Procedura odwoławcza po nowemu – 4 ważne zmiany (cz. I)

Nowelizacja ustawy Pzp z 22 czerwca 2016 r. (Dz.U. poz. 1020) wprowadza wiele zmian dotyczących środków ochrony prawnej. Oto 4 z nich:

1. W pierwszej kolejności należy wskazać na rozszerzenie katalogu czynności zamawiającego, na jakie przysługuje odwołanie w postępowaniach poniżej tzw. progu unijnego. Dotychczas wykonawcy mieli możliwość zakwestionowania w nich jedynie ich wykluczenia z postępowania bądź odrzucenia swojej oferty, a także w przypadku zastosowania przez zamawiającego niekonkurencyjnych trybów takich jak negocjacje bez ogłoszenia, wolna ręka czy zapytanie o cenę. Nowelizacja poszerza ten katalog dodatkowo o możliwość złożenia odwołania na:

• opis przedmiotu zamówienia,
• wybór najkorzystniejszej oferty.

Ustawodawca zauważył, że w sytuacji, w której żaden wykonawca nie został wykluczony z postępowania ani też żadna oferta odrzucona, decyzja zamawiającego w zakresie wyboru oferty nie może być skutecznie zaskarżona. Wykonawcom, którzy z taką decyzją się nie zgadzali, pozostawało jedynie wniesienie pisma ze sprzeciwem.

Podobnie rzecz się miała przy niezgodnym z przepisami opisie przedmiotu zamówienia. Jeżeli taki opis godził w interesy wykonawców, to w postępowaniu poniżej progów unijnych nie mieli oni istotnego wpływu czy narzędzi nacisku na zamawiającego. Nowelizacja – poszerzając katalog przedmiotów odwołania – zmieniła ten stan rzeczy.

2. Poruszając się kolejno po jednostkach redakcyjnych, należy wspomnieć o zmianach, jakie zostały dokonane w art. 180 i 182 ustawy Pzp. Mają one kosmetyczny charakter, ale były niezbędne z uwagi na czekającą nas pełną elektronizację zamówień publicznych.

W art. 180 ust. 4 oraz art. 183 ust. 6 ustawy Pzp ustawodawca wskazał na inne, równoważne w stosunku do kwalifikowanego certyfikatu, środki elektroniczne, za pomocą których można weryfikować elektroniczny podpis. Ustawodawca uporządkował katalog odnoszący się do możliwości pisemnego wnoszenia odwołania, choć wydaje się, że dotychczas oczywiste było, iż składając odwołanie w formie pisemnej wykonawcy dokonywali tego osobiście, przez pocztę lub za pośrednictwem posłańca. Zdecydowano się jednak wymienić te alternatywy wprost, przeciwstawiając im możliwość złożenia odwołania w formie elektronicznej podpisanej elektronicznym podpisem.

3. Mając na uwadze rozbieżności w interpretacji, ustawodawca wprowadził jednoznaczny przepis art. 185 ust. 8, zgodnie z którym „jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada w sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, termin upływa dnia następnego po dniu lub dniach wolnych od pracy”.

Zmiana ta jest konsekwencją opinii, którą 5 marca 2015 r. opublikował UZP. Była to odpowiedź wiceprezesa UZP na interpelację poselską dotyczącą terminu wniesienia odwołania. Wynika z niej, iż jeżeli ostatni dzień terminu upływa w sobotę, to termin ten kończy się następnego dnia roboczego, czyli w poniedziałek. UZP powołało się wówczas na rozporządzenie unijne dotyczące zasad obliczania okresów, dat i terminów z 1971 r., do którego odwołują się dyrektywy zamówieniowe z 2004 roku. Akt ten zrównuje soboty z niedzielami i innymi dniami ustawowo wolnymi od pracy.

Niestety dla wielu wykonawców KIO nie uwzględniało tejże opinii w swoich wyrokach, np. wyrok KIO 818/15, czy KIO 367/16: „Izba nie podzieliła prezentowanego przez odwołującego i przystępujących po jego stronie wykonawców poglądu i uznała, że termin na wniesienie odwołania w przedmiotowej sprawie, w świetle przepisów ustawy Pzp oraz kodeksu cywilnego, upłynął w sobotę 12 marca 2106 r., ponieważ na gruncie wskazanych regulacji sobota nie jest dniem ustawowo wolnym od pracy. Nadto Izba uznała, że przepisy przywołanego rozporządzenia nie mają bezpośredniej mocy obowiązującej w polskim porządku prawnym. Art. 3 ust. 4 ww. rozporządzenia faktycznie nakazuje uznanie, iż jeżeli ostatni dzień okresu (terminu) wyrażonego inaczej niż w godzinach jest dniem ustawowo wolnym od pracy, niedzielą lub sobotą, okres ten (termin) wygasa z upływem ostatniej godziny 5 następnego dnia roboczego, jednak dostrzeżenia wymaga, że wskazane rozporządzenie nie ma mocy bezpośredniego skutku w polskim porządku prawnym, z racji tego, że adresatem tego rozporządzenia nie są bezpośrednio organy i obywatele państw członkowskich UE, ale organy Unii Europejskiej uprawnione do stanowienia prawa (Parlament Europejski, Rada Unii Europejskiej, Komisja Europejska)”.

4. Aktualnie ustawa Pzp wprost wskazuje, że w sytuacji gdy termin na wniesienie odwołania przypadnie w sobotę, wówczas odwołanie wniesione w poniedziałek nie zostanie automatycznie odrzucone, jako wniesione po upływie terminu określonego w ustawie, jak to miało miejsce dotychczas.