Sygn. akt: KIO 208/21
KIO 213/21
WYROK
z dnia 18 lutego 2021 r.
Krajowa Izba Odwoławcza – w składzie:
Przewodniczący: Anna Osiecka
Protokolant:
Piotr Kur
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 lutego 2021 r., w Warszawie,
odwołań wniesionych
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej:
A.
w dniu 18
stycznia 2021 r. przez wykonawcę FlexiPower Group Spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka Komandytowa z siedzibą w Pabianicach,
B.
w dniu
18 stycznia 2021 r. przez wykonawcę J. S. prowadzącą działalność
gospodarczą pod firmą JSB Construction PPHU J. S. z siedzibą w Baninie
w postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego Gminę Miejską Rumia
orzeka:
Umarza postępowanie odwoławcze co do zarzutu wskazanego w pkt V
odwołania
wykonawcy
FlexiPower
Group
Spółka
z
ograniczoną
odpowiedzialnością Spółka Komandytowa z siedzibą w Pabianicach wobec
wycofania przez Odwołującego wyżej wskazanego zarzutu.
Uwzględnia odwołanie wniesione przez wykonawcę FlexiPower Group Spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka Komandytowa z siedzibą
w Pabianicach w zakresie zarzutu odrzucenia jego oferty na podstawie
art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo zamówień publicznych i nakazuje
zamawiającemu: unieważnienie czynności wyboru oferty najkorzystniejszej,
unieważnienie czynności odrzucenia oferty wykonawcy FlexiPower Group
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka Komandytowa z siedzibą
w Pabianicach oraz
powtórzenie czynności badania i oceny ofert.
Pozostałe zarzuty odwołania uznaje za nieuzasadnione.
4. Oddal
a odwołanie wniesione przez wykonawcę J. S. prowadzącą działalność
gospodarczą
pod
firmą
JSB
Construction
PPHU
J.
S.
z siedzibą w Baninie.
5. Kosztami
postępowania odwoławczego w sprawie o sygn. akt KIO 208/21 obciąża
zamawiającego Gminę Miejską Rumia w części 1/3 oraz wykonawcę FlexiPower
Group Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka Komandytowa
z siedzibą w Pabianicach w części 2/3 i:
zalicza w
poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 22 200 zł 00 gr
(słownie: dwadzieścia dwa tysiące dwieście złotych zero groszy) stanowiącą
koszty poniesione przez Odwołującego tytułem wpisu od odwołania,
wynagrodzenia pełnomocnika oraz koszty poniesione przez Zamawiającego
tytułem wynagrodzenia pełnomocnika;
zasądza od zamawiającego Gminy Miejskiej Rumia na rzecz wykonawcy
FlexiPower Group Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka
Komandytowa z siedzibą w Pabianicach kwotę 3 800 zł 00 gr (słownie: trzy
tysiące osiemset złotych zero groszy).
Kosztami postępowania odwoławczego w sprawie o sygn. akt KIO 213/21 obciąża
wykonawcę J. S. prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą JSB
Construction PPHU J. S.
z siedzibą w Baninie i:
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 15 000 zł 00 gr
(słownie: piętnaście tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez wykonawcę
J. S.
prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą JSB Construction
PPHU
J.
S.
z
siedzibą
w
Baninie
tytułem
wpisu
od odwołania,
zasądza od wykonawcy J. S. prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą
JSB
Construction
PPHU
J.
S.
z
siedzibą
w
Baninie
na rzecz
zamawiającego Gminy Miejskiej Rumia kwotę 4 397 zł 51 gr (słownie:
cztery tysiące trzysta dziewięćdziesiąt siedem złotych pięćdziesiąt jeden groszy)
tytułem zwrotu kosztów strony poniesionych w związku z wynagrodzeniem
pełnomocnika oraz dojazdem na rozprawę.
Stosownie do art. 579 ust. 1 i art. 580 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo
zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2019 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie
14 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej
Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący: ……………………………………….
Sygn. akt KIO 208/21
U z a s a d n i e n i e
Gmina Miejska Rumia, dalej „Zamawiający”, prowadzi w trybie przetargu
nieograniczonego postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego pn. Zaprojektowanie,
dostawa i montaż systemów fotowoltaicznych wraz z systemem monitorowania dla
budynków użyteczności publicznej w Gminie Miejskiej Rumia i w Gminie Szemud.
Postępowanie prowadzone jest na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r.
Prawo zamówień publicznych (Dz. U. t.j. z 2019 r. poz. 1843 ze zm.), dalej „ustawa Pzp”.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w
dniu 16 września 2020 r. pod numerem 2020/S 180-433978.
W dniu 18 stycznia 2021 r. wykonawca
FlexiPower Group Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością Spółka Komandytowa z siedzibą w Pabianicach, dalej „Odwołujący 1”
lub „FlexiPower”, wniósł odwołanie, zarzucając Zamawiającemu naruszenie:
art. 91 ust. 1 w zw. z art. 7 ust. 1 i 3 ustawy Pzp poprzez dokonanie wyboru
najkorzystniejszej oferty DOMOTERMIKA K. M.
w sytuacji, w której zachodzą
przesłanki odrzucenia oferty wskazanego wykonawcy,
art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp poprzez odrzucenie oferty FlexiPower z uwagi na
rzekomą niezgodność oferty z SIWZ polegającą na tym, że z treści dokumentu
„Autoryzacja montażowo — serwisowa" załączonego do oferty nie wynika, że stanowi
on aktualną autoryzację producenta paneli fotowoltaicznych na montaż i serwis
zaproponowanych w ofercie paneli fotowoltaicznych, podczas gdy treść złożonego
dokumentu stwierdza, że FlexiPower taką autoryzację posiada i złożyła ją wraz z
ofertą,
art. 87 ust. 1 w zw. z art. 7 ust. 1 i 3 ustawy Pzp poprzez zaniechanie wezwania
FlexiPower do złożenia wyjaśnień dotyczących treści złożonej oferty w zakresie
dokumentu „Autoryzacja montażowo - serwisowa", podczas gdy z treści rzeczonego
dokumentu Zamawiający wywieść powinien był co najmniej nieprecyzyjność lub
wątpliwość interpretacyjną, która umożliwiała i obligowała Zamawiającego do
wezwania do złożenia wyjaśnień co do treści dokumentu „Autoryzacja montażowo -
serwisowa",
art. 89 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 89 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp w zw. z art. 38 k.c. w zw. z
art. 205 § 1 k.s.h. poprzez zaniechanie odrzucenia oferty DOMOTERM1KA K. M. z
uwagi na jej niezgodność z SIWZ, podczas gdy złożony przez tegoż wykonawcę
doku
ment „Certyfikat szkolenia" nie powinien był zostać uznany za autoryzację w
ogóle, a w szczególności za autoryzację wystawioną przez producenta paneli
fotowoltaicznych,
art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp poprzez zaniechanie odrzucenia oferty DOMOTERMIKA
K. M.
z uwagi na jej niezgodność z SIWZ, podczas gdy zgodnie z pkt 3.4.2. PFU
(załącznika Al do SIWZ i analogicznej treści w załączniku A2) Zamawiający wymagał
załączenia do oferty certyfikatów zgodności z normą PN-EN 61215:2005 Moduły
fotowoltaicz
ne (PV) z krzemu krystalicznego do zastosowań naziemnych - Kwalifikacja
konstrukcji i aprobata typu
, normą PN-EN 61730-1:2007 Ocena bezpieczeństwa
modułu fotowoltaicznego (PV) - Część 1: Wymagania dotyczące konstrukcji oraz
normą PN-EN 61730-2:2007 Ocena bezpieczeństwa modułu fotowoltaicznego (PV) -
Część 2: Wymagania dotyczące badań,
art. 89 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 25 ust. 1 i art. 26 ust. 1 w zw. z art. 26 ust. 3 ustawy Pzp
poprzez wybór i zaniechanie odrzucenia oferty DOMOTERMIKA K. M. z uwagi na jej
niezgodność z SIWZ, podczas gdy zgodnie z pkt 3.4.2. PFU Zamawiający wymagał
wartości określonych dla kabli: 4.0 mm2 (12 AWG), długość 1200 mm(+) oraz 1200
mm(-), a
z treści karty katalogowej wynikało, że zastosowany do panelu
fotowoltaicznego
przewód przyłączeniowy ma długość ok. 500 mm,
art. 7 ust. 1 w zw. z art. 7 ust. 3 ustawy Pzp
poprzez nierówne traktowanie
wykonawców w szczególności zaś przez wybór jako najkorzystniejszej w postępowaniu
oferty, która zgodnie z ustawą podlegała odrzuceniu i traktowaniu jej na równi z ofertą
wykonawców, których oferta nie podlegała odrzuceniu.
Odwołujący 1 wniósł o uwzględnienie odwołania, nakazanie Zamawiającemu:
unieważnienia czynności wyboru najkorzystniejszej oferty, unieważnienia czynności
odrzucenia oferty FlexiPower oraz
powtórzenia czynności badania i oceny ofert i w
konsekwencji odrzucenia oferty DOMOTERMIKA K. M. .
W dniu 18 stycznia 2021
r. również wykonawca J. S. prowadząca działalność
gospodarczą pod firmą JSB Construction PPHU J. S. z siedzibą w Baninie, dalej
„Odwołujący 2” lub „JSB”, wniosła odwołanie (sygn. akt KIO 213/21) zarzucając
Zamawiającemu naruszenie: art. 89 ust. 1 pkt 2) ustawy Pzp przejawiające się w odrzuceniu
oferty Odwołującego 2, pomimo iż oferta ta jest zgodna z warunkami określonymi w
Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia, w szczególności z wymaganiami wskazanymi
w Programie Funkcjonalno -
Użytkowym dla Gminy Miejskiej Rumia oraz Gminy Szemud
stanowiącym odpowiednio załączniki numer A_1 oraz A_2 do SIWZ w brzmieniu z
uwzględnieniem dokonanej przez Zamawiającego w dniu 13.10.2020 r. zmiany tych
załączników poprzez wyeliminowanie konieczności przedłożenia przez wykonawcę wraz z
ofertą symulacji dostarczanej energii elektrycznej w systemów fotowoltaicznych oraz art. 91
ust. 1 ustawy
Pzp przejawiające się w wyborze oferty Domotermika K. M. jako
najkorzystniejszej, w sposób sprzeczny z warunkami określonymi w Specyfikacji Istotnych
Warunków Zamówienia, poprzez uznanie tej oferty za najkorzystniejszą.
Odwołujący 2 wniósł o uwzględnienie odwołania, nakazanie Zamawiającemu:
unieważnienia czynności wyboru najkorzystniejszej oferty, unieważnienia czynności
odrzucenia oferty JSB oraz
powtórzenia czynności badania i oceny ofert.
Do postępowań odwoławczych w ustawowym terminie nie przystąpił żaden
wykonawca.
Pismami z dnia 15 lutego
2021 r. Zamawiający złożył odpowiedzi na odwołanie,
wnosząc o oddalenie odwołań w całości.
Uwzględniając dokumentację z przedmiotowego postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego, jak również biorąc pod uwagę oświadczenia i stanowiska
stron
, złożone w pismach procesowych, jak też podczas rozprawy, Izba stwierdziła, iż
odwołanie o sygn. akt KIO 208/21 zasługuje na uwzględnienie w zakresie zarzutu
odrzucenia oferty O
dwołującego 1, natomiast odwołanie o sygn. akt KIO 213/21
zasługuje na oddalenie.
Izba dopuściła w niniejszej sprawie dowody z dokumentacji postępowania,
w szczególności: z postanowień specyfikacji istotnych warunków zamówienia, pytań i
odpowiedzi do SIWZ,
ofert złożonych przez wykonawców, wyjaśnień złożonych przez JSB,
informacji o wyborze ofert najkorzystniejszych
. Izba wzięła również pod uwagę stanowiska
wyrażone w odwołaniach, odpowiedzi na odwołania, a także oświadczenia i stanowiska stron
wyrażone ustnie do protokołu posiedzenia i rozprawy w dniu 16 lutego 2021 r.
Uwzględniając powyższe, Izba ustaliła, co następuje.
Przedmiotem zamówienia jest zaprojektowanie, dostawa i montaż systemów
fotowoltaicznych wraz z systemem monitorowania dla budynków użyteczności publicznej w
Gminie Miejskiej Rumia i w Gminie Szemud.
Zgodnie ze Specyfikacją Istotnych Warunków Zamówienia, dalej „SIWZ”, w
pierwotnym brzmieniu Zamawiający w załącznikach A_1 oraz A_2 do Programu
Funkcjonalno -
Użytkowego wymagał, aby wykonawcy wraz z ofertą przedłożyli symulacje
pracy poszczególnych instalacji.
Zgodnie z pkt 3.4.5 PFU
– Minimalne wymagania Zamawiającego w stosunku do
paneli PV: (Kryterium oceny jakości dla modułów: Wymagana wartość) – Kable: 4.0 mm
{12
AWG), długość min. 1200 mm {+) oraz 1200 mm (-)
W trakcie postępowanie wpłynęło do Zamawiającego szereg pytań, w tym:
pytanie nr 4:
W PFU widnieje zapis „Do oferty należy dołączyć kartę katalogową
paneli producenta, oświadczenia producenta oraz certyfikaty potwierdzające spełnienie w/w
wymagań. Należy również dołączyć autoryzację na montaż i serwis wydaną przez
producenta zaproponowanych paneli ważną w okresie wykonywania prac montażowych i
wydaną minimum 6 miesięcy przed datą złożenia oferty.” W żadnym miejscu SIWZ
mówiącym o sposobie przygotowania oferty ani o dokumentach, jakie mają się w niej
znaleźć nie ma mowy o w/w dokumentach. Czy Zamawiający będzie ich wymagał? Należy
nadmienić, że żądanie dokumentu potwierdzającego autoryzację na montaż i serwis
wydanego wcześniej niż 6 miesięcy przed datą złożenia oferty stanowi naruszenie uczciwej
konkurencji i nie odzwierciedla rzeczywistych potrzeb Zamawiającego, stąd wnosimy o
rezygnację z w/w wymogu, gdzie Zamawiający udzielił następującej odpowiedzi:
Zamawiający dopuszcza, by Wykonawca przedstawił aktualną autoryzację na montaż i
serwis zaproponowanych w ofercie paneli fotowoltaicznych na dzień składania oferty, bez
konieczności wskazania okresu w jakim autoryzacja została wydana. Zamawiający dokona
zmiany treści SIWZ w ww. zakresie;
pytanie nr 32:
Do prawidłowego montażu paneli wystarczają przewody o długości 500
mm. Wskazany wymóg jest tylko konstrukcyjny. Zapis ogranicza uczciwą konkurencję.
Prosimy o wykreślenie wymagań dotyczących długości przewodów, gdzie Zamawiający
odpowied
ział, że Zamawiający informuje, iż jest to zapis ogólny, dotyczący najczęściej
stosowanych długości. Po stronie Wykonawcy leży prawidłowy dobór długości przewodów.
Zamawiający pozostawia zapisy treści SIWZ w ww. zakresie bez zmian;
pytanie nr 43: Zamawiaj
ący wskazuje w PFU, że do oferty należy dołączyć symulacje
pracy dla poszczególnych instalacji. Informujmy, że nie jest możliwe wykonanie symulacji na
podstawie w zapisów z PFU zawartych w nich danych. Do wykonania symulacji jest
wymagany projekt, który zwiera szczegółowo ustawanie paneli ich docelowa ilość itp.
Wnioskujemy o rezygnację z wymogu dostarczenia symulacji z uwagi na ich ewentualną
nier
zetelności. gdzie Zamawiający odpowiedział, że Zamawiający zgadza się na wykonanie
symulacji pracy dla poszczeg
ólnych instalacji na etapie projektu. Zgodnie z zapisami PFU
łączna roczna produkcja energii elektrycznej z instalacji w Gminie Miejskiej Rumia musi
wynieść minimum 243,375 MWh, w Gminie Szemud musi wynieść minimum 215,94 MWh.
Zamawiający dokona zmiany treści SIWZ w ww. zakresie;
pytanie nr 67:
Prosimy o potwierdzenie czy Zamawiający zgodnie z PFU wymaga:
„Na potwierdzenie wielkości rocznej produkcji energii elektrycznej do oferty należy dołączyć
symulacje pracy poszczególnych instalacji (zestawów) wykonanych za pomocą programu
służącego do wykonywania symulacji pracy instalacji fotowoltaicznej o zakresie danych
umożliwiających wykazanie oszczędności energii elektrycznej i wskazujących na przyjęte
założenia.” Jest to o tyle istotne że Zamawiający nie podał dla której instalacji należy dołożyć
akumulator. Tym samym czy w symulacji akumulator ten nie musi być uwzględniany ?
Pragniemy zwrócić uwagę, ze wykonanie symulacji bez przeprowadzenia dokładnych
pomiarów i tak nie odzwierciedla rzeczywistej produkcji, a dotykowo jest bardzo
pracochłonne. Prosimy tym samym o zrezygnowanie z konieczności dołożenia na etapie
składania ofert symulacji, gdzie Zamawiający odpowiedział, że Zamawiający będzie
wymagał tego typu dokumentacji na etapie sporządzania dokumentacji wykonawczej przez
Wykonawcę, w celu zbadania przewidywanej rocznej produkcji energii z zestawów
fotowoltaicznych dla każdej lokalizacji. Zamawiający zgadza się na wykonanie symulacji
pracy dla poszczególnych instalacji na etapie projektu. Zgodnie z zapisami PFU łączna
roczna produkcja energii elektrycznej z instalacji w Gminie Miejskiej Rumia musi wynieść
minimum 243,375 MWh, w Gminie Szemud musi wynieść minimum 215,94 MWh.
Zamawiający dokona zmiany treści SIWZ w ww. zakresie.
Stanowisko Zamawiającego zawarte w wyjaśnieniach na zapytania dotyczące treści
SIWZ znalazło potwierdzenie w zawiadomieniu o zmianie treści SIWZ z dnia 13 października
2020 r.,
gdzie Zamawiający w punkcie 4 tego zawiadomienia informuje o usunięciu z
załącznika A_1 do SIWZ - Program Funkcjonalno - Użytkowy [PFU] dla Gminy Miejskiej
Rumia zapisów dotyczących konieczności przedłożenia przez wykonawcę wraz z ofertą
symulacji potwierdzającej roczną produkcję energii elektrycznej. Identyczna zmiana, tj.
wykreślenie obowiązku przedłożenia symulacji dotyczy załącznika A_2 do SIWZ - Program
Funkcjonalno -
Użytkowy [PFU] dla Gminy Szemud.
Równocześnie Zamawiający zmodyfikował postanowienia SIWZ oraz formularza
ofertowego, w
taki sposób, że do oferty należało dołączyć aktualną autoryzację producenta
pa
neli fotowoltaicznych na montaż i serwis zaproponowanych w ofercie paneli
fotowoltaicznych
, a w formularzu ofertowym oświadczyć, że wielkość łącznej rocznej
produkcji energii elektrycznej z instalacji fotowoltaicznej w Gminie Miejskiej Rumia wyniesie
minimum 243,375 MWh, a
wielkość łącznej rocznej produkcji energii elektrycznej z instalacji
fotowoltaicznej w Gminie Szemud wyniesie minimum 215,94 MWh.
Izba ustaliła, że do upływu terminu składania ofert, oferty złożyło 9 wykonawców, w
tym FlexiPower, JSB oraz wykonawca Domotermika K. M. .
Wykonawca Domotermika K. M.
, załączył do oferty certyfikat szkolenia, gdzie
wskazano, że Viessmann Sp. z o.o. Wrocław potwierdza, że wykonawca odbył szkolenie z
zakresu montażu instalacji fotowoltaicznych. Zakres szkolenia OZE (systemy
fotowoltaiczne):
montaż, uruchomienie i serwisowanie instalacji. Autoryzacja ważna do dnia
02.02.2022 r.
Certyfikat został podpisany przez p. W. S. Dyrektora Sprzedaży. Do oferty
załączono też kartę katalogową VIESSMANN PV VISOLAR – 2, która zawiera informację, że
przewody przyłączeniowe mają długość ok. 500 mm.
FlexiPower do oferty załączył dokument zatytułowany „AUTORYZACJA
MONTAŻOWO - SERWISOWA", gdzie producent paneli fotowoltaicznych zaświadcza, że
fi
rma Flexipower Group Sp. z o.o. Sp. K. została przeszkolona w zakresie: doboru,
projektowania, serwisu gwarancyjnego oraz pogwarancyjnego produktów fotowoltaicznych
wchodzących w skład oferty MP Solar Group Sp. z o. o.
JSB do oferty załączył symulację pracy poszczególnych instalacji.
Pismem z dnia 4 grudnia 2020 r. Zamawiający na podstawie art. 87 ust. 1 ustawy Pzp
wezwa
ł JSB do udzielenia wyjaśnień dotyczących jego oferty, podnosząc że w ust. 6 i 7
Załącznika nr 1 do SIWZ „FORMULARZ OFERTA” oświadczyli Państwo spełnianie
minimalnych wartości łącznego uzysku prądu dla zainstalowanych przez Państwa instalacji
fotowoltaicznych tj.: „6. Oświadczam/y, że wielkość łącznej rocznej produkcji energii
elektrycznej z instalacji fotowoltaicznej w Gminie Miejskiej Rumia wyniesie minimum 243,375
MWh. 7. Oświadczam/y, że wielkość łącznej rocznej produkcji energii elektrycznej z
instalacji fotowoltaicznej w Gminie Szemud wyniesie minimum 215,94 MWh.” Natomiast
załączona przez Państwa do oferty symulacja pracy poszczególnych instalacji wskazuje
wartość niższą niż oświadczyli Państwo w ww. dokumencie. Zamawiający prosi o
wyjaśnienie powyższych rozbieżności. Przypominamy, że złożone wyjaśnienia nie mogą
prowadzić do zmiany treści oferty.
Wykonawca odpowiedział w piśmie z dnia 7 grudnia 2020 r. wskazując, że załącza
Zestawienie Symulacji z w
ielkością łącznej rocznej produkcji energii elektrycznej z instalacji
fotowoltaicznej w Gminie Miejskiej Rumia która wyniesie 244,517 MWh i jest wyższa do
założeń z PFU określona na minimum 243,375 MWh oraz wielkością łącznej rocznej
produkcji energii elektrycznej z instalacji fotowoltaicznej w Gminie Szemud wyniesie
216,474MWh i jest wyższa od założeń z PFU określona na minimum 215,94 MWh.
Równocześnie wykonawca wskazał, że Symulacja przedstawia przybliżone wartości,
możliwe do spełnienia przy założeniu określonych, sprzyjających warunków. Zamawiający
nie określił w jakich widełkach ma być wykonana symulacja produkcji energii elektrycznej na
etapie składania oferty. Zamawiający w wyjaśnieniach z dnia 13.10.2020 r. [odpowiednio w
punktach 4 i 5] usunął konieczność przedkładania symulacji w zakresie załącznika A1 oraz
A2. Przedłożona zatem pierwotnie wraz z ofertą symulacja na obecnym etapie pozostaje bez
znaczenia. Niezależnie w celu należytej realizacji zamówienia [jeśli zostanie nam udzielone]
sporządzimy na etapie projektów wykonawczych właściwą symulację, celem osiągnięcia
założeń łącznej produkcji energii elektrycznej. Jednocześnie JSB niezmiennie zobowiązuje
się, zgodnie z Oświadczeniem złożonym w Ofercie osiągnąć wielkość łącznej rocznej
produkcji energii elektrycznej z instalacji fotowoltaicznych w Gminie Miejskiej Rumia i Gminie
Szemud.
W dniu 8 stycznia 2021 r. Z
amawiający dokonał wyboru oferty najkorzystniejszej,
odrzucając równocześnie 8 ofert.
Oferta FlexiPower została odrzucona na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2) ustawy Pzp.
Zamawiający wskazał, że Załącznik „AUTORYZACJA MONTAŽOWO-SERWISOWA”, który
Wykonawca złożył wraz z ofertą jest niezgodny z Rozdziałem XII SIWZ „Opis sposobu
przygotowania oferty” pkt 1 ppkt 7) oraz z pkt 21 ppkt 7) Załącznika nr 1 do siwz
„FORMULARZ OFERTA” . Zamawiający Zmianą do treści SIWZ 2 z dnia 13.10.2020 r. dodał
w ww. punktach zapis, iż do oferty należy załączyć: „aktualną autoryzację producenta paneli
fotowoltaicznych na montaż i serwis zaproponowanych w ofercie paneli fotowoltaicznych”.
Wykonawca załączył do oferty ww. załącznik z którego treści wynika „iż firma Flexipower
Group Sp. z o.o. Sp. K. została przeszkolona w zakresie: doboru, projektowania, serwisu
gwarancyjnego oraz pogwarancyjnego pr
oduktów fotowoltaicznych wchodzących w skład
oferty MP Solar Group Sp. z o. o.
”. Zamawiający żądał załączenia do oferty aktualnej
autoryzacji producenta paneli fotowoltaicznych na montaż i serwis zaproponowanych w
ofercie paneli fotowoltaicznych. W treści załącznika brak jest aktualnej autoryzacji na montaż
zaproponowanych w ofercie paneli fotowoltaicznych.
Wykonawca nie spełnił ww. wymogu.
Ze
względu na treść art. 84 ust. 1 ustawy Pzp, który mówi, że zmiana oferty jest możliwa
wyłącznie przed upływem terminu do składania ofert oraz z uwagi na treść art. 87 ust. 1
ustawy Pzp, zgodnie z którym niedopuszczalne jest dokonywanie jakiejkolwiek zmiany w
treści oferty w toku jej badania i oceny, Zamawiający nie wezwał Wykonawcy do złożenia
wyjaśnień w oparciu o powyższe artykuły, gdyż skutkowałoby to zmianą treści wcześniej
złożonej oferty, w celu doprowadzenia jej do zgodności z treścią SIWZ. Bezspornym jest, iż
kreowanie treści oferty po jej złożeniu i publicznym otwarciu, pozostawia innych
Wykonawców w sytuacji uniemożliwiającej równe konkurowanie w postępowaniu. Z uwagi,
na fakt niezastosowania się Wykonawcy do wymogów zawartych w SIWZ, nie jest możliwe
porównanie oferty nr 6 z innymi ofertami złożonymi w przedmiotowym postępowaniu. W
związku z powyższym, oferta nr 6 złożona przez ww. Wykonawcę została odrzucona zgodnie
z art. 89 ust I pkt 2) ustawy Pzp, który w sposób bezwzględny nakłada na Zamawiającego
obowiązek odrzucenia oferty, której treść nie odpowiada treści SIWZ.
Oferta JSB
została odrzucona na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2) ustawy Pzp.
Zamawiający wskazał, że Wykonawca załączył do oferty charakterystykę wytwarzanej ilości
energii na poszczególnych obiektach, w formie załącznika: „SYMULACJA PRACY
INSTALACJI FOTOWOLTAICZNYCH -
UZYSKI GMINA MIEJSKA RUMIA”. Z przekazanych
dokumentów wynika, że suma wytwarzanej energii w ciągu I roku jest mniejsza od
wymaganej przez Zamawiającego. Na wezwanie Zamawiającego na podstawie art. 87 ust. I
ustawy Pzp,
Wykonawca przekazał wyjaśnienia wraz z załącznikiem w formie symulacji ilości
rocznej produkcji energii elektrycznej dla 9 budynków z Gminy Miejskiej Rumia. Wykonawca
w wyjaśnieniach ponownie podał błędnie zsumowaną ilość energii dla poszczególnych
miesięcy dla budynku Szkoły Podstawowej nr 6, gdzie z zestawienia szczegółowego wynika,
iż ilość wyprodukowanej energii w skali całego roku będzie mniejsza 0 2000 kWh
(kilowatogodzin) od tej zadeklarowanej w zestawieniu. Dla pozostałych 8 budynków z Gminy
Miejsk
iej Rumia w zestawieniu podano poprawne dane, które zgadzają się z
charakterystykami szczegółowymi wytwarzanej energii, w poszczególnych miesiącach, które
Wykonawca przedstawił. W zestawieniu zbiorczym została błędnie przepisana liczba
wytworzonej energii elektrycznej o
2000 kWh z charakterystyki szczegółowej. Z
przekazanych przez Wykonawcę dokumentów oraz wyjaśnień wynika, że suma wytwarzanej
energii w ciągu I roku jest mniejsza od wymaganej przez Zamawiającego o 858 kWh
(kilowatogodzin).
Efektem tego błędu jest niespełnienie wymagań stawianych przez
Zamawiającego tj. uzyskania minimalnej rocznej wytworzonej energii elektrycznej w ilości
243.375 kWh dla Gminy Miejskiej Rumia. Z danych szczegółowych przedstawionych przez
Wykonawcę wynika, że wytworzone zostanie 242.517 kWh. Wskazana przez Wykonawcę
ilość jest mniejsza od wymaganej przez Zamawiającego ilości wyprodukowanej energii
elektrycznej.
Pomimo, iż Zamawiający nie wymagał na etapie składania ofert przedłożenia
ww. dokumentów przez Wykonawców, to nie był zwolniony z obowiązku badania treści
przedkładanych przez nich dokumentów. W ramach obowiązku należytej staranności
Zamawiający winien sprawdzić dokumentację. Otrzymując symulację Zamawiający przeliczył
ją oraz sprawdził czy spełniony został wymóg postawiony przez Zamawiającego, iż wielkość
łącznej rocznej produkcji energii elektrycznej z instalacji fotowoltaicznej w Gminie Miejskiej
Rumia oraz w Gminie Szemud zgadza się z minimum wskazanym w SIWZ. Oferta ww.
Wykonawcy nie spełniła wymagań postawionych przez Zamawiającego. W związku z
powyższym, oferta nr 7 złożona przez ww. Wykonawcę została odrzucona zgodnie z aft. 89
ust I pkt 2) ustawy Pzp, który w sposób bezwzględny nakłada na Zamawiającego obowiązek
odrzucenia oferty, której treść nie odpowiada treści SIWZ.
Izba zważyła, co następuje.
Izba stwierdziła, że nie zachodzą przesłanki do odrzucenia odwołań, o których
stanowi art. 528 ustawy
z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych. Zgodnie z
art. 92 ust. 2 ustawy z dnia 11 września 2019 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo
zamówień publicznych (Dz.U. z 2019 poz. 2020) do postępowań odwoławczych, o których
mowa w uchylanej ustawie, wszczętych po dniu 31 grudnia 2020 r., dotyczących postępowań
o udzielenie zamówienia wszczętych przed dniem 1 stycznia 2021 r. stosuje się przepisy
ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 2019).
Z uwagi na powyższe, Izba wydając wyrok w postępowaniu odwoławczym, wszczętym na
skutek odwołań wniesionych w dniu 18 stycznia 2021 r., zastosowała przepisy ustawy z dnia
11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych, dalej „ustawa nPzp”.
Zamawiający prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego
z zastosowaniem przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych wymaganych przy
procedurze, której wartość szacunkowa zamówienia przekracza kwotę określoną
w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy Prawo zamówień publicznych.
Krajowa Izba Odwoławcza stwierdziła, że Odwołujący posiadają interes w uzyskaniu
przedmiotowego
zamówienia, kwalifikowanego możliwością poniesienia szkody w wyniku
naruszenia przez zamawiającego przepisów ustawy, o których mowa w art. 505 ust. 1
ustawy nPzp, co uprawniało ich do złożenia odwołań.
Sygn. akt KIO 208/21
W pierwszej kolejności Izba umorzyła postępowanie odwoławcze co do zarzutu
wskazanego w pkt V petitum
odwołania, wobec wycofania przez Odwołującego 1 wyżej
wskazanego zarzutu.
Następnie, Izba uznała, że zarzut odrzucenia oferty FlexiPower na podstawie art. 89
ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp zas
ługuje na uwzględnienie. Odwołujący 1 podnosił, że Zamawiający
dokonał nieprawidłowej oceny dokumentu załączonego przez niego do oferty.
Zgodnie z art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp
zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli jej treść
nie odpowiada treści specyfikacji istotnych warunków zamówienia, z zastrzeżeniem art. 87
ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp.
W orzecznictwie Krajowej Izby Odwoławczej wskazuje się, w
zakresie instytucji odrzucenia oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp, iż
niezgodność treści oferty z SIWZ ma mieć charakter zasadniczy i nieusuwalny (ze względu
na zastrzeżenie przez ustawodawcę obowiązku poprawienia oferty wynikające z art. 87 ust.
2 pkt 3 ustawy Pzp), ma dotyczyć sfery niezgodności zobowiązania zamawianego w SIWZ
oraz zobowiązania oferowanego w ofercie lub też polegać może na sporządzeniu i
przedstawienia oferty w sposób niezgodny z wymaganiami SIWZ (z zaznaczeniem, że
chodzi tu o wymagania SIWZ dotyczące sposobu wyrażenia, opisania i potwierdzenia
zobowiązania/ świadczenia ofertowego, a więc wymagania, co do treści oferty, a nie
wymagania co do jej formy, które to również są zamieszczane w SIWZ).
Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Izba zauważa, że w
treści SIWZ zamawiający nie sprecyzował swoich wymagań odnoszących się do autoryzacji
producenta paneli fotowoltaicznych na montaż i serwis zaproponowanych paneli
fotowoltaicznych.
Zamawiający nie określił w ogóle jakie warunki winna ona spełniać.
Odwołujący 1 załączył do oferty dokument zatytułowany „AUTORYZACJA MONTAŻOWO -
SERWISOWA",
pochodzący od producenta zaoferowanych paneli.
Izba uznała więc, że oświadczenie to dotyczy zarówno montażu jak i serwisu, tym
bardziej, że Zamawiający nie podał elementów jakie chciałby, aby zawierała wymagana
autoryzacja.
W związku z tym niedookreśleniem warunków w specyfikacji Zamawiający nie
może wyciągać negatywnych konsekwencji w stosunku do wykonawców, którzy mogą w
granicach postanowień specyfikacji przedstawić różne rozumienie niedookreślonych pojęć.
Zamawiający winien wiec uznać powyższy dokument jako prawidłowy. W ocenie Izby nie
było też obowiązku wzywania wykonawcy do jakichkolwiek wyjaśnień.
W dalszej kolejności Izba uznała, że pozostałe zarzuty podlegają oddaleniu.
Izba nie podzieliła stanowiska Odwołującego 1, że złożony w postępowaniu przez
Domotermika K. M.
dokument „Certyfikat szkolenia" nie powinien był zostać uznany za
autoryzacją w ogóle, a w szczególności za autoryzację wystawioną przez producenta paneli
fotowoltaicznych.
Odwołujący 1 podnosił, że przedłożony dokument nazwany jest
certyfikatem szkolenia, co wyłącza możliwość w ramach reguł wykładni językowej uznanie go
za autoryzację. Ponadto wskazywał, że dokument został podpisany i wystawiony przez
osobę, która nie występuje w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego jako
reprezentant producenta paneli, a w
raz z przedmiotowym dokumentem nie zostało złożone
żadne pełnomocnictwo czy upoważnienie, które pozwalałoby na składanie oświadczeń o
treści takich jak w dokumencie „Certyfikat szkolenia".
Izba ustaliła, że z treści zaświadczenia wprost wynika, że wykonawca Domotermika
K. M.
został przeszkolony przez producenta oferowanych paneli w zakresie montażu
uruchamiania i serwisu oraz otrzymał od tegoż producenta jego autoryzację ważną do 2
lutego 2022 r.
Oznacza to, że podmiot ten posiada autoryzację w zakresie montażu,
uruchomiania i serwisowania urządzeń. Zresztą Zamawiający nie określił wzoru czy też
formularza dla autoryzacji producenta paneli fotowoltaicznych Nadto,
orzecznictwo Sądu
Najwyższego dopuszcza składanie oświadczeń woli w rozumieniu art. 60 i 65 k.c. przez inne
osoby zatrudnione w strukturach osoby prawnej. Zatrudnienie w strukturze osoby prawnej
pracownika na określonym stanowisku wiąże się z udzielonym - w sposób wyraźny lub nawet
tylko dorozumiany umocowaniem do dokonywania określonych czynności prawnych w
imieniu pracodawcy. Za szczególny wypadek dorozumianego pełnomocnictwa uznać należy
umocowanie płynące z przydzielenia kompetencji wynikających ze struktury osoby prawnej
dla osób zajmujących się określonymi sprawami w określonej jednostce strukturalnej tej
osoby prawnej (
wyrok Sąd Najwyższy z dnia 8 maja 2003 r., sygn. akt II CKN 46/01, wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2001 r., sygn. akt. I CKN 323/99). Ponadto,
Odwołujący nie wykazał, że osoba podpisująca dokument nie jest uprawniona do tejże
czynności, a to na Odwołującym spoczywał ciężar dowodu.
Dalej Odwołujący 1 wskazywał, że moduł oferowany przez wykonawcę Domotermika
K. M. jest niezgodn
y z postanowieniami SIWZ, bowiem zgodnie z załączoną kartą
katalogową VIESSMANN PI VISOLAR-2 przewody przyłączeniowe mają długość ok. 500
mm, podczas gdy zgodnie z PFU
Zamawiający wymagał, aby kable przyłączeniowe
posiadały długość min. 1200 mm {+) oraz 1200 mm (-). Izba wskazuje, że udzielona przez
Zamawiającego odpowiedź na pytanie nr 32 jest na tyle niejednoznaczna i w zasadzie
wewnętrznie sprzeczna, że na tej podstawie nie można wyciągać negatywnych konsekwencji
wobec wykonawcy. Z jednej strony Zamawiaj
ący informuje, iż postanowienie PFU ma
charakter ogólny, dotyczący najczęściej stosowanych długości, a po stronie wykonawcy leży
prawidłowy dobór długości przewodów. Z drugiej strony Zamawiający pozostawia treść SIWZ
bez zmian. W ocenie Izby wykonawcy nie
mogą ponosić negatywnych konsekwencji w
związku z niezastosowaniem się do niejasnych wymagań SIWZ, a wszelkie wątpliwości
interpretacyjne w tym zakresie winny być rozstrzygane na korzyść wykonawców. Wszelkie
niejasności w treści dokumentacji sporządzonej przez zamawiającego należy więc tłumaczyć
na korzyść wykonawców, zaś ewentualne błędy popełnione w toku postępowania przez
zamawiającego nie mogą wpływać negatywnie na sytuację podmiotów biorących udział w
postępowaniu. Dlatego również ten zarzut Izba postanowiła oddalić.
Sygn. akt KIO 213/21
Izba stwierdziła, że niezasadny jest zarzut naruszenia przez Zamawiającego art. 89
ust. 1 pkt 2) ustawy Pzp poprzez odrzucenie
oferty Odwołującego 2 jako niezgodnej z
wymaganiami SIWZ. Zgodnie z art. 89 ust. 1 pkt 2) us
tawy Pzp, zamawiający ma obowiązek
odrzucić ofertę, której treść nie odpowiada treści SIWZ, tj. jeżeli oferta została sporządzona
niezgodnie z postanowieniami SIWZ, a niezgodność ta nie może być usunięta w trybie art.
87 ust. 2 pkt 3) ustawy Pzp. Izba dosz
ła do przekonania, że oferta Odwołującego 2 została
przygotowana
niezgodnie z wymaganiami wskazanymi przez Zamawiającego w treści SIWZ.
Izba ustaliła, że Zamawiający rzeczywiście po modyfikacji postanowień SIWZ nie
żądał od wykonawców składania wraz z ofertą symulacji dostarczanej energii elektrycznej
przez instalacje fotowoltaiczne,
niemniej Odwołujący załączył ją do oferty z własnej
inicjatywy.
Odwołujący podnosił, że skoro dokument był niewymagany to Zamawiający nie
był uprawniony do badania załączonych przez oferenta symulacji, gdyż nie było obowiązku
ich załączania.
Zamawiający wymagał, aby oferowane instalacje w danej gminie gwarantowały
minimalną łączną roczną produkcję energii elektrycznej (uzysk). Dla Gminy Miejskiej Rumia
wymagany minimalny roczny
uzysk został określony na poziomie 243,275 MWh, natomiast
dla Gminy Szemud 215,94 MWh.
Izba ustaliła, że na etapie składnia ofert Zamawiający nie
wymagał przedkładania symulacji uzysku z poszczególnych instalacji. Odwołujący 2 załączył
do oferty charakter
ystykę wytwarzanej ilości energii na poszczególnych obiektach, w formie
załącznika: „SYMULACJA PRACY INSTALACJI FOTOWOLTAICZNYCH - UZYSKI GMINA
MIEJSKA RUMIA”. Z przekazanych dokumentów wynikało, że suma wytwarzanej energii w
ciągu jednego roku dla instalacji oferowanych dla Rumii (9 budynków) jest mniejsza od
wymaganej przez Zamawiającego. Symulacja wskazywał, że w zakresie Szkoły
Podstawowej nr 7
ilość wyprodukowanej energii w skali całego roku to 16800 kWh, co
powodowało, że łączna suma wytworzonej energii elektrycznej została podana o 2000 kWh
mniej niż w ofercie.
Na wezwanie Zamawiającego do wyjaśnienia treści oferty na podstawie art. 87 ust. 1
dawnego Pzp, w związku z rozbieżnością zadeklarowanego przez Odwołującego 2 uzysku
ze wszystkich instalacji dl
a Rumii a sumą uzysków z poszczególnych instalacji dla Rumii,
Odwołujący 2 przekazał wyjaśnienia wraz z załącznikiem w formie zliczenia tabelarycznego
ilości rocznej produkcji energii elektrycznej dla 9 budynków z Gminy Miejskiej Rumia. Z
zestawienia szcze
gółowego wynikało, iż ilość wyprodukowanej energii w skali całego roku
będzie wyższa o 2000 kWh od tej zadeklarowanej w zestawieniu załączonym do oferty (w
pozycji dotyczącej Szkoły Podstawowej nr 7 wskazano 18800 kWh). Dla pozostałych 8
budynków z Gminy Miejskiej Rumia w zestawieniu podano dane, które zgadzają się z
charakterystykami szczegółowymi wytwarzanej energii, w poszczególnych miesiącach, które
Odwołujący 2 przedstawił w ofercie. W zestawieniu zbiorczym uzysku dla Rumii została
podana liczba wytworzonej energii elektrycznej
zawyżona o 2000 kWh w porównaniu z
symulacją roczną przedłożoną do oferty.
W efekcie powyższego, na podstawie oświadczenia Odwołującego 2 załączonego do
oferty o uzyskach z oferowanych instalacji Z
amawiający stwierdził, że oferta nie spełnia
wymagań w zakresie rocznego uzysku minimalnego wytworzonej energii elektrycznej w ilości
243,375 M
Wh dla Gminy Miejskiej Rumia. Z danych szczegółowych przedstawionych przez
Odwołującego 2 wynikało, że wytworzone zostanie 242,517 MWh. Wskazana przez
Odwołującego 2 ilość jest mniejsza od wymaganej przez Zamawiającego rocznego uzysku
dla Rumii, zatem
niewystarczający uzysk stanowił podstawę odrzucenia oferty Odwołującego
Izba uznała, że załączony do oferty dokument, jakkolwiek nie było obowiązku
przedkładania go, jako zawierający istotne informacje mające znaczenie w przy ocenie
zgodności treści oferty z treścią SIWZ i ewentualny wpływ na wynik, powinien być poddany
badaniu i uwzględniony przy ww. ocenie zważywszy, iż stanowi on dowód istotny przy
podejmowaniu decyzji przez zamawiającego, w tym także o wyniku postępowania. Pomijanie
treści symulacji doprowadziłoby do aprobowania oferty jednoznacznie niezgodnej z
postanowieniami SIWZ. Z
załączonych symulacji wydajności poszczególnych instalacji
wy
nikał deficyt wydajności zsumowanego uzysku instalacji dla gminy miejskiej Rumia w
stosunku do wymogu postawionego w SIWZ. Skoro
wykonawca złożył pierwotnie dokument,
z którego wynika, że poziom łącznej produkcji jest mniejszy niż wymagany przez
Zamawiającego to zasadne było odrzucenie oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy
Pzp.
Zresztą Odwołujący 2 nie wniósł odwołania na wezwanie do złożenia wyjaśnień, a
same wyjaśnienia doprowadziły de facto do zmiany treści jego oferty.
Biorąc pod uwagę powyższe, orzeczono jak w sentencji.
O kosztach postępowania odwoławczego w sprawie o sygn. akt KIO 208/21
orzeczono stosownie do wyniku na podstawie art. 573 i art. 574 ustawy nPzp oraz w oparciu
o
§7 ust. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2020 r. w sprawie
szczegółowych rodzajów kosztów postępowania odwoławczego, ich rozliczania oraz
wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania (Dz. U. z 2020 r. poz. 2437). Izba
częściowo uwzględniła i częściowo oddaliła odwołanie. Odwołanie okazało się zasadne w
stosunku 1/3 (zarzut zawarty w punkcie II petitum
odwołania) i bezzasadne w pozostałej
części 2/3 (zarzut zawarty w punkcie IV i VI petitum odwołania). Kosztami postępowania
obciążono zatem Zamawiającego w części 1/3 oraz Odwołującego 1 w części 2/3. Na koszty
postępowania odwoławczego składał się wpis uiszczony przez Odwołującego 1 w wysokości
15 000 zł, koszty poniesione przez Odwołującego 1 z tytułu zastępstwa przed Izbą w kwocie
3 600 zł, oraz koszty poniesione przez Zamawiającego tytułem wynagrodzenia pełnomocnika
w kwocie 3600 zł (łącznie 22 200 zł 00 gr). Odwołujący 1 poniósł dotychczas koszty
postępowania odwoławczego w wysokości 18 600 zł tytułem wpisu od odwołania,
wynagrodzenia pełnomocnika (15 000 zł + 3 600 zł), tymczasem odpowiadał za nie do
wysokości 14 800 zł (22 200 zł x 2/3). Wobec powyższego Izba zasądziła od Zamawiającego
na rzecz Odwołującego 1 kwotę 3 800 zł stanowiącą różnicę pomiędzy kosztami
poniesionymi dotychczas przez Odwołującego 1 a kosztami postępowania, za jakie
odpowiadał w świetle jego wyniku.
W sprawie o sygn. akt KIO 213/21
Izba oddaliła odwołanie. O kosztach postępowania
orze
kła stosownie do wyniku sprawy na podstawie art. 575 ustawy z dnia 11 września 2019
r. -
Prawo zamówień publicznych (Dz. U. poz. 2019 ze zm.) oraz §8 ust. 2 rozporządzenia
Prezesa Rady Minis
trów z dnia 30 grudnia 2020 r. w sprawie szczegółowych rodzajów
kosztów postępowania odwoławczego, ich rozliczania oraz wysokości i sposobu pobierania
wpisu wysokości wpisu od odwołania (Dz. U. poz. 2437).
Przewodniczący: ………………………………