Nieważność umowy o zamówienia publiczne może mieć charakter względny

Sprawa trafiła na wokandę sądu apelacyjnego w wyniku wniesienia przez Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych apelacji na wyrok Sądu Okręgowego w Łomży z 30 grudnia 2013 r. (sygn. akt I C 285/13). Skład orzekający stwierdził nieważność umowy na dostawę samochodu osobowego marki Skoda model Superb, w ten sposób, że unieważnił umowę będącą przedmiotem zamówienia publicznego.

Przede wszystkim SA podkreślił, że uprawnienie do wykorzystania środków wzruszalności umowy o zamówienie publiczne przysługuje bezpośrednio podmiotom zainteresowanym oraz Prezesowi UZP jako centralnemu organowi właściwemu w sprawach zamówień publicznych. Uprawnienie Prezesa urzędu nie wymaga zaistnienia dodatkowych przesłanek w postaci np. uprzedniego kontrolowania realizacji spornego przetargu, czy też zakwestionowania wyniku postępowania przez jego uczestników. Prezes UZP ma pełne prawo do wykorzystania środków wzruszalności umowy z wykonawcą, ponieważ mimo iż jest częścią Skarbu Państwa, to jednocześnie jest podmiotem samodzielnym prawnie.

Sąd Apelacyjny podkreślił ponadto, że w sytuacji, gdy do postępowanie o udzielenie zamówienia mają zastosowanie przepisy ustawy Pzp, przygotowanie i przeprowadzenie procedury przetargowej musi się odbyć na zasadach określonych w tym akcie prawnym. W szczególności dotyczy to zachowania równego traktowania wykonawców oraz opisanie przez zamawiającego przedmiotu zamówienia w sposób nieutrudniający uczciwej konkurencji. A zatem niedozwolone jest zamieszczenie w opisie przedmiotu zamówienia wszelkich sformułowań, które:

• mogłyby wskazywać na konkretnego wykonawcę bądź
• eliminowałyby konkretnych oferentów uniemożliwiając im złożenie oferty lub
• powodowałyby sytuację, w której jeden z zainteresowanych wykonawców byłby bardziej uprzywilejowany od pozostałych.

Z tego też powodu powszechnie przyjmuje się, że nie można opisywać przedmiotu zamówienia za pomocą oznaczeń czy też parametrów, które wskazywałyby na konkretnego producenta lub konkretny produkt. Takie działanie zamawiającego jest wbrew zasadzie obiektywizmu i równego traktowania wykonawców. Ponadto opis przedmiotu zamówienia przez wskazanie rygorystycznych wymagań, nieuzasadnionych potrzebami zamawiającego, traktować należy jako naruszenie uczciwej konkurencji.

Sąd Apelacyjny rozpatrujący przedmiotową sprawę uznał, że zgromadzone dowody, a w szczególności opinia biegłego, dają podstawy do uznania, że sposób sformułowania siwz w zakresie opisu przedmiotu zamówienia wskazuje, że tylko jeden model pojazdów - Skoda Superb - oferowanych na rynku w dacie wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego spełniała postawione przez zamawiającego wymagania. A zatem Sąd pierwszej instancji słusznie uznał takie działanie jako sprzeczne z art. 7 ust. 1 i art. 29 ust. 2 ustawy Pzp. Przy czym pozwani nie próbowali nawet wykazać, że ich wymagania wynikały z obiektywnych potrzeb.

Tym samym SO słusznie uznał, że w spornym postępowaniu o zamówienie publiczne naruszone zostały przepisy ustawy Pzp, co z kolei miało wpływ na wynik całej procedury, uniemożliwiając innym wykonawcom złożenie ofert odpowiadających wymogom siwz. W ten sposób została złożona tylko jedna oferta, a zamawiający sam pozbawił się możliwości dokonania wyboru oferty najkorzystniejszej, ponieważ ograniczył krąg potencjalnych wykonawców zdolnych do wykonania zamówienia. Taka sytuacja stanowi naruszenie zasady równego traktowania wykonawców.

Konsekwencją powyższego jest to, że zawarta przez pozwanych umowa jest nieważna. Przy czym ma ona charakter względny, a co za tym idzie SO błędnie i wbrew treści żądania powoda stwierdził jej nieważność.