Sygn. akt: KIO 2716/20
WYROK
z dnia 6 listopada 2020 roku
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący: Beata Pakulska-Banach
Protokolant:
Rafał Komoń
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 listopada
2020 roku w Warszawie odwołania
wniesionego do Prezesa Krajowej Izb
y Odwoławczej w dniu 21 października 2020 roku
przez
wykonawcę Przedsiębiorstwo Eksploatacji Ulic i Mostów Sp. z o.o. z siedzibą
w
Białymstoku w postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego Miasto Białystok
przy udziale wykonawcy
STRABAG Sp. z o.o. z siedzibą w Pruszkowie, zgłaszającego
przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego
orzeka:
Oddala odwołanie.
Kosztami postępowania obciąża wykonawcę Przedsiębiorstwo Eksploatacji Ulic
i
Mostów Sp. z o.o. z siedzibą w Białymstoku i zalicza w poczet kosztów
postępowania odwoławczego kwotę 10 000 zł 00 gr (słownie: dziesięć tysięcy złotych
zero groszy),
uiszczoną przez ww. wykonawcę tytułem wpisu od odwołania.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. -
Prawo zamówień
publicznych (tj. Dz. U. z 2019 r. poz. 1843 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od
dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
O
dwoławczej, do Sądu Okręgowego w Białymstoku.
Przewodniczący: ………………………………….
Sygn. akt KIO 2716/20
Uzasadnienie
Zamawiający – Miasto Białystok prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia
publicznego w trybie przetargu nieograniczonego pn.: Rozbudowa ul. Depowej w
Białymstoku wraz z budową/przebudową niezbędnej infrastruktury technicznej, numer
postępowania: ZDM-III.271.11.2020, na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 stycznia
2004 r. Prawo
zamówień publicznych (tj. Dz. U. z 2019 r. poz. 1843 ze zm.), zwanej dalej
„Pzp”. Wartość zamówienia nie przekracza kwot określonych w przepisach wykonawczych
wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 Pzp. Ogłoszenie o zamówieniu zostało zamieszczone
w Biuletynie Zamówień Publicznych z dnia 16 lipca 2020 r. pod numerem 560878-N-2020.
Wykonawca -
Przedsiębiorstwo Eksploatacji Ulic i Mostów Sp. z o.o. z siedzibą
w
Białymstoku (zwany dalej: „odwołującym”) w dniu 21 października 2020 roku złożył
do
Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej odwołanie wobec niezgodnych z przepisami Pzp
c
zynności i zaniechań zamawiającego w postępowaniu, polegających na wyborze oferty
wykonawcy STRABAG Sp. z o.o.
z siedzibą w Pruszkowie jako najkorzystniejszej
w
postępowaniu, pomimo że podlegała ona odrzuceniu na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4
w zw. z art. 90 ust. 2 i 3 Pzp oraz na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 i 6 Pzp.
W
związku z powyższym odwołujący zarzucił zamawiającemu naruszenie:
1. art. 91 ust. 1 Pzp w zw. z art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 2 i 3 Pzp
poprzez dokonanie wyboru oferty wykonawcy STRABAG Sp. z o.o. jako
najkorzystniejszej w postępowaniu pomimo, że podlega ona odrzuceniu z uwagi
na
zaoferowanie rażąco niskiej ceny;
2. art. 91 ust. 1 Pzp w zw. z art. 89 ust. 1 pkt 2 i 6 w zw. z art. 89 ust. 1 pkt 4
i art. 90 ust. 2 i 3 Pzp poprzez dokonanie wyboru oferty wykonawcy STRABAG
Sp. z
o.o. jako najkorzystniejszej w postępowaniu pomimo, że podlega ona
odrzuceniu z uwagi
na sprzeczność jej treści z SIWZ i z uwagi na błąd w obliczeniu
ceny;
3. art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp w zw. z art. 90 ust. 2 i 3 Pzp i w zw. z art. 91 ust. 1 Pzp
poprzez zaniechanie odrzucenia oferty wykonawcy STRABAG Sp. z o.o. pomimo,
że zawiera rażąco niską cenę, a wykonawca nie dowiódł rynkowości zaoferowanych
cen, w tym w zakresie istotnych
elementów składowych ceny;
4. art. 90 ust. 3 w zw. z art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 1 i 2 Pzp
poprzez
nieprawidłową ocenę wyjaśnień złożonych przez STRABAG Sp. z o.o. w celu
wykazania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny w stosunku do przedmiotu
zamówienia;
5. art. 89 ust. 1 pkt 2 Pzp w zw. z art. 90 ust. 2 i 3 Pzp i w zw. z art. 91 ust. 1 Pzp
poprzez zaniechanie odrzucenia oferty wykonawcy STRABAG Sp. z o.o. pomimo,
że podlega ona odrzuceniu z uwagi na sprzeczność jej treści z SIWZ, tj. sporządzenie
kosztorysu ofertowego bez uwzględnienia wszystkich kosztów wynikających
z
wymagań SIWZ, opartego na realnych i rynkowych warunkach, oferując wykonanie
zamówienia za cenę rażąco niską;
6. art. 89 ust. 1 pkt 6 Pzp w zw. z art. 91 ust. 1 Pzp poprzez zaniechanie odrzucenia
oferty wykonawcy STRABAG Sp. z o.o. pomimo, że jest ona obarczona błędem w
obliczeniu ceny, ponieważ wykonawca sporządził kosztorys ofertowy stanowiący
podstawę obliczenia ceny i dokonał obliczenia ceny w sposób sprzeczny z
wymaganiami SIWZ, w szczególności dokonał zaniżenia cen jednostkowych w
kosztorysie ofertowym;
7. art. 91 ust. 1 Pzp w zw. z art. 89 ust. 1 pkt 2, 4, 6 w zw. z art. 90 ust. 2 i 3 Pzp
oraz w zw. z art. 7 ust. 3 Pzp poprzez dokonanie wyboru jako najkorzystniejszej
oferty STRABAG Sp. z o.o. pomimo, że podlegała ona odrzuceniu, co skutkować
będzie udzieleniem zamówienia wykonawcy wybranemu niezgodnie z przepisami
Pzp;
art. 7 ust. 1 i 3 Pzp poprzez prowadzenie postępowania w sposób naruszający
zasadę uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców (w związku z
naruszeniem wyżej wymienionych przepisów Pzp) oraz udzielenie zamówienia
wykonawcy wybranemu niezgodnie z przepisami Pzp
, a także innych przepisów
wskazanych lub
wynikających z uzasadnienia odwołania.
W
oparciu o powyższe odwołujący wnosił o nakazanie zamawiającemu:
unieważnienia wyboru oferty najkorzystniejszej;
powtórzenia czynności badania i oceny ofert;
w ramach powtórzonej czynności badania i oceny ofert odrzucenie oferty STRABAG;
wyboru oferty odwołującego jako najkorzystniejszej
oraz o zasądzenie od zamawiającego na rzecz odwołującego zwrotu kosztów postępowania
odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego.
W uzasadnieniu odwołania odwołujący wskazał, że zamawiający pismem z dnia
września 2020 roku wezwał wykonawcę STRABAG – w trybie art. 90 ust. 1a pkt 1 Pzp –
do przedstawienia wyjaśnień dotyczących zaoferowania rażąco niskiej ceny.
Zdaniem
odwołującego, przedstawione wyjaśnienia wraz z dowodami pozostają
w
sprzeczności z treścią oferty, w tym informacją o zakresie samodzielnego wykonania
zamówienia i kosztorysem załączonym do oferty oraz do wyjaśnień. Według odwołującego,
wyjaśnienia pomijają kluczowe elementy składowe ceny oferty, będące w zdecydowanej
rozbieżności do cen pozostałych ofert (np. koszt kanalizacji deszczowej, sieci
wodociągowej), które zostały znacznie zaniżone przez STRABAG, w stosunku do wymagań
wynikających z SIWZ, wartości rynkowej i skalkulowane w sposób, który uniemożliwia
realizację zamówienia za zaoferowane ceny jednostkowe. Odwołujący podniósł, że ceny za
istotne części składowe zamówienia (elementy kalkulacyjne), w tym roboty w branży
sanitarnej
– kanalizacja deszczowa mają charakter rażąco niskich, nie jest możliwe ich
wykonanie w zgodzie z wy
maganiami SIWZ w zaoferowanej cenie, a w treści wyjaśnień
wykonawca STRABAG nie
przedstawił wiarygodnego wyjaśnienia zaoferowanych cen. W
konsekwencji zaoferowana cena jest rażąco niska oraz nie uwzględnia pełnego zakresu i
sposobu realizacji zamówienia w sposób przewidziany w SIWZ.
W ocenie odwołującego, zamawiający zaniechał weryfikacji treści oferty STRABAG
oraz treści wyjaśnień w zakresie rzetelności zaoferowanej ceny, w przeciwnym razie
odrzuciłby ofertę STRABAG na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 2 i 3 Pzp
(z
uwagi na zaoferowanie ceny rażąco niskiej), jak również na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2
i
6 Pzp (z kosztorysu wynika, że wbrew żądaniu wynikającemu z SIWZ wykonawca
nie
sporządził kosztorysu ofertowego z uwzględnieniem wszystkich kosztów wynikających
z w
ymagań SIWZ opartego na realnych i rynkowych warunkach, oferując wykonanie
zamówienia za cenę rażąco niską).
Następnie odwołujący podał, że rażąco niska cena to cena zaniżona,
nieuwzględniająca wszystkich niezbędnych kosztów realizacji zamówienia, za którą
w
warunkach realizacji danego zamówienia, nie jest możliwe jego wykonanie bez straty.
O
cenie rażąco niskiej świadczyć może również zaniżenie istotnych części składowych
zamówienia, w szczególności, gdy mają one charakter rozliczeniowy. Zaniżenie istotnych
części składowych zamówienia jest także równoznaczne ze złożeniem oferty, której treść
jest
sprzeczna z SIWZ (nieuwzględniającej wszystkich elementów realizacji zamówienia)
oraz
takiej, która jest obarczona błędem w obliczeniu ceny (cena obliczona w sposób
niezgodny z SIWZ).
W odniesieniu do oferty STRABAG odwołujący wskazywał, że złożone wyjaśnienia są
sprzeczne z treścią złożonej oferty, w tym kosztorysem załączonym do oferty i do wyjaśnień.
Ponadto, wyjaśnienia pomijają kluczowe elementy składowe ceny, będące w rozbieżności
z
pozostałymi ofertami, które STRABAG postrzega jako odzwierciedlenie cen rynkowych
(koszt kanalizacji deszczowej), a które zostały znacznie zaniżone w stosunku do wartości
rynkowej i skalkulowane poniżej kosztów wykonania. Odwołujący podnosił również, że choć
wyjaśnienia rażąco niskiej ceny złożone przez wykonawcę STRABAG są obszerne, to
jednak:
wyjaśnienia nie uzasadniają kalkulacji poszczególnych istotnych elementów
zamówienia, w tym przede wszystkim nie odnoszą się do kluczowych pozycji, które
są niższe niż w innych ofertach średnio o ok. 1 mln. zł netto (z pominięciem
najdroższej oferty), tj. kosztu kanalizacji deszczowej (wartość przepustu zbliżona do
innych ofert);
treść wyjaśnień jest niespójna z treścią oferty lub z nią sprzeczna;
argumenty i dowody są nieadekwatne do treści oferty, sytuacji faktycznej wykonawcy
STRABAG oraz wynikającego z oferty sposobu realizacji zamówienia, w
szczególności nie uzasadniają tych elementów oferty, które w sposób oczywisty są
zaniżone w porównaniu do pozostałych ofert;
z treści oferty jasno wynika, że wykonawca zaniżył wycenę istotnych elementów
składowych ceny oferty, a treść wyjaśnień w ogóle tak dokonanej kalkulacji
nie uzasadnia;
część dowodów została zastrzeżona jako tajemnica przedsiębiorstwa, co w ocenie
odwołującego ma na celu wyłącznie uniemożliwienie pozostałym wykonawcom
zapoznanie się z treścią wyjaśnień, przy czym nie mogą one stanowić
wystarczającego sposobu udowodnienia realności i adekwatności kosztów realizacji
zamówienia (oferty podwykonawców), a w części są one nieadekwatne (wskaźniki
finansowe, struktura zatrudnienia, średnioroczne zatrudnienie, certyfikaty zakładowej
kontroli produkcji, instrukcje maszyn, wykaz pojazdów).
Odwołujący w dalszej kolejności podnosił, że wyjaśnienia wykonawcy STRABAG
w
dużej części opierają się na porównaniu własnych kosztorysów z kosztorysami
pozostałych wykonawców, w szczególności poprzez odwołanie do średniej arytmetycznej
cen złożonych ofert oraz kwestionowaniu odniesienia się przez zamawiającego do wartości
zamówienia jako podstawy dla ustalenia podstawy do wezwania do wyjaśnień rażąco niskiej
ceny. Zdaniem
odwołującego, wykonawca STRABAG przedstawia argumentację w tym
zakresie w
sposób wybiórczy, albowiem, gdy się odrzuci oferty skrajne (STRABAG i
Meliorex) to
różnica między kolejnymi ofertami nie przekracza 10%, a różnice pomiędzy
posz
czególnymi oferentami kształtują się na poziomie 1-3%. Ponadto, STRABAG pomija, iż
wszyscy wykonawcy najwyżej wycenili pozycję 2 Branża sanitarna (kanalizacja deszczowa i
przepust) oraz pozycję 1 Branża drogowa, przy czym w pierwszym przypadku pięciu
pozostałych oferentów wyceniło pozycję 2 na ponad 3 mln zł (najdroższy na ponad 5 mln.), a
jedynie STRABAG zaoferował jej wykonanie za cenę nieco ponad 2 mln. Także w pozycji 1
wycena tego wykonawcy była zaniżona, ponieważ zaoferował on ok. 2 mln zł, a w
pozostałych ofertach cena była nie niższa niż 2,25 mln. Odwołujący wskazał, że to samo
dotyczy pozycji 3 i 4, a w
zakresie pozycji 5 tylko jeden oferent dokonał wyceny niższej niż
STRABAG, wyceny
pozostałych przekraczają 1 mln zł i te wyceny należałoby uznać za punkt
odniesienia jako rynkowy poziom ceny.
Odwołujący zauważył, że w treści wyjaśnień wykonawca STRABAG wskazywał,
iż główne elementy, które mają wpływ na wysokość zaoferowanej przez niego ceny dotyczą
robót branży drogowej, gdy tymczasem, najbardziej wartościową pozycją w cenie oferty
wszystkich wykonawców jest branża sanitarna (kanalizacja deszczowa i przepust)
i to w zakresie tej pozycji cena oferty STRA
BAG jest niższa o średnio około 1 mln zł od cen
pozostałych ofert. W treści wyjaśnień wykonawca STRABAG w ogóle zaistniałej różnicy
nie uzasadnia.
Z kolei odnosząc się do ofert podwykonawców wskazywanych przez wykonawcę
STRABAG jako czynnik pozwalający na obniżenie ceny oferty, odwołujący podkreślał,
że powołanie się na ceny w otrzymanych ofertach podwykonawców nie jest wystarczające
do
wykazania rzetelności ceny oferty. Ponadto zauważył, że sam wykonawca STRABAG
wskazywał, iż cena w ofercie podwykonawcy jest jeszcze niższa niż w jego ofercie
(a ta
odbiega średnio o ok 30% od ceny innych ofert), a powinna przecież uwzględniać nie
tylko koszt podwykonawcy, ale i jego zysk. Przedmiotem wyjaśnień powinny stać się
okoliczności pozwalające podwykonawcy na tak niską kalkulację.
Odwołujący stwierdził też, że skoro, zgodnie z ofertą STRABAG jedynie w niewielkim
zakresie zamierza zrealizować zamówienie własnymi siłami (tylko roboty bitumiczne), to takie
wyjaśnienia są nieadekwatne do treści oferty. Nie jest zatem wystarczające wskazanie,
że na prace związane z wykonaniem robót drogowych oraz sanitarnych zostały złożone
oferty dwóch podwykonawców, zwłaszcza, iż w treści wyjaśnień nawet nie został
doprecyzowany zakres prac tych podwykonawców. Ponadto, w opinii odwołującego,
wyjaśnienia i dowody w tym zakresie nie wydają się wiarygodne, gdyż w treści oferty
wykonawca wskazał, że na etapie składania ofert podwykonawcy nie są znani. Skoro nie byli
znani, na jakiej podstawie oferty podanych, konkretnych podwykonawców posłużyły do
kalkulacji ceny oferty. Tym samym,
treść wyjaśnień jest niespójna z treścią oferty, która nie
potwierdza, aby to oferty wskazanych podwykonawców były podstawą dla kalkulacji ceny
oferty STRABAG.
Odwołujący zauważył także, iż z dalszej części wyjaśnień wynika, że
wykonawca STRABAG stoi na
stanowisku, że to realizacja siłami własnymi pozwala na
zaoferowanie niższej ceny. Tymczasem, roboty stanowiące kluczową część przedmiotu
zamówienia, które wycenione zostały w ofercie tego wykonawcy na około 30% mniej niż w
innych ofertach, realizowane
będą przez podwykonawców, a zatem nie zachodzą tu
okoliczności pozwalające na obniżenie ceny, na które sam STRABAG powołuje się w treści
wyjaśnień. Ponadto, jak wynika z kosztorysu ofertowego, prace, które wykonawca ten
realizuje siłami własnymi, co - jak sam podnosi – jest tańsze niż realizowanie robót przez
podwykonawców z uwagi na możliwość zakupu tańszych materiałów oraz własny personel –
są wycenione w sposób zbliżony do cen pozostałych ofert. Tym samym, wskazane oferty
podwykonawców nie są wiarygodnym dowodem na rzetelność kalkulacji, ponieważ nie
znajdują potwierdzenia w treści oferty oraz są sprzeczne z dalszą częścią wyjaśnień. Nie
dowodzą zatem, że STRABAG zaoferował cenę rynkową za zrealizowanie przedmiotu
zamówienia w sposób wymagany w SIWZ, zgodnie z przepisami prawa, ani nie wykazują
sposobu dokonanej kalkulacji i jej
prawidłowości.
W zakresie robót telekomunikacyjnych, oświetlenia oraz kolizji PGE także jako dowód
na dokonaną kalkulację zostały wskazane oferty podwykonawców pomimo, że w treści oferty
STRABAG
podmioty te nie były wymienione.
Następnie, odwołujący wskazywał, że z treści oferty STRABAG wynika, że tylko
roboty bitumiczne będzie realizował samodzielnie, zatem tylko w tym zakresie powinien
w
wyjaśnieniach powoływać się na korzyści wynikające z możliwości pozyskiwania
materiałów na bardziej dogodnych warunkach, realizacji własnym sprzętem i personelem. Z
kalkulacji wynika wartość robót bitumicznych (wskazanych w wyjaśnieniach pozycji
kosztorysowych: 109,110, 111, 112,123, 125, 127, 129, 131, 133, 138, 139, 175), zatem
tylko w takim zakresie STRABAG
mógłby powoływać się na oszczędności wynikające z
przywołanych czynników. Dodał też, że kalkulacja robót bitumicznych nie odbiega od
kalkulacj
i cen w innych ofertach, zatem wskazane okoliczności nie dowodzą istnienia po
stronie STRABAG
szczególnych indywidualnych czynników pozwalających na zaoferowanie
niższej ceny.
Odwołujący podnosił ponadto, że STRABAG wskazywał, że samodzielnie będzie
wykony
wał także przepust, przy czym koszt budowy przepustu w ramach pozycji nr 2 Branża
sanitarna (kanalizacja deszczowa i przepust) nie odbiega od cen pozostałych wykonawców.
Tym samym, samodzielna realizacja tej cz
ęści zamówienia przez STRABAG - wyceniona
według twierdzeń tego wykonawcy - po rzeczywistych kosztach, z uwzględnieniem
możliwych do pozyskania rabatów, nie pozwoliła na zaoferowanie bardziej korzystnej ceny.
Odwołujący stwierdził też, że biorąc pod uwagę niewielki zakres realizacji zamówienia siłami
własnymi, za niewiarygodny należy uznać argument, iż przyjęta wycena opiera się
na
możliwości przyspieszenia tempa prac i wcześniejszego wykonania zamówienia z uwagi
na bardzo
dobrą sytuację finansową STRABAG.
Według odwołującego, sytuacja finansowa
nie decyduje o m
ożliwości przyśpieszenia tempa robót, ponieważ należy wziąć pod uwagę
wiele czynników zewnętrznych, które mają lub mogą mieć na to wpływ. Dodał, że wskaźniki
za lata 2016-
2019 w warunkach roku 2020 mogą być całkowicie nieadekwatne, ponieważ nie
uwzględniają okoliczności szczególnych, jakie wystąpiły w roku 2020 i mogą trwać w
przyszłości. Ponadto, w wyjaśnieniach STRABAG wskazywał długi - 18 miesięczny termin
wykonania robót - jako jeden z czynników wpływających na obniżenie ceny. W ocenie
odwołującego wyjaśnienia są wzajemnie sprzeczne. Zdaniem odwołującego, niezasadny jest
także argument o znajomości rynku lokalnego i realizowaniu na nim zamówień, gdyż jest to
okoliczność wspólna dla wszystkich oferentów. Twierdzenia o maksymalnym zaangażowaniu
własnych zasobów ludzkich i sprzętowych pozostaje w oczywistej sprzeczności z treścią
oferty, z której wynika, że w przeważającym zakresie zamówienie jest powierzone
podwykonawcom.
Następnie odwołujący podał, że z kolei uzasadnienie wskazujące na
centralizację obsługi księgowej czy prawnej potwierdza argument przeciwny, czyli
ponoszenie wyższych kosztów stałych z tytułu funkcjonowania w dużej grupie kapitałowej,
których pozostali oferenci, niebędący uczestnikami dużej, globalnej grupy kapitałowej,
ponosić nie muszą. Odnośnie kosztów pracy, odwołujący podał, że dowody w postaci
struktury zatrudnienia czy
średniorocznego zatrudnienia są nieprzydatne z uwagi na ich
nadmiernie ogólny charakter. Odnosząc się zaś do wyjaśnień w zakresie posiadania własnej
wytwórni mas bitumicznych odwołujący wskazywał, że nie jest to czynnik charakteryzujący
tylko wykonawcę STRABAG, bo sam odwołujący je posiada.
Zdaniem odwołującego zaniżenie ceny przez STRABAG wynika z zaoferowania
nierealnego poziomu cen
jednostkowych, które nie odzwierciedlają rzeczywistego poziomu
kosztów. Odwołujący podał, że szczególnie jaskrawym przykładem jest wycena pozycji
wskazanych w kosztorysie
– Branża sanitarna – kanalizacja deszczowa oraz przepust
dotyczący budowy kanalizacji deszczowej, czego skutkiem jest zaniżenie ceny za realizację
zamówienia w tej branży na poziomie ok. 1 mln złotych w stosunku do pozostałych
oferentów. Odwołujący podkreślił, iż zamawiający w przypadku pozycji dotyczących realizacji
kanału deszczowego zamieścił bardzo szczegółowy przedmiar, w którym dokonał podziału
wykopów i zasypek z uwagi na głębokości, rodzaj prac mechaniczne/ręczne z oddzielnymi
pozycjam
i na wywóz i dodatki do wywozu, ale też nie sprawdził rzetelności kalkulacji
wykonawcy STRABAG.
Odwołujący podał, że w kosztorysie wykonawcy STRABAG w zakresie dotyczącym
budowy kanału deszczowego następujące pozycje zostały zaniżone:
- pozycje 1 d.1.1-
14 d.1.1 dotyczą wykonywania wykopów w umocnieniu i powinny zawierać
koszt pracy koparki, koszt wykonania umocnienia/zabezpieczenia wykopu liniowego
są to pozycje zagregowane). W stosunku do cen konkurentów cena 4,40 zł jest kilkukrotnie
niższa, a w treści wyjaśnień nie ma uzasadnienia dla przyjętego tak niskiego poziomu ceny
jednostkowej;
- pozycje 15 d. 1.1-
18 d.1.1 dotyczą odwozu urobku do 1km wykopanego w ramach
wcześniejszych pozycji. W stosunku do cen konkurentów cena jednostkowa 2,75 zł
jest
jednakowa dla wszystkich pozycji i kilkukrotnie niższa. Ponadto, dodatek za każde
rozpoczęte 0,5km odległości transportu jest wyceniony przez STRABAG tak samo jak
dodatek za każde rozpoczęte 1,0km odległości transportu;
- pozycje 19 d.1.1-
20 d.1.1 zostały wycenione w sposób porównywalny z konkurencją,
pomimo że podstawy wyceny się nie zmieniły. Wskazuje to jednoznacznie na
niedoszacowanie pozostałych pozycji;
- pozycje 22 d. 1.1-
30 d.1.1 dotyczą zasypywania wykopów wraz z zagęszczeniem do
Js=0,97.
W tej pozycji winien znaleźć się też koszt demontażu umocnienia wraz z kolejnymi
warstwami zasypki (techno
logia prowadzenia robót). Tymczasem cena tych zagregowanych
pozycji wynosi 3,30 zł i jest niższa niż cena dodatkowego zagęszczenia ujętego w poz. 33
d.1.1,
dotyczącego tylko i wyłącznie zagęszczenia zasypki po wykopach ręcznych (ukazują
to obliczenia zawarte w przedmiarze z
amawiającego). Zatem, samo zagęszczenie (jedna
czynność) jest droższe niż zasypanie, zagęszczenie i demontaż umocnienia wykopu (praca
koparki, ludzi), co nie odpowiada rzeczywistym i faktycznym kosztom;
- pozycje 34 d. 1.1-35 d.1.1 dotyc
zą dowozu urobku wykopanego w ramach wcześniejszych
pozycji z tymczasowego odkładu - grunt rodzimy. W stosunku do cen konkurentów cena
zł jest jednakowa dla wszystkich pozycji i kilkakrotnie niższa, co nie znajduje
uzasadnienia w faktycznie ponoszonych kosztach;
- pozycje 37 d.1.1-
40 d.1.1 dotyczą wykonania umocnień wykopów ręcznych. W stosunku
do
cen konkurentów cena 0,55 zł jest jednakowa dla wszystkich pozycji i kilkakrotnie niższa;
- pozycje 43 d. 1.2-44 d.1.2 - wykonanie podsypki
z pospółki i piasku. Cena jednakowa
zł/m3, zaś pozycje te obejmują inny materiał, co nie uzasadnia zastosowania takiej
samej ceny;
- pozycja 64 d.1.2 -
cena średnia arytmetyczna konkurencji studni DN1000 jest o 1000,00 zł
wyższa. Cena studni DN1000 dla kanalizacji sanitarnej w poz. 37 d.1.6 wynosi 4 299,83 zł.
Nie
ma zatem uzasadnienia dla różnicy 1500 zł dla studni DN1000 w przypadku kanalizacji
deszczowej;
- pozycja 66 d.1.2 -
cena średnia arytmetyczna cen konkurencji jest o 1 500,00 zł wyższa;
- pozycje 77 d.2.1-
79 d.2.1 dotyczą wykonywania wykopów bez umocnienia. W stosunku
do
cen u konkurencji cena 4,40 zł jest kilkukrotnie niższa i jest identyczna jak cena pozycji
zagregowanych 1 d.1.1-14 d.1.1,
które z założenia powinny w cenie ujmować koszt kilku
czynności;
- pozycje 80 d.2.1-
81 d.2.1 dotyczą odwozu urobku wykopanego w ramach wcześniejszych
pozycji. W stosunku do cen u konkurencji cena 2,75 zł jest jednakowa dla wszystkich pozycji
i kilkuk
rotnie niższa niż w konkurentów;
- pozycje 90 d.2.1-
92 d.2.1 dotyczą wykonania umocnień wykopów. W stosunku do cen
konkurentów cena 0,55 zł jest jednakowa dla wszystkich pozycji i kilkukrotnie niższa;
- pozycja 115 d.3.1 dotyczy wykonania wykopu wraz odwozem do 1 km. Cena jest
identyczna jak zagregowanych pozycji 1 d.1.1-14 d.1.1
, dla których koszt odwozu został
ujęty oddzielnie w poz. 15 d.1.1-17 d.1.1;
p
ozycja 118 d.3.1 dotyczy wykonania umocnienia za pomocą grodzic. Cena jest
wielokrotnie niższa niż u konkurentów i nie ma nic wspólnego z ceną rynkową;
- pozycje 134 d.4.1-
137 d.4.1 dotyczą zapłukania igłofiltrów do odwodnienia wykopu.
W
stosunku do cen u konkurencji cena 5,50 zł jest kilkakrotnie niższa. Rynkowe ceny
za
wynajem pompy z zestawem igłofiltrów są wyższe niż zaoferowana cena 5,50 zł. Doliczyć
należy koszt usługi zapłukania, na który składa się montaż i demontaż igłofiltrów i który też
jest wyższy niż zaoferowane 5,50 zł;
- pozycja 140 d.4.1 dotyczy koszt
u pracy pompy do zestawu igłofiltrów. Odwołujący podał,
że nie są mu znane pompy, które spalają mniej niż 1 litr ropy na godzinę;
- pozycja 141 d.5.1 dotyczy wykonania wykopu wraz odwozem do 1 km. Cena jest
identyczna jak zagregowanych pozycji 1 d. 1.1-14 d.1.1
, dla których koszt odwozu został
ujęty oddzielnie w poz. 15 d.1.1-18 d.1.1;
- pozycje 144 d.5.1-145 d.5.1 do
tyczą dowozu urobku wykopanego w ramach
wcześniejszych pozycji z tymczasowego odkładu - grunt rodzimy. W stosunku do cen
konkurentów cena 2,75zł jest jednakowa dla wszystkich pozycji i kilkakrotnie niższa;
- pozycje 147 d.5.1-148 d.5.
1 dotyczą wykonania umocnień wykopów. W stosunku do cen
u
konkurencji cena 0,55 zł jest jednakowa dla wszystkich pozycji i kilkakrotnie niższa;
- pozycje 149 d.5.1-
156 d.5.1 dotyczą demontaży rur, studni wylotów betonowych. W
stosunku do cen konkurentów ceny są kilkukrotnie niższe. Dodatkowo, powinny zawierać
koszty utylizacji i opłat na rzecz środowiska, co nie mieści się w zaoferowanych stawkach;
- p
ozycja 157 d.5.1 dotyczy odwozu materiałów z demontażu. W stosunku do cen
konkurentów cena 2,75 zł jest kilkukrotnie niższa.
Odwołujący zauważył, że w ramach tej samej branży wartość realizacji przepustu
wykonywanego siłami własnymi, co miało wpływać na obniżenie ceny) została wyceniona
na poziomie porównywalnym z konkurentami, wręcz od niektórych wyższym. Tym samym,
po stronie wykonawcy STRABAG
nie występowały żadne szczególne okoliczności
uzasadniające obniżenie ceny, co dodatkowo potwierdza nierealność i zaniżony charakter
wyceny branży sanitarnej w zakresie kanalizacji deszczowej, która wykonywana jest siłami
podwykonawców (koszty te powinny być odpowiednio wyższe).
Zdaniem odwołującego
z
aniżone są także ceny w pozycjach Branża sanitarna –
sieć wodociągowa wraz z przyłączami, tj.:
- p
ozycja 11 d.1.3 dotyczy wykonania wykopów z transportem urobku na 10km. W kanale
deszczowym dodatek za 1km
wynosi 2,75 zł. Roboty dotyczą tej samej ulicy, zatem koszt
transport urobku na 10
km, gdzie charakter robót jest taki sam, powinien być oparty na takich
samych zasadach (w konsekwencji wyższy). Zaniżenie ceny nie jest więc uzasadnione,
ponieważ zasady wyceniania pozycji o podobnym charakterze powinny być jednolite.
Cena
13,53 zł jest dużo niższa niż u konkurentów, co dowodzi jej oczywistego zaniżenia
w
zględem rzeczywistych kosztów;
- p
ozycja 14 d.1.3 dotyczy wykonania umocnień wykopów. W stosunku do cen konkurentów
cena 0
,55 zł jest kilkakrotnie niższa;
- pozycja 18 d.1.3 dotyczy dowozu ur
obku z tymczasowego odkładu z 10km - grunt z
odwozu. W stosunku
do cen konkurentów cena 9,02 zł jest kilkukrotnie niższa.
Odwołujący podniósł również, że zgodnie z treścią oferty (i wyjaśnień) ww. zakres
będzie realizowany przez podwykonawców. Z powszechnie dostępnych informacji nie
wynika, aby wskazani p
odwykonawcy posiadali doświadczenie w wykonywaniu kanalizacji
DN1200 czy magistrali wodociągowej DN600. Taki poziom zaniżenia świadczy, lub co
najmniej może świadczyć, także o niedopełnieniu wymagań w zakresie zatrudnienia
pracowników na podstawie umów o pracę w przypadku ww. podwykonawców, co jest
elementem obligatoryjnym SIWZ.
Odwołujący wskazał, że przykładowe powyższe zestawienie pokazuje,
iż wykonawca STRABAG dokonuje zaniżenia cen jednostkowych na poszczególnych
pozycjach kosztorysu, a w
yceny nie są adekwatne do przedmiotu wycenianych robót,
ani nie
zachodzą żadne okoliczności specyficzne dla tego wykonawcy, które taką wycenę by
uzasadniały. Skutkiem tego jest zaniżenie wartości oferty w poszczególnych branżach
stanowiących istotne składowe ceny oferty, w tym szczególnie rażące zaniżenie wyceny
branży sanitarnej - kanalizacji deszczowej, co skutkuje łącznym zaniżeniem ceny oferty.
Odwołujący zwrócił uwagę, że w przypadku wynagrodzenia kosztorysowego ma to istotne
znaczenie z uwagi na sposób rozliczenia, ale także porównywalność ofert. Pozostaje to
także w sprzeczności ze wskazanym przez zamawiającego sposobem obliczenia ceny,
albowiem z
amawiający jasno wymagał, że w celu określenia ceny ofertowej za przedmiot
zamówienia wykonawca powinien opracować uproszczony kosztorys na podstawie
przedmiarów robót, dokumentacji projektowej oraz Specyfikacji technicznych wykonania i
odbioru robót oraz zestawienia kosztów zadania (załącznik nr 1A do SIWZ). Za podstawę
oceny ofert w kryterium ceny z
amawiający przyjmował cenę oferty brutto wskazaną w
formularzu ofertowym obliczoną zgodnie z przedstawionymi kosztorysami ofertowymi oraz
zestawieniami kosztów zadania. W cenie miały być uwzględnione wszystkie koszty
realizacyjne, a koszty te
musiały być skalkulowane na zasadach realnych, z uwzględnieniem
wszystk
ich wymagań SIWZ. Oferta STRABAG wymagań tych nie spełnia z uwagi na
nieuzasadnione zaniżenie wyceny, w szczególności w zakresie branży sanitarnej -
kanalizacji deszczowej, ale także sieci wodociągowej i przyłączy, co powinno skutkować
odrzuceniem oferty.
Zamawiający takiej czynności zaniechał, co stanowi naruszenie
wskazanych w odwołaniu przepisów Pzp.
Zamawiający w dniu 23 października 2020 roku przekazał wykonawcom – drogą
elektroniczną - kopię odwołania.
Pismem z dnia
26 października 2020 roku wykonawca STRABAG Sp. z o.o. z
siedzibą w Pruszkowie (zwany dalej: „przystępującym” bądź „STRABAG”) zgłosił
przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego.
Izba
stwierdziła skuteczność przystąpienia wobec spełnienia wymogów określonych
w art. 185 ust. 2 Pzp i
dopuściła ww. wykonawcę do udziału w postępowaniu odwoławczym
po stronie zamawiającego w charakterze uczestnika postępowania.
W dniu 3 listopada
2020 roku zamawiający – drogą elektroniczną - przekazał
Prezesowi Krajowej Izby Odwoławczej odpowiedź na odwołanie wraz z dowodami wnosząc
o
oddalenie odwołania w całości (odpowiedź na odwołanie w formie pisemnej o tożsamej
treści została złożona przez zamawiającego na posiedzeniu Izby z udziałem stron i
uczestników postępowania odwoławczego w dniu 4 listopada 2020 roku).
Ponadto, w toku posiedzenia
Izby z udziałem stron i uczestników postępowania
odwoławczego w dniu 4 listopada 2020 roku, przystępujący złożył pisemne stanowisko
w sprawie wraz z dowodami
, wnosząc o oddalenie odwołania w całości (pismo datowane
na
dzień 3 listopada 2020 roku). W piśmie tym przystępujący dodatkowo wskazywał,
że z uwagi na to, że zamawiający w dniu 3 listopada 2020 roku unieważnił czynność badania
i oceny ofert, w tym
podjął czynność zaniechaną polegającą na odrzuceniu oferty
odwołującego, a także dokonał powtórzenia czynności badania i oceny ofert, to odwołujący
nie posiada interesu w
rozpatrzeniu odwołania.
Także, w toku posiedzenia Izby z udziałem stron i uczestników postępowania
odwoławczego w dniu 4 listopada 2020 roku, odwołujący złożył pismo procesowe,
zawierające uzupełnienie argumentacji w zakresie zarzutów podnoszonych w odwołaniu,
odnosząc się do poszczególnych pozycji kosztorysu załączonego do oferty przystępującego.
W trakcie rozprawy strony i przystępujący podtrzymali swoje stanowiska.
Po przeprowadzeniu rozpraw
y z udziałem stron i uczestnika postępowania
odwoławczego, na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego
oraz
oświadczeń i stanowisk stron i uczestnika postępowania, Krajowa Izba
Odwoławcza ustaliła i zważyła, co następuje:
Izba ustaliła, iż nie została wypełniona żadna z przesłanek skutkujących odrzuceniem
odwołania na podstawie art. 189 ust. 2 ustawy Pzp.
Ponadto,
Izba uznała, iż odwołujący wykazał interes w uzyskaniu zamówienia
oraz
możliwość
poniesienia
szkody
w
związku
z
ewentualnym
naruszeniem
przez z
amawiającego przepisów ustawy Pzp, czym wypełnił materialnoprawne przesłanki
dopuszczalności odwołania, o których mowa w art. 179 ust. 1 Pzp.
Izba
uznała, że okoliczność, iż w dniu 3 listopada 2020 roku zamawiający dokonał
czynności unieważnienia czynności oceny i badania ofert, a także podjął czynność nową
badania i oceny ofert, w ramach której dokonał odrzucenia oferty odwołującego oraz
utrzymał wybór oferty najkorzystniejszej – złożonej przez wykonawcę STRABAG Sp. z o.o. –
pozostaje bez wpływu na kwestię oceny interesu odwołującego, o którym mowa w art. 179
ust. 1 Pzp, a
który ocenia się na dzień wniesienia odwołania.
Izba dopuściła i przeprowadziła dowody z dokumentacji postępowania przekazanej
przez zamawiającego, a także z dokumentów przedłożonych przez strony i uczestnika
postępowania odwoławczego, tj.:
kosztorysu ofertowego odwołującego w branży sanitarnej – sieć kanalizacji deszczowej
złożonego w postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego w sierpniu br. na
„Rozbudowę Al. Tysiąclecia PP w Białymstoku”;
kosztorysu ofertowego odwołującego w branży sanitarnej złożonego w postępowaniu
prowadzonym przez zamawiającego w sierpniu br. na „Budowę ul. Mickiewicza
w
Białymstoku”;
oferty handlowej z dnia 27.10.2020 r. na wynajem koparko ładowarki firmy CAT;
oferty najmu koparki kołowej Liebherr z dnia 29.10.2020 r.;
oferty handlowej dot. wynajmu samochodu ciężarowego oraz koparek z dnia 27.10.2020 r.;
oświadczenia K. B., prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą „Usługi Drogowe K.
B.
” z dnia 30.10.2020 r. dot. wykonania robót budowalnych w przedmiotowym postępowaniu;
oświadczenia K. S., prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą „Przedsiębiorstwo
Produkcyjno-Handlowo-
Usługowe Trans-Kaps K. S.” z dnia 30.10.2020 r. dot. wykonania
robót budowalnych w przedmiotowym postępowaniu;
szczegółowych kosztorysów skalkulowanych dla odwołującego oraz przystępującego
w oparciu o KNN
R, a dot. wykonania robót w ramach przedmiotowego postępowania.
Natomiast,
Izba nie uwzględniła wniosku zamawiającego o przeprowadzenie dowodu
z cenników ogólnodostępnych 1 m rury o średnicy 800, z uwagi na to, że był on
wnioskowany na
okoliczność dotyczącą oferty odwołującego, która nie była objęta zarzutami
odwołania.
Skład orzekający Izby wziął pod uwagę również stanowiska i oświadczenia stron
i
uczestnika postępowania odwoławczego złożone w pismach procesowych oraz ustnie
do
protokołu posiedzenia i rozprawy w dniu 4 listopada 2020 roku.
Izba ustaliła, co następuje:
Przedmiotem zamówienia jest: Rozbudowa ul. Depowej w Białymstoku wraz z
budową/przebudową niezbędnej infrastruktury technicznej.
Zgodnie z Rozdziałem XVIII Opis sposobu obliczenia ceny punkt 2 SIWZ:
„W celu określenia ceny ofertowej za przedmiot zamówienia Wykonawca winien opracować
uproszczony kosztorys ofertowy na
podstawie przedmiarów robót, dokumentacji projektowej
oraz Specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót oraz zestawienia kosztów zadania
(załączniki nr 1A do SIWZ). Zamawiający wymaga, aby opisy poszczególnych pozycji
były identyczne z tymi, jakie są w przedmiarach robót zamieszczonych na stronie
internetowej zamawiającego w wersji elektronicznej, chyba że zmiana wynika z udzielonych
odpowiedzi bądź zastosowania materiałów i rozwiązań równoważnych”.
Wartość zamówienia została ustalona na podstawie kosztorysów inwestorskich
i wynosi: 16 635
941,29 zł, zaś powiększona o należy podatek od towarów i usług –
zł.
W przedmiotowym
postępowaniu zostało złożonych 7 ofert opiewających kolejno
na kwoty: 1) 17 491
637,09 zł; 2) 12 773 439,31 zł; 3) 12 323 506,71 zł; 4) 11 973 062,88 zł;
816,63 zł; 6) 11 494 854,14 zł – oferta odwołującego; 7) 9 696 444,33 zł – oferta
przystępującego.
Zamawiający – pismem z dnia 29 września 2020 roku – działając na podstawie
art. 90 ust. 1a pkt 1 Pzp
wezwał wykonawcę STRABAG do udzielenia wyjaśnień,
w tym
złożenia dowodów, dotyczących sposobu wyliczenia ceny ofertowej, w szczególności
w
zakresie określonym w art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, wskazując, że cena oferty jest niższa
co
najmniej o 30 % od wartości szacunkowej zamówienia powiększonej o należny podatek
od
towarów i usług.
Podobne wezwanie zamawiający wystosował do dwóch pozostałych wykonawców,
którzy złożyli oferty w tym postępowaniu oraz wyrazili zgodę na przedłużenie terminu
związania ofertą (tj. do odwołującego oraz do PROBET Firma Drogowa J.A. Ch.). Odnośnie
pozostałych czterech wykonawców, którzy nie wyrazili zgody na przedłużenie terminu
związania ofertą, komisja przetargowa stwierdziła, że ich oferty zostaną odrzucone
na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 7a) Pzp.
Wykonawca STRABAG pismem z dnia 5 października 2020 roku złożył obszerne
wyjaśnienia dotyczące zaoferowanej ceny. Wykonawca ten w swojej argumentacji odwoływał
się m.in. do cen pozostałych ofert, wskazując, że wartość realna zamówienia znacznie
odbiega od wartości szacunkowej zamówienia. W dalszej kolejności wskazywał na
poszczególne elementy mające wpływ na wysokość zaoferowanej ceny. Wykonawca
STRABAG zwracał uwagę, iż otrzymał dwie oferty różnych podmiotów na prace związane z
wykonaniem robót drogowych i robót sanitarnych (ofertę podwykonawcy – K. B.,
prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą „Usługi Drogowe K. B.” oraz ofertę K. S.,
prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą „P.P.H.U. Trans-Kaps K. S.”), a także, że
otrzymał oferty złożone przez inne podmioty na prace związane z wykonaniem robót
telekomunikacyjnych, oświetlenia oraz wykonaniem kolizji PGE. Do wyjaśnień zostały
załączone ww. oferty. Ponadto, wykonawca STRABAG powoływał się również na to, że
prace nawierzchniowe
– roboty bitumiczne i prace związane z budową przepustu na cieku
Bażantarka wykona własnymi siłami, co pozwoli mu obniżyć koszty (z uwagi na ceny na
materiały oraz posiadany sprzęt i personel) i załączył dowód dot. cen asfaltu. W ramach
wyjaśnień wykonawca powoływał się również na doskonałą sytuację finansową, załączając
wskaźniki finansowe. Kolejnym elementem mającym wpływ na zaoferowaną cenę miało być
pozyskanie większych rabatów z uwagi na własną pozycję w branży budowlanej (ceny ok. 5-
10% niższe od wyjściowych), a także zakup materiałów dla podwykonawców, czy też
dostarczenie im
sprzętu. Wykonawca STRABAG powoływał się również na własne zaplecze
sprzętowe i organizacyjne, a także na znajomość rynku lokalnego i jego uwarunkowań
(wskazał na kontrakty realizowane na tym rynku). Podkreślał kwestię optymalizacji
zatrudnienia (przy czym przedstawił jako dowód strukturę zatrudnienia) oraz centralizacji
obsługi finansowo-księgowej i prawnej. Ponadto, wskazywał na posiadanie własnej wytwórni
mas bitumicznych oraz kopalni, jak również na długi termin wykonania robót, pozwalający na
dostosowanie się do bieżących okoliczności. Wykonawca STRABAG wskazał, też, że wobec
nieokreślenia przez zamawiającego szczegółowego zakresu w jakim udzielone mają być
wyjaśnienia, jest gotów je uzupełnić, gdyby zostały uznane przez zamawiającego
za
niewystarczające. Część dowodów załączonych do wyjaśnień, tj.: oferty podwykonawców,
wsk
aźniki finansowe, instrukcje maszyn, wykaz pojazdów, struktura zatrudnienia
wraz z
średniorocznym zatrudnieniem, certyfikaty, zostały objęte zastrzeżeniem tajemnicy
przedsiębiorstwa.
Izba zważyła, co następuje:
Zgodnie z art. 89 ust. 1 pkt 2, 4 i 6 Pzp: z
amawiający odrzuca ofertę, jeżeli:
jej treść nie odpowiada treści specyfikacji istotnych warunków zamówienia,
z
zastrzeżeniem art. 87 ust. 2 pkt 3;
zawiera rażąco niską cenę lub koszt w stosunku do przedmiotu zamówienia;
zawiera błędy w obliczeniu ceny lub kosztu.
Stosownie do art. 90 ust. 1, 1a pkt 1), 2 i 3 Pzp:
Jeżeli zaoferowana cena lub koszt, lub ich istotne części składowe, wydają się rażąco
niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia i budzą wątpliwości zamawiającego co do
możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi
przez
zamawiającego lub wynikającymi z odrębnych przepisów, zamawiający zwraca się
o
udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie dowodów, dotyczących wyliczenia ceny lub kosztu,
w
szczególności w zakresie:
oszczędności metody wykonania zamówienia, wybranych rozwiązań technicznych,
wyjątkowo sprzyjających warunków wykonywania zamówienia dostępnych dla wykonawcy,
oryginalności projektu wykonawcy, kosztów pracy, których wartość przyjęta do ustalenia
ceny nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki
godzinowej, ustalonych
na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r.
o
minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. z 2018 r. poz. 2177);
2) pomocy publicznej udzielonej na pods
tawie odrębnych przepisów;
wynikającym z przepisów prawa pracy i przepisów o zabezpieczeniu społecznym,
obowiązujących w miejscu, w którym realizowane jest zamówienie;
wynikającym z przepisów prawa ochrony środowiska;
powierzenia wykonania części zamówienia podwykonawcy.
1a. W przypadku gdy cena całkowita oferty jest niższa o co najmniej 30% od:
wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług, ustalonej przed
wszczęciem postępowania zgodnie z art. 35 ust. 1 i 2 lub średniej arytmetycznej cen
wszystkich złożonych ofert, zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, o których mowa
w ust.
1, chyba że rozbieżność wynika z okoliczności oczywistych, które nie wymagają
wyjaśnienia;
Obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny lub kosztu spoczywa
na wykonawcy.
Zamawiający odrzuca ofertę wykonawcy, który nie udzielił wyjaśnień lub jeżeli dokonana
ocena wyjaśnień wraz ze złożonymi dowodami potwierdza, że oferta zawiera rażąco niską
cenę lub koszt w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Z kolei rozkład ciężaru dowodu wynika z art. 190 ust. 1 i 1a Pzp.
Przepis art. 190 us
t. 1 Pzp określa generalną zasadę dotyczącą wskazywania
dowodów w postępowaniu odwoławczym i stanowi, iż: strony i uczestnicy postępowania
odwoławczego są obowiązani wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których
wywodzą skutki prawne. Dowody na poparcie swoich twierdzeń lub odparcie twierdzeń
strony przeciwnej strony i
uczestnicy postępowania odwoławczego mogą przedstawiać aż do
zamknięcia rozprawy.
Natomiast, w zakresie twierdzeń, iż oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny, zgodnie
z art. 190 ust. 1a
pkt 1) Pzp, ciężar dowodu spoczywa na wykonawcy, który ją złożył,
jeżeli jest stroną albo uczestnikiem postępowania odwoławczego.
W ocenie Izby nie potwierdziły się zarzuty podnoszone przez odwołującego.
Tytułem wstępu należy zauważyć, co też podkreślane jest w orzecznictwie, iż za
rażąco niską cenę należy uznać taką cenę, która jest niewiarygodna dla wykonania
przedmiotu zamówienia i jest całkowicie oderwana od realiów rynkowych. Ocena tej
okoliczności powinna być dokonana z uwzględnieniem przedmiotu zamówienia, jego
specyfiki i towarzyszących mu realiów rynkowych, w oparciu o dostępne zamawiającemu
informacje, które uzyskał w wyniku przedstawienia przez wezwanego wykonawcę wyjaśnień.
Wykonawca zaś winien podać zamawiającemu wszystkie informacje dotyczące kalkulacji
zaoferowanej ceny, w tym informacje dotyczące sposobu kalkulacji, uwarunkowań w jakich
dokonywał kalkulacji, szczególnych przesłanek warunkujących przyjęty sposób kalkulacji
oraz innych istotnych elementów mających wpływ na wysokość zaoferowanej ceny, jak np.
korzystne upusty, sprzyjające warunki finansowe, uzyskane specjalne oferty, a dowodzące
możliwości zaoferowania ceny obniżonej w stosunku do wartości zamówienia. Wyjaśnienia
wykonawcy
wraz z załączonymi dowodami odnoszące się do elementów cenotwórczych
oferty
powinny umożliwić zamawiającemu podjęcie decyzji, co do przyjęcia bądź odrzucenia
oferty
. Podkreślenia wymaga, że zamawiający informacje dotyczące indywidualnych
elementów kalkulacji danej ceny, jak również okoliczności, które wpływają na daną kalkulację
uzyskuje od
danego wykonawcy w wyniku wezwania do złożenia wyjaśnień w określonym
przez z
amawiającego terminie. Tym samym, wykonawca składający wyjaśnienia
z
amawiającemu, winien wskazać wszystkie okoliczności, które stanowiły podstawę
dokonanej wyceny. Wyjaśnienia winny być jasne, konkretne i spójne. Winny być adekwatne
do
przedmiotu zamówienia, uwzględniać jego założenia oraz specyfikę właściwą np. dla
danej branży. Ponadto winny wskazywać okoliczności i podstawę obniżenia
przez
wykonawcę ceny w stosunku do przedmiotu zamówienia.
W ocenie Izby,
wyjaśnienia złożone przez wykonawcę STRABAG wraz z załączonymi
dowodam
i pozwalają na odparcie zarzutów odwołującego, a dotyczących zaniechania
odrzucenia
oferty tego wykonawcy z uwagi na to, że zawiera rażąco niską cenę.
Wyjaśnienia złożone przez wykonawcę STRABAG mają charakter rzeczowy,
wyczerpujący i przekonywujący, znajdujący oparcie w załączonych do nich dowodach
(częściowo
zastrzeżonych
jako
stanowiących
tajemnicę
przedsiębiorstwa).
Wbrew
twierdzeniom odwołującego nie pozostają w sprzeczności z treścią złożonej oferty,
w
tym z informacją o zakresie samodzielnego wykonania zamówienia i kosztorysem
załączonym do oferty oraz do wyjaśnień.
Odwołujący swoją argumentację w zakresie rażąco niskiej ceny zasadniczo oparł
na kwestionowaniu ceny zaoferowanej za wykonanie kanalizacji deszczowej i sieci
wodociągowej, które w jego ocenie zostały znacznie zaniżone w stosunku do wartości
rynkowej oraz do wymagań wynikających z SIWZ i pozostają w zdecydowanej rozbieżności
z
pozostałymi ofertami. Odwołujący podnosił, że przystępujący nie przedstawił wiarygodnego
wyjaśnienia zaoferowanych cen w tym zakresie.
Z taką argumentację nie sposób się zgodzić. Wykonawca STRABAG załączył bowiem
do wyjaśnień oferty dwóch różnych podwykonawców, zawierające szczegółową kalkulację,
m.in. w
zakresie wykonania robót w ramach branż, co do których wycenę kwestionował
odwołujący (wskazując, że są to kluczowe elementy składowe ceny oferty i na nich opierał
swoje wywody odnośnie rażąco niskiej ceny). Przedstawione dowody, tj. oferty
podwykonawców, potwierdzają prawidłowość kalkulacji ceny oferty wykonawcy STRABAG
w tym zakresie. Nie
ma żadnych podstaw do tego, aby je kwestionować, w szczególności
z
uwagi na fakt, iż nie byli wskazani w ofercie (wykonawca podał w ofercie: „Prace objęte
zamówieniem przy udziale podwykonawców. Wszystkie roboty z wyłączeniem robót
bitumicznych. Podwykonawcy nie są znani na etapie składania oferty”), a także z uwagi
na
fakt, że w treści wyjaśnień nie został doprecyzowany zakres prac tych podwykonawców -
co podnosił odwołujący. Przede wszystkim, podnieść należy, że wykonawca nie miał
obowiązku wskazania podwykonawców na etapie składania ofert (określił jedynie zakres
robót jaki zamierza powierzyć podwykonawcom, tj. wszystkie za wyjątkiem robót
bitumicznych). Słusznie podnosił zamawiający, że wstępne rozeznanie rynku i pozyskanie w
tym celu ofert nie zobowiązuje jeszcze wykonawcy do zawarcia umów o podwykonawstwo z
tymi oferentami. Zlecenie danego zakresu robót nie jest obowiązkiem wykonawcy i może on
sam później zdecydować o jego realizacji własnymi siłami bądź powierzyć je także innemu
podwykonawcy. Kalkulacja oparta zaś na wycenie potencjalnych podwykonawców nie
determinuje podwykonawstwa na etapie realizacji inwestycji.
Wiążąca będzie dopiero umowa
o podwykonawstwo.
Natomiast pozyskane oferty jak najbardziej pozwalają na wykazanie
prawidłowości dokonanej kalkulacji ceny oferty (jej rynkowego charakteru) w zakresie w
jakim pokrywa się z tymi ofertami. Wskazanie w ofercie, iż podwykonawcy nie są znani na
etapie składania ofert, nie oznacza, że nie przedstawili oni własnych ofert przed złożeniem
oferty przez wykonawcę, a jedynie, że wykonawca nie zdecydował ostatecznie czy i jaki
zakres robót powierzy do wykonania w ramach podwykonawstwa tym podmiotom. Należy
podkreślić, że wykonawca STRABAG dysponował dwiema różnymi ofertami (opartymi o
szczegółowe kalkulacje) podmiotów wskazanych w wyjaśnieniach rażąco niskiej ceny na
realizację robót w ramach robót przygotowawczych, budowy i przebudowy sieci kanalizacji
sanitarnej, sieci
wodociągowej, budowy kanału deszczowego i te oferty, jako dowody, zostały
załączone do wyjaśnień.
Podnoszona przez odwołującego w toku rozprawy kwestia braku doświadczenia
podmiotów w danej branży (sieci wodociągowe, kanalizacja deszczowa), których oferty
zostały przedstawione przez STRABAG, jako dowód prawidłowości kalkulacji ceny oferty, nie
została w żaden sposób udowodniona, ani też nie zostało wykazane w jaki sposób miałoby
się to przekładać na nierzetelność sporządzonej oferty.
W pozostałym zakresie treść złożonych wyjaśnień także – wbrew twierdzeniom
odwołującego – jest przekonująca, w tym argumentacja dotycząca pozycji rynkowej
przystępującego i związanych z nią możliwości negocjacyjnych i możliwości uzyskania
korzystnych rabatów cenowych na materiały, także argumentacja dotycząca posiadanego
sprzętu, jak i oszczędności związanych z udostępnianiem materiałów i sprzętu
podwykonawcom.
W konsekwencji Izba uznała, że zamawiający w sposób prawidłowy dokonał oceny
wyjaśnień złożonych przez wykonawcę STRABAG, uznając, iż złożone wyjaśnienia
potwierdzają, iż oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny w stosunku do przedmiotu
zamówienia.
Odnośnie twierdzeń odwołującego kwestionujących kalkulację poszczególnych pozycji
kosztorysu przystępującego, załączonego do oferty, należy zauważyć, że wycena tych
pozycji znajduje
swoje odzwierciedlenie w załączonych do wyjaśnień ofertach
podwykona
wców, a nadto, jak słusznie zauważył zamawiający – część z tych pozycji inni
wykonawcy składający oferty w tym postępowaniu wycenili nawet niżej niż wykonawca
STRABAG.
Ponadto, stwierdzić należy, że przedstawione przez odwołującego w toku rozprawy
koszto
rysy szczegółowe oparte o założenia KNNR, a sporządzone dla odwołującego
i
przystępującego, są w ocenie Izby niemiarodajne, z uwagi na to, że nie uwzględniają
specyfiki przystępującego.
W ocenie Izby nie potwierdziły się również zarzuty zaniechania odrzucenia oferty
STRABAG pomimo, że podlega ona odrzuceniu z uwagi na sprzeczność jej treści z SIWZ
oraz,
z uwagi na to, że zawiera błąd w obliczeniu ceny.
Zdaniem odwołującego oferta wykonawcy STRABAG podlega odrzuceniu z uwagi
na
sprzeczność jej treści z SIWZ, tj. sporządzenie kosztorysu ofertowego bez uwzględnienia
wszystkich kosztów wynikających z wymagań SIWZ, opartego na realnych i rynkowych
warunkach, oferując wykonanie zamówienia za cenę rażąco niską.
Ponadto, oferta według odwołującego podlega odrzuceniu, ponieważ jest obarczona
błędem w obliczeniu ceny, gdyż wykonawca sporządził kosztorys ofertowy stanowiący
podstawę obliczenia ceny i dokonał obliczenia ceny w sposób sprzeczny z wymaganiami
SIWZ, w szczególności dokonał zaniżenia cen jednostkowych w kosztorysie ofertowym.
W zakresie zarzutów opartych na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 i 6 Pzp ciężar dowodu
spoczywa na odwołującym. Odwołujący, oprócz swoich twierdzeń, w powyższym zakresie
nie
przedstawił żadnych dowodów. Za takie nie można uznać przykładowe kalkulacje oparte
o
KNNR, które nie uwzględniają specyfiki danego wykonawcy. Ponadto, odwołujący
nie
sprecyzował też zarzutu w tym zakresie, tj. nie sprecyzował w jakim zakresie oferta
złożona przez przystępującego jest sprzeczna z wymaganiami wynikającymi z SIWZ,
poza
ogólnym stwierdzeniem, że w cenie miały być uwzględnione wszystkie koszty
realizacyjne, a koszty te
musiały być skalkulowane na zasadach realnych, z uwzględnieniem
wszystkich wymagań SIWZ. Według odwołującego, oferta STRABAG wymagań tych
ie
spełnia z uwagi na nieuzasadnione zaniżenie wyceny, w szczególności w zakresie branży
sanitarnej -
kanalizacji deszczowej, ale także sieci wodociągowej i przyłączy.
Nawet z
argumentacji odwołującego przedstawionej odnośnie poszczególnych pozycji
kosztorysu, trudno wywieść, jakie konkretne okoliczności miałyby uzasadniać zarzut oparty
na
podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 Pzp. Całość argumentacji referuje do nieuzasadnionego
zaniżenia ceny oferty, wynikającego z nieuwzględnienia wszystkich kosztów, co jak zostało
wyżej wskazane, jest nieuzasadnione.
Także zarzut dotyczący błędu w obliczeniu ceny nie został sprecyzowany, a tym
bardziej udowodniony.
Z kolei wyjaśnienia złożone przez wykonawcę STRABAG w odpowiedzi na wezwanie
zamawiającego wraz z załączonymi dowodami, potwierdzają, że kosztorys ofertowy został
sporządzony rzetelnie i jest oparty na realnych założeniach.
W konsekwencji nie potwierdził się również zarzut naruszenia art. 7 ust. 1 i 3 Pzp.
Mając powyższe na względzie Izba postanowiła w całości oddalić odwołanie
i na podstawie art. 192 ust. 1 ustawy Pzp
orzekła jak w sentencji.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosownie do jego wyniku
na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 ustawy Pzp oraz na podstawie
§ 3 pkt 1 w zw. z § 5 ust. 4
Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości
i
sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 972 ze zm.).
Przewodniczący: ……………………………….………