Sygn. akt: KIO 2582/20
WYROK
z dnia 30
października 2020 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący: Luiza Łamejko
Protokolant: Klaudia Kwadrans
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu
26 października 2020 r. w Warszawie odwołania
wniesionego do Prezesa
Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 9 października 2020 r. przez
wykonawcę Erbud Operations Sp. z o.o., Jasionka 942, 36-002 Jasionka w postępowaniu
prowadzonym przez
Mazowiecki Szpital Wojewódzki im. św. Jana Pawła II w Siedlcach
Sp. z o.o., ul. Poniatowskiego 26, 08-110 Siedlce
przy udziale wykonawcy
Climamedic Sp. z o.o. Sp. k., Reguły, ul. Bodycha 73A, 05-816
Michałowice zgłaszającego przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie
zamawiającego
orzeka:
Oddala odwołanie,
Kosztami postępowania obciąża Erbud Operations Sp. z o.o., Jasionka 942, 36-
002 Jasionka i:
2.1. zalicza w
poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 20 000 zł 00 gr
(słownie: dwadzieścia tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez Erbud
Operations Sp. z o.o., Jasionka 942, 36-002 Jasionka
tytułem wpisu od
odwołania,
zasądza od Erbud Operations Sp. z o.o., Jasionka 942, 36-002 Jasionka na rzecz
Mazowieckiego Szpitala
Wojewódzkiego im. św. Jana Pawła II w Siedlcach
Sp. z o.o., ul. Poniatowskiego 26, 08-110 Siedlce
kwotę 3 600 zł 00 gr (słownie:
trzy tysiące sześćset złotych zero groszy) stanowiącą koszty poniesione z tytułu
wynagrodzenia pełnomocnika.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. -
Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1843) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od dnia jego
doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do
Sądu Okręgowego w Siedlcach.
Przewodniczący: ……………………………..
Sygn. akt: KIO 2582/20
U z a s a d n i e n i e
Mazowiecki Szpital Wojewódzki im. św. Jana Pawła II w Siedlcach Sp. z o.o.
(dalej:
„Zamawiający”) prowadzi w trybie przetargu nieograniczonego postępowanie
o udzielenie zamówienia publicznego pn.: „Modernizacja Budynku Głównego Szpitala
w Rudce
”. Postępowanie to prowadzone jest na podstawie przepisów ustawy z dnia 29
stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1843), zwanej dalej:
„ustawa Pzp”. Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej w dniu 4 sierpnia
2020 r. pod pozycją 2020/S 149-364360.
W dniu
9 października 2020 r. wykonawca Erbud Operations Sp. z o.o. z siedzibą
w Jasionce
(dalej: „Odwołujący”) wniósł odwołanie od niezgodnych z przepisami ustawy
czynności i zaniechań czynności Zamawiającego, tj. od:
czynności odrzucenia oferty Odwołującego dokonanej pismem Zamawiającego z dnia 29
września 2020 r.;
zaniechania
czynności
wezwania
Odwołującego
do
udzielenia
wyjaśnień
w przedmiocie przyczyn zastosowania przez
Odwołującego przyjętych przez niego stawek
podatku VAT;
3) zaniechania czynności odrzucenia oferty wykonawcy ZAB-BUD Sp. z o.o. także ze
względu na błąd w obliczeniu ceny;
zaniechania czynności odrzucenia oferty Konsorcjum: MAL-POL Sp. z o.o., Firma
Remontowo-Budowlana MAL-POL K. W.
, Zakład Usług Inżynierskich K. R., KORONTO Sp. z
o.o., ZIS Łuka Spółka Jawna (dalej: „Konsorcjum MAL-POL”);
5) zaniechania czynności wezwania wykonawców 1) ZAB-BUD Sp. z o.o., 2) Konsorcjum
MAL-POL
do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie przyczyn zastosowania przez tych
w
ykonawców przyjętych przez nich stawek podatku VAT.
Odwołujący zarzucił Zamawiającemu naruszenie:
w odniesieniu do czynności odrzucenia oferty Odwołującego:
- naruszenie art. 92 ust. 1 pkt 3 ustawy Pzp poprzez brak jednoznacznego wskazania przez
Zamawiającego powodów odrzucenia oferty Odwołującego, w tym m.in. poprzez brak
jednoznacznego i precyzyjnego wskazania uzasadnienia faktycznego i prawnego odrzucenia
of
erty Odwołującego;
- naruszenie art. 87 ust. 1 ustawy Pzp
poprzez brak wezwania Odwołującego do udzielenia
wyjaśnień w przedmiocie przyczyn zastosowania przez Odwołującego przyjętych przez niego
stawek podatku VAT;
- naruszenie art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Pzp
poprzez odrzucenie oferty Odwołującego mimo
tego, że oferta Odwołującego nie zawiera błędu w obliczeniu ceny dającego podstawę do
odrzucenia tej oferty;
- naruszenie art. 146a pkt 1 w zw. z art. 41 ust. 1 i art. 146a pkt 2 w zw. z art. 41 ust. 2
ustawy
z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej „Ustawa VAT”) poprzez
nieuzasadnione przyjęcie, że Odwołujący zobowiązany był na potrzeby obliczenia ceny
w odniesieniu do wskazanych w Ofercie cenowo -
technicznej paneli nadłóżkowych w salach
wentylowanych (pozycja „Panel nadłóżkowy sale wentylowana”) i pozostałych paneli
nadłóżkowych (pozycja „Panel nadłóżkowy”) zastosować stawkę podatku VAT 8%,
a w konsekwencji naruszenie art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Pzp poprzez nieuzasadnione
przyjęcie, że oferta Odwołującego zawiera błąd w obliczeniu ceny dający podstawę do
odrzucenia tej oferty i poprzez nieuzasadnione odrzucenie tej oferty;
- naruszenie art. 7 ust. 1 ustawy Pzp
poprzez nierówne traktowanie Odwołującego
w odniesieniu do innych w
ykonawców w zakresie weryfikacji stawek podatku VAT
zastosowanych przez Odwołującego na potrzeby obliczenia ceny;
2) w odniesieniu do zaniechania przez Zamawiającego czynności wezwania Odwołującego
do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie przyczyn zastosowania przez Odwołującego
przyjętych przez niego stawek podatku VAT:
- naruszenie art. 87 ust. 1 ustawy Pzp
poprzez brak wezwania Odwołującego do udzielenia
wyjaśnień w przedmiocie przyczyn zastosowania przez Odwołującego przyjętych przez niego
stawek podatku VAT mimo wys
tąpienia przesłanek uzasadniających takie wezwanie;
3) w odniesieniu do zaniechania przez Zamawiającego czynności odrzucenia oferty
wykonawcy ZAB-
BUD Sp. z o.o. także ze względu na błąd w obliczeniu ceny:
- naruszenie art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Pzp poprzez zaniechanie odrzucenia oferty
wykonawcy ZAB-
BUD Sp. z o.o. także ze względu na błąd w obliczeniu ceny mimo tego, że
oferta tego w
ykonawcy zawiera błąd w obliczeniu ceny skutkujący koniecznością odrzucenia
tej oferty;
- naruszenie art. 146a pkt 1 w zw. z art. 41 ust. 1 i art. 146a pkt 2 w zw. z art. 41 ust. 2
Ustawy VAT p
oprzez nieuzasadnione przyjęcie, że wskazany wykonawca zobowiązany był
na potrzeby obliczenia ceny w odniesieniu do wskazanych w Ofercie cenowo - technicznej
paneli nadłóżkowych w salach wentylowanych (pozycja „Panel nadłóżkowy sale
wentylowana”)
i pozostałych paneli nadłóżkowych (pozycja „Panel nadłóżkowy”) zastosować stawkę
podatku VAT 8%, poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że wskazany wykonawca w odniesieniu
do pozostałych robót zastosował stawkę podatku VAT 23%, a w konsekwencji naruszenie
art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Pzp
poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że oferta wskazanego
w
ykonawcy nie zawiera błędu w obliczeniu ceny skutkującego koniecznością odrzucenia tej
oferty i poprzez nieuzasa
dnione zaniechanie odrzucenia tej oferty także ze względu na błąd
w obliczeniu ceny;
w odniesieniu do zaniechania przez Zamawiającego czynności odrzucenia oferty
Konsorcjum MAL-POL:
- naruszenie art. 89 ust. 1 pkt 7b ustawy Pzp poprzez nieuzasadnione p
rzyjęcie, że
wskazany w
ykonawca wniósł prawidłowo w przedmiotowej sprawie wadium i poprzez
nieodrzucenie oferty wskazanego w
ykonawcy mimo tego, że wadium zostało wniesione w
sposób nieprawidłowy;
- naruszenie art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Pzp poprzez zaniechanie odrzucenia oferty
wskazanego w
ykonawcy mimo tego, że oferta tego wykonawcy zawiera błąd w obliczeniu
ceny skutkujący koniecznością odrzucenia tej oferty;
- naruszenie art. 146a pkt 1 w zw. z art. 41 ust. 1 i art. 146a pkt 2 w zw. z art. 41 ust. 2
Ustawy VAT
poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że wskazany wykonawca zobowiązany był
na potrzeby obliczenia ceny w odniesieniu do wskazanych w Ofercie cenowo - technicznej
paneli nadłóżkowych w salach wentylowanych (pozycja „Panel nadłóżkowy sale
wentylowana”) i pozostałych paneli nadłóżkowych (pozycja „Panel nadłóżkowy”) zastosować
stawkę podatku VAT 8%, poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że wskazany wykonawca w
odniesieniu do pozostałych robót zastosował stawkę podatku VAT 23%, a w konsekwencji
naruszenie art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Pzp poprzez nieuzasadnione p
rzyjęcie, że oferta
wskazanego w
ykonawcy nie zawiera błędu w obliczeniu ceny skutkującego koniecznością
odrzucenia tej oferty i poprzez nieuzasadnione zaniechanie odrzucenia tej oferty;
5) w odniesieniu do
zaniechania czynności wezwania wykonawców 1) ZAB-BUD Sp. z o.o.,
2) Konsorcjum MAL-
POL do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie przyczyn zastosowania
przez tych w
ykonawców przyjętych przez nich stawek podatku VAT:
- naruszenie art. 87 ust. 1 ustawy Pzp poprzez brak wezwania wskazanych w
ykonawców do
udzielenia wyjaśnień w przedmiocie przyczyn zastosowania przyjętych przez tych
w
ykonawców stawek podatku VAT mimo wystąpienia rozbieżności w cenach wskazanych
przez tych w
ykonawców w stosunku do wskazanych przez nich stawek podatku VAT i mimo
wystąpienia przesłanek uzasadniających takie wezwanie.
Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania w całości i nakazanie Zamawiającemu:
unieważnienia czynności odrzucenia oferty Odwołującego dokonanej pismem
Zamawiającego z dnia 29 września 2020 r.;
dokonania badania i oceny złożonych ofert z udziałem Odwołującego;
wezwania Odwołującego do udzielenia wyjaśnień w przedmiocie przyczyn zastosowania
przez Odwołującego przyjętych przez niego stawek podatku VAT;
4) odrzucenia oferty wykonawcy ZAB-
BUD Sp. z o.o. także ze względu na błąd w obliczeniu
ceny;
5) odrzucenia oferty Konsorcjum MAL-POL;
6) ewentualnie wezwania w
ykonawców 1) ZAB-BUD Sp. z o.o., 2) Konsorcjum MAL-POL do
udzielenia wyjaśnień w przedmiocie przyczyn zastosowania przez tych wykonawców
przyjętych przez nich stawek podatku VAT;
dokonania wyboru oferty Odwołującego jako oferty najkorzystniejszej.
Odwołujący podniósł, że podane przez Zamawiającego uzasadnienie faktyczne
i prawne czynności odrzucenia oferty Odwołującego jest bardzo ogólnikowe i nie wskazuje
w sposób precyzyjny faktycznych i prawnych podstaw wskazanej czynności, a tym samym,
w istocie nie wyjaśnia powodów odrzucenia oferty Odwołującego.
Odwołujący stwierdził, że
uzasadnienie Zamawi
ającego dla dokonanej czynności m.in. w żaden sposób nie wyjaśnia,
dlaczego Zamawiający uważa, że w przedmiotowej sprawie dla konkretnych urządzeń
i wyposażenia (panele nadłóżkowe) powinny być przyjęte konkretne stawki podatku VAT
i z jakich szczegółowo względów przyjmuje, że stawki podatku VAT przyjęte przez
Odwołującego są nieprawidłowe. Jak zauważył Odwołujący, Zamawiający we wskazanych
kwestiach nie przedstawia żadnego konkretnego wywodu ani rozważań w tym względzie, ani
też żadnych przyczyn prowadzących Zamawiającego do przyjętych przez niego konkluzji.
W ocenie Odwołującego, uzasadnienie czynności odrzucenia oferty Odwołującego
w przedmiotowej sprawie jest zaprzeczeniem zasad uzasadniania czynności wynikających
z ustawy Pzp
i obowiązków wynikających z tego dla Zamawiającego. Odwołujący przywołał
wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 23 września 2019 r., sygn. akt KIO 1759/19, wyrok
z
dnia 18 września 2017 r., sygn. akt KIO 1857/17, oraz wyrok z dnia 3 marca 2017 r., sygn.
akt KIO 329/17. W przekonaniu Odwo
łującego, uzasadnienie przez Zamawiającego
czynności odrzucenia oferty Odwołującego jest ogólnikowe, lakoniczne i w istocie nie
wyjaśnia jednoznacznie, jakie konkretnie motywy doprowadziły do uznania przez
Zamawiającego, że oferta Odwołującego powinna zostać odrzucona (tj. w szczególności
m.in. nie wskazuje, dlaczego w okolicznościach sprawy Zamawiający stawkę podatku VAT
23%, tj. podstawową stawkę podatku VAT obowiązującą w Polsce i przyjętą przez
Odwołującego, uważa za nieprawidłową).
Odwołujący zauważył, że Zamawiający nie wezwał Odwołującego do udzielenia
jakichkolwiek wyjaśnień w przedmiocie przyjęcia przez Odwołującego konkretnej stawki
podatku VAT celem poznania motywów i uzasadnienia Odwołującego dla przyjęcia
konkretnej stawki podatku VAT (tj. stawki podstawowej).
Odwołujący zwrócił uwagę, że w kwestii koniecznych do zastosowania stawek
podatku VAT zadał Zamawiającemu pytanie (m.in. Pytanie 9 w piśmie Odwołującego z 7
września 2020 r.), a Zamawiający wskazane pytanie zignorował i nie udzielił na nie
odpowiedzi. To oznacza,
zdaniem Odwołującego, że Zamawiający mając możliwość
usunięcia potencjalnych wątpliwości w kwestii koniecznych do zastosowania stawek podatku
VAT,
tego nie uczynił. Ponadto, w uzasadnieniu czynności odrzucenia oferty Odwołującego
Zamawiający w żaden sposób nie uzasadnia, dlaczego przyjęte przez Odwołującego stawki
podatku VAT uważa za nieprawidłowe.
Za
całkowicie chybione Odwołujący uznał przyjęcie przez Zamawiającego, że
Odwołujący w przedmiotowej sprawie zobowiązany był zastosować dla urządzeń
wskazanych w załączonym do oferty dokumencie „Oferta cenowo - techniczna” takich jak
„Panel nadłóżkowy sale wentylowana” i „Panel nadłóżkowy” stawkę podatku VAT 8%.
Odwołujący podniósł, że świadczenie oczekiwane przez Zamawiającego
w przedmiotowej
sprawie ma charakter świadczenia kompleksowego (tzw. złożonego).
Świadczenie kompleksowe w praktyce oznacza dokonanie czynności o charakterze
złożonym (tj. kompleksowym) z co najmniej dwóch czynności, które składają się na jedną
całą transakcję. Natomiast relacja poszczególnych czynności wykonywanych na rzecz
kontrahenta będzie miała charakter świadczenia głównego i świadczenia pomocniczego (lub
świadczeń pomocniczych), a zatem takiego, które umożliwia skorzystanie (względnie lepsze
skorzystanie)
ze świadczenia podstawowego, a poszczególne czynności (świadczenia) są
tak ściśle powiązane, że obiektywnie tworzą w aspekcie gospodarczym jedną całość.
Odwołujący podkreślił, że w przypadku świadczeń kompleksowych (złożonych) wszystkie
czynności pomocnicze dzielą los podatkowy świadczenia głównego (m.in. w zakresie
klasyfikowania czynności, miejsca opodatkowania, stawki podatku, momentu powstania
obowiązku podatkowego). Odwołujący powołał przykładowo wyrok NSA z 20 listopada 2008
r. (sygn. akt I FSK 1512/07)
, w którym Sąd wskazał, że przy czynnościach o charakterze
kompleksowym, ustalając właściwa stawkę podatku od towarów i usług, należy przyjmować
jednolit
ą stawkę dla całego kompleksu czynności, biorąc pod uwagę charakter czynności
podstawowej.
Jak zauważył Odwołujący, na istotę kompleksowości świadczenia w związku
z wykonywaniem robót budowlanych zwrócił również uwagę NSA w uzasadnieniu wyroku z
25 sierpnia 2010 r. (sygn. akt I FSK 1221/09) wskazując m.in., że czynności instalacji
(montażu) w budynku mieszkalnym wyprodukowanych przez realizującego zlecenie węzłów
ciepła nie można traktować jako dwóch odrębnych czynności, gdyż w procesie budowlanym
nie jest najistotniejsze wyprodukowanie określonego wyrobu, lecz jego wbudowanie w obiekt
mieszkalny, gdyż to dopiero nadaje temu produktowi określony charakter użytkowy, istotny
z punktu widzenia inwestora. Ze względu zatem na jednolity cel takiego zlecenia o
charakterze budowlanym, sztucznym byłoby - dla potrzeb opodatkowania VAT - wydzielanie
poszczególnych jego elementów składowych i rożne traktowanie pod względem
opodatkowania tym
podatkiem (stawki) przypadku, gdy wykonujący tego rodzaju instalacyjne
roboty budowlane wykorzystuje w ich ramach towary własnej produkcji oraz przypadku, gdy
czyni to z wykorzysta
niem tego rodzaju produktów zakupionych od innego podmiotu.
Odwołujący wskazał, że powyższe stanowisko wielokrotnie powielały również organy
podatkowe w wydawanych interpretacjach podatkowych.
Jak podał Odwołujący, przykładowo
Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 29 kwietnia 2013 r., sygn.
IPPP3/443-98/13-
2/KT wskazał, że o świadczeniu złożonym można mówić, jeśli istnieje
funkcjonalny związek pomiędzy poszczególnymi elementami świadczenia na tyle ścisły, by
nie można było wydzielić z tego świadczenia jego poszczególnych elementów i potraktować
ich jako świadczeń odrębnych, albowiem stanowią one jedną nierozerwalną całość. Także
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w uzasadnieniu wyroku z 27 października 2005 r.
w sprawie C-41/04 podkr
eślił, że transakcja złożona z jednego świadczenia w aspekcie
gospodarczym nie powinna być sztucznie rozdzielana, aby nie pogarszać funkcjonalności
systemu podatku VAT.
Podsumowując powyższe Odwołujący stwierdził, że wytyczne w zakresie
świadczenia kompleksowego wynikające z obowiązujących przepisów, a także z polskiego i
europejskiego orzecznictwa podatkowego
wskazują, że nie należy sztucznie dzielić
świadczeń złożonych. Świadczenie obejmujące z ekonomicznego i gospodarczego punktu
widzenia kompletne świadczenie, nie powinno być sztucznie dzielone. W przypadku, gdy
wykonywane świadczenie stanowi dla klienta (zamawiającego) całość, nie należy go rozbijać
na poszczególne elementy składowe, lecz traktować jako jedno świadczenie, zgodnie z
elementem, który ma dla świadczenia znaczenie dominujące. Jeśli wykonywanych jest
więcej czynności (świadczeń), a są one ze sobą ściśle powiązane oraz stanowią całość pod
względem ekonomicznym i gospodarczym, to dla potrzeb podatku VAT należy je
potraktować jako jedną czynność opodatkowaną (świadczenie kompleksowe). Skutkiem tego
świadczenie pomocnicze co do zasady, dzieli los prawny świadczenia głównego także w
zakresie stawki podatku VAT.
Odwołujący podał, że w wyroku w sprawie C-349/96 Card
Protection Plan Ltd.
Trybunał Sprawiedliwości UE wskazał, że jeżeli dwa lub więcej niż dwa
świadczenia (czynności) dokonane przez podatnika są tak ściśle powiązane, że obiektywnie
tworzą w aspekcie gospodarczym jedną całość, to wszystkie te świadczenia lub czynności
stanowią jednolite świadczenie dla celów podatku od wartości dodanej. Odwołujący
podkreślił, że zakres i sposób opodatkowania świadczenia nie może być zależny od woli
stron transakcji, a tym
bardziej od woli stron transakcji nie może zależeć możliwość
nieuprawnionego zastosowania preferencyjnych stawek podatku VAT, albowiem w
konsekwencji doprowadza to do uszczuplenia należności podatkowych i naraża obie strony
(tj
. Zamawiającego i Wykonawcę) na potencjalna odpowiedzialność skarbowa.
Odnosząc powyższe do okoliczności przedmiotowej sprawy Odwołujący wskazał, że
Zamawia
jący w żaden sposób nie wskazał, z czego konkretnie miałaby wynikać konieczność
objęcia preferencyjną stawką VAT 8% urządzeń wskazywanych przez Zamawiającego
w dokumencie oznaczonym „Oferta cenowo - techniczna”, a także ewentualnych innych
elementów przedmiotu zamówienia, co do których wykonawcy inni niż Odwołujący przyjęli
preferencyjne stawki podatku VAT.
Jak zauważył Odwołujący, wskazane urządzenia są
elementem realizacji zamówienia publicznego obejmującego wykonanie robót budowlanych
o znacznej wartości i bez tych urządzeń nie ma możliwości kompletnego wykonania
i ukończenia przedmiotu zamówienia, użytkowania tego przedmiotu zamówienia,
a w szczególności wykonania, ukończenia i użytkowania świadczenia głównego (tj. robót
budowlanych) objętego przedmiotem tego zamówienia. Jednocześnie bez wskazanych
urządzeń nie jest możliwe użytkowanie przedmiotu zamówienia zgodnie z przeznaczeniem.
Odwołujący stwierdził, że w przedmiotowej sprawie nie jest możliwe oddzielenie dostawy
i montażu urządzeń wskazywanych przez Zamawiającego do rzekomego objęcia ich stawką
VAT 8% od wykonania robót budowlanych objętych przedmiotem zamówienia. Odwołujący
zwrócił uwagę na stanowisko Krajowej Izby Odwoławczej wyrażone w uzasadnieniu wyroku
z 8 maja 2019 r. (sygn. akt KIO 881/19):
„Jeżeli (...) świadczenia stanowią dla nabywcy
całość ekonomiczną, w której jedno ze świadczeń jest środkiem do ulepszenia świadczenia
głównego, nie należy ich sztucznie rozdzielać.”. Podobnie KIO wskazywała m.in.
w uzasadnieniu wyroku z 28 listopada 2018 r. (KIO 2320/18).
Zdaniem Odwołującego,
w
przedmiotowej sprawie nie ma żadnych podstaw do traktowania jako odrębnego
(samodzielnego) świadczenia dostawy i montażu urządzeń wskazywanych przez
Zamawiającego w uzasadnieniu czynności odrzucenia oferty Odwołującego.
Odwołujący podniósł, że jeżeli określona transakcja związana z instalacją wyrobów
medycznych jest elementem kompleksowej usługi budowlanej, to taka transakcja nie może
korzystać ze stawki obniżonej (8%), ale objęta jest stawką właściwą dla całej usługi (23%).
Zdaniem Odwołującego, nie może budzić wątpliwości, że przedmiotem zamówienia jest
kompleksowa usługa budowlana polegająca na modernizacji budynku szpitala. Składa się
ona z elementów składowych, takich jak dostarczenie towarów (materiałów budowlanych
i urządzeń), wbudowaniu instalacji i wykonaniu prac budowlanych. Odwołujący zaznaczył, że
obiekt budowlany w rozumieniu przepisów ustawy prawo budowlane to budynek, budowla
bądź obiekt małej architektury wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania
obiektu zgodnie z jego
przeznaczeniem. Natomiast zgodnie z art. 47 KC cześć składowa
rzeczy nie może być przedmiotem własności i innych praw rzeczowych. Odwołujący
stwierdził, że w odniesieniu do paneli nadłóżkowych z pewnością mamy do czynienia z
instalacjami, które staną się częścią składową obiektu i nie będą stanowiły elementu
odrębnego od tego obiektu, który w każdej chwili można zdemontować i będzie on odrębnym
przedmiotem obrotu. Panele nadłóżkowe stanowiące wyrób medyczny zostaną bowiem, w
ramach realizacji zamówienia, trwale połączone z konstrukcją budynku, a powyższe nastąpi
w sposób zgodny ze wskazaniami projektu dedykowanego dla konkretnego obiektu. Mając
powyższe na uwadze Odwołujący uznał, że dostarczenie w ramach zamówienia wyrobów
medycznych, które staną się elementem struktury obiektu i będą wykonane w ramach usługi
budowlanej oznacza,
że mamy do czynienia z jednym świadczeniem o charakterze złożonym
(usługa kompleksowa). Są to świadczenia ze sobą nierozerwalne. Odwołujący zwrócił uwagę
na wyrok Krajowej Izby
Odwoławczej z dnia 6 lutego 2020 r. w sprawie o sygn. akt KIO
70/20, w którym Izba rozpatrywała zagadnienia związane ze świadczeniem kompleksowym,
w skład którego wchodziła dostawa wyrobów medycznych (instalacji gazów medycznych) -
Izba doszła do wniosku, że jeżeli „występuje na tyle silne powiązanie poszczególnych
świadczeń tak ze względów gospodarczych, funkcjonalnych jak i technicznych, uprawnione
jest przyjęcie, że występuje świadczenie kompleksowe. Przedmiotem zamówienia jest
wybudowanie obiektu budowlanego. W ramach robót budowlanych mają być wykonane m.in.
roboty branży instalacyjnej, w tym wykonanie instalacji gazów medycznych, która nie stanowi
dla Zamawiającego celu samego w sobie, lecz jest środkiem do lepszego wykorzystania
usługi zasadniczej. (...) Ocena czy w danych okolicznościach faktycznych występuje
świadczenie kompleksowe winna być dokonywana również przy uwzględnieniu specyfiki
potrzeb Zamawiającego, (...) z punktu widzenia Zamawiającego dopiero wykonanie
wszystkich elementów pozwoli na osiągnięcie stawianego celu, dopiero wtedy objęte
zamówieniem świadczenia będą bowiem stanowiły całość, pozwalającą na pełne
wykorzystanie przedmiotu zamówienia zgodnie z przeznaczeniem.”.
Odwołujący podkreślił, że opodatkowanie wyposażenia medycznego dostarczanego
wraz z robotami budowlanymi było przedmiotem wielu orzeczeń, które jednoznacznie
wskazują, że zastosowanie w takiej sytuacji stawki VAT 8% dowodzi o popełnieniu błędu
w obliczaniu ceny.
Odwołujący zauważył, że KIO w uzasadnieniu wyroku z 28 kwietnia 2014
r. (sygn. akt
KIO 746/14) wskazała, że przedmiot zamówienia, polegający na rozbudowie
i przebudowie zespołu szpitalnego oraz przebudowie zagospodarowania terenu z niezbędną
infrastrukturą techniczną tworzy jedną gospodarczo - ekonomiczną całość, co do której
należy zastosować jednolitą podstawową stawkę podatku VAT. Izba podzieliła stanowisko,
że przy czynnościach o charakterze kompleksowym, na które składają się czynność
podstawowa, będąca celem umowy, a także inne czynności pomocnicze niezbędne do
wykonania czynności podstawowej i nie mogące samodzielnie funkcjonować, należy
przyjmować za właściwą jedną stawkę podatku VAT dla całości zamówienia, biorąc pod
uwagę charakter czynności podstawowej (tak: wyrok NSA z dnia 5 lipca 2006 r., sygn. akt
IFSK 945/05, wyrok NSA z dnia 20 listopada 2008 r., sygn. akt IFSK 1512/07). Zatem, jeżeli
zamówienie tworzy jedną całość, należy je traktować w sposób kompleksowy, a o wysokości
zast
osowanej stawki podatku VAT powinna przesądzać czynność główna.
Odwołujący zwrócił uwagę, że w przedmiotowej sprawie zamówieniem były objęte
także panele nadłóżkowe. Izba uznała, że dostawa paneli nadłóżkowych wchodzi w zakres
robót budowlanych, objętych przedmiotem zamówienia, co powoduje, że właściwa stawka
podatku VAT dla realizacji całego przedmiotu zamówienia jest stawka 23%. Izba przy tym
podkreśliła, że dostawa paneli nadłóżkowych nie jest elementem stanowiącym samodzielną
całość funkcjonalno - gospodarczą. Dostarczone panele nadłóżkowe nie mogą funkcjonować
bez wykonania innych prac budowlanych. Montaż musi być wykonany w trakcie
wykonywania robót budowlanych. Wszystkie te okoliczności świadczą o tym, że dostawę
paneli nadłóżkowych należy traktować jako usługę pomocniczą, wchodzącą w zakres
kompleksowego zamówienia, a o wysokości zastosowanej stawki podatku VAT decyduje
czynność główna tj. czynność, która nadaje całości zasadniczy charakter. Izba podzieliła
także pogląd, że jeżeli przedmiot postępowania stanowi jedno świadczenie, jedną z punktu
widzenia ekonomicznego całość, to należy zastosować jednolitą stawkę i czynność ta nie
powinna być w sposób sztuczny dzielona jedynie dla celów podatkowych.
W ocenie Od
wołującego, także analiza treści projektu umowy wskazuje
jednoznacznie, że Zamawiający w sposób całościowy traktuje przedmiot zamówienia, nie
dokonując w umowie wyodrębnienia poszczególnych świadczeń, a traktując je kompleksowo.
Odwołujący wskazał, że umowa wyklucza możliwość wykonania przedmiotu zamówienia
jedynie w części (np. w zakresie montażu paneli nadłóżkowych). Co więcej, montażu
urządzeń nie można dokonać bez wykonania robót budowlanych, takich jak roboty
montażowe, roboty malarskie, roboty instalacji sanitarnych i elektrycznych. Ponadto, tylko
poprzez całościowe wykonanie robót budowlanych (w tym m.in. montaż paneli
nadłóżkowych) przedmiot zamówienia zostanie prawidłowo wykonany. Ponadto, zgodnie z
umową wykonawcy powierzane są roboty budowlane. Odwołujący podkreślił, że dla
Z
amawiającego przedmiotem świadczenia do wykonania w ramach zamówienia są roboty
budowlane. Także wynagrodzenie umowne przewidziane jest za wykonanie przedmiotu
umowy zdefiniowanego jako wykonanie robót budowlanych obejmujące również dostawę i
montaż paneli nadłóżkowych (umowa nie przewiduje w odniesieniu do nich odrębnego
wynagrodzenia).
Zdaniem Odwołującego, wyodrębnienie paneli nadłóżkowych w Załączniku
nr 3 do oferty („Oferta cenowo - techniczna”), w którym została wskazana również stawka
podatku V
AT, nie może być traktowane jako wyszczególnienie elementu odrębnej dostawy,
ale jedynie jako specyfikacja techniczna parametrów jednego z elementów robót objętych
zamówieniem - zarówno bowiem w formularzu oferty, jak i we wzorze umowy, Zamawiający
wskazuj
e na cenę brutto oraz netto całego zamówienia, bez wyszczególniania dostaw
wyrobów medycznych i stawek VAT ze względu na rodzaj świadczenia. Odwołujący
stwierdził, że nie było celem Załącznika nr 3 pozyskanie przez Zamawiającego wiedzy o
stawce VAT dla pan
eli nadłóżkowych, ale przede wszystkim pozyskanie wiedzy o
parametrach technicznych urządzeń objętych zamówieniem kompleksowym.
Nadto wskazać należy, że roboty budowlane stanowią w przedmiotowej sprawie
zdecydowanie element dominujący przedmiotu zamówienia (tj. ok. 99% wartości jego
przedmiotu). Jak zaś wskazał m.in. Sad Okręgowy w Rzeszowie w uzasadnieniu wyroku z 5
czerwca 2009 r., sygn. akt VI Ga 28/09), w przypadku gdy rob
oty budowlane stanowią ponad
% ogólnej ilości robót, to stanowią zdecydowanie element dominujący dla przyjęcia
konkretnej stawki VAT dla wyliczenia ceny. Oznacza to,
że zastosowana powinna być
stawka podatku VAT jak dla robót budowlanych. Co istotne, jak zauważył Odwołujący,
przedmiotem przywołanej sprawy sadowej była również kwestia wykonania robót
budowlanych oraz dostawy i montażu paneli nadłóżkowych, a nadto sprawa dotyczyła Spółki
ERBUD.
Odwołujący podkreślił ponadto, że na gruncie przepisów podatkowych zasadą jest
stosowanie podstawowej stawki podatku VAT, tj. 23%. Stawka preferencyjna VAT 8% jest
stosowana jedynie wyjątkowo. Na powyższe wskazała m.in. KIO w uzasadnieniu wyroku z
17 lipca 2018 r. (sygn. akt K
IO 1299/18), w którym podkreśliła, że stawka podatku VAT
w wysokości 23% jest stawką podstawową. Ponadto, jak stwierdził Odwołujący, w przypadku
istnienia wątpliwości co do możliwości zastosowania stawki preferencyjnej, zastosowanie
stawki podstawowej należy uznać za w pełni uzasadnione i konieczne. Odwołujący
zaznaczył, że korzystanie ze stawek preferencyjnych jest jedynie uprawnieniem, a nie
obowiązkiem podatników, w związku z tym nie można podatnikowi, zwłaszcza w sytuacjach,
w których mogą zachodzić wątpliwości co do oceny prawnopodatkowej konkretnego
świadczenia, odebrać prawa do zastosowania stawki podstawowej. Odwołujący stwierdził, że
w przedmiotowej sprawie Zamawiający odmówił Odwołującemu prawa do zastosowania
podstawowej stawki podatku VAT 23% o
drzucając ofertę Odwołującego, a przy tym w żaden
sposób nie uzasadnił szczegółowo swojego rozstrzygnięcia w tej kwestii.
Ja
k wskazał Odwołujący, zastosowanie podstawowej stawki VAT 23% przez
Odw
ołującego na całość przedmiotu zamówienia nie tylko nie obniżyło wartości oferty
Odwołującego i nie spowodowało jej „większej konkurencyjności” w stosunku do pozostałych
ofert, lecz przeciwnie,
spowodowało niższą punktację dla oferty Odwołującego z uwagi na
nieuprawnione
zastosowanie szczególnie przez wykonawców ZAB-BUD Sp. z o.o.
i Konsorcjum MAL-
POL niższych stawek VAT na elementy przedmiotu zamówienia
dotyczące zarówno paneli nadłóżkowych, jak i innych nieokreślonych przez tych
w
ykonawców w ich ofertach elementów. Z uwagi zaś na zaoferowanie przez wszystkich
oferentów w pozostałych kryteriach oceny ofert maksymalnych parametrów, cena jest w
praktyce kryterium decydującym o wyborze konkretnej oferty.
Odwołujący zwrócił uwagę, że znamienna dla oceny sprawy jest również
niekonsekwencja Zamawiającego w ocenie kwot i stawek podatku VAT faktycznie przyjętych
pr
zez poszczególnych wykonawców. Odwołujący wskazał, że w przedmiotowej sprawie
Zam
awiający odrzucił ofertę Odwołującego niezasadnie przy tym przyjmując, że pozostali
w
ykonawcy przyjęli w sposób jednolity stawki podatku VAT 23% i 8% (w tym m.in. 8% dla
urządzeń wskazywanych przez Zamawiającego w uzasadnieniu odrzucenia oferty
Odwołującego). Tymczasem, jak wynika ze szczegółowych obliczeń (tj. porównując kwoty
netto do kwot brutto z uwzględnieniem wskazanych stawek podatku VAT), konkretni
wykonawcy wskazujący stawki podatku VAT 23% i 8% odnoszą je w istocie do różnych (a
nie tych samych) c
zęści przedmiotu zamówienia. Wskazana okoliczność dotyczy
przykładowo wykonawcy Konsorcjum MAL-POL, które zgodnie z formularzem ofertowym
wskazało łączną cenę brutto w kwocie 52.777.777,77 zł brutto (tj. 44.204.414,09 zł netto +
VAT w kwocie 8.573.363,68 z
ł), a panele nadłóżkowe wyceniło na 2.316.600,00 zł brutto (tj.
2.145.000,00 zł netto + VAT 8% w kwocie 171.600,00 zł). Odwołujący stwierdził, że w
praktyce odejmując od kwoty 52.777.777,77 zł brutto (łączna cena brutto) kwotę
2.316.600,00 zł brutto (cena brutto za panele nadłóżkowe) pozostaje kwota 50.461.177,77 zł
brutto jako cena robót objętych w założeniu Zamawiającego stawką VAT 23% (tj. kwota
41.025.347,78 zł netto + VAT 23% w kwocie 9.435.829,99 zł). Odwołujący podniósł, że tak
wyliczone kwoty w żaden sposób nie przystają do kwot podanych przez tego wykonawcę w
formularzu ofertowym, albowiem finalnie dają cenę łączną 43.170.347,78 zł netto
(41.025.347,78 zł netto + 2.145.000,00 zł netto = 43.170.347,78 zł netto) i VAT w łącznej
kwocie 9.607.429,99 z
ł (tj. VAT 23% wynoszący 9.435.829,99 zł + VAT 8% wynoszący
171.600,00 zł), podczas gdy wskazany wykonawca w ofercie jako cenę łączną netto wskazał
kwotę 44.204.414,09 zł netto, a jako łączną kwotę VAT wskazał kwotę 8.573.363,68 zł.
Powyższe, w ocenie Odwołującego oznacza, że Konsorcjum MAL-POL w istocie
zaoferowało stawkę VAT inną niż 23% na elementy przedmiotu zamówienia, które zdaniem
Zamawiającego, a także Odwołującego, muszą być bezwzględnie opodatkowane
powszechnie obowiązującą w Polsce stawką VAT 23%. Jak zaznaczył Odwołujący, taka
„kalkulacja” ryczałtowej ceny oferty brutto przez Konsorcjum MAL-POL w konsekwencji
spowodowała jej zaniżenie o kwotę ponad 1.5 mln PLN, a realizacja kontraktu przez tego
w
ykonawcę
doprowadziłaby
m.in.
do
takich
uszczupleń
podatkowych
w tym zaoferowanym zakresie.
Odwołujący podał, że zastrzeżenia podobne do opisanych powyżej zastrzeżeń
dotyczących oferty Konsorcjum MAL- POL występują również w odniesieniu m.in. do
wykonawcy ZAB-BUD Sp. z o.o.
Powyższe oznacza, w opinii Odwołującego, że oferty
w
ykonawców ZAB - BUD Sp. z o.o. i Konsorcjum MAL-POL powinny zostać odrzucone.
Wymienione
okoliczności dodatkowo potwierdzają, w ocenie Odwołującego, że
Zamawiający nie dokonał szczegółowej weryfikacji stawek podatku VAT zastosowanych
przez poszczególnych wykonawców. Nadto, zdaniem Odwołującego, zasadnym było przed
dokonaniem ewentualnego odrzucenia jakiejkolwiek oferty ze względu na błąd w obliczeniu
ceny wynikający z przyjęcia rzekomo nieprawidłowej stawki podatku VAT, w pierwszej
k
olejności wyjaśnienie, z jakich względów konkretni wykonawcy przyjęli konkretne stawki
podatku
VAT w odniesieniu do konkretnych świadczeń objętych przedmiotem zamówienia.
Odwołujący uznał, że odrzucenie w takich okolicznościach oferty Odwołującego stanowi
także nierówne traktowanie Odwołującego względem pozostałych wykonawców.
Odwołujący ponadto podniósł, że oferta Konsorcjum MAL-POL nie została
zabezpieczona prawidłowo wniesionym wadium. Jak zauważył Odwołujący, z analizy treści
do
kumentu poręczenia z dnia 21 września 2020 r. (oświadczenie Poręczyciela o udzieleniu
poręczenia wniesienia zabezpieczenia zapłaty wadium) jednoznacznie wynika, że
Mazowiecki Fundusz Poręczeń Kredytowych Sp. z o.o. „udziela niniejszym poręczenia za
zobowiązanie:
MAL-POL SPÓŁKA Z OGRANICZONA ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ
(„Zobowiązany”). W dalszej części oświadczenia Poręczyciela znajduje się informacja, że
„niniejsze oświadczenie o udzieleniu poręczenia wniesienia zabezpieczenia zapłaty wadium
zabezpiecza ofertę składaną wspólnie przez Zobowiązanego oraz Firmy... Odwołujący
stwierdził, że wskazana informacja stanowi jedynie oświadczenie wiedzy Poręczyciela o
składanej ofercie, a nie jego oświadczenie woli o objęciu własną odpowiedzialnością
majątkową długu innych niż Zobowiązany (MAL-POL Sp. z o.o.) podmiotów wchodzących w
skład konsorcjum. Mając na uwadze, że zgodnie z art. 876 § 1 Kc „Przez umowę poręczenia
poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek,
gdyby d
łużnik zobowiązania nie wykonał” dokument poręczenia powinien zostać tak
sformułowany, aby wynikało z niego, że poręczyciel zobowiązuje się względem ściśle
oznaczonego wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby ściśle oznaczony
dłużnik zobowiązania nie wykonał. Tymczasem, jak zaznaczył Odwołujący, w dokumencie
poręczenia dłużnik został jednoznacznie określony jako MAL-POL Sp. z o.o., tj.
„Zobowiązany”, a nie konsorcjum ww. wykonawców. Potwierdza to również postanowienie §
3 ust. 1 Oświadczenia Poręczyciela (dokumentu wadium), zgodnie z którym
„Odpowiedzialność Poręczyciela z tytułu udzielonego poręczenia obejmuje spłatę 100%
wymagalnego zobowiązania Zobowiązanego wobec Zamawiającego”, a więc nie gwarantuje
spłaty 100% zobowiązania wszystkich pięciu podmiotów wchodzących w skład konsorcjum
(MAL-POL SP. z o.o., Firma Remontowo-Budowlana MAL-POL W. K.
, ZIS ŁUKA Sp. j.,
Zakład Usług Inżynierskich K. R., KORONTO Sp. z o.o.), a jedynie jednego z nich (MAL-POL
Sp. z o.o.). Ponadto, w § 3 ust. 2 Oświadczenia Poręczyciela zakres odpowiedzialności
Poręczyciela został ograniczony „o inne koszty związane z przystąpieniem do przetargu” co
jest klauzulą generalną na tyle szeroką, że pozwala na uchylenie się od odpowiedzialności
za zaniechania pozostałych konsorcjantów. Powyższe, w ocenie Odwołującego oznacza, że
w przypadku gdy zaistnieje przyczyna uprawniająca Zamawiającego do wypłaty wadium,
Poręczyciel może uchylić się od jego zapłaty powołując się na to, że nie doszło do zawarcia
umowy o zamówienie publiczne lub uzupełnienia dokumentów na wezwanie z przyczyn nie
leżących po stronie „Zobowiązanego" MAL-POL Sp. z o.o., a więc jedynego podmiotu, za
którego działania lub zaniechania Poręczyciel gwarantował. Odwołujący podkreślił, że
zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem, wadium wniesione
w innej formie niż pieniężna
winno dawać Zamawiającemu taką samą swobodę dysponowania nim, jak w przypadku
wniesienia wadium w formie pieniężnej. W tej sytuacji, zdaniem Odwołującego, wadium
przedłożone przez wykonawcę MAL-POL Sp. z o.o. zostało wniesione w sposób
nieprawidłowy, co stanowi o obowiązku odrzucenia takiej oferty na podstawie art. 89 ust. 1
pkt 7b ustawy Pzp.
Przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego zgłosił
wykonawca Climamedic Sp. z o.o. Sp. k.
Zamawiający złożył odpowiedź na odwołanie, w której wniósł o jego oddalenie
w całości jako bezzasadnego.
Krajowa Izba Odwoławcza, rozpoznając odwołanie na rozprawie i uwzględniając
zgromadzony materiał dowodowy wymieniony w treści uzasadnienia, jak również
stanowiska
stron
i
uczestnika postępowania zaprezentowane na piśmie
i ustnie do
protokołu posiedzenia i rozprawy, ustaliła i zważyła co następuje.
Izba stwierdziła, że Odwołujący legitymuje się interesem we wniesieniu środka
ochrony prawnej, o którym mowa w art. 179 ust. 1 ustawy Pzp. Zakres zarzutów, w sytuacji
ich potwierdzenia się, wskazuje na pozbawienie Odwołującego możliwości uzyskania
zamówienia i jego realizacji, narażając ich tym samym na poniesienie w tym zakresie
wymiernej szkody.
Rozpoznając przedmiotową sprawę Izba miała na uwadze, że Zamawiający
w opracowanej i przekazanej wykonawcom dokumentacji postępowania wyraźnie wyodrębnił
część zamówienia obejmującą dostawę paneli nadłóżkowych. Dostawa i montaż paneli
nadłóżkowych zostały osobno wskazane w definicji inwestycji w §1 projektu umowy
(Załącznik nr 4 do SIWZ). W formularzu Oferta (Załącznik nr 2 do SIWZ) Zamawiający
zobowiązał wykonawców do złożenia oświadczenia co do oferowanego okresu gwarancji
oraz rękojmi za wady osobno dla paneli nadłóżkowych i osobno dla robót budowlanych
(analogiczne informacje zostaną umieszczone w §2 ust. 3 projektu umowy). Zamawiający
utworzył też osobny formularz obejmujący wyłącznie panele nadłóżkowe – Oferta cenowo-
techniczna (Załącznik nr 3 do SIWZ), w którym wykonawcy ubiegający się o udzielenie
zamówienia zobowiązani byli nie tylko podać parametry oferowanych paneli nadłóżkowych,
ale także złożyć oświadczenie o ofercie cenowej z rozbiciem na cenę jednostkową netto,
wartość netto, stawkę VAT i wartość brutto. Zamawiający zobowiązał zatem wykonawców do
osobnej wyceny tej części zamówienia.
W przedmiotowej sprawie spór osadzał się na określeniu charakteru świadczenia.
Konieczne stało się ustalenie czy świadczenie obejmujące szereg elementów należy uznać
za świadczenie kompleksowe podlegające opodatkowaniu jednolitą stawką VAT czy też
świadczenia te są odrębne z właściwymi dla nich stawkami VAT. Wytycznych w zakresie
interpretacji poszczególnych świadczeń jako kompleksowych udziela polskie i europejskie
orzecznictwo oraz organy adm
inistracji skarbowej. Za interpretacją Dyrektora Krajowej
Informacji Skarbowej z dnia 7 sierpnia 2019 r. (559656/I) Izba stwierdziła, że aby móc uznać,
że dana usługa jest usługą jednolitą – złożoną (kompleksową), winna składać się ona
z różnych świadczeń, których realizacja prowadzi jednak do jednego celu. Na usługę złożoną
składa się więc kombinacja różnych czynności, prowadzących do realizacji określonego celu
do wykonania świadczenia głównego, na które składają się różne świadczenia pomocnicze.
Natomiast
dane świadczenie należy uznać za pomocnicze, jeśli nie stanowi ono celu
samego w sobie, lecz jest środkiem do pełnego zrealizowania lub wykorzystania świadczenia
zasadniczego. Pojedyncze
świadczenie traktowane jest zatem jak element usługi
kompleksowe
j wówczas, jeżeli cel świadczenia pomocniczego jest zdeterminowany przez
świadczenie główne oraz nie można wykonać lub wykorzystać świadczenia głównego bez
świadczenia pomocniczego. Co do zasady, każde świadczenie dla celów opodatkowania
podatkiem od towar
ów i usług powinno być traktowane jako odrębne i niezależne, jednak
w sytuacji gdy jedno
świadczenie obejmuje z ekonomicznego punktu widzenia kilka
czynności, nie powinno być sztucznie dzielone dla celów podatkowych. Jeżeli dwa lub więcej
niż dwa świadczenia (czynności) dokonane przez podatnika na rzecz konsumenta są tak
ściśle związane, że obiektywnie tworzą w aspekcie gospodarczym jedną całość, której
rozdzielenie miałoby sztuczny charakter, to wszystkie te świadczenia lub czynności stanowią
jednolite świadczenie do celów stosowania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.
Jeżeli w skład świadczenia wchodzić będą czynności, które nie służą wyłącznie wykonaniu
czynności głównej, zasadniczej, lecz mogą mieć również charakter samoistny, to wówczas
nie
ma podstaw dla traktowania ich jako elementu czynności kompleksowej. Istnienie
jednego świadczenia złożonego nie wyklucza zastosowania do poszczególnych jego
elementów odrębnych cen. Jeżeli w skład świadczonej usługi wchodzić będą czynności,
które nie służą wyłącznie wykonaniu czynności głównej, zasadniczej, lecz mogą mieć
również charakter samoistny, to wówczas nie ma podstaw dla traktowania ich jako elementu
czynności kompleksowej.
Wytycznych
w zakresie świadczeń kompleksowych udzielił także Trybunał
Spr
awiedliwości Unii Europejskiej. W wyroku w sprawie C-349/96 Card Protection Plan Ltd,
Trybunał uznał, że każde świadczenie usług powinno być, co do zasady, traktowane jako
świadczenie odrębne i niezależne. Podobnie wypowiedział się Trybunał w orzeczeniu
w sprawie C-41/04 Levob Verzekeringen.
W orzeczeniu tym Trybunał wskazał, że za
świadczenia odrębne należy uznać świadczenia wykonywane przez jednego świadczącego
na rzecz jednego nabywcy, które nawet jeżeli są w pewien sposób powiązane, mogą być
traktowane
rozłącznie, a traktowanie to nie wpłynie na charakter żadnego z nich ani też nie
sprawi, że wartość świadczeń z punktu widzenia nabywcy będzie inna, niż gdyby
świadczenia te były uznane za świadczenie złożone. Analogicznie Trybunał orzekł w sprawie
C-425/06.
Jako k
ryterium odrębności często stosowane w kontekście świadczeń złożonych
przyjmuje się ustalenie czy poszczególne świadczenia mogą występować w obrocie
gospodarczym niezależnie i czy mogą być wykonane przez dowolny inny podmiot.
W przypadku odpow
iedzi twierdzącej, nie następuje świadczenie złożone, lecz kilka
odrębnych świadczeń, które powinny być dla celów opodatkowania VAT traktowane
niezależnie od siebie. Zgodnie z podejściem zaprezentowanym przez Trybunał
Sprawiedliwości w sprawie C-392/11 Field Fisher Waterhouse, za pomocniczą należy uznać
czynność, która nie stanowi dla nabywcy celu samego w sobie, lecz jest środkiem do
pełnego zrealizowania lub wykorzystania usługi zasadniczej, a jej cel jest zdeterminowany
przez czynność główną.
Podobnie, w orzecznictwie Naczelnego S
ądu Administracyjnego przyjmuje się, że
świadczenie złożone ma miejsce wówczas, gdy relacja poszczególnych świadczeń
wykonywanych na rzecz jednego nabywcy dzieli je na świadczenie podstawowe i
świadczenia pomocnicze, tzn. takie, które umożliwiają skorzystanie ze świadczenia
podstawowego lub są niezbędne dla możliwości skorzystania ze świadczenia
podstawowego. Jeżeli jednak świadczenia te można rozdzielić tak, że nie zmieni to ich
charakteru ani wartości z punktu widzenia nabywcy, wówczas świadczenia takie powinny być
traktowane jako dwa niezależnie opodatkowane świadczenia (wyrok NSA z dnia 6 maja 2015
r., sygn. akt
I FSK 2105/13). Świadczenie złożone charakteryzuje się kompleksowością i
współzależnością wielu czynności, które wykonywane w sposób skoordynowany i efektywny
mają doprowadzić do osiągnięcia zamierzonego celu. W przypadku usług o charakterze
złożonym, o wysokości stawki podatku decyduje to, czy w danych okolicznościach mamy do
czynienia z jedną usługą złożoną, czy też z szeregiem jednostkowych usług. Ocena tej
okoliczności winna odbywać się w oparciu o to, czy dokonywane czynności (świadczenia)
wykazują ze sobą tak ścisłe powiązanie, że w sensie gospodarczym tworzą jedną całość,
której rozdzielenie miałoby sztuczny charakter (wyrok KIO z dnia 2 grudnia 2019 r., sygn. akt
KIO 2341/19).
W ślad za wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 15 marca
2011 r. (sygn. akt I SA/Po 951/10)
, mając na uwadze przywołane powyżej rozstrzygnięcia,
Izba podzieliła pogląd, że świadczenie złożone (kompleksowe) będzie mieć miejsce
wówczas, gdy relacja poszczególnych czynności (świadczeń) wykonywanych na rzecz
jednego nabywcy będzie miała charakter świadczenia podstawowego i świadczenia
pomocniczego (lub świadczeń pomocniczych), a zatem takich, które umożliwiają
skorzystanie (względnie lepsze skorzystanie) ze świadczenia podstawowego (lub są
niezbędne dla możliwości skorzystania ze świadczenia podstawowego). Jeżeli jednak
świadczenia te można, bez popadania w sztuczność, rozdzielić, tak że nie zmieni to ich
charakteru ani wartości z punktu widzenia nabywcy – wówczas świadczenia takie powinny
być traktowane jako dwa niezależnie opodatkowane świadczenia. Analogiczny pogląd
wyraził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 7 września 2010 r.,
sygn. akt I SA/Po 550/10.
Mając na uwadze powyższe, Izba stoi na stanowisku, że w tej sprawie przedmiotu
zamówienia nie można uznać za świadczenie kompleksowe. Izba stwierdziła, że dostawa
paneli nadłóżkowych nie stanowi jedynie świadczenia pomocniczego w stosunku do robót
budowlanych. Zarówno roboty budowlane objęte przedmiotem zamówienia, jak też dostawa
paneli,
wykonywane będą na rzecz tego samego Zamawiającego, w ramach tego samego
zamówienia publicznego i z tego względu są ze sobą powiązane, ale mogą być traktowane
rozłącznie i nie wpływa to na charakter żadnego z nich, ani też na wartość tych świadczeń.
Izba uznała zatem, że prawidłowe jest objęcie dostawy paneli nadłóżkowych, jako wyrobu
medycznego (okoliczność bezsporna), 8% stawką VAT. Podstawą orzeczenia Izba nie
uczyniła złożonej przez Odwołującego Opinii prawnopodatkowej z dnia 21 października 2020
r. uzna
jąc jej treść za stanowisko strony.
W tym stanie rzeczy, Izba z
a prawidłową uznała decyzję Zamawiającego o
odrz
uceniu oferty Odwołującego na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Pzp. Podkreślić
należy, że w sytuacji, gdy Zamawiający nie określił w SIWZ konkretnej stawki podatku VAT,
co ma miejsce w prowadzonym
postępowaniu, to na wykonawcy spoczywa obowiązek
samo
dzielnego jej ustalenia w oparciu o aktualne przepisy, a następnie dokonania wyceny
przyjętych do wyliczenia ceny oferty składników cenotwórczych, w tym stawki podatku VAT.
Przyjęcie przez wykonawcę nieprawidłowej stawki podatku VAT stanowi błąd w obliczeniu
ceny
, o którym mowa w art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Pzp, który powinien skutkować
odrzuceniem oferty.
Co za tym idzie, nie znalazł potwierdzenia także zarzut naruszenia przez
Zamawiającego art. 146a pkt 1 w zw. z art. 41 ust. 1 i art. 146a pkt 2 w zw. z art. 41 ust. 2
Ustawy VAT
poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że Odwołujący zobowiązany był na potrzeby
obliczenia ceny w odniesieniu do wskazanych w Ofercie cenowo - technicznej paneli
nadłóżkowych w salach wentylowanych (pozycja „Panel nadłóżkowy sale wentylowana”)
i pozostałych paneli nadłóżkowych (pozycja „Panel nadłóżkowy”) zastosować stawkę
podatku VAT 8%.
W konsekwencji, nie potwierdził się także zarzut dotyczący zaniechania
odrzucenia ofert złożonych przez wykonawcę ZAB-BUD Sp. z o.o. i Konsorcjum MAL-POL
na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Pzp.
Izba nie stwierdziła także naruszenia przez Zamawiającego art. 87 ust. 1 ustawy
Pzp. Przyjęta przez poszczególnych wykonawców stawka VAT nie budziła wątpliwości
Zamawiającego. Wobec przekonania Zamawiającego, że właściwą dla dostawy paneli
nadłóżkowych jest 8% stawka VAT, Zamawiający nie był zobowiązany do prowadzenia
wyjaśnień z wykonawcami w tym przedmiocie.
Izba nie dopatrzyła się również podstaw do odrzucenia ofert złożonych przez
wykonawcę ZAB-BUD Sp. z o.o. i Konsorcjum MAL-POL ze względu na nie objęcie
podstawową stawką VAT elementów, które zdaniem Zamawiającego i Odwołującego, taką
stawką powinny być opodatkowane. Izba stwierdziła, że zakres przedmiotu zamówienia
objęty stawką 23% VAT i 8% VAT w ofertach ww. wykonawców nie budzi wątpliwości.
Ewentualne uchybienia
w obliczeniach cen mogą być zweryfikowane przez Zamawiającego
na podstawie obowiązujących przepisów ustawy Pzp.
Za niezasadny Izba uznała zarzut naruszenia przez Zamawiającego art. 92 ust. 1 pkt
3 ustawy Pzp.
Izba stwierdziła, że Zamawiający wypełnił obowiązek nałożony tym
przepisem. Zamawiający wskazał też w sposób wystarczający uzasadnienie faktyczne i
prawne. W ocenie Izby, informacja, że oferta podlega odrzuceniu z uwagi na błąd w
obli
czeniu ceny wynikający z zastosowania niewłaściwej stawki VAT jest wystarczająca i
pozwalała wykonawcy na ochronę jego praw. Zasady objęcia poszczególnych czynności
określonymi stawkami VAT wynikają z obowiązujących przepisów prawa.
Izba nie stwierdziła uchybień Zamawiającego także w zakresie oceny Oświadczenia
Poręczyciela o udzieleniu poręczenia wniesienia zabezpieczenia zapłaty wadium z dnia 21
września 2020 r. złożonego Zamawiającemu przez Konsorcjum MAL-POL. Treść poręczenia
wskazuje na świadomość Poręczyciela – Mazowieckiego Funduszu Poręczeń Kredytowych
Sp. z o.o.
co do podmiotów, które wspólnie składają ofertę. Poręczenie wskazuje wprost na
zabezpieczenie wadium oferty złożonej wspólnie przez wszystkich członków Konsorcjum
MAL-POL. Dodatkowo, do ofe
rty załączone zostało pełnomocnictwo udzielone przez
poszczególnych członków Konsorcjum MAL-POL Sp. z o.o. m.in. do wniesienia wadium
w imieniu wszystkich członków Konsorcjum. Ponadto, poręczenie to obejmuje swym
zakresem wszystkie wymagane ustawą Pzp okoliczności. W ocenie Izby, treść Poręczenia w
pełni zabezpiecza interesy Zamawiającego. Tym samym, zarzut naruszenia przez
Zamawiającego art. 89 ust. 1 pkt 7b ustawy Pzp nie potwierdził się.
Z uwagi na powyższe, nie znalazł potwierdzenia także zarzut naruszenia art. 7 ust. 1
ustawy Pzp.
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 192 ust. 1 i 2 ustawy Pzp, orzeczono
jak w sentencji.
Biorąc powyższe pod uwagę, o kosztach postępowania orzeczono stosownie do
wyniku postępowania - na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 ustawy Pzp oraz w oparciu
o przepisy
§ 5 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r.
w
sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów
w
postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz.U. z 2018 r. poz. 972).
Pr
zewodniczący: ……………………………..