ZAMÓWIENIA SPOŁECZNE

Sposób uwzględnienia aspektów społecznych w praktyce może różnić się w zależności od rodzaju zamówienia. Obowiązujące przepisy pozwalają na określenie wymagań dotyczących warunków realizacji zamówienia w sposób, który umożliwia odniesienie się do kwestii społecznych.

Ustawa z 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych odnosi się bezpośrednio do kwestii społecznych w następujących artykułach:

Artykuł 22 ust. 2 umożliwia zamawiającemu zastrzeżenie w ogłoszeniu o zamówieniu, że o udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wyłącznie zakłady pracy chronionej oraz inni wykonawcy, których działalność, lub działalność ich wyodrębnionych organizacyjnie jednostek, które będą realizowały zamówienie, obejmuje społeczną i zawodową integrację osób będących członkami grup społecznie marginalizowanych, w szczególności osób niepełnosprawnych, bezrobotnych, osób pozbawionych wolności lub zwalnianych z zakładów karnych, osób z zaburzeniami psychicznymi, bezdomnych itp.

Zgodnie z art. 22 ust. 2a, który jest przepisem komplementarnym w stosunku do przepisu art. 22 ust. 2, zamawiający określa minimalny procentowy wskaźnik zatrudnienia osób należących do jednej lub więcej kategorii, o których mowa w ust. 2, nie mniejszy niż 30%, osób zatrudnionych przez zakłady pracy chronionej lub wykonawców albo ich jednostki, o których mowa w ust. 2.

Artykuł 24 ust. 1 pkt 13–14 stanowi podstawę wykluczenia wykonawców, których prawomocnie skazano między innymi za przestępstwo handlu ludźmi oraz przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową (art. 189a oraz art. 218–220 Kodeksu karnego).

Artykuł 24 ust. 1 pkt 15 stanowi podstawę wykluczenia wykonawców, wobec których wydano prawomocny wyrok sądu lub ostateczną decyzję administracyjną o zaleganiu z uiszczeniem podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne.

Artykuł 24 ust. 5–7 pkt stanowi podstawę wykluczenia wykonawcy, którego prawomocnie skazano za wykroczenie przeciwko prawom pracownika lub wykroczenie przeciwko środowisku, jeżeli za jego popełnienie wymierzono karę aresztu, ograniczenia wolności lub karę grzywny nie niższą niż 3 000 zł lub wobec którego wydano ostateczną decyzję administracyjną o naruszeniu obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy, prawa ochrony środowiska lub przepisów o zabezpieczeniu społecznym, jeżeli wymierzono tą decyzją karę pieniężną nie niższą niż 3 000 złotych.

Artykuł 24 ust. 5 pkt 8 stanowi podstawę wykluczenia wykonawcy, który naruszył obowiązki dotyczące płatności podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, co zamawiający jest w stanie wykazać za pomocą stosownych środków dowodowych, z wyjątkiem przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 15, chyba że wykonawca dokonał płatności należnych podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne wraz z odsetkami lub grzywnami bądź zawarł wiążące porozumienie w sprawie spłaty tych należności.

Artykuł 29 ust. 3a zobowiązuje zamawiającego do określenia w opisie przedmiotu zamówienia na usługi lub roboty budowlane wymagania zatrudnienia przez wykonawcę lub podwykonawcę na podstawie umowy o pracę osób wykonujących wskazane przez zamawiającego czynności w zakresie realizacji zamówienia, jeżeli wykonanie tych czynności polega na wykonywaniu pracy w sposób określony w art. 22 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy.

Artykuł 29 ust. 4 umożliwia zamawiającemu zawarcie w opisie przedmiotu zamówienia wymagań związanych z realizacją zamówienia, które mogą obejmować aspekty gospodarcze, środowiskowe, społeczne, związane z innowacyjnością lub zatrudnieniem, w szczególności dotyczące zatrudnienia bezrobotnych, młodocianych, osób niepełnosprawnych itp.

Artykuł 29 ust. 5 oraz 6 stanowią, że w przypadku zamówień przeznaczonych do użytku osób fizycznych, w tym pracowników zamawiającego, zobowiązuje się zamawiającego do opisu przedmiotu zamówienia z uwzględnieniem wymagań w zakresie dostępności dla osób niepełnosprawnych lub projektowania z przeznaczeniem dla wszystkich użytkowników.

Artykuł 30 ust. 8 oraz 9 wskazuje, że w przypadku zamówień na roboty budowlane, dostawy i usługi zamawiający zapewnia m.in. dostosowanie projektu do potrzeb wszystkich użytkowników, w tym zapewnienia dostępności dla osób niepełnosprawnych.

Artykuł 30a stanowi, że w przypadku zamówień o szczególnych cechach, zamawiający może określić w opisie przedmiotu zamówienia w kryteriach oceny ofert lub w warunkach realizacji zamówienia określone oznakowanie, spełniające ściśle określone warunki.

Artykuł 36 ust. 2 pkt 8a i 9 dotyczą specyfikacji istotnych warunków zamówienia i spełniania wymagań zgodnie z art. 29 ust. 3a, odnoszących się do kwestii zatrudnienia osób na podstawie umowy o pracę przez wykonawcę lub podwykonawcę.

Artykuł 90 ust. 1, art. 91 ust. 1 oraz art. 138o również poruszają aspekty społeczne w kontekście m.in. prawa pracy i o zabezpieczeniu społecznym, uwzględnienia integracji zawodowej i społecznej przy wyborze najkorzystniejszej oferty oraz zastosowania specjalnego reżimu zamówień na usługi społeczne i inne szczególne usługi, który zamawiający może zastrzec w ogłoszeniu o zamówieniu.

Patrz: Warunki udziału w postępowaniu; Wykluczenie wykonawcy.