sygn. akt: KIO 2706/20
WYROK
z dnia 5 listopada 2020 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący:
Emil Kuriata
Protokolant:
Adam Skowroński
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 listopada 2020 r., w Warszawie,
odwołania
wniesionego do
Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 20 października 2020 r. przez
wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia: PBI Infrastruktura S.A.,
ul. Kolejowa 10e; 23-
200 Kraśnik, PBI WMB sp. z o.o. z siedzibą w Sandomierzu
w postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego Podkarpacki Zarząd Dróg
Wojewódzkich w Rzeszowie, ul. T. Boya Żeleńskiego 19a; 35-105 Rzeszów,
przy udziale wykonawcy STRABAG sp. z o.o., ul. Parzniewska 10; 05-
800 Pruszków,
zgłaszającego przystąpienie do postępowania odwoławczego - po stronie zamawiającego,
orzeka:
1. Oddala
odwołanie.
2. K
osztami postępowania obciąża wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie
zamówienia: PBI Infrastruktura S.A., ul. Kolejowa 10e; 23-200 Kraśnik, PBI WMB
sp. z o.o. z siedzibą w Sandomierzu i:
2.1. zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 20 000 zł 00 gr
(słownie: dwadzieścia tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez wykonawców
wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia: PBI Infrastruktura S.A., ul.
Kolejowa 10e; 23-
200 Kraśnik, PBI WMB sp. z o.o. z siedzibą w Sandomierzu,
tytułem wpisu od odwołania,
zasądza od wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia: PBI
Infrastruktura S.A., ul. Kolejowa 10e; 23-
200 Kraśnik, PBI WMB sp. z o.o.
z sied
zibą w Sandomierzu na rzecz wykonawcy STRABAG sp. z o.o.,
ul. Parzniewska 10; 05-
800 Pruszków, kwotę 3 600 zł 00 gr (słownie: trzy tysiące
sześćset złotych, zero groszy) stanowiącą koszty postępowania odwoławczego
poniesione z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. -
Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1843) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od dnia
jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
do Sądu Okręgowego w Rzeszowie.
Przewodniczący:
…………………………
sygn. akt: KIO 2706/20
Uzasadnienie
Zamawiający – Podkarpacki Zarząd Dróg Wojewódzkich w Rzeszowie prowadzi
postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego, w trybie przetargu nieograniczonego,
którego przedmiotem jest „Budowa nowego odcinka drogi wojewódzkiej nr 865 Jarosław -
Bełżec w m. Narol wraz z przebudową, budową niezbędnej infrastruktury technicznej,
bu
dowli i urządzeń budowlanych w ramach zadania pn. „Budowa obwodnicy Narola w ciągu
drogi wojewódzkiej nr 865”.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej z dnia 2 czerwca 2020 r., pod nr 2020/S 105-252828.
Dnia
12 października 2020 roku, zamawiający poinformował wykonawców o wyniku
prowadzonego postępowania.
Dnia
20 października 2020 roku, wykonawcy wspólnie ubiegający się o udzielenie
zamówienia: PBI Infrastruktura S.A. z siedzibą w Kraśniku, PBI WMB sp. z o.o. z siedzibą
w Sandomierzu
(dalej „Odwołujący”) wnieśli odwołanie do Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej od niezgodnych z przepisami ustawy czynności i zaniechań zamawiającego
w postępowaniu, polegających na:
1) zaniechaniu wykluczenia z p
ostępowania STRABAG sp. z o.o. z siedzibą
w Pruszkowie, dal
ej jako „STRABAG”, pomimo wystąpienia wobec tego podmiotu
przesłanek wykluczenia z postępowania,
2) wyborze oferty STRABAG, jako najkorzystniejszej,
zaniechaniu uznania za bezskuteczne zastrzeżenia dokonanego przez STRABAG
w za
kresie wyjaśnień dotyczących rażąco niskiej ceny i załączonych do nich
dokumentów, jako tajemnicy przedsiębiorstwa i udostępnienia odwołującemu tej
części dokumentacji postępowania,
4) zaniechaniu wyboru oferty o
dwołującego, jako najkorzystniejszej.
Odwołujący zarzucił zamawiającemu naruszenie:
1. art. 24 ust. 1 pkt 16) i 17) ustawy Pzp, poprzez zaniechanie wykluczenia STRABAG
z
postępowania, pomimo że STRABAG w wyniku zamierzonego działania, bądź co
najmniej ra
żącego niedbalstwa, odpowiadając na pytanie zawarte w Jednolitym
Europejskim Do
kumencie Zamówienia: „Czy wykonawca znajdował się w sytuacji,
w której wcześniejsza umowa w sprawie zamówienia publicznego, wcześniejsza
umowa z podmiotem za
mawiającym lub wcześniejsza umowa w sprawie koncesji
została rozwiązana przed czasem, lub w której nałożone zostało odszkodowanie lub
inne porównywalne sankcje w związku z tą wcześniejszą umową?” - zaniechał
udzielenia
zamawiającemu wyczerpującej informacji o wszystkich takich sytuacjach,
gdyż nie poinformował zamawiającego o tym, że w związku z realizacją umowy nr
325/05/2017 z dnia 22 maja 2017 r. zawar
tej z Gminą Miejską Tczew w ramach
zamówienia publicznego pn. „Rozbudowa węzła integracyjnego - przebudowa
ul. Gdańskiej w Tczewie (etap II), budowa systemu tras rowerowych; przebudowa
ul. Jedności Narodu w Tczewie (etap III)” - został obciążony karami umownymi z tytułu
nieterminowej realizacji umowy, a tym samym przedstawił zamawiającemu informacje
wprowadzające w błąd, które w dodatku doprowadziły do powstania u zamawiającego
błędnego przekonania o rzeczywistym stanie rzeczy,
2. art. 7 ust. 1 ustawy Pzp,
poprzez naruszenie zasady prowadzenia postępowania
o udzielenie zamówienia publicznego zgodnie z zasadami proporcjonalności
i przejrzystości, a także w sposób gwarantujący zachowanie uczciwej konkurencji oraz
równe traktowanie wykonawców,
3. art. 96 ust. 3 oraz art. 8 ust. 11 ustawy Pzp w zw. z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 16
kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 2019 r. po z. 1010),
dalej jako „z.n.k.”, poprzez ich błędne zastosowanie oraz błędną wykładnię,
a w kon
sekwencji zaniechanie uznania za bezskuteczne zastrzeżenia dokonanego
przez STRABAG w zakresie wyjaśnień dotyczących rażąco niskiej ceny i załączonych
do nich dokumentów, jako tajemnicy przedsiębiorstwa, a w konsekwencji zaniechania
udo
stępnienia odwołującemu tej części dokumentacji postępowania, pomimo,
że STRABAG w żaden sposób nie wykazał, iż zastrzeżone informacje stanowiły
tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisu art. 11 ust. 2 z.n.k.
W związku z powyższym odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania i nakazanie
zamawiającemu:
unieważnienia czynności polegającej na wyborze jako najkorzystniejszej oferty
złożonej przez STRABAG,
uznania czynności zastrzeżenia dokonanego przez STRABAG w zakresie wyjaśnień
do
tyczących rażąco niskiej ceny i załączonych do nich dokumentów jako tajemnicy
przed
siębiorstwa, jako zastrzeżenia bezskutecznego i niespełniającego wymogów
określonych w art. 11 ust. 2 z.n.k. oraz odtajnienia tej części dokumentacji
postępowania i udostępnienia jej odwołującemu,
powtórzenia czynności badania i oceny ofert,
4) wykluczenia STRABAG z p
ostępowania oraz uznania oferty złożonej przez
o
dwołującego jako najkorzystniejszej.
obciążenie zamawiającego kosztami postępowania i nakazanie zamawiającemu ich
wypłaty na rzecz odwołującego w wysokości wynikającej z przedłożonych rachunków.
Jednocześnie odwołujący wyjaśnił, iż do odwołania zostały przedłożone dowody:
uiszczenia opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, wpisu od odwołania oraz
poniesionych przez o
dwołującego kosztów zastępstwa procesowego.
Inter
es odwołującego. Odwołujący wskazał, że spełnia przesłanki umożliwiające
wniesienie odwołania, o których mowa w art. 179 ust. 1 ustawy Pzp, tj. posiada interes
w uzyskaniu zamówienia i w związku z tym może ponieść szkodę na skutek dokonania przez
zamawiaj
ącego zaskarżonych czynności z naruszeniem przepisów ustawy Pzp. Odwołujący
jest podmiotem profesjonal
nym działającym na rynku budowlanym, w tym w sektorze
inwestycji realizowanych w trybie ustawy Pzp
. Odwołujący złożył ofertę w postępowaniu
oczekując, że jego oferta zostanie uznana za ofertę najkorzystniejszą. Co więcej, gdyby
STRABA
G został wykluczony z postępowania, to oferta odwołującego zostałaby wybrana
jako najkorzystniejsza, gdyż uplasowała się na drugiej pozycji pod względem liczby
uzyskanych punkt
ów. Naruszenie przez zamawiającego przepisów ustawy Pzp miało lub co
najmniej mogło mieć, istotny wpływ na wynik postępowania.
Odwołujący wskazał, iż wobec odformalizowania postępowań w sprawach zamówień
publicznych -
JEDZ stał się podstawowym źródłem informacji na temat wykonawców na
etapie następującym po złożeniu oferty, a zatem wszystkie informacje w nim ujęte muszą
być pełne, precyzyjne i kategoryczne. Tym samym, JEDZ zyskał status dokumentu, który ma
dostarczać zamawiającym informacji o wszystkich okolicznościach, które mogą przemawiać
za wykluczeniem z postępowania danego wykonawcy, w tym z powodu niewykonania lub
nienależytego wykonania wcześniejszych umów. Nie można dojść do odmiennej konstatacji
skoro większość pytań w nim wskazanych skorelowana jest z przesłankami wykluczenia,
o
których mowa w art. 24 ustawy Pzp, w tym z przesłanką, o której mowa w art. 24 ust. 5 pkt
4 ustawy Pzp. Jakkolwiek art. 24 ust. 5 pkt 4 ustawy Pzp,
uzależnia wykluczenie wykonawcy
z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego od zaistnienia okoliczności w postaci
obciążenia wykonawcy przyczynami zaistniałej sytuacji, to przesłanka ta nie pojawia się
w tre
ści JEDZ, a konkretnie w pytaniu: „Czy wykonawca znajdował się w sytuacji, w której
wcześniejsza umowa z podmiotem zamawiającym lub wcześniejsza umowa w sprawie
koncesji została rozwiązana przed czasem, lub w której nałożone zostało odszkodowanie
bądź inne porównywalne sankcje w związku z tą wcześniejszą umową?”. Pytanie to
sprowadza się bowiem jedynie do weryfikacji, czy wykonawca znajdował się w sytuacji,
w której: wcześniejsza umowa została rozwiązana przed czasem, lub w związku z którą na
wykonawcę nałożone zostało odszkodowanie bądź inne sankcje. Dlatego też, wykonawca na
etapie wypełniania JEDZ nie może założyć, że skoro w jego opinii nie zasługuje na
wykluczenie z postępowania w oparciu o art. 24 ust. 5 pkt 4 ustawy Pzp (gdyż nie ponosi
winy za niewykonanie/nienależyte wykonania umowy), to ma prawo udzielić odpowiedzi
przeczącej, bądź też nie podawać wszystkich sytuacji dotyczących rozwiązania umów lub
nałożenia na niego odszkodowania/innych sankcji. Bezsprzecznym bowiem jest, iż w ten
sposób wykonawca odebrałby zamawiającemu prawo do oceny, czy i która z tych
okoliczności (rozwiązanie wcześniejszej umowy, bądź nałożenie odszkodowania lub innej
sankcji) w istocie rzutu
je na jego wiarygodność, rzetelność i uczciwość. Na obowiązek
wskazania przez wykonawcę wszystkich sytuacji dotyczących wcześniejszego rozwiązania
umowy, bądź nałożenia na niego odszkodowania - wskazuje również sama treść JEDZ, która
nakazuje, aby każdy wykonawca przedstawił szczegółowa informację w tym zakresie,
a zatem informację możliwe jak najbardziej precyzyjną i uwzględniającą wszystkie sytuacje.
W ocenie o
dwołującego - uznanie, że wykonawcy mogą niejako wybiórczo przedstawiać
informacje o rozwiązaniu, bądź też nałożeniu odszkodowania w związku z realizacją
wcześniejszych umów w sprawach zamówień publicznych - oznaczałoby dopuszczenie do
sytuacji, w której nawet ci wykonawcy, którzy regularnie nienależycie realizują swoje
zobowiązania - mogliby poprzestawać na wskazaniu tylko jednej takiej sytuacji, celowo
pomijając przy tym te, które w rzeczywistości mogłyby być podstawą do ich wykluczenia na
podstawie art. 24 ust. 5 pkt 4 ustawy Pzp. W dodatku
, nie sposób uznać, iż ilość
nieprawidłowości, których dopuszcza się wykonawca - nie ma dla zamawiającego żadnego
znaczenia. Rze
czą oczywistą bowiem jest, iż każdy zamawiający preferuje nie tych
wykonawców, którzy regularnie dopuszczają się licznych uchybień na kontraktach, lecz tych
którzy gwarantują terminowe i należyte ich zrealizowanie. Tym samym, tylko i wyłącznie
kompletna informacja o wszystkich sytuacjach po
zwala zamawiającemu podjąć ostateczną
decyzję, czy powierzyć danemu wykonawcy realizację zamówienia, czy też nie.
Konkluzją powyższego winno być zatem stwierdzenie, że bezwzględnym obowiązkiem
każdego wykonawcy udzielającego odpowiedzi na zacytowanie powyżej pytanie jest
wskazanie wszystkich sytuacji (rozwiązanie umowy, nałożenie odszkodowania/innej sankcji),
które miały miejsce w ramach jego dotychczasowej współpracy z instytucjami
zamawiającymi. Obowiązek podania przez wykonawcę wszystkich takich sytuacji potwierdził
chociażby wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 października 2017 r., sygn. akt
XXIII Ga 9218/17
, w którym wskazano, że to wykonawca „(...) musiał być transparentny
w tym zakresie i „zaoferować” zamawiającemu pełna informację o dotychczasowych
doświadczeniach w zakresie realizowanych umów, jeśli umowy te zakończyły się przed
cza
sem, nałożeniem na wykonawcę odszkodowania lub inną podobną sytuacją”.
Tymczasem STRABAG ponownie nie sprosta
ł powyższym obowiązkom, gdyż składając
ofertę po raz kolejny przedstawił zamawiającemu informację, które były nie tylko
informacjami wprowadzającymi w błąd, ale które w rzeczywistości w ten błąd zamawiającego
wprowadziły. Odwołujący podkreślił, że taki sposób procedowania STRABAG nie jest
wyjątkiem. Przypomniał, iż KIO w wyroku z dnia 18 czerwca 2020 r., sygn. akt KIO 706/20
rozstrzygało już zbliżony stan faktyczny. Wówczas odwołanie wniesione zostało przez spółkę
UNIBEP
S.A. z siedzibą w Bielsku Podlaskim oraz spółkę Przedsiębiorstwo Drogowo -
Mosto
we S.A. z siedzibą w Dębicy. Ówcześni odwołujący zarzucali, iż zamawiający - Zarząd
Dróg Wojewódzkich w Lublinie - naruszył art. 24 ust. 1 pkt 16) i 17) ustawy Pzp, poprzez
zaniechanie wykluczenia STRABAG, pomimo że wykonawca ten w wyniku zamierzonego
działania lub rażącego niedbalstwa, a przynajmniej lekkomyślności lub niedbalstwa,
pr
zedstawił zamawiającemu informacje wprowadzające w błąd, mające istotne znaczenie dla
decyzji podejmowanych przez zamawiającego w postępowaniu, polegającym na udzieleniu
przeczącej odpowiedzi na pytanie w JEDZ: „Czy wykonawca znajdował się w sytuacji,
w której wcześniejsza umowa z podmiotem zamawiającym lub wcześniejsza umowa w
sprawie koncesji zosta
ła rozwiązana przed czasem, lub w której nałożone zostało
odszkodowanie bądź inne porównywalne sankcje w związku z tą wcześniejszą umową?”,
podczas, gdy informacja ta była nieprawdziwa wobec rozwiązania umowy pn. „Rozbudowa
drogi wojewódzkiej nr 226 na odcinkach węzeł Rusocin autostrada A1 - Pruszcz Gdański i
Pruszcz Gdański - Przejazdowo” oraz umowy „Budowa drogi wojewódzkiej od drogi
wojewódzkiej nr 455 do drogi krajowej nr 98 - w formule „zaprojektuj i wybuduj”. Ostatecznie
KIO w wyroku z dnia 18 czerwca 2020 r., sygn. akt KIO 706/20 -
uwzględniło odwołanie
UNIBEP S.A. z siedzibą w Bielsku Podlaskim oraz Przedsiębiorstwa Drogowo - Mostowego
S.A. z siedzibą w Dębicy i nakazało zamawiającemu: unieważnienie czynności wyboru ofert,
powtórzenie czynności badania i oceny ofert oraz wykluczenie STRABAG z postępowania na
podstawie art. 24 ust. 1 pkt 16 ustawy Pzp.
W ocenie odwołującego, kluczowym jest, iż STRABAG mając świadomość powyższego
wyroku KIO - w niniej
szym postępowaniu w dalszym ciągu nie dostosował informacji
przedstawionych w JEDZ do rzeczywistego stanu faktycznego, a tym samym przedstawił
z
amawiającemu informacje wprowadzające w błąd. STRABAG składając ofertę załączył
bowiem do
niej JEDZ, w którym w rubryce: „Czy wykonawca znajdował się w sytuacji, w
której wcześniejsza umowa w sprawie zamówienia publicznego, wcześniejsza umowa z
podmiotem zamawiającym lub wcześniejsza umowa w sprawie koncesji została rozwiązana
przed czasem, lu
b w której nałożone zostało odszkodowanie bądź inne porównywalne
sankcje w związku z tą wcześniejszą umową? Jeżeli tak, proszę podać szczegółowe
informacje na ten temat” - zaznaczył „TAK”, lecz wymienił jedynie 4 umowy (…).
Zakres informacji przedstawionych przez STRABAG w odpowiedzi na ww. pytanie
wskazuje, że STRABAG w dalszym ciągu nie postąpił jak rzetelny wykonawca, gdyż
w niepełnym zakresie poinformował instytucję zamawiającą o swojej przeszłości, a tym
samym zataił przed zamawiającym swoje negatywne doświadczenia związane z realizacją
jeszcze jednej (
przynajmniej według wiedzy odwołującego) umowy. Prawdą jest,
iż STRABAG na skutek wyroku KIO wydanego w sprawie o sygn. akt KIO 706/20 przedstawił
cztery sytuacje, w których umowa rozwiązana została przed czasem, lecz pominął kwestie
związane z nałożeniem na niego kary umownej z tytułu opóźnienia w realizacji umowy
zawartej w ramach zadania inwestycyjnego pn.
„Rozbudowa węzła integracyjnego -
przebudowa ul. Gdańskiej w Tczewie (ETAP II), budowa systemu tras rowerowych;
przebu
dowa ul. Jedności Narodu w Tczewie (ETAP III)”. Informacja o nałożeniu na
STRABAG kar umownych jest powszechnie dostępna i można ją zweryfikować już
w
Internecie:
np.
strona
internetowa
https://tczew.naszemiasto.pl/tczew-miasto-
porozumialo-sie-ze-strabagiem-kara-za/ar/c3-4932366
(d
owód:
wydruk
ze
strony
internetowej:
https://tczew.naszemiasto.pl/tczew-miasto-porozumialo-sie-ze-strabagiem-
a wykazanie faktu: nałożenie na STRABAG kar umownych
w związku z realizacją inwestycji pn. „Rozbudowa węzła integracyjnego - przebudowa
ul. Gdańskiej w Tczewie (ETAP II), budowa systemu tras rowerowych; przebudowa
ul. Jedno
ści Narodu w Tczewie (ETAP III)”.
Odwołujący wskazał, iż fakt nałożenia na STRABAG kar umownych w ramach ww.
zadania inwestycyjnego,
potwierdzony został również przez zamawiającego tamtej
inwestycji, tj. przez Gminę Miejską Tczew Zakład Usług Komunalnych Miejski Zarząd Dróg
w Tczewie
w piśmie z dnia 5 sierpnia 2020 r., znak: MZD.MR.5125-145/20, odpowiadając na
wniosek o
dwołującego z dnia 27 lipca 2020 r., wskazał bowiem, iż „STRABAG jako
wykonawca zamówienia publicznego w okresie od 23 grudnia 2017 r. (dzień następujący po
dniu określonym w umowie jako termin wykonania umowy) do 20 kwietnia 2018 r. (termin
zakończenia robót określony w protokole odbioru) wykonywał roboty budowlane w ramach
umowy nr 325/05/2017 z dnia 22 maja 2017 r. po terminie wskazanym w umowie
(prz
edłużonym aneksem z dnia 30 października 2017 r.). Z tego tytułu naliczone zostały
wykonawcy przez Gminę Miejską Tczew kary umowne zgodnie z zapisami umowy”. Co
więcej, przedmiotowe kary umowne potrącone zostały z wynagrodzenia STRABAG,
a okoliczność tą potwierdza z kolei ugoda zawarta pomiędzy STRABAG a Gminą Miejską
Tczew przed Sądem Rejonowym w Tczewie I Wydział Cywilny z dnia 14 listopada 2018 r.,
sygn. akt I Co 873/18, w której wskazano, iż: „I. Przeciwnik Gmina Miejska Tczew
oświadcza, iż notą księgową nr 37/2018 z dnia 18 maja 2018 r. naliczyła i wezwała do
zapłaty kary umownej za niewykonanie w terminie przez wnioskodawcę Strabag Spółkę z
ograniczoną odpowiedzialnością w Pruszkowie umowy nr 325/05/2017 z dnia 22 maja 2017
r. (...) 2. Stro
ny ustalają, iż kwota 500.000,00 zł brutto (pięćset tysięcy złotych zero groszy)
została skutecznie potrącona przez przeciwnika Gminę Miejską Tczew z wynagrodzenia
przy
sługującego wnioskodawcy Strabag Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w
Prusz
kowie z tytułu, o którym mowa w pkt I” (dowód: kserokopia wniosku o udostępnienie
informacji publicznej z dnia 27 lipca 2020 r. -
na wykazanie faktu: wystąpienie przez
o
dwołującego o udzielenie przez Miejski Zarząd Dróg Zakład Usług Komunalnych w Tczewie
informacji związanych z realizacją przez STRABAG inwestycji pn. „Rozbudowa węzła
integracyjnego -
przebudowa ul. Gdańskiej w Tczewie (ETAP II), budowa systemu tras
rowerowych; przebudowa ul Jedno
ści Narodu w Tczewie (ETAP III)”, kserokopia JEDZ
złożonego przez STRABAG - na wykazanie faktu: nie wskazanie przez STRABAG w pliku
JEDZ sytuacji związanej z nałożeniem na niego kary umownej w związku z realizacją
inwestycji pn.
„Rozbudowa węzła integracyjnego - przebudowa ul Gdańskiej w Tczewie
(ETAP II), budowa systemu tras rowerowych; przebudowa ul. Jed
ności Narodu w Tczewie
(ETAP III)”, kserokopia pisma Zakładu Usług Komunalnych Miejski Zarząd Dróg w Tczewie
z dnia 5 sierpnia 2020 r., znak: MZD.MR.5125-145/20, kserokopia ugody zawartej przed
Sądem Rejonowym w Tczewie I Wydział Cywilny z dnia 14 listopada 2018 r., sygn. akt I Co
na wykazanie faktu: realizacji przez STRABAG umowy po terminie; nałożenia na
STRABAG kar umownych z tytułu opóźnienia w wykonaniu umowy; skutecznego potrącenia
kar umownych z wynagrodzenia należnego STRABAG.
Wobec powy
ższego oczywistym jest, iż STRABAG nie przedstawił, a w konsekwencji
zataił przed zamawiającym pełną i wyczerpującą informację o wszystkich sytuacjach,
w których rozwiązano z nim umowę, bądź nałożono na niego odszkodowanie, a tym samym
pozbawił zamawiającego możliwości poznania wszystkich jego negatywnych doświadczeń
związanych z realizowanymi uprzednio inwestycjami. STRABAG nie przedstawił
z
amawiającemu informacji opartych na prawdzie, rzetelnych i znajdujących odzwierciedlenie
w faktach, a w konsekwencji
uniemożliwił zamawiającemu zadośćuczynienie podstawowemu
celowi przepisów ustawy Pzp, którym jest wybór oferty złożonej przez wykonawcę
gwarantującego prawidłowe wykonanie zamówienia finansowanego ze środków publicznych.
Taki sposób procedowania STRABAG jest zupełnie niezrozumiały, gdyż w postępowaniu
JEDZ został złożony przez niego już po wydaniu przez KIO wyroku z dnia 18 czerwca 2020
r., sygn. akt KIO 706/20. W dodatku
STRABAG z całą pewnością zdawał sobie sprawę,
że jego obowiązkiem jest wskazanie wszystkich sytuacji, w których rozwiązano z nim
umowę, bądź nałożono na niego odszkodowanie - skoro w JEDZ nie poprzestał na
wyjaśnieniu jednej, lecz przytoczył aż cztery różne sytuacje.
Odwołujący podkreślił, iż wobec pominięcia ww. sytuacji, STRABAG nie był uprawniony
także do udzielenia odpowiedzi twierdzącej na pytanie: „Czy wykonawca może potwierdzić,
że nie jest winny poważnego wprowadzenia w błąd, przy dostarczaniu informacji
wymaganych do weryfikacji braku podstaw wykluczenia lub do weryfikacji spełnienia
kryt
eriów kwalifikacji; b) nie zataił tych informacji; c) jest w stanie niezwłocznie przedstawić
dokumenty potwierdzające wymagane przez instytucję zamawiającą lub podmiot
zamawiający oraz d) nie przedsięwziął kroków, aby w bezprawny sposób wpłynąć na proces
podejmowania decyzji przez instytucję zamawiającą lub podmiot zamawiający, pozyskać
informacje poufne, które mogą dać mu nienależną przewagę w postępowaniu o udzielenie
zamówienia, lub wskutek zaniedbania przedstawić wprowadzające w błąd informacje, które
mogą mieć istotny wpływ na decyzje w sprawie wykluczenia, kwalifikacji lub udzielenia
zamówienia?”.
Odwołujący podkreślił, iż ma pełną świadomość, iż stan faktyczny mniejszej sprawy różni
się od tej, która była rozstrzygana przez KIO w wyroku z dnia z dnia 18 czerwca 2020 r.,
sygn. akt KIO 706/20. Odwołujący stoi jednakże na stanowisku, iż różnica ta nie ma i nie
może mieć decydującego znaczenia dla ostatecznej konstatacji, że STRABAG winien zostać
wykluczony z p
ostępowania. Decydującym bowiem jest, iż w obu sprawach STRABAG
przedstawił zamawiającemu informację wprowadzające w błąd, a w konsekwencji
z
amawiającego w ten błąd wprowadził.
Odwołujący wskazał, iż każda z przesłanek wykluczenia wskazana w art. 24 ust. 1 pkt 16)
i 17) ustawy Pzp, stanowi sam
odzielną podstawę wykluczenia wykonawcy z postępowania,
przy czym, w przypadku zaistnienia tych przesłanek zamawiający jest zobowiązany
wykluczyć wykonawcę z postępowania, na co wskazuje zwrot „wyklucza się”. Po drugie,
zarówno w przypadku art. 24 ust. 1 pkt 16), jak i pkt 17) ustawy Pzp, ustawodawca wskazał
na
„błąd” jako skutek działania wykonawcy, przez który należy rozumieć rozbieżność między
obiektywną rzeczywistością, a wyobrażeniem o niej lub jej odbiciem w świadomości
gospodarza postępowania (wyrok KIO z dnia 4 grudnia 2018 r., sygn. akt KIO 2345/18, Lex).
Po trzecie, r
óżnica pomiędzy przesłankami wykluczenia z art. 24 ust. 1 pkt 16), a pkt 17)
ustawy Pzp, spro
wadza się do tego, że w przypadku dyspozycji art. 24 ust. 1 pkt 16) ustawy
Pzp,
niezbędne jest zaistnienie stanu dokonanego, tj. zaistnienie sytuacji, w której
wykonawca poprzez przedstawienie informacji wywołał w świadomości zamawiającego
fałszywe wyobrażenie o rzeczywistości, z kolei w przypadku art. 24 ust. 1 pkt 17) ustawy
Pzp, ustawodawca n
akazuje już sankcjonować „przedstawienie informacji wprowadzających
w błąd”. (wyrok KIO z dnia 2 listopada 2017 r., sygn. akt KIO 2007/17, Lex).
Nie ulega zatem wątpliwości, iż w postępowaniu STRABAG przedstawił zamawiającemu
informacje wprowadzające w błąd, tak jak tego wymaga art. 24 ust. 1 pkt 17) ustawy Pzp.
Nie można dojść do odmiennej konstatacji, skoro STRABAG podał zamawiającemu jedynie
cztery sytuacje, w których wcześniejsza umowa w sprawie zamówienia publicznego została
rozwiązana lub w związku, z którą nałożone zostało na STRABAG odszkodowanie. Innymi
słowy, treść JEDZ złożonego przez STRABAG zawierała informacje wprowadzające w błąd,
gdyż sugerowała, że w przypadku STRABAG nie miały miejsca żadne inne sytuacje,
w których STRABAG nie wykonał, bądź nienależycie wykonał umowę. Informacja ta była
jednak w oczywisty sposób niezgodna z rzeczywistym stanem rzeczy, gdyż pomijała
sytuację, która miała miejsce w toku realizacji zadania inwestycyjnego pn. „Rozbudowa
węzła integracyjnego - przebudowa ul. Gdańskiej w Tczewie (ETAP II), budowa systemu tras
rowerowych; przebudowa ul. Jedno
ści Narodu w Tczewie (ETAP III)”. Co więcej, informacje
przedstawione przez STRABAG
mogły mieć istotny wpływ na decyzję podjętą przez
z
amawiającego w postępowaniu, gdyż brak przytoczenia przez STRABAG sytuacji, która
miała miejsce w toku realizacji w/w zamówienia, doprowadził do tego, że zamawiający został
pozbawiony możliwości oceny, czy sposób realizacji przez STRABAG tego zamówienia
stanowi podstawę do wykluczenia go z postępowania na podstawie art. 24 ust. 5 pkt 4)
ustawy Pzp
. Tym samym uznać należy, że została spełniona także druga przesłanka
warunkująca możliwość wykluczenia STRABAG na podstawie art. 24 ust. 1 pkt 17) ustawy
Pzp
. Powyższe potwierdza chociażby wyrok KIO z dnia 18 czerwca 2020 r., sygn. akt KIO
706/20, zgodnie z którym: „Zamawiający powinien zostać poinformowany przez wykonawcę
o faktach mających znaczenie dla oceny w zakresie wypełnienia się przesłanki, o której
mowa w art. 24 ust 5 pkt 4 p.z.p., oraz o wszys
tkich okolicznościach im towarzyszących, aby
móc dokonać oceny pod kątem wypełnienia się przesłanek zastosowania tego przepisu.
Temu służy wstępne oświadczenie składane w JEDZ. Powyższe oznacza, że w sytuacji gdy
wystąpiły nieprawidłowości przy realizacji wcześniejszej umowy, w wyniku których doszło do
rozwiązania umowy lub zapłaty określonej kwoty odszkodowania lub innej podobnej sankcji
wykonawca, mając na uwadze podstawowe zasady postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego, okre
ślone w art. 7 ust. 1 p.z.p,, w tym zasadę przejrzystości i uczciwej
konkurencji, Przystępujący powinien notyfikować takie fakty Zamawiającemu oraz w dobrze
pojętym własnym interesie podać wszystkie okoliczności pozwalające Zamawiającemu na
ocenę rzetelności wykonawcy”.
Zdanie
m odwołującego, informacje przedstawione przez STRABAG w JEDZ wprowadziły
z
amawiającego w błąd, co wypełnia z kolei przesłanki z art. 24 ust. 1 pkt 16) ustawy Pzp. Nie
ulega bowiem wątpliwości, że na skutek działania STRABAG u Zamawiającego powstało
błędne wyobrażenie, iż STRABAG jest wykonawcą w przypadku, którego jedynie
czterokrotnie miała miejsce sytuacja niewykonania lub nienależytego wykonania umowy.
STRABAG wprowadził zamawiającego w błąd, w ten sposób, że u zamawiającego powstało
przeświadczenie, że poza wskazanymi przez STRABAG sytuacjami nie zachodzą żadne
inne, które mogłyby być podstawą do wykluczenia go z postępowania. Dodatkowo
o
dwołujący podkreślił, iż sposób postępowania STRABAG nie tylko wprowadził
z
amawiającego w błąd, ale również polegał na zatajeniu przez niego faktu nałożenia na
niego kary umownej w związku z realizacją zadania inwestycyjnego pn. „Rozbudowa węzła
integracyjnego -
przebudowa ul. Gdańskiej w Tczewie (ETAP II), budowa systemu tras
rowerowych; przebudowa ul. Jedności Narodu w Tczewie (ETAP III)”. W każdym przypadku
STRABAG doprowadził jednak do sytuacji, w której zamawiający uznał, że poza tymi
wskazanymi w JEDZ - nie
miały miejsca żadne inne sytuacje, które wymagałyby analizy
w kontekście podstawy wykluczenia, o której mowa w art. 24 ust. 5 pkt 4) ustawy Pzp.
Odwołujący podkreślił, iż w przypadku przesłanek wykluczenia, o których mowa w art. 24
ust. 1 pkt 16) i 17) ustawy Pzp -
STRAGAB poprzez sposób swojego postępowania -
zrealizował również wymagania co do strony podmiotowej tych zarzutów, z tym, że nawet
w przypadku przesłanki z art. 24 ust. 1 pkt 17) ustawy Pzp (wystarczy co do zasady
lek
komyślność lub niedbalstwo) uznać należy, że STRAGAB działał w sposób zamierzony,
bądź też dopuścił się rażącego niedbalstwa. Trudno dojść do odmiennego stanowiska, skoro
STRABAG składał ofertę już po rozstrzygnięciu przez KIO sprawy toczącej się pod sygn. akt
KIO 706/20, a zatem doskonale wiedział, w jaki sposób należy uzupełnić JEDZ, aby uniknąć
niekorzystnych dla siebie skutków prawnych. Co więcej, STRABAG jest profesjonalnym
uczestnikiem obrotu gospodarczego,
który bierze udział w licznych postępowaniach
w przedmiocie udzielenia zamówienia publicznego - a zatem już przez sam ten fakt
zobowiązany jest dochować najwyższej staranności. W dodatku, STRABAG, jako strona
umowy zawartej z Gminą Miejską Tczew miał pełną i niczym nieograniczoną wiedzę
odnośnie tego kontraktu, a zatem nic nie stało na przeszkodzie, aby wyposażył on
z
amawiającego w informacje dające pełny obraz tej sytuacji.
W ocenie o
dwołującego przyjąć również należy, że STRABAG zatajając informację
o sytuacji, która miała miejsce w toku realizacji zadania inwestycyjnego pn. „Rozbudowa
węzła integracyjnego - przebudowa ul. Gdańskiej w Tczewie (ETAP II), budowa systemu tras
rowerowych; przebudowa ul. Jedno
ści Narodu w Tczewie (ETAP III)” - liczył na to,
że zamawiający nie wejdzie w jej posiadanie, a tym samym nie będzie weryfikował jej
w
kontekście możliwości wykluczenia go na podstawie art. 24 ust. 5 pkt 4) ustawy Pzp.
Odwołujący stoi na stanowisku, że STRABAG celowo nie chciał ujawniać sytuacji związanej
z realizacją w/w inwestycji, gdyż w sposób znaczący różni się ona od tych sytuacji, które
przedstawione zostały w JEDZ. Różnic tych odwołujący upatruje w fakcie, iż STRABAG
w u
godzie z Gminą Miejską Tczew, uznał zasadność nałożenia na niego kar umownych oraz
prawidłowość ich potrącenia z należnego mu wynagrodzenia - a taka sytuacja nie miała
miejsca w przypadku umów, które zostały przez niego wskazane w JEDZ.
Na wypadek, gdyby S
TRABAG próbował wyjaśnić zatajenie informacji w JEDZ -
odwo
łujący podkreśla, iż na obecnym etapie postępowania nie istnieją już podstawy do
sanowania przez STRABAG stwierdzonych wadliwości. Procedura samooczyszczenia,
o której mowa w art. 24 ust. 8 ustawy Pzp, nie może być bowiem traktowana jako forma
rato
wania wykonawcy, który wprowadził instytucję zamawiającą w błąd. Potwierdza to
cho
ciażby wyrok KIO z dnia 28 lutego 2018 r., sygn. akt KIO 274/18, w którym wskazano, iż:
„Łączna interpretacja art. 24 ust 8 i 9 p.z.p. prowadzi do wniosku, że to wykonawca ma
wystąpić z inicjatywą samooczyszczenia i przedstawić zamawiającemu dokumenty dające
mu podstawę do odstąpienia od obowiązku wykluczenia tego wykonawcy. Procedura
wskazana w art. 24 ust. 8 p.z.p. służy dobrowolnemu naprawieniu szkody - wykonawca
winny wprowadzenia w błąd musi się do tego przyznać, zanim fakt ten uświadomi sobie
zamawiający. W przeciwnym wypadku zastosowanie ma art. 24 ust 1 pkt 16 i 17 p.z.p.
Przepis ten nie przewiduje możliwości zaoferowania wykonawcy "drugiej szansy”.
W ocenie o
dwołującego w pełni zasadny jest również zarzut naruszenia art. 8 ust. 1-3
oraz art. 96 ust. 3 ustawy Pzp w zw. z art. 11 ust. 2 z.n.k. Zgodnie bowiem z art. 8 ustawy
Pzp,
postępowanie o udzielenie zamówienia jest jawne, a zamawiający może ograniczyć
dostęp do informacji związanych z postępowaniem o udzielenie zamówienia tylko
w przypadkach określonych w ustawie. Jeden z takich wyjątków konstytuuje art. 8 ust. 3
ustawy Pzp
, który przewiduje, iż nie ujawnia się informacji stanowiących tajemnicę
przed
siębiorstwa w rozumieniu z.n.k., jeżeli wykonawca nie później niż w terminie składania
ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, zastrzegł, że nie mogą być
one udostępnione oraz wykazał, iż zastrzeżone informacje stanowią tajemnicę
przedsiębiorstwa, a zatem, że określone informacje są informacjami technicznymi,
technologicznymi lub innymi informacjami posiadającymi wartość gospodarczą, które jako
całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane
osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla
takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy
zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności.
Z powyższego wynika, że zamawiający mógł odmówić odwołującemu dostępu do
wyja
śnień złożonych w toku postępowania przez STRABAG w zakresie rażąco niskiej ceny
tylko i wyłącznie wówczas, gdyby STRABAG:
nie później niż w terminie składania wyjaśnień zastrzegł, że nie mogą być one
udostępnione,
wykazał, że zastrzeżone informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa, tj., gdyby
STRABAG wykazał, że:
a)
są to informacje techniczne, technologiczne lub inne informacje posiadające wartość
gospodarczą,
b)
informacje te nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tego rodzaju
informacjami, albo nie są łatwo dostępnego dla takich osób,
c)
podjął w stosunku do tych informacji, przy zachowaniu należytej staranności,
działania w celu utrzymania ich w poufności.
Zdaniem odwołującego, STRABAG nie sprostał jednak powyższym wymaganiom, bowiem
w swoich pismach z dnia 10 oraz 28 sierpnia 2020 r. wskazał jedynie, iż: 1) dane o sposobie
kalkulacji oferty -
w tym przyjętych ilościach robót koniecznych do wykonania stanowią
tajemnicę przedsiębiorstwa; 2) w stosunku do zastrzeżonych informacji spełnione są
przesłanki formalne uznania ich za tajemnicę przedsiębiorstwa, gdyż STRABAG nigdzie nie
ujaw
nia ani nie publikuje zastrzeżonych informacji; 3) nie jest możliwe uzyskanie tych
informacji przez podmioty prowadzące działalność konkurencyjną; 4) w celu zachowania
poufności zastrzeżonych informacji do opracowywania ofert dostęp ma ograniczona liczba
osób, a wszystkie osoby uczestniczące w przygotowaniu oferty zobowiązane są do
zachowania w poufności informacji dotyczących zarówno przyjętych rozwiązań, jak i treści
samej oferty; 5) informacje pomiędzy członkami zespołu przekazywane były przy użyciu
technologii zapewniającej bezpieczeństwo teleinformatyczne w ramach chronionej sieci
(d
owód: kserokopia pisma zamawiającego z dnia 9 października 2020 r. - na wykazanie
faktu: częściowego udostępnienia przez zamawiającego wyjaśnień złożonych przez
STRABAG w zakresie rażąco niskiej ceny; uznania przez zamawiającego, iż STRABAG
skutecznie zastrzegł, że informacje przedstawione w wyjaśnieniach stanowią tajemnicę
przedsiębiorstwa, kserokopia pisma STRABAG z dnia 10 sierpnia 2020 r., kserokopia pisma
STRABAG z dnia 28 sierpnia 2020 r. - na wykazanie faktu: lakonicznego uzasadnienia przez
STRABAG, iż informacje przedstawione w wyjaśnieniach w zakresie rażąco niskiej ceny
stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa, brak przedstawienia przez STRABAG jakichkolwiek
dowodów potwierdzających, że STRABAG podjął działania mające na celu zachowanie tych
informacji w poufności).
Zdaniem odwołującego, twierdzenie STRABAG, zgodnie z którym sposób kalkulacji ceny
już sam w sobie jest tajemnicą przedsiębiorstwa nie zasługuje na uwzględnienie. Potwierdza
to chociażby orzecznictwo KIO, zgodnie z którym: „Sama okoliczność, że cena jest
zindy
widualizowana dla danego postępowania, nie uzasadnia konieczności zachowania jej
w poufności. Wykonawca powinien podać, które składniki kalkulacji ceny stanowią dla niego
istotną wartość gospodarczą i dlaczego. Sformułowanie jedynie ogólnego oświadczenia
objęcia tajemnicą przedsiębiorstwa, odnoszącego się do wszystkich złożonych informacji, nie
stanowi merytorycznej przesłanki uzasadniającej ochronę przed ujawnieniem podanych
informacji
” (wyrok KIO z dnia 28 czerwca 2018 r., sygn. akt KIO 1187/18, Lex). Podobnie,
„Zgodnie z art. 8 ust. 3 w związku z art. 86 ust 4 p.z.p nie można zastrzec jako tajemnicy
przedsiębiorstwa informacji dotyczących ceny. Poszczególne pozycje, które składają się na
cenę w postępowaniu i stanowią jedynie wyjaśnienie ceny składowej, nie powinny zostać
utajnione” (wyrok KIO z dnia 24 sierpnia 2016 r., sygn. akt KIO 1435/16, Lex).
Z
astrzeżenie przez STRABAG, iż informacje przekazane przez niego w wyjaśnieniach
dotyczących rażąco niskiej ceny stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa - jest lakoniczne i nie
zostało poparte żadnymi konkretnymi dowodami. Tymczasem na obowiązek przedstawienia
stosownych dowodów wskazuje orzecznictwo KIO, zgodnie z którym: „Jeżeli wykonawca nie
dochowuje tego obowi
ązku, składa przykładowo uzasadnienie ogólnikowe, lakoniczne, to nie
wypełniając dyspozycji art. 8 ust 3 p.z.p. nie powinien korzystać w dalszym toku
postępowania z ochrony wynikającej z tajemnicy przedsiębiorstwa” (wyrok KIO z dnia 27
lipca 2016 r., sygn. akt KIO 1233/16, Lex). Podobnie:
„w świetle brzmienia art. 8 ust. 3 p.z.p.,
skuteczne zastrzeżenie informacji zawartych w ofercie jako tajemnicy przedsiębiorstwa może
nastąpić na etapie składania ofert i na ten moment powinno nastąpić wykazanie zasadności
tego zastrzeżenia przez wykonawcę, a tym samym złożenie przekonujących dowodów”
wyrok KIO z dnia 10 grudnia 2019 r., sygn. akt KIO 2376/19, Lex, a także w wyroku KIO
z dnia 21 wrze
śnia 2020 r., sygn. akt KIO 2025/20).
Zdaniem odwołującego, STRABAG nie wykazał nawet podjęcia działań, które rzekomo
miał podjąć wobec swoich pracowników. Nie ulega bowiem wątpliwości, że okoliczność ta
mogła zostać przez STRABAG z łatwością wykazana, chociażby poprzez przedstawienie
stosow
nych umów. Zaniechanie ich przedłożenia przez STRABAG nakazuje zatem uznać,
że w rzeczywistości nie podjął on żadnych działań mających na celu zachowanie informacji
w tajemnicy. Analogiczne uzasadnienia (do tego przedstawionego przez STRABAG
w po
stępowaniu) dla zastrzeżenia rzekomej tajemnicy przedsiębiorstwa przedstawione
zosta
ło w toku sprawy, która rozstrzygnięta została przez KIO w wyroku z dnia 21 września
2020 r., sygn. akt KIO 2025/20. W toku tej sprawy strona, która zastrzegła tajemnicę
przedsiębiorstwa podkreślała bowiem, że: „W celu zachowania poufności danych
sta
nowiących dla ZDI Sp. z o.o. wartość gospodarczą, Spółka podjęła niezbędne działania,
między innymi poprzez wprowadzenie 2008 r. systemu zarządzania jakością ISO (...)
Dodatkowo pracownicy Spółki jak i osoby współpracujące z ZDI Sp. z o.o. zobowiązane są
na podstawie zawartych umów do zachowania tajemnicy wszelkich informacji dotyczących
funkcjonowania i struktury ZDI Sp. z o.o. oraz poufności pozyskanych danych. Sposób
kalkulacji ceny ofertowej jak i stosowane rabaty up
usty, udostępnione są tylko wąskiemu
gronu pracowników posiadających przepisane odpowiednie klauzule poufności”. KIO w tej
sprawie uznało jednak, iż zastrzeżenie informacji jako tajemnicy przedsiębiorstwa nie było
skuteczne, gdyż strona powoływała się na co prawda na liczne dokumenty lub ich
fragmenty/klauzule -
lecz żadnych dowodów w tym zakresie nie przedstawiła.
Powyższe prowadzi zatem do konstatacji, że zamawiający bezpodstawnie uznał,
iż STRABAG w swoich wyjaśnieniach w zakresie rażąco niskiej ceny - skutecznie zastrzegł,
że zawierają one informacje stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa. W ocenie odwołującego
oczywistym bowiem jest, iż STRABAG nie tylko ograniczył się do lakonicznych stwierdzeń,
lecz przede wszystkim nie w
ykazał żadnym dowodem, że w stosunku do tych informacji
podjął jakiekolwiek działania, które miałyby na celu zachowanie ich poufności.
Reasumując odwołujący wskazał, przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, iż:
STRABAG winien zostać wykluczony z postępowania na podstawie art. 24 ust. 1 pkt
16) i 17) ustawy Pzp
, gdyż nie wskazał w JEDZ sytuacji nałożenia na niego kary umownej
w ramach zadania inwestycyjnego pn.
„Rozbudowa węzła integracyjnego - przebudowa
ul. Gdańskiej w Tczewie (ETAP II), budowa systemu tras rowerowych; przebudowa
ul. Jedności Narodu w Tczewie (ETAP III)” - a w konsekwencji przedstawił zamawiającemu
informacje wprowadzające w błąd i w ten błąd zamawiającego wprowadził,
STRABAG dopuścił się naruszenia, o którym mowa w pkt 1) powyżej w wyniku
zamierzonego d
ziałania, bądź co najmniej rażącego niedbalstwa. STRABAG liczył,
że zamawiający nie pozyska informacji o tej sytuacji, gdyż jest ona jednoznacznym
dowodem, na to że STRABAG nienależycie wykonał umowę łączącą go z Gminą Miejską
Tczew, w konsekwencji czego
zmuszony był uznać zasadność nałożonych na niego kar
umownych i prawidłowość ich potrącenia z należnego mu wynagrodzenia,
STRABAG zatajając informację o nienależytym wykonaniu zamówienia pn.
„Rozbudowa węzła integracyjnego - przebudowa ul. Gdańskiej w Tczewie (ETAP II), budowa
systemu tras rowerowych; przebudowa ul. Jedności Narodu w Tczewie (ETAP III)” - uniknął
weryfikacji, czy sytuacja ta stanowiła podstawę do wykluczenia go z postępowania na
podstawie art. 24 ust. 5 pkt 4) ustawy Pzp - co w przeciwie
ństwie do pozostałych
uczestników postępowania postawiło go w uprzywilejowanej sytuacji i doprowadziło do
naruszenia zasady równego traktowania wykonawców, o której mowa w art. 7 ustawy Pzp,
STRABAG nie dokonał skutecznego zastrzeżenia, iż złożone przez niego wyjaśnienia
w zakresie rażąco niskiej ceny zawierają informacje stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa.
Zastrzeżenie to jest bowiem lakoniczne, a w dodatku nie zostało poparte żadnymi dowodami,
które wykazałyby, że STRABAG w rzeczywistości podjął działania mające na celu
zachowanie tych informacji w tajemnicy.
Zamawiający złożył pisemną odpowiedź na odwołanie, w której oświadczył, iż uwzględnia
zarzuty odwołania w całości. Zamawiający wskazał, iż zarzuty przedstawione w odwołaniu
zasługują na uwzględnienie w całości ponieważ w świetle dokumentów dołączonych do
odwołania oraz korespondencji prowadzonej z Miejskim Zarządem Dróg Zakładem Usług
Komunalnych w Tczewie (kopia pism w załączeniu) zamawiający stwierdził, że wykonawca
STRABAG odpowiadając na pytanie zawarte w JEDZ „Czy wykonawca znajdował się
w sytuacji, w której wcześniejsza umowa w sprawie zamówienia publicznego, wcześniejsza.
umowa z podmiotem zamawiającym lub wcześniejsza umowa w sprawie koncesji została
rozwiązana przed czasem, lub w której nałożone zostało odszkodowanie lub inne
porównywalne sankcje w związku z tą wcześniejszą umową?” nie poinformował
z
amawiającego o tym, że w związku z realizacją umowy nr 325/05/2017 z dnia 22 maja 2017
r. zawartej z Gminą Miejską Tczew w ramach zamówienia publicznego pn. „Rozbudowa
węzła integracyjnego - przebudowa ul. Gdańskiej w Tczewie (etap Il), budowa systemu tras
rowerowych; przebudowa ul. Jedności Narodu w Tczewie (etap III)” został obciążony karami
umownymi z tytułu nieterminowej realizacji umowy, a tym samym przedstawił
z
amawiającemu informacje wprowadzające w błąd, które doprowadziły do powstania
u z
amawiającego błędnego przekonania o rzeczywistym stanie rzeczy (dowody: pismo
PZDW/WZP/061/29/2020 z 23.10.2020 r., pismo MZD.MG.5125-206/20 z 29.10.2020 (L.dz.
Zamawiający dokonując czynności badania i oceny złożonych ofert oraz czynności
wyboru oferty najkorzystniejszej w przedmiotowym postępowaniu nie miał pełnej wiedzy na
temat sytuacji dotyczących wcześniejszego rozwiązania umowy bądź nałożenia na
w
ykonawcę odszkodowania. W związku z tym działanie zamawiającego dotyczące tych
czynności obarczone było błędem spowodowanym przez działanie STRABAG.
Zamawiający stwierdził, że STRABAG w wyniku zamierzonego działania lub rażącego
niedbalstwa
wprowadził zamawiającego w błąd przy przedstawieniu informacji, że nie
podlega wykluczeniu, spełnia warunki udziału w postępowaniu lub zataił te informacje. Tym
samym STRABAG w wyniku lekkomyślności lub niedbalstwa przedstawił informacje
wprowadzające w błąd zamawiającego, mogące mieć istotny wpływ na decyzje
podejmowane przez zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia.
STRABAG dokonując powyższych czynności naruszył art. 7 ust. 1 ustawy Pzp, poprzez
naruszenie zasady prowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego
zgodnie z zasadami proporcjonalności i przejrzystości, a także w sposób gwarantujący
zachowanie uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie wykonawców.
Zamawiający w oparciu o wydany we własnej sprawie wyrok KIO 2025/20 z dnia 21
września 2020 r. stwierdził również błędne zastosowanie przez zamawiającego oraz błędną
wykładnię, a w konsekwencji zaniechanie uznania za bezskuteczne zastrzeżenia
dokonanego przez STRABAG w zakresie wyjaśnień dotyczących rażąco niskiej ceny
i załączonych do nich dokumentów, jako tajemnicy przedsiębiorstwa, a w konsekwencji
zaniechanie udostępnienia odwołującemu tej części dokumentacji postępowania, pomimo,
że STRABAG w żaden sposób nie wykazał, iż zastrzeżone informacje stanowiły tajemnicę
przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisu art. 11 ust. 2 z.n.k. STRABAG w uzasadnieniu
zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa przedstawił działania podjęte w celu zachowania
w poufności informacji do opracowywania ofert (ograniczony krąg osób, zobowiązanie do
zacho
wania w poufności informacji dotyczących przyjętych rozwiązań osób uczestniczących
w przygotowaniu oferty, technologia zapewniająca bezpieczeństwo teleinformatyczne,
system obiegu i zarządzania dokumentami) jednakże nie zostały one poparte konkretnymi
dowo
dami. W związku z powyższym należy przyjąć, że STRABAG nie wykazał,
w stosunku do
zastrzeżonych informacji podjął działania w celu zachowania ich w poufności.
Zgodnie z treścią orzeczenia KIO, sygn. akt KIO 2025/20 z dnia 21 września 2020 r.
złożenie gołosłownych wyjaśnień bez wskazania konkretnych dowodów nie może być
podstawą do ograniczenia zasady jawności postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego.
Zamawiający w całości podzielił argumentację przedstawioną przez odwołującego
w odniesieniu do pos
zczególnych zarzutów wniesionego odwołania.
Do postępowania odwoławczego – po stronie zamawiającego - skuteczne przystąpienie
zgłosił wykonawca Strabag sp. z o.o. (dalej „Strabag” lub „przystępujący”).
Przystępujący wniósł sprzeciw wobec uwzględnienia przez zamawiającego zarzutów
odwołania w całości.
Izba ustaliła i zważyła, co następuje.
Izba stwierdziła, że nie zachodzą przesłanki do odrzucenia odwołania, o których stanowi
przepis art. 189 ust. 2 ustawy -
Prawo zamówień publicznych.
Zamawiający prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego
z zastosowaniem przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych wymaganych przy
procedurze, której wartość szacunkowa zamówienia przekracza kwoty określone
w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 usta
wy Prawo zamówień publicznych.
Krajowa Izba Odwoławcza stwierdziła, że odwołujący posiada interes w uzyskaniu
przedmiotowego zamówienia, kwalifikowanego możliwością poniesienia szkody w wyniku
naruszenia przez zamawiającego przepisów ustawy, o których mowa w art. 179 ust. 1
ustawy -
Prawo zamówień publicznych, co uprawniało go do złożenia odwołania.
Uwzględniając dokumentację z przedmiotowego postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego, jak również biorąc pod uwagę oświadczenia i stanowiska
stron,
ora
z uczestnika postępowania odwoławczego, złożone w pismach
procesowych, jak też podczas rozprawy Izba stwierdziła, iż odwołanie nie zasługuje na
uwzględnienie.
W ocenie Krajowej Izby Odwoławczej zarzuty odwołującego są bezzasadne. Izba
w całości podziela argumentację przystępującego wyrażoną w piśmie procesowym
stanowiącym sprzeciw wobec uwzględnienia przez zamawiającego zarzutów odwołania
oraz tą wyrażoną ustnie na rozprawie, a ponadto Izba wskazuje, co następuje.
Wykluczenie wykonawcy z udziału w postępowaniu jest jedną z podstawowych instytucji
prawa zamówień publicznych, służących eliminacji takich wykonawców, którzy nie spełniają
ustawowo określonych warunków odnoszących się do cech podmiotowych. Doniosłość tej
instytucji polega na tym, iż jej użycie zamyka lub otwiera przed wykonawcą możliwość
ubiegania się o uzyskanie zamówienia. Oferta wykonawcy, nawet najkorzystniejsza, nie
może zostać przyjęta (wybrana), jeżeli wykonawca podlega wykluczeniu z postępowania.
Zamknięty katalog przesłanek wykluczenia określa art. 24 ustawy Pzp. Aktualna treść
tego przepisu nadana została ustawą z dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy Prawo
zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw, której celem było wdrożenie do
polskiego porządku prawnego dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia
26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WE (Dz.
Urz. UE L 94 z 28.03.2014, str. 65, z późn. zm.). W odniesieniu do podstaw wykluczenia
implementacja dotyczyła w szczególności art. 57 tej dyrektywy.
Podstawy wykluczenia dzielą się na obligatoryjne (art. 24 ust. 1) i fakultatywne (art. 24
ust. 5). Wystąpienie obligatoryjnej podstawy nakłada na zamawiającego bezwzględny
obowiązek wykluczenia wykonawcy z postępowania. Podstawy fakultatywne będą
znajdowały natomiast zastosowanie, o ile zgodnie z dyspozycją art. 24 ust. 5 ustawy Pzp,
zostaną przewidziane przez zamawiającego w ogłoszeniu o zamówieniu, s.i.w.z. lub
w zaproszeniu do negocjacji. Oznacza to, że od decyzji zamawiającego zależy, czy i które
z przesłanek fakultatywnych zastosuje w danym postępowaniu. Jednocześnie, jeśli któraś
z nich zostanie przewidziana, jej wystąpienie w toku postępowania przekładać się będzie na
obowiązek wykluczenia wykonawcy. Wykluczenie w oparciu o daną podstawę jest przy tym
możliwe tylko wówczas, gdy zostaną spełnione kumulatywnie wszystkie jej przesłanki.
Zważając na wagę decyzji o eliminacji wykonawcy, niezbędne jest posługiwanie się tym
instrumentem przez instytucje zamawiające z należytą precyzją.
W rozpoznawanej sprawie spór koncentrował się wokół podstawy wykluczenia określonej
w art. 24 ust. 1 pkt 16 i 17 ustawy Pzp.
Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 16 p.z.p. z postępowania o udzielenie zamówienia wyklucza
się wykonawcę, który w wyniku zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa
wprowadził zamawiającego w błąd przy przedstawieniu informacji, że nie podlega
wykluczeniu, spełnia warunki udziału w postępowaniu lub obiektywne i niedyskryminacyjne
kryteria, zwane dalej „kryteriami selekcji”, lub który zataił te informacje lub nie jest w stanie
przedstawić wymaganych dokumentów.
Powyższy przepis stanowi transpozycję do porządku krajowego regulacji art. 57 ust. 4
akapit pierwszy lit. h) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26
lut
ego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WE.
Zgodnie z tą regulacją instytucje zamawiające mogą wykluczyć lub zostać zobowiązane
przez państwa członkowskie do wykluczenia z udziału w postępowaniu o udzielenie
zamówienia każdego wykonawcy, jeżeli wykonawca był winny poważnego wprowadzenia
w błąd przy dostarczaniu informacji, które wymagane były do weryfikacji braku podstaw
wykluczenia lub do wery
fikacji spełnienia kryteriów kwalifikacji, zataił te informacje lub nie
jest w s
tanie przedstawić dokumentów potwierdzających wymaganych na mocy art. 59.
W orzecznictwie KIO podnosi się, że przepis art. 24 ust. 1 pkt 16 (a także pkt 17 ustawy
Pzp)
stanowi sankcję dla nieuczciwych bądź niedbałych wykonawców. Celem tej regulacji
jest zm
uszanie wykonawców do zachowywania należytej staranności i uczciwego
postępowania wobec zamawiającego pod rygorem wykluczenia z postępowania (por. wyrok
KIO z 2 lutego 2018 r., sygn. KIO 113/18). Celem tych regulacji nie jest natomiast
pozbawienie możliwości uzyskania zamówienia wykonawców, co do których w toku realizacji
wcześniejszych umów wykonywanych w ramach uzyskania zamówienia publicznego
zachodziły jakiekolwiek zastrzeżenia, niezależnie od ich rodzaju i skali (por. wyrok KIO z 20
czerwca 2017 r., sygn. KIO 1132/17).
Przepis art. 24 ust. 1 pkt 16 ustawy Pzp,
zawiera w swojej treści kilka przesłanek, których
kumulatywne spełnienie, skutkuje wykluczeniem wykonawcy. Po pierwsze, należy wykazać,
iż wykonawca wprowadził zamawiającego w błąd. Po drugie, wprowadzenie zamawiającego
w błąd musi być wynikiem podania nieprawdziwych informacji związanych z przesłankami
wykluczenia wykonawcy z postępowania, spełniania warunków udziału w postępowaniu lub
w wyniku zatajenia określonych informacji. Informacja niezgodna z rzeczywistością,
informacja nieprawdziwa (wprowadzająca w błąd) to złożone przez wykonawcę
oświadczenie wiedzy (lub przedstawienie oświadczenia wiedzy podmiotu trzeciego), którego
treść pozostaje w sprzeczności z rzeczywistym stanem rzeczy (por. wyrok KIO z 18 kwietnia
2017 r., sygn. KIO 576/17). Po trzecie, należy wykazać, że działanie wykonawcy było
wynikiem zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa.
Analiza orzecznictwa pozwala na wyodrębnienie dwóch sposobów interpretacji
analizowanego przepis
u. Pierwsza koncepcja oparta jest na powiązaniu podstawy określonej
w art. 24 ust. 1 pkt 16 ustawy Pzp z innymi podstawami wykluczenia. Rodzi to ten skutek,
że brak potwierdzenia zarzutu zaniechania wykluczenia np. z powodu nienależytego
wykonania lub nie
wykonania umowy oznacza, że zamawiający nie został wprowadzony
w błąd przez wykonawcę, co do związanych z tym okoliczności. Stanowisko takie wyrażone
zostało m.in. w wyroku KIO z 12 maja 2017 r., sygn. KIO 782/17, w którym wskazano,
że w okolicznościach sporu rzeczywistą podstawą czynności wykluczenia odwołującego są
normy zawarte w art. 24 ust. 5 pkt 2 i 4 ustawy Pzp
. Uznanie, że zamawiający nie miał
podstaw do zastosowania ich w odniesieniu do odwołującego spowoduje, że i podstawa do
wykluczenia na podstawie art. 24 ust. 1 pkt 17 ustawy Pzp
nie znajdzie zastosowania. Treść
oświadczenia składanego przez wykonawcę w formularzu JEDZ nie może być wykładana
w oderwaniu od przesłanek wykluczenia, którego dotyczy to oświadczenie. Jakkolwiek
powyższe orzeczenie odnosiło się do podstawy wykluczenia z art. 24 ust. 1 pkt 17, to jednak
zdaniem Izby
należy je odnieść również do podstawy określonej w art. 24 ust. 1 pkt 16
ustawy Pzp,
z uwagi na zbieżność przesłanki wprowadzenia zamawiającego w błąd.
W orzecznictwie K
IO utrwalone jest przy tym stanowisko, iż hipoteza art. 24 ust. 1 pkt 16
stanowi kwalifikowane wprowadzenie zamawiającego w błąd, o którym mowa w art. 24 ust. 1
pkt 17 ustawy Pzp. Podobne stanowisko,
tj. co do powiązania przesłanki wykluczenia z art.
24 u
st 1 pkt 16 lub 17 z istnieniem innej konkretnej podstawy wykluczenia przyjęto
w sprawach o sygn. KIO 1428/18 i KIO 1166/17.
Przyjęcie ww. koncepcji w okolicznościach rozpoznawanej sprawy oznaczałoby, że skoro
brak było podstaw do wykluczenia przystępującego STRABAG na podstawie art. 24 ust. 5
pkt 4 ustawy Pzp
, to nie mogło też dojść do wprowadzenia w błąd co podstaw wykluczenia
określonych w tych przepisach.
Podkreślić bowiem trzeba, że określona podstawa wykluczenia zachodzi, gdy spełnione
są wszystkie jej przesłanki, natomiast pytania w JEDZ niejednokrotnie dotyczą tylko
niektórych przesłanek z danej podstawy wykluczenia. Przy tej koncepcji podkreśla się, że na
etapie składania JEDZ wykonawca zobowiązany jest do precyzyjnego i rzetelnego
przedstawienia i
nformacji, których ocena pozwoli zamawiającemu na sprawdzenie, czy
wykonawca spełnia wymagane warunki i czy nie zachodzi podstawa do wykluczenia (np.
wyrok KIO z 30 stycznia 2019 r., sygn. KIO 80/19 oraz wyrok SO w Warszawie w sprawie
XXIII 469/19). Przy t
akiej interpretacji wprowadzenie w błąd poprzez podanie
nieprawdziwych informacji bądź zatajenie informacji ma miejsce także wówczas, gdy
w ostatecznym rozrachunku nie zostanie potwierdzona podstawa wykluczenia, co do
przesłanek, której zamawiający został wprowadzony w błąd. Innymi słowy nieprawdziwe
oświadczenie w JEDZ, co do konkretnej okoliczności faktycznej stanowiącej jedną
z przesłanek określonej podstawy wykluczenia - niezależnie od tego czy dana podstawa
wykluczenia rzeczywiście jest spełniona - skutkuje więc wykluczeniem wykonawcy z uwagi
na wprowadzenie w błąd.
Przyjęcie tego drugiego stanowiska, przy jednoczesnym stwierdzeniu, że nie zachodzą
podstawy wykluczenia wskazane w art. 24 ust. 5 pkt 4 ustawy Pzp
, pociąga za sobą
konieczność szczegółowej analizy spełnienia wszystkich przesłanek wykluczenia w trybie art.
24 ust. 1 pkt 16 i 17 ustawy Pzp
. Jak już wskazano jedną z tych przesłanek jest podanie
nieprawdziwych informacji związanych z przesłankami wykluczenia wykonawcy
z postępowania.
W pierws
zej kolejności należało zatem ustalić, czy przystępujący STRABAG podał
nieprawdę udzielając w JEDZ odpowiedzi „Nie” na pytanie: „Czy wykonawca znajdował się
w sytuacji, w której wcześniejsza umowa w sprawie zamówienia publicznego, wcześniejsza
umowa z pod
miotem zamawiającym lub wcześniejsza umowa w sprawie koncesji została
rozwiązana przed czasem, lub w której nałożone zostało odszkodowanie bądź inne
porównywalne sankcje w związku z tą wcześniejszą umową?”.
Na wstępie należy zauważyć, że formularz JEDZ został określony Rozporządzeniem
Wykonawczym Komisji UE 2016/7 z dnia 5 stycznia 2016 r. ustanawiającym standardowy
formularz jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia. Delegację do wydania tego
rozporządzenia przewidziano w art. 59 ust. 2 dyrektywy 2014/24/UE oraz w art. 80 ust. 3
dyrektywy 2014/25/UE.
Zgodnie z instrukcją stanowiącą załącznik nr 1 do ww. rozporządzenia, jednolity
europejski dokument zamówienia (JEDZ) jest składanym przez wykonawców oświadczeniem
własnym stanowiącym dowód wstępny, zastępujący zaświadczenia wydawane przez organy
publiczne lub osoby trzecie. Jak określono w art. 59 dyrektywy 2014/24/UE, stanowi on
oficjalne oświadczenie wykonawcy, w którym stwierdza on, że nie znajduje się w jednej
z sytuacji, w przypadku której wykonawcy muszą lub mogą zostać wykluczeni, że spełnia
stosowne kryteria kwalifikacji,
oraz że w stosownych przypadkach, spełnia obiektywne
zasady i kryteria ustalone na potrzeby ograniczenia liczby kwalifikujących się kandydatów,
którzy zostaną zaproszeni do udziału.
Pytanie,
co do którego powstał spór w rozpoznawanej sprawie, zamieszczone jest
w części III sekcja C rubryka „rozwiązanie umowy przed czasem, odszkodowania lub inne
porównywalne sankcje”. Sekcja C części III dedykowana jest przesłankom wykluczenia
prze
widzianym w art. 57 ust. 4 dyrektywy 2014/24/UE. Chodzi tu między innymi o podstawy
związane z niewypłacalnością, konfliktem interesów lub wykroczeniami zawodowymi.
Formularz JEDZ, pomimo że może być dopasowywany przez zamawiającego na potrzeby
rodzimych p
ostępowań, jest przede wszystkim dokumentem europejskim, odpowiadającym
w pierwszej kolejności dyrektywom. Przekłada się to w szczególności na konstrukcję JEDZ
w części odnoszącej się do przesłanek wykluczenia. Odzwierciedla ona dyrektywy, a nie
treść art. 24 ustawy Pzp. W praktyce pojawią się zatem problemy, jak prawidłowo wypełniać
poszczególne rubryki formularza, który wymienia unijne podstawy wykluczenia, nie w pełni
spójne z przesłankami z przesłankami określonymi w art. 24 ustawy Pzp.
Z uwagi na wska
zany wyżej charakter JEDZ w instrukcji stanowiącej załącznik nr 1 do
Rozporządzenia Wykonawczego Komisji UE 2016/7 wskazano, że aby ułatwić wykonawcom
czynność wypełniania jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia, państwa
członkowskie mogą wydawać wytyczne dotyczące stosowania tego dokumentu, na przykład
w celu wyjaśnienia, które przepisy prawa krajowego są istotne w odniesieniu do sekcji A
w części III.
W Polsce taką rolę pełni Instrukcja wypełniania JEDZ przygotowana przez Urząd
Zamówień Publicznych i opublikowana na jego stronie internetowej. W wyjaśnieniach
dotyczących spornego w sprawie pytania wskazano: „W tym miejscu formularza wykonawca
składa oświadczenie odnośnie nieprawidłowości w zakresie realizacji przez niego
wcześniejszej umowy w sprawie zamówienia publicznego lub umowy koncesji. W przypadku
zaistnienia takich nieprawidłowości formularz wymaga od niego podania szczegółowych
informacji na ten temat.
Ustawodawca przewidział w tym zakresie fakultatywną przesłankę
do wykluczenia z postępowania w art. 24 ust. 5 pkt 4 ustawy Pzp. Zgodnie z tym przepisem
zamawiający może wykluczyć z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego
wykonawcę, który, z przyczyn leżących po jego stronie, nie wykonał albo nienależycie
wykonał w stopniu rażącym wcześniejszą umowę w sprawie zamówienia lub umowę
koncesji, zawartą z zamawiającym, o którym mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1-4, co doprowadziło
do rozwiązania umowy lub zasądzenia odszkodowania. Wskazana podstawa do wykluczenia
z postępowania ma charakter fakultatywny, tzn. zamawiający może ją przewidzieć do
badania wykonawców w treści ogłoszenia o zamówieniu, w specyfikacji istotnych warunków
zamówienia lub w zaproszeniu do negocjacji. Wykonawca wypełnia formularz w tym zakresie
tylko w sytuacji, gdy zamawiający przewidział taką podstawę wykluczenia.”.
Zamawiający przewidział wykluczenie wykonawcy na podstawie art. 24 ust. 5 pkt 4
ustawy Pzp (pkt 7.1 s.i.w.z.), dlatego
też nie budziło wątpliwości, że wykonawca zobligowany
był udzielić odpowiedzi na pytanie zamieszczone w części III sekcja C rubryka „rozwiązanie
umowy przed czasem, odszkodowania lub inne porównywalne sankcje”.
Podkreślić należy, że w zakresie tego pytania instrukcja odwołuje się do art. 24 ust. 5 pkt
4 ustawy Pzp, przy czym samo pytanie w JEDZ dotyc
zy jedynie części przesłanek
określonych w tym przepisie. Wykonawca zobligowany jest wskazać, czy wcześniejsza
umowa została rozwiązana przed czasem bądź czy w związku z tą wcześniejszą umową
nałożone zostało odszkodowanie lub inne porównywalne sankcje. Nie ma natomiast
znaczenia, czy doszło do tego z przyczyn leżących po stronie wykonawcy.
Trzeba też zauważyć, że przepis art. 24 ust. 5 pkt 4 ustawy Pzp, stanowi transpozycję do
polskiego porządku prawnego regulacji art. 57 ust. 4 akapit pierwszy lit. g) dyrektywy
Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE, która stanowi, że instytucje zamawiające
mogą wykluczyć lub zostać zobowiązane przez państwa członkowskie do wykluczenia
z udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia każdego wykonawcy, jeżeli wykonawca
wykazywał znaczące lub uporczywe niedociągnięcia w spełnieniu istotnego wymogu
w ramach wcześniejszej umowy w sprawie zamówienia publicznego, wcześniejszej umowy
z podmiotem
zamawiającym lub wcześniejszą umową w sprawie koncesji, które
doprowadziły do wcześniejszego rozwiązania tej wcześniejszej umowy, odszkodowań lub
innych porównywalnych sankcji.
Sporne w sprawie pytanie dotyczy m.in. odszkodowań i innych porównywalnych sankcji
związanych z wcześniejszą umową. W pytaniu zamieszczonym w JEDZ użyto sformułowania
„nałożone zostało odszkodowanie bądź inne porównywalne sankcje”, polska ustawa Pzp
w art. 24 ust. 5 pkt 4 używa określenia „zasądzono odszkodowanie”, w dyrektywie zaś jest
mowa o niedociągnięciu w spełnieniu istotnego wymogu, które doprowadziło do
odszkodowań lub innych porównywalnych sankcji.
Porównanie zapisów dyrektywy i ustawy Pzp prowadzi do wniosku, że polski
ustawodawca w art. 24 ust. 5 pkt 4 zawęził przesłankę dotyczącą odszkodowań jedynie do
przypadków, w których zostały one zasądzone, a nie tylko nałożone. W doktrynie raczej
zgodnie przyjmuje się, że użyte w tym przepisie pojęcie odszkodowania odnosi się także do
należności z tytułu kar umownych, które na gruncie prawa cywilnego traktowane są jako
surogat odszkodowania (por. Skubiszak-Kalinowska Irena, Wiktorowska Ewa, Prawo
zamówień publicznych. Komentarz aktualizowany; Opublikowano: LEX/el. 2020). Zasadniczo
nie budzi
też wątpliwości komentatorów, że na gruncie ww. przepisu, niezbędne jest
ustalenie, czy zostało wydane orzeczenie sądowe, w którym zasądzono na rzecz
zamawiającego odszkodowanie od wykonawcy ze względu na nienależyte wykonywanie
umowy. Nie
będzie więc zachodziła podstawa wykluczenia, jeżeli wykonawca dobrowolnie
zapłacił kary umowne ze względu na wystąpienie okoliczności uprawniających
zamawiającego do żądania takiej kary, które stanowiły o nienależytym wykonaniu
zobowiązania. Dopiero w przypadku, gdy powstał spór, co do zasadności naliczenia kar
umownych lub odszkodowania na zasadach ogólnych, który został rozstrzygnięty wyrokiem
sądu na niekorzyść wykonawcy przez zobligowanie go do zapłaty odszkodowania, zachodzą
okoliczności wskazane w przepisie (por. Dzierżanowski Włodzimierz, Jerzykowski Jarosław,
Stachowiak Małgorzata, Prawo zamówień publicznych. Komentarz, wyd. VII; Jaworska M.
(red.), Prawo zamówień publicznych. Komentarz, wyd. 11, 2020, Legalis; Pieróg J., Prawo
zamówień publicznych, Komentarz, wyd. 15, 2019, Legalis).
W świetle powyższego powstaje pytanie, jak interpretować pytanie w JEDZ dotyczące
„nałożenia odszkodowania”. Niewątpliwie bowiem pojęcie „nałożenie” jest szersze od pojęcia
„zasądzenie”. Przyjęcie literalnego brzmienia pytania zawartego w JEDZ oznaczałoby,
że wykonawca byłby zobligowany do udzielenia odpowiedzi twierdzącej w każdym
przypadku nałożenia kary umownej, nawet jeśli nie została ona zasądzona wyrokiem sądu.
W ocenie Izby,
mając na względzie zapisy instrukcji wypełniania JEDZ, które w tym
zakresie wyraźnie odwołują się do podstawy wykluczenia określonej w art. 24 ust. 5 pkt 4
ustawy Pzp, pytanie
dotyczące przesłanek określonych w tym przepisie należy wykładać
z uwzględnieniem brzmienia krajowej przesłanki wykluczenia. Na konieczność takiej
interpretacji zwróciła też uwagę KIO m.in. w wyroku z 3 sierpnia 2018 r., sygn. KIO 1428/18.
W orzeczeniu t
ym Izba zauważyła, że odwołujący udzielił negatywnej odpowiedzi na pytanie
w JEDZ z uwzględnieniem brzmienia krajowej przesłanki wykluczenia wykonawcy, o której
mowa w art. 24 ust. 5 pkt 4 ustawy Pzp. Izba
zaznaczyła, że wzór formularza JEDZ jest
europejs
kim formularzem zamówienia, w konsekwencji czego jego treść nie odzwierciedla
w pełni brzmienia przesłanek wykluczenia wykonawcy określonych w prawie krajowym,
tj. w ustawie Prawo zamówień publicznych. Zdaniem Izby zamawiający podczas oceny
złożonych przez odwołującego w tamtej sprawie wyjaśnień nie wziął pod uwagę ww.
okoliczności i w sposób nieprawidłowy wysnuł zbyt daleki wniosek, iż ten przedstawił
nieprawdziwe informacje w treści JEDZ, pomijając przy tym brzmienie przepisów krajowych,
do których referował odwołujący w swoich wyjaśnieniach.
Jak już wskazywano formularz JEDZ jest dokumentem o charakterze uniwersalnym i nie
oddaje dokładnie krajowych przesłanek wykluczenia. Bez wątpienia natomiast ma on służyć
zamawiającemu w celu weryfikacji braku podstaw wykluczenia obowiązujących w krajowym
porządku prawnym. Z tego też względu nie powinien być interpretowany wyłącznie literalnie,
ale właśnie przez pryzmat treści przepisów krajowych. Tylko wówczas będzie on w stanie
nale
życie spełniać swoją funkcję. Zarówno pytania, jak i treść oświadczenia składanego
przez wykonawcę w formularzu JEDZ, nie mogą być więc wykładane w oderwaniu od
przesłanek wykluczenia, których dotyczą.
W kontekście zaś podstawy wykluczenia określonej w art. 24 ust. 5 pkt 4 ustawy Pzp,
której dotyczyło sporne pytanie, istotne znaczenie ma tylko to, czy w związku z wcześniejszą
umową zostało zasądzone odszkodowanie. Samo tylko naliczenie kary umownej, które nie
znalazło odzwierciedlenia w orzeczeniu sądu powszechnego, nie ma znaczenia prawnego,
bo nie stanowi przesłanki wykluczenia przewidzianej w ww. przepisie. Wprowadzenie
zamawiającego w błąd musi być zaś wynikiem podania nieprawdziwych informacji
związanych z przesłankami wykluczenia wykonawcy z postępowania. W ocenie Izby, wymóg
zaznacze
nia opcji «TAK» przy analizowanym pytaniu JEDZ powstawał zatem w sytuacji
zmaterializowania się przesłanki wykluczenia wykonawcy, o której mowa w art. 24 ust. 5 pkt
4 ustawy Pzp
, tj. w przypadku gdy w związku z wcześniejszą umową od wykonawcy zostało
zasądzone odszkodowanie.
W okolicznościach rozpoznawanej sprawy nie budziło wątpliwości, że w związku z umową
zawart
ą pomiędzy przystępującym STRABAG a Gminą Miejską Tczew, zostały naliczone
kary umowne z tytułu niewykonania przedmiotu umowy w terminie. Nałożenie tych kar nie
nastąpiło jednak orzeczeniem sądu, jedynie w ramach ugody zawartej przed Sądem
ustalono wysokość naliczonych kar. Z tego też względu odpowiadając na pytanie, czy
wykonawca znajdował się w sytuacji, w której w związku z wcześniejszą umową w sprawie
zamówienia publicznego, wcześniejszą umową z podmiotem zamawiającym lub
wcześniejszą umową w sprawie koncesji nałożone zostało odszkodowanie bądź inne
porównywalne sankcje, przystępujący STRABAG uprawniony był do udzielenia odpowiedzi
przeczącej, a jego oświadczenia w tym względzie nie można uznać za nieprawdziwego,
a przez to wprowadzającego zamawiającego w błąd co do podstaw wykluczenia.
Powyższe stanowisko Izby wynika z uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w Nowym
Sączu z dnia 27 maja 2020 roku, sygn. akt III Ca 252/20, które Izba w całości podziela.
Nadto wskazać należy, iż z dowodu złożonego przez przystępującego na rozprawie, tj.
pisma zamawiającego, będącego stroną umowy ze STRABAG (realizacja w Tczewie)
jednoznacznie wynika, iż zamawiający, pomimo nieterminowego wykonania umowy przez
STRABAG, nie poniósł szkody. Skoro zatem zamawiający nie poniósł szkody, to nie może
być mowy o tym, iż naliczona kara umowna za opóźnienie w jej realizacji stanowi
odszkodowanie za jej nieterminowe wykonanie.
I
zba stwierdziła, iż odwołujący uchybił terminowi na wniesienie odwołania w zakresie
zarzutu dotyczącego art. 96 ust. 3 ustawy Pzp oraz art. 8 ust. 11 ustawy Pzp w zw. z art. 11
ust. 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 2019
r. poz. 1010)
, gdyż odwołujący otrzymał informację od zamawiającego dotyczącą
zastrzeżenia tajemnicą przedsiębiorstwa wyjaśnień wraz z załącznikami w zakresie rażąco
niskiej ceny
w dniu 9 października 2020 roku. Zgodnie natomiast z przepisem art. 182 ust. 1
pkt 1 ustawy Pzp, odwołanie wnosi się w terminie 10 dni od dnia przesłania informacji
o czynności zamawiającego stanowiącej podstawę jego wniesienia – jeżeli zostały przesłane
w sposób określony w art. 180 ust. 5 zdanie drugie albo w terminie 15 dni – jeżeli zostały
przesłane w inny sposób – w przypadku gdy wartość zamówienia jest równa lub przekracza
kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8.
Powyższe oznacza, że termin na wniesienie odwołania w zakresie ww. czynności
zamawiającego polegającej na odmowie przekazania wyjaśnień z załącznikami
zastrzeżonych tajemnicą przedsiębiorstwa, upływał dnia 19 października 2020 roku. Tym
samym stwierdzić należało, że odwołanie wniesione w dniu 20 października 2020 roku,
w powyższym zakresie, zostało wniesione z uchybieniem terminu na jego wniesienie,
dlatego też Izba stwierdziła, że zarzuty odwołującego dotyczące ww naruszeń są spóźnione
i nie podlegają merytorycznemu rozpoznaniu.
W związku z powyższym, jednoznacznym stanowiskiem Izby, za zbędne Izba uznała
odniesienie się do pozostałych dowodów zgłoszonych w ramach stanowisk stron.
Biorąc pod uwagę powyższe, orzeczono jak w sentencji.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10
ustawy Pra
wo zamówień publicznych, stosownie do wyniku postępowania, zgodnie z §1 ust.
2 pkt 2, §3 pkt 1 i pkt 2 lit. b) oraz §5 ust. 3 pkt 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów
z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów
w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. 2018, poz. 972),
uwzględniając koszty poniesione przez odwołującego związane z wpisem od odwołania
000,00 zł) oraz koszty przystępującego wykonawcy STRABAG – zgłaszającego sprzeciw
wobec uwz
ględnienia przez zamawiającego zarzutów odwołania w całości – związane
z
wynagrodzeniem pełnomocnika (3 600,00 zł).
Przewodniczący:
…………………………