Pełnomocnictwo w postępowaniu odwoławczym

Zgodnie z brzmieniem przepisu art. 510 pełnomocnikiem w postępowaniu odwoławczym może być:

1)      adwokat,

2)      radca prawny,

3)      osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony lub uczestnika postępowania;

4)      osoba pozostająca ze stroną lub uczestnikiem postępowania w stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia,

5)      pracownik uczestniczącej w postępowaniu odwoławczym osoby prawnej, przedsiębiorcy (w tym nieposiadającego osobowości prawnej) lub jednostki nieposiadającej osobowości prawnej.

Tym samym strona, jak również uczestnik postępowania odwoławczego może albo występować samodzielnie, albo też ustanowić swoim zastępcą profesjonalnego (adwokat, radca prawny) lub nieprofesjonalnego (pozostali wymienieni w przepisie) pełnomocnika.

W świetle brzmienia przepisu art. 510 ust. 1 NPZP strony i uczestnicy postępowania odwoławczego mogą być zastępowani przez pełnomocników zawodowych, czyli przez radców prawnych i adwokatów. Pełnomocnikami tymi są osoby uprawnione do świadczenia pomocy prawnej zgodnie z przepisami odpowiednio ustawy z 6.07.1982 r. o radcach prawnych oraz ustawy z 26.05.1982 r. – Prawo o adwokaturze. W orzecznictwie KIO podkreśla się, że „Przyjęcie wykładni, że tylko profesjonalni prawnicy krajowi mogą być pełnomocnikami w sprawach odwoławczych, byłoby naruszeniem unijnej swobody przepływu osób i pracowników, zatem byłaby to wykładnia niezgodna z prawem unijnym”(Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 2.03.2021 r., KIO 344/21), a co w konsekwencji skutkuje przyjęciem, że po uzyskaniu wpisu na listę prawników zagranicznych we właściwym organie samorządu zawodowego prawnik zagraniczny mając te same prawa i obowiązki, a także ponosząc tę samą odpowiedzialność zawodową, co prawnik krajowy, może świadczyć pomoc prawną na równi z prawnikiem krajowym również w zakresie reprezentowania stron i uczestników przed KIO.

Osobą sprawującą zarząd majątkiem lub interesami strony lub uczestnika postępowania może być zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna. Osobą sprawującą zarząd majątkiem lub interesami jest osoba, która funkcje te pełni stale, a nie tylko przejściowo lub dorywczo, przy czym zarząd nie musi rozciągać się na cały majątek strony, wystarczy, że odnosi się on do części tego majątku, jeżeli przedmiot sporu wchodzi w zakres majątku objętego zarządem.

Zgodnie z art. 510 ust. 1 NPZP pełnomocnikiem w postępowaniu odwoławczym może być również osoba pozostająca ze stroną lub uczestnikiem postępowania w stosunku zlecenia pod warunkiem, że przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia. Przez stosunek zlecenia należy rozumieć umowę zlecenia, o której mowa w art. 734 i nast. Kc, a także o stosunek obligacyjny, do którego stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu - vide art. 750 KC (Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 2.03.2021 r., KIO 344/21). Zauważyć należy, że w przepisie art. 510 ust. 1 NPZP jest mowa o zleceniu, a nie o stałym zleceniu, o którym traktuje art. 87 § 1 Kpc. Jak wskazuje UZP w swoim Komentarzu do PZP: „na gruncie postępowania odwoławczego zlecenie może być pojedyncze i okazjonalne”. Warunkiem skutecznego udzielenia pełnomocnictwa osobie pozostającej ze stroną lub uczestnikiem postępowania w stosunku zlecenia jest wykazanie, że przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia. Słowo „zakres" oznacza granice, ramy, obszar czegoś. Uwzględniając to, „zakres zlecenia" wyznaczają elementy umowy określające bliżej przedmiot zlecenia, tj. czynność prawną i usługę, którą na podstawie umowy ma wykonać osoba przyjmująca zlecenie lub zobowiązująca się do wykonania usługi oraz pozwalające wyodrębnić tak określony przedmiot umowy z ogółu spraw mocodawcy. Co istotne, w orzecznictwie KIO zapadłym na gruncie przepisu art. 510 NPZP, podkreśla się, że:

• „pożądanym jest, aby pełnomocnik, pozostający w stosunku zlecenia, był w stanie ten fakt wykazać w sytuacji, gdy pojawią się wątpliwości, co do istnienia tego stosunku czy jego charakteru, jednakże w ocenie Izby brak jest przepisu obligującego pełnomocnika do wykazywania istnienia tego stosunku” (Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 18.02.2021 r., KIO 189/21);
• „nie ma obowiązku załączania umowy zlecenia do odwołania, a także składania go przy pierwszej czynności procesowej,(Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 28.01.2021 r., KIO 8/21).

jakkolwiek w stanach faktycznych ww. spraw nie stwierdzono w oparciu o przedstawione dokumenty, by istniały wątpliwości co do pozostawania z pełnomocnikiem w stosunku zlecenia, czy też jego zakresu. Warto więc śledzić orzeczenia zapadające na gruncie omawianego przepisu.

Dopuszczalność ustanowienia pracownika pełnomocnikiem w postępowaniu odwoławczym została powiązana w art. 510 ust. 1 NPZP z wymienionymi w nim cechami strony/uczestnika. Są nimi osobowość prawna lub status przedsiębiorcy. Następujące kategorie podmiotów mogą ustanowić pełnomocnikiem w postępowaniu swojego pracownika:

1) osoba prawna,

2) przedsiębiorca, w tym przedsiębiorca nieposiadający osobowości prawnej (tj. osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, spółki osobowe),

3) jednostka organizacyjna nieposiadająca osoby prawnej.

Wedle art. 33 Kc osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną. Zgodnie zaś art. 43¹ Kc przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 33¹ § 1 Kc (tj. jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną), prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Z kolei pracownikiem jest osoba, o której mowa w art. 2 Kodeksu pracy, a mianowicie osoba zatrudniona na podstawie:

1)      umowy o pracę,

2)      powołania,

3)      mianowania,

4)      spółdzielczej umowy o pracę.

Wydaje się, że na wzór procedury cywilnej do wykazania istnienia stosunku pracy jako podstawy pełnomocnictwa w postępowaniu odwoławczym nie jest konieczne przedkładanie przykładowo kopii umowy o pracę, czy stosowanych zaświadczeń wydanych przez pracodawcę, zaś za wystarczające uznać należy stosownej treści oświadczenie strony ujęte w treści pełnomocnictwa, czy też złożone i wciągnięte do protokołu (Por. Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11.10.2012 r., III AUz 245/12).

Co niezwykle istotne, w świetle art. 511 ust. 1 NPZP pełnomocnik jest obowiązany, przy pierwszej czynności przed Prezesem Izby lub przed Izbą, dołączyć do akt sprawy pełnomocnictwo z podpisem mocodawcy lub wierzytelny odpis pełnomocnictwa. Adwokat i radca prawny mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa (a więc pełnomocnictw udzielonych im, nie zaś pełnomocnikom udzielonych osobom trzecim) oraz odpisy innych dokumentów wykazujących ich umocowanie (np. uchwały, dokumenty rejestrowe). Pełnomocnik niebędący adwokatem lub radca prawnym powinien przedstawić pełnomocnictwo w oryginale lub wierzytelny odpis pełnomocnictwa. Uwierzytelnić pełnomocnictwo może notariusz (art. 96 pkt 2 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie), a poza granicami kraju – konsul (art. 28 ust. 1 pkt 1 z dnia 25 czerwca 2015 r. Prawa konsularnego).

Jeżeli pełnomocnictwo składane jest w formie pisemnej, pełnomocnik składa je wraz z odpisem dla stron i uczestników postępowania odwoławczego, chyba że odpis pełnomocnictwa został doręczony przez pełnomocnika bezpośrednio stronie i uczestnikowi. W świetle przepisu art. 511 ust. 2 NPZP, jeżeli braki w zakresie pełnomocnictwa albo w składzie właściwych organów dają się uzupełnić, Izba wyznaczy w tym celu odpowiedni termin.

Należy również wskazać na nowe rozwiązanie ustawowe, wedle którego Izba może dopuścić tymczasowo do czynności osobę niemogącą przedstawić pełnomocnictwa, z zastrzeżeniem, że przed upływem wyznaczonego terminu braki będą uzupełnione, a czynności zatwierdzone przez powołaną do tego osobę (art. 511 ust. 3 NPZP). Warto podkreślić, że dopuszczenie do zatwierdzania czynności dokonanych przez osobę, której NPZP nie zezwala na podejmowanie czynności w postępowaniu odwoławczym w imieniu strony lub uczestnika postępowania, byłoby równoznaczne z niestosowaniem przepisów wyczerpująco określających krąg podmiotów wyposażonych w uprawnienie do reprezentowania strony/uczestnika w postępowaniu przed KIO. Nie chodziłoby tu zatem jedynie o zgodę na naprawienie jednostkowej, niezgodnej z prawem czynności, ale o zgodę na generalne dopuszczenie możliwości „legalizowania" sytuacji, której - pozostając w zgodzie z przepisami - naprawić się nie da. Przyjęcie możliwości zatwierdzania czynności dokonywanych przez osoby niedopuszczone przez ustawę do pełnienia roli pełnomocnika w postępowaniu odwoławczym byłoby w istocie udzieloną a priori zgodą na naruszanie bezwzględnie obowiązujących przepisów NPZP. Stąd za możliwe uznać należy wyłącznie zatwierdzenie czynności dokonywanych przez osobę posiadającej zdolność do bycia pełnomocnikiem w rozumieniu art. 510 NPZP, które na etapie dokonywania czynności przed KIO nie mogą przedstawić pełnomocnictwa.

Najbliższe szkolenia z Prawa zamówień publicznych dla zamawiających i wykonawców znajdziesz >TUTAJ<

Wioleta Bajda

Trener i doradca ApexNet. Radca prawny z wieloletnim doświadczeniem w kompleksowej obsłudze prawnej zamawiających (w tym sektorowych i w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa) i wykonawców (w tym m.in. sektor budowlany i informatyczny), również w ramach projektów współfinansowanych z środków. Doradzała m.in. przy dużych projektach infrastrukturalnych i kilkuset postępowaniach, w większości o wartościach powyżej tzw. progów unijnych. Były naczelnik w Departamencie Prawnym UZP, gdzie nadzorowała wydawanie opinii prawnych UZP, przygotowywanie pozwów o unieważnienie umów i decyzji w przedmiocie kar pieniężnych.

Artykuł sponsorowany