz oświadczenia swoich dostawców.
Odwołujący podkreślił ponadto, że sformułowanie zastrzeżenia tajemnicy
przedsiębiorstwa dla uzasadnienia tejże tajemnicy nie spełnia wymogów ustawowych, gdyż z
natury rzeczy nie kwalifikuje się jako informacja o której mowa w art. 11 ust. 2 ustawy o
zakazie konkurencji. Niemożliwym jest także, aby wykonawca wykazał, że podjął czynności
w celu zachowania poufności danych i informacji zawartych w ww. uzasadnieniu. Odwołujący
podkreśla, że uzasadnienie zastrzeżenia jest jawne, gdyż jego treść zawiera opis czynności,
które zostały podjęte w celu realizacji art. 11 ust. 2 ustawy o zakazie konkurencji. Sam opis
ww. czynności oraz dowody potwierdzające ich dokonanie nie mają waloru tajemnicy
przedsiębiorstwa i są wyłącznie informacją o działaniach, których skutkiem jest zachowanie
poufności niektórych informacji gospodarczych, lub handlowym. Tym samym nie istnieje
powód dla zastrzeżenia ww. uzasadnienia lub dowodów do niego załączonych jako
tajemnicy przedsiębiorstwa.
W przedmiotowej sprawie zgłosili swoje przystąpienia wykonawcy wspólnie
ubiegający się o udzielenie zamówienia:
Fudeko S.A. z siedzibą w Gdyni, Fudeko Med sp. z o.o. z siedzibą w Gdyni;
2) Ever Medical Care
sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, Ever Cleaning sp. z o.o. z
siedzibą w Warszawie, Everteam sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie.
Pismem z dnia 4 marca 2024 r. Zamawiający udzielił odpowiedzi na odwołanie
wnosząc o jego oddalenie.
KIO 585/24
Nie zgadzając się z powyższymi czynnościami Zamawiającego Odwołujący:
wykonawcy wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia: Ever Medical Care sp. z o.o. z
siedzibą w Warszawie, Ever Cleaning sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, Everteam sp. z o.o.
z siedzibą w Warszawie w dniu 22 lutego 2024 r. wniósł odwołanie do Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej wobec:
zaniechania czynności odrzucenia oferty Konsorcjum Wykonawców Fudeko
S.A. z siedzibą w Gdyni - Lider Konsorcjum, Fudeko MED Sp. z o.o. z siedzibą w Gdyni -
Członek Konsorcjum, (dalej łącznie jako „Fudeko”) pomimo, że oferta zawiera błąd w
obliczeniu ceny polegający na wskazaniu w kalkulacji kosztów miesięcznych stawki podatku
VAT w zakresie transportu wewnętrznego w wysokości 23% zamiast zwolnienia od podatku
VAT;
niezgodnej z przepisami ustawy Pzp czynności Zamawiającego w
postępowaniu o udzielenie zamówienia, polegającej na wyborze oferty najkorzystniejszej
FUDEKO pomimo podstawy do odrzucenia tej oferty, o której mowa w pkt 1;
niezgodnej z przepisami ustawy Pzp czynności Zamawiającego polegającej na
ocenie jako tajemnicy przedsiębiorstwa informacji zawartych w przedmiotowym środku
dowodowym złożonym przez Fudeko - Opisie sposobu świadczenia usługi przedstawiającym
również wykaz środków transportu wewnętrznego przeznaczonych do przewożenia
materacy, bielizny itp. tj. co najmniej 1 pojazd, a także zaniechanie udostępnienia
Odwołującemu ww. przedmiotowego środka dowodowego pomimo, że informacje zawarte w
przedmiotowym środku dowodowym nie stanowią tajemnicy przedsiębiorstwa.
Odwołujący zarzucił Zamawiającemu naruszenie:
art. 226 ust. 1 pkt 10 ustawy Pzp w zw. z art. 16 pkt 1 ustawy Pzp poprzez
zaniechanie odrzucenia oferty z powodu popełnienia przez Fudeko błędu w obliczeniu ceny
polegającego na wskazaniu w kalkulacji kosztów miesięcznych stawki podatku VAT w
zakresie transportu wewnętrznego w wysokości 23% zamiast zwolnienia od podatku VAT, co
skutkowało wyborem jako najkorzystniejszej oferty Fudeko zawierającej błąd w obliczeniu
ceny;
zarzut ewentualny w przypadku nieuwzględnienia zarzutu. o którym mowa w pkt 1:
art. 18 ust. 3 ustawy Pzp w zw. z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993
r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1233), dalej jako „UZNK”, w
zw. z art. 18 ust. 1 ustawy Pzp w zw. z art. 74 ust. 2 ustawy Pzp poprzez:
uznanie, że informacje zawarte w przedmiotowym środku dowodowym Opis
sposobu świadczenia usługi przedstawiający również wykaz środków transportu
wewnętrznego przeznaczonych do przewożenia materacy, bielizny itp. tj. co najmniej 1
pojazd stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa, podczas gdy informacje zawarte w tym
dokumencie nie stanowią tajemnicy przedsiębiorstwa, a Fudeko nie wykazało, że informacje
stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa,
zaniechanie udostępnienia Odwołującemu przedmiotowego środka dowodowego, o
którym mowa w tiret 1 powyżej, co skutkowało uniemożliwieniem Odwołującemu kontroli
oferty Fudeko pod względem zgodności tej oferty z warunkami zamówienia, a w
konsekwencji wyborem jako najkorzystniejszej oferty Fudeko, która w przypadku
niezgodności z warunkami zamówienia powinna podlegać odrzuceniu na podstawie art. 226
ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp.
zarzut ewentualny wobec zarzutu. o którym mowa w pkt 2 - naruszenie art.
226 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp w zw. z art. 16 pkt 1 ustawy Pzp poprzez zaniechanie
odrzucenia oferty Fudeko z powodu niezgodności oferty z warunkami zamówienia, co
skutkowało wyborem tej oferty jako najkorzystniejszej pomimo jej niezgodności z warunkami
zamówienia.
Z uwagi na powyższe Odwołujący wnosił o uwzględnienie odwołania oraz:
nakazanie Zamawiającemu unieważnienia czynności badania i oceny oferty
Fudeko oraz wyboru tej oferty jako najkorzystniejszej;
nakazanie Zamawiającemu powtórzenia czynności badania i oceny ofert;
nakazanie Zamawiającemu odrzucenia oferty Fudeko z powodu popełnienia
błędu w obliczeniu ceny;
na podstawie art. 573 ustawy Pzp zasądzenie na rzecz Odwołującego
kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według
norm przepisanych;
w zakresie zarzutu ewentualnego nr 2 nakazanie Zamawiającemu odtajnienie i
udostępnienie Odwołującemu przedmiotowego środka dowodowego Opis sposobu
świadczenia usługi przedstawiający również wykaz środków transportu wewnętrznego
przeznaczonych do przewożenia materacy, bielizny itp. tj. co najmniej 1 pojazd złożonego
przez Fudeko, a w zakresie zarzutu ewentualnego nr 3 o nakazanie Zamawiającemu
odrzucenie oferty Fudeko z powodu niezgodności z warunkami zamówienia.
Odwołujący oświadczył, że ma interes we wniesieniu odwołania. Odwołujący jest
przedsiębiorcą prowadzącym działalność w zakresie objętym przedmiotem zamówienia,
złożył w Postępowaniu ofertę, która w wyniku naruszenia przez Zamawiającego wskazanych
powyżej przepisów Pzp, zajęła drugie miejsce w rankingu oceny ofert, chociaż powinna
zostać uznana za ofertę najkorzystniejszą, a tym samym interes Odwołującego w uzyskaniu
zamówienia doznał uszczerbku i szkody w postaci utraty możliwości uzyskania zamówienia,
w tym zysku z tytułu jego wykonania.
W zakresie bezpośrednio związanym z zastrzeżeniem przez FUDEKO Opisu
sposobu świadczenia usługi jako tajemnicy przedsiębiorstwa Odwołujący oświadczył, że ma
interes w uzyskaniu tego dokumentu i weryfikacji informacji w nim zawartych, ponieważ
nieujęcie w tym oświadczeniu informacji zgodnych z wymaganiami Zamawiającego
świadczyłoby o złożeniu oferty niezgodnej z warunkami zamówienia, gdyby wymagania OPZ
nie zostały uwzględnione. Gdyby powyższa teza potwierdziła się wskutek weryfikacji
przedmiotowego środka dowodowego oferta FUDEKO podlegałaby odrzuceniu na podstawie
art. 226 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp, gdyż jej treść nie byłaby zgodna z warunkami zamówienia,
w konsekwencji oferta Odwołującego znalazłaby się na pierwszym miejscu w rankingu ofert.
1) Zarzut naruszenia art. 226 ust. 1 pkt 10 ustawy Pzp w zw. z art. 16 pkt 1
ustawy PZP poprzez zaniechanie odrzucenia oferty z powodu popełnienia
przez FUDEKO błędu w obliczeniu ceny.
Odwołujący zwrócił uwagę, że Zamawiający na stronie internetowej prowadzonego
postępowania opublikował SWZ z załącznikami, wśród których jednym z załączników był
załącznik nr 2 o nazwie „Kalkulacja kosztów miesięcznych”.
W
yjaśnił, że w załączniku Wykonawcy zobowiązani byli do uzupełnienia cen
jednostkowych i wartości, a także wskazania stawek podatku VAT.
Odwołujący przyznał, że Zamawiający nie określił w SWZ jakie stawki podatku VAT
znajdują zastosowanie w przedmiotowym postępowaniu.
W związku z powyższym Odwołujący wnioskował, że obowiązek określenia
prawidłowej stawki podatku VAT należał do Wykonawców.
Wskazał, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Krajowej Izby Odwoławczej, a
także zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 20.10.2011 r. (sygn. akt III CZP 52/11) w
przypadku, gdy w SWZ Zamawiający nie wskazał stawki podatku VAT obowiązek jej
prawidłowego określenia spoczywa na Wykonawcy, a błąd w tym zakresie stanowi błąd w
obliczeniu ceny, który powinien skutkować odrzuceniem oferty.
Odwołujący zauważył, że w postępowaniu spośród złożonych przez wszystkich
Wykonawców ofert wyłącznie FUDEKO w Kalkulacji kosztów miesięcznych w pozycji II.
Koszty pozostałych usług „Transport wewnętrzny” wskazało stawkę podatku VAT w
wysokości 23% (pozostali Wykonawcy w zakresie transportu wewnętrznego wskazali
zwolnienie od podatku).
Odwołujący argumentował, że Zamawiający z uwagi na tę rozbieżność wezwał
FUDEKO do złożenia wyjaśnień zwracając się o udzielenie informacji w zakresie
uzasadnienia przyczyn zastosowania konkretnych stawek VAT, w tym przedstawienia
dokumentów potwierdzających prawidłowość zastosowanych stawek podatku VAT. W
wyjaśnieniach FUDEKO zobowiązane było do odniesienia się do odpowiednich fragmentów
opisu przedmiotu zamówienia (dalej jako „OPZ”).
Odwołujący wyjaśnił, że w odpowiedzi na wezwanie do wyjaśnień FUDEKO
(podobnie jak inni Wykonawcy również wzywani do wyjaśnień stawki podatku VAT) powołali
się m. in. na Interpretację Ogólną Nr PTI.8101.5.2017.PSG.622 Ministra Rozwoju i Finansów
z dnia 29 grudnia 2017 r. w sprawie zakresu zastosowania zwolnienia od podatku od
towarów i usług, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 18a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o
podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r. poz. 1221), tj. zwolnienia od podatku usług w
zakr
esie opieki medycznej, służących profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i
poprawie zdrowia, oraz dostawy towarów i świadczenia usług ściśle z tymi usługami
związanych, świadczonych na rzecz podmiotów leczniczych na terenie ich zakładów
leczniczych, w których wykonywana jest działalność lecznicza. Swoje wyjaśnienia FUDEKO
skoncentrowało przede wszystkim na wytłumaczeniu zastosowania zwolnienia od podatku w
pozycji [I. Koszty pozostałych usług „Czynności wykonywane przez sanitariuszy, w tym
wewnętrzny transport medyczny”.
Odwołujący podniósł, że w tym zakresie FUDEKO przedstawiło szczegółowe
uzasadnienie ze wskazaniem, dlaczego kalkulacja kosztów w stosownej kolumnie zawiera
informację o zwolnieniu od podatku VAT. W zakresie dotyczącym niniejszego odwołania, tj.
w zakresie pozycji „transport wewnętrzny” FUDEKO oświadczyło, że: „Biorąc zatem pod
uwagę Załącznik nr 9 do SWZ - Zakres prac wykonawcy i wymogi dotyczące
poszczególnych grup pracowników Wykonawca dokonał odpowiedniego rozróżnienia
przedmiotu zamówienia na:
usługi sprzątania, co do których zastosował 23% stawkę podatku VAT,
czynności wykonywane przez sanitariuszy, transport medyczny, wywóz
odpadów medycznych i inne wymienione wcześniej w wyjaśnieniach, jako zwolnione, co do
których zastosował zwolnienie z podatku VAT na mocy art. 43 ust 18a ustawy o VAT,
względnie, na mocy art 43 ust 18 ustawy o VAT.
Transport wew. niemedyczny, co do których zastosował 23% stawkę podatku
VAT, Obowiązkiem podatnika jest przyporządkowanie sprzedaży towarów co usług do
określonej, właściwej stawki.
Według Odwołującego - oznacza to, że określając wysokość stawki VAT podatnik
musi przede wszystkim ustalić, czy sprzedawany przez niego towar lub świadczona
usługa nie korzystają z obniżonej stawki lub ze zwolnienia z VAT. Jeśli tak, to
powinien zastosować taką stawkę, jaka wynika z przepisów ustawy o VAT.
Z
daniem Odwołującego – z astosowanie stawki podatku VAT w wysokości 23% w
prz
ypadku pozycji „transport wewnętrzny” świadczy o tym, że FUDEKO błędnie ustaliło na
podstawie OPZ zakres obowiązków, który będzie realizowany i rozliczany w ramach tej
pozycji. Zgodnie z treścią załącznika nr .9 do SWZ „ZAKRES PRAC WYKONAWCY I
WYMOGI DOTYCZĄCE POSZCZEGÓLNYCH GRUP PRACOWNIKÓW” Zamawiający
przewidział m. in. wykonywanie następujących czynności na stanowisku pracownika
transportu wewnętrznego (strona 7):
dostarczanie do oddziałów asortymentu i materiałów z komórek
organizacyjnych, takich jak Apteka, Magazyny i in.,
transport asortymentu pomiędzy oddziałami Szpitala a Punktem Przyjęć do
Sterylizacji, transport poduszek, kocy itp. do i z magazynu bielizny szpitalnej,
transport brudnej i czystej bielizny między oddziałami a magazynem bielizny
szpitalnej,
transport łóżek,
wywóz odpadów, łącznie z opróżnianiem pojemników z selektywnej zbiórki, 6)
przewożenie ubrań pacjentów do depozytu, 7) transport materiałów do sterylizacji.
Odwołujący zaznaczył, że w e wspomnianej powyżej Interpretacji Ogólnej Nr
PTI.8101.5.2017.PSG.622 Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 29 grudnia 2017 r. wskazano,
że:
„ W ramach powyższego procesu konieczne jest wykonanie wielu czynności, z
których część może być również - i w praktyce często jest - wykonywana przez podmioty
zewnętrzne. Spośród tych czynności, te, które spełniają warunki do uznania ich za usługi
ściśle związane z usługami w zakresie opieki medycznej, służącymi profilaktyce,
zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, tj. stanowią nieodzowny element
działalności placówek, świadczących taką opiekę, podlegają zwolnieniu od VAT na
podstawie art. 41 ust 1 pkt 18a ustawy o VAT. Dla zastosowania wskazanego zwolnienia nie
ma w szczególności znaczenia, czy dana czynność jest fizycznie wykonywana w obecności
konkretnego pacjenta (lecz jej nieodzowność z punktu widzenia zapewnienia należytej opieki
pacjentom). Wśród takich usług można przykładowo wymienić: wsparcie pielęgniarek lub
salowych w opiece nad pacjentami przy wykonywaniu czynności higienicznych i
pielęgnacyjnych - w tym związanych z potrzebami fizjologicznymi pacjentów (m.in. pomoc
przy ubierani
u, karmienie, przewijanie, rozdawanie posiłków, transport pościeli i ścielenie
łóżek szpitalnych, usuwanie pojemników z wydzielinami), monitorowanie stanu pacjentów,
transport pacjentów na terenie placówki medycznej, pomoc w przygotowaniu do operacji lub
zabiegu (zmiana odzieży i obuwia, oraz inne czynności niezbędne do przeprowadzenia
procedur medycznych), przygotowanie pomieszczeń i przedmiotów niezbędnych do operacji
i zabiegów medycznych (sprzątanie i dezynfekcja pomieszczeń, sterylizacja narzędzi, stołów
operacyjnych, pojemników i innych przedmiotów, czynności związane z przygotowywaniem
leków), asystowanie podczas operacji lub zabiegu (ubieranie zespołu medycznego,
podawanie sterylnych pakietów), czynności związane z gospodarką bielizną i odzieżą
szpitalną oraz pościelą (jej zmiana, transport wewnątrzszpitalny, pranie), zapewnienie
odpowiedniego wyżywienia pacjentów, czynności związane z gospodarkq odpadami
szpitalnymi (ich usuwanie i transport wewnątrzszpitalny), tranśport wewnątrzszpitalny
przedmiot"
używanych w procesie opieki medycznej (narzędzi, materiałów i pojemników do
badań, krwi i materiałów krwiopochodnych, wyników badań, łóżek, wózków, materacy),
czynności administracyjne (przyjęcie do placówki medycznej, wywiad medyczny - w tym
pomoc w wypełnianiu kwestionariuszy, wypisanie z placówki medycznej)”.
Stosując porównanie zakresów obowiązków wynikających z załącznika nr 9 do SWZ
oraz przykładów, którymi posłużył się Minister Rozwoju i Finansów w ww. interpretacji
ogólnej Odwołujący stwierdził, że zakres obowiązków określonych przez Zamawiającego,
których wartość należało wskazać w Kalkulacji kosztów miesięcznych w pozycji „transport
wewnętrzny” pokrywa się z zakresem czynności wskazanych przez Ministra Rozwoju i
Finansów podlegających zwolnieniu z podatku VAT. Przedstawił uproszczone porównanie
tych informacji.
Zdaniem Odwołującego - powyższe porównanie jednoznacznie wskazuje, że
wymienione w załączniku nr 9 do SWZ czynności są objęte zakresem zwolnienia od podatku,
w konsekwencji powyższego wskazanie w kalkulacji kosztów miesięcznych stawki podatku w
wysokości 23% zamiast zwolnienia od podatku jest klasycznym błędem w obliczeniu ceny,
który powinien spowodować stwierdzenie przez Zamawiającego wystąpienia przesłanki
odrzucenia oferty, o której mowa w art. 226 ust. 1 pkt 10 ustawy Pzp.
Z
wrócił uwagę, że pozostali Wykonawcy jednomyślnie wskazali w ofertach w tej
pozycji zwolnienie od podatku. W
konsekwencji tylko stawka podatku w wysokości 23%
wskazana w treści kalkulacji kosztów miesięcznych FUDEKO wyróżnia się na tle informacji o
VAT uzupełnionych w pozostałych ofertach.
Podkreślił, że w skład Konsorcjum FUDECO, wchodzi spółka FUDEKO MED Sp. z
o.o. mająca status podmiotu leczniczego, która jak wynika z oświadczenia złożonego wraz z
ofertą, o którym mowa w art. 117 ust. 4 ustawy Pzp wykona czynności w zakresie transportu
wewnętrznego.
W związku z powyższym – w ocenie Odwołującego - FUDEKO niewątpliwie
zobowiązane było do uzupełnienia w kalkulacji kosztów miesięcznych informacji o zwolnieniu
od podatku w pozycji „Transport wewnętrzny”.
Odwołujący przekonywał, że fakt, iż błąd nie dotyczy pomylenia stawek VAT (np. 23%
zamiast 8%), lecz polega na zastosowaniu stawki podatku VAT zamiast zwolnienia od
podatku nie stanowi żadnej okoliczności łagodzącej wobec oceny skutków popełnionego
przez FUDEKO błędu w obliczeniu ceny.
Wywodził przy tym, że niezależnie bowiem od tego, czy błąd polega na wskazaniu
błędnej stawki podatku czy wskazania podatku zamiast informacji o zwolnieniu od podatku
należy uznać, iż zawsze skutkuje obowiązkiem odrzucenia przez Zamawiającego oferty z
powodu błędu w obliczeniu ceny.
Odnosząc się do oświadczenia FUDEKO wyrażonego w złożonych wyjaśnieniach, iż:
obowiązkiem podatnika jest przyporządkowanie sprzedaży towarów czy usług do
określonej, właściwej stawki,
określając wysokość stawki VAT podatnik musi przede wszystkim ustalić, czy sprzedawany
przez niego towar lub świadczona usługa nie korzystają z obniżonej stawki lub ze zwolnienia
z VAT,
wykonawca powinien zastosować taką stawkę, jaka wynika z przepisów ustawy o VAT,
Odwołujący stwierdził, że FUDEKO nieprawidłowo ustaliło i nieprawidłowo przyporządkowało
stawkę podatku VAT do zakresu wymienionych w SWZ czynności, które podlegały wycenie
pod zbiorczym określeniem „transport wewnętrzny”.
Tym samym spełniona została przesłanka odrzucenia oferty, o której mowa w art. 226
ust. 1 pkt 10 ustawy Pzp, zgodnie z którą Zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli zawiera błędy w
obliczeniu ceny lub kosztu.
Uzupełniająco Odwołujący wskazał, iż Zamawiający, który pomimo powyższych
nieprawidłowości wybrał ofertę FUDEKO jako najkorzystniejszą, naruszył wyrażoną w art. 16
pkt 1 ustawy Pzp zasadę prowadzenia postępowania w sposób zapewniający zachowanie
uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie wykonawców.
2. Zarzut ewentualny - naruszenia art. 18 ust. 3 ustawy Pzp w zw. z art. 11 ust. 2
UZNK w zw. z art. 18 ust. 1 ustawy Pzp w zw. z art. 74 ust. 2 ustawy Pzp poprzez
uznanie, że informacje zawarte w opisie sposobu świadczenia usługi stanowią
tajemnicę przedsiębiorstwa oraz poprzez zaniechanie udostępnienia Odwołującemu
tego dokumentu.
Odwołujący zwrócił uwagę, że zgodnie z art. 18 ust. 1 i 3 ustawy Pzp postępowanie o
udzielenie zamówienia jest jawne i nie ujawnia się informacji stanowiących tajemnicę
przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów UZNK, jeżeli wykonawca, wraz z przekazaniem
takich informacji, zastrzegł, że nie mogą być one udostępniane oraz wykazał, że zastrzeżone
informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa. Zgodnie z art. 11 ust. 2 UZNK przez
tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się informacje techniczne. technologiczne.
organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą. które
jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie
znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne
dla takich osób. o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął.
przy. zachowaniu należytej staranności. działania w celu utrzymania ich w poufności. W
rozdziale 5 SWZ Zamawiający wymagał, aby wykonawcy złożyli wraz z ofertą przedmiotowy
środek dowodowy - Opis sposobu świadczenia usługi przedstawiający również wykaz
środków transportu wewnętrznego przeznaczonych do przewożenia materacy, bielizny itp. tj.
co najmniej 1 pojazd (dalej jako „OPIS”). Wykonawca zastrzegł OPIS (cały załącznik) jako
tajemnicę przedsiębiorstwa, załączając do oferty uzasadnienie zastrzeżenia tajemnicy
przedsiębiorstwa. W odpowiedzi na wniosek o udostępnienie oferty Zamawiający nie
przekazał Odwołującemu tego dokumentu co oznacza. że ocenił cały OPIS jako podlegający.
zastrzeżeniu na podstawie art. 18 ust. 3 ustawy Pzp w zw. z art. 11 ust. 2 UZNK.
W ocenie Odwołującego, który własnego OPISU nie zastrzegał jako tajemnicy
przedsiębiorstwa, działanie FUDEKO jest klasycznym zastrzeżeniem tajemnicy
przedsiębiorstwa stosowanym powszechnie i na dużą skalę wyłącznie w celu
uniemożliwienia konkurencyjnym wykonawcom oceny zgodności oferty z warunkami
zamówienia.
Odwołujący zauważył, że Zamawiający w sposób szczegółowy określił warunki
świadczenia usługi, w tym zakres prac do wykonania i wymogi dotyczące poszczególnych
grup pracowników. Informacje zawarte w OPISIE złożonym przez wykonawców powinny
zatem potwierdzać spełnienie wymagań Zamawiającego. Dopiero wszelkie dodatkowe
informacje wskazujące na pewnego rodzaju usprawnienia i ulepszenia (ponad wymagania
wskazane w OPZ) mogłyby ewentualnie być rozważane jako tajemnica przedsiębiorstwa,
pod warunkiem wykazania przesłanek z art. 11 ust. 2 UZNK, w tym ich wartości
gospodarczej przynoszącej FUDEKO korzyści. Jeżeli natomiast treść OPISU sprowadza się
wyłącznie do pewnego sposobu uporządkowania obowiązków wskazanych w OPZ lub
standardowo związanych że świadczeniem usług będących przedmiotem zamówienia,
informacje w nim zawarte nie mają wartości gospodarczej, która mogłaby podlegać ochronie
w oparciu o art. 11 ust. 2 UZNK, ponieważ dotyczą wymagań jawnych wynikających z OPZ
opublikowanego na stronie internetowej prowadzonego postępowania. Zastrzeganie jako
tajemnicy przedsiębiorstwa całego załącznika (bez wydzielenia treści wykraczających poza
wymagania OPZ) stanowi nadużycie FUDEKO polegające na nieuprawnionym utajnieniu
informacji. które powinny pozostać jawne i dostępne dla wszystkich podmiotów, które mają
interes w weryfikacji zgodności oferty FUDEKO z treścią SWZ.
Podniósł, że w uzasadnieniu zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa FUDEKO
powołuje się m. in. na podjęcie na przestrzeni wielu lat szeregu działań, które doprowadziły
wpierw do pozyskania osób o odpowiednich kwalifikacjach, następnie bieżących czynności
związanych z dysponowaniem tymi osobami i inwestowaniem w nie poprzez np. zapewnienie
uczestnictwa w szkoleniach z zakresu utrzymania higieny szpitalnej.
W związku z tym Odwołujący zauważył, że jeżeli FUDEKO rzeczywiście uważa dane
pozyskanych osób za tajemnicę przedsiębiorstwa mógł ewentualnie dokonać zastrzeżenia
tajemnicy wyłącznie w zakresie ich imion i nazwisk. jeżeli rzeczywiście osoby te zostały
wymienione w OPISIE. Ochrona powyższego interesu FUDEKO nie uzasadnia tego, że cały
OPIS został zastrzeżony jako tajemnica przedsiębiorstwa.
W dalszej części zastrzeżenia (strona 3 pisma) Odwołujący relacjonował, że
FUDEKO oświadczył, że:
Zamawiający nie wskazał konkretnie jakich informacji wymaga, aby zostały wskazane w
OPISIE, dlatego też tym bardziej jego treść jest autorską koncepcją Wykonawcy, OPIS
został sporządzony przede wszystkim w oparciu o załączniki nr od 9 do 14 SWZ,
zawierające ogólne wymagania Zamawiającego co do sposobu świadczenia usługi,
Zamawiający określił jedynie OGÓLNE ZASADY SPRZĄTANIA, pozostawiając możliwość
ich uszczegółowienia Wykonawcy.
Wobec tego
Odwołujący wskazał, iż powyższe twierdzenia FUDEKO i sugestie,
jakoby OPIS zawierał uszczegółowienie OPZ na takim poziomie, że informacjom należałoby
przyznać wartość gospodarczą nie są wiarygodne. Każdy Wykonawca uczestniczący w
postępowaniu sporządzał OPIS celem potwierdzenia wymagań Zamawiającego.
Zamawiający nie uczynił sposobu świadczenia usługi kryterium oceny ofert, a więc nie
przyznawał punktów za szczególne i wyszukane rozwiązania w sposobie świadczenia usługi.
OPIS, jako przedmiotowy środek dowodowy, miał potwierdzić wyłącznie zgodność z
wymaganiami wyrażonymi w dokumentach zamówienia. Stosownie do art. 7 pkt 20 ustawy
Pzp OPIS stanowił środek służący potwierdzeniu zgodności oferowanych usług z
wymaganiami, cechami lub kryteriami określonymi w opisie przedmiotu zamówienia lub
wymaganiami związanymi z realizacją zamówienia.
Odwołujący jest przekonany, że OPIS sporządzony przez FUDEKO w znacznym
zakresie nie zawiera nic ponadto, co
wynika z wymagań zawartych w dokumentach
zamówienia, gdyż wyłącznie w celu potwierdzenia tych wymagań Zamawiający oczekiwał
złożenia OPISU.
W odniesieniu do kwestii związanej z załącznikiem nr 14 do SWZ, tj. Środki
dezynfekcyjne i higieniczno-
sanitarne, które wykonawca zobowiązany jest stosować w
szpitalu,
podniósł, że FUDEKO wskazało, że Zamawiający podał opis oraz minimalne
parametry preparatów, jakie mają być stosowane w Szpitalu. Tym samym, pod warunkiem
spełnienia minimalnych wymagań Zamawiającego, dobór tych środków pozostawiony został
Wykonawcy, bazującym na swojej wiedzy oraz doświadczeniu.
Według Odwołującego - wymienione wymagania co do środków są na tyle
standardowe, że ich dobór nie może być kwalifikowany jako informacja mająca wartość
gospodarczą. Wśród wymienionych wymagań nie ma bowiem takich, które wskazywałyby na
stosowanie środków trudno dostępnych czy na tyle specyficznych, aby ich poszukiwanie na
rynku wymagało zwiększonego wysiłku. Nawet jeżeli FUDEKO wskutek takiego, a nie innego
doboru środków dezynfekujących i higieniczno-sanitarnych uzyskuje jakieś korzyści należy
wskazać, że mogą być to wyłącznie korzyści cenowe, związane z zaopatrzeniem w środki u
konkretnych dystrybutorów. Zamawiający w Postępowaniu nie zawarł obowiązku ujawnienia
źródeł dystrybucji, a zatem wyłączna informacja o rodzaju stosowanych środków nie ma
żadnej wartości gospodarczej, która uzasadniałaby utajnienie informacji przed innymi
wykonawcami.
W konsekwencji powyższego Odwołujący przekonywał, że został pozbawiony
możliwości zweryfikowania czy środki, których FUDEKO zamierza używać podczas realizacji
zamówienia odpowiadają wymaganiom wyrażonym w OPZ.
Zdaniem Odwołującego - nie znajduje również uzasadnienia jako zastrzeżenie
tajemnicy przedsiębiorstwa zastrzeżenie jakichkolwiek informacji o pojeździe, z którego
FUDEKO będzie korzystać podczas realizacji zamówienia (elementem przedmiotowego
środka dowodowego obligatoryjnie miał być wykaz środków transportu wewnętrznego
przeznaczonych do przewożenia materacy, bielizny itp. tj. co najmniej 1 pojazd). FUDEKO
nie przedstawiło żadnego uzasadnienia, dlaczego te informacje powinny pozostać
zastrzeżonymi jako tajemnica przedsiębiorstwa. Korzystanie z pojazdów w usługach
sprzątania tego typu jest standardem, a wykaz pojazdów nie zawiera żadnych informacji,
którym można byłoby przypisać wartość gospodarczą.
Z
daniem Odwołującego - zastrzeżenie jako tajemnicy przedsiębiorstwa całości
załącznika zamiast zastrzeżenia w nim informacji spełniających wymagania, o których mowa
w art, 11 ust. 2 UZNK jest
działaniem nieprawidłowym.
W związku z tym Odwołujący wyraził przekonanie, że powołując się na art. 18 ust. 3
ustawy Pzp nie mogą zastrzegać w postępowaniu o udzielenie zamówienia całych
dokumentów, lecz zobowiązani są do dążenia do minimalizacji zastrzeganych informacji, aby
zastrzegać wyłącznie zakres danych stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa.
W konsekwencji należy uznać, że FUDEKO chcąc zastrzec informacje stanowiące
tajemnicę przedsiębiorstwa powinno dokonać wydzielenia informacji stanowiących tajemnicę
przedsiębiorstwa, przykładowo w sposób powszechnie praktykowany w przypadku
zastrzegania jako tajemnicy wyjaśnień rażąco niskiej ceny, gdzie:
w załączniku jawnym wykonawcy utajniają jedynie krótkie fragmenty, które rzeczywiście
stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa, a w pozostałym zakresie, tj. niestanowiącym tajemnicy
dokument ma charakter jawny,
w załączniku w całości utajnionym (treściowo tożsamym z załącznikiem jawnym) pełna
treść dokumentu dostępna jest do wyłącznej wiadomości Zamawiającego, aby możliwe było
zestawienie informacji o charakterze jawnym z informacjami o charakterze zastrzeżonym.
Odwołujący zaprezentował pogląd, że niewyodrębnienie z treści OPISU informacji
potencjalnie stanowiących rzeczywistą tajemnicę przedsiębiorstwa lecz zastrzeżenie całego
dokumentu w sytuacji, gdy wymagania Zamawiającego mają charakter ogólny stanowi
działanie, którego celem jest uniemożliwienie konkurencyjnym wykonawcom weryfikacji
OPISU celem ustalenia, czy sposób świadczenia usługi jest zgodny z wymaganiami
Zamawiającego.
Niezależnie jednak od tego, Odwołujący wywodził, czy:
Wykonawca w opisany w ramach przykładu sposób zastrzegł załącznik jako
tajemnicę przedsiębiorstwa (prezentując informacje w pliku jawnym i utajnionym)
zaniechał takiego działania i zastrzegł cały załącznik jako tajemnicę
przedsiębiorstwa, okoliczność ta nie zwalnia Zamawiającego z prowadzenia postępowania
zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 18 ust. 1 ustawy Pzp, tj. zgodnie z którym postępowanie o
udzielenie zamówienia jest jawne. A zatem w przypadku oceny, że w jednym dokumencie
część informacji podlega zastrzeżeniu na podstawie art. 11 ust. 2 UZNK a pozostałe
informacje nie stanowią tajemnicy przedsiębiorstwa, to Zamawiający powinien w odpowiedni
sposób udostępnić ten załącznik w odpowiedzi na wniosek złożony na podstawie art. 74 ust.
2 ustawy Pzp. Zaniechanie w tym zakresie świadczy o tym, że Zamawiający naruszył zasadę
jawności postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.
Odwołujący wskazał, że w przypadku, który ma miejsce w postępowaniu, w
odpowiedzi na jego wniosek skierowany na podstawie art. 74 ust. 2 ustawy Pzp
Zamawiający odesłał załączone do oferty FUDEKO uzasadnienie zastrzeżenia tajemnicy
przedsiębiorstwa, co pozwala na stwierdzenie, iż w ocenie Zamawiającego cały OPIS
FUDEKO zawiera informacje spełniające przesłanki, o których mowa w art. 11 ust. 2 UZNK.
Według Odwołującego - ocena ta jest oceną nieprawidłową, bowiem jak Odwołujący
wskazywał we wcześniejszej części niniejszego odwołania, z uwagi na charakter
przedmiotowego środka dowodowego, jakim jest OPIS, dokument ten miał potwierdzać
zgodność z wymaganiami wyrażonymi w OPZ, a więc z jawnymi wymaganiami i cechami
usługi utrzymania czystości i wewnętrznego transportu szpitalnego, które nie stanowią
tajemnicy przedsiębiorstwa. W konsekwencji powyższego Zamawiający był zobowiązany do
udostępnienia OPISU.
P
odkreślił, iż samo uzasadnienie zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa jest
sporządzone na takim poziomie ogólności, iż nie wskazuje aby informacje zawarte w OPISIE
rzeczywiście posiadały wartość gospodarczą. FUDEKO zastrzegając tajemnicę
merytoryczne, lecz bardzo ogólne uzasadnienie sporządziło jedynie na stronach 3 i 4,
pozostałe strony uzasadnienia zastrzeżenia tajemnicy wskazują na orzecznictwo dotyczące
tajemnicy przedsiębiorstwa i ogólne informacje o tym, jakie informacje mogą stanowić
tajemnicę przedsiębiorstwa, a także wskazanie środków mających na celu zachowanie
informacji w poufności. Tym bardziej więc z racji lakoniczności merytorycznego uzasadnienia
zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa uznanie, że OPIS w całości zawiera tajemnicę
przedsiębiorstwa narusza art. 18 ust. 3 ustawy Pzp w zw. z art. 11 ust. 2 UZNK w zw. z art.
18 ust. 1 ustawy Pzp. Sporządzone przez FUDEKO zastrzeżenie tajemnicy przedsiębiorstwa
w istocie mogłoby być zastosowane w każdym innym postępowaniu na świadczenie
jakiejkolwiek innej usługi. FUDEKO nie wykazało żadnych informacji o ewentualnym
rozmiarze szkody, której doznałoby w przypadku udostępnienia informacji.
Odwołujący zauważył, że zgodnie z oświadczeniem FUDEKO podjęło ono szereg
czynności mających na celu ciągłe pozyskiwanie wiedzy niezbędnej dla dalszego rozwoju
przedsiębiorstwa w kierunku świadczenia usług specjalistycznego sprzątania na jak
najwyższym poziomie - z żadnych dokumentów załączonych do oferty FUDEKO nie wynika,
aby jakiekolwiek takiego rodzaju działania zostały podjęte, jakie to były działania ani jakie
realne korzyści wynikające z tych działań FUDEKO osiągnęło. W konsekwencji twierdzenie
to należy uznać za niewykazane.
Zarzucił również, że w zakresie środków podjętych w celu zachowania informacji w
poufności FUDEKO do uzasadnienia zastrzeżenia tajemnicy załączyło zaledwie jeden jawny
dokument, którym jest Zarządzenie wewnętrzne Prezesa Zarządu Fudeko S. A. nr 1/2022 z
dnia 22 grudnia 2022 r. dot
yczące zasad zachowania poufności przez pracowników Fudeko
S. A. (drugi z dokumentów, którym jest „Oświadczenie podmiotu odpowiedzialnego za
zabezpieczenia informatyczne w przedsiębiorstwie Wykonawcy” również bezpodstawnie
zastrzeżono jako tajemnicę przedsiębiorstwa).
W
skazał, że wymienione przez FUDEKO na stronie 8 uzasadnienia zastrzeżenia
tajemnicy przedsiębiorstwa środki techniczne i organizacyjne, mające na celu zachowanie
informacji w poufności są tak ogólne, że stosuje je standardowo każdy przedsiębiorca.
Środki takie jak system kontroli dostępu do pomieszczeń, monitoring, system alarmowy,
unikatowe loginy itd. stosują niemalże wszyscy przedsiębiorcy, środki te są typowe i
standardowe u każdego mniejszego czy większego wykonawcy.
Według Odwołującego - FUDEKO nie wykazało żadnych specyficznych i specjalnych
środków, jakimi chroni dokumenty takie jak OPIS i dokumenty do nich podobne, w
konsekwencji należy stwierdzić, że wymienione środki w treści uzasadnienia ani Zarządzenie
wewnętrze Prezesa Zarządu Fudeko S. A. nr 1/2022 z dnia 22 grudnia 2022 r. dot. zasad
zachowania poufności przez pracowników Fudeko S. A., jako niezwiązane ściśle z zakresem
informacji podlegających utajnieniu nie są środkami właściwymi do wykazania działań
mających na celu utrzymanie w poufności informacji zawartych w OPISIE.
W konsekwencji powyższego – w opinii Odwołującego - FUDEKO nie sprostało
obowiązkowi wynikającemu z art. 18 ust. 3 ustawy Pzp, tj. nie wykazało, że informacje
stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa zarówno pod względem merytorycznym zastrzeżonych
informacji ani pod względem podjętych działań mających na celu utrzymanie informacji w
poufności. Zamawiający nieprawidłowo ocenił zastrzeżone informacje jako tajemnicę
przedsiębiorstwa. W konsekwencji powyższego informacje powinny zostać potraktowane
jako jawna część oferty i udostępnione Odwołującemu na wniosek złożony na podstawie art.
74 ust. 2 ustawy Pzp.
3.Zarzut ewentualny - naruszenia art. 226 ust. 1 pkt 5 ustawy PZP w zw. z art. 16 pkt 1
ustawy Pzp
poprzez zaniechanie odrzucenia oferty z powodu niezgodności oferty z
warunkami zamówienia.
W związku z okolicznościami wskazanymi w ust. 2 niniejszego odwołania, wobec
ewidentnego utajnienia OPISU celem uniemożliwienia konkurencyjnym wykonawcom
pozyskania wiedzy o sposobie świadczenia usługi Odwołujący stwierdził, że działanie
FUDEKO ma na celu zachowanie w poufności treści OPISU, aby nie ujawniać niezgodności
OPISU z warunkami zamówienia. OPIS sporządzony przez FUDEKO jako niezgodny z
warunkami zamówienia powinien skutkować odrzuceniem oferty na podstawie art. 226 ust. 1
pkt 5 ustawy Pzp. Odwołujący wobec naruszenia przez Zamawiającego przepisów ustawy
Pzp, o których mowa w zarzucie wskazanym w ust. 2 powyżej został pozbawiony możliwości
przedstawienia szerszego uzasadnienia co do niezgodności oferty FUDEKO z warunkami
zamówienia.
W przedmiotowej sprawie zgłosili swoje przystąpienia wykonawcy wspólnie
ubiegający się o udzielenie zamówienia: Fudeko S.A. z siedzibą w Gdyni, Fudeko Med sp. z
o.o. z siedzibą w Gdyni.
Pismem z dnia 4 marca 2024 r. Zamawiający udzielił odpowiedzi na odwołanie
wnosząc o jego oddalenie.
Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła i zważyła, co następuje.
Na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności
w
oparciu o treść akt sprawy odwoławczej, w tym treść Specyfikacji Warunków Zamówienia,
zwanej dalej SWZ, odwołań, oferty Przystępujących, odpowiedzi Zamawiającego na
odwołanie z dnia 4 marca 2024 r. wraz załączonymi dowodami, pisma procesowego
Przystępującego Konsorcjum Fudeko z dnia 4 marca 2024 r. wraz załączonymi dowodami,
pisma Przystępującego z dnia 11 stycznia 2024 r. wraz załączonymi dowodami, jak również
na podstawie złożonych przez strony wyjaśnień Izba postanowiła odwołanie oddalić.
Odwołania nie zawierały braków formalnych, wpisy zostały przez Odwołujących
uiszczone
, zatem odwołania podlegały rozpoznaniu.
W pierwszej kolejności Izba jednak stwierdziła istnienie przesłanek do odrzucenia
odwołania w sprawie o sygn. akt KIO 584/24 w zakresie zarzutu nr 3 odwołania dotyczącego
naruszenia przez zamawiającego przepisu art. 18 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 11 września 2019
r. -
Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1605 wraz ze zm.), zwanej dalej
„ustawą Pzp” w związku z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 2022 poz. 1233) i do odrzucenia
odwołania w sprawie o
sygn. akt KIO 585/24 w zakresie zarzutu nr 2
odwołania dotyczącego naruszenia przez
zamawiającego przepisu art. 18 ust. 3 ustawy Pzp w związku z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia
16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1233) w
zw
iązku z art. 18 ust. 1 ustawy Pzp w związku z art. 74 ust. 2 ustawy Pzp.
Stosownie do art. 513 ustawy Pzp o
dwołanie przysługuje na:
niezgodną z przepisami ustawy czynność zamawiającego, podjętą w postępowaniu
o udzielenie zamówienia, o zawarcie umowy ramowej, dynamicznym systemie zakupów,
systemie kwalifikowania wykonawców lub konkursie, w tym na projektowane postanowienie
umowy;
zaniechanie czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia, o zawarcie
umowy ramowej, dynamicznym systemie zakupów, systemie kwalifikowania wykonawców
lub konkursie, do której zamawiający był obowiązany na podstawie ustawy;
zaniechanie przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia lub
zorganizowania konkursu na podstawie ustawy, mimo że zamawiający był do tego
obowiązany.
W rozpoznawanych sprawach odwołanie przysługiwało na czynność odmowy
udostępnienia pełnej treści złożonej przez Przystępującego oferty oraz na zaniechanie
czynności odtajnienia nieujawnionej treści tej oferty.
Jednocześnie zgodnie z art.515 ust.1lit. a) ustawy Pzp odwołanie wnosi się w
przypadku zamówień, których wartość jest równa albo przekracza progi unijne, w terminie 10
dni od dnia przekazania informacji o czynności zamawiającego stanowiącej podstawę jego
wniesienia, jeżeli informacja została przekazana przy użyciu środków komunikacji
elektronicznej.
Natomiast w myśl przepisu art.515 ust.3 pkt 1) ustawy Pzp odwołanie w przypadkach
innych niż określone w ust. 1 i 2 wnosi się w terminie 10 dni od dnia, w którym powzięto lub
przy zachowaniu należytej staranności można było powziąć wiadomość o okolicznościach
stanowiących podstawę jego wniesienia, w przypadku zamówień, których wartość jest równa
albo przekracza progi unijne.
Z ustaleń Izby wynika, że w czynność otwarcia ofert była dokonana w dniu 30
stycznia 2024 r.
Wymaga wskazania, że art.74 ust.2 pkt 1 ustawy Pzp przewiduje, że załączniki do
protokołu postępowania udostępnia się po dokonaniu wyboru najkorzystniejszej oferty albo
unieważnieniu postępowania, z tym że oferty wraz z załącznikami udostępnia się
niezwłocznie po otwarciu ofert, nie później jednak niż w terminie 3 dni od dnia otwarcia ofert,
z uwzględnieniem art. 166 ust. 3 lub art. 291 ust. 2 zdanie drugie.
Według zapatrywania Izby - już w dniu otwarcia ofert wykonawcy mieli prawną
możliwość żądania od Zamawiającego udostępnienia pełnej treści ofert, a Zamawiający był
zobowiązany w najpóźniej w terminie 3 dni od dnia otwarcia ofert do dokonania czynności
udostępnienia oferty Przystępującego.
W rozpoznawanej sprawie Odwołujący w sprawie o sygn. akt KIO 584/24 nie
skorzystał z tego prawa nie żądając od Zamawiającego udostępnienia oferty
Przystępującego, co w przypadku odmowy odtajnienia części złożonych z ofertą
dokumentów prowadziłoby do otwarcia mu drogi odwoławczej, gdzie bieg terminu do
wniesienie odwołania rozpocząłby się w dniu następującym po upływie wskazanego wyżej
terminu
trzydniowego terminu i zakończyłby swój bieg 12 lutego 2024 r.
W sprawie o sygn. akt KIO 585/24 w dniu otwarcia ofert (30 stycznia 2024 r.)
Odwołujący wystąpił do Zamawiającego z wnioskiem o udostępnienie protokołu
postępowania wraz z załącznikami m.in. 1) ofertami wszystkich wykonawców, a już w dniu
31 stycznia 2024 r. ten przesłał mu dokumenty, w tym oferty złożone w przedmiotowym
postępowaniu – część jawną.
Powyższa informacja – zdaniem Izby – stanowiła czynność odmawiającą
Odwołującemu dostępu do dokumentów zastrzeżonych tajemnicą przedsiębiorstwa i bieg
terminu do wniesienia odwołania należało liczyć począwszy od dnia następującego po dniu
31 stycznia 2024 r. i upływał do dniu 12 lutego 2024 r., podczas gdy odwołanie zostało
wniesione dopiero w dniu 22 lutego 2024 r.
P
rzechodząc do merytorycznego omówienia przedmiotowej sprawy Izba po
przeprowadzeniu postępowania odwoławczego Izba nie doszukała się w działaniach
Zamawiającego naruszenia przepisów art.16 i art.17 ustawy Pzp, art.223 ust.1, art. 224 ust.
1, art.226 ust.1 pkt 5 i pkt 10 oraz art.239 ustawy Pzp.
Rozpoznając meritum przedmiotowej sprawy należy wskazać, że podstawowymi
istotnymi zagadnieniami
wymagającymi rozstrzygnięcia były kwestie oceny czy Zamawiający
powinien wezwać Przystępujących do wyjaśnienia ceny ich ofert z powodu domniemania
istnienia rażąco niskiej ceny, a także czy oferta Przystępującego Fudeko powinna zostać
odrzucona z powodu
wystąpienia w niej błędu w obliczeniu ceny.
Przechodząc do omówienia stanowiska Izby odnośnie zarzutu zaniechania przez
Zamawiającego wezwania Przystępującego do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny wymaga
zaznaczenia, że Odwołujący oparł swój zarzut jedynie o dyspozycję przepisu art.224 ust.1
ustawy Pzp.
Stosownie do brzmienia powołanego wyżej przepisu prawa jeżeli, zaoferowana cena
lub koszt, lub ich istotne części składowe, wydają się rażąco niskie w stosunku do
przedmiotu zamówienia lub budzą wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania
przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi w dokumentach zamówienia
lub wynikającymi z odrębnych przepisów, zamawiający żąda od wykonawcy wyjaśnień, w
tym złożenia dowodów w zakresie wyliczenia ceny lub kosztu, lub ich istotnych części
składowych.
Według zapatrywania Izby – Odwołujący nie wykazał przesłanki istnienia
obiektywnego stanu rzeczy polegającego na tym, że zaoferowana przez Przystępującego
cena mogła wydawać się rażąco niska w stosunku do przedmiotu zamówienia, a także nie
udowodnił tego, że po stronie Zamawiającego mogły powstać wątpliwości co do możliwości
wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi w SWZ.
W przekonaniu Izby -
Zamawiający i Przystępujący udowodnili, że w zakresie metod
kalkulacji kosztów miesięcznych Odwołujący w innych przetargach w przeszłości Odwołujący
zupełnie inaczej ujmował kalkulacyjnie strukturę kosztów miesięcznych utrzymania czystości
i czynności wykonywanych przez sanitariuszy niż uczynił to w obecnym przetargu.
Izba ustaliła, że w sprawie nr ZP 33/20 będącej przetargiem o analogicznym zakresie
przedmiotowym
w załączniku nr 2 do SIWZ – kalkulacji kosztów miesięcznych Odwołujący w
sprawie o sygn. akt KIO 584/24 wykalkulował koszt miesięczny za utrzymanie czystości we
wszystkich trzech strefach w kwocie 162 896,
08 zł, podczas gdy za czynności
wykonywane przez sanitariuszy, w tym wewnętrzny transport medyczny w kwocie
915, 00 zł.
Natomiast, w obecnym przetargu nr ZP 45/23
w załączniku nr 2 do SIWZ – kalkulacji
kosztów miesięcznych Odwołujący w sprawie o sygn. akt KIO 584/24 wykalkulował koszt
miesięczny za utrzymanie czystości we wszystkich trzech strefach w kwocie 681 622, 20 zł
(konsorcjum Fudeko
– 157 861, 29 zł, konsorcjum Ever Medical Care – 107 599, 62 zł),
podczas gdy za
czynności wykonywane przez sanitariuszy, w tym wewnętrzny
transport medyczny w kwocie 130
793, 00 zł (konsorcjum Fudeko – 644 164, 06 zł,
konsorcjum Ever Medical Care
– 738 504, 80 zł).
Odwołujący w sprawie o sygn. akt KIO 584/24 na rozprawie przyznał, że w
poprzednich postępowaniach przetargowych nieprawidłowo przypisywał koszty, lecz nie
wyjaśnił szczegółów tych rozbieżności zasłaniając się tajemnicą handlową.
Takie oświadczenie Odwołującego doprowadziło Izbę do wniosku, że wykonawcy
mają pełną swobodę do kształtowania struktury kosztów w ramach ceny całkowitej i jej
zróżnicowanie nie jest to równoznaczne z manipulowaniem ceną główną i nie może stanowić
czynu nieuczciwej konkurencji.
W
dalszej kolejności wymaga podkreślenia, że uruchomienie procedury, o której
mowa w art.224 ust.1 ustawy Pzp dotyczy jedynie
ceny całkowitej lub jej istotnej części
składowej.
Cena całkowita w rozumieniu powołanego wyżej przepisu prawa była wskazana w
formularzu oferty stanowiącym załącznik nr 1 do SWZ, a co do tej ceny jako całości
Odwołujący nie sformułował zastrzeżeń, zaś przedmiotem jego obiekcji były jedynie koszty
kalkulacyjne z formularza Kalkulacji kosztów miesięcznych stanowiącego załącznik nr 2 do
SWZ.
Z ustaleń Izby wynika, że Zamawiający nie przewidział na gruncie SWZ obowiązku
przedłożenia wraz z ofertą powyższej Kalkulacji kosztów miesięcznych, miała być ona
dołączona jedynie do samej umowy. Takie przedłożenie tej kalkulacji wraz z ofertą mogło
być jedynie przez uczestników przedmiotowego przetargu dorozumiane, jako element
ewentualnego rozliczenia z tytułu wyłączenia danej komórki organizacyjnej Zamawiającego
zgodnie z regułą określoną w § 4 ust.5 załącznika nr 6 do SWZ.
Jeżeli zatem kalkulacja ta nie była obligatoryjna na etapie oceny i badania ofert, co
przyznał Zamawiający, a co wynika z samej treści SWZ nie przewidującej takiego załącznika
do oferty, to wartości tam deklarowane przez wykonawców nie mogły stanowić podstawy do
wszczęcia procedury wyjaśnienia możliwości wystąpienia rażąco niskiej ceny.
Niezależnie od powyższej argumentacji na uwagę zasługuje również fakt, że ceny
całkowite ofert Przystępujących nie mieściły się w dyspozycji przepisu art.224 ust.2 pkt 1
ustawy Pzp, który stanowi, że w przypadku gdy cena całkowita oferty złożonej w terminie jest
niższa o co najmniej 30% od wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od
towarów i usług, ustalonej przed wszczęciem postępowania lub średniej arytmetycznej cen
wszystkich złożonych ofert niepodlegających odrzuceniu na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 1 i
10, zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, o których mowa w ust. 1, chyba że
rozbieżność wynika z okoliczności oczywistych, które nie wymagają wyjaśnienia.
Jeżeli zatem nie było przekroczenia powyższych progów procentowych, to nie sposób
uznać, że cena całkowita ofert konkurencyjnych wykonawców mogła być rażąco niska jako
cena nierealna, niewiarygodna, poniżej kosztów świadczenia.
W ocenie Izby
– nieuzasadnione i nieproporcjonalne jest badanie wszystkich cen
jednostkowych, poza treścią przesłanek z art.224 ust.1 ustawy Pzp, w celu wykazania
wykonawcom konkurencyjnym określonych i ewentualnych nieścisłości w ich kalkulacjach
zmierzających do doprowadzenia ich eliminacji z przedmiotowego przetargu.
Odnośnie drugiego odwołania w odniesieniu do zarzutu wystąpienia błędu w
obliczeniu ceny w ofercie Przystępującego, Izba uznała go za bezzasadny.
Zgodnie z art.226 ust.1 pkt 10 ustawy Pzp Zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli zawiera
błędy w obliczeniu ceny lub kosztu.
Wymaga zauważenia, że Odwołujący w sprawie o sygn. akt KIO 585/24 podważał
stawkę podatku VAT przewidzianego w Kalkulacji kosztów miesięcznych jedynie w zakresie
transportu wewnętrznego, podczas gdy cytowany przepis dotyczy błędu w obliczeniu ceny
poprzez podanie nieprawidłowej stawki podatku VAT dotyczącego ceny zadeklarowanej w
ofercie, a nie jednostkowej stawki kalkulacyjnej
załączanej jedynie do umowy.
Ponadto, co jest istotne w opisie sposobu obliczenia ceny w rozdziale II pkt 12 lit b
zd.1 SWZ Zamawiający postanowił, że cena oferty musi być podana w PLN brutto oraz
zawierać wszystkie koszty związane z realizacją/wykonaniem zamówienia i realizacją
przyszłego świadczenia umownego.
W
składanych ofertach wykonawcy w ogóle nie byli zobowiązani do podania stawki
podatku VAT
mocą postanowień SWZ, lecz do wskazania jedynie ceny netto i brutto, wobec
czego rozważania w tym względzie są w zasadzie bezprzedmiotowe.
Powyższe zapatrywanie Izby - wzmacnia postanowienie rozdziału II pkt 12 lit f SWZ,
które jednoznacznie przewiduje, że wykonawca zobowiązany jest zastosować stawkę VAT
zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów
i usług.
Zdaniem Izby -
powyższe zobowiązanie jest jedynie informacją dla wykonawców, że
będą zobowiązani do zapłaty tego podatku, lecz w żaden sposób nie przesądza o tym jak ci
wykonawcy będą obliczać cenę przy uwzględnieniu tego obowiązku.
Na marginesie, Izba dostrzegła, że tak zadeklarowana w umowie stawka podatku
VAT nie jest ostateczna i wiążąca dla stron umowy z tego powodu, że na końcu to właściwy
organ podatkowy będzie uprawniony do skorygowania jej wysokości.
Jeżeli zaś chodzi o koszt wskazany w art.226 ust.1 pkt 10 ustawy Pzp, Izba uznała,
że jest kosztem w rozumieniu art.245 ust.1 ustawy Pzp dotyczącym kryterium kosztu, które
może być oparte na metodzie efektywności kosztowej, jaką jest rachunek kosztów cyklu
życia.
Bezspornym jest, że Zamawiający kryterium kosztu na gruncie SWZ nie przewidział,
a
w związku z tym przypisanie możliwości wystąpienia błędu w obliczeniu tego kosztu jest
nieuzasadnione.
W tym stanie rzeczy Izba na podstawie art. 553 ustawy Pzp postanowiła oddalić
odwołanie, zaś w zakresie zarzutu nr 3 odwołania w sprawie o sygn. akt KIO 584/24 i w
zakresie zarzutu nr 2 w sprawie o sygn. akt KIO 584/24 postanowiła odwołanie odrzucić.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 574 i art.576
ustawy Prawo zamówień publicznych, stosownie do wyniku postępowania, z uwzględnieniem
przepisów rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2020 r. w sprawie
szczegółowych rodzajów kosztów postępowania odwoławczego, ich rozliczania oraz
wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania (Dz.U. z 2020 r. poz. 2437).
Przewodniczący:…………………………….
Otrzymuj raz w tygodniu aktualne informacje
o zmianach w prawie oraz komentarzach ekspertów
Otrzymasz darmowy e-book w prezencie!
„6 pytań o znowelizowane przepisy Pzp"