Przepisy art. 371–375 ustawy z 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych przyznają zamawiającym sektorowym uprawnienie, którego nie mają zamawiający klasyczni. Chodzi o możliwość ustanowienia i stosowania systemu kwalifikowania wykonawców. Jest to system, w którym jednorazowo ocenia się zdolności wykonawców do realizacji zamówień określonego rodzaju.
W doktrynie wskazuje się, że celem systemu kwalifikowania wykonawców „(...) jest usprawnienie procesu udzielania zamówień sektorowych. Ocena zdolności wykonawców do należytego wykonania określonych kategorii zamówień następuje tylko na etapie kwalifikowania wykonawców do systemu, a nie każdorazowo przy udzielaniu odrębnych zamówień objętych systemem. Umieszczenie wykonawcy w wykazie oznacza bowiem, że jest on uznany za zdolnego do wykonania zamówień objętych daną kategorią albo że jest uznany za dopuszczonego do udziału w postępowaniu wszczynanym w trybie art. 375 ustawy, tj. kiedy ustanowienie systemu kwalifikowania stanowi etap wszczynający konkretne postępowanie o udzielenie zamówienia sektorowego” (Mirella Lechna-Marchewka, Art. 371 w: Nowe PZP. Komentarz dostępny w Internecie: https://komentarzpzp.pl/strona-glowna/dzial-v/rozdzial-3/art-371/komentarz-do-art-371-ustawy, data dostępu: 16.09.2024).
Pierwszym krokiem, jaki musi podjąć zamawiający sektorowy, ustanawiając system kwalifikowania wykonawców, jest przekazanie do publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej ogłoszenia o systemie kwalifikowania wykonawców. W ogłoszeniu tym należy wskazać podstawy wykluczenia i warunki udziału w systemie kwalifikowania wykonawców oraz obiektywne kryteria i zasady funkcjonowania tego systemu.
Uregulowane muszą być zwłaszcza następujące kwestie: wpis do wykazu zakwalifikowanych wykonawców, ewentualna okresowa aktualizacja w zakresie warunków udziału i podstaw wykluczenia oraz okres obowiązywania systemu (w przypadku systemu kwalifikowania wykonawców ustanowionego na okres dłuższy niż 3 lata, ogłoszenie o systemie kwalifikowania wykonawców podlega publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej co roku).
System kwalifikowania wykonawców ustanawia się na czas oznaczony, w sposób umożliwiający wykonawcom składanie wniosków o dopuszczenie do udziału w systemie i ich aktualizację przez cały okres obowiązywania systemu.
Zamawiający sektorowy może zmienić okres obowiązywania systemu na jeden z dwóch sposobów, tj. poprzez przekazanie do publikacji w Dz.Urz. UE:
Następnym etapem w ramach systemu kwalifikacji wykonawców jest złożenie przez wykonawcę wniosku do zamawiającego. Wraz z wnioskiem wykonawca składa oświadczenie potwierdzające brak podstaw wykluczenia i o spełnianiu warunków udziału w systemie kwalifikowania wykonawców, określonych przez zamawiającego. Wykonawca – o ile żądał tego zamawiający – załącza również podmiotowe lub przedmiotowe środki dowodowe.
Zamawiający sektorowy ma obowiązek niezwłocznie poinformować wykonawcę o decyzji dotyczącej zakwalifikowania go do udziału w systemie kwalifikowania wykonawców. Ewentualne opóźnienie zamawiającego w podjęciu decyzji o zakwalifikowaniu wykonawcy do systemu nie może przekroczyć 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku przez wykonawcę. W sytuacji, gdy zamawiający odmawia dopuszczenia wykonawcy do udziału w systemie kwalifikowania, informuje go o tym fakcie niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie 15 dni od dnia podjęcia decyzji (przy czym decyzja musi być podjęta maksymalnie w ciągu 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku przez wykonawcę).
Wykonawcy dopuszczeni do udziału w systemie kwalifikowania wykonawców wpisywani są do wykazu zakwalifikowanych wykonawców, do odpowiedniej kategorii zamówień sektorowych, prowadzonego przez zamawiającego i aktualizowanego przez cały okres obowiązywania systemu. Dzięki wpisaniu do wykazu wykonawcy nie muszą potwierdzać braku podstaw wykluczenia oraz spełniania warunków udziału wskazanych w ogłoszeniu o systemie kwalifikowania wykonawców przy kolejnych zamówieniach objętych tą kategorią zamówień sektorowych. Jeżeli wykonawca przestał spełniać kryteria kwalifikacji wykonawców, to zamawiający informuje go o zamiarze skreślenia z wykazu nie później niż 15 dni przed planowanym skreśleniem.
Zamawiający sektorowy prowadzący wykaz zakwalifikowanych wykonawców w ramach systemu kwalifikacji wykonawców może – w trybie przetargu ograniczonego lub trybach negocjacyjnych – odstąpić od odrębnego wszczynania postępowania poprzez ogłoszenie o zamówieniu i wszcząć je przez przekazanie do publikacji ogłoszenia o istniejącym systemie.
W takim przypadku ogłoszenie o systemie kwalifikowania wykonawców stanowi zaproszenie do ubiegania się o udzielenie zamówienia. Dzięki temu wykonawców zakwalifikowanych w systemie kwalifikowania wykonawców w określonej kategorii zamówień sektorowych automatycznie uważa się za dopuszczonych do udziału w postępowaniu.
Zobacz także: ZAMÓWIENIA SEKTOROWE, WARUNKI UDZIAŁU W POSTĘPOWANIU, WYKLUCZENIE WYKONAWCY