KIO 2664/19 WYROK dnia 16 stycznia 2020 r.

KIO 2664/19 

Sygn. akt: KIO 2664/19 

WYROK 

z dnia 16 stycznia 2020 r. 

Krajowa Izba Odwoławcza – w składzie: 

Przewodniczący:      Emilia Garbala 

Protokolant:            

Piotr Cegłowski 

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 stycznia 2020 

r. w Warszawie odwołania wniesionego 

do  Prezesa  Krajowej  Izby  Odwoławczej  w  dniu  30  grudnia  2019  r.  przez  wykonawców 

wspólnie  ubiegających  się  o  zamówienie:  Almoterm  S.A.,  ul.  Łangowskiego  4,  45-031 

Opole oraz Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla, ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze,  

w 

postępowaniu  prowadzonym  przez  zamawiającego:  Województwo  Śląskie,  ul.  Ligonia 

46, 40-037 Katowice, 

przy  udziale 

wykonawców  wspólnie  ubiegających  się  o  udzielenie  zamówienia:  Lemitor 

Ochrona  Środowiska  Sp.  z  o.o.  Sp.  k.,  ul.  Jana  Długosza  40,  51-162  Wrocław  oraz 

Estonian Enviromental Research Centre, Marja 4d, 10617 Tallinn, Estonia

, zgłaszających  

przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego, 

orzeka: 

uwzględnia odwołanie i nakazuje zamawiającemu unieważnienie czynności wyboru 

naj

korzystniejszej  oferty,  odrzucenie  oferty  złożonej  przez  wykonawców  wspólnie 

ubiegających się o udzielenie zamówienia: Lemitor Ochrona Środowiska Sp. z o.o. Sp. 

k.,  ul.  Jana  Długosza  40,  51-162  Wrocław  oraz  Estonian  Enviromental  Research 

Centre, Marja 4d, 10617 Tallinn, Estonia, na podstawie art. 90 ust. 3 w zw. z art. 89 ust. 

1 pkt 4 ustawy Prawo zamówień publicznych,  oraz powtórzenie czynności badania i 

oceny ofert, 

KIO 2664/19 

kosztami po

stępowania obciąża zamawiającego: Województwo Śląskie, ul. Ligonia 

46, 40-037 Katowice, i: 

zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 7 500 zł 00 gr  (słownie: 

siedem 

tysięcy pięćset złotych zero groszy) uiszczoną przez odwołującego: Almoterm 

S.A.,  ul.  Łangowskiego  4,  45-031  Opole  oraz  Instytut  Chemicznej  Przeróbki 

Węgla, ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, tytułem wpisu od odwołania, 

zasądza  od  zamawiającego:  Województwo  Śląskie,  ul.  Ligonia  46,  40-037 

Katowice, 

na  rzecz  odwołującego:  Almoterm  S.A.,  ul.  Łangowskiego  4,  45-031 

Opole oraz Instytut Ch

emicznej Przeróbki Węgla, ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze, 

kwotę 11 389 zł 00 gr (jedenaście tysięcy trzysta osiemdziesiąt dziewięć złotych, zero 

groszy

)  tytułem  zwrotu  kosztów  uiszczonego  wpisu  od  odwołania,  kosztów 

wynagrodzenia pełnomocnika oraz kosztów związanych z dojazdem na rozprawę.  

Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych 

(t.j. Dz. U. z 2019 poz. 1843

) na niniejszy wyrok w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia - 

przysługuje  skarga  za  pośrednictwem  Prezesa  Krajowej  Izby  Odwoławczej  do  Sądu 

Okręgowego w Katowicach. 

Przewodniczący:      …………………… 

KIO 2664/19 

Sygn. akt KIO 2664/19 

UZASADNIENIE 

Zamawiający  –  Województwo  Śląskie,  ul.  Ligonia  46,  40-037  Katowice,  prowadzi    w  trybie 

przetargu  nieograniczonego, 

postępowanie  o  udzielenie  zamówienia  publicznego  pn.

„Opracowanie Programu ochrony powietrza dla województwa śląskiego”, numer referencyjny: 

ZN-ZP.272.1.80.2019.AT

.  Ogłoszenie  o  zamówieniu  zostało  opublikowane  w  Biuletynie 

Zamówień  Publicznych  w  dniu  14  listopada  2019  r.  nr  621209-N-2019.  W  postępowaniu 

złożone  zostały  dwie  oferty:  oferta  wykonawców  wspólnie  ubiegających  się  o  zamówienie: 

Almoterm S.A., ul. Łangowskiego 4, 45-031 Opole i Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla, ul. 

Zamkowa  1,  41-803  Zabrze  (da

lej:  „odwołujący”)  oraz  oferta

wykonawców  wspólnie 

ubiegających się o udzielenie zamówienia: Lemitor Ochrona Środowiska Sp. z o.o. Sp. k., ul. 

Jana 

Długosza  40,  51-162  Wrocław  i  Estonian  Enviromental  Research  Centre,  Marja  4d, 

10617 Tallinn, Estonia

, którą zamawiający wybrał jako najkorzystniejszą.   

W dniu 30 grudnia 2019 

r. do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej wpłynęło odwołanie, 

w którym odwołujący zarzucił zamawiającemu naruszenie:

1)  art. 90 ust. 3 w zw. z art. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy 

Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 

2019  r.  poz.  1843),  zwanej  dalej:  „ustawą  Pzp”,  poprzez  zaniechanie  czynności 

przeprowadzenia  przez  z

amawiającego  pogłębionej,  merytorycznej  analizy  wyjaśnień 

rażąco  niskiej  ceny  złożonych  przez  konsorcjum  Lemitor  i  poprzestanie  na  jedynie 

formalnej ich ocenie, co doprowadziło do zaniechania odrzucenia oferty złożonej przez 

k

onsorcjum  Lemitor  pomimo  tego,  że  wykonawca  jedynie  w  sposób  formalny  dopełnił 

pro

cedury  wyjaśnienia i  nie obalił  domniemania,  że cena jego oferty  jest rażąco  niska,              

a  szczegółowa  analiza  przedstawionych  wyjaśnień  potwierdza,  że  jego  oferta  zawiera 

rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia, 

względnie  -  art.  26  ust.  3  ustawy  Pzp  poprzez  zaniechanie  czynności  wezwania 

k

onsorcjum  Lemitor  do  poprawienia  wykazu  osób  skierowanych  przez  wykonawcę  do 

realizacji zamówienia publicznego, pomimo tego że ze złożonego przez tego wykonawcę 

wykazu  nie  wynika,  że  spełnia  warunek  udziału  w  postępowaniu  w  zakresie  zdolności 

technicznej lub zawodowej określony w rozdziale V ustęp 2 pkt 2.3. ppkt 2 lit. „b" i lit. „c" 

specyfikacj

i istotnych warunków zamówienia (dalej: „siwz”), 

3)  art. 91 ust. 1 ustawy Pzp 

poprzez wybór jako oferty najkorzystniejszej oferty konsorcjum 

Lemitor, podczas gdy w świetle  wyżej  wskazanych zarzutów oferta ta nie może zostać 

uznana za najkorzystniejszą, 

art.  7  ust.  1  ustawy  Pzp  poprzez  prowadzenie  postępowania  z  naruszeniem  zasad 

KIO 2664/19 

uczciwej konkurencji oraz równego traktowania wykonawców. 

W szczególności odwołujący podniósł, co następuje:  

W zakresie rażąco niskiej ceny: 

„12. Wyjaśnienia rażąco niskiej ceny przedstawione przez Konsorcjum Lemitor mają 

bardzo  ogólny  charakter.  Tytułem  przykładu  wykonawca  wskazuje  na  „wypracowanie  i 

wdrożenie  procedur  przepływu  informacji  i  tworzenia  dokumentacji,  zoptymalizowane  pod 

względem  logistycznym  (krótki  czas  realizacji)  i  kosztowym".  Brak  jednak  konkretnych 

informacji, w jaki dokładnie sposób te procedury przyczynią się do oszczędności. Brak również 

informacji  na  czym  dokładnie  procedury  polegają.  Wykonawca  nie  poinformował,  czy 

procedury  mają  materialny  (spisany)  charakter.  Brak  dołączenia  procedur  jako  dowodu 

potwierdzającego. 

W  dalszej  kolejności  wykonawca  wskazuje,  że  posiada  „pakiet  narzędzi 

informatycznych,  pozwalający  na  automatyczną  lub  półautomatyczną  generację  map 

tematycznych",  jak  również  „dedykowane  narzędzia  programistyczne  do  oprogramowania 

GIS", czy „wiele narzędzi programistycznych pozwalających na znaczne usprawnienie pracy". 

W tym przypadku również brak jakichkolwiek informacji na temat tego, jakie dokładnie są to 

narzędzia  informatyczne  i  jaką  dokładnie  innowacyjną  funkcjonalność  zapewniają. 

Wykonawca nie poinformował również o tym, czy narzędzia te wytworzył sam, czy też korzysta 

z  rozwiązań,  które  zakupił  od  specjalistycznego  podmiotu.  Wreszcie,  brak  dowodu 

potwierdzającego powyższą okoliczność (np. umowy licencyjnej dla programu). 

Również  twierdzenia  na  temat  „posiadania  zespołu  ekspertów  doświadczonych                     

w  realizacji  dużych  projektów",  czy  „posiadającym  ogromne  doświadczenie  zarówno 

komercyjne,  jak  i  badawcze"  są  niczym  niepopartymi,  ogólnymi  twierdzeniami  wykonawcy. 

Konsorcjum  Lemitor  nie  przedstawiło  wraz  z  wyjaśnieniami  rażąco  niskiej  ceny  żadnego 

dowodu  potwierdzającego,  kto  dokładnie  wchodzi  w  skład  zespołu  ekspertów  oraz  jakie 

dokładnie ma doświadczenie. Podobnie stanowisko na temat „posiadanie własnego zaplecza 

technicznego,  co  znacznie  obniża  koszty  i  czas  przygotowania  materiałów,  w  tym  wydruku 

map". Z tego twierdzenia nie można wywnioskować, czym konkretnie dysponuje wykonawca i 

jaki konkretnie ma to wpływ na obniżenie kosztów. 

Konsorcjum  Lemitor  wskazało,  że  średni  koszt  pracy  przyjęto  w  kalkulacji  na 

poziomie  60  zł  brutto,  w  tym  koszt  godziny  pracy  personelu kierowniczego/zarządzającego 

projektem  to  90  zł  brutto.  Brak  jednak  dowodu  (zanonimizowanej  kopii  umowy  o  pracę) 

potwierdzającego, że wykonawca zatrudnia pracowników za takie wynagrodzenie. 

Również w zakresie „dysponowania praktykantami/stażystami, dzięki którym obniżone 

zostaną koszty  wszelkich  prac  pomocniczych"  brak  dowodu,  że  wykonawca  zatrudnia  tego 

typu osoby, ile dokładnie takich osób jest zatrudnionych i jakie dokładnie prace pomocnicze 

będą  wykonywać.  Brak wykazania,  jakie te osoby  otrzymują wynagrodzenie,  w  tym  przede 

KIO 2664/19 

wszystkim  brak  wykazania,  że  wynagrodzenie  tych  osób  nie  jest  niższe  od  minimalnego 

wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki godzinowej, do czego wprost obliguje art. 90 

ust.  1  pkt  1  usta

wy  Pzp  i  na  co  zwrócił  uwagę  Zamawiający  w  wezwaniu  wykonawcy  do 

wyjaśnień  rażąco  niskiej  ceny  (wykonawca  nie wykazał,  że  np.  jest  w  stanie  obniżyć  koszt 

zatrudnienia  praktykantów/stażystów  z  uwagi  na  skierowanie  ich  przez  Urząd  Pracy  albo 

u

czelnię). (…) 

Niezależnie  od  powyższego,  należy  zwrócić  uwagę,  że  Konsorcjum  Lemitor 

dokonując  kalkulacji  zaoferowanej  ceny  pominęło  wiele  istotnych  elementów,  które  mają 

wpływ na cenę, za którą zamówienie może zostać należycie wykonane. 

17. [Brak k

osztów związanych z przygotowaniem Programu ochrony powietrza] (…) 

[Brak kosztów związanych z obsługą gwarancji] (…) 

[Brak kosztów pracodawcy związanych z zatrudnieniem pracowników] (…) 

[Brak kosztów związanych z transgraniczną współpracą] (…) 

Niezależnie  od  tego,  że  kalkulacja  Konsorcjum  Lemitor  nie  zawiera  wielu  istotnych 

elementów,  które  w  znaczący  sposób  wpływają  na  cenę,  to  dodatkowo  elementy,  które 

znajdują  się  w  kalkulacji,  zostały  skalkulowane  w  sposób  znacząco  odbiegający  od  cen 

rynkowych. Tytułem przykładu należy wskazać kilka poniższych pozycji. 

[Koszty związane z zwiększoną rozdzielczością modelowania rozprzestrzeniania 

zanieczyszczeń] (…) 

35. [Pozycja 6 kosztorysu - 

opracowanie planu działań krótkoterminowych będącego 

in

tegralną częścią Programu] (…) 

38.  [Pozycja  11  kosztorysu  - 

zestawienie  zgłoszonych  uwag  i  wniosków  w  trakcie 

konsultacji i opiniowania wraz z propozycją stanowiska Zarządu Województwa Śląskiego do 

tych uwag i wniosków] (…) 

Podnoszę również, że nie ma możliwości kolejnego wezwania Konsorcjum Lemitor 

do złożenia kolejnych wyjaśnień dotyczących zaoferowanej ceny. W orzecznictwie Krajowej 

Izby Odwoławczej dopuszcza się ponowne wezwanie do złożenia wyjaśnień tylko  w sytuacji 

gdy wykonawca już za pierwszym razem udzielił konkretnych, spójnych wyjaśnień, które tylko 

w  niektórych kwestiach wymagają  doprecyzowania  czy  uzupełnienia.  Natomiast  nie można 

ponownie  wzywać  o  wyjaśnienia  wykonawcy,  który  jedynie  dla  formalności  udzielił 

zamawiającemu odpowiedzi, ale którego pierwotne wyjaśnienia z uwagi na ich ogólnikowość i 

lakoniczność w żaden sposób nie tłumaczą, skąd wynika taka a nie inna cena oferty. (…) 

W zakresie wykazu osób: 

Zamawiający  postawił  w  niniejszym  postępowaniu  o  udzielenie  zamówienia 

publiczn

ego warunki udziału w  zakresie zdolności technicznej i zawodowej. W tym, między 

innymi 

w rozdziale V ustęp 2 punkt 2.3. podpunkt 2 litera „b" i litera „c" SIWZ (…) 

Należy  podkreślić,  że  Zamawiający  wyraźnie  wskazał,  że  doświadczenie  osób  ma 

KIO 2664/19 

obejmować Program ochrony powietrza. Wyrażenie to zostało napisane od wielkiej litery, co 

jednoznacznie  sugeruje,  że  Zamawiający  wymagał  doświadczenie  w  zakresie  takiego 

Programu  ochrony  powietrza,  jaki  jest  zdefiniowany  w  przepisach  prawa  i  jaki  jest 

przedmiotem ninie

jszego zamówienia. 

Odmiennie natomiast zostało to uregulowane w literze „a" tego samego postanowienia, 

w którym Zamawiający wymaga doświadczenia w wykonaniu dwóch programów dotyczących 

poprawy jakości powietrza, co wskazuje, że mogą to już być dowolne programy związane z 

poprawą jakości powietrza. 

W  tym  miejscu  należy  wskazać,  że  Program  ochrony  powietrza,  którego 

przygotowanie  jest  przedmiotem  niniejszego  zamówienia,  znajduje  szczegółowe 

uregulowanie w przepisach prawa. Podstawowym aktem prawnym w tym zakresie jest ustawa 

z dnia 27 kwietnia 2

001 r. Prawo ochrony środowiska, gdzie w art. 91 znajdują się informacje 

na temat konieczności sporządzenia tego dokumentu. (…) 

Żadna  z  wyżej  wskazanych  usług  nie  odpowiada  swoim  zakresem  Programowi 

ochrony  powietrza,  ta

k  jak  wymagał  tego  Zamawiający.  Wskazywana  usługa  „Krajowy 

program  przewidziany  w  dyrektywie  2016/2284  -  Program  kontroli  (realizacji)  dyrektywy  nr 

w 

sprawie 

zmniejszenia 

krajowych 

emisji 

niektórych 

substancji 

zanieczyszczających  powietrze  i  instrukcji  dotyczącej  amoniaku"  dotyczy  zupełnie  innego 

zakresu niż Program ochrony powietrza. (…) 

47. (…) W niniejszym przypadku oferta Konsorcjum Lemitor podlega odrzuceniu jako 

zawierająca  rażąco  niską  cenę.  W  związku  z  tym  faktem,  w  przypadku  potwierdzenia  się 

zarzutu naruszenia art. 90 ust. 3 ustawy Pzp w zw. z art. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp, wezwanie 

Konsorcjum Lemitor do poprawienia wykazu będzie bezprzedmiotowe. 

Z daleko idącej ostrożności procesowej, gdyby zarzut naruszenia art. 90 ust. 3 ustawy 

Pzp  w  zw.  z  art.  89  ust.  1  pkt  4  ustawy  Pzp  nie  znalazł  potwierdzenia,  Odwołujący  stawia 

również jako alternatywny zarzut naruszenia art. 26 ust. 3 ustawy Pzp. (…)”. 

W 

związku z powyższym odwołujący wniósł o nakazanie zamawiającemu: 

unieważnienia czynności wyboru jako najkorzystniejszej oferty konsorcjum Lemitor, 

2)  odrzucenia oferty konsorcjum Lemitor, 

względnie  -  wezwania  konsorcjum  Lemitor  do  poprawienia  wykazu  osób  skierowanych 

przez wykonawcę do realizacji zamówienia publicznego. 

Pismem  z  dnia  3  stycznia  2020  r.  konsorcjum:  Lemitor  Ochron

a  Środowiska  Sp.                 

z  o.o.  Sp.  k.  oraz  Estonian  Enviromental  Research  Centre 

(dalej:  „przystępujący”)  zgłosiło 

przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego. Izba stwierdziła, że 

przystąpienie zostało dokonane skutecznie. 

Pismem  z  dnia  14  stycznia  2020 

r.  zamawiający  złożył  odpowiedź  na  odwołanie,                    

KIO 2664/19 

w  której  wniósł  o  jego  oddalenie.    Również  pismem  z  dnia  14  stycznia  2020  r.  odwołujący 

uzupełnił swoją argumentację. 

W trakcie rozprawy strony 

i przystępujący podtrzymali swoje stanowiska.  

Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła, co następuje: 

Przedmiotem  zamówienia  jest

opracowanie  Programu  ochrony  powietrza  dla 

województwa śląskiego.

Przedmiot zamówienia składa się z: 

Etap I, m.in.: 

1.  Przygotowanie i uzgodnienie harmonogramu opracowania projektu Programu, 

2.  Opracowanie dokumentu Programu, 

Opracowanie Planu Działań Krótkoterminowych będącego integralną częścią Programu, 

Opracowanie prognozy oddziaływania na środowisko, 

5.  P

rzeprowadzenie  oceny  zgodności  projektu  Programu  z  celami  i  kierunkami  Strategii 

Rozwoju Województwa Śląskiego, 

Zestawienie  zgłoszonych  uwag  i  wniosków  w  trakcie  konsultacji  i  opiniowania  wraz                 

z propozycją stanowiska Zarządu Województwa Śląskiego do tych uwag i wniosków, 

7.  Przygotowanie ewaluacji ex-ante Programu, 

Prezentacja projektu Programu na posiedzeniach Zarządu Województwa Śląskiego. 

Etap II, m.in.: 

Przygotowanie 50 egzemplarzy projektu Programu w wersji elektronicznej na płycie CD 

lub DVD, 

Prezentacja  projektu  Programu  na  obradach  Komisji  i  sesjach  Sejmiku Województwa 

Śląskiego, 

Wykonawca  każdorazowo  przygotuje  (w  formacie  .ppt)  i  dokona  prezentacji  projektu 

Programu  na  obradach  Komisji  i  sesjach  Sejmiku  Województwa  Śląskiego. 

Każdorazowo  ostatecznie  zaakceptowana  prezentacja  zostanie  przekazana 

Zamawiającemu drogą elektroniczną. 

Etap III 

Publikacja w prasie o zasięgu całego województwa śląskiego ogłoszenia o uchwaleniu 

przez  Sejmik  Województwa  Śląskiego  Programu  wraz  z  planem  działań 

kr

ótkoterminowych, 

2.  Przygotowanie dokumentu Programu w wersji drukowanej i elektronicznej. 

W rozdziale V w pkt 2.2. zamawiający opisał warunek udziału w postępowaniu, zgodnie 

z  którym  wykonawca  skieruje  do  realizacji  zamówienia  publicznego  co  najmniej  5  osób,  w 

KIO 2664/19 

szczególności  odpowiedzialnych  za  świadczenie  usług,  posiadających  doświadczenie 

zawodowe  niezbędne  do  wykonania  zamówienia  publicznego,  spełniające  poniższe 

wymagania: 

a)  co  najmniej  2  osoby  przeznaczone  do  opracowania  Programu  ochrony  powietrza,                     

z  których  każda  posiada  doświadczenie  zawodowe  w  okresie  ostatnich  5  lat  przed 

up

ływem  terminu  składania  ofert,  związane  z  ochroną  powietrza,  w  wykonywaniu 

minimum dwóch programów dotyczących poprawy jakości powietrza,  

b)  co  najmniej  2  osoby  przeznaczone  do  przygotowania  danych  emisyjnych  na  potrzeby 

modelowania  rozprzestrzeniania  się  zanieczyszczeń,  z  których  każda  posiada 

doświadczenie  zawodowe  w  okresie  ostatnich  5  lat  przed  upływem  terminu  składania 

ofert, związane z ochroną powietrza, w przygotowaniu i wykorzystaniu danych emisyjnych 

w ramach co najmniej jednego opracowania  Programu ochrony powietrza, 

c) 

co  najmniej  1  osobę  przeznaczoną  do  wykonania  modelowania  rozprzestrzeniania  się 

zanieczyszczeń w powietrzu, posiadającą doświadczenie zawodowe w okresie ostatnich 

5  lat  przed  upływem  terminu  składania  ofert,  związane  z  ochroną  powietrza,                              

w  modelowaniu  rozprzestrzeniania  się  zanieczyszczeń  w  powietrzu  atmosferycznym                 

w  skali  co  najmniej 

jednego  województwa  lub  miasta  powyżej  200  tys.  mieszkańców,                

w ramach co najmniej jednego opracowania Programu ochrony powietrza. 

Zamawiający  dopuszcza,  aby  jedna  osoba,  jeżeli  posiada  wymagane  doświadczenie, 

wykonywała dwie czynności spośród wymienionych w pkt 2, przy założeniu, że liczba osób 

będzie nie mniejsza niż 3 różne osoby.  

Jeżeli  Wykonawca  wskaże  więcej  niż  5  osób,  to  każda  dodatkowa  osoba  musi  spełniać 

wymagania  odnośnie doświadczenia, o których mowa w pkt V.2.2. ppkt a lub b lub c. 

W rozdziale 

XIII siwz zamawiający wskazał następujące kryteria oceny ofert:  

a.  cena brutto 

– 60 %, 

b. 

zwiększona  rozdzielczość  modelowania  rozprzestrzeniania  zanieczyszczeń  dla 

obszarów zabudowy w województwie – 20 %, 

c.  dodatkowy okres gwarancji na wykonany przedmiot 

zamówienia – 20 %. 

W postępowaniu złożono dwie oferty z cenami: 

366.540,00 zł brutto – oferta przystępującego,  

773.670,00 zł brutto – oferta odwołującego. 

Przystępujący  zaoferował  też  modelowanie  w  maksymalnej  rozdzielczości  i  maksymalny 

dodatkowy okres gwarancji.  

Wartość szacunkowa zamówienia wynosi: 617.633,33 zł netto, 759.688,99 zł brutto. 

Średnia arytmetyczna złożonych ofert wynosi: 570.105,00 zł brutto. 

KIO 2664/19 

Cena  oferty  przystępującego  jest  więc  niższa  o  ponad  30%  od  wartości  szacunkowej 

zamówienia powiększonej o VAT oraz od średniej arytmetycznej ofert.  

Pismem z dnia 26.11.2019 r. zamawiający wezwał przystępującego, na podstawie art. 

90 ust. 1 i 1a ustawy Pzp, do złożenia wyjaśnień w przedmiocie ceny jego oferty.  

W  odpowiedzi  z  dnia 

02.12.2019  r.  przystępujący  przedstawił  kalkulację  kosztów,                 

w której wymienił w 21 punktach czynności składające się na wykonania usługi, dodał koszty 

ogólne obsługi kontraktu oraz rezerwę i do każdej z tych pozycji przypisał odpowiednią kwotę. 

Ponadto  odnosząc  się  do  oszczędności  wykonania  zamówienia,  wybranych  rozwiązań 

technicznych,  wyjątkowo  sprzyjających  warunków  wykonywania  zamówienia  oraz  kosztów 

realizacji, przystępujący przede wszystkich podkreślał doświadczenie swoje i   zatrudnianego 

personelu, a także posiadanie narzędzi informatycznych. 

Pismem  z  dnia  24  grudni

a  2019  r.  zamawiający  poinformował  o  wyborze  jako 

najkorzystniejszej oferty przystępującego.  

Krajowa  Izba  Odwoławcza  rozpoznając  na  rozprawie  złożone  odwołanie                                             

i  uwzględniając  dokumentację  z  niniejszego  postępowania  o  udzielenie  zamówienia 

publicznego  oraz  stanowiska  stron 

i  przystępującego  złożone  na  piśmie  i  podane  do 

protokołu rozprawy, zważyła, co następuje.  

W  pierwszej  ko

lejności  Izba  stwierdziła,  że  nie  została  wypełniona  żadna  z  przesłanek 

ustawowych skutkujących odrzuceniem odwołania, wynikających z art. 189 ust. 2 ustawy Pzp. 

Ponadto  Izba  ustaliła  wystąpienie  przesłanek  z  art.  179  ust.  1  Pzp,  tj.  istnienie  po  stronie 

o

dwołującego  interesu  w  uzyskaniu  zamówienia  oraz  możliwość  poniesienia  przez  niego 

szkody z uwagi na kwestionowane zaniechanie 

zamawiającego. 

Odnosząc  się  do  zarzutu  dotyczącego  ceny  rażąco  niskiej,  należy  zauważyć,  że 

zgodnie z art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, 

jeżeli zaoferowana cena lub koszt, lub ich istotne części 

składowe, wydają się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia i budzą wątpliwości 

zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami 

okr

eślonymi  przez  zamawiającego  lub  wynikającymi  z  odrębnych  przepisów,  zamawiający 

zwraca się o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie dowodów, dotyczących wyliczenia ceny lub 

kosztu, w szczególności w zakresie: 

oszczędności  metody  wykonania  zamówienia,  wybranych  rozwiązań  technicznych, 

wyjątkowo  sprzyjających  warunków  wykonywania  zamówienia  dostępnych  dla 

wykonawcy, oryginalności projektu wykonawcy, kosztów pracy, których wartość przyjęta 

KIO 2664/19 

do  ustalenia  ceny  nie  może  być  niższa  od  minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę  albo 

minimalnej  stawki  godzinowej,  ustalonych  na  podstawie 

przepisów  ustawy  z  dnia  10 

października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2015 r. poz. 2008 

oraz z 2016 r. poz. 1265);  

pomocy publicznej udzielonej na podstawie odrębnych przepisów; 

wynikającym  z  przepisów  prawa  pracy  i  przepisów  o  zabezpieczeniu  społecznym, 

obowiązujących w miejscu, w którym realizowane jest zamówienie; 

wynikającym z przepisów prawa ochrony środowiska; 

powierzenia wykonania części zamówienia podwykonawcy. 

Z

godnie z art. 90 ust. 1a ustawy Pzp, w przypadku gdy cena całkowita oferty jest niższa o 

co najmniej 30% od: 

wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług, ustalonej przed 

wszczęciem  postępowania  zgodnie  z  art.  35  ust.  1  i  2  lub  średniej  arytmetycznej  cen 

wszystkich złożonych ofert,  zamawiający  zwraca  się o udzielenie  wyjaśnień,    o których 

mowa  w  ust.  1,  chyba  że  rozbieżność  wynika  z  okoliczności  oczywistych,  które  nie 

wymagają wyjaśnienia; 

wartości  zamówienia  powiększonej  o  należny  podatek  od  towarów  i  usług, 

zaktualizowanej  z  uwzględnieniem  okoliczności,  które  nastąpiły  po  wszczęciu 

postępowania,  w  szczególności  istotnej  zmiany  cen  rynkowych,  zamawiający  może 

zwrócić się o udzielenie wyjaśnień, o których mowa w ust. 1. 

Zgodnie z art. 90 ust. 2 i 3 ustawy Pzp, obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera 

rażąco  niskiej  ceny  lub  kosztu  spoczywa  na  wykonawcy,  zaś  zamawiający  odrzuca  ofertę 

wykonawcy,  który  nie  udzielił  wyjaśnień  lub  jeżeli  dokonana  ocena  wyjaśnień  wraz  ze 

złożonymi dowodami potwierdza, że oferta zawiera rażąco niską cenę lub koszt w stosunku do 

przedmiotu  zamówienia.  Ponadto  zgodnie  z  art.  89  ust.  1  pkt  4  ustawy  Pzp,  zamawiający 

odrzuca  ofertę,  jeżeli  zawiera  rażąco  niską  cenę  lub  koszt  w  stosunku  do  przedmiotu 

zamówienia. 

W  świetle  wyżej  cytowanych  przepisów,  w  pierwszej  kolejności  należy  stwierdzić,                   

co nie jest też sporne pomiędzy stronami, że zamawiający zasadnie wezwał przystępującego 

do złożenia wyjaśnień w przedmiocie ceny  jego oferty. Cena ta bowiem była o ponad 30% 

niższa  od  wartości  szacunkowej  zamówienia  powiększonej  o  należny  podatek  od  towarów                   

i usług oraz od średniej arytmetycznej ofert. Sytuacja taka została przez Ustawodawcę uznana 

za  zawsze  bud

zącą  wątpliwości  i  wymagającą  obligatoryjnie  uzyskania  od  wykonawcy 

wyjaśnień. 

Ustawodawca ponadto wskazał jednoznacznie, że obowiązek wykazania, że oferta nie 

zawie

ra rażąco niskiej ceny lub kosztu spoczywa na wykonawcy, który złożył ofertę  z ceną 

KIO 2664/19 

budzącą wątpliwości. W przepisie mowa jest o „wykazaniu”, czyli udowodnieniu, że cena nie 

jest rażąco niska. Tym samym wyjaśnienia wykonawcy nie mogą stanowić jedynie formalnej 

odpowiedzi  na  wezwanie  zamawiającego,  zawierającej  ogólne  informacje  o  działalności 

wykonawcy  lub  deklaracje  co  do  realizacji  zamówienia  za  zaoferowaną  cenę,  niepoparte 

stosownymi dowodami. Wyjaśnienia wykonawcy muszą być na tyle konkretne i szczegółowe, 

aby na ich podstawie zamawiający był w stanie dowiedzieć się, jakie okoliczności właściwe 

wzywanemu  do  wyjaśnień  wykonawcy,  spowodowały  obniżenie  ceny  jego  oferty,  w  jaki 

sposób okoliczności te spowodowały obniżenie ceny i jakich oszczędności wykonawca mógł 

dzięki nim dokonać. W zależności od przedmiotu zamówienia, wykonawca powinien wykazać 

przykładowo:  ceny  poszczególnych  materiałów,  ceny  ofertowe  dostawców,  przyjętą 

technologię i organizację robót / usług, koszty wynagrodzeń, koszty podwykonawców, koszty 

stałe  (paliwa,  energia),  koszty  zarządzania,  koszty  zabezpieczenia  należytego  wykonania 

umowy,  koszty  ubezpieczenia,  rezerwę,  zysk.  Obowiązkiem  wykonawcy  jest  zatem 

przedstawienie tych 

składników i wykazanie indywidualnych czynników wpływających na to, 

że  wykonawca  mógł  zaoferować  tak  niską  cenę.  Dodatkowo,  Ustawodawca  wymaga,  aby 

wska

zane  w  wyjaśnieniach  informacje  były  poparte  dowodami,  którymi  –  w  zależności  od 

rodzaju  zamówienia  i  treści  wyjaśnień  -  mogą  być  przykładowo  oferty  uzyskane  od 

dostawców,  w  tym  zawierające  uzgodnione  upusty,  umowy  wstępne  z  podwykonawcami, 

umowy o pracę, czy zawarte w samych wyjaśnieniach obliczenia wskazujące na prawidłowość 

kalkulacji cenowej i zysk.  

Brak  udzielenia  przez  wykonawcę  wyjaśnień  lub  udzielenie  wyjaśnień,  w  których 

wykonawca nie udowodnił, że cena oferty nie jest rażąco niska, obliguje zamawiającego do 

odrzucenia oferty. Tym samym od rzetelności wyjaśnień wykonawcy zależy jego dalszy udział 

w postępowaniu. 

W  przedmiotowej  sprawie  Izba  uznała  za  zasadne  przede  wszystkim  argumenty 

odwołującego dotyczące ogólnego charakteru wyjaśnień udzielonych przez przystępującego. 

Faktem bowiem jest, że przystępujący: 

w  zakresie  oszczędności  metody  wykonania  zamówienia  powołał  się  na  „zespół 

ekspertów  doświadczony  w  realizacji  dużych  projektów”,  „wypracowane  i  wdrożone 

procedury  przepływu  informacji  i  tworzenia  dokumentacji,  zoptymalizowane  pod 

względem  logistycznym  (krótki  czas  realizacji)  i  kosztowym”,  „pakiet  narzędzi 

informatycznych pozwalający  na  automatyczną  lub  półautomatyczną  generację map 

tematycznych”. Przytoczone informacje mają charakter ogólny i nie wynika z nich, aby 

były  właściwe  wyłącznie przystępującemu. Inni wykonawcy na rynku też mogą mieć 

doświadczoną  kadrę,  zoptymalizowane  procedury  i  wysokiej  jakości  narzędzia 

informatyczne,  zwłaszcza  że  jak  wskazał  sam  zamawiający  –  np.  odwołujący  jest 

KIO 2664/19 

jednym  z  wiodących  wykonawców  na  rynku.  Ponadto  przystępujący  nie  wyjaśnił,                   

w  jaki  sposób  ta  doświadczona  kadra,  zoptymalizowane  procedury  i  narzędzia 

informatyczne,  wpływa  na  cenę  oferty,  to  znaczy:  co  konkretnie  i  w  jaki  sposób 

powoduje  obniżenie  ceny  oferty.  Przykładowo:  jak  konkretne  doświadczenie 

konkretnej  osoby  w

pływa  na  szybkość  /  jakość  wykonania  konkretnych  czynności 

składających się to na zamówienie i jakie ma to przełożenie na cenę oferty. Podobnie: 

w  jaki  sposób  konkretne  postanowienia  konkretnych  regulaminów  /  zarządzeń  lub 

konkretne  praktycznie  funkcjonujące  rozwiązania  w  zakresie  przepływu  informacji 

wpływają na szybkość / jakość wykonania konkretnych czynności składających się to 

na  zamówienie,  na  czym  polega  w  tym  przypadku  optymalizacja  i  jakie  ma  to 

przełożenie  na  cenę  oferty.  Dalej:  jakimi  konkretnie  narzędziami  informatycznymi 

dysponuje  wykonawca,  jakie  są  ich  możliwości  techniczne  niedostępne  innym 

wykonawcom na rynku, w jaki sposób korzystanie z nich wpływa na szybkość / jakość 

wykonania  konkretnych  czynności  składających  się  to  na  zamówienie  i  jakie  ma  to 

przełożenie  na  cenę  oferty.  Do  tego  powinny  być  dołączone  dowody  w  postaci  np. 

dokumentów  potwierdzających  doświadczenie  danej  osoby,  dokumentów 

potwierdzających 

istnienie 

i 

treść 

określonych 

procedur, 

dokumentów 

potwierdzających możliwości techniczne narzędzi informatycznych, którymi dysponuje 

wykonawca.  Przystępujący  nie  zawarł  w  swoich  wyjaśnieniach  informacji  w  ww. 

zakresie i nie dołączył żadnych dowodów. 

w zakresie wybranych rozwiązań technicznych powołał się na „dedykowane narzędzia 

programistyczne  do  oprogramowania  GIS  (…),  które  dzięki  automatyzacji  pracy 

znacznie zwiększają wydajność i zmniejszają nakłady pracy (osobogodziny)” oraz na 

„zespół  posiadający  ogromne  doświadczenie  zarówno  komercyjne,  jak  i  badawcze”. 

Przystępujący  nie  wykazał  jednak,  jak  wskazano  już  wyżej,  jakie  konkretnie  jest  to 

doświadczenie,  jakie  są  to  konkretne  narzędzia  i  jakie  są  ich  konkretne  możliwości 

techniczne, że są one niedostępne innym wykonawcom oraz  w jaki sposób wpływają 

na  szyb

kość  /  jakość  wykonania  konkretnych  czynności  składających  się  to  na 

zamówienie (np. o ile zmniejszają liczbę osobogodzin,  a zwiększają wydajność) i jakie 

ma to przełożenie na cenę oferty. Przystępujący nie zawarł w swoich wyjaśnieniach 

informacji w ww. zakresie i nie dołączył żadnych dowodów w postaci np. dokumentów 

potwierdzających  doświadczenie  danej  osoby,  czy  dokumentów  potwierdzających 

możliwości techniczne narzędzi informatycznych, którymi dysponuje wykonawca. 

w  zakresie  wyjątkowo  sprzyjających  warunków  wykonywania  zamówienia 

przystępujący  powołał  się  ponownie  na  doświadczenie  i  narzędzia  programistyczne 

oraz  dodatkowo  na  „własne  zaplecze  techniczne,  co  znacznie  obniża  koszty  i  czas 

KIO 2664/19 

przygotowania  materiałów”  i  wykonywanie  prac  pomocniczych  przez  stażystów  / 

praktykantów.  Argumentacja  Izby  co  do  kwestii  doświadczenia  i  narzędzi 

informatycznych została podana już wyżej, natomiast dodać należy, że przystępujący 

nie  wykazał:  co  kryje  się  konkretnie  pod  sformułowaniem  „własne  zaplecze 

techniczne”, że inni wykonawcy nie mają takiego zaplecza, jakie ma ono znaczenie dla 

szybkości / jakości wykonania konkretnych czynności składających się na zamówienie, 

w  jaki  sposób  i  w  jakim  stopniu  obniża  czas  i  koszty.  Podobnie  przystępujący  nie 

wyj

aśnił,  jaki  przewiduje  koszt  powierzenia  prac  pomocniczych  stażystom  / 

praktykantom (np. wynagrodzenie, szkolenie, wyposażenie miejsca pracy), ilu będzie 

tych stażystów / praktykantów, jakie konkretnie prace zamierza im powierzyć i w jaki 

sposób  wpłynie  to  na  szybkość  /  jakość  wykonania  konkretnych  czynności  oraz  na 

cenę  oferty.  Przystępujący  nie  dołączył  też  żadnych  dowodów  w  postaci  np. 

dokumentów potwierdzających możliwość i koszty dysponowania w okresie realizacji 

zamówienia określoną liczbą stażystów / praktykantów. 

w zakresie kosztów realizacji przystępujący powołał się ponownie na doświadczenie, w 

tym na „korzyści wynikające z zastosowania naszych technologii, automatyzacji prac i 

doświadczenia w realizacji podobnych zamówień”. Argumentacja Izby przedstawiona 

powyżej pozostaje aktualna również w tym punkcie.  

Pod  wyżej  przytaczanymi  we  fragmentach  wyjaśnieniami  przystępujący  wskazał,  że  do 

kalkulacji  ceny  „przyjęto  rzeczywisty  czas  potrzebny  do  wykonania  poszczególnych  zadań 

przez nasze zespoły, w tym koszty zarządzającej” oraz podał średni koszt godziny pracy (60 zł 

brutto, a dla kadry zarządzającej – 90 zł brutto). Przystępujący jednak nie wskazał, jak szacuje 

czasochłonność  wykonywania  poszczególnych  zadań,  ile  w  związku  z  tym  osób  na 

stanowiskach  sz

eregowych  i  kierowniczych  będzie  wykonywało  zamówienie  i  ile  wyniosą 

koszty  pracownicze.  Nie  dołączył  też  dowodów  to  potwierdzających  w  postaci  np. 

zanonimizowanych  umów  o  pracę  bądź  innych  dokumentów  potwierdzających  dostępność 

określonych specjalistów za określone wynagrodzenie, np. umowy wstępne.  

Ponadto 

przystępujący  przedstawił  kalkulację  kosztów,  w  której  wymienił  w  21 

punktach czynności składające się na wykonania usługi, dodał koszty ogólne obsługi kontraktu 

oraz rezerwę i do każdej z tych pozycji przypisał odpowiednią kwotę. Biorąc jednak pod uwagę 

ogólnikowość wyżej omówionych wyjaśnień, samo tylko lakoniczne wymienienie w punktach 

określonych  zadań  i  przypisanie  im  określonych  kwot,  nadal  nie  daje  zamawiającemu 

informacji o tym, czy koszty te zo

stały skalkulowane rzetelnie z uwzględnieniem wszystkich 

niezbędnych  czynników.  Tak  przedstawiona  kalkulacja  pozwala  zamawiającemu  jedynie 

sprawdzić,  czy  wymienione  w  kolejnych  punktach  kwoty  sumują  się  do  ceny  całej  oferty, 

natomiast nie daje wiedzy o tym, na czym przystępujący opiera taką a nie inną cenę danego 

zadania, z czego ta cena wynika, dlaczego mogła zostać obniżona do wskazanego poziomu i 

KIO 2664/19 

czy jest to poziom gwarantujący należyte wykonanie zadania.  

Reasumując, wyjaśnienia przystępującego ze względu na swoją ogólnikowość i brak 

dołączenia  dowodów  skutkują  koniecznością  uznania,  że  przystępujący  nie  udowodnił,  że 

cena jego oferty nie jest r

ażąco niska.  

W tym miejscu

, odnosząc się do argumentacji  przystępującego, należy też wyjaśnić, 

że  choć  zamawiający  może  sprecyzować  pytania  dotyczące  ceny  oferty  wykonawcy,  to                       

z żadnego przepisu prawa nie wynika taki jego obowiązek. Tym samym zamawiający kierując 

do przystępującego wezwanie z przytoczeniem treści art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, nie naruszył 

tego  przepisu.  Zamawiający  ponadto  nie  jest  w  stanie  wskazać  wykonawcy  oczekiwanych 

dowodów,  które ma  on złożyć,  ponieważ  nie zna  z góry  treści  jego  wyjaśnień. Tymczasem 

dowody  mają  potwierdzać  te  okoliczności,  które  zostały  wskazane    w  wyjaśnieniach,  więc 

zamawiający nie znając przyszłych wyjaśnień

nie może wymienić  w wezwaniu, jakie dowody 

wykonawca  ma  złożyć.  Brak  wskazania  w  wezwaniu  rodzaju  dowodów,  nie  usprawiedliwia 

zatem 

ich niezłożenia przez przystępującego i nie zwalnia go z obowiązku ich przedłożenia 

z

godnie z treścią zarówno samego wezwania, jak i z treścią art. 90 ust. 1 ustawy Pzp.  

Niezasadna  jest  także  argumentacja  stron  i  przystępującego  odnosząca  się  do  cen 

oferowanych  w  innych  postępowaniach  w  sytuacji,  gdy  mogą  one  się  różnić  zakresem, 

stopniem skomplikowania, czy 

sytuacją na rynku w danym okresie, które to czynniki wpływają 

na ceny ofert

. Należy przy tym zauważyć, że zamawiający oszacował wartość zamówienia na 

kwotę 617.633,33 zł netto, tj. 759.688,99 zł brutto. Jeżeli szacowanie to było rzetelne (a nikt 

tego nie kwestionował), to nie da się ukryć, że bliższe jest ono kwotowo cenie odwołującego, 

niż przystępującego. Tym samym niezasadne są sugestie zamawiającego, jakoby cena oferty 

odwołującego była zawyżona, skoro sam zamawiający w podobny sposób oszacował wartość 

zamówienia.  

Nie można się także zgodzić z argumentami zamawiającego dotyczącymi: 

  sprawdzenia  przez  niego  samo

dzielnie  w  internecie  doświadczenia  wskazanych  przez 

przystępującego ekspertów. Abstrahując od tego, że zamawiający mógł sprawdzić jedynie 

doświadczenie osób wymienionych w wykazie osób, gdyż nie znał nazwisk innych osób, 

które  będą  pracować  przy  tym  zamówieniu,  przede  wszystkim  należy  podkreślić,  że  to 

wykonawca ma w swoich wyjaśnieniach wykazać, że cena jego oferty nie jest rażąco niska, 

nie  zaś  zamawiający  ma  to  robić  za  niego.  Innymi  słowy:  nie  jest  rolą  zamawiającego 

wyręczanie wykonawcy w wyszukiwaniu informacji, które pomogą wykazać realność ceny 

oferty, gdyż realność tej ceny ma wykazać wykonawca. Życie  „w dobie cyfryzacji i dostępu 

do informacji globalnej” (cytat z odpowiedzi na odwołanie) nie zwalnia zamawiającego ze 

stosowania art. 9

0 ust. 1 ustawy Pzp, który nakazuje mu wezwać wykonawcę do wyjaśnień, 

jak też nie zwalnia wykonawcy ze stosowania art. 90 ust. 2 ustawy Pzp, z którego wynika, 

że to on (a nie zamawiający) ma obowiązek wykazania, że cena nie jest rażąco niska. 

KIO 2664/19 

  braku  potrzeb

y  przedkładania  przez  wykonawcę  dowodów  w  postaci  dokumentów 

potwierdzających  koszty  pracownicze  z  uwagi  na  fakt,  że  wykonawca  będzie  je  musiał 

przedstawić w dniu podpisania umowy i grożą mu określone konsekwencje w przypadku 

nienależytego  wykonania  umowy.  Należy  podkreślić,  że  ocena  oferty  pod  kątem  rażąco 

niskiej ceny odbywa się w trakcie postępowania przed zawarciem umowy i przed realizacją 

zamówienia. Z art. 90 ust. 1 ustawy Pzp wprost wynika, że wykonawca ma złożyć dowody 

(podkreślił to też swoim wezwaniu zamawiający), a z art. 90 ust. 3 ustawy Pzp wynika, że 

ocena  wyjaśnień  wraz  z  dowodami  może  prowadzić  do  odrzucenia  oferty.  Tym  samym 

zamawiający w trakcie postępowania ma obowiązek ocenić wyjaśnienia rażąco niskiej ceny 

również w świetle złożonych w tym zakresie dowodów, w tym dowodów potwierdzających 

koszty pracownicze, jeżeli na takie kwestie powołuje się wykonawca w wyjaśnieniach. Bez 

znaczenia  dla 

powyższej  oceny  oferty  pozostają  obowiązki  wykonawcy  i  grożące  mu 

konsekwencje na 

zupełnie innych etapach procesu inwestycyjnego, tj. na etapie podpisania 

umowy, czy jej wykonania. 

Odnosząc  się  natomiast  do  podniesionej  przez  przystępującego  kwestii  ponownego 

wezwania do wyjaśnień, należy wyjaśnić, że przesłanką decydującą o tym, czy zasadne jest 

powtórne wezwanie wykonawcy o wyjaśnienia, jest treść pierwotnie udzielonych przez niego  

wyjaśnień.  Zamawiający  mają  bowiem  prawo  ponowić  wezwanie  do  wyjaśnień  w  trybie                     

art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, ale mają też obowiązek mieć na uwadze treść art. 7 ust. 1 ustawy 

Pzp,  który  przewiduje  podstawowe  zasady  udzielania  zamówień,  tj.  zachowanie 

przejrzystości,  uczciwej  konkurencji  i  równego  traktowania  wykonawców.  W  świetle  tych 

zasad  zamawiający  może  ponownie  wezwać  wykonawcę  do  wyjaśnień  w  sprawie  rażąco 

niskiej  ceny,  ale  jedynie  wtedy,  kiedy  wykonawca  już  za  pierwszym  razem  udzielił 

konkretnych,  spójnych  wyjaśnień,  które  tylko  w  niektórych  kwestiach  wymagają 

doprecyzowania  czy  uzupełnienia.  Natomiast  nie  można  ponownie  wzywać  o  wyjaśnienia 

wykonawcy,  k

tórego  pierwotne  wyjaśnienia  z  uwagi  na  ich  ogólnikowość  i  lakoniczność                  

w żaden sposób nie tłumaczą, skąd wynika taka a nie inna cena oferty. W  niniejszej sprawie, 

jak wskazano już wyżej, przystępujący udzielił wyjaśnień, w których głównie powoływał się na 

niesprecyzowane doświadczenie i narzędzia informatyczne, w żaden sposób nie wykazując, w 

jaki  sposób  wpływają  one  na  sposób  wykonania  zamówienia  i  cenę  oferty.  W  świetle  tak 

ogólnych informacji, nie popartych żadnymi dowodami, również dołączona kalkulacja cenowa 

sprowadzająca się do podania określonych kwot, bez wskazania podstawy ich wyliczenia, nie 

pozwalała  na  ocenę  przedstawionych  wyjaśnień  jako  rzetelnych  i  wyczerpujących.  Tym 

samym  nie  można  uznać  w  niniejszej  sprawie,  że  przystępujący  złożył  wyjaśnienia,  które 

jedynie w niektórych kwestiach wymagają doprecyzowania. Wyjaśnienia przystępującego, aby 

mogły służyć dokonaniu jakiejkolwiek oceny ceny oferty, musiałyby być w istocie złożone raz 

jeszcze  w  całości,  tym  razem  ze  wskazaniem  szczegółowych  i  konkretnych  informacji 

KIO 2664/19 

popartych dowodami. 

Takie ponowne złożenie wyjaśnień „od początku” nie może być jednak 

dopuszczone w świetle zasad opisanych w art. 7 ust. 1 ustawy Pzp, dlatego też argumentacja 

o możliwości ponownego wezwania przystępującego do złożenia wyjaśnień, nie może zostać 

uznana za zasadną. 

Odnosząc  się  do  orzecznictwa,  które  przywołał  przystępujący  na  rozprawie,  należy 

zauważyć, że: 

 

wyrok KIO 447/19 dotyczy innego stanu faktycznego niż w przedmiotowej sprawie, ponieważ 

dotyczy 

postępowania, w którym zamawiający (jak wynika ze str. 11 wyroku) w wezwaniu do 

wyjaśnień  rażąco  niskiej  ceny  sformułował  konkretne  pytanie.  W  takim  przypadku 

zamawiający  rzeczywiście  musi  się  liczyć  z  tym,  że  wykonawca  odpowie  jedynie  w  takim 

zakresie, w jakim pytanie zostało zadane. W przedmiotowej sprawie jednak zamawiający w 

wezwaniu przytoczył jedynie treść art. 90 ust. 1 ustawy Pzp (do czego miał prawo), zatem 

rolą  wykonawcy  było  przedstawić  wyjaśnienia  w  jak  najszerszym  zakresie,  uwzględniając 

wszystko, co jest konieczne do wykazania, że cena nie jest rażąco niska. Przystępujący temu 

zadaniu nie sprostał. W szczególności (także w świetle ww. wyroku) przystępujący nie miał 

podstaw  oczekiwać,  że  zamawiający  sprecyzuje  w  wezwaniu  katalog  oczekiwanych 

dowodów,  gdyż  jak  wskazano  już  wyżej,  ani  nie  ma  takiego  obowiązku,  ani  nie  może 

domyślać się, jakie dowody będą potrzebne do potwierdzenia okoliczności, które wykonawca 

wskaże w  wyjaśnieniach.  

 wyrok KIO 931/19 dotyczy innego stanu fa

ktycznego niż w przedmiotowej sprawie, ponieważ 

dotyczy  postępowania,  w  którym  wykonawca  (jak  wynika  z  całokształtu  uzasadnienia) 

przedstawił rzetelne i wyczerpujące wyjaśnienia, w tym wyjaśnił każdą  z pozycji kosztowych 

w kalkulacji c

enowej. W świetle powyższego Izba w sprawie KIO 931/19 rzeczywiście uznała, 

że  brak  złożenia  dowodów  w  zakresie  kosztów  wynagrodzeń  nie  czyni  wyjaśnień 

niewiarygodnymi.  W  przedmiotowej  sprawie  jednak  przystępujący  ani  nie  przedstawił 

konkretnych,  wyczerpuj

ących  wyjaśnień,  ani  nie  wyjaśnił,  z  czego  wynikają  kwoty  w 

kalkulacji  cenowej,  ani  nie  dołączył  żadnych  dowodów.  Tym  samym  nie  istnieją  inne 

informacje  /  dowody,  w  świetle  których,  nawet  przy  braku  dowodów  na  potwierdzenie 

kosztów wynagrodzeń, możliwe byłoby uznanie, że cena oferty przystępującego nie zawiera 

rażąco niskiej ceny. Stany faktyczne w obu sprawach nie są więc takie same, a uzasadnienie 

orzeczeń  musi  być  czytane w  całości  w  kontekście wszystkich okoliczności  sprawy,  a nie 

jedynie w zakresie jednego wyrwanego z kontekstu zdania. 

 w  wyroku  KIO  2182/19 

Izba  nie  stwierdziła,  że  zamawiający  zawsze  może  ponowić 

wezwanie  wykonawcy  do  złożenia  wyjaśnień  rażąco  niskiej  ceny. Wręcz  przeciwnie,  Izba 

stwierdziła, że: „Ponowne wezwanie jest możliwe wyłącznie w uzasadnionych przypadkach” 

i powołała się na wyrok o sygn. akt KIO 150/16, w którym z kolei wskazano, że „wezwania do 

złożenia  wyjaśnień  musi  wynikać  z  obiektywnych  okoliczności  uzasadniających 

KIO 2664/19 

uszczegółowienie  wyjaśnień  złożonych  przez  wykonawcę  na  pierwsze  wezwanie 

zamawiającego”. Tym samym z przywołanego wyroku wynika, że ponowne wezwanie jest 

uzasadnione w sytuacji konieczności uszczegółowienia wyjaśnień wykonawcy, podczas gdy 

w  przedmiotowej  sprawie  „uszczegółowienie”  musiałoby  się  w  praktyce  sprowadzać  do 

złożenia wyjaśnień kolejny raz w całości, zatem nie są to  analogiczne sytuacje.  

Reasumując, treść wyjaśnień udzielonych przez przystępującego nie pozwala na przyjęcie, że 

cena jego oferty  nie jest  rażąco  niska.  Już  tylko  sam ten fakt  obligował  zamawiającego do 

odrzucenia  oferty  przystępującego  na  podstawie  art.  90  ust.  3  w  zw.  z  art.  89  ust.  1  pkt  4 

ustawy  Pzp.  Niemniej  jednak  Izba  odniesie  się  także  do  części  dodatkowych  argumentów, 

jakie były podniesione na rozprawie: 

Przygotowanie  Programu  ochrony  powietrza  było  przewidziane  w  opisie  przedmiotu 

zamówienia – w Etapie I w pkt 3 „Opracowanie dokumentu Programu” ppkt 4. Jeżeli 

przystępujący  nie  wyodrębnił  takiego  punktu  w  kalkulacji  cenowej,  ale  mimo  to  ujął 

koszt 

tego  zadania  w  kosztach  działań  naprawczych  i  modelowania,  to  powinien 

informację  o  tym  (wraz  z  pokazaniem  odpowiedniego  rozbicia  cenowego),  zawrzeć               

w wyjaśnieniach przekazanych zamawiającemu, a nie dopiero na rozprawie. 

Odwołujący podniósł zarzut, że zastosowanie maksymalnej rozdzielczości spowoduje 

znaczący wzrost czasochłonności i co za tym idzie – kosztów wykonania zadania, na 

co złożył dowód w postaci publikacji „Ocena wpływu rozdzielczości siatki obliczeniowej 

na  wyniki  modelowania  rozprz

estrzeniania  się  zanieczyszczeń  w  powietrzu". 

Przystępujący na rozprawie podniósł, że dysponuje komputerami posiadającymi takie 

możliwości techniczne, które umożliwią wykonanie modelowania w 6 godzin, tj. 80 razy 

szybciej  niż  wynika  to  z  ww.  publikacji  złożonej  przez  odwołującego.  Przystępujący 

ograniczył się jednak do oświadczenia w tym zakresie, natomiast nie złożył żadnego 

dowodu potwierdzającego, że posiadany przez niego sprzęt posiada ww. funkcje i że 

podany czas pracy (6 godzin)  jest realny. 

Współpraca  z  podmiotem  zagranicznym  wymaga  rozwiązania  kwestii  językowych. 

Dowodem  braku  konieczności  korzystania  z  usług  tłumaczy  nie  może  być  jedynie 

dyplom  ukończenia  studiów  za  granicą  przez  jednego  z  członków  zarządu  spółki 

Lemitor, b

o osoba ta nie będzie wykonywała zamówienia samodzielnie. Przystępujący 

nie  wykazał  więc,  że  wszystkie  osoby  biorące  udział  w  ww.  współpracy  w  ramach 

realizacji  zamówienia  znają  biegle  język  angielski.  Ponadto  realizacja  zamówienia 

wymaga też m.in. znajomości obowiązującego w Polsce prawa, zatem przystępujący 

powinien  wykazać  albo  znajomość  języka  polskiego  przez  ekspertów  estońskich  w 

stopniu pozwalającym na rezygnację z usług tłumaczy albo taki podział obowiązków w 

ramach współpracy z podmiotem estońskim, który uczyni znajomość języka polskiego 

przez ww. ekspertów niepotrzebną. Przystępujący tego nie wykazał. 

KIO 2664/19 

Kończąc  omawianie  ww.  zarzutu  dotyczącego  rażąco  niskiej  ceny  Izba  przypomina,  że 

zgodnie z art. 90 ust. 2 oraz art. 190 ust. 1a pkt 1 ustawy Pzp, ob

owiązek wykazania, że oferta 

nie  zawiera  rażąco  niskiej  ceny  spoczywa  na  wykonawcy,  który  ją  złożył.  Z  uwagi  na 

niewykazanie powyższego, Izba stwierdziła, że oferta przystępującego podlega odrzuceniu na 

podstawie art. 90 ust. 3 w zw. z art. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp. 

Odnosząc się do drugiego zarzutu dotyczącego niespełnienia przez przystępującego 

warunku udziału w postępowaniu w zakresie potencjału kadrowego, Izba ustaliła, że w opisie 

tego  warunku  zamawiający  posługiwał  się  sformułowaniem  „Program  ochrony  powietrza”, 

jednakże nigdzie go nie zdefiniował, w szczególności nie wskazał, że sformułowanie to należy 

rozumieć zgodnie z określonym przepisem obowiązującego prawa. Sam fakt, że zamawiający 

używał  dużej  litery  w  słowie  „Program”  nie  może  przesądzać  o  tym,  że  jest  to  program  w 

rozumieniu konkretnego przepisu konkretnego aktu prawnego

. W związku z tym Izba uznała, 

że zarzut w tym zakresie jest niezasadny i że nie ma podstaw do wzywania przystępującego 

do uzupełnienia wykazu osób w trybie art. 26 ust. 3 ustawy Pzp. 

Biorąc  pod  uwagę  powyższe  ustalenia,  Izba  stwierdziła,  że  potwierdził  się  zarzut 

odwołującego  dotyczący  braku  wykazania przez  przystępującego,  że cena  jego  oferty  nie 

jest rażąco niska. Wobec powyższego Izba postanowiła jak w sentencji wyroku, orzekając na 

podstawie przepisów  art. 190 ust. 7 i art. 191 ust. 2 ustawy Pzp. 

O  kosztach  postępowania  orzeczono  stosownie  do  wyniku,  na  podstawie  art.  192      

ust. 9 i 10 ustawy Pzp oraz w oparciu o przepisy 

§ 5 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa 

Rad

y Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od 

odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania 

(t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 972).  

Przewodniczący    …………………….