Zamawiający musi udzielić zamówienia w odpowiednim czasie

Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną zamawiającego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. WSA w orzeczeniu z 24 kwietnia 2012 r. (sygn. akt V SA/Wa 324/12) oddalił skargę na decyzję Prezesa UZP w sprawie nałożenia kary pieniężnej w wysokości 30.000 zł za nieprawidłowe zastosowanie trybu zamówienia z wolnej ręki. Prezes UZP stwierdził bowiem, że nie ma żadnych podstaw do stosowania wolnej ręki. W szczególności nie została spełniona przesłanka mówiąca o tym, że przetarg jest w stanie zrealizować tylko jeden wykonawca z przyczyn technicznych o obiektywnym charakterze. Chodzi bowiem o to czy faktycznie żadne wykonawca nie jest w stanie zrealizować zamówienia, a nie to, ze po prostu w danej chwili żaden nie jest zainteresowany danym przetargiem. Ponadto samo przekonanie bowiem, że nie złożona została w tym postępowaniu ani jedna oferta nie podlegającej odrzuceniu oraz podejrzenie, że następne procedury prowadzone w trybach konkurencyjnych nie dają gwarancji, że takie oferty się pojawią jest niewystarczające.

Na uwagę zasługuje również fakt, w jaki sposób i w jakim czasie zamawiający przygotowywał się do przeprowadzenia postępowania o zamówienie, w tym przypadku przetargu na zagospodarowanie popiołu dennego o kodzie 10 01 82 z bloku 460 MW elektrowni. W toku sprawy ustalono, że jednostka zamawiająca planowała dokonać pierwszego wypustu popiołu dennego na początku września 2008 roku, przy czym decyzja o przeprowadzeniu postępowania w trybie przetargu nieograniczonego podjęta została na początku marca 2008 r. Natomiast ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane dopiero w czerwcu 2008 r., a termin składania ofert wyznaczono na sierpień tego samego roku. Tym samym zamawiający zarezerwował sobie niecały miesiąc na przeprowadzenie procedury przetargowej, wybór najkorzystniej oferty, zawarcie umowy z wykonawcą i przystąpienie do jej realizacji, co w przypadku trybu nieograniczonego jest zdecydowanie niewystarczającym terminem.

Prezes UZP podkreślił, że do obowiązków zamawiającego należy działanie z należytą starannością. Należy to odnieść również do konieczności odpowiedniego zaplanowania i przeprowadzenia postępowania o zamówienie publiczne w odpowiednim terminie. Powinien on, uwzględniać czas niezbędny do rzetelnego przeprowadzenia procedury, w tym np. do ewentualnego wezwania wykonawców do uzupełnienia dokumentów, badania i oceny ofert lub złożenia odwołania. Jeżeli zamawiający nie działa z należytą starannością w tym zakresie, to nie może później powoływać się na konieczność natychmiastowego udzielenia zamówienia i zastosowania wolnej ręki. Jest to bowiem jego wina i zaniedbanie.

Sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który podzielił stanowisko Prezesa UZP i oddalił skargę zamawiającego. Ten z kolei wniósł skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który również oddalił zarzuty zamawiającego. Wyrok jest prawomocny.

NSA uznał, że skarżący w żaden sposób nie wykazał spełnienia przesłanek uprawniającego go do zastosowania w danym postępowaniu trybu z wolnej ręki. Skład orzekający podkreślił bowiem, że sytuacje niemożliwe do przewidzenia, na które powołuje się zamawiający muszą być obiektywnie oceniane, w szczególności są to zjawiska losowe i niezależne od zamawiającego (np. katastrofy, awarie). Nie można za takowe uznać sytuacji, w której jednostka zamawiająca działała po prostu w sposób opieszały i to z jej winy czynności nie zostały wykonane w odpowiednim i „bezpiecznym” terminie. Zamawiający musi bowiem przygotować się odpowiednio wcześniej do realizacji inwestycji, w szczególności jeśli jest ona trudna, skomplikowana i prototypowa.

Opracowanie: Anna Śmigulska-Wojciechowska