KRYTERIA POZACENOWE

Opis kryteriów oceny ofert wraz z podaniem wag tych kryteriów i sposobu oceny ofert zamawiający zamieszcza w dokumencie zamówienia tj. stosownie do trybu, w specyfikacji warunków zamówienia lub w opisie potrzeb i wymagań. Wagi przypisane każdemu z kryteriów mogą być wyrażone za pomocą przedziału z odpowiednią rozpiętością maksymalną.

Zmiana w toku postępowania w zakresie kryteriów oceny ofert powoduje pojawienie się obowiązku wydłużenia terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo terminu składania ofert o czas niezbędny na ich przygotowanie lub wprowadzenie zmian we wnioskach albo ofertach.

Środkami służącymi potwierdzeniu zgodności oferowanych dostaw, usług lub robót budowlanych z wymaganiami, cechami lub kryteriami określonymi w opisie kryteriów oceny ofert są przedmiotowe środki dowodowe, składane przez wykonawców wraz z ofertą i niepodlegające uzupełnieniu.

Ustawodawca zawarł przykładowe wyliczenie pozacenowych kryteriów możliwych do zastosowania w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego.

Według ustawodawcy, kryteriami oceny ofert są obok ceny lub kosztu w szczególności:

1)     jakość, w tym parametry techniczne, właściwości estetyczne i funkcjonalne takie jak dostępność dla osób niepełnosprawnych lub uwzględnianie potrzeb użytkowników;

2)     aspekty społeczne, w tym integracja zawodowa i społeczna osób, o których mowa w art. 94 ust. 1 ustawy Pzp;

3)     aspekty środowiskowe, w tym efektywność energetyczna przedmiotu zamówienia;

4)     aspekty innowacyjne;

5)     organizacja, kwalifikacje zawodowe i doświadczenie osób wyznaczonych do realizacji zamówienia, jeżeli mogą mieć znaczący wpływ na jakość wykonania zamówienia;

6)     serwis posprzedażny, pomoc techniczna, warunki dostawy takie jak termin, sposób lub czas dostawy, oraz okres realizacji.

Zamawiający jest uprawniony stosować wyłącznie takie pozacenowe kryteria, które odnoszą się do przedmiotu zamówienia. Oznacza to, że dopuszczalne kryteria dotyczą robót budowlanych, dostaw lub usług będących przedmiotem zamówienia w dowolnych aspektach oraz w odniesieniu do dowolnych etapów ich cyklu życia, w tym do elementów składających się na proces produkcji, dostarczania lub wprowadzania na rynek, nawet jeżeli elementy te nie są istotną cechą przedmiotu zamówienia.

Kryteria muszą być sformułowane w sposób jednoznaczny i precyzyjny, aby zapewnić zachowanie uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców. Stosowane kryteria muszą być zobiektywizowane (albo w możliwie najwyższym stopniu pozbawione subiektywizmu), mierzalne i opisane w taki sposób, ażeby żaden z wykonawców nie miał wątpliwości, jak zostanie oceniona jego oferta na etapie oceny ofert.

Zamawiający określa kryteria oceny ofert w sposób jednoznaczny i zrozumiały, umożliwiający sprawdzenie informacji przedstawianych przez wykonawców. Będzie następnie zobowiązany do tego, aby zapewnić możliwość weryfikacji prawdziwości danych, na podstawie których wykonawcy zostały przyznane punkty podczas oceny ofert. Zamawiający powinien zatem tak skonstruować zapisy umowy, aby możliwa była weryfikacja, czy wykonawca wywiązuje się z przyjętego na siebie zobowiązania w trakcie realizacji umowy.

Jeżeli wykonawca uchybi obowiązkowi w deklarowanym w ofercie zakresie, wówczas powinny zostać wyciągnięte wobec niego konsekwencje w postaci obowiązku zapłacenia kar umownych, a w skrajnych przypadkach, nawet odstąpienia od umowy.

Kryteria pozacenowe nie mogą dotyczyć właściwości wykonawcy, w szczególności jego wiarygodności ekonomicznej, technicznej lub finansowej. Tym samym, ocenie w ramach kryteriów mogą podlegać kwalifikacje zawodowe i doświadczenie osób wyznaczonych do realizacji zamówienia, nie zaś samego wykonawcy.

Doświadczenie wykonawcy jest weryfikowane wyłącznie na podstawie warunków udziału w postępowaniu, a posiadanie przez wykonawcę doświadczenia w większym zakresie niż minimalnie wymagane, nie może stanowić podstawy do przyznania wykonawcy dodatkowych punktów w ramach oceny z zastosowaniem kryteriów.

Składy orzekające KIO wypracowały również stanowiska w zakresie mniej oczywistych niż doświadczenie wykonawcy, kryteriów, które jako dotyczące właściwości wykonawcy, są niedopuszczalne. Należą do nich:

• kryterium zdolności do terminowego wykonania przedmiotu zamówienia i jego możliwości finansowych poniesienia dodatkowego ciężaru obciążenia zabezpieczeniem należytego wykonania umowy (zobacz wyrok KIO z 13 maja 2016 r., sygn. akt KIO 674/16);
• kryterium liczby osób zatrudnionych na umowę o pracę jako ingerencja w sposób i wewnętrzną organizację realizacji zamówienia przez danego wykonawcę (zobacz wyrok KIO z 6 września 2018 r., sygn. akt KIO 1696/18).

Obowiązek zastosowania kryteriów pozacenowych zachodzi w przypadku:

• stosowania trybu dialogu konkurencyjnego (art. 171 ust. 1 ustawy Pzp),
• stosowania trybu partnerstwa innowacyjnego (art. 204 ust. 1 ustawy Pzp),
• postępowań, których przedmiot zamówienia obejmuje świadczenia z zakresu działalności twórczej lub naukowej, których rezultatu nie można z góry opisać w sposób jednoznaczny lub wyczerpujący (art. 243 ustawy Pzp).

Co więcej, zamawiający publiczni, będący m.in. jednostką sektora finansów publicznych, co do zasady, są zobowiązani stosować kryteria pozacenowe o wadze co najmniej 40% w prowadzonych przez siebie postępowaniach. Odstąpienie od tego wymogu jest dopuszczalne wówczas, gdy w opisie przedmiotu zamówienia zostaną określone wymagania jakościowe odnoszące się do co najmniej głównych elementów składających się na przedmiot zamówienia. Opis, o którym mowa, gwarantować ma to, że wykonawcy zaoferują przedmiot zamówienia bez różnic jakościowych, realizowany w taki sam sposób i na takich samych zasadach. W takich okolicznościach wykonawcy mogą konkurować ze sobą wyłącznie lub przede wszystkim ceną.

Stanowiąc kryteria pozacenowe, należy mieć na uwadze obowiązek zachowania zasady efektywności ekonomicznej. Zasada ta wyraża się w obowiązku udzielenia zamówienia w sposób zapewniający:

• zarówno najlepszą jakość przedmiotu zamówienia w stosunku do środków, które zamawiający może przeznaczyć na jego realizację, jak i
• najlepszy stosunek nakładów do efektów, w tym efektów społecznych, środowiskowych i gospodarczych.

Tym samym, celem zapewnienia efektywności ekonomicznej zakupu, w pierwszej kolejności zamawiający ustala wszystkie wymagania wobec świadczenia, a następnie weryfikuje, czy spełnienie wszystkich jest konieczne czy pożądane. Jeżeli dany wymóg zostanie określony jako pożądany, a jego spełnienie przez świadczenie jest uzasadnione, zasadne jest sformułowanie go w ramach kryteriów pozacenowych.

Jeżeli jednak, zamawiający jest przekonany co do tego, że wszelkie sformułowane przez niego cechy świadczenia powinny stanowić wymogi konieczne a dalsze podnoszenie standardów jakości w zamian za wyższą cenę świadczenia byłoby nieracjonalne, nie będzie podstawy, aby określać kryteria pozacenowe. Należy bowiem pamiętać, że gospodarne, celowe i efektywne wydatkowanie środków publicznych nie polega na ponoszeniu wyższych kosztów za świadczenie w zamian za nieistotne z punktu widzenia zamawiającego wzrosty jego jakości.

Zobacz także: WARUNKI UDZIAŁU W POSTĘPOWANIU, OCENA OFERT, OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA