Wykonawca wnosząc wadium w pieniądzu musi przelać je na rachunek zamawiającego

Wykonawca, niezależnie od wartości zamówienia, ma prawo swobodnie wybrać formę wadium z katalogu wskazanego w ustawie z 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (dalej: ustawa Pzp). Zamawiający natomiast, nie może tego prawa ograniczyć bądź wymagać wadium w innej niż określona ustawą Pzp postaci.

Zgodnie z art. 45 ust. 6 ustawy Pzp oferent może zdecydować, że wniesie wadium: w pieniądzu, poręczeniu udzielanym przez bank, spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową (z zastrzeżeniem, że to drugie ma zawsze pieniężny charakter) lub podmioty, o których mowa w art. 6b ust. 5 pkt 2 ustawy z 9 listopada 2000 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości a także w postaci gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej. Wykonawca może także złożyć wadium w kilku wymienionych formach.

Wybór formy wadium, a co za tym idzie, decyzja o poniesieniu związanych z nią kosztów jest elementem strategii wykonawcy i może wpływać na cenę oferty. W przypadku gwarancji bankowych i ubezpieczeniowych wykonawca musi liczyć się z koniecznością uiszczenia opłaty zarówno za samo rozpatrzenie wniosku o jej wystawienie (około 100–300 zł) jak i za wystawienie dokumentu (około 0,20%–0,30% wartości wadium za każdy rozpoczęty kwartał jego ważności). W odniesieniu do wadium gotówkowego wykonawcę obciążają jedynie koszty związane z dokonaniem przelewu, a wadium po terminie związania ofertą zostaje mu zwrócone wraz z odsetkami. Jednak w przypadku kontraktów o znacznej wartości i z długim okresem związania ofertą nie zawsze jest to korzystne. Pieniądz jest bowiem wówczas długo zamrożony na koncie zamawiającego.

Ustawodawca daje wykonawcom możliwość zmiany formy wniesionego wadium w okresie jego obowiązywania. W takiej sytuacji oferent jest zobowiązany zachować ciągłość zabezpieczenia. Oznacza to, że przykładowo w przypadku zmiany gwarancji bankowej na ubezpieczeniową wykonawca musi zadbać o to, by nowy dokument obowiązywał przynajmniej od dnia wycofania poprzedniej gwarancji aż do upływu terminu związania ofertą włącznie.

Najczęściej wybieranymi przez wykonawców formami, w jakich składane jest wadium, są pieniądz i gwarancje ubezpieczeniowe i bankowe. Wadium w pieniądzu wnoszone jest zazwyczaj w postępowaniach o mniejszej wartości i takich, w których obowiązuje krótszy termin związania ofertą. Jeżeli wadium jest niewielkiej wysokości, wykonawcom często nie opłaca się ponosić kosztów związanych z wnoszeniem go w innej niż pieniądz formie. W przypadku wadium gotówkowego wykonawca łatwiej też wydłuży jego ważność – w razie przesunięcia terminu związania ofertą. Wystarczy wówczas stosowne oświadczenie woli.

W przypadku wyboru pieniężnej formy wadium najważniejsze, by wykonawca pamiętał, że za datę wniesienia wadium uważa się dzień uznania rachunku bankowego zamawiającego. Dokonanie przelewu środków na pokrycie wadium musi więc nastąpić na tyle wcześnie, aby pieniądze fizycznie znalazły się na tym koncie przed upływem terminu składania ofert. Nie wystarczy przed tym dniem złożyć jedynie dyspozycji wykonania przelewu. Potwierdzenie tego stanowiska znajdziemy w wyroku Krajowej Izby Odwoławczej (dalej: KIO) z 12 listopada 2009 r. (sygn. akt KIO/UZP 1411/09). 

Zgodnie z dyspozycją art. 45 ust. 7 ustawy Pzp wadium wnoszone w pieniądzu wpłaca się przelewem na wskazany w siwz rachunek. Rodzi to wątpliwości, czy dopuszczalne jest dokonanie wpłaty gotówkowej na poczcie lub w placówce bankowej. Dominujące poglądy doktryny i orzecznictwa potwierdzają, że wadium można także wpłacić gotówką w banku lub na poczcie, choć spotykane są odmienne stanowiska. Tezę tę potwierdził m.in. wyrok KIO z 11 marca 2010 r. (sygn. akt KIO/UZP 141/10). Izba podkreśliła w nim, że okoliczność, czy pieniądze, które zostaną zaewidencjonowane na rachunku, będą przekazane poprzez wpłatę gotówki w kasie banku, czy przy wykorzystaniu polecenia przelewu, nie ma żadnego znaczenia z punktu widzenia zabezpieczenia interesów zamawiającego.

Podobne stanowisko KIO wyraziła w wyroku z 13 lutego 2009 r. (sygn. akt KIO/UZP 140/09), w którym wskazano, że określenie „wadium wnoszone w pieniądzu wpłaca się przelewem”, nie może zostać zawężone jedynie do jednego sposobu płatności realizowanych przez banki, to jest tylko do polecenia przelewu. Wpłacenie wadium gotówką na rachunek bankowy zamawiającego nie może zatem być podstawą wykluczenia wykonawcy z postępowania.

Także wpłata pieniędzy w kasie zamawiającego – zgodnie z dominującą linią orzeczniczą – nie powinna rodzić konsekwencji w postaci odrzucenia oferty. Jak stwierdziła Izba w jednym z orzeczeń – mimo iż uiszczenie wadium gotówką w kasie jest formą wadium niezgodną z ustawą Pzp, to jednak oferta wykonawcy zostaje wówczas zabezpieczona (wyrok KIO z 14 lipca 2008 r.; sygn. akt KIO/UZP 663/08).

Wadium w pieniądzu zamawiający ma obowiązek przechowywać na oprocentowanym rachunku. Następnie zwraca je wykonawcy wraz z należnymi odsetkami. Ich wysokość zależy od rodzaju konta prowadzonego przez zamawiającego. Są to raczej niewielkie sumy wynikające z bieżących nisko oprocentowanych rachunków.