WYKLUCZENIE WYKONAWCY

Oznacza to zarazem uznanie ofert złożonych przez tych wykonawców za odrzucone, nawet wówczas, gdy są prawidłowe. Wykluczenie dotyczy podmiotu, a więc wykonawcy biorącego udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, natomiast odrzucenie dotyczy przedmiotu, czyli oferty złożonej w postępowaniu.

Z postępowania wyklucza się wykonawców, którzy nie spełniają, po pierwsze, tzw. pozytywnych warunków udziału w postępowaniu, określonych przez zamawiającego w oparciu na treść art. 22 ustawy z 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych, a po drugie, tzw. warunków negatywnych, wynikających z przepisów art. 24 ustawy Pzp.

Zgodnie z art. 22 Pzp o udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wykonawcy, którzy nie podlegają wykluczeniu oraz spełniają warunki udziału w postępowaniu, jeśli zostały one określone przez zamawiającego w ogłoszeniu o zamówieniu lub w zaproszeniu do potwierdzenia zainteresowania. Warunki te mogą dotyczyć kompetencji lub uprawnień do prowadzenia określonej działalności zawodowej, jeżeli wynika to z odrębnych przepisów, sytuacji ekonomicznej lub finansowej i zdolności technicznej lub zawodowej.

Zamawiający może zastrzec w ogłoszeniu o zamówieniu, że o udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wyłącznie zakłady pracy chronionej oraz inni wykonawcy, których działalność obejmuje społeczną i zawodową integrację osób będących członkami grup społecznie marginalizowanych.

Wśród warunków, które może spełnić wykonawca, zwraca uwagę kwestia jego polegania przy realizacji zamówienia na zdolnościach technicznych, zawodowych lub sytuacji finansowej innych podmiotów (art. 22a Pzp).

Ponadto zamawiający może wymagać, aby zamawiający byli wpisani do jednego z rejestrów zawodowych lub handlowych Unii Europejskiej; aby spełniali określone warunki dotyczące ich sytuacji finansowej lub ekonomicznej lub wykazali się określonym poziomem wykształcenia, kwalifikacji zawodowych pracowników czy potencjału technicznego.

Warunki negatywne uprawniające od wykluczenia wykonawcy z udziału w postępowaniu wymienione są enumeratywnie na długiej liście w art. 24 ust. 1 Pzp.

Co oczywiste, wyklucza się wykonawcę, który nie wykazał spełniania warunków udziału w postępowaniu lub nie został zaproszony do negocjacji lub złożenia ofert wstępnych albo ofert, lub nie wykazał braku podstaw wykluczenia (art. 24 pkt 12).

Jednak już w pkt 13–15 tego artykułu wskazuje się, że wykluczeniu podlega wykonawca będący osobą fizyczną, którego prawomocnie skazano za różnego rodzaju przestępstwa, m.in. skarbowe czy terrorystyczne, wobec którego wydano wyrok czy decyzję administracyjną o zaleganiu z uiszczeniem podatków i innych obowiązkowych składek. Kolejne punkty odnoszą się do wprowadzenia zamawiającego w błąd w istotnych kwestiach odnoszących się do spełniania przez wykonawcę warunków udziału w postępowaniu, bezprawnego wpływania na zamawiającego, by zyskać przewagę nad konkurentami, m.in. przez zmowy z innymi wykonawcami czy korzystanie z wiedzy zdobytej podczas udziału w przygotowaniu postępowania.

W pkt 21–22 art. 24 ust. 1 Pzp wymieniono takie powody bezwarunkowego wykluczenia wykonawcy, jak orzeczony przez sąd zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne na podstawie ustawy z 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary czy orzeczenie takiego zakazu tytułem środka zapobiegawczego.

Wyklucza się też wykonawców, którzy należąc do tej samej grupy kapitałowej, w rozumieniu ustawy z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, złożyli odrębne oferty, jeśli nie wykażą, że istniejące między nimi powiązania nie prowadzą do zakłócenia konkurencji.

Oprócz wymienionych wyżej wykluczeń obligatoryjnych art. 24 Pzp zawiera kolejną listę takich, które mogą być zastosowane fakultatywnie. Według ust. 5 tego artykułu z postępowania zamawiający może wykluczyć wykonawcę, który naruszył przepisy ustawy z 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne lub którego upadłość ogłoszono na mocy ustawy z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe; wykonawcę, który poważnie naruszył obowiązki zawodowe, w szczególności nie wykonał lub nienależycie wykonał zamówienie; pozostaje w relacjach określonych w art. 17 ust. 1 pkt 2–4 z zamawiającym lub osobami powiązanymi z nim w postępowaniu.

Inne przewinienia stwarzające możliwość wykluczenia wykonawcy to np. nienależyte wykonanie wcześniejszej umowy o zamówienie publiczne, które doprowadziło do rozwiązania tej umowy lub zasądzenia odszkodowania; prawomocne skazanie za wykroczenia przeciwko prawom pracowniczym lub przeciwko środowisku bądź naruszenie obowiązków dotyczących płatności podatków, opłat czy składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne.

Jeżeli zamawiający przewiduje wykluczenie wykonawcy na podstawie ust. 5, wskazuje podstawy wykluczenia w ogłoszeniu o zamówieniu, w specyfikacji istotnych warunków zamówienia lub w zaproszeniu do negocjacji (art. 24 ust. 6 Pzp).

Ustawodawca przewidział pewne złagodzenia dla wykluczeń obligatoryjnych. Sprecyzowano je w art. 24 ust. 7 pkt 1–5, który wskazuje m.in., że wykluczenie następuje w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 13 lit. a–c i pkt 14, gdy osoba, o której mowa w tych przepisach, została skazana za przestępstwo wymienione w ust. 1 pkt 13 lit. a–c, jeżeli nie upłynęło 5 lat od dnia uprawomocnienia się wyroku potwierdzającego zaistnienie jednej z podstaw wykluczenia. Z warunku przedawnienia skorzystają też niektórzy wykonawcy skazani za inne przestępstwa lub wykroczenia.

Wykonawca, który podlega wykluczeniu na podstawie ust. 1 pkt 13 i 14 oraz 16–20 lub ust. 5, może przedstawić dowody na to, że podjęte przez niego środki są wystarczające do wykazania jego rzetelności, w szczególności udowodnić naprawienie szkody. Jeśli zamawiający uzna za wystarczające przedstawione dowody, uznaje wykonawcę za niepodlegającego wykluczeniu (art. 24 ust. 8–9 Pzp).

Zamawiający może wykluczyć wykonawcę na każdym etapie postępowania o udzielenie zamówienia.

Patrz: Poleganie na zasobach innych podmiotów; Warunki udziału w postępowaniu; Wykonawca/oferent.