KLAUZULA STANDSTILL (ZAMÓWIENIA PUBLICZNE)
Klauzula standstill oznacza okres, w którym zamawiający musi wstrzymać się z zawarciem umowy w sprawie zamówienia publicznego, pomimo dokonanego wyboru najkorzystniejszej oferty. Umożliwia odwołanie się przez wykonawcą i ewentualne zakończenie postępowania odwoławczego.
Okres standstill, w zależności od okoliczności, pełni dwie funkcje:
1) pozwala wykonawcy, który nie zgadza się z dokonanym przez zamawiającego wyborem najkorzystniejszej oferty, zakwestionować tę czynność poprzez złożenie odwołania do prezesa Krajowej Izby Odwoławczej;
2) w przypadku wniesienia odwołania do prezesa KIO uniemożliwia zawarcie umowy do czasu ogłoszenia przez skład orzekający KIO wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie odwoławcze.
Długość okresu standstill
Długość okresu standstill zależy od:
- wartości szacunkowej zamówienia oraz
- rodzaju udzielanego zamówienia a także
formy, w jakiej zostało przesłane zawiadomienie o wyborze najkorzystniejszej oferty.
Przepisy ustawy Pzp wyróżniają w tej materii następujące sytuacje zobrazowane w tabeli.
W jakich terminach od wyboru najkorzystniejszej oferty zamawiający może zawrzeć umowę w sprawie zamówienia z wybranym wykonawcą?
|
Rodzaj zamówienia |
Wartość zamówienia |
Długość okresu standstill |
Wyjątki |
|
Klasyczne (wartość ≥ progi unijne) i sektorowe (bez względu na wartość) |
≥ progi unijne i bez względu na wartość w przypadku zamówień sektorowych |
|
Art. 264 ust. 2 Pzp: tryb zamówienia z wolnej ręki, umowy ramowe |
|
Klasyczne (wartość < progi unijne) |
< progi unijne |
|
Art. 308 ust. 3 Pzp: tryb zamówienia z wolnej ręki, umowy ramowe |
|
Zamówienia z dziedziny obronności i bezpieczeństwa |
- |
|
Art. 421 ust. 2 Pzp |
|
In house |
- |
14 dni od zamieszczenia ogłoszenia o zamiarze zawarcia umowy |
Brak wyjątków |
Kiedy nie trzeba zachowywać okresu standstill w zamówieniach publicznych?
Przy zamówieniach w progach unijnych ustawodawca, w art. 264 ust. 2 ustawy Pzp, przewidział sytuacje (wyjątki) od obowiązku zachowania przez zamawiającego okresu standstill.
Warto też zwrócić uwagę, że poza przypadkami wynikającymi z przywołanego przepisu „(...) zawieszenie typu standstill nie ma zastosowania, jeżeli zamówienie jest udzielane:
1) w trybie zamówienia z wolnej ręki,
2) na podstawie umowy ramowej, bez przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia.
W obu przypadkach zastosowanie art. 264 Pzp jest bezprzedmiotowe ze względu na brak wyboru najkorzystniejszej oferty”.
W przypadku zamówień krajowych art. 308 ust. 3 ustawy Pzp również przewiduje sytuacje, w których dopuszczalne jest odstępstwo od zakazu zawarcia umowy. W przypadku zamówień o wartości mniejszej niż progi unijne aktualność zachowuje zaprezentowane wcześniej stanowisko UZP wskazujące, że okres standstill nie będzie miał zastosowania również w przypadku zamówienia udzielanego w trybie zamówienia z wolnej ręki lub na podstawie umowy ramowej, bez przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia.
W odniesieniu do zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa sytuacje, w których zamawiający nie musi zachowywać okresu standstill wskazuje art. 421 ust. 2 ustawy Pzp.
W odniesieniu do zamówień in-house nie ma żadnych wyjątków. Naruszenie zakazu zawarcia umowy przed upływem okresu standstill powoduje, że umowa podlega unieważnieniu na podstawie art. 457 ust. 1 pkt 3 ustawy Pzp.
Klauzula standstill a postępowanie odwoławcze przed KIO
Klauzula standstill pełni również istotną rolę na etapie postępowania odwoławczego. Przepisy ustawy Pzp przewidują bowiem, że w przypadku wniesienia odwołania zamawiający nie może zawrzeć umowy do czasu ogłoszenia przez Izbę wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie odwoławcze.
W pewnych szczególnych okolicznościach, na wniosek zamawiającego, KIO może jednak uchylić zakaz zawarcia umowy.
Warto też zwrócić uwagę, że o ile złożenie odwołania do prezesa KIO powoduje automatyczne ustanowienie zakazu zawarcia umowy, to wniesienie do Sądu Zamówień Publicznych skargi na wyrok KIO nie wstrzymuje podpisania umowy.
Naruszenie okresu standstill poprzez zawarcie umowy przed terminem narzuconym tą klauzulą skutkuje możliwością unieważnienia takiej umowy w sprawie zamówienia publicznego.
