UMOWA O ZAMÓWIENIE PUBLICZNE

Zasadniczo Pzp stawia znak równości pomiędzy umową w sprawie zamówienia publicznego a zamówieniem publicznym, co zostało wprost wyrażone w art. 2 pkt 13 Pzp:

Ilekroć w ustawie jest mowa o zamówieniach publicznych – należy przez to rozumieć umowy odpłatne zawierane między zamawiającym a wykonawcą, których przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane.

Z definicji wynika kilka cech umowy w sprawie zamówienia publicznego. Podstawowa to odpłatność (zamawiający wypłaca wynagrodzenie wykonawcy). Jeżeli umowa nie wiąże się z odpłatnością (np. darowizna), to z założenia nie dochodzi do udzielenia zamówienia publicznego (w tym kontekście kontrowersyjna jest umowa barteru, w której nie ma cechy odpłatności, ale istnieje uzasadniony pogląd, iż jest to umowa w sprawie zamówienia publicznego).

Umowa w sprawie zamówienia publicznego to umowa pomiędzy zamawiającym a wykonawcą, więc podwykonawca, bez względu na zakres prac oraz możliwe płatności bezpośrednie od zamawiającego, nigdy stroną umowy nie będzie. Umowy te zawierają niewiele elementów odróżniających je od innych umów cywilnoprawnych, jednak istniejące różnice, polegające głównie na dodatkowych obowiązkach nakładanych na strony umowy, są istotne.

Kluczowym aspektem w przypadku umów zawartych w ramach systemu zamówień publicznych jest fakt, iż muszą one być zawarte w formie pisemnej pod rygorem nieważności (art. 139 ust. 2 Pzp).

Kolejną cechą szczególną tych umów jest ograniczenie ram czasowych, na jaki są one zawierane. Termin obowiązywania umowy zasadniczo nie powinien przekraczać 4 lat od jej zawarcia, chyba że uzasadnione kwestie ekonomiczne przemawiają za terminem dłuższym. Umowy nie mogą być zawierane na czas nieoznaczony, z wyjątkiem umów na dostawę mediów komunalnych lub licencji, o których mowa w art. 143 ust. 1 Pzp. Celem jest zabezpieczenie interesu publicznego przed sztywnym wiązaniem się zamawiających wieloletnimi umowami, poprawienie konkurencyjności ofert i obniżenie kosztów uzyskania zamówienia.

Umowa o zamówienie publiczne powinna zawierać oprócz terminu, postanowienia dotyczące kar umownych związanych ze stosowaniem podwykonawstwa w umowach o roboty budowlane (art. 143d ust. 1 pkt 7 Pzp).

Umowa w sprawie zamówienia publicznego zawiera w szczególności postanowienia dotyczące:

7) wysokości kar umownych, z tytułu:

a) braku zapłaty lub nieterminowej zapłaty wynagrodzenia należnego podwykonawcom lub dalszym podwykonawcom,

b) nieprzedłożenia do zaakceptowania projektu umowy o podwykonawstwo, której przedmiotem są roboty budowlane, lub projektu jej zmiany,

c) nieprzedłożenia poświadczonej za zgodność z oryginałem kopii umowy o podwykonawstwo lub jej zmiany,

d) braku zmiany umowy o podwykonawstwo w zakresie terminu zapłaty.

Poza wskazanym wyjątkiem brak jest innych sytuacji, w których zamawiający ma obowiązek wprowadzać kary umowne do treści umowy. Jeżeli jednak wykonawca nie wywiązuje się właściwie z postanowień umownych, brak odpowiednich regulacji może być potraktowany jako niedopełnienie obowiązku należytego zabezpieczenia interesu zamawiającego.

Częstą sytuacją wśród zamawiających jest zawieranie umów o zamówienie publiczne, których treść nie zabezpiecza odpowiednio interesu publicznego. W sytuacji naruszania umowy przez wykonawcę zamawiający powinien mieć możliwość uzyskania rekompensaty za poniesione szkody, w tym nie tylko za szkody materialne.

Wysokość kar umownych zależy w zasadzie wyłącznie od zamawiającego i oceny ryzyka związanego z realizacją danego przedmiotu zamówienia. Ponadto umowy o roboty budowlane zawierane zgodnie z Pzp muszą obowiązkowo zawierać pewne dodatkowe, poza karami umownymi, postanowienia dotyczące podwykonawstwa.

Kolejnym elementem odróżniającym umowy w sprawie zamówienia publicznego od pozostałych umów cywilnoprawnych są szczególne, limitowane prawnie, przesłanki modyfikacji treści umowy (art. 144 Pzp) oraz dodatkowe przesłanki przerwania biegu umowy (odstąpienia, rozwiązania) – art. 145–146 Pzp. Nie ma więc zastosowania w pełni zasada swobody umów (art. 353¹ Kodeksu cywilnego).

Istotnym wyróżnikiem umów zawieranych w systemie zamówień publicznych jest ich jawność (art. 139 ust. 3 Pzp), która doznaje nielicznych wyjątków wynikających z przepisów o ochronie informacji niejawnych, tajemnicy przedsiębiorstwa oraz przepisów o ochronie danych osobowych.

Patrz: Postępowanie o udzielenie zamówienia.