Certyfikaty dla wykonawców zamówień publicznych – projektowane założenia Polskiego Ładu

Polski Ład to plan odbudowy polskiej gospodarki po pandemii COVID-19. Rząd przewiduje, że program ten pozwoli „zrobić epokowy skok cywilizacyjny” m.in. poprzez:

• dofinansowanie służby zdrowia,
• obniżenie podatków oraz
• wzrost zarobków obywateli.

Realizacja tak postawionych celów wymaga wielu zmian w polskim prawodawstwie. Najistotniejsza związana z tym zmiana w zamówieniach publicznych dotyczy certyfikacji wykonawców.  Perspektywa jej wprowadzenia to jednak dopiero 2023 rok. Zatem, jest ona  na etapie pomysłu i w chwili obecnej trudno jest pokusić się o jakiekolwiek jednoznaczności w tej kwestii.

Certyfikacja wykonawców to pomysł w Polskim Ładzie, jak odformalizować proces weryfikacji wykonawców w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Przewiduje się, że w ten sposób zostaną ograniczone obowiązki związane ze składaniem przez wykonawców dokumentów potwierdzających ich zdolność do realizacji zamówienia. Dzięki temu obniżą się też koszty ich udziału w postępowaniu.

Zakładane jest wprowadzenie dwóch rodzajów certyfikatów:

1. Pierwszy z nich będzie służył, aby wykazać brak podstaw wykluczenia z postępowania.
2. Drugi natomiast przeznaczony będzie do tego, by potwierdzić spełnianie warunków udziału w postępowaniu, np. odpowiednie doświadczenie, personel, sprzęt w postępowaniach na roboty budowlane.

Wykonawca w toku postpowania będzie posługiwać się jednym certyfikatem w miejsce kilku dokumentów.

Certyfikację będą przeprowadzać wyspecjalizowane w tym zakresie podmioty. Na podstawie złożonych dokumentów zweryfikują one sytuację wykonawcy pod kątem tego, czy spełnia on  określone wymagania.

Certyfikacja będzie dobrowolna. Zamawiający nie będzie mógł wskazać certyfikatu jako jedynego właściwego dokumentu, który potwierdzi sytuację wykonawcy. Wykonawca z kolei, będzie miał prawo wyboru, czy wykazać swoją rzetelność w tradycyjny sposób czy przedkładając stosowny certyfikat.

Nietrudno wyobrazić sobie proces weryfikacji wykonawcy na potrzeby wykazania braku podstaw wykluczenia. Jednak w zakresie spełnienia warunków, nie jest to już takie oczywiste. Podstawy wykluczenia wykonawcy z postępowania są dość ujednolicone i objęte zamkniętym katalogiem przesłanek. W zależności od swojej decyzji zamawiający stosuje je w węższym lub szerszym zakresie. W przypadku warunków udziału w postępowaniu, których wachlarz jest w zasadzie nieograniczony, certyfikat może okazać się mniej efektywny.

Jednak sam mechanizm certyfikacji należy ocenić pozytywnie. Z całą pewnością bowiem, ma on szansę ograniczyć formalności, przyspieszyć proces weryfikacji podmiotu wykonawcy oraz obniżyć koszty udziału w przetargach.

Dodatkowo, prawdopodobnie trzeba będzie ujednolicić na potrzeby certyfikacji wymagania odnośnie do spełnienia warunków udziału w postępowaniu na roboty budowlane. W ten sposób być może ograniczy się ryzyko zarzutów co do zaniżania lub zawyżania warunków udziału w postępowaniu względem przedmiotu zamówienia.