Z kontroli UZP – jak stawiać proporcjonalne i adekwatne warunki udziału

We wstępie do opisu poszczególnych kontroli w jednostkach zamawiających autor raportu przypomina o głównych zasadach, jakie rządzą stawianiem adekwatnych i proporcjonalnych warunków udziału w postępowaniu. Oto 5 najważniejszych dla zamawiających wniosków:

1. Warunki udziału w postępowaniu pełnią szczególną rolę i muszą  być proporcjonalne do przedmiotu zamówienia, ze względu na fakt iż zakreślają krąg podmiotów mogących skutecznie ubiegać się o zamówienie. Warunki powinny też zapewnić wybór wykonawcy zdolnego do realizacji zamówienia.

2. Warunki udziału w postępowaniu nie mogą być postawione w taki sposób, aby stanowiły barierę dostępu do postępowania dla wykonawców zdolnych do jego realizacji.  Oznacza to, że muszą mieć one swoje uzasadnienie w:

• zakresie,
• charakterystyce,
• stopniu złożoności,
• specyfice lub
• sposobie realizacji

danego zamówienia.

3. Zamawiający jest zobowiązany stosować jedną miarę dla wszystkich wykonawców znajdujących się w tej samej lub podobnej sytuacji, w szczególności poprzez zapewnienie równego dostępu do istotnych dla postępowania informacji oraz umożliwienie starania się o udzielenie zamówienia każdemu wykonawcy, który spełnia warunki udziału w postępowaniu oraz jest w stanie należycie wykonać zamówienie.

4. Określony przez zamawiającego opis sposobu oceny warunków udziału w postępowaniu powinien umożliwić ustalenie zdolności do wykonania zamówienia, a nie w nieuzasadniony sposób preferować konkretnego wykonawcę kosztem dyskryminacji innych uczestników postępowania.

5. W odniesieniu do wykonawców wspólnie ubiegających się o zamówienie zamawiający może określić szczególny, obiektywnie uzasadniony sposób spełniania przez nich warunków udziału w postępowaniu, o których mowa w art. 22 ust. 1 b ustawy Pzp, jeżeli jest  to uzasadnione charakterem zamówienia i proporcjonalne do jego przedmiotu (art. 23 ust. 5 ustawy Pzp). Tym samym, zamawiający może skorzystać z tego uprawnienia, jedynie wówczas gdy będzie to adekwatne do charakteru przedmiotu zamówienia.

Przedmiotem zamówienia było „Wyłonienie Menadżera Funduszu Funduszy w ramach programu BRIdge VC” w zakresie części II zamówienia. Dniem otwarcia ofert w postępowaniu był 5 grudnia 2016 r., co oznacza, że dopuszczone powinno być wykazanie przez wykonawców usług wykonanych nie wcześniej niż na 5 grudnia 2013 r., a nie jak wynika z treści warunku – na 5 czerwca 2016 r.

Dopuszczając możliwość wykazania doświadczenia w usługach w zakresie zaledwie ostatnich 6 miesięcy (zamiast 3 lat) zamawiający ograniczył dostęp do zamówienia tym wykonawcom, którzy zrealizowali wymagane usługi 3 lata przed upływem terminu składania ofert. W konsekwencji zamawiający naruszył art. 22 ust. 1a ustawy Pzp. Naruszenie mogło mieć wpływ na wynik postępowania (kontrola nr UZP/DKUE/KU/95/16).

Przedmiotem zamówienia były usługi polegające na odbieraniu i zagospodarowaniu stałych odpadów komunalnych z nieruchomości zamieszkałych z terenu gminy X. Zamawiający wskazał w ogłoszeniu i siwz, że wykonawcy ubiegający się o udzielenie zamówienia zobowiązani są wykazać spełnianie warunku w zakresie dysponowania osobami zdolnymi do wykonania zamówienia z uwzględnieniem dysponowania osobami zdolnymi i uprawnionymi do wykonania zamówienia. Zamawiający wskazał, że personel, który będzie uczestniczyć w wykonywaniu zamówienia, ma posiadać do tego odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia. Na potwierdzenie tego warunku wykonawca miał załączyć do oferty oświadczenie stanowiące załącznik nr 5 do siwz.

Kontrolujący uznał, że zamawiający, dokonując opisu sposobu dokonania oceny spełniania warunku dotyczącego dysponowania osobami zdolnymi do wykonania zamówienia, pominął w treści warunku tak istotne informacje jak:

• kwalifikacje zawodowe,
• doświadczenie i
• wykształcenie

niezbędne do wykonania zamówienia.

Stwierdzono, że na podstawie tak sformułowanego w siwz warunku nie sposób ustalić kwalifikacje osób, które wykonawcy ubiegający się o udzielenie przedmiotowego zamówienia mieli przedstawić w wykazie. Zamawiający, żądając złożenia wykazu osób, które będą uczestniczyć w wykonywaniu zamówienia bez sprecyzowania warunku dysponowania osobami zdolnymi do wykonania zamówienia w zakresie np. ich kwalifikacji czy wykształcenia, naruszył wyrażoną w art. 7 ust. 1 ustawy Pzp zasadę uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców (kontrola nr KND/4/17/DKZP).

Przedmiotem zamówienia była dostawa aparatów słuchowych i systemów wspomagających słyszenie wg 3 pakietów. Wykonawca ubiegający się o udzielenie zamówienia musiał:

• spełniać wymagania określone w art. 22 ust. 1 ustawy Pzp, a w szczególności w zakresie sytuacji ekonomicznej i finansowej, tzn. wykazać, że posiada środki finansowe lub zdolność kredytową w wysokości nie mniejszej niż 10% wartości oferty, oraz
• nie podlegać wykluczeniu z postępowania na zasadach określonych w art. 24 ust. 1 ustawy Pzp.

Miał jednocześnie załączyć do oferty: 

1)       oświadczenie o spełnianiu przez wykonawcę warunków udziału w postępowaniu sporządzone według wzoru stanowiącego załącznik do siwz,

2)       informację banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, w których wykonawca posiada rachunek, potwierdzającą wysokość posiadanych środków finansowych lub zdolność kredytową wykonawcy, wystawioną nie wcześniej niż 3 miesiące przed upływem terminu składania ofert.

Kontrolujący uznali, że – co do zasady – opis warunku zdolności finansowej nie powinien odnosić się do wartości złożonej oferty (ceny ofertowej), ponieważ:

1)      nie zapewnia wyboru wykonawcy, który należycie wykona zamówienie; tak opisany warunek może bowiem prowadzić do sytuacji, w której niektórzy z wykonawców dostosują cenę oferty do zdolności finansowej, jaką są w stanie wykazać, nie zaś do rzeczywistych kosztów rzetelnego wykonania zamówienia;

2)      nie pozwala on wykonawcom, którzy zamierzają wskazać realną cenę oferty (nie zaś dostosowaną do zdolności finansowej), na ocenę, czy spełniają ten warunek, przed ustaleniem przez nich możliwości (m.in. technicznych, logistycznych, kadrowych, organizacyjnych) wykonania zamówienia i przed obliczeniem ceny, za jaką ewentualnie są w stanie to zamówienie wykonać;

3)      nie można wówczas uznać, że zamawiający precyzyjnie opisał warunek; ostateczna wysokość kwoty, jaką wykonawcy dysponują, lub do jakiej ewentualnie będą mieli dostęp, nie zależy bowiem od cech przedmiotu zamówienia, ale od tego, jaką cenę zdecydują się wskazać w swoich ofertach

– kontrola nr UZP/DKD/KND/8/17. 

Źródło: Informator UZP nr 1/2018

Opracowanie: