Sygn. akt: KIO 2227/19
WYROK
z dnia 20 listopada 2019 roku
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący: Irmina Pawlik
Protokolant:
Aldona Karpińska
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 listopada 2019 r. w
Warszawie odwołania wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 4 listopada 2019 r. przez wykonawców
wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia Przedsiębiorstwo Budownictwa
Elektroenergetycznego ELBUD w Katowicach Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
z
siedzibą w Katowicach i ELPATOR Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą
w Zaczerniu
w
postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego Polskie Sieci
Elektroenergetycz
ne Spółka Akcyjna z siedzibą w Konstancinie - Jeziornej
przy udziale wykonawcy
ELEKTROTIM Spółka Akcyjna z siedzibą we Wrocławiu
zgłaszającego przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego
orzeka:
oddala odwołanie;
2. kosztami
postępowania obciąża wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie
zamówienia Przedsiębiorstwo Budownictwa Elektroenergetycznego ELBUD w Katowicach
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Katowicach i ELPATOR Spółka
z
ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Zaczerniu i zalicza w poczet kosztów
postępowania odwoławczego kwotę 15 000 zł 00 gr (słownie: piętnaście tysięcy złotych
zero groszy) uiszczoną przez odwołującego tytułem wpisu od odwołania.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. -
Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1843) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od dnia jego
doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do
Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący: ……………………………….………
Sygn. akt: KIO 2227/19
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający Polskie Sieci Elektroenergetyczne Spółka Akcyjna z siedzibą
w Konstancinie - Jeziornej
prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego
sektorowego
na
„Świadczenie usług eksploatacyjnych na liniowych obiektach
elektroenergetycznych NN należących do PSE S.A. na obszarze ZKO Katowice, ZKO Poznań
i ZKO Bydgoszcz
”. Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym
Unii Europejskiej z dnia 19 lipca 2019 r. pod numerem 2019/S 138-341110.
Postępowanie
prowadzone jest w trybie przetargu niegraniczonego na podstawie ustawy z dnia 29 stycznia
r. Prawo zamówień publicznych (tj. Dz. U. z 2018 r., poz. 1986 ze zm., dalej „ustawa
Pzp”). Wartość szacunkowa zamówienia przekracza kwoty określone w przepisach wydanych
na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy Pzp.
W dniu 4 listopada 2019 r. wykonawcy
wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia
Przedsiębiorstwo Budownictwa Elektroenergetycznego ELBUD w Katowicach Spółka
z
ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Katowicach i ELPATOR Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością z siedzibą w Zaczerniu (dalej jako „Odwołujący”) wnieśli do Prezesa
Krajowej Izby Odwoławczej odwołanie wobec czynności wyboru jako najkorzystniejszej
w Pakiecie 2
(ZKO Poznań) oferty złożonej przez wykonawcę ELEKTROTIM Spółka Akcyjna
z siedzibą we Wrocławiu.
Odwołujący zarzucił Zamawiającemu naruszenie art. 89 ust. 1 pkt 7b w zw. z art. 7 ust.
1 i 3 ustawy Pzp poprzez zaniechanie odrzucenia oferty ELKTROTIM S.A. w Pakiecie 2, mimo
iż wniesione wraz z nią wadium w postaci gwarancji ubezpieczeniowej nr PO/00881478/2019
z dnia 23 s
ierpnia 2019 r. nie zabezpiecza skutecznie interesów Zamawiającego, gdyż nie daje
możliwości doręczenia gwarantowi żądania zapłaty wadium na adres e-mail. Odwołujący
wskazał, iż taki sposób doręczenia gwarantowi żądania zapłaty jest wymagany w treści SIWZ
Wzór nr 4 do Części III SIWZ) i miał ułatwić Zamawiającemu dochodzenie roszczenia
z
wypłaty wadium. Zdaniem Odwołującego nieprzestrzeganie przez Zamawiającego w toku
oceny ofert minimalnych wymagań, jakie musi spełniać dokument gwarancji wadialnej,
świadczy o przeprowadzeniu niniejszego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego
w Pakiecie 2 z naruszeniem fundamentalnych zasad w systemie prawa zamówień
publicznych, o których mowa w art. 7 ust. 1 ustawy Pzp, tj. zasady uczciwej konkurencji,
równego traktowania wykonawców, a nade wszystko zasady przejrzystości oraz nakazu
udzielenia zamówienia wykonawcy wybranemu zgodnie z przepisami ustawy.
Wskazując na powyższe zarzuty, Odwołujący wniósł o nakazanie Zamawiającemu
unieważnienia czynności wyboru oferty ELKTROTIM S.A. jako najkorzystniejszej w Pakiecie
2, odrzucenia oferty ELKTROTIM S.A. w Pakiecie 2 na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 7b ustawy
Pzp oraz powtórzenia czynności oceny i badania ofert w Pakiecie 2. Ponadto Odwołujący
wniósł o zasądzenie od Zamawiającego na jego rzecz kosztów postępowania odwoławczego.
Odwołujący wskazał, iż w wyniku naruszenia przez Zamawiającego zasad
obowiązujących w systemie prawa zamówień publicznych interes Odwołującego w uzyskaniu
zamówienia w Pakiecie 2 doznał uszczerbku. Odwołujący wskazał, iż jego oferta została
skalsyfikowana przez Zamawiającego na drugiej pozycji w rankingu ofert w Pakiecie 2,
a
zatem gdyby Zamawiający w sposób zgodny z przepisami rozstrzygnął postępowanie
i
odrzucił ofertę ELEKTROTIM S.A., to Odwołujący uzyskałby przedmiotowe zamówienie
w Pakiecie 2
. Odwołujący dodał, iż naruszenie przez Zamawiającego wskazanych przepisów
ma
istotny wpływ na wynik postępowania w Pakiecie 2. Ponadto Odwołujący został narażony
na znaczną szkodę związaną z utratą spodziewanego zysku z tytułu realizacji przedmiotowego
kontraktu w Pakiecie 2.
Uzasadniając podniesione zarzuty Odwołujący przywołał treść Rozdziału XII pkt 1, 8 i 15
Części I SIWZ. Wskazał także na treść wzoru nr 4 do Części III SIWZ (wzór gwarancji
bankowej/ubezpieczeniowej), gdzie Zamawiający zawarł wymagania, dotyczące sposobów
doręczenia żądania zapłaty, które miały mu ułatwić dochodzenie roszczenia z wypłaty wadium
(na adres e-mail oraz
za pośrednictwem banku prowadzącego rachunek Zamawiającego).
Zdaniem Odwołującego interpretacja ww. treści SIWZ przy użyciu reguł gramatycznych,
znaczeniowych i logicznych nie pozostawia wątpliwości, że Zamawiający w sposób
kategoryczny i
jednoznaczny zapewnił sobie prawo do dowolnego skorzystania z każdego
z
dwóch wymaganych sposobów doręczenia gwarantowi żądania zapłaty wadium. W ocenie
Odwołującego wykonawca wnoszący wadium w formie gwarancji ubezpieczeniowej lub
bankowej nie był uprawniony do pozbawienia Zamawiającego możliwości takiego dowolnego
wyboru i
narzucania wedle swojego uznania w treści gwarancji wadialnej tylko jednego z tych
dwóch sposobów doręczenia gwarantowi żądania zapłaty wadium. Odwołujący zauważył, że
w ten właśnie sposób, minimalne wymagania Zamawiającego, co do treści gwarancji wadialnej
i
nterpretowali wykonawcy ubiegający się o zamówienie we wszystkich Pakietach. Dla
przykładu Odwołujący wskazał na ofertę wykonawcy ELTEL Networks Energetyka S.A.
złożoną na realizację Pakietu nr 1 i 3, gdzie w treści gwarancji bankowych zawarto obydwa
ww. sposoby doręczenia gwarantowi żądania zapłaty wadium. Odwołujący wskazał także, że
napotykając na różnego rodzaju obiektywne przeszkody w pozyskaniu gwarancji wadialnej,
która byłaby zgodna z wymaganiami Zamawiającego określonymi w SIWZ (tj. zawierającej
obydwa ww. sposoby doręczenia gwarantowi żądania zapłaty wadium) wniósł wadium
w
pieniądzu, przelewem na rachunek bankowy Zamawiającego.
Odwołujący podniósł, iż zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą Krajowej Izby
Odwoławczej nie ma przeszkód w tym, żeby Zamawiający stawiał dodatkowe wymagania
dotyczące sposobu przedstawienia żądania zapłaty, które ułatwią mu dochodzenie roszczenia
z wypłaty wadium (np. wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 7 marca 2017 r., sygn. akt KIO
. W jego ocenie minimalne wymagania Zamawiającego, jakie musi spełniać dokument
gwarancji wadialnej,
były jasne i zrozumiałe dla wykonawców zainteresowanych ubieganiem
się o poszczególne części niniejszego zamówienia. Dlatego też żaden z wykonawców nie tylko
nie zwrócił się do Zamawiającego o wyjaśnienie treści SIWZ w tym zakresie, ale także nie
kwestionował treści wzoru nr 4 do Części III SIWZ i nie skorzystał z prawa do wniesienia
odwołania wobec postanowień SIWZ.
Odwołujący wskazał, iż wykonawca ELEKTROTIM S.A. ubiegając się o zamówienie
w
Pakiecie 2 wniósł wadium w formie gwarancji ubezpieczeniowej nr PO/00881478/2019
z
dnia 23 sierpnia 2019 r. wystawionej przez Generali Towarzystwo Ubezpieczeń S.A.
z
siedzibą w Warszawie na kwotę 400.000,00 zł oraz na okres od 27 sierpnia 2019 r. do 28
października 2019 r. W treści gwarancji ubezpieczeniowej został przedstawiony tylko jeden
z
dwóch wymaganych przez Zamawiającego w SIWZ sposobów doręczenia gwarantowi
żądania wypłaty wadium, tj. za pośrednictwem banku prowadzącego rachunek
Zamawiającego. Brak jest natomiast w treści gwarancji możliwości skorzystania przez
Zamawiającego z drugiego ze sposobów doręczenia gwarantowi żądania zapłaty, które
zdaniem Odwołującego stanowiłoby dla Zamawiającego znaczne ułatwienie dochodzenia
roszczeń z wypłaty wadium, czyli możliwości doręczenia gwarantowi żądania zapłaty wadium
na adres e-mail.
Odwołujący dalej wskazał, iż także w złożonym przez ELEKTROTIM aneksie
nr 1 do gwarancji ubezpieczeniowej nie została zapewniona Zamawiającemu możliwość
doręczenia gwarantowi żądania wypłaty wadium na adres e-mail.
Powyższe, zdaniem Odwołującego, ma o tyle istotne znaczenie, że brak możliwości
doręczenia gwarantowi żądania zapłaty wadium na adres e-mail, może utrudniać albo nawet
uniemożliwić Zamawiającemu skuteczne dochodzenie roszczenia z wypłaty wadium,
w
szczególności w ostatnim dniu terminu związania ofertą. Skuteczne żądanie zapłaty wadium
za pośrednictwem banku prowadzącego rachunek Zamawiającego w ostatnim dniu terminu
związania ofertą byłoby możliwe jedynie wówczas, jeżeli bank Zamawiającego byłby
jednocześnie weryfikującym podpisy złożone na żądaniu zapłaty i wystawcą takiej gwarancji
wadialnej.
Jednakże w przypadku kwestionowanej gwarancji ubezpieczeniowej - wniesionej
przez
ELEKTROTIM S.A. w Pakiecie 2 zamówienia - taka sytuacja nie zachodzi, gdyż jej
wystawcą jest towarzystwo ubezpieczeń. Dlatego też, zdaniem Odwołującego, w tym
przypadku, zgłoszenie przez Zamawiającego ewentualnego roszczenia zapłaty wadium za
pośrednictwem banku, który dokonałby weryfikacji podpisów złożonych na żądaniu zapłaty
i przekazanie tego roszczenia do siedziby gwaranta, tj. Generali
Towarzystwo Ubezpieczeń
S.A. musiałoby się odbywać co najmniej z dwudniowym wyprzedzeniem, tak aby możliwym
było przeprowadzenie odpowiednich procedur wewnątrz banku, a następnie przesłanie
takiego roszczenia pocztą do siedziby gwaranta. Czas, który jest potrzebny na
przeprowadzenia takiej procedury
identyfikacji podpisów złożonych na żądaniu zapłaty - czy
należą one do osób uprawnionych do zaciągania zobowiązań majątkowych w imieniu
Zamawiającego, jest zróżnicowany i zależy od instrukcji zawartej w treści gwarancji wadialnej,
czy takie roszczenie ma
zostać przekazane w formie papierowej, czy komunikatem SWIFT.
W praktyce jednak wynosi on minimum 2 dni. Ponadto w przypadku kiedy gwarantem jest
towarzystwo u
bezpieczeń, aby roszczenie Zamawiającego wypłaty wadium mogło zostać
uznane za doręczone skutecznie, to musi wpłynąć do siedziby gwaranta w dniu
obowiązywania gwarancji, chyba, że przy wystawianiu gwarancji, gwarant zapisał w umowie
o wystawienie gwarancji, lub w samej g
warancji czas dodatkowy na te czynności. Jeżeli
natomiast ostatnim dniem obowiązywania gwarancji wadialnej jest dzień ustawowo wolny od
pracy, to wówczas obowiązuje zasada, jak w przypadku korespondencji urzędowych, czyli
roszczenie musi wpłynąć do siedziby gwaranta w formie pisemnej następnego dnia, po dniu
wolnym od pracy.
Mając na uwadze, że bieg 60-dniowego terminu związania ofertą w postępowaniu
o
udzielenie zamówienia rozpoczął się w Pakiecie 2 wraz z upływem terminu składania ofert,
tj. 27 sierpnia 2019 r.,
Odwołujący wskazał, że termin związania ofertą upłynął w dniu 25
października 2019 r. Natomiast okres ważności kwestionowanej gwarancji ubezpieczeniowej
upływał w dniu 28 października 2019 r. (poniedziałek). Przy czym, wobec upływu terminu
związania ofertą w dniu 25 października 2019 r. oraz wymogu gwaranta, zawartego w treści
gwarancji, że: „żądanie zapłaty wraz z oświadczeniem musi być doręczone do siedziby
gwaranta przed dniem 28
października 2019 r.” zdaniem Odwołującego należy przyjąć, że
faktycznie takie żądanie zapłaty wadium za pośrednictwem banku Zamawiającego musiałoby
zostać doręczone do siedziby gwaranta najpóźniej w dniu 25 października 2019 r. i co ważne
w godzinach pracy obowiązujących w piątki w siedzibie gwaranta, tj. od 8:00 do 18:00.
(w
sobotę oraz niedzielę siedziba Generali Towarzystwo Ubezpieczeń S.A. jest bowiem
zamknięta). Jednakże w celu przeprowadzenia przez bank Zamawiającego niezbędnej
identyfikacji podpisów złożonych na żądaniu zapłaty, de facto takie żądanie zapłaty wadium
musiałoby zostać przez Zamawiającego przedstawione odpowiednio wcześniej, tj. nie później,
niż w dniu 24 października 2019 r., czyli w przeddzień ostatniego dnia terminu związania
ofertą. Tymczasem w przypadku gwarancji tzw. „elektronicznej", zgłoszenie przez
Zamawiającego roszczenia wypłaty wadium na adres e-mail, opatrzone kwalifikowanym
podpisem elektronicznym, musiałoby zostać uznane za skuteczne, jeżeli tylko zostałoby
przesłane na adres e-mail, wskazany przez gwaranta, najpóźniej w ostatnim dniu terminu
związania ofertą, tj. 25 października 2019 r. do godz. 24.00, a nie tylko w godzinach pracy
biura/kancelarii podawczej gwaranta.
Mając powyższe na uwadze, w ocenie Odwołującego, gwarancja ubezpieczeniowa nr
wniesiona wraz z ofertą ELEKTROTIM S.A. w Pakiecie 2 jest w swej treści niezgodna
z
wymaganiami Zamawiającego, zawartymi we wzorze nr 4 do Części III SIWZ. Dokument
gwarancji wadialnej jest natomiast dokumentem, którego nie można uzupełnić na podstawie
art. 26 ust. 3 ustawy Pzp
czy poddawać interpretacji w jej kluczowych elementach
oświadczenia. Dlatego też, stwierdzenie wadliwości dokumentu gwarancyjnego w zakresie
przedmiotowo istotnego elementu, jakim jest sposób doręczenia gwarantowi żądania zapłaty
wadium, powinno
skutkować odrzuceniem oferty ELEKTROTIM S.A. w Pakiecie 2 na
podstawie art. 89 ust. 1 pkt 7b ustawy Pzp,
czego jednak Zamawiający nie uczynił.
Zamawiający w dniu 18 października 2019 r. złożył odpowiedź na odwołanie, w której
wniósł o oddalenie odwołania w całości.
Zamawiający w treści pisma zaprzeczył m.in., aby wzór nr 4 stanowił dokument, który
wiązał wykonawców pod rygorem odrzucenia oferty. Wskazał, że literalne brzmienie Rozdz.
XII pkt 8 Części I SIWZ wskazuje jasno na intencję Zamawiającego, że dokument ten nie miał
charakteru wiążącego. Zamawiający użył sformułowania „zaleca”, a nie „wymaga”, nie
wprowadzał postanowień, wedle których dokument gwarancji miał stanowić powtórzenie treści
wzoru gwarancji. Zamawiający podniósł, że nie miał podstaw do odrzucenia oferty
ELEKTROTIM z tego powodu, że nie powtarzała w 100% treści wzoru nr 4 do Części III SIWZ.
Wyjaśnił, że wzór ten miał ułatwiać wykonawcom ubieganie się o udzielenie zamówienia,
ponieważ wykonawcy często nie mają wiedzy jak wygląda dokument gwarancyjny.
Z
amawiający nie miał zamiaru narzucać wzoru jako wiążącego, mając świadomość, że
ubezpieczyciele czy
banki wystawiają dokumenty według własnych wzorów, odpowiadających
ustawie Pzp, zabezpieczających należycie interesy zamawiającego. Zamawiający dopuszczał
d
okumenty gwarancji przenoszące wprost postanowienia Wzoru nr 4 do Części III SIWZ, ale
również dokumenty gwarancji wystawione zgodnie z polityką danego gwaranta, w sytuacji, gdy
dawały Zamawiającemu możliwość zaspokojenia się w przypadku zajścia wskazanych
w
ustawie PZP okoliczności bezwarunkowo i na pierwsze żądanie. Podkreślił, że brak jest
w
SIWZ postanowienia, które wprowadzałoby obowiązek, aby w treści dokumentu
gwarancyjnego zawarte było postanowienie o możliwości przekazywania żądania zapłaty e-
mailem.
Zamawiający nie zgodził się także z Odwołującym, że skoro jeden wykonawca skorzystał
ze wzoru dokumentu gwarancyjnego umieszczonego w SIWZ, inny zaś nie, to oferta tego
drugiego Wykonawcy powinna podlegać odrzuceniu. Taka teza mogłaby być prawdziwa
jed
ynie wówczas, gdyby Zamawiający dopuścił wniesienie gwarancji niepieniężnej wyłącznie
(obligatoryjnie) o treści narzuconej Wzorem nr 4, co nie miało miejsca. Zamawiający zwrócił
także uwagę na możliwość złożenia przez Odwołującego wniosku o wyjaśnienie treści SIWZ
w przypadku pojawienia się wątpliwości. Wskazał ponadto, że nawet gdyby postanowienia
SIWZ w zakresie wadium mogły budzić wątpliwości, to należałoby je interpretować na korzyść
wykonawców, których nie mogą obciążać ewentualne niekonsekwencje Zamawiającego.
Zamawiający podkreślił, że wadium wniesione przez wykonawcę ELEKTROTIM spełnia
wymagania SIWZ. W dokumencie gwarancji wadialnej ww. wykonawcy wskazano prawidłowo
beneficjenta gwarancji (Zamawiającego), wykonawcę, gwaranta, postępowanie, którego
gwarancja dotyczy, wymaganą postanowieniami SIWZ kwotę wadium, nieodwołalne
i
bezwarunkowe zobowiązanie do zapłacenia na rzecz Zamawiającego każdej kwoty do
wysokości: 400 000,00 w przypadku zajścia którejkolwiek z przewidzianych w ustawie Pzp
przesłanek zatrzymania wadium, gwarancja została ustanowiona na cały okres terminu
związania ofertą plus 3 dni. Wskazał raz jeszcze, że w postępowaniu nie było sformułowanego
wymogu przedłożenia gwarancji niepieniężnej zgodnej ze wzorem załączonym do SIWZ (wzór
był jedynie zalecany). Zamawiający zwrócił ponadto uwagę, że sposób doręczenia żądania
zapłaty gwarantowi wskazany w treści gwarancji wykonawcy ELEKTROTIM (doręczenie za
pośrednictwem banku Zamawiającego) jest powszechnie stosowany i nie przesądza w żadnej
mierz
e o warunkowości czy odwołalności wadium, czy też nie stwarza trudności
w
egzekwowaniu wadium ani żadnego ograniczenia czy warunku zawieszającego wypłatę dla
Zamawiającego. Wskazał również na orzecznictwo, w tym wyrok KIO z 5 listopada 2010 r.,
sygn. akt KIO 2323/10, wyrok KIO z dnia 7 czerwca 2011 r., sygn. akt KIO 1110/11, wyrok
WSA w Warszawie z dnia 25 kwietnia 2013 r., sygn. akt V SA/Wa 327/13, wyrok Sądu
Okręgowego w Bielsku – Białej z dnia 10 września 2009 r., sygn. akt II Ca 404/09
Wykonawca ELEKTRO
TIM w piśmie zawierającym zgłoszenie przystąpienia wskazał, iż
jego oferta jest zgodna z wymaganiami Zamawiającego, zawiera zobowiązanie do płatności
bezwarunkowej, na pierwsze żądanie, w przypadku zajścia okoliczności określonych
w ustawie Pzp i jako taka
nie podlega odrzuceniu. Podkreślił m.in., iż interpretacja
postanowień SIWZ prezentowana przez Odwołującego nosi cechy dowolności, jest sprzeczna
z literalnym brzmieniem SIWZ i ma na celu eliminację oferty wybranego wykonawcy
z
postępowania. Podniósł, że Zamawiający jedynie zalecał, aby treść gwarancji była zgodna
z
wzorem nr 4, nie był to bezwzględny wymóg. W konsekwencji treści wzoru nr 4 nie można
traktować jako dodatkowych wymagań dotyczących sposobu przedstawienia żądania zapłaty.
Po przeprowadzeniu
rozprawy z udziałem Stron i Uczestnika postępowania, na
podstawie zgromadzonego w sprawie
materiału dowodowego oraz oświadczeń
i stanowisk Stron i Uczestnika
postępowania, Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła
i
zważyła, co następuje:
Izba nie znalazła podstaw do odrzucenia odwołania w związku z tym, iż nie została
wypełniona żadna z przesłanek negatywnych uniemożliwiających merytoryczne rozpoznanie
odwołania, wynikających z art. 189 ust. 2 ustawy Pzp.
Izba na posiedzeniu w dniu 20 listopada
2019 r. stwierdziła skuteczność przystąpienia
zgłoszonego do postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego przez wykonawcę
ELEKTROTIM Spółka Akcyjna z siedzibą we Wrocławiu (dalej jako „Przystępujący”) wobec
spełnienia wymogów określonych w art. 185 ust. 2 ustawy Pzp i dopuściła go do udziału
w
postępowaniu odwoławczym w charakterze Uczestnika postępowania.
Izba uznała, iż Odwołujący wykazał interes w uzyskaniu zamówienia oraz możliwość
poniesienia szkody w związku z ewentualnym naruszeniem przez Zamawiającego przepisów
ustawy Pzp, czym wypełnił materialnoprawne przesłanki dopuszczalności odwołania,
o
których mowa w art. 179 ust. 1 Ustawy Pzp.
Przy rozpoznawaniu przedmiotowej sprawy Izba
uwzględniła dokumentację
postępowania przekazaną przez Zamawiającego, w szczególności specyfikację istotnych
warunków zamówienia wraz z załącznikami, wyjaśnienia jej treści, informację z otwarcia ofert,
ofert
ę Przystępującego oraz złożone przez niego w toku postępowania dokumenty, w tym treść
gwarancji ubezpieczeniowej stanowiącej wadium dla pakietu 2 oraz aneks przedłużający
termin ważności gwarancji, zawiadomienie z dnia 24 października 2019 r. o wyborze ofert
najkorzystniejszej. S
kład orzekający Izby wziął pod uwagę również stanowiska i oświadczenia
Stron i Uczestnika
postępowania odwoławczego złożone w pismach procesowych (odwołaniu,
odpowiedzi na odwołanie i treści pisma zawierającego zgłoszenie przystąpienia) oraz ustnie
do protokołu posiedzenia i rozprawy w dniu 18 października 2019 roku. Izba wzięła pod uwagę
także złożone przez Odwołującego dokumenty w postaci wyciągów z SIWZ dla postępowań
na świadczenie usług w zakresie likwidacji awarii na liniowych obiektach
elektroenergetycznych PSE S.A. (2018-WNP-0542.1-DU-KKO), 2) na rozbudow
ę stacji
400/110 kV Pasikurowice w związku z wprowadzeniem linii 400kV i wymianą transformatora
400/110/kV (2019/WNP-0096), 3) na rozbudow
ę stacji 400/220/110 kV Mikułowa dla
wyprowadzenia linii 400kV (2019/WNP-0096), 4) na
świadczenie usług eksploatacyjnych na
liniowych obiektach elektroenergetycznych PSE S.A. II (2019-WNP-0106-DU-KKO), 5) na
świadczenie usług w zakresie likwidacji awarii na liniowych obiektach elektroenergetycznych
PSE S.A (2019/WNP-0133).
Izba ustaliła, co następuje:
Zgodnie z
Rozdziałem IV SIWZ Część I – Wskazówki dla Wykonawców przedmiotem
zamówienia jest świadczenie usług eksploatacyjnych na liniowych obiektach
elektro
energetycznych NN należących do PSE S.A. na obszarze ZKO Katowice, ZKO Poznań
i ZKO Bydgoszcz
zgodnie z zakresem określonym w Części II SIWZ. Przedmiot zamówienia
został podzielony na trzy części zwane Pakietami: Pakiet 1 – Katowice, Pakiet 2 – Poznań,
Pakiet 3
– Bydgoszcz.
W Rozdziale XII SIWZ Część I Zamawiający wskazał na obowiązek wniesienia przez
wykonawców wadium dla każdego pakietu. Wysokość wadium dla Pakietu 2 ustalono na kwotę
000 zł. Zgodnie z pkt 3) Rozdziału XII SIWZ Część I wadium mogło zostać wniesione w
następujących formach: a) w pieniądzu, przelewem na rachunek bankowy Zamawiającego; b)
w poręczeniach bankowych lub poręczeniach spółdzielczej kasy oszczędnościowo -
kredytowej, z tym że poręczenie kasy jest zawsze poręczeniem pieniężnym; c) w gwarancjach
bankowych; d) w gwarancjach ubezpieczeniowych; e) w poręczeniach udzielanych przez
podmioty, o których mowa w art. 6b ust. 5 pkt 2 ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu
Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. W pkt 8) Rozdziału XII SIWZ Część I
Zamawiający wskazał, że w przypadku wniesienia wadium w formie gwarancji bankowej lub
ubezpieczeniowej dokument gwarancyjny powinien zawierać zobowiązanie do płatności
bezwarunkowej, na pierwsze żądanie Zamawiającego w przypadku zajścia okoliczności
określonych w ustawie. Zamawiający wskazał także, iż zaleca się aby treść gwarancji była
zgodna ze Wzorem nr 4 do Części III SIWZ.
We Wzorze nr 4
stanowiącym wzór gwarancji bankowej/ubezpieczeniowej zawarto
fragment
odnoszący się do sposobów żądania zapłaty o następującej treści: „Żądanie zapłaty
musi być nam doręczone w jeden ze wskazanych niżej sposobów:
na adres e-mail: …….@.......¸przy czym musi być ono opatrzone kwalifikowanym podpisem
elektronicznym,
za pośrednictwem banku prowadzącego rachunek Zamawiającego. W celu identyfikacji
bank ten po
twierdzi, że podpisy złożone na żądaniu zapłaty należą do osób uprawnionych
do zaciągania zobowiązań majątkowych w imieniu Zamawiającego.”
W postępowaniu w Pakiecie 2 wpłynęły trzy oferty, w tym oferta Odwołującego z ceną
924 zł netto oraz oferta Przystępującego z ceną 7 875 555 zł netto.
Przystępujący wraz z ofertą wniósł wadium dla Pakietu 2 w postaci gwarancji
ubezpieczeniowej nr PO/00881478/2019 wystawionej przez Generali Towarzystwo
Ubezpieczeń S.A. w dniu 23 sierpnia 2019 r. W treści gwarancji wskazano, iż żądanie zapłaty
powinno zostać złożone w siedzibie gwaranta i musi być „przedstawione za pośrednictwem
banku prowadzącego rachunek Zamawiającego. W celu identyfikacji bank potwierdzi, że
podpisy złożone na żądaniu zapłat należą do osób uprawnionych do zaciągania zobowiązań
majątkowych w imieniu Zamawiającego.” W treści gwarancji wskazano, iż jest ona ważna do
28 października 2019 r. Wskazano także, iż gwarancja wygasa automatycznie i całkowicie
m.in. w przypadku, gdyby żądanie zapłaty nie zostało doręczone w terminie ważności
gwarancji. W toku postępowania Przystępujący złożył Aneks nr 1 z 24 października 2019 r. do
gwarancji ubezpieczeniowej nr
PO/00881478/2019 przedłużający termin ważności gwarancji
do 30 grudnia 2019 r. Pozostałe warunki gwarancji nie uległy zmianie.
Zamawiający w dniu 24 października 2019 r. zawiadomił wykonawców o wyborze oferty
najkorzystniejszej, którą w Pakiecie 2 była oferta Przystępującego. Oferta Odwołującego była
ofertą drugą w kolejności pod względem kryteriów oceny ofert.
Izba zważyła, co następuje:
Biorąc pod uwagę zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, poczynione ustalenia
faktyczne oraz orzekając w granicach zarzutów zawartych w odwołaniu, Izba stwierdziła, iż
odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.
W ocenie Izby nie potwierdził się zarzut naruszenia art. 89 ust. 1 pkt 7b w zw. z art. 7
ust. 1 i 3 ustawy Pzp.
Zgodnie z treścią art. 89 ust. 1 pkt 7b ustawy Pzp Zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli
wadium nie zostało wniesione lub zostało wniesione w sposób nieprawidłowy, jeżeli
zamawiający żądał wniesienia wadium. Zamawiający, na podstawie art. 45 ust. 1 ustawy Pzp,
ma obowiązek żądać od wykonawców wniesienia wadium, jeżeli wartość zamówienia jest
równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8
ustawy Pzp. Zgodnie z ust. 6 tego przepisu wadium może być wnoszone w jednej lub kilku
następujących formach: 1) pieniądzu; 2) poręczeniach bankowych lub poręczeniach
spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, z tym że poręczenie kasy jest zawsze
poręczeniem pieniężnym; 3) gwarancjach bankowych; 4) gwarancjach ubezpieczeniowych; 5)
poręczeniach udzielanych przez podmioty, o których mowa w art. 6b ust. 5 pkt 2 ustawy z dnia
9 listopada 2000 r. o
utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (Dz.U. z 2018
r. poz. 110, 650, 1000 i 1669). Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy Pzp z
amawiający przygotowuje
i
przeprowadza postępowanie o udzielenie zamówienia w sposób zapewniający zachowanie
uczciwej konkurencji i równe traktowanie wykonawców oraz zgodnie z zasadami
proporcjonalności i przejrzystości. Z kolei w myśl ust. 3 ww. przepisu zamówienia udziela się
w
yłącznie wykonawcy wybranemu zgodnie z przepisami ustawy.
Zarzut naruszenia art. 89 ust. 1 pkt 7b w zw. z art. 7 ust. 1 i 3 ustawy Pzp
Odwołujący
opierał na tym, że wniesione przez Przystępującego w formie gwarancji ubezpieczeniowej
wadium nie dawało Zamawiającemu możliwości doręczenia gwarantowi żądania zapłaty na
adres e-
mail. Okoliczność, że treść gwarancji ubezpieczeniowej złożonej przez
Przystępującego nie przewidywała jako jednego ze sposobów żądania zapłaty wadium
doręczenia tego żądania za pośrednictwem wiadomości e-mail stanowiła okoliczność
bezsporną, wynikającą wprost z treści gwarancji. Sporne pomiędzy Stronami było to, czy
wykonawcy byli zobowiązani wnosząc wadium w formie gwarancji (bankowej czy
ubezpieczeniowej) zapewnić Zamawiającemu możliwość doręczenia żądania zapłaty na adres
e-mail.
Wskazać należy, że przepisy ustawy Pzp nie zawierają szczegółowych regulacji
w
zakresie treści jaką powinien zawierać dokument gwarancyjny. Również przepisy innych
ustaw, w tym ustawy
z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej
i reasekuracyjnej (tj. Dz. U. z 2019 r. poz. 381) czy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks
cywilny (tj. Dz. U. z 2019 r. poz. 1145),
nie odnoszą się do możliwych sposobów doręczenia
gwarantowi
żądania zapłaty sumy gwarancyjnej. W orzecznictwie Izby jednolicie
i
konsekwentnie podkreśla się, że dokument gwarancyjny powinien być sformułowany
w
sposób jasny, nie budzący wątpliwości interpretacyjnych (por. m.in. wyrok z dnia 18
września 2017 r., sygn. akt KIO 1824/17). Jak wskazano w uzasadnieniu wyroku z dnia 4
grudnia 2018 r., sygn. akt KIO 2394/18, minimalnymi wymaganiami jakie musi spełniać
dokument gwarancji wadialnej jest określenie gwaranta, określenie beneficjenta, określenie
warunków zapłaty, na które składają się wysokość sumy gwarancyjnej, okres ważności
zobowiązania gwaranta, a także sposób zgłoszenia żądania. Uznając zatem, że co do zasady
treść gwarancji powinna przewidywać sposób zgłoszenia żądania, to jednak ustalenie przez
strony
czynności ubezpieczeniowej, w jaki sposób należy to żądanie zgłosić, aby wywoływało
skutki prawne (ustalenie
wymogów formalnych odnośnie doręczenia żądania), pozostaje
w
zakresie zasady swobody umów wyrażonej w art. 353
Kodeksu cywilnego.
Mając na uwadze brak szczegółowych regulacji ustawowych kluczowe znaczenie dla
oceny stanu faktycznego w przedmiotowej sprawie ma treść postanowień SIWZ i obowiązków,
jakie Zamawiający nałożył na wykonawców w odniesieniu do treści gwarancji. Słusznie
wskazywał Odwołujący, iż co do zasady brak jest przeszkód, aby Zamawiający stawiał
wykonawcom dodatkowe wymagania
dotyczące sposobu przedstawienia żądania zapłaty,
które ułatwią mu dochodzenie roszczenia z wypłaty wadium i nie naruszą generalnej zasady
równego traktowania wykonawców (por. wyrok KIO z dnia 7 marca 2017 r., sygn. akt KIO
364/17). Niemniej w ocenie Izby,
wbrew twierdzeniom Odwołującego, w przedmiotowym
postępowaniu Zamawiający takich dodatkowych wymagań w zakresie sposobu doręczenia
żądania zapłaty nie stawiał.
Izba ustaliła, iż wymagania Zamawiającego w zakresie wadium wnoszonego w formie
gwarancji (bankowej, ubezpieczeniowej)
zostały wyartykułowane w punkcie 8 Rozdziału XII
Części I SIWZ i obejmowały zobowiązanie do płatności bezwarunkowej, na pierwsze żądanie
w przypadku zajścia okoliczności określonych w ustawie. Zamawiający nie określił w Rozdziale
XII Części I SIWZ odnoszącym się do wadium, żadnych wymagań co do sposobu doręczenia
żądania zapłaty gwarantowi. Izba nie przyznała racji Odwołującemu, iż takie wymagania
zostały przez Zamawiającego wskazane w treści wzoru nr 4 (Część III SIWZ), stanowiącego
wzór gwarancji bankowej/ubezpieczeniowej. Faktem jest, iż ww. wzór dokumentu gwarancji
zawierał w swojej treści wymienione dwa sposoby doręczenia gwarantowi żądania zapłaty
wadium, z których pierwszym było doręczenie na adres e-mail, a drugim doręczenie za
pośrednictwem banku prowadzącego rachunek Zamawiającego. Okoliczność ta, zdaniem
Izby,
nie przesądza jednakże, że wskazanie obu ww. sposobów doręczenia żądania zapłaty
wadium stanowić miało obligatoryjny element gwarancji składanych przez wykonawców.
Przeczy temu
treść Rozdziału XII pkt 8 (Część I SIWZ), gdzie wskazano: „Zaleca się aby treść
gwarancji była zgodna z Wzorem nr 4 do Części III SIWZ”. Wzór nr 4 – jak sama nazwa
wskazuje
– stanowił jedynie wzór, przykład dokumentu gwarancji, a jego treść nie miała
charakteru wiążącego. W ocenie Izby sformułowania „zaleca się” użyte w pkt 8 Rozdziału XII
Części I SIWZ nie sposób intepretować jako obligatoryjnego polecenia, lecz jako
rekomendowaną, doradzaną propozycję treści gwarancji. Zamawiający zalecał, aby treść
gwarancji była zgodna ze wzorem stanowiącym załącznik do SIWZ, nie wskazał jednak na
taką konieczność. Słowo „zalecać” w powszechnym rozumieniu to „doradzać”,
„rekomendować” i nie jest prawidłowe utożsamianie go, jak czyni to Odwołujący, z nałożeniem
na wykonawców bezwzględnego obowiązku zawarcia w treści gwarancji takiej samej treści,
jaką zaproponował Zamawiający we wzorze.
Jakkolwiek nie sposób kwestionować stanowiska Odwołującego, że rozszerzenie
sposobów żądania zapłaty wadium o możliwość doręczenia żądania gwarantowi poprzez e-
mogłoby być rozwiązaniem dla Zamawiającego korzystniejszym, niemniej Zamawiający
chcąc zagwarantować sobie takie uprawnienie winien w sposób jednoznaczny i precyzyjny
wyartykułować to w SIWZ. W tym celu powinien on zawrzeć jednoznaczne postanowienia
nakazujące uwzględnienie w treści gwarancji konkretnych sposobów doręczenia gwarantowi
żądania zapłaty wadium. Zamawiający mógł to uczynić przykładowo poprzez kategoryczne
określenie, że treść gwarancji ma być zgodna z treścią przedstawioną we wzorze nr 4 czy też
poprzez wskazanie w Rozdziale XII SIWZ wprost,
że wymaga aby gwarancja uwzględniała
konkretne, jasno podane,
sposoby doręczenia żądania zapłaty. Takiego wymogu w treści
SIWZ
Zamawiający nie zawarł. Wobec tego na gruncie postanowień SIWZ nie byłoby zasadne
wymaganie
przez Zamawiającego - jak domaga się tego Odwołujący - aby treść gwarancji
wnoszonej tytułem wadium zawierała oba z przedstawionych w zalecanym wzorze sposoby
doręczenia żądania zapłaty, skoro na gruncie dokumentacji postępowania wymienione we
wzorze nr 4 sposoby doręczenia żądania zapłaty były jedynie rekomendowanymi, zalecanymi
sposobami. Podkreślenia wymaga, że postanowienia SIWZ winny być sformułowane w sposób
precyzyjny i jasny. Pre
cyzyjne i jasne formułowanie warunków przetargu, a następnie ich
literalne i ścisłe egzekwowanie jest bowiem jedną z podstawowych gwarancji, czy wręcz
warunkiem sine qua non, realizacji zasady uczciwej konkurencji i równego traktowania
wykonawców.
W konsekwencji b
ez znaczenia dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy pozostają
dywagacje Odwołującego przedstawione w odwołaniu i na rozprawie w zakresie przewagi
rozwiązania polegającego na doręczeniu żądania zapłaty na adres e-mail nad drugim ze
sposobów doręczania żądania wymienionych we wzorze nr 4, tj. doręczeniu za pośrednictwem
banku
(w szczególności w zakresie czasu trwania samej procedury zgłoszenia żądania).
Nawet uznając, jak już wskazano powyżej, że rozwiązanie to byłoby korzystniejsze dla
Zamawiającego i nawet jeśli to właśnie z tego powodu Zamawiający zalecał zawarcie w treści
gwarancji
możliwości doręczenia żądania zapłaty gwarantowi na adres e-mail zgodnie
z wzorem
nr 4, to nie zmienia to faktu, że treść postanowień SIWZ zawiera li tylko
rekomendację takiego działania, a nie nakłada na wykonawców bezwzględnego obowiązku
zapewnienia Zamawiającemu takiej możliwości.
W ocenie Izby irrelewantne dla rozstrzygnięcia, a jako takie nieprzydatne, pozostają
także złożone przez Odwołującego na rozprawie wyciągi z innych postępowań prowadzonych
przez Zamawiającego, gdzie we wzorze nr 4 wskazano jako sposób doręczenia żądania
zapłaty jedynie doręczenie za pośrednictwem banku Zamawiającego. Podkreślić należy, iż
Izba ocenia treść postanowień SIWZ właściwą dla konkretnego postępowania o udzielenie
zamówienia, w którym wniesiono odwołanie, opierając się w pierwszej kolejności na ich
literalnym brzmieniu, a nie na wykładni historycznej. To bowiem wyłącznie treść tej
specyfikacji, ukszta
łtowana ostatecznie do upływu terminu składania ofert, wiąże
Zamawiającego oraz wykonawców, którzy zdecydowali się złożyć ofertę. Ponadto jak wskazał
Zamawiający na rozprawie, czego Odwołujący nie kwestionował, niezależnie od zmian we
wzorze nr 4 (wzorze g
warancji), postanowienie wskazujące, że wzór ten jest jedynie zalecany,
a nie wiążący było i jest przez Zamawiającego stosowane w dokumentacji przetargowej.
Na marginesie dodać należy, iż słusznie podnosił Zamawiający, że nawet gdyby na
gruncie postanowi
eń SIWZ powstały ewentualne wątpliwości w zakresie interpretacji pojęcia
„zaleca się” i związanego z tym obowiązku zawarcia w treści gwarancji wskazanych we wzorze
sposobów doręczenia żądania zapłaty, to należałoby uwzględnić wyrażaną w orzecznictwie
Izby
i sądów powszechnych zasadę, iż wątpliwości interpretacyjne wynikające
z
niejednoznaczności postanowień SIWZ powinny być rozstrzygane na korzyść wykonawców,
którzy nie mogą ponosić negatywnych konsekwencji niezastosowania się do niewłaściwie
sformułowanych, niejasnych postanowień specyfikacji (por. m.in. wyrok Sądu Okręgowego
w
Gdańsku z dnia 10 lipca 2015 r., sygn. akt I C 2/15). Aczkolwiek podkreślić raz jeszcze
należy, że w ocenie składu orzekającego, treść SIWZ nie zawiera niejednoznaczności
w
zakresie tego, czy Zamawiający wymagał zawarcia w treści gwarancji jako jednego ze
sposobów doręczenia żądania zapłaty wadium zgłoszenia za pośrednictwem wiadomości e-
– Zamawiający rozwiązanie takie zalecał, ale nie było ono obowiązkowe. Na taką ocenę
treści postanowień SIWZ nie wpływa okoliczność, że wykonawca wybrany w pakiecie 1 złożył
gwarancję wadialną zawierającą oba wskazane we wzorze nr 4 sposoby doręczenia żądania
zapłaty. Nadmienić także trzeba, że sama kwestia sposobu przekazania gwarantowi żądania
zapłaty ma znaczenie techniczne, jest to wymóg formalny, nie wpływający na kwestię
bezwarunkowości i płatności na pierwsze żądanie, które to wymogi Zamawiający wskazał
w pkt 8
Rozdziału XII SIWZ i których spełnienia przez wadium wniesione przez
Przystępującego Odwołujący nie kwestionował.
W konsekwencji w ocenie Izby Zamawiający nie miał podstaw do odrzucenia oferty
Przystępującego z uwagi na nieprawidłowo wniesione wadium, a podniesiony zarzut
naruszeni
a art. 89 ust. 1 pkt 7b w zw. z art. 7 ust. 1 i 3 ustawy Pzp nie zasługiwał na
uwzględnienie.
Mając na uwadze wszystko powyższe, Izba uznała, że odwołanie zasługuje na
uwzględnienie w części i na podstawie art. 192 ust. 1 ustawy Pzp orzekła jak w sentencji.
O
kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosownie do jego wyniku na
podstawie art. 192 ust. 9 i 10 ustawy Pzp oraz na podstawie
§ 3 pkt 1 Rozporządzenia Prezesa
Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od
odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (tj.
Dz. U. z 2018 r. poz. 972).
Przewodniczący: ……………………………….………