Waloryzacja umowy o zamówienie publiczne w wyrokach KIO

Teza wyroku

Sygnatura i data wydania

Obowiązek określenia klauzul waloryzacyjnych w umowie

Zamawiający nie może swobodnie decydować, czy w danej umowie zawrzeć klauzule waloryzacyjne z art. 439 ustawy Pzp. Ustawa Pzp nałożyła na zamawiającego obowiązek zawarcia w postanowieniach umownych zasad związanych ze zmianą wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy. Obowiązek taki wynika wprost z treści przepisu. Ustawodawca nie posłużył się bowiem sformułowaniem „miękkim”, np. „może zawierać” ale wprost wskazał, że umowa ma zawierać (zawiera) odpowiednie postanowienia.

Wyrok z 4 maja 2022 r. (sygn. akt KIO 1085/22)

Zasady ustalania reguł waloryzacji wynagrodzenia wykonawcy

Zamawiający może swobodnie decydować o  wskaźnikach stanowiących podstawę dokonywania waloryzacji wynagrodzenia

Wyrok z 1 marca 2022 r. (sygn. akt KIO 228/23, KIO 233/22, KIO 236/22)

Wyrok z 10 marca 2022 r. (sygn. akt KIO 226/22, KIO 232/22, KIO 234/22)

To zamawiający decyduje co do maksymalnej wartości zmiany wynagrodzenia, jaką dopuszcza się w efekcie zastosowania postanowień wprowadzających waloryzację wynagrodzenia. Ustawa Pzp nie narzuca zamawiającemu żadnych dodatkowych wymogów

Wyrok z 14 lutego 2022 r. (sygn. akt KIO 219/22, KIO 225/22)

Wyrok z 11 lutego 2022 r. (sygn. akt KIO 230/22)

Zamawiający musi określić w umowie następujące elementy:

• w jakich okolicznościach może dojść do waloryzacji wynagrodzenia,
• od którego terminu będzie ona możliwa,
• sposób zmiany wynagrodzenia i metodę przeliczenia,
• liczbę okresów waloryzacyjnych, maksymalną granicę wartości zmiany wynagrodzenia.

Wyrok z 24 marca 2022 r. (sygn. akt KIO 620/22)

Wyrok z 25 października 2022 r. (sygn. akt KIO 2532/22, KIO 2536/22, KIO 2544/22)

Wyrok z 25 lutego 2022 r. (sygn. akt KIO 400/22)

Zamawiający określa wysokość zmian wynagrodzenia w wyniku zastosowania określonego przez niego wskaźnika. Musi to jednak zrobić z uwzględnieniem:

• sytuacji rynkowej oraz prognoz w tym zakresie,
• charakteru danego przedmiotu zamówienia,
• możliwości finansowych zamawiającego.

Formułując postanowienia projektu umowy, zamawiający musi każdorazowo ocenić sytuację rynkową w danej branży, której dotyczy udzielane zamówienie i w zależności od wyniku tej oceny, tak określić zasady wprowadzania zmian wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy, aby zmiany te dokonywane w trakcie realizacji zamówienia realnie odzwierciedlały zmiany cen na rynku.

Wyrok z 2 marca 2022 r. (sygn. akt KIO 440/22)

Możliwość rozłożenia ryzyka wzrostu cen materiałów i kosztów

• "Jakkolwiek Izba dostrzega dynamikę trendu wzrostowego wskaźników CPI – wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych oraz R – przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w sektorze przedsiębiorstw w latach 2010 – 2021, to jednak nie oznacza to, że ryzyko związane ze zmianą cen materiałów lub kosztów nie może zostać rozłożone między obie strony umowy o zamówienie publiczne. Ryzyko takie winno zostać zatem uwzględnione przez wykonawcę w cenie ofertowej. Wykonawca jako profesjonalista na podstawie własnego rozeznania, wiedzy, analizy trendów co do kierunków wzrostu cen czy też ich stabilizacji winien oszacować koszty realizacji zamówienia i złożyć ofertę odzwierciedlającą uwarunkowania rynkowe”

Wyroki:

• z 21 lutego 2022 r. (sygn. akt KIO 235/22)
• z 10 marca 2022 r. (sygn. akt KIO 226/22, KIO 232/22, KIO 234/22)
• z 25 maja 2022 r. (sygn. akt KIO 1151/22)
• z 2 września 2022 r. (sygn. akt KIO 2176/22)

• W ocenie Izby nie należy wyprowadzać z przepisów wniosku, iż zamawiający powinien być obarczony ryzykiem związanym ze zmianą cen materiałów lub kosztów w pełnym zakresie.
• Z przepisów Pzp w żaden sposób nie wynika, że strona wnioskująca o waloryzację w szczególności wykonawca, uzyska pełne czy też proporcjonalne pokrycie zmian cen materiałów. Pokrycie to nastąpi w sposób limitowany, wynikający z postanowień umowy.

Wyrok z 24 sierpnia 2022 r. (sygn. akt KIO 2063/22)

Ustawodawca nie uznał za zasadne obarczania w całości zamawiającego ryzykiem związanym ze zmianami cen materiałów i surowców. W szczególności na zamawiającego nie został nałożony obowiązek 100% rekompensaty zmian kosztów realizacji inwestycji z uwagi na wzrost cen materiałów budowlanych i surowców. Opierając się na obecnym trendzie wzrostu cen, wykonawca powinien odpowiednio skalkulować koszty realizacji umowy i przedstawić dopasowaną do uwarunkowań rynkowych ofertę.

Wyrok z 14 lutego 2022 r. (sygn. akt KIO 219/22, KIO 225/22)

Odwołujący ma obowiązek udowodnić, jak zapisy waloryzacyjne naruszają Pzp

Odwołujący mają obowiązek wykazania okoliczności, w jaki sposób projektowane postanowienia umowy naruszają przywołane przepisy ustawy Pzp. Odwołujący bardzo często w żaden sposób nie wykazują, poza ogólnymi stwierdzeniami, w jaki sposób przyjęty mechanizm waloryzacji narusza normy ustawy Pzp.

Wyrok z 25 maja 2022 r. (sygn. akt KIO 1151/22)

Odwołujący nie przedstawił dowodów w zakresie wzrostu cen tych materiałów, które mają znaczenie dla niniejszego zamówienia i które zostały przewidziane w przedmiotowej klauzuli.

Wyrok z 11 lutego 2022 r. (sygn. akt KIO 230/22)

Odwołujący powinien przedstawić argumenty na tyle istotne, by uzasadniały one odstępstwo od realizacji założeń przyjętych przez zamawiającego w planie budżetowym. W szczególności powinien był przedstawić analizy potwierdzające stanowisko, iż wyłącznie waloryzacja dokonywana w okresie kwartalnym da stronom umowy możliwość urealnienia ustalonej w umowie wysokości wynagrodzenia.

Tymczasem oparł uzasadnienie zarzutu wyłącznie na stanowisku, że ceny paliwa będą się wahać z powodu wojny na Ukrainie oraz spodziewanego embarga Komisji Europejskiej na zakup paliw z Rosji. Nie poparł swego stanowiska żadną analizą, nie przedstawił Izbie danych dotyczących cen paliw w okresach poprzedzających zawarcie umowy ani też żadnych realnych prognoz co do ich wysokości po zawarciu umowy.

Izba nie kwestionuje faktu wzrostu cen paliw w okresie od wybuchu konfliktu zbrojnego na Ukrainie, uznając tę okoliczność za notoryjną, niemniej jednak sama informacja o wzroście cen, bez wskazania innych danych, nie uzasadnia żądania waloryzacji wynagrodzenia co kwartał.

Wyrok z 31 maja 2022 r. (sygn. akt KIO 1287/22)

Relacja art. 436 i art. 439 ustawy Pzp

Należy zwrócić uwagę na rozróżnienie instytucji uregulowanych w art. 436 pkt 4 lit. b ustawy Pzp oraz w art. 439 ustawy Pzp. Stanowią one dwie odrębne podstawy do waloryzacji wynagrodzenia wykonawcy.

1. Pierwszy z ww. przepisów nakazuje wprowadzenie do umowy postanowień aktualizujących wynagrodzenie wykonawcy w razie zaistnienia okoliczności mających wpływ na koszty wykonania zamówienia przez wykonawcę, a które następują na skutek zmian powszechnie obowiązującego prawa.
2. Drugi przepis ma za zadanie zachowanie równowagi ekonomicznej stron umowy w sprawie zamówienia publicznego, która może zostać zaburzona w wyniku zmian stosunków gospodarczych, czyli zmiany ceny materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia.

W ramach art. 439 wprowadzono obowiązek przewidzenia maksymalnej wartości zmiany wynagrodzenia, jaką dopuszcza zamawiający w efekcie zastosowania postanowień o zasadach wprowadzania zmian wysokości wynagrodzenia. Taka regulacja nie znajduje się jednak w art. 436 i zdaniem Izby nie można jej na zasadzie analogii stosować także w razie tego rodzaju waloryzacji. Charakter waloryzacji z art. 436 jest inny i nie ma możliwości limitowania zmian wprowadzanych na tej podstawie.

Wyrok z 2 grudnia 2022 r. (sygn. akt KIO 2984/22)