KIO 1647/16 WYROK dnia 19 września 2016 r.

Sygn. akt: KIO 1647/16 

WYROK 

z dnia 19 września 2016 r. 

Krajowa Izba Odwoławcza   -   w składzie: 

Przewodniczący:     Izabela Kuciak 

Protokolant:             Wojciech Świdwa 

po  rozpoznaniu  na  rozprawie  w  dniu  19  września  2016  r.  w  Warszawie  odwołania 

wniesionego  do  Prezesa  Krajowej  Izby  Odwoławczej  w  dniu  5  września  2016  r.  przez 

wykonawców wspólnie  ubiegających  się  o  udzielenie  zamówienia:  Impresa  Pizzarotti 

& C. S.p.A., Via A.M. Adorni 1, 43121 Parma (Włochy) i TSO S.A., Chemin du Corpus de 

Grande  –  CS80035-77508  Chelles  (Francja),  adres  do  doręczeń:  ul.  E.  Plater  28,  00-688 

Warszawa  w  postępowaniu  prowadzonym  przez

  Zamawiającego  -  PKP  Polskie  Linie 

Kolejowe S.A., ul. Targowa 74, 03-734 Warszawa 

orzeka: 

Oddala odwołanie.  

2. Kosztami postępowania obciąża 

wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie 

zamówienia: Impresa Pizzarotti & C. S.p.A., Via A.M. Adorni 1, 43121 Parma (Włochy) i 

TSO S.A., Chemin du Corpus de Grande – CS80035-77508 Chelles (Francja), i: 

2.1.   zalicza  w  poczet  kosztów  postępowania  odwoławczego  kwotę 

20  000  zł  00  gr 

(słownie:  dwadzieścia  tysięcy  złotych  zero  groszy)  uiszczoną  przez 

wykonawców 

wspólnie  ubiegających  się  o  udzielenie  zamówienia:  Impresa  Pizzarotti  &  C. 

S.p.A.,  Via  A.M.  Adorni  1,  43121  Parma  (Włochy)  i  TSO  S.A.,  Chemin  du 

Corpus  de  Grande  –  CS80035-77508  Chelles  (Francja)  tytułem  wpisu  od 

odwołania; 

2.2.  zasądza od 

wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia: 

Impresa Pizzarotti & C. S.p.A., Via A.M. Adorni 1, 43121 Parma (Włochy) i TSO 

S.A.,  Chemin  du  Corpus  de  Grande  –  CS80035-77508  Chelles  (Francja)  na 

rzecz 

PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., ul. Targowa 74, 03-734 Warszawa kwotę 

3  600  zł  00  gr  (słownie:  trzy  tysiące  sześćset  złotych  zero  groszy),  stanowiącą 

koszty  postępowania  odwoławczego  poniesione  z  tytułu  wynagrodzenia 

pełnomocnika Zamawiającego.

Stosownie  do  art.  198a  i  198b  ustawy  z  dnia  29  stycznia  2004  r.  -  Prawo  zamówień 

publicznych (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 2164 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od 

dnia  jego  doręczenia  przysługuje  skarga  za  pośrednictwem  Prezesa  Krajowej  Izby 

Odwoławczej do Sądu Okręgowego w 

Warszawa – Praga w Warszawie.  

Przewodniczący: ……………………… 

Sygn. akt: KIO 1647/16 

Uzasadnienie 

Zamawiający prowadzi, w trybie przetargu ograniczonego, postępowanie o udzielenie 

zamówienia  publicznego,  którego  przedmiotem  jest  „  wykonanie  robót  budowlanych  w 

obszarze  LCS  Kutno  -  odcinek  Żychlin  -  Barłogi  w  ramach  projektu  pn.  „Prace  na  linii 

kolejowej  E20  na  odcinku  Warszawa-Poznań  pozostałe  roboty,  odcinek  Sochaczew-

Swarzędz,  realizowanego  w  ramach  unijnego  instrumentu  finansowego  Connecting  Europe 

Facility  (CEF)”.  Ogłoszenie  o  zamówieniu  zostało  opublikowane  w  Dzienniku  Urzędowym 

Unii Europejskiej w dniu 31 października 2015 r. pod numerem 2015/S 212-384199. 

W  przedmiotowym  postępowaniu  Odwołujący  wniósł  odwołanie  wobec  treści 

Specyfikacji  Istotnych  Warunków  Zamówienia  (SIWZ),  zarzucając  Zamawiającemu 

naruszenie następujących przepisów prawa: 

1)  art.  7  ust.  1  i  art.  29  ust.  2  ustawy  Pzp

  poprzez  dokonanie  opisu  przedmiotu 

zamówienia  w  sposób  utrudniający  uczciwą  konkurencję  i  naruszający  obowiązek 

zapewnienia  zachowania  uczciwej  konkurencji  oraz  równego  traktowania 

wykonawców; 

2)  art. 5, art. 353

 oraz art. 487 § 2 k.c. w zw.  z art. 14 i art. 139 ustawy Pzp poprzez 

ukształtowanie  postanowień  SIWZ  w  zakresie  warunków  umowy  z  przekroczeniem 

granic 

swobody 

kontraktowania, 

w 

tym 

przeniesienia 

na 

wykonawców 

niewspółmiernego  ryzyka  związanego  z  realizacją  projektu  w  sposób  podważający 

istotę umowy o wykonanie robót budowlanych; 

3)  art.  387  §  1  k.c.  w  zw.  z  art.  14  i  art.  139  ustawy  Pzp

  poprzez  ukształtowanie 

postanowień  SIWZ  w  zakresie  warunków  umowy  w  sposób  powodujący,  iż  niektóre 

ś

wiadczenia Wykonawcy będą niemożliwe do spełnienia. 

Powołując się na powyższe zarzuty Odwołujący wniósł o: 

1)  uwzględnienie odwołania w całości, 

2)  nakazanie  Zamawiającemu  zmiany  postanowień  SIWZ  oraz  jej  załączników,  w 

szczególności  projektu  budowlanego  i  wykonawczego,  w  sposób  zapewniający 

zgodność  opisu  przedmiotu  zamówienia  z  powołanymi  powyżej  przepisami  ustawy 

PZP, tj. poprzez: 

a)  usunięcie  opisów  technicznych  implikujących  rozwiązania  techniczne  konkretnych 

producentów  w  dokumencie  pn.:  „Projekt  Wykonawczy  B1.  LCS  Kutno  „PW.B1.9-

SRK-Opis_techniczny" poprzez: 

• 

2.6.2  9)  str.  23  -  usunięcie  fragmentu:  „Zasilanie  urządzeń  do  stwierdzania 

niezajętości  odstępu  blokowego  musi  być  realizowane  w  oparciu  o  układy  zasilania 

blokady liniowej”; 

• 

5.5  str.  99  we fragmencie  „(...)  jednodostępowej blokady  liniowej  ze  zintegrowanymi 

licznikami  osi  na  szlaku  Witonia  –  Kutno”  usunięcie  słów:  „ze  zintegrowanymi 

licznikami osi”; 

• 

5.5 str. 99 we fragmencie „(...) urządzeniami nowej jednodostępowej blokady liniowej 

ze  zintegrowanymi  licznikami  osi  na  szlaku  Kutno  –  Ostrowy”  usunięcie  słów:  „ze 

zintegrowanymi licznikami osi”; 

• 

5.5  str.  99  we fragmencie  „(...)  jednodostępowej blokady  liniowej  ze  zintegrowanymi 

licznikami osi na szlaku Kutno-Fiorek” usunięcie słów:

„ze  zintegrowanymi licznikami 

osi”; 

• 

5.5 str. 100 we fragmencie „(...) jednodostępowej blokady liniowej ze zintegrowanymi 

licznikami  osi  na  linii  Ponętów  –  Zamków”  usunięcie  słów:  „ze  zintegrowanymi 

licznikami osi”; 

• 

5.5 str. 100 we fragmencie „(...) jednodostępowej blokady liniowej ze zintegrowanymi 

licznikami  osi  na  linii  Ponętów  –  Barłogi”  usunięcie  słów:  „ze  zintegrowanymi 

licznikami osi”; 

• 

5.5 str. 100 we fragmencie „ (...) jednodostępowej blokady liniowej ze zintegrowanymi 

licznikami  osi  na  Unii  Zamków  –  Borysławice”  usunięcie  słów:  „ze  zintegrowanymi 

licznikami osi”; 

• 

5.5 str. 101 we fragmencie „(...) jednodostępowej blokady liniowej ze zintegrowanymi 

licznikami  osi  na  linii  Barłogi  –  Borysławice”  usunięcie  słów:  „ze  zintegrowanymi 

licznikami osi”; 

oraz  poprzez  zmianę  wszystkich  rysunków  z  projektów  budowlanych  i  wykonawczych, 

będących  częścią  dokumentacji  projektowej  w  taki  sposób,  aby  nie  wskazywały  na 

konieczność  zastosowania  blokady  liniowej  ze  zintegrowanymi  licznikami  osi  oraz 

zapewniającej  zastosowanie  urządzeń  stwierdzenia  niezajętości,  zasilanych  w  oparciu  o 

układy  zasilania  blokady  liniowej  (tzw.  blokady  autonomicznej),  stanowiącej  rozwiązania 

techniczne konkretnego producenta. 

b)  w  zakresie  Subkaluzuli  4.1 Warunków  Umowy  „Ogólne  zobowiązania Wykonawcy”  - 

nakazanie  Zamawiającemu  wykreślenie  zapisów  pkt  11,  12,  13  w  brzmieniu 

przywołanym poniżej: 

„W  przypadku  niedotrzymania  z  winy  Wykonawcy  terminów  określonych  „Harmonogramem 

rzeczowo- finansowym” które skutkują koniecznością wprowadzenia nieplanowych zamknięć 

torowych,  Wykonawca  zobowiązuje  się  do  zwrotu  dla  PKP  Polskie  Linie  Kolejowe  S.A. 

wszelkich  kosztów  wynikających  z  wypłaconych  przewoźnikom  i  innym  podmiotom 

gospodarczym  kar  umownych,  odszkodowań  i  kosztów  z  tytułu  nienależytej  realizacji 

rozkładu jazdy pociągów, zgodnie  z  zasadami organizacji i udzielania  zamknięć torowych Ir 

19.” 

oraz 

„Ponadto  Wykonawca  pokryje  koszty  opóźnień  pociągów  powstałych  w  związku  z: 

nieterminowym  zgłoszeniem  planowanych  zamknięć  torowych,  które  uniemożliwiają 

uzgodnienie  z  przewoźnikami  opracowanego  na  czas  Robót  rozkładu  jazdy,  zgodnie  z 

zasadami  organizacji  i  udzielania  zamknięć  torowych  Ir  19,  jak  również:  nieuzgodnionym 

zajęciem torów czynnych podczas Robót, naprawą lub wymianą uszkodzonej podczas Robót 

infrastruktury, wprowadzeniem innych prędkości niż wskazane w Regulaminie tymczasowym 

prowadzenia  ruchu  w  czasie  wykonywania  Robót,  ograniczeniami  i  utrudnieniami  w 

prowadzeniu ruchu pociągów wynikającymi z awarii, usterek oraz innych sytuacji i wydarzeń, 

w tym naruszenia skrajni toru czynnego przez maszyny i urządzenia Wykonawcy.” 

oraz 

„Koszty z tytułu opóźnień pociągów naliczane będą na podstawie danych ujętych w Systemie 

Ewidencji  Pracy  Eksploatacyjnej  (SEPE),  natomiast  koszty  wprowadzenia  komunikacji 

zastępczej,  użycia  lokomotyw  do  przeciągania  pociągów  oraz  jazd  drogami  okrężnymi, 

według  faktur  przedłożonych  przez  przewoźników.  Z  uwagi  na  wiążące  Zamawiającego 

zobowiązania wynikające z umów zawartych na udostępnianie infrastruktury kolejowej, które 

powodują,  że  wyłącznie  dopuszczalnym  rozwiązaniem  jest  zawieranie  umów  na  realizację 

komunikacji zastępczej, przez Przewoźnika kolejowego, Strony zgodnie ustalają, że: 

a)  po otrzymaniu przez Zamawiającego, zgodnie z zawartą umową faktury od przewoźnika, 

Zamawiający refakturuje na Wykonawcę koszty wynikające z faktury z tytułu wykonania 

zastępczej komunikacji, 

b)  Wykonawca zobowiązuje się do  zapłaty ww. faktury wystawionej przez  Zamawiającego 

na rachunek bankowy wskazany w fakturze, w terminie 14 dni od daty jej otrzymania.” 

i zastąpienie ich następującą treścią: 

„W  przypadku  niedotrzymania  z  winy  Wykonawcy  terminów  określonych  „Harmonogramem 

rzeczowo  -  finansowym",  które  skutkują  koniecznością  wprowadzenia  nieplanowych 

zamknięć torowych, Wykonawca zobowiązuje się do zwrotu dla PKP Polskie Linie Kolejowe 

S.A.,  w  uzasadnionym  zakresie  wynikającym  z  przedstawionych  Wykonawcy  dowodów  w 

postaci  umów,  dowodów  zapłaty,  itp.,  niezbędnych  kosztów  wynikających  z  wypłaconych 

przewoźnikom i innym podmiotom gospodarczym kar umownych, odszkodowań i kosztów  z 

tytułu  nienależytej  realizacji  rozkładu  jazdy  pociągów,  zgodnie  z  zasadami  organizacji  i 

udzielania  zamknięć  torowych  Ir  19,  przy  czym  kwoty  ww.  kar  umownych,  odszkodowań  i 

kosztów  nie  będą  wyższe  niż  to  wynika  z  informacji  przedstawionej  Wykonawcy  przed 

terminem złożenia ofert w postępowaniu, którego wynikiem jest niniejsza umowa.” 

oraz 

„Ponadto  Wykonawca  pokryje,  w  uzasadnionym  zakresie  wynikającym  z  przedstawionych 

Wykonawcy  dowodów  w  postaci  umów,  dowodów  zapłaty,  itp.,  koszty  opóźnień  pociągów 

powstałych  w  związku  z:  nieterminowym  zgłoszeniem  planowanych  zamknięć  torowych, 

które  uniemożliwiają  uzgodnienie  z  przewoźnikami  opracowanego  na  czas  Robót  rozkładu 

jazdy,  zgodnie  z  zasadami  organizacji  i  udzielania  zamknięć  torowych  Ir  19,  jak  również: 

nieuzgodnionym  zajęciem  torów  czynnych  podczas  Robót,  naprawą  lub  wymianą 

uszkodzonej  podczas  Robót  infrastruktury,  wprowadzeniem  innych  prędkości  niż  wskazane 

w  Regulaminie  tymczasowym  prowadzenia  ruchu  w  czasie  wykonywania  Robót, 

ograniczeniami  i  utrudnieniami  w  prowadzeniu  ruchu  pociągów  wynikającymi  z  awarii, 

usterek  oraz  innych  sytuacji  i  wydarzeń,  w  tym  naruszenia  skrajni  toru  czynnego  przez 

maszyny  i  urządzenia  Wykonawcy,  przy  czym  kwoty  ww.  kar  umownych,  odszkodowań  i 

kosztów  nie  będą  wyższe  niż  to  wynika  z  informacji  przedstawionej  Wykonawcy  przed 

terminem złożenia ofert w postępowaniu, którego wynikiem jest niniejsza umowa.” 

oraz  

„Koszty  z  tytułu  opóźnień  pociągów  naliczane  będą  na  podstawie  obiektywnie 

weryfikowalnych  danych,  natomiast  koszty  wprowadzenia  komunikacji  zastępczej,  użycia 

lokomotyw  do  przeciągania  pociągów  oraz  jazd  drogami  okrężnymi,  według  treści  umów, 

zapisów  tachografów  i  innych  obiektywnie  weryfikowalnych  zestawień  stanowiących 

niepodważalny  dowód  realizacji  przewozu  zastępczego  oraz  faktur  przedłożonych  przez 

przewoźników  w  oparciu  o  stawki  nie  wyższe  niż  średnie  stawki  na  tego  rodzaju  usługi. 

Wszelkie żądania z tytułu wyżej wymienionych kosztów, kar umownych i odszkodowań będą 

skuteczne jedynie w przypadku przedstawienia Wykonawcy powołanych wyżej dokumentów 

w celu weryfikacji zasadności żądania i wysokości kosztów.” 

c)  w  Subklauzuli  8.3  Warunków  Umowy  (ostatni  akapit  na  str.  61  tomu  II  SIWZ) 

nakazanie Zamawiającemu wykreślenia zapisu w brzmieniu: 

„Inżynier  nie  zaakceptuje  Harmonogramu  rzeczowo-finansowego,  jako  zgodnego  z 

Kontraktem, w którym data zakończenia Robót, łącznie z dokonaniem wszelkich formalności 

przewidzianych  w  Kontrakcie,  w  tym  w  szczególności  uzyskanie  decyzji  o  pozwoleniu  na 

użytkowanie,  wykraczają  poza  Czas  na  Ukończenie  lub  który  został  sporządzony  z 

uwzględnieniem  roszczeń  nierozpatrzonych  bądź  odrzuconych  przez  Inżyniera  lub 

Zamawiającego zgodnie z Subklauzulą 20.1 Warunków Ogólnych.” 

d)  w Subklauzuli 8.7 Warunków Umowy nakazanie Zamawiającemu wykreślenia zapisu 

punktu h) w brzmieniu: 

„h)  za  nieprzedłożenie  lub  przekroczenie  terminu  przedłożenia  lub  nieuwzględnienie  uwag 

Inżyniera do Harmonogramu Rzeczowo - Finansowego albo brak jego aktualizacji w terminie 

ustalonym w Subklauzuli 8.3 Warunków Szczególnych - w wysokości 5 000,00 PLN za każdy

dzień zwłoki;” 

W  zakresie  zarzutu  naruszenia  art.  7  ust.  1  i  art.  29  ust.  2  ustawy  Pzp  poprzez 

niezapewnienie zachowania uczciwej konkurencji oraz równego traktowania wykonawców, w 

związku  z  dokonaniem  opisu  przedmiotu  zamówienia  w  sposób,  który  utrudnia  uczciwą 

konkurencję, Odwołujący wskazał: 

Odwołujący  wyjaśnił,  że  Zamawiający  w  SIWZ,  a  dokładnie  w  treści  Projektu 

Wykonawczego  (dokument:  PW.A2.09.01),  zamieścił  wymagania  dotyczące  urządzeń 

zabudowywanych  na  blokadzie  liniowej,  wskazując,  iż  jako  urządzenia  blokady  liniowej 

zaakceptuje  jedynie  urządzenia  zintegrowane  z  licznikami  osi  oraz  zapewniające  zasilanie 

dla  urządzeń  stwierdzania  niezajętości  w  oparciu  o  układy  zasilania  blokady  liniowej  (czyli 

tzw. blokadę liniową autonomiczną).  

Dokonany  w  ten  sposób  opis  przedmiotu  zamówienia  zawęża,  zdaniem 

Odwołującego,  w  sposób  nieuzasadniony  merytorycznie  i  funkcjonalnie  krąg  wykonawców, 

mogących  ubiegać  się  o  realizację  przedmiotowego  zamówienia,  a  tym  samym  narusza 

przepis art. 7 ustawy Pzp oraz art. 29 ust. 2 ustawy Pzp. 

Odwołujący  podał,  iż  blokada  autonomiczna:  ze  zintegrowanymi  licznikami  osi  oraz 

zapewniająca zasilanie  dla urządzeń stwierdzania niezajętości w oparciu o układy zasilania 

blokady liniowej, jest rozwiązaniem powodującym konieczność zabudowy osobnego systemu 

dla obsługi blokady samoczynnej.  

W  konsekwencji,  w  ocenie  Odwołującego,  przedmiotowe  rozwiązanie  jest 

nieekonomiczne,  bowiem  skutkuje  znacznym  wzrostem  kosztów  budowy  urządzeń  srk  w 

ramach  projektu,  a  także  wzrostem  kosztów  eksploatacji,  bez  korzyści  w  postaci  lepszej 

funkcjonalności, dostępności, itp.  

Ponadto,  jak  podał  Odwołujący,  dodatkowe  układy,  zapewniające  autonomiczność 

systemu, stanowią nowe ogniwa w łańcuchu bezpieczeństwa systemu, mogące rzutować na 

obniżenie jego poziomu.  

Zdaniem  Odwołującego,  podane  przez  Zamawiającego  wymagania  techniczne  dla 

blokady liniowej wskazują na rozwiązanie autonomiczne, które stosuje jeden z producentów 

obecnych  na  polskim  rynku,

  spośród  dwóch  dostawców,  posiadających  świadectwo  do 

dopuszczenia Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego („UTK”). 

Powyższe,  w  ocenie  Odwołującego,  w  sposób  oczywisty  prowadzi  do  braku 

możliwości zaoferowania przez Odwołującego i innych uczestników postępowania rozwiązań 

odpowiadających  wymogom  Zamawiającego,  ale  posiadających  inne  (równoważne  pod 

względem  funkcjonalnym)  rozwiązania  techniczne,  którymi  dysponują  niektórzy  z 

producentów obecnych na polskim rynku, posiadających świadectwo dopuszczenia UTK. 

Odwołujący podniósł, że określone przez Zamawiającego, w treści SIWZ, wymogi w 

zakresie przedmiotu zamówienia, nie mogą prowadzić do nieuzasadnionego faworyzowania 

jednych  i  tym  samym  do  dyskryminowania  innych  wykonawców,  korzystających  z  usług 

innych producentów. Każde odstąpienie od zasad udzielania zamówień publicznych poprzez 

formułowanie  wymogów  nadmiernych  lub  dyskryminujących  należy  uznać,  w  opinii 

Odwołującego,  za  działanie  niedopuszczalne  w  świetle  obowiązujących  przepisów  oraz 

ustawy Pzp. 

Zdaniem  Odwołującego,  wszystkie  aktualnie  dopuszczone  na  kolei  urządzenia: 

zarówno  zintegrowane  blokady  liniowe,  jak  i  inne,  są  bezpieczne,  posiadają  odpowiednie 

dokumenty  dopuszczenia  i  nie  ma  powodów,  by  na  etapie  ofertowania  ograniczać  się 

wyłącznie do urządzeń opierających się na zasadzie zliczania osi czy autonomicznej blokady 

liniowej. 

Odwołujący zwrócił uwagę, że podobna, do będącej powodem wniesienia odwołania, 

sytuacja  została  przedstawiona  w  wyroku  KIO  z  dnia  9  listopada  2012  r.,  sygn.  akt:  KIO 

2272/12,  LEX  nr  1230399. Wykonawca  wnosił  o  wykreślenie  niektórych  postanowień  SIWZ 

(spór  dotyczył  zaprojektowania  i  zbudowania  interfejsów  umożliwiających  komunikację 

systemu  ERTMS/ECTS  poziom  2,  z  urządzeniami  SRK,  których  to  Zamawiający  był 

właścicielem, a producentem tych urządzeń był podmiot konkurencyjny na rynku w stosunku 

do  Wykonawcy),  których  sformułowanie  w  jego  ocenie  preferowało  tylko  jednego 

Wykonawcę i de facto zmierzało do wykluczenia z postępowania innych oferentów, mających 

wiedzę  i  doświadczenie,  w  zakresie  objętym  przedmiotem  postępowania.  Zamawiający 

(którym  była  w  przedmiotowej  sprawie  także  PKP  Polskie  Linie  Kolejowe  S.A.)  uwzględnił 

zarzut  stawiany  przez  Wykonawcę,  wykreślając  postanowienia  SIWZ  naruszające  uczciwą 

konkurencję, a Izba potwierdziła zasadność działania Zamawiającego.

Zgodnie  natomiast  z  orzeczeniem  KIO  z  dnia  9  listopada  2012  r.,  sygn.  akt:  KIO 

2350/12, LEX nr 1230399: „każde uszczegółowienie przedmiotu zamówienia (warunków jego 

realizacji,  nałożenie  dodatkowych  obowiązków  umownych  etc.)  postawienie  dodatkowych 

warunków  udziału  w  postępowaniu,  czy  rozbudowanie  kryteriów  oceny  oferty  prowadzi  do 

ograniczenia  konkurencji”.  Zamawiający  zawęził  wymagania  SIWZ,  co  doprowadziło, 

zdaniem Odwołującego, do faworyzowania jednego z wykonawców działających obecnie na 

rynku, a tym samym do ograniczenia uczciwej konkurencji. 

W  związku  z  powyższym  Odwołujący  wniósł  o  wykreślenie  wskazanych  wyżej 

sformułowań i zastąpienie ich zgodnie z żądaniem Odwołującego. 

W zakresie zarzutu naruszenia art. 5, art. 353

 oraz art. 487 § 2 k.c. w zw. z art. 14 i 

art. 139 ustawy Pzp, Odwołujący podniósł: 

Zakres  ryzyk  przenoszonych  warunkami  umowy  SIWZ  na  Wykonawcę,  w  ocenie 

Odwołującego, jest nadmierny i tak szeroki, że podważa naturę umowy o roboty budowlane 

jako  umowy  wzajemnej,  której  istotą  jest  realizacja  określonego  obiektu  czy  zespołu 

obiektów przez wykonawcę.  

Odwołujący  podał,  że  w  oparciu  o  przytoczone  powyżej  postanowienia  Subkaluzuli 

4.1  „Ogólne  zobowiązania  Wykonawcy”,  stanowiącej  warunki  umowy  Wykonawca  (i) 

obciążany  jest  ryzykiem,  które  pozostaje  poza  jego  możliwościami  działania  i  kontroli,  a 

także konsekwencjami takimi jak (ii) niczym nieograniczone (i w żaden sposób niedające się 

z góry określić) koszty związane z transportem zastępczym przewoźników, opłaty, kary, itp. 

oraz  (iii)  ryzykiem  utraty  finansowania  całego  projektu  ze  środków  unijnych.  Wszystkie  te 

elementy, 

zdaniem 

Odwołującego, 

szczególnie 

zaś 

ryzyko 

zwrotu 

utraconego 

dofinansowania  unijnego,  powodują,  że  wykonawca  staje  się  w  istocie  rzeczy  inwestorem 

zastępczym, ponosząc w zasadzie całe ryzyko inwestycji, włącznie z organizacją (czy utratą) 

jej finansowania. 

Odwołujący  zwrócił  uwagę,  że  wyrażona  w  art. 353

  k.c.  zasada  swobody  umów  na 

gruncie  przepisów  ustawy  Pzp  podlega  ograniczeniom.  To  Zamawiający,  prowadząc 

postępowanie  o  udzielenie  zamówienia  publicznego  jest  stroną,  którą  ustawodawca 

wyposażył  w  instrumenty  prawne,  pozwalające  na  kształtowanie  zapisów  umowy. 

Zamawiający, działając w celu zaspokojenia potrzeb o charakterze publicznym i dysponując 

ś

rodkami publicznymi na sfinansowanie zamówienia, uzyskuje w praktyce silniejszą pozycję 

w ramach prowadzonego postępowania. Powyższe okoliczności nie mogą prowadzić jednak, 

w ocenie Odwołującego, do nadużywania silnej pozycji Zamawiającego w celu przeniesienia 

ryzyka związanego z realizacją projektu na wykonawcę.  

Odwołujący zwrócił uwagę, że stanowisko takie zostało wyrażone m.in. w wyroku KIO 

z  dnia  6  listopada  2014  r.,  sygn.  akt:  KIO  2177/14:  „Uprawnienie  zamawiającego  do 

kształtowania  przedmiotu  zamówienia  zgodnie  z  jego  potrzebami  nie  oznacza  prawa  do 

zupełnie  dowolnego  kształtowania  wymagań  SIWZ  (w  tym  warunków  umowy),  które  mogą 

prowadzić do obciążenia wykonawcy w stopniu wykraczającym ponad uzasadnione potrzeby 

zamawiającego.  (...)  Zamawiający  w  szczególności  ma  obowiązek  ukształtować  stosunek 

prawny  w  granicach  określonych  treścią  art.  353(1)  oraz  art.  5  k.c.,  co  oznacza,  że 

postanowienia 

umowne 

nie 

mogą 

być 

sprzeczne 

z 

właściwością 

stosunku 

zobowiązaniowego,  ustawą  lub  zasadami  współżycia  społecznego.  Właściwość  (naturę) 

stosunku  należy  rozumieć  jako  nakaz  respektowania  podstawowych  cech  stosunku 

kontraktowego, które stanowią o jego istocie”. Odwołujący podał, że w kontekście umowy o 

roboty  budowlane  jako  umowy  wzajemnej,  cechą  taką  jest  m.in.  zasada  ekwiwalentności 

ś

wiadczeń.  

Zdaniem Odwołującego, warto również przytoczyć pogląd wyrażony w wyroku KIO z 

dnia  27  marca  2014  r.,  sygn.  akt:  KIO  487/14:  „Zamawiający  jako  podmiot  uprawniony  do 

właściwie  jednostronnego  kształtowania  treści  umowy  o  zamówienie  publiczne,  nie  może 

swego  prawa  podmiotowego  nadużywać.  Kształtując  treść  umowy,  musi  mieć  na  uwadze 

ograniczenia  wynikające  z  art.  353(1)  k.c.,  a  także  z  innej  zasady  prawa  cywilnego  (art.  5 

k.c.),  zgodnie  z  którą  nie  można  czynić  ze  swego  prawa  użytku,  który  byłby  sprzeczny  ze 

społeczno-gospodarczym 

przeznaczeniem 

tego 

prawa 

lub 

zasadami 

współżycia 

społecznego”. 

Przenosząc  powyższe  rozważania  na  grunt  niniejszej  sprawy,  Odwołujący  podniósł, 

ż

e  za  sprzeczne  z  art.  5  i  art.  353

  k.c.  należy  uznać  objęte  zarzutem  zapisy  Warunków 

Umowy.  Odwołujący  zwrócił  uwagę,  że  w  ramach  wyceny  oferty,  wykonawca  musi 

uwzględnić  wszelkie  elementy,  mające  bezpośredni  wpływ  na  cenę  oraz  inne  szczegółowe 

warunki  realizacji  przedmiotu  zamówienia.  Za  czynnik  mający  szczególne  znaczenie  w  tym 

kontekście,  należy  bez  wątpienia  uznać,  w  ocenie  Odwołującego,  wysokość  oraz 

okoliczności  naliczania  kar  umownych  oraz  wszelkie  inne  elementy,  związane  z  ryzykiem 

finansowym ponoszonym przez wykonawcę.  

W  ocenie  Odwołującego  niedopuszczalnym  jest  formułowanie  zapisów  w  sposób, 

który przenosi finansowe ryzyko powodzenia inwestycji na wykonawców. Za takie działanie, 

zdaniem  Odwołującego,  należy  uznać  ustanowienie  kwestionowanych  zapisów  Warunków 

Umowy,  które  w  szczególności  stanowią  o  potencjalnym,  lecz  niewspółmiernym  obciążeniu 

Wykonawcy: 

• 

wszelkimi  kosztami,  wynikającymi  z  wypłaconych  przewoźnikom  i  innym  podmiotom 

gospodarczym, kar umownych, odszkodowań i kosztów z tytułu nienależytej realizacji 

rozkładu  jazdy  pociągów,  wobec  braku  możliwości  oszacowania  tych  kosztów  (np. 

wobec 

braku 

znajomości 

treści 

kontraktów 

zawartych 

ze 

wskazanymi 

przewoźnikami); 

• 

kosztami związanymi z opóźnieniami pociągów, z przyczyn wskazanych powyżej, 

• 

kosztami związanymi z utratą dofinansowania z UE. 

Zdaniem  Odwołującego,  opisywane  określenie  obowiązków  stron  umowy,  w 

projektowanych  przez  Zamawiającego  warunkach  umowy,  narusza  również  zasadę 

ekwiwalentności  świadczeń,  charakterystyczną  dla  umów  wzajemnych  (art.  487  §  2  k.c.), 

jaką jest umowa o roboty budowlane. 

Odwołujący  podał,  iż  powodzenie  realizacji  kontraktów,  o  tak  złożonej  specyfice, 

wiąże  się  z  ryzykiem,  zarówno  po  stronie  wykonawcy,  jak  i  Zamawiającego.  Biorąc  pod 

uwagę zakres czynności, które należy wykonać w ramach realizacji przedmiotu zamówienia, 

zapisy  SIWZ  winny  być,  w  ocenie  Odwołującego,  skonstruowane  w  sposób  wykluczający 

przeniesienie  tego  ryzyka  na  wykonawcę.  Tym  samym,  zdaniem  Odwołującego,  zapisy 

SIWZ  nie  powinny  doprowadzać  do  sytuacji,  w  której  ocena  ryzyka  i  jego  kalkulacja  jest 

utrudniona lub, jak w niniejszym przypadku, niemożliwa do wykonania. 

Odwołujący wyjaśnił, że wnioskowana treść pkt 11, 12 i 13 Subklauzuli 4.1 Warunków 

Umowy „Ogólne zobowiązania Wykonawcy” ma na celu modyfikację warunków umowy  w 3 

aspektach: po pierwsze, pozwala zracjonalizować ryzyko wykonawcy poprzez wskazanie, że 

może  on  być  zobowiązany  zwrócić  koszty  uzasadnione  czy  konieczne,  po  wtóre,  daje 

wykonawcy prawo  weryfikacji żądanych od niego kosztów, ograniczając tym samym ryzyko 

zupełnie  arbitralnego  i  „łatwego”  przerzucania  na  niego  kosztów  przez  Zamawiającego,  w 

końcu po trzecie, zmierza w kierunku umożliwienia wykonawcy zapoznania się z wysokością 

potencjalnych kar umownych, kosztów czy odszkodowań, co ma o tyle istotne znaczenie, że 

wykonawca  ma  możliwość  wyceny  tego  ryzyka,  także  np.  poprzez  zaaranżowanie 

odpowiedniej  polisy  ubezpieczenia  swojej  odpowiedzialności  cywilnej  w  ramach 

planowanego  przedsięwzięcia.  Brak  wnioskowanych  elementów  kreuje  dla  wykonawcy,  w 

ocenie  Odwołującego,  ryzyko  niedające  się  oszacować  ani  wycenić,  a  w  konsekwencji 

uniemożliwiające złożenie prawidłowej oferty. 

W zakresie zarzutu naruszenia art. 387 § 1 k.c. w zw. z art. 14 i art. 139 ustawy Pzp 

Odwołujący  wyjaśnił,  że  jak  wskazano  w  pkt  3.  żądań  niniejszego  odwołania,  Subklauzula 

8.3  Warunków  Umowy  zawiera  postanowienia,  które  przewidują,  że  Inżynier  Kontraktu  nie 

zaakceptuje  harmonogramu  „wykraczającego”  poza  datę  na  ukończenie  realizacji 

zamówienia,  zaś  postanowienia  Subklauzuli  4  dotyczą  związanych  z  ww.  harmonogramem 

kar umownych.  

Odwołujący zwrócił uwagę, że w przypadku, gdy z dowolnych przyczyn (w tym także 

z przyczyn nieleżących po stronie wykonawcy, np. z powodu opóźnienia zamawiającego) ma 

miejsce  opóźnienie  (i  to  tak  istotne,  że  ukończenie  robót  nie  jest  obiektywnie  możliwe  w 

czasie przewidzianym umową), to przedłożenie harmonogramu, który mógłby zaakceptować 

Inżynier Kontraktu jest zupełnie niemożliwe. 

Co więcej, kwestionowana klauzula powoduje również, zdaniem Odwołującego, że w 

przypadku  nierozpatrzenia  roszczeń  przez  Inżyniera  Kontraktu  (np.  z  powodu  jego 

opieszałości),  wykonawca  ma  przedstawić  harmonogram  nieobejmujący  nierozpatrzonych 

roszczeń, np. roszczenia o wydłużenie czasu na wykonanie prac. Tym sposobem, w ocenie 

Odwołującego, wykonawca staje przed wyborem (przymusowego) zrzeczenia się należnych 

mu i uzasadnionych roszczeń bądź przedstawienia harmonogramu nierealnego. 

Kwestionowane  postanowienia  SIWZ,  w  opinii  Odwołującego,  naruszają  zatem 

zarówno  przepisy  dotyczące  świadczenia  niemożliwego  (i  konsekwencji  w  postaci 

nieważności takiego zobowiązania, co dalej rzutuje na umowę i projekt o ogromnej wartości), 

jak  i  zasad  współżycia  społecznego  i  natury  umowy  o  roboty  budowlane  jako  umowy 

wzajemnej. 

Odwołujący  podał,  że  zarzucane  w  niniejszym  odwołaniu  naruszenia  przepisów 

ustawy mogą mieć istotny wpływ na wynik postępowania, gdyż uniemożliwiają sporządzenie 

i  złożenie  przez  wykonawcę  prawidłowej  oferty,  zgodnej  z  wymaganiami  Zamawiającego 

oraz  przepisami  prawa,  a  ponadto  uwzględniającej  ryzyko  wykonawcy  w  realizacji 

zamówienia. 

Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła, co następuje: 

W  Projekcie  wykonawczym  –  Część  9  –  Sterowanie  ruchem  kolejowym  w  pkt  2.6.2 

ppkt  9  zawarto  następujące  wymaganie:  „Zasilanie  urządzeń  do  stwierdzania  niezajętosci 

odstępów blokowych będzie realizowane w oparciu o układy zasilania blokady liniowej”. 

Jednocześnie  w  pkt  5.5  wspominanego  Projektu  znajdują  się  następujące 

postanowienia: 

„Szlak Witonia - Kutno na linii nr 16 Łódź Widzew - Kutno. 

Obsługa  urządzeń  srk  w  całym  obszarze  LCS  Kutno,  prowadzona  będzie  nawet  podczas 

przerwy transmisji w kablu światłowodowym pomiędzy urządzeniami nowej jednodostępowej 

blokady liniowej ze zintegrowanymi licznikami osi na szlaku Witonia - Kutno a siedzibą LCS 

Kutno. 

Szlak Kutno - Ostrowy na linii nr 18 Kutno - Piła Główna. 

Obsługa  urządzeń  srk  w  całym  obszarze  LCS  Kutno,  prowadzona  będzie  nawet  podczas 

przerwy transmisji w kablu światłowodowym pomiędzy urządzeniami nowej jednodostępowej 

blokady liniowej ze zintegrowanymi licznikami osi na szlaku Kutno - Ostrowy a siedzibą LCS 

Kutno. 

Szlak Kutno-Florek na linii nr 33 Kutno - Brodnica: Kutno-Florek. 

Obsługa  urządzeń  srk  w  całym  obszarze  LCS  Kutno,  prowadzona  będzie  nawet  podczas 

przerwy transmisji w kablu światłowodowym pomiędzy urządzeniami nowej jednodostępowej 

blokady  liniowej  ze  zintegrowanymi  licznikami  osi  na  szlaku  Kutno-Florek  a  siedzibą  LCS 

Kutno. 

Linia nr 740 Ponętów – Zamków. 

Obsługa  urządzeń  srk  w  całym  obszarze  LCS  Kutno,  prowadzona  będzie  nawet  podczas 

przerwy transmisji w kablu światłowodowym pomiędzy urządzeniami nowej jednodostępowej 

blokady liniowej ze zintegrowanymi licznikami osi na linii Ponętów - Zamków a siedzibą LCS 

Kutno. 

Linia nr 737 Ponętów – Barłogi. 

Obsługa  urządzeń  srk  w  całym  obszarze  LCS  Kutno,  prowadzona  będzie  nawet  podczas 

przerwy transmisji w kablu światłowodowym pomiędzy urządzeniami nowej jednodostępowej 

blokady liniowej  ze  zintegrowanymi licznikami osi na linii Ponętów - Barłogi a siedzibą LCS 

Kutno. 

Linia nr 544 Zamków – Borysławice. 

Obsługa  urządzeń  srk  w  całym  obszarze  LCS  Kutno,  prowadzona  będzie  nawet  podczas 

przerwy transmisji w kablu światłowodowym pomiędzy urządzeniami nowej jednodostępowej 

blokady  liniowej  ze  zintegrowanymi  licznikami  osi  na  linii  Zamków  -  Borysławice  a  siedzibą 

LCS Kutno. 

Linia nr 809 Barłogi – Borysławice. 

Obsługa  urządzeń  srk  w  całym  obszarze  LCS  Kutno,  prowadzona  będzie  nawet  podczas 

przerwy transmisji w kablu światłowodowym pomiędzy urządzeniami nowej jednodostępowej 

blokady  liniowej  ze  zintegrowanymi  licznikami  osi  na  linii  Barłogi  -  Borysławice  a  siedzibą 

LCS Kutno”. 

W Klauzuli 4 Wykonawca Sublkauzuli 4.1 Ogólne zobowiązania wykonawcy zawarte 

są m.in. następujące postanowienia: 

„11. 

W 

przypadku 

niedotrzymania 

z 

winy  Wykonawcy 

terminów 

określonych 

„Harmonogramem  rzeczowo-finansowym",  które  skutkują  koniecznością  wprowadzenia 

nieplanowych  zamknięć  torowych, Wykonawca  zobowiązuje  się  do  zwrotu  dla  PKP  Polskie 

Linie  Kolejowe  S.A.  wszelkich  kosztów  wynikających  z  wypłaconych  przewoźnikom  i  innym 

podmiotom  gospodarczym  kar  umownych,  odszkodowań  i  kosztów  z  tytułu  nienależytej 

realizacji  rozkładu  jazdy  pociągów,  zgodnie  z  zasadami  organizacji  i  udzielania  zamknięć 

torowych Ir 19. 

12.  Ponadto  Wykonawca  pokryje  koszty  opóźnień  pociągów  powstałych  w  związku  z: 

nieterminowym  zgłoszeniem  planowanych  zamknięć  torowych,  które  uniemożliwiają 

uzgodnienie  z  przewoźnikami  opracowanego  na  czas  Robót  rozkładu  jazdy,  zgodnie  z 

zasadami  organizacji  i  udzielania  zamknięć  torowych  Ir  19,  jak  również:  nieuzgodnionym 

zajęciem torów czynnych podczas Robót, naprawą lub wymianą uszkodzonej podczas Robót 

infrastruktury, wprowadzeniem innych prędkości niż wskazane w Regulaminie tymczasowym 

prowadzenia  ruchu  w  czasie  wykonywania  Robót,  ograniczeniami  i  utrudnieniami  w 

prowadzeniu ruchu pociągów wynikającymi z awarii, usterek oraz innych sytuacji i wydarzeń, 

w tym naruszenia skrajni toru czynnego przez maszyny i urządzenia Wykonawcy. 

13.  Koszty  z  tytułu  opóźnień  pociągów  naliczane  będą  na  podstawie  danych  ujętych  w 

Systemie  Ewidencji  Pracy  Eksploatacyjnej  (SEPE),  natomiast  koszty  wprowadzenia 

komunikacji  zastępczej,  użycia  lokomotyw  do  przeciągania  pociągów  oraz  jazd  drogami 

okrężnymi,  według  faktur  przedłożonych  przez  przewoźników.  Z  uwagi  na  wiążące 

Zamawiającego zobowiązania wynikające z umów zawartych na udostępnianie infrastruktury 

kolejowej, które powodują, że wyłącznie dopuszczalnym rozwiązaniem jest zawieranie umów 

na  realizację  komunikacji  zastępczej,  przez  Przewoźnika  kolejowego,  Strony  zgodnie 

ustalają, że: 

a)  po  otrzymaniu  przez  Zamawiającego,  zgodnie  z  zawartą  umową  faktury  od 

przewoźnika, Zamawiający refakturuje na Wykonawcę koszty wynikające z faktury  z 

tytułu wykonania zastępczej komunikacji, 

b)  Wykonawca  zobowiązuje  się  do  zapłaty  ww.  faktury  wystawionej  przez 

Zamawiającego  na  rachunek  bankowy  wskazany  w  fakturze,  w  terminie  14  dni  od 

daty jej otrzymania”. 

Izba  dopuściła  i  przeprowadziła  dowód  z  decyzji  Prezesa  Urzędu  Transportu 

Kolejowego  z  dnia  11  grudnia  2015  r.  ustalającej  warunki  udostępniania  infrastruktury 

kolejowej  przewoźnikowi  krajowemu  IC  przez  zarządcę  infrastruktury  PKP  PLK  na  rozkład 

jazy  pociągów  obowiązujący  od  dnia  13  grudnia  2015  r.  do  dnia  10  grudnia  2016  r.  na 

okoliczność  formy  odszkodowań  i  zasad  naliczania  kar  oraz  rozliczeń  z  tytułu  nienależytej 

realizacji  rozkładu  jazdy  pociągów  ustalając,  że  zgodnie  z  §  15  ust.  6  powołanej  decyzji 

obowiązującą  formę  odszkodowań  z  tytułu  nienależytego  wykonania  przedmiotowej  decyzji 

stanowią  kary.  Zasady  naliczania  kar  oraz  rozliczeń  w  zakresie  realizacji  rozkładu  jazdy 

pociągów zawarte są w Załączniku nr 7. 

Zgodnie z rzeczonym Załącznikiem nr 7: 

1.  „Do  rozliczeń  z  tytułu  nienależytej  realizacji  rozkładu  jazdy  pociągów  kwalifikują  się 

wszystkie  handlowe  pociągi  Przewoźnika,  które  ukończyły  jazdę  na  sieci  zarządzanej 

przez  Zarządcę  lub  zostały  przekazane  na  obszar  innych  zarządców  z  opóźnieniem 

większym niż 5 minut. 

2.  Przewoźnik może dochodzić od Zarządcy kar, jeżeli dla pociągów wymienionych w ust. 1 

zostaną spełnione jednocześnie poniższe warunki. 

1) pociąg Przewoźnika został uruchomiony ze stacji początkowej: 

a) zgodnie z rozkładem jazdy pociągów lub, 

b) z opóźnieniem, które zostało zakwalifikowane, jako wynikające z przyczyn leżących 

po stronie Zarządcy (w tym jego podwykonawców), Zagranicy i innego przewoźnika 

(dotyczy  opóźnień  pierwotnych  i wtórnych  powstałych  na  stacji  uruchomienia  tego 

pociągu); 

2) pociąg  Przewoźnika  został  opóźniony  na  drodze  przebiegu  z  przyczyn  leżących  po 

stronie Zarządcy i/lub innego przewoźnika. 

3.  Zarządca  może  dochodzić  od  Przewoźnika  kar,  jeżeli  zostaną  spełnione  poniższe 

warunki: 

1) pociąg  innego  przewoźnika  spełnił  warunki,  o  których  mowa  w  ust.  1  i  2,  i  został 

opóźniony  przez  pociąg  Przewoźnika.  W  szczególnych  sytuacjach,  Zarządca  na 

wniosek  Przewoźnika,  przedstawi  wyciąg  z  SEPE,  obrazujący  sytuację  techniczno-

ruchową, dotyczącą danego przypadku; 

2) pociąg Przewoźnika spełnił warunki, o których mowa w ust 1 i ust 2. pkt 1 lit a, a na 

drodze przejazdu został opóźniony tylko z przyczyn leżących po stronie Przewoźnika. 

W szczególnych sytuacjach, Zarządca na wniosek Przewoźnika, przedstawi wyciąg  z 

SEPE, obrazujący sytuację techniczno-ruchową, dotyczącą danego przypadku. 

4.  Postanawia się, że: 

1) przyczyny  opóźnienia  będą  kwalifikowane  zgodnie  z  zasadami,  o  których  mowa  w 

Instrukcji o kontroli biegu pociągów pasażerskich i towarowych Ir-14; 

2) w odstępstwie od uwagi w zakresie stosowania przyczyny opóźnienia zamieszczonej w 

Załączniku  nr  1a  Instrukcji  Ir-14  dotyczącej  kodu  51.7  opóźnieniem  pociągu 

gwarantującego  skomunikowanie  (jeżeli  nie  wynika  ono  z  pierwotnej  przyczyny)  lecz 

jest  następstwem  opóźnienia  pociągu  zdążającego  na  skomunikowanie,  obciążani 

będą  winni  opóźnienia  pociągu  zdążającego  na  skomunikowanie.  Jeżeli  w  trakcie 

korzystania  z  infrastruktury  kolejowej  wystąpią  ograniczenia  w  jej  korzystaniu, 

powodujące  konieczność  uruchomienia  przez  Przewoźnika  komunikacji  zastępczej  to 

opóźnienie pociągu, dla którego w części trasy wprowadzono komunikację zastępczą, 

oraz opóźnienia pociągów skomunikowanych kontowane będą na Przyczyny pochodne 

(wtórne) kod 94.1; 

3) stacjami początkowymi i końcowymi w zakresie rozliczeń z tytułu nienależytej realizacji 

rozkładu jazdy pociągów są stacje leżące na obszarze Zarządcy; 

4)  karom  nie  podlegają  przejazdy  pociągów  niehandlowych  i  pojazdów  kolejowych  z 

napędem, 

5) nie podlegają rozliczeniom opóźnienia pociągów: 

a) powstałe  w  wyniku  uruchomienia  pociągów  ratunkowych  jadących  do  miejsca 

wystąpienia  zdarzenia  lub  trudności  eksploatacyjnych/sytuacji  potencjalnie 

niebezpiecznych  na  liniach  kolejowych.  Opóźnienia  pociągów  spowodowane 

przejazdem  pociągu  ratunkowego  opisywane  będą  kodem  przyczyn  opóźnień 

przypisanym 

danemu 

zdarzeniu 

lub 

trudności 

eksploatacyjnej/sytuacji 

potencjalnie niebezpiecznej, 

b) spowodowane  sytuacją  nadzwyczajną  i  zdarzeniami,  które  bez  względu  na 

winnego ich powstania kontowane będą na przyczyny  zewnętrzne lub pochodne 

(wtórne) nieobciążające Przewoźnika i Zarządcy (grupy kodów przyczyn opóźnień 

8.  i  90.  według  Załącznika  nr  1  do  Instrukcji  Ir-14).  W  takich  przypadkach 

rozliczenia strat (w tym również kosztów za opóźnienia pociągów) realizowane są 

zgodnie z § 24 Instrukcji Ir-8, 

c) spowodowane 

nieprzewidzianymi 

zdarzeniami 

lub 

trudnościami 

eksploatacyjnymi/sytuacjami  potencjalnie  niebezpiecznymi,  w  wyniku  których 

zmianie  uległa  stacja  początkowa  lub  końcowa  (zmiana  relacji  w  trybie 

awaryjnym).  Opóźnienia  pociągów  wynikające  z  tych  zmian  opisywane  będą 

kodem przyczyn opóźnień (grupa przyczyn opóźnień 8. i 90. według Załącznika 1 

do 

Instrukcji 

lr-14) 

przypisanym 

danemu 

zdarzeniu 

lub 

trudności 

eksploatacyjnej/sytuacji potencjalnie niebezpiecznej, 

d) zakwalifikowane  na  kod  23.1  (Urządzenia  zasilania  trakcji  elektrycznej.  Spadki, 

zaniki,  brak  napięcia  w  sieci  trakcyjnej)  z  przyczyn  leżących  po  stronie  PKP 

Energetyka  S.A.  lub  innego  podmiotu  świadczącego  usługi  dystrybucji  i 

sprzedaży energii elektrycznej na cele trakcyjne, 

6) do  wyznaczenia  liczby  minut  opóźnień  przyjmuje  się  różnicę  pomiędzy  czasem 

rzeczywistego przyjazdu do stacji końcowej a czasem rozkładowego przyjazdu; 

7) podstawę  rozliczeń  dla  każdego  okresu  rozliczeniowego  w  zakresie  punktualności 

pociągów  stanowi  uzgodniona  z  Przewoźnikiem  autoryzowana  dokumentacja 

prowadzona  przez  Zarządcę  -  „Rozliczenie  jakości  świadczonych  usług”  (zakładka 

„Jakość”  -  raporty  należności  i  zobowiązań  PKP  PLK  wyliczany  automatycznie  w 

SEPE); 

8) rozliczenia,  dla  każdego  okresu  rozliczeniowego,  obejmujące  także  wyjaśnienia  w 

SEPE przypadków wątpliwych oznaczonych przez Przewoźnika symbolem „R” należy 

dokonać do 20. dnia następnego miesiąca po okresie rozliczeniowym, w przeciwnym 

razie koszt opóźnień niewyjaśnionych obciąża Zarządcę; 

9) na  podstawie  dokumentacji  prowadzonej  przez  Zarządcę,  o  której  mowa  w  pkt  7. 

Zarządca  określa  dla  wszystkich  uczestników  procesu  przewozowego  mających 

udział  w  powstaniu  opóźnienia  pociągu,  ich  procentowy  udział  w  globalnej  liczbie 

minut  opóźnienia  pociągu  mających  wpływ  na  jego  opóźnienie  na  stacji  końcowej 

bądź przekazania innemu zarządcy; 

10)  według  określonego  zgodnie  z  pkt  9  procentowego  udziału  w  opóźnieniu  pociągu, 

Zarządca ustala liczbę  minut opóźnienia przypisaną każdemu odpowiedzialnemu  za 

opóźnienia  pociągu  w  odniesieniu  do  liczby  minut  opóźnienia  pociągu  na  stacji 

końcowej (stacji przekazania innemu zarządcy - Zagranica). Liczba minut opóźnienia 

(minuty  obciążające)  obliczana  będzie  automatycznie  w  SEPE  „Rozliczenie  jakości 

ś

wiadczonych  usług”  zakładka  „Jakość”  i  po  przeliczeniu  przez  system  na  wielkość 

kar „Biling” będzie podstawą do wystawiania not obciążeniowych. 

5.  Uprawnienia  Zarządcy,  o  których  mowa  w  ust.  3,  nie  pozbawiają  Przewoźnika  prawa 

kwestionowania  ustaleń  poczynionych  przez  Zarządcę  w  zakresie  sposobu  naliczania 

kar, jak i określenia  zakresu odpowiedzialności podmiotów, po których stronie wystąpiły 

przyczyny opóźnienia pociągu. 

6.  Przejazdy  pociągów  realizowane  według  ZRJ,  skutkujące  zmianami  RRJ  lub  IRJ, 

rozliczane  są  z  opóźnień  w  stosunku  do  ZRJ,  zgodnie  z  zasadami  przedstawionymi  w 

ust.  1  -  4,  pod  warunkiem,  że  zastępczy  rozkład  jazdy  pociągów  został  przedstawiony 

Przewoźnikowi  z  zachowaniem  terminów  podanych  w  §  15  Regulaminu.  W  przypadku, 

gdy Zarządca nie dotrzyma terminów, o których mowa wyżej, opóźnienia i wcześniejsze 

odjazdy, rozliczane będą w stosunku do obowiązującego RRJ lub IRJ. 

7.  Przewoźnik, dokonuje weryfikacji i autoryzacji  jakości przejazdu pociągów na podstawie 

zakładki „autoryzacja” SEPE, zaznaczając opcję, „T – zgoda” lub w przypadku zgłoszenia 

zastrzeżeń  opcję  „R  –  reklamacje”  najpóźniej  w  ciągu  72  godzin  po  zakończeniu  biegu 

pociągu.  W  przypadku  braku  weryfikacji  i  autoryzacji  przejazdu  pociągu  w  ww.  terminie 

uznaje się, że Przewoźnik wyraził zgodę na zakwalifikowane przyczyny opóźnień. 

8.  W  przypadku  zgłoszenia  zastrzeżenia  przez  Przewoźnika,  co  do  prawidłowości  opisu 

przyczyny opóźnienia pociągu (odznaczenia w SEPE opcji „R – reklamacje”) wyznaczeni 

pracownicy  Zarządcy  zobowiązani  są  w  ciągu  72  godzin  od  chwili  złożenia  reklamacji 

zapisanej  w  SEPE  podjąć  decyzję  w  sprawie  zastrzeżeń  Przewoźnika.  Reklamacje  w 

zakresie nieprawidłowości przy opisywaniu przyczyn opóźnień pociągów po ww. okresie, 

składane nie później niż do 5. dnia następnego miesiąca, przyjmuje i rozpatruje w ciągu 8 

dni  Biuro  Eksploatacji  Centrali  PKP  PLK,  informując  Przewoźnika  o  sposobie 

rozpatrzenia  jego  zastrzeżeń.  W  przypadku  niekorzystnego  rozpatrzenia  zastrzeżeń 

Przewoźnikowi  przysługuje  prawo  do  złożenia  odwołania  w  terminie  do  15.  dnia 

następnego  miesiąca.  Ponadto,  Przewoźnik  może  żądać  od  Zarządcy  stosownej 

dokumentacji, związanej z opóźnieniem pociągu. 

9.  Przewoźnik  może  dochodzić  od  Zarządcy  kar  za  opóźnienie  z  przyczyn  leżących  po 

stronie  Zarządcy  i  innych  przewoźników  w  wysokości  6,00  zł  za  1  minutę  opóźnienia 

pociągu. 

10. Zarządca  może  dochodzić  od  Przewoźnika  kar  w  wysokości  6,00  zł  za  1  minutę 

opóźnienia pociągu w przypadkach określonych w ust. 3 pkt 1 oraz w wysokości 0,50 zł 

za 1 minutę opóźnienia pociągu w przypadkach określonych w ust. 3 pkt 2. 

11. Zgodnie  z  powyższymi  zasadami,  Przewoźnik  wystawia  Zarządcy  w  okresach 

rozliczeniowych  notę  obciążeniową  na  kwotę  równą  wielkości  zobowiązań  PKP  PLK 

podanych  w  „Bilingu”.  Nota  obciążeniowa  będzie  wystawiona  na  PKP  Polskie  Linie 

Kolejowe S.A. 03-734 Warszawa, ul. Targowa 74 i skierowana do Biura Rachunkowości 

Wydział OCR i zarządzania elektronicznym obiegiem faktur z dopiskiem „dotyczy IES”. 

12. Zgodnie  z  powyższymi  zasadami,  Zarządca  wystawia  Przewoźnikowi  w  okresach 

rozliczeniowych  notę  obciążeniową  na  kwotę  równą  wielkości  należności  PKP  PLK 

podanych w „Bilingu”. Nota obciążeniowa będzie wystawiona na „PKP Intercity” S.A., 00-

848 Warszawa, ul. Żelazna 59a i skierowana do Biura Realizacji Przewozów, z siedzibą 

na  ul.  Żelaznej  59a.  Termin  zapłaty  ustala  się  na  21  dni  od  daty  wystawienia  noty 

obciążeniowej”. 

Izba  dopuściła  i  przeprowadziła  dowód  z  Instrukcji  dla  dyspozytora  zarządcy 

infrastruktury  kolejowej  IR-13  (R-23)  na  okoliczność  dokumentowania  procesu  realizacji 

rozkładu jazy, gdzie w § 11 Ogólne zasady dokumentowania procesu realizacji rozkładu jazy 

postanowiono: 

„Podstawowym  narzędziem  służącym  do  dokumentowania  procesu  realizacji  rozkładu 

jazdy w PLK jest SEPE. 

Proces realizacji rozkładu jazdy poprzedza planowanie dyspozytorskie. 

Wyrażenie  zgody  na  uruchomienie  pociągu  lub  pojazdu  kolejowego  wymaga  jego 

wcześniejszego zaplanowania lub wprowadzenia do SEPE. 

Każdy  przejazd  pociągu  lub  pojazdu  kolejowego  odbywający  się  po  liniach  PLK  musi 

zostać zarejestrowany w SEPE. 

Dane  w  zakresie  realizacji  rozkładu  jazdy  w  SEPE  wprowadzane  są  przez  dyżurnych 

ruchu poprzez SWDR i dodatkowo sygnały przytorowe lub GPS. 

Opóźnienia pociągów w SEPE opisywane są przez dyspozytora liniowego po ustaleniu 

przyczyn ich powstania. 

W  przypadku,  gdy  informacja  o  przejeździe  pociągu  nie  jest  przesyłana  do  SEPE 

automatycznie  lub  nie  jest  wprowadzana  przez  dyżurnego  ruchu  w  SWDR,  wtedy 

informację  o  czasach  przejazdu,  nieplanowych  postojach  i  ich  prognozowanym  czasie 

oraz analizie pociągu wprowadza na bieżąco dyspozytor liniowy. 

Dyspozytor  liniowy  nadzoruje  i  kontroluje  poprawność  wprowadzanych  danych  do 

SEPE, a w przypadku wystąpienia nieprawidłowości na bieżąco wyjaśnia je i koryguje. 

Informacje  do  SEPE  powinny  być  wprowadzone  w  taki  sposób,  aby  w  pełni 

odzwierciedlały  zdarzenia,  trudności  eksploatacyjne  i  inne  sytuacje  mające  wpływ  na 

prawidłowy przebieg procesu przewozowego”. 

Izba dopuściła i przeprowadziła dowód z uchwały nr 896/2014 Zarządu PKP Polskie 

Linie  Kolejowe  S.A.  z  dnia  18  listopada  2014  r.  w  sprawie  przyjęcia  „Zasad  podziału 

wysokości  kar  finansowych  oraz  rozliczeń  Zakładów  Linii  Kolejowych,  Centrum  Realizacji 

Inwestycji,  Centrum  Zarządzania  Ruchem  Kolejowym  i  Centrum  Rozkładów  Jazdy  z  tytułu 

nienależytej  realizacji  rozkładu  jazdy”  na  okoliczność  zasad  podziału  wysokości  kar 

finansowych  oraz  rozliczeń  Zakładów  Linii  Kolejowych,  Centrum  Realizacji  Inwestycji, 

Centrum Zarządzania Ruchem Kolejowym i Centrum Rozkładów Jazdy  z tytułu nienależytej 

realizacji rozkładu jazdy ustalając, że: 

„Niniejsze zasady zostały opracowane w oparciu o postanowienia „Instrukcji o kontroli 

biegu pociągów pasażerskich i towarowych lr-14", zwaną dalej „Instrukcją lr-14" oraz umów o 

udostępnienie infrastruktury kolejowej z przewoźnikami kolejowymi. 

Rozliczeniom  z  tytułu  nienależytej  realizacji  rozkładu  jazdy  podlegają  pociągi  tych 

przewoźników kolejowych, z którymi PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. „zwane dalej zarządcą 

infrastruktury  kolejowej"  podpisała  umowę  o  udostępnienie  infrastruktury  kolejowej,  która 

obejmuje rozliczenia z tytułu nienależytej realizacji rozkładu jazdy (§ 1). 

Zakłady  Linii  Kolejowych,  Centrum  Realizacji  Inwestycji,  Centrum  Zarządzania 

Ruchem  Kolejowym  i  Centrum  Rozkładów  Jazdy  będą  rozliczane  przez  Centralę  Spółki  za 

opóźnienie pociągów przewoźników wymienionych w § 1, które spełniać będą jednocześnie 

następujące warunki: 

1)  jeżeli pociąg przewoźnika został uruchomiony ze stacji początkowej: 

a)  zgodnie  z  rozkładem  jazdy  (pociąg  towarowy  uruchomiony  z  opóźnieniem  do  2 

minut  lub  przed  czasem  za  zgodą  dyspozytora  liniowego  zarządcy  infrastruktury 

kolejowej uważa się za uruchomiony planowo) lub, 

b)  z  opóźnieniem,  które  powstało  z  winy  zarządcy  infrastruktury  kolejowej  lub 

spowodowane  zostało  przez  pociąg  innego  przewoźnika  (spełniający  warunki 

określone  w  niniejszym  paragrafie)  opóźnionego  z  winy  zarządcy  infrastruktury 

kolejowej  (dotyczy  opóźnień  pierwotnych  i  wtórnych  powstałych  na  stacji 

uruchomienia tego pociągu); 

2)  jeżeli  pociąg  przewoźnika  został  opóźniony  na  drodze  przebiegu  z  winy  zarządcy 

infrastruktury  kolejowej  lub  opóźnienie  spowodowane  zostało  przez  pociąg  innego 

przewoźnika  (spełniający  warunki  określone  w  niniejszym  paragrafie)  opóźnionego  z 

winy  zarządcy  infrastruktury  kolejowej  (dotyczy  opóźnień  pierwotnych  i  wtórnych 

powstałych na stacjach pośrednich tego pociągu); 

3)  jeżeli  pociąg  przewoźnika  przybył  do  stacji  końcowej  z  opóźnieniem  ponad  5  min  w 

przypadku pociągów pasażerskich lub ponad 30 minut w przypadku pociągów towarowych 

(§ 2). 

Zakład Linii Kolejowych obciążony  zostanie karą finansową  za opóźnienia pociągów 

na  własnym  obszarze  (oraz  spowodowane  tymi  opóźnieniami,  opóźnienia  wtórne  powstałe 

na obszarach innych zakładów) wynikające z winy zarządcy infrastruktury kolejowej, których 

przyczyny zostały zakwalifikowane zgodnie z zasadami, o których mowa w „Instrukcji lr-14” § 

4 w pkt 1 w grupach kodów 11., 12., 13., 18., 19., 20., 21., 22., 23., 24., 25., 28., 29., 30., 

31.,  32.,  39.,  oraz  za  opóźnienia  pociągów  zawinione  przez  PKP  Energetykę  S.A. 

zarejestrowane w grupie kodów 23., i opóźnienia pociągów zawinione przez PKP Utrzymanie 

Sp. z o.o. zarejestrowane w grupie kodów 22. (§ 3). 

Dla wszystkich opóźnień pociągu zarejestrowanych na drodze przebiegu pod kodami 

wymienionymi  w  §  3,  na  obszarze  poszczególnych  zakładów  linii  kolejowych,  System 

Ewidencji  Pracy  Eksploatacyjnej  (SEPE)  wyliczy  udział  procentowy  tych  opóźnień  w 

stosunku  do  globalnej  liczby  minut  opóźnień  odnotowanych  na  całej  drodze  przebiegu 

pociągu.  Na  podstawie  ustalonego  udziału  procentowego  SEPE  wyliczy  liczbę  minut,  jaką 

obciążony zostanie zakład linii kolejowych, w stosunku do liczby minut opóźnienia pociągu, 

który przybył do stacji końcowej. Po przeliczeniu przez system liczby minut na wielkość kary 

finansowej w  zakładce  „Jakość” - Rozliczenie jakości usług - IZ, SEPE wskaże kwotę, jaką 

zostanie obciążony zakład linii kolejowych (§ 4). 

Centrum  Realizacji  Inwestycji  obciążone  zostanie  karą  finansową  za  opóźnienia 

pociągów  wynikające  z  prowadzonych  na  własnym  obszarze  robót  inwestycyjnych  (oraz 

spowodowane  tymi  opóźnieniami,  opóźnienia  wtórne  powstałe  na  obszarze  Centrum 

Realizacji  Inwestycji),  tzn.  te  opóźnienia  z  winy  zarządcy  infrastruktury  kolejowej,  których 

przyczyny zostały  zakwalifikowane zgodnie z  zasadami, o których mowa w „Instrukcji lr-14" 

w § 4 w pkt 1 w grupach kodów 30., 31., 32. i 39 (§ 5). 

Dla  wszystkich  opóźnień  pociągu  zarejestrowanych  na  drodze  przebiegu  w  grupach 

kodów  30.,  31.,  32.  i  39.  na  obszarze  Centrum  Realizacji  Inwestycji  SEPE  wyliczy  udział 

procentowy tych opóźnień w stosunku do globalnej liczby minut opóźnień odnotowanych na 

całej  drodze  przebiegu  pociągu.  Na  podstawie  ustalonego  udziału  procentowego  SEPE 

wyliczy  liczbę  minut,  jaką  obciążone  zostanie  Centrum  Realizacji  Inwestycji  w  stosunku  do 

liczby  minut  opóźnienia  pociągu,  który  przybył  do  stacji  końcowej.  Po  przeliczeniu  przez 

system  liczby  minut  na wielkość  kary  finansowej  w  zakładce  „Jakość”  -  Rozliczenie  jakości 

usług  -  IR,  SEPE  wskaże  kwotę,  jaką  zostanie  obciążone  Centrum  Realizacji  Inwestycji  (§ 

Centrum  Zarządzania  Ruchem  Kolejowym  obciążone  zostanie  karą  finansową  za 

opóźnienia pociągów na sieci kolejowej zarządzanej przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. 

(oraz  spowodowane  tymi  opóźnieniami,  opóźnienia  wtórne)  wynikające  z  winy  zarządcy 

infrastruktury  kolejowej,  których  przyczyny  zostały  zakwalifikowane  zgodnie  z  zasadami,  o 

których mowa w „Instrukcji lr-14” w § 4 w pkt 1 w grupie kodów 18., 19 (§ 7). 

Dla  wszystkich  opóźnień  pociągu  zarejestrowanych  na  drodze  przebiegu  w  grupie 

kodów  18.,  19.  na  obszarze  poszczególnych  ekspozytur  Centrum  Zarządzania  Ruchem 

Kolejowym,  SEPE  wyliczy  udział  procentowy  tych  opóźnień  w  stosunku  do  globalnej  liczby 

minut opóźnień odnotowanych na całej drodze przebiegu pociągu. Na podstawie ustalonego 

udziału  procentowego  SEPE  wyliczy  liczbę  minut,  jaką  obciążone  zostanie  Centrum 

Zarządzania  Ruchem  Kolejowym  w  stosunku  do  liczby  minut  opóźnienia  pociągu,  który 

przybył  do  stacji  końcowej.  Po  przeliczeniu  przez  system  liczby  minut  na  wielkość  kary 

finansowej w  zakładce  „Jakość” - Rozliczenie jakości usług - ID, SEPE wskaże kwotę, jaką 

zostanie  obciążone  Centrum  Zarządzania  Ruchem  Kolejowym.  Kwota  kar  finansowych 

obciążająca  Centrum  Zarządzania  Ruchem  Kolejowym  podana  będzie  z  podziałem  na 

poszczególne ekspozytury Centrum Zarządzania Ruchem Kolejowym (§ 8). 

Centrum  Rozkładów  Jazdy  obciążone  zostanie  karą  finansową  za  opóźnienia 

pociągów  na  sieci  kolejowej  zarządzanej  przez  PKP  Polskie  Linie  Kolejowe  S.A.  (oraz 

spowodowane  tymi  opóźnieniami,  opóźnienia  wtórne)  wynikające  z  winy  zarządcy 

infrastruktury  kolejowej,  których  przyczyny  zostały  zakwalifikowane  zgodnie  z  zasadami,  o 

których mowa w „Instrukcji lr-14” w § 4 w pkt 1 w grupie kodu 10 (§ 9). 

Dla  wszystkich  opóźnień  pociągu  zarejestrowanych  na  drodze  przebiegu  w  grupie 

kodu 10. na obszarze poszczególnych ekspozytur Centrum Rozkładów Jazdy, SEPE wyliczy 

udział  procentowy  tych  opóźnień  w  stosunku  do  globalnej  liczby  minut  opóźnień 

odnotowanych  na  całej  drodze  przebiegu  pociągu.  Na  podstawie  ustalonego  udziału 

procentowego  SEPE  wyliczy  liczbę  minut,  jaką  obciążone  zostanie  Centrum  Rozkładów 

Jazdy w stosunku do liczby minut opóźnienia pociągu, który przybył do stacji końcowej. Po 

przeliczeniu  przez  system  liczby  minut  na  wielkość  kary  finansowej  w  zakładce  „Jakość”, 

SEPE  wskaże  kwotę,  jaką  zostanie  obciążone  Centrum  Rozkładów  Jazdy.  Kwota  kar 

finansowych  obciążająca  Centrum  Rozkładów  Jazdy  podana  będzie  z  podziałem  na 

poszczególne ekspozytury Centrum Rozkładów Jazdy (§ 10). 

Stawka  naliczania  kar  finansowych  określona  będzie  w  umowach  o  udostępnienie 

infrastruktury kolejowej, o których mowa w § 1 (§ 11). 

Po  dokonaniu  przez  Centralę  Spółki  rozliczeń  z  przewoźnikami  z  tytułu  nienależytej 

realizacji  rozkładu  jazdy,  Biuro  Eksploatacji  przygotuje  przy  wykorzystaniu  danych  z  SEPE 

zakładka „Jakość” - Rozliczenie jakości usług - IZ, Rozliczenie jakości usług - IR, Rozliczenie 

jakości  usług  -  ID,  Rozliczenie  jakości  usług  -  U.  Podstawą  wystawienia  przez  Biuro 

Rachunkowości  not  obciążeniowych  dla  Zakładów  Linii  Kolejowych,  Centrum  Zarządzania 

Ruchem Kolejowym, Centrum Realizacji Inwestycji i Centrum Rozkładów Jazdy będzie nota 

księgowa wystawiona przez przewoźników ze wskazaniem przez Biuro Eksploatacji wartości 

kar umownych przypadających na poszczególne jednostki organizacyjne Spółki (§ 12). 

Wystawione zgodnie z § 12 noty obciążeniowe dla zakładów linii kolejowych będą dla 

nich  podstawą  do  rozliczeń  z  właściwymi  terytorialnie  jednostkami  organizacyjnymi  spółek 

PKP  Energetyka  S.A.  i  PKP  Utrzymanie  Sp.  z  o.o.  z  tytułu  nienależytej  realizacji  rozkładu 

jazdy (§ 13). 

W  przypadkach  wątpliwych  w  których  nie  można  określić  pierwotnej  przyczyny 

opóźnień  pociągów  wynikających  ze  strony  PKP  Polskie  Linie  Kolejowe  SA,  karami 

finansowymi  za  opóźnienia  tych  pociągów  (wynikającymi  z  reklamacjami  przewoźników) 

zostanie obciążona Centrala Spółki (§ 14). 

Rozliczenie dokonywane będzie w okresach miesięcznych (§ 15)”. 

W Klauzuli 8 Rozpoczęcie, opóźnienie i zawieszenia, Subklauzula 8.3 Harmonogram 

znajduje  się  następujące  postanowienie:  „Inżynier  nie  zaakceptuje  Harmonogramu 

rzeczowo-finansowego,  jako  zgodnego  z  Kontraktem,  w  którym  data  zakończenia  Robót, 

łącznie  z  dokonaniem  wszelkich  formalności  przewidzianych  w  Kontrakcie,  w  tym  w 

szczególności  uzyskanie  decyzji  o  pozwoleniu  na  użytkowanie,  wykraczają  poza  Czas  na 

Ukończenie lub który został sporządzony z uwzględnieniem roszczeń nierozpatrzonych bądź 

odrzuconych  przez  Inżyniera  lub  Zamawiającego  zgodnie  z  Subklauzulą  20.1  Warunków 

Ogólnych”. 

W § 5 Warunków Umowy zawarto następujące postanowienia: 

„Istotna zmiana postanowień Umowy w stosunku do treści oferty Wykonawcy możliwa jest w 

przypadku  zaistnienia  jednej  z  następujących  okoliczności  w  zakresie  i  na  warunkach 

określonych poniżej: 

1.  W  przypadku  wystąpienia  wad  w  Dokumentacji  Projektowej,  skutkujących 

koniecznością dokonania zmian, poprawek lub uzupełnień, jeżeli uniemożliwia to lub istotnie 

utrudnia realizację  określonego  zakresu  Robót  lub  zastosowanie  przewidzianych  rozwiązań 

groziłoby  niewykonaniem  lub  wykonaniem  nienależytym  przedmiotu  Umowy,  w  tym 

mających  wpływ  na  dotrzymanie  Czasu  na  Ukończenie  lub  datę  wykonania  Etapu  lub 

Etapów- w takim przypadku zmianie ulegnie: 

zakres  Etapu  lub  Etapów,  Czas  na  Ukończenie  lub  daty  wykonania  Etapu  lub  Etapów,  o 

okres wynikający z czasu niezbędnego na dokonanie poprawek lub uzupełnień Dokumentacji 

Projektowej,  w  tym  uzyskanie  niezbędnych  decyzji,  o  ile  okaże  się  to  konieczne  oraz,  o  ile 

wystąpi, wydłużonej realizacji objętych nimi Robót, z uwzględnieniem odpowiednich zmian w 

Harmonogramie Rzeczowo - Finansowym, lub Zaakceptowana Kwota Kontraktowa, o koszt 

koniecznych  do  wykonania  Robót  w  związku  z  wprowadzonymi  zmianami,  obliczany  na 

podstawie Subklauzuli 12.3 Warunków Szczególnych. 

2. Zmiany spowodowane następującymi okolicznościami: 

a)  możliwością  zastosowania  innej  technologii,  innego  standardu,  innych  materiałów  lub 

urządzeń  niż  wskazane  w  Dokumentacji  Projektowej,  pozwalających  na  zaoszczędzenie 

czasu,  kosztów  realizacji  przedmiotu  Umowy  lub  kosztów  eksploatacji  wykonanego 

przedmiotu Umowy, lub umożliwiające uzyskanie lepszej jakości Robót - w takim przypadku 

Czas  na  Ukończenie,  czas  wykonania  Etapu  lub  Etapów  mogą  ulec  skróceniu  o 

zaoszczędzony czas lub wydłużeniu o okres niezbędny do dokonania odpowiednich  zmian, 

poprawek  lub  uzupełnień  w  Dokumentacji  Projektowej  oraz,  o  ile  wystąpi,  wydłużonej 

realizacji objętych nimi Robót, a Zaakceptowana Kwota Kontraktowa może ulec odpowiednio 

zmniejszeniu  maksymalnie  o  wartość  oszczędzanych  kosztów  lub  zwiększeniu  do  wartości 

pozwalającej  na  pokrycie  dodatkowych  uzasadnionych  i  udokumentowanych  kosztów, 

obliczanych na podstawie Subkaluzuli 12.3 Warunków Szczególnych; 

b)  odbiegającymi  w  sposób  istotny  od  przyjętych  w  Dokumentacji  Projektowej  warunkami 

geologicznymi,  które  mogą  skutkować  niewykonaniem  przedmiotu  Umowy  w  części  lub/i  w 

całości, przy dotychczasowych założeniach, 

c)  istotnym  brakiem  zinwentaryzowania  lub  zinwentaryzowanie  w  sposób  istotnie  wadliwy 

obiektów  budowlanych  lub  sieci  uzbrojenia  terenu  w  powyższych  przypadkach  zmianie 

ulegnie: 

Czas  na  Ukończenie,  daty  wykonania  Etapu  lub  Etapów  mogą  ulec  przesunięciu  o  okres 

wynikający  z  czasu  niezbędnego  do  dokonania  odpowiednich  zmian,  poprawek  lub 

uzupełnień  w  Dokumentacji  Projektowej  oraz,  o  ile  wystąpi,  wydłużonej  realizacji  objętych 

nimi  Robót,  lub  Zaakceptowana  Kwota  Kontraktowa  poprzez  zwiększenie  do  wartości 

pozwalającej  na  pokrycie  dodatkowych  uzasadnionych  i  udokumentowanych  kosztów, 

obliczanych  na  podstawie  Subklauzuli  12.3  Warunków  Szczególnych,  jak  również  możliwa 

jest  zmiana  sposobu  wykonania,  parametrów  technicznych,  zakresu  Etapu  lub  Etapów,  w 

tym wyłączenie części lub całości zakresu Etapu lub Etapów, materiałów i technologii Robót, 

lokalizacja  obiektów  budowlanych,  urządzeń  lub  sieci,  w  zakresie  pozwalającym  na 

wykonanie Robót w sposób należyty. 

3.  W  przypadku  dokonania  określonych  czynności  lub  ich  zaniechania  przez  organy 

administracji  państwowej,  w  tym  organy  administracji  rządowej,  samorządowej,  jak  również 

organy  i  podmioty,  których  działalność  wymaga  wydania  jakiejkolwiek  decyzji,  warunków, 

zezwoleń, uzgodnień, pozwoleń i certyfikatów, w trakcie wykonywania przedmiotu niniejszej 

Umowy, w szczególności: 

a)  opóźnienia  wydania  przez  w/w  organy  i/lub  inne  podmioty  decyzji,  warunków,  zezwoleń, 

uzgodnień, pozwoleń i certyfikatów, do wydania których są zobowiązane na mocy przepisów 

prawa lub regulaminów, 

b)  odmowy  lub  zmiany  wydania  przez  w/w  organy  i/lub  inne  podmioty  decyzji,  warunków, 

zezwoleń, uzgodnień, pozwoleń i certyfikatów, 

c)  wydania  przez  w/w  organy  i/lub  inne  podmioty  decyzji,  warunków,  zezwoleń,  uzgodnień, 

pozwoleń,  certyfikatów,  itp.  dotyczących  zamknięcia  dróg  publicznych  lub  dróg  szynowych 

albo  przebudowy  instalacji  gestorów  sieci,  w  których  nakazano  dopuszczalny  czas 

prowadzenia  robót  budowlanych  uniemożliwiający  dotrzymanie  terminów  realizacji 

poszczególnych  Etapów  lub  Etapu,  czego  Wykonawca  nie  przewidywał  lub  nie  mógł 

przewidzieć  przy  zachowaniu  należytej  staranności  oczekiwanej  od  doświadczonego 

Wykonawcy; 

o  ile  ich  powstanie  nie  jest  lub  nie  było  w  jakikolwiek  sposób  zależne  od  Wykonawcy, 

zmianie 

może 

ulec 

Czas 

na 

Ukończenie, 

odpowiednio 

do 

okresu 

trwania 

przeszkody/okoliczności,  o  których  mowa  powyżej,  a  które  uniemożliwiają  realizację 

przedmiotu  niniejszej  Umowy,  zgodnie  z  jej  treścią  i  w  sposób  należyty,  a  także  czas 

wykonania Etapu lub Etapów oraz zakres Etapu lub Etapów. 

4.  W  przypadku  ograniczenia  przez  właściwy  organ  środków  przyznanych 

Zamawiającemu  na  realizację  przedmiotu  Umowy,  ograniczeniu  ulec  może,  bez  żadnych 

ujemnych  dla  Zamawiającego  konsekwencji  finansowych,  odpowiednio  zakres  rzeczowy 

przedmiotu Umowy, Zaakceptowana Kwota Kontraktowa oraz Czas na Ukończenie. Zamiar 

ograniczenia  przedmiotu  Umowy  Zamawiający  zgłosi  Wykonawcy  w  formie  pisemnej,  w 

terminie 30 dni, licząc od dnia powzięcia wiadomości o ograniczeniu środków finansowych. 

W  takiej  sytuacji  Wykonawca  wyrazi  zgodę  na  zmianę,  jeśli  Zamawiający  zapłaci 

Wykonawcy za Materiały i Urządzenia pod

 warunkiem, że są one niezbędne do należytego 

wykonania  Robót  i  zostały  dostarczone  na  Plac  Budowy  lub  których  dostawę  Wykonawca 

zobowiązany  jest  przyjąć,  a  Wykonawca  posiada  i  przedstawi  Zamawiającemu  wszelkie 

dokumenty  potwierdzające  zakup,  własność  bądź  dokonanie  przedpłaty  na  poczet  zakupu 

Materiałów  i  Urządzeń  w  celu  przeniesienia  prawa  ich  własności  i/lub  zapewnienia 

przeniesienia prawa własności i/lub zapewnienie dostarczenia ich na Plac Budowy. 

Pozostałe zmiany spowodowane następującymi okolicznościami: 

a)  zmiany  spowodowane  wyjątkowo  niesprzyjającymi  warunkami  atmosferycznymi, 

uniemożliwiającymi  prowadzenie  Robót,  przeprowadzanie  prób  i  sprawdzeń,  dokonywanie 

odbiorów, a trwającymi przez okres mający wpływ na dotrzymanie Czasu na Ukończenie lub 

daty  wykonania  Etapu  lub  Etapów  -  w  takim  przypadku  zmianie  ulegnie  sposób  wykonania 

lub  materiały  i  technologie  Robót  lub  Urządzeń,  w  zakresie  pozwalającym  na  wykonanie 

Robót  w  sposób  należyty,  lub  zakres  Etapu  lub  Etapów  lub  Czas  na  Ukończenie  lub  daty 

wykonania Etapu lub Etapów odpowiednio do okresu trwania przeszkody, która uniemożliwia 

realizację przedmiotu niniejszej Umowy, zgodnie z jej treścią i w sposób należyty. 

Wyjątkowo niesprzyjające warunki atmosferyczne to takie warunki, które łącznie: 

(i)  biorąc  pod  uwagę  wymogi  reżimów  technologicznych  determinujących  wykonanie 

poszczególnych Robót skutkują wstrzymaniem prowadzenia tychże Robót, 

(ii)  ilość  dni  występowania  czynników  atmosferycznych  lub  intensywność  opadów 

skutkująca przeszkodami, o których mowa powyżej, jest większa od średniej miesięcznej dla 

danego miesiąca, z ostatniego pięciolecia, licząc od daty składania ofert wstecz. 

b)  kolizja  z  planowanymi  lub  równolegle  prowadzonymi  inwestycjami  przez  Zamawiającego 

lub  działającymi  w  jego  imieniu  i  na  jego  rzecz  Wykonawcami  albo  z  inwestycjami 

prowadzonymi przez inne podmioty, w takim zmianie ulegnie: 

sposób  wykonania,  lub  materiały  i  technologie,  lub  lokalizacja  budowanych  obiektów 

budowlanych  lub  urządzeń,  w  zakresie  koniecznym  do  usunięcia  kolizji  i  pozwalającym  na 

wykonanie Robót w sposób należyty, lub 

zakres Etapu lub Etapów, w tym także wyłączenie części Robót lub Czas na Ukończenie lub 

daty  wykonania  Etapu  lub  Etapów,  odpowiednio  do  okresu  trwania  przeszkody,  która 

uniemożliwia  realizację  przedmiotu  niniejszej  Umowy,  zgodnie  z  jej  treścią  i  w  sposób 

należyty, lub 

Zaakceptowana  Kwota  Kontraktowa,  wyceniona  zgodnie  z  Subklauzulą  12.3  Warunków 

Szczególnych,  na  pokrycie  dodatkowych  uzasadnionych  i  udokumentowanych  kosztów 

pozostających w bezpośrednim związku z działaniami podjętymi w celu usunięcia kolizji, 

c)  w  przypadku  nieprzekazania  przez  Zamawiającego  w  terminie  prawa  dostępu,  o  którym 

mowa w Subklauzuli 2.1 Warunków Szczególnych - w takim przypadku możliwa jest zmiana: 

zakresu  Etapu  lub  Etapów,  Czasu  na  Ukończenie  lub  data  wykonania  Etapu  lub  Etapów  - 

odpowiednio do czasu przesunięcia terminu przekazania prawa dostępu, które uniemożliwia 

realizację przedmiotu niniejszej Umowy, zgodnie z jej treścią i w sposób należyty, 

Zaakceptowanej Kwoty Kontraktowej, która może ulec zwiększeniu do wartości pozwalającej 

na  pokrycie  dodatkowych    uzasadnionych  i  udokumentowanych  kosztów,  obliczanych  na 

podstawie Subklauzuli 12.3 Warunków Szczególnych, 

d)  w  przypadku  odkrycia  znaleziska,  o  którym  mowa  w  Subklauzuli  4.24  Warunków 

Szczególnych, a także innego obiektu lub przedmiotu, który w sposób znaczący zakłóca lub 

uniemożliwia wykonywanie Robót, o ile ich pojawienie się nie jest lub nie było w jakikolwiek 

sposób zależne od Wykonawcy - w takim przypadku zmianie ulegnie: 

Czas  na  Ukończenie,  odpowiednio  do  okresu  trwania  przeszkody/okoliczności,  o  których 

mowa powyżej, a które uniemożliwiają realizację przedmiotu niniejszej Umowy, zgodnie z jej 

treścią  i  w  sposób  należyty,  lub  data  wykonania  Etapu  lub  Etapów,  lub  zakres  Etapu  lub 

Etapów, lub 

Zaakceptowana Kwota Kontraktowa, która może ulec zwiększeniu do wartości pozwalającej 

na  pokrycie  dodatkowych  uzasadnionych  i  udokumentowanych  kosztów,  obliczanych  na 

podstawie Subklauzuli 12.3 Warunków Szczególnych, 

e)  w  przypadku  zaistnienia  innych  okoliczności,  bez  względu  na  ich  charakter,  w  tym 

leżących po stronie Zamawiającego, skutkujących niemożliwością wykonania lub należytego 

wykonania  przedmiotu  Umowy  zgodnie  z  jej  postanowieniami  lub  Harmonogramem 

Rzeczowo - Finansowym, o ile ich pojawienie się nie jest lub nie było w jakikolwiek sposób 

zależne  od  Wykonawcy,  w  tym  o  charakterze  prawnym,  organizacyjnym,  ekonomicznym, 

administracyjnym  lub  technicznym,  w  szczególności  brak  możliwości  udzielenia 

uzgodnionych  zamknięć  torowych  w  terminie  ustalonym  na  podstawie  Instrukcji  lr-19, 

możliwa jest uzasadniona tymi okolicznościami zmiana: 

sposobu wykonania, materiałów i technologii Robót, zmiana lokalizacji budowanych obiektów 

budowlanych,  urządzeń  w  zakresie  pozwalającym  na  wykonanie  Robót  w  sposób  należyty 

oraz  zakresu  Etapu  lub  Etapów,  w  tym  wyłączenia  części  Robót  oraz  zmiana  Czasu  na 

Ukończenie  lub  daty  wykonania  Etapu  lub  Etapów  odpowiednio  do  okresu  trwania 

przeszkody, która uniemożliwia realizację przedmiotu niniejszej Umowy, zgodnie z jej treścią 

i w sposób należyty, 

Zaakceptowanej  Kwoty  Kontraktowej  odpowiednio  poprzez  zmniejszenie  maksymalnie  o 

wartość  oszczędzanych  kosztów  lub  zwiększenie  do  wartości  pozwalającej  na  pokrycie 

dodatkowych  uzasadnionych  i  udokumentowanych  kosztów,  obliczanych  na  podstawie 

Subklauzuli 12.3 Warunków Szczególnych. 

Brak  możliwości  udzielenia  uzgodnionych  zamknięć  torowych  opisany  powyżej  nie  może 

stanowić  podstawy  do  zmiany  Umowy,  w  przypadku  gdy  niemożliwość  udzielenia  dotyczy 

zamknięć  torowych,  które  miały  być  udzielone  po  upływie  Czasu  na  Ukończenie 

Wykonawcy, który pozostaje w zwłoce w wykonaniu Umowy. 

6. W przypadku, gdy ze względu na nowe warunki zewnętrzne niedające się przewidzieć w 

dacie zawierania niniejszej Umowy realizacja części Robót: 

(i) utraciła zasadność, 

(ii) powodowałyby zagrożenie realizacji celów projektu, 

7.możliwa  jest  uzasadniona  tymi  okolicznościami  zmiana  odpowiednio  zakresu  rzeczowego 

przedmiotu  Umowy,  Zaakceptowanej  Kwoty  Kontraktowej  obliczanej  na  podstawie 

Subklauzuli  12.3  Warunków  Szczególnych  i/lub  Czasu  na  Ukończenie.  W  przypadku 

wystąpienia  innych  niż  wymienione  w  §  5  istotnych  okoliczności  wskazanych  w Warunkach 

Szczególnych możliwa jest zmiana Umowy w zakresie i na warunkach w nich określonych, z 

zachowaniem wymogu formy pisemnej zgodnie z § 7 ust. 1”. 

Natomiast  w  Subklauzuli  8.7  Odszkodowanie  umowne  za  opóźnienie  postanowiono 

m.in.:  „nieprzedłożenie  lub  przekroczenie  terminu  przedłożenia  lub  nieuwzględnienie  uwag 

Inżyniera do Harmonogramu Rzeczowo - Finansowego albo brak jego aktualizacji w terminie 

ustalonym w Subklauzuli 8.3 Warunków Szczególnych - w wysokości 5 000,00 PLN za każdy 

dzień zwłoki” (lit. h).  

Krajowa Izba Odwoławcza zważyła, co następuje:  

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie. 

W  pierwszej  kolejności  odnieść  należy  się  do  wymagań  stawianych  przez 

Zamawiającego,  a  dotyczących  urządzeń  zabudowywanych  na  blokadzie  liniowej. 

Zamawiający formułując żądania w tym przedmiocie postanowił, że jako urządzenia blokady 

liniowej  zaakceptuje  jedynie  urządzenia  zintegrowane  z  licznikami  osi  oraz  zapewniające 

zasilanie  dla  urządzeń  stwierdzania  niezajętości  w  oparciu  o  układy  zasilania  blokady 

liniowej (czyli tzw. blokadę liniową autonomiczną), co zdaniem Odwołującego, uniemożliwia 

mu  złożenie  oferty,  a  przez  to  stanowi  o  naruszeniu  zasad  równego  traktowania 

wykonawców i uczciwej konkurencji.  

Wśród  argumentów  mających  służyć  poparciu  przedmiotowego  zarzutu  Odwołujący 

wskazał w szczególności na konieczność zabudowy osobnego systemu dla obsługi blokady 

samoczynnej,  co  jak  podał,  jest  rozwiązaniem  nieekonomicznym,  bowiem  skutkuje 

znacznym wzrostem kosztów budowy urządzeń srk, a także wzrostem kosztów eksploatacji, 

bez żadnych korzyści, np. w postaci lepszej funkcjonalności czy też dostępności.  

W  ocenie  Izby,  tego  rodzaju  argument  w  żaden  sposób  nie  uprawdopodabnia 

stawianej  tezy,  że  Zamawiający  domagając  się  kwestionowanego  rozwiązania  ogranicza 

dostęp  do  przedmiotowego  zamówienia.  Zwrócić  należy  uwagę,  że  argument  dotyczący 

kosztów  realizacji  czy  też  eksploatacji  danego  przedsięwzięcia  w  ogóle  nie  należy  do  tej 

kategorii  argumentów,  które  mogą  świadczyć  o  przekroczeniu  wspominanych  zasad. 

Wskazywane  przez  Odwołującego  kryterium  ekonomiczne  nie  stanowi  bariery  w  dostępnie 

do zamówienia, bowiem koszty, o których wspomina Odwołujący, nie obciążają wykonawcy, 

ale Zamawiającego.  

Okoliczność, że dodatkowe układy zapewniające autonomiczność systemu stanowią 

nowe  ogniwa  w  łańcuchu  bezpieczeństwa  systemu,  mogące  rzutować  na  obniżenie  jego 

poziomu  nie  stanowi  argumentu  ze  sfery  prawnej,  poddającego  się  ocenie  w  świetle 

przepisów  art.  7  ust.  1  i  29  ust.  2  ustawy  Pzp.  Ocena,  czy  przyjęte  rozwiązanie  zapewnia 

bezpieczeństwo  nie  należy  do  Izby.  Co  więcej,  argument  ten  jest  nieadekwatny  do 

postawionych  zarzutów,  nie  jest  bowiem  tak,  że  projektowane  rozwiązanie,  któremu 

przypisany  jest  poziom  bezpieczeństwa  zakłóca  konkurencję  w  ramach  postępowania  o 

udzielenie  zamówienia  publicznego.  Okoliczność,  że  wykonawca  ma  zaoferować  określone 

rozwiązanie,  które  z  jego  punktu  widzenia  nie  zapewnia  dostatecznego  poziomu 

bezpieczeństwa pozostaje irrelewantna dla oceny, czy w danym postępowaniu ograniczono 

do niego dostęp. 

Odwołujący  stoi  na  stanowisku,  że  oczekiwane  przez  Zamawiającego  wymagania 

techniczne dla blokady liniowej wskazują na rozwiązanie, które stosuje jeden z producentów 

obecny  na  polskim  rynku.  Okoliczności  tej  Odwołujący  jednakowoż  nawet  nie 

uprawdopodobnił,  tymczasem  ciężar  dowodzenia  obciąża  właśnie  Odwołującego  (art.  190 

ust. 1 ustawy Pzp).  

Fakt,  że  proponowane  przez  niego  rozwiązanie,  za  pośrednictwem  swojego 

wykonawcy, otrzymało dopuszczenie do użytkowania, potwierdzone świadectwem wydanym 

przez Prezesa Urzędu Transportu kolejowego o numerze U/2013/0281 z dnia 9 października 

2013  r.  nie  przesądza  o  trafności  tez  sformułowanych  przez  Odwołującego.  Podobnie,  jak 

okoliczność, że firma Bombardier, która według twierdzeń Odwołującego, jako jedyna może 

złożyć  ofertę  mimo,  że  oferuje  rozwiązanie  starsze,  bo  dopuszczone  do  użytkowania  na 

podstawie świadectwa o numerze U/2002/0236 z dnia 17 września 2002 r.  

W  tym  miejscu  należy  zwrócić  Odwołującemu  uwagę,  że  to  Zamawiający  jest 

gospodarzem  postępowania  o  udzielenie  zamówienia  publicznego  i  to  jemu  przysługuje 

uprawnienie  do  określenia  własnych  potrzeb.  Co  prawda  rzeczone  uprawnienie  doznaje 

ograniczeń  w  postaci  zakazu  utrudniania  dostępu  do  zamówienia,  jednakże  okoliczność  tę 

Odwołujący winien uprawdopodobnić, czemu w tym postępowaniu nie podołał.  

Jeśli,  jest  tak,  że  jeden  wykonawca  oferuje  wymagane  przez  Zamawiającego 

rozwiązanie, to Odwołujący, domagając się korzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, nie może 

poprzestać  jedynie  na  sformułowaniu  twierdzenia  w  tym  przedmiocie.  Uprawdopodobnienie 

tej  okoliczności  jest  nieodzowne  (art.  29  ust.  2  ustawy  Pzp  w  zw.  z  art.  190  ust.  1  ustawy 

Pzp). 

Po  drugie,  jeśli  Odwołujący  oceniał,  że  proponowane  przez  niego  rozwiązanie  w 

niczym  nie  ustępuje  rozwiązaniu  oczekiwanemu  przez  Zamawiającego  mógł  dowodzić 

wystąpienia  tej  okoliczności,  a  w  przypadku  jej  potwierdzenia,  Izba  mogłaby  rozważyć  tę 

argumentację.  Jednakże  jakichkolwiek  dowodów  w  tym  przedmiocie  Odwołujący  nie 

przedstawił,  a  tym  samym  nie  dał  Izbie  substratu  do  oceny.  Co  więcej,  Odwołujący 

formułując żądania nie wyartykułował konieczności dopuszczenia rozwiązań równoważnych, 

a jedynie oczekiwanie wykreślenia wskazanych postanowień Projektu wykonawczego, co w 

prostej linii prowadzi do oceny, że Odwołujący domaga się li tylko zaakceptowania rozwiązań 

dla siebie korzystnych.  

Reasumując stwierdzić należy, że jeśli, jak twierdzi Odwołujący, nie ma powodów do 

ograniczania  się  wyłącznie  do  urządzeń  opierających  się  na  zasadzie  zliczania  osi  czy 

autonomicznej  blokady  liniowej  to  nic  nie  stało  na  przeszkodzie,  aby  w  tym  kierunku 

prowadzić inicjatywę dowodową. Tymczasem Odwołujący ograniczył się jedynie do podania, 

ż

e jego rozwiązanie posiada dopuszczenie do użytkowania i jest równoważne pod względem 

funkcjonalnym rozwiązaniom oczekiwanym przez Zamawiającego. Oczywistym jest dla Izby, 

ż

e  z  faktu  dopuszczenia  do  użytkowania  nie  można  wywodzić  równoważności  rozwiązań, 

zaś  rzeczona  równoważność  jako  ograniczona  jedynie  do  twierdzeń  Odwołującego  i  to 

zamykających  się  w  jednym  zadaniu,  w  żadnym  razie  nie  mogła  być  przesądzająca  dla 

wyniku sprawy. 

Okoliczność,  że  w  innym  postępowaniu  Zamawiający  uwzględnił  zarzut  stawiany 

przez  wykonawcę  nie  ma  żadnego  wpływu  na  to  postępowanie.  Izba  ocenia  czynności 

Zamawiającego w tym postępowaniu (art. 180 ust. 1 ustawy Pzp). W konsekwencji czynności 

podjęte  w  innym  postępowaniu  nie  mogą  rzutować  na  ocenę  czynności  właściwych  dla 

przedmiotowego postępowania. 

Jeśli idzie o zarzuty naruszenia przepisów art. 5 k.c., art. 353

 k.c. oraz art. 487 § 2 

k.c. w zw. z art. 24 i art. 139 ustawy Pzp to stwierdzić należy, że okazały się one nietrafne. 

Artykuł  5  k.c.  może  być  stosowany  wyjątkowo  tylko  w  takich  sytuacjach,  w  których 

wykorzystywanie  uprawnień  wynikających  z  przepisów  prawnych  prowadziłoby  do  skutku 

nieaprobowanego  w  społeczeństwie  ze  względu  na  przyjętą  w  społeczeństwie  zasadę 

współżycia  społecznego.  Nie  wystarczy  więc  powołać  się  ogólnie  na  -  z  natury  rzeczy  - 

nieokreślone  zasady  współżycia  społecznego,  lecz  należy  wskazać  jaką  przyjętą  w 

społeczeństwie  zasadę  współżycia  społecznego  naruszył  powód  swym  postępowaniem 

wobec pozwanego. (K. Piasecki. Kodeks cywilny. Komentarz. Zakamycze, 2003). Jeśli idzie 

zaś  o  społeczno-gospodarcze  przeznaczenie  danego  prawa  to  należy  wykazać,  iż 

wykonywane prawo podmiotowe sprzeciwia się temu przeznaczeniu. 

Odnosząc powyższe rozważania do niniejszego stanu faktycznego stwierdzić należy, 

ż

e  Odwołujący  w  istocie  stawiając  przedmiotowy  zarzut  ograniczył  się  do  przytoczenia 

okoliczności,  które  w  jego  ocenie,  uzasadniają  wspomniany  zarzut.  W  ocenie  Izby  takie 

stanowisko nie poddaje się ocenie. To Odwołujący kreując zarzuty rozumiane jako substrat 

okoliczności  faktycznych  i  prawnych  (art.  180  ust.  3  ustawy  Pzp)  winien  wskazać,  jakie 

zasady  współżycia  społecznego  zostały  naruszone  przy  wykonywaniu  prawa  przez 

Zamawiającego. Analogiczny obowiązek wynikał w odniesieniu do społeczno-gospodarczego 

przeznaczenia  tego  prawa.  Podkreślić  należy,  że  rolą  Izby  nie  jest  poszukiwanie 

argumentacji mającej na celu uzasadnienie zarzutów formułowanych przez Odwołującego. 

Nadto,  zastosowanie  art.  5  k.c.  nie  obejmuje  sytuacji,  w  których  interes  strony 

podlega  ochronie  za  pomocą  innych  środków  prawnych  (wyrok  Sądu  Apelacyjnego  w 

Katowicach  z  dnia  10  czerwca  2015  r.,  sygn.  akt:  I  ACa  121/15).  W  ocenie  Izby,  z  taką 

sytuacją mamy  do  czynienia  w  niniejszej  sprawie.  Domaganie  się  oceny  w  ramach klauzuli 

generalnej  jest  uprawnione,  jeśli  ochrony  nie  można  poszukiwać  na  gruncie  innych 

przepisów  prawa.  Tymczasem  stosunki  obligacyjne  podlegają  szerokiej  regulacji  w  k.c.  i  to 

na  ich  gruncie  należy  poszukiwać  ochrony,  a  nie  w  oparciu  o  instytucję  absolutnie 

wyjątkową, która winna być wykorzystywana tam, gdzie ta ochrona nie została przewidziana. 

Kwestia  nierównego  traktowania  stron  w  ramach  umowy,  jak  również 

nieekwiwalentność  świadczeń  nie  mają  żadnego  wpływu  na  ważność  czynności  prawnej  – 

umowy.  Zgodnie  z  art.  353

  k.c.  strony  mogą  ułożyć  stosunek  prawny  według  swego 

uznania,  byleby  jego  treść  lub  cel  nie  sprzeciwiały  się  właściwości  stosunku,  ustawie, 

zasadom współżycia społecznego (wyrok SA w Warszawie z dnia 26 stycznia 2006 r., sygn. 

akt:  VI  ACa  841/2005,  niepubl.).  Podobną  myśl  wyrażono  w  wyroku  SN  z  dnia  18  marca 

2008  r.,  gdzie  wskazano,  że  z  wyrażonej  w  art.  353

  k.c.  zasady  swobody  umów  wynika 

przyzwolenie  na  faktyczną  nierówność  stron  umowy.  Z  tych  powodów  przyjęto,  że 

nieekwiwalentność  sytuacji  prawnej  stron  umowy  nie  wymaga  co  do  zasady  istnienia 

okoliczności,  które  by  ją  usprawiedliwiały,  skoro  stanowi  ona  wyraz  woli  stron  (wyrok  SN  z 

dnia 18 marca 2008 r., sygn. akt: IV CSK 478/07, LEX nr 371531). 

Nieekwiwalentość  świadczeń,  co  przesądzone  zostało  w  orzecznictwie,  nie  stanowi 

przekroczenia  zasady  swobody  umów  (art.  353

  k.c.),  stąd  też  nawet  jej  stwierdzenie  nie 

może prowadzić do wyrażenia stanowiska o przekroczeniu zasady swobody kontraktowania. 

Dalej  wskazać  należy,  że  określając  sytuację  prawną  stron  zobowiązania, 

posługujemy  się  nie  tylko  pojęciem  wierzytelności  i  długu,  ale  także  odpowiedzialności. 

Chodzi  tu  o  ochronę  interesu  wierzyciela  na  wypadek,  gdyby  dłużnik  nie  dopełnił  swoich 

obowiązków  określonych  treścią  zobowiązania.  System  prawny  przewiduje  możliwość 

zastosowania  sankcji  wobec  podmiotu  zobowiązanego,  w  postaci  przymusowego 

zaspokojenia  wierzyciela  drogą  egzekucji  niespełnionego  świadczenia  albo  świadczenia 

zastępczego (odszkodowania).  

Odwołujący  wskazując  okoliczności,  w  których  upatruje  naruszenia  swobody 

kontraktowania  w  istocie  nie  odnosi  powyższego  do  świadczenia,  jako  podstawowego 

obowiązku 

dłużnika, 

ale 

do 

odpowiedzialności 

odszkodowawczej 

w 

reżimie 

odpowiedzialności  kontraktowej,  a  skoro  tak,  to  nie  tyle  winien  skupiać  się  na 

nieekwiwalentności  świadczeń,  ale  regulacjach  w  tym  przedmiocie,  w  celu  wykazania 

przekroczenia przepisów regulujących przedmiotową materię. 

Jednakże, nawet, jeśliby uznać, że świadczenie dłużnika rozumiane jest również jako 

ś

wiadczenie  zastępcze  (odszkodowawcze)  to  po  pierwsze,  jak  już  wskazano  wyżej,  brak 

ekwiwalentności  nie  świadczy  o  przekroczeniu  zasady  swobody  kontraktowania.  Po  drugie 

zaś, jeśliby analizować kwestionowane postanowienia pod kątem ich ekwiwalentności to nie 

budzą one sprzeciwu.  

Zgodnie z art. 35 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/34/UE z dnia 21 

listopada  2012  r.  w  sprawie  utworzenia  jednolitego  europejskiego  obszaru  kolejowego 

(Dz.U.UE.L.2012.343.32)  systemy  pobierania  opłat  za  infrastrukturę  zachęcają,  za  pomocą 

planu  wykonania,  przedsiębiorstwa  kolejowe  i  zarządcę  infrastruktury  do  minimalizowania 

zakłóceń i poprawy wyników sieci kolejowej. Plan ten może obejmować sankcje za działania, 

które zakłócają eksploatację sieci, rekompensaty dla przedsiębiorstw, które zostały dotknięte 

skutkami  zakłóceń,  oraz  premie  jako  nagrody  za  wydajność  lepszą  od  planowanej  (ust.  1). 

Podstawowe  zasady  planu  wykonania,  wymienione  w  załączniku  VI  pkt  2,  stosuje  się  na 

obszarze całej sieci (ust. 2). 

Jednocześnie  w  Załączniku  VI  do  przedmiotowej  dyrektywy,  określającym  wymogi 

dotyczące kosztów i opłat w odniesieniu do infrastruktury kolejowej, o których mowa w art. 35 

tejże dyrektywy w pkt 2 postanowiono, co następuje: Plan wykonania, o którym mowa w art. 

35, opiera się na następujących podstawowych zasadach: 

a)  aby osiągnąć uzgodniony poziom wyników i nie stworzyć zagrożenia dla rentowności 

usługi,  zarządca  infrastruktury  uzgadnia  z  wnioskodawcami  podstawowe  parametry 

planu  wykonania,  w  szczególności  wielkość  opóźnień,  płatności  należne  na 

podstawie planu  wykonania dla pojedynczych i dla  wszystkich pociągów  uruchamia-

nych przez przedsiębiorstwo kolejowe w danym okresie; 

b)  co najmniej pięć dni przed uruchomieniem pociągu zarządca infrastruktury przekazuje 

przedsiębiorstwom  kolejowym  obowiązujący  rozkład  jazdy,  na  podstawie  którego 

będą  obliczane  opóźnienia.  Zarządca  infrastruktury  może  zastosować  krótszy  okres 

powiadomienia  w  przypadku  wystąpienia  siły  wyższej  lub  późnej  zmiany  obowią-

zującego rozkładu jazdy; 

c)  wszystkie  opóźnienia  klasyfikuje  się  zgodnie  z  poniższymi  kategoriami  i 

podkategoriami opóźnień: 

(...) 3.2. Nieprawidłowości w zakresie wykonania robót budowlanych.  

W  ramach  polskiego  obszaru  kolejowego,  podstawowym  elementem  służącym 

dokumentowaniu  procesu  realizacji  rozkładu  jazdy  w  PLK  jest  SEPE  –  System  Ewidencji 

Pracy  Eksploatacyjnej  (§  11  ust.  1  Instrukcji  dla  dyspozytora  zarządcy  infrastruktury 

kolejowej IR-13). W ramach  tego  systemu  wpisywane  są  opóźnienia  pociągów  (§  11  ust.  6 

Instrukcji  dla  dyspozytora  zarządcy  infrastruktury  kolejowej  IR-13).  Obowiązującą  formą 

odszkodowań  z  tytułu  nienależytego  udostępnienia  infrastruktury  kolejowej,  zgodnie  z 

decyzją  Prezesa  Urzędu  Transportu  Kolejowego,  są  kary.  Szczegółowe  zasady  naliczania 

kar oraz rozliczeń z tytułu nienależytej realizacji rozkładu jazy pociągów określa Załącznik nr 

7  do  wspominanej  decyzji.  Dodatkowo  koszty,  będące  skutkiem  opóźnień  oraz  koszty 

wynikające z niedotrzymania terminów określonych Harmonogramem rzeczowo-finansowym 

obciążają wykonawcę, jeśli powstały z jego winy. 

Powyższe  pokazuje,  że  odpowiedzialność  dłużnika  została  ukształtowana  na 

zasadzie  winy,  zaś  wysokość  odszkodowania  nie  jest  ustalana  arbitralnie  przez 

Zamawiającego, bowiem zostały wskazane podstawy służące ustaleniu kar.  

Jeśli  idzie  zaś  o  komunikację  zastępczą,  konieczność  użycia  lokomotyw  do 

przeciągania  pociągów  oraz  jazdy  drogami  okrężnymi  to  koszty  wynikające  z  tytułu 

wprowadzenia  tego  rodzaju  rozwiązań  obciążają  wykonawcę,  ale  również  w  warunkach,  w 

których konieczność ich wprowadzenia  wynika z winy  wykonawcy. Nadto, podano, że będą 

one  określane  na  podstawie  umów  łączących  Zamawiającego  z  danym  przewoźnikiem  i 

regulujących  tę  kwestię.  To  z  kolei  pokazuje,  że  nie  ma  w  tym  względzie  żadnej 

uznaniowości,  bowiem  warunki  odpowiedzialności  znajdują  zakotwiczenie  w  odpowiednich 

umowach. 

Ukształtowanie  w  podany  sposób  odpowiedzialności  nie  sprzeciwia  się  wskazanym 

przepisom prawa. Nie jest niczym nadzwyczajnym, że Zamawiający nie określa maksymalnej 

wysokości 

odpowiedzialności 

odszkodowawczej 

wykonawcy. 

Jeśli 

by 

zaś 

ta 

odpowiedzialność miałaby prowadzić do bezpodstawnego wzbogacenia Zamawiającego, co 

wydaje  się  mało  prawdopodobne  ze  względu  na  czytelne  zasady  tej  odpowiedzialności,  to 

Odwołującemu  przysługiwałyby  instrumenty  prawne  mające  na  celu  korygowanie 

powyższego.  

Rozwiązania  proponowane  przez  Odwołującego  w  tym  względzie  są  absolutnie  nie 

do  przyjęcia.  Po  pierwsze  bowiem,  zobowiązanie  wykonawcy  do  pokrycia  kosztów  w 

uzasadnionym zakresie rodzi pewną arbitralność w ocenie i to przysługującą wykonawcy, co 

powoduje,  że  Zamawiający  nie  może  mieć  pewności  co  do  rozmiaru  tej  odpowiedzialności. 

Po  drugie,  absolutnie  nie  można  wymagać  w  istocie  ustalenia  rozmiaru  szkody  przez 

Zamawiającego  przed  jej  wystąpieniem.  Dopuszczenie  rozwiązań,  których  domaga  się 

Odwołujący  doprowadziłoby  do  iluzoryczności  odpowiedzialności  odszkodowawczej  w 

ramach tego zamówienia rozumianej jako obowiązek naprawienia szkody.  

Dalej wskazać należy, że umowa jest wzajemna, gdy obie strony zobowiązują się w 

taki sposób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej.  

W  dawniejszej  literaturze  i  orzecznictwie  dominował  pogląd,  odwołujący  się  do 

kryterium  subiektywnie  ujmowanej  ekwiwalentności  świadczeń.  Świadczenie  jednej  strony 

było  uznawane  za  odpowiednik  świadczenia  drugiej  strony,  jeżeli  każda  ze  stron  uznawała 

swoje  świadczenie  za  równowartościowe  świadczeniu  drugiej  strony  (por.  W.  Czachórski, 

Prawo  zobowiązań  w  zarysie,  Warszawa  1968,  s.  183;  R.  Longchamps  de  Berier, 

Zobowiązania, Poznań 1948, s. 146). 

Tymczasem  obecnie  wskazuje  się,  że  nie  chodzi  o  jakąkolwiek  ekwiwalentność, 

ponieważ  strony  zazwyczaj  wymieniają  świadczenia  w  przekonaniu,  że  odniosą  z  tej 

wymiany  korzyść,  otrzymując  świadczenie  dla  strony  bardziej  wartościowe  (Z.  Radwański 

(w:)  System  prawa  cywilnego,  t.  III,  cz.  1,  s.  371).  Natomiast  o  wzajemnym  charakterze 

umowy  przesądza  decyzja  stron  o  sprzężeniu  świadczeń  w  ten  sposób,  że  świadczenie 

jednej  strony  zostaje  uzależnione  od  świadczenia  drugiej  strony.  Strona  umowy  wzajemnej 

zobowiązuje się świadczyć, ponieważ otrzyma świadczenie od swojego kontrahenta – do ut 

des  (por.  Z.  Radwański,  A.  Olejniczak,  Zobowiązania,  2012,  nb  322;  K.  Zagrobelny  (w:)  E. 

Gniewek,  P.  Machnikowski,  Komentarz,  2013,  art.  487,  nb  3;  M.  Lemkowski,  Wykonanie  i 

skutki niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych, s. 21). 

Mając  powyższe  na  względzie  nie  sposób  w  okolicznościach  rozpatrywanej  sprawy 

dostrzec  pogwałcenia  wzajemności  świadczeń  stron,  która  wyraża  się  w  sprzężeniu  tych 

ś

wiadczeń  w  taki  sposób,  że  jedno  uzależnione  jest  od  drugiego.  Co  więcej,  biorąc  pod 

uwagę, że kwestią sporu objęte jest nie tyle świadczenie w rozumieniu art. 353 § 2 k.c., ile 

odpowiedzialność  odszkodowawcza  z  tytułu  nienależytego  wykonania  umowy,  ocena 

wzajemności świadczeń rozumianych, jak podano powyżej, w istocie jest niemożliwa. 

Reasumując  stwierdzić  należy,  że  Izba  nie  dostrzega,  aby  na  gruncie 

kwestionowanych regulacji Zamawiający domagał się zwrotu kosztów nieuzasadnionych czy 

też nieweryfikowalnych. Wymagają one co prawda wkalkulowania w realizację zamówienia w 

sytuacji,  w  której  nie  ma  wiedzy,  czy  wystąpią  i  w  jakim  rozmiarze,  ale  stanowi  to  element 

wyceny  ryzyka  realizacji  kontraktu  związany  z  ewentualną  odpowiedzialnością 

odszkodowawczą, co jest stałym elementem wyceny kontraktów jakichkolwiek i co w żaden 

sposób nie sprzeciwia się przepisom prawa. 

Przepis  art.  387  k.c.  określa  konsekwencje  prawne  jednego  z  przypadków 

niemożliwości świadczenia. Skutki prawne, jakie wywołuje niemożliwość świadczenia, zależą 

głównie  od  czasu  jej  zaistnienia  oraz  przyczyn,  które  do  niemożliwości  doprowadziły. 

Ś

wiadczenie  może  być  obiektywnie  niewykonalne  już  w  chwili,  gdy  zobowiązanie  ma 

powstać (niemożliwość pierwotna lub uprzednia) i wówczas stosunek obligacyjny w ogóle nie 

powstaje,  gdyż  nie  można  uznawać  za  wiążące  zobowiązania  się  do  zachowania 

niemożliwego  (impossibilium  nulla  obligatio).  Jak  stanowi  art.  387  §  1  k.c.,  umowa  o 

ś

wiadczenie  niemożliwe  jest  nieważna.  Natomiast  jeżeli  niemożliwość  świadczenia  ma 

charakter subiektywny (podmioty inne niż dłużnik mogłyby świadczyć) lub zaistniała dopiero 

po  powstaniu  zobowiązania  (niemożliwość  następcza),  jej  konsekwencje  określają  przepisy 

regulujące skutki niewykonania zobowiązania (art. 471, 475, 493–495 k.c.). W orzecznictwie 

nie budzi wątpliwości stanowisko, że niemożliwość świadczenia, powodująca według art. 387 

§  1  k.c.  nieważność  umowy,  musi  zachodzić  w  chwili  jej  zawarcia  –  tzw.  niemożliwość 

pierwotna (por. wyrok SN z dnia 12 sierpnia 2009 r., IV CSK 81/09, LEX nr 530575). 

Odnosząc powyższe rozważania do niniejszego stanu faktycznego stwierdzić należy, 

ż

e Odwołujący zarzucając Zamawiającemu naruszenie przepisu art. 387 § 1 k.c. w zw. z art. 

14  i  art.  139  ustawy  Pzp  nie  wykazał,  że  wystąpienie  opóźnienia  w  realizacji  kontraktu  czy 

też  nierozpatrzenie  roszczeń  przez  Inżyniera  Kontraktu  spowoduje  brak  możliwości 

sporządzenia  Harmonogramu  rzeczowo-finansowego,  w  którym  data  zakończenia  Robót 

wykracza poza Czas na Ukończenie.  

Nadto, w ocenie Izby, w świetle § 5 Warunków Umowy możliwa jest zmiana Czasu na 

Ukończenie,  co  oznacza,  że  nie  można  zakładać  pierwotnej  niemożności  świadczenia  w 

okolicznościach  podanych  przez  Odwołującego  nie  tylko  z  tego  powodu,  że  takiej 

niemożności  nie  wykazał,  ale  również  z  tej  przyczyny,  że  wskazane  okoliczności  zostały 

przewidziane  w  Warunkach  Umowy  (w  szczególności  w  ust.  5)  jako  skutkujące  zmianą 

Czasu na Ukończenie.  

Jeśli  idzie  o  zarzut  naruszenia  przepisu  art.  5  k.c.  i  art.  487  §  2  k.c.  w  kontekście 

Subklauzuli  8.7  to  stwierdzić  należy,  że  zarzut  ten  nie  poddaje  się  ocenie.  Odwołujący  nie 

wskazał  bowiem,  jakie  zasady  współżycia  społecznego  zostały  naruszone,  o  czym  szerzej 

była  mowa  wyżej.  Zaś,  charakter  umowy  wzajemnej  nie  może  być  rozumiany  jako 

ekwiwalentność świadczeń stron, o czym również była mowa wyżej. 

Jeśli  idzie  o  kwestionowanie  Subklauzuli  8.3  to  Odwołujący  nie  sformułował  w  tym 

przedmiocie  żadnego  zarzutu,  a  zatem  uznać  należało,  że  zarzut  de  facto  nie  został 

sformułowany. 

Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji. 

O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sprawy, na podstawie art. 

192 ust. 9 i 10 w zw. z § 3 pkt 1 lit. a oraz pkt 2 lit. b rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów 

z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz 

rodzajów  kosztów  w  postępowaniu  odwoławczym  i  sposobu  ich  rozliczania  (Dz.  U.  Nr  41, 

poz.  238),  zaliczając  do  kosztów  postępowania  odwoławczego  wpis  od  odwołania  w 

wysokości 20.000,00 zł oraz koszty wynagrodzenia pełnomocnika Zamawiającego w kwocie 

3.600,00 zł. 

Przewodniczący:      ………………………