Powódź 2024 – jak szybko zlecić potrzebne zamówienia publiczne?
Kataklizm powodzi w południowej Polsce wymaga podejmowania natychmiastowych działań, które mają na celu ochronę życia, zdrowia i dobytku wielu ludzi. Prawo zamówień publicznych przewiduje w takich okolicznościach wyjątkowe procedury zlecania zamówień na dostawy, usługi i roboty budowlane. Urząd Zamówień Publicznych przypomina, że zamawiający mają prawo (i powinni) stosować w tym przypadku negocjacje bez ogłoszenia oraz procedurę zamówienia z wolnej ręki, które pozwalają bez zbędnej zwłoki zaspokoić potrzeby jednostki zamawiającej. Sprawdź, jakie podstawy prawne zastosować w tych sytuacjach.
Na stronach Urzędu Zamówień Publicznych pojawiła się opinia zawierająca krótkie zestawienie informacji na temat „kryzysowych” trybów udzielania zamówień publicznych, które umożliwiają błyskawiczne – szczególnie w obliczu kataklizmu, jakim jest powódź – nabywanie potrzebnych zamówień publicznych.
Kiedy tryb z wolnej ręki?
Jeśli zamawiający musi natychmiast udzielić zamówienia, powinien wybrać procedurę z wolnej ręki. Podstawą prawną zastosowania tego trybu będzie art. 214 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp. W procedurach unijnych podstawę prawną zastosowania trybu stanowi art. 305 pkt 1 ustawy Pzp.
Stosownie do brzmienia przepisów zamawiający może udzielić zamówienia z wolnej ręki, jeżeli:
1) ze względu na wyjątkową sytuację niewynikającą z przyczyn leżących po stronie zamawiającego, której nie mógł on przewidzieć (niemożność przewidzenia pewnych okoliczności oznacza także bardzo niskie prawdopodobieństwo wystąpienia jakiejś sytuacji),
2) wymagane jest natychmiastowe wykonanie zamówienia. Określenie „natychmiast” wskazuje na maksymalny priorytet i potrzebę szybszej realizacji zamówienia niż w trybie pilnym. Nie wszystkie zamówienia, które muszą być realizowane w trybie pilnym, mają charakter natychmiastowych, i
3) nie można zachować terminów określonych dla innych trybów udzielenia zamówienia (jakiejkolwiek innej procedury).
UZP podkreśla: „Dla zastosowania trybu zamówienia z wolnej ręki na ww. podstawach konieczne jest łączne spełnienie następujących przesłanek:
- wyjątkowa sytuacja,
- przyczyny powstania danej sytuacji nie leżą po stronie zamawiającego,
- sytuacji tej zamawiający nie mógł przewidzieć,
- wymagane jest natychmiastowe wykonanie zamówienia,
- nie można zachować terminów określonych dla innych trybów udzielenia zamówienia”.
Pomiędzy tymi warunkami musi istnieć związek przyczynowo-skutkowy i czasowy.
Tryb zamówienia z wolnej ręki powinien służyć wyłącznie przeciwdziałaniu lub usunięciu skutków nieprzewidywalnej sytuacji, która nie wynikła z przyczyn leżących po stronie zamawiającego, w szczególności nie była przez niego zawiniona i nie mógł on jej zapobiec. Przy czym z powodu tej sytuacji zamawiający staje przed koniecznością natychmiastowego wykonania zamówienia.
Przykłady zamówień, do których należy skorzystać z trybu z wolnej ręki to zakupy potrzebne do:
- akcji ratowniczej,
- wykonania prac umożliwiających jedyny dojazd do miejscowości,
- uporządkowania miejsc dotkniętych powodzią, aby zapobiec epidemiom.
Negocjacje bez ogłoszenia
Jeśli zamawiający musi w trybie pilnym zlecić niezbędne zamówienie, wówczas właściwą procedurą będą negocjacje bez ogłoszenia.
Dla zastosowania trybu negocjacji bez ogłoszenia – zgodnie z art. 209 ust. 1 pkt 4 oraz art. 301 ust. 1 pkt 3 ustawy Pzp – konieczne jest łączne spełnienie następujących warunków:
- występuje pilna potrzeba udzielenia zamówienia,
- pilna potrzeba udzielenia zamówienia nie wynika z przyczyn leżących po stronie zamawiającego,
- wcześniej nie można było przewidzieć konieczności udzielenia przedmiotowego zamówienia – okolicznością nieprzewidywalną i niezależną od zamawiającego jest m.in. zjawisko przyrodnicze o charakterze losowym, jakim jest powódź,
- nie można zachować terminów określonych dla trybu podstawowego (w trybie krajowym) oraz dla przetargu nieograniczonego, przetargu ograniczonego lub negocjacji z ogłoszeniem (w procedurach unijnych).
Udzielenie zamówienia w trybie negocjacji bez ogłoszenia – co do zasady – powinno ograniczyć się tylko do zakresu koniecznego, aby zapobiec negatywnym skutkom nieprzewidzianego zdarzenia. Tryb ten można zastosować także po ustaniu powodzi, jeżeli pojawi się pilna potrzeba podjęcia określonych działań w związku ze zdarzeniami, które wystąpiły z powodu powodzi.
Urząd przestrzega jednocześnie przed wykorzystywaniem niekonkurencyjnych trybów udzielania zamówień publicznych celem dokonania zakupów, które nie są wymagane w trybie pilnym bądź natychmiastowym. Sytuacja powodziowa sama w sobie nie stanowi wystarczającej przesłanki do zastosowanie tych procedur a warunki skorzystania z tych trybów powinny być oceniane każdorazowo przez pryzmat konkretnej sytuacji, w jakiej znajduje się zamawiający.
Źródło: https://www.gov.pl/web/uzp
