Sygn. akt: KIO 3621/21
WYROK
z dnia 17 stycznia 2022 r.
Krajowa Izba Odwoławcza
− w składzie:
Przewodniczący: Bartosz Stankiewicz
Aleksandra Kot
Robert Skrzeszewski
Protokolant:
Piotr Cegłowski
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 stycznia 2022 r. w Warszawie
odwołania
wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 13 grudnia 2021 r. przez
wykonawc
ę Elwoz Eco Sp. z o.o. z siedzibą w Sierakowicach przy ul. Słupskiej 2 (83-340
Sierakowice)
w postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego Gminę Bytów z siedzibą
w Bytowie przy ul. 1 Maja 15 (77-
100 Bytów)
przy udziale:
A) wykonawcy ATF Sp. z o.o. Sp. k.
siedzibą w Chojnicy pod numerem 2 (78-650
Mirosławiec), zgłaszającego przystąpienie do udziału w postępowaniu odwoławczym po
stronie
odwołującego;
B) wykonawcy A. K.
prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą PHU SANIKO A. K.
siedzibą w Kartuzach przy ul. Floriana Ceynowy 8/1 (83-300 Kartuzy), zgłaszającego
przystąpienie do udziału w postępowaniu odwoławczym po stronie odwołującego;
C) wykonawcy Remondis Sp. z o.o.
siedzibą w Warszawie przy ul. Zawodzie 16 (02-981
Warszawa),
zgłaszającego przystąpienie do udziału w postępowaniu odwoławczym po
stronie
odwołującego;
D) wykonawc
y Wodociągi Miejskie Bytów Sp. z o.o. siedzibą w Bytowie przy ul. Adama
Mickiewicza 1 (77-
100 Bytów), zgłaszającego przystąpienie do udziału w postępowaniu
odwoławczym po stronie zamawiającego
orzeka:
Oddala odwołanie.
Kosztami postępowania obciąża wykonawcę Elwoz Eco Sp. z o.o. z siedzibą
w Sierakowicach i:
zalicza na poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 15 000 zł 00 gr (słownie:
piętnaście tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez tego wykonawcę tytułem wpisu od
odwołania;
zasądza od ww. wykonawcy na rzecz zamawiającego Gminy Bytów z siedzibą
w Bytowie,
kwotę w wysokości 3 600 zł 00 gr (słownie: trzy tysiące sześćset złotych zero
groszy),
stanowiącą koszty strony poniesione z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika.
Stosownie do art. 579 ust. 1 i 580 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo
zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 1129 ze zm.) na niniejszy wyrok –
w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa
Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący: …………………………….
…………………………….
…………………………….
Sygn. akt: KIO 3621/21
U z a s a d n i e n i e
Gmina Bytów, zwana dalej: „zamawiającym”, prowadzi postępowanie o udzielenie
zamówienia publicznego, na podstawie przepisów ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo
zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 1129 ze zm.) zwanej dalej: „Pzp” w trybie z
wolnej ręki pn.: Odbiór i transport odpadów komunalnych z nieruchomości, na których
zamieszkują mieszkańcy oraz z nieruchomości, które w części zamieszkują mieszkańcy, a w
części nie zamieszkują mieszkańcy położonych na terenie Gminy Bytów w okresie od
01.01.2022r. do 31.12.2022r. (nr referencyjny: BRZ.271.42.20021.AZ), zwane dalej
„postępowaniem”.
Ogłoszenie o zamiarze zawarcia umowy (zwane dalej: „ogłoszeniem”) zostało
zamieszczone w
Biuletynie Zamówień Publicznych w dniu 2 grudnia 2021 r., pod numerem
2021/BZP00297364/01.
Szacunkowa wartość zamówienia, którego przedmiotem są usługi, jest wyższa od
kwot wskazanych w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 3 ust. 3 Pzp.
W dniu 13 grudnia 2021 r. wykonawca Elwoz Eco
Sp. z o.o. z siedzibą w
Sierakowicach (zwany
dalej: „odwołującym”) wniósł odwołanie w ramach, którego zaskarżył
czynność zamawiającego polegającą na wyborze trybu i wszczęciu postępowania o
udzielenie zamówienia publicznego w trybie z wolnej ręki i zamiarze jego udzielenia
Wodociągom Miejskim Bytów Sp. z o.o. z siedzibą w Bytowie (zwanej dalej: „Wodociągami”).
Opisanej powyżej czynności zamawiającego odwołujący zarzucił naruszenie:
1) art. 214 ust. 1 pkt 11 lit. b) Pzp w zw. z art. 214 ust. 6 Pzp, przez niewykazanie w
ogłoszeniu reorganizacji osoby prawnej, przez co zamawiający nie miał podstaw do
skorzystania z przesłanki udzielenia zamówienia w trybie „z wolnej ręki”, określonej w art.
214 ust. 1 pkt 11 lit. b) Pzp i wykazania procentu działalności kontrolowanej osoby prawnej
jako działalności powierzonej za pomocą wiarygodnej prognozy handlowej, o której mowa w
art. 214 ust. 6 Pzp;
2) art. 214 ust. 1 pkt 11 lit. b) Pzp w zw. z art. 214 ust. 6 i 7 Pzp, przez niewykazanie przez
zamawiającego braku adekwatności danych historycznych, dotyczących przychodów osoby
prawnej za ostatnie 3 lata;
3) art. 214 ust. 1 pkt 11 lit. b) Pzp w zw. z art. 214 ust. 6 Pzp, przez nieprzedstawienie przez
zamawiającego wiarygodnej prognozy handlowej.
W związku z powyżej wskazanymi zarzutami odwołujący wniósł o:
merytoryczne rozpatrzenie przez Izbę odwołania i jego uwzględnienie w całości;
nakazanie zamawiającemu unieważnienia postępowania ponieważ jest ono obarczone
niemożliwą do usunięcia wadą, uniemożliwiającą zawarcie niepodlegającej unieważnieniu
umowy w sprawie zamówienia publicznego, polegającą na wszczęciu postępowania w trybie
niekonkurencyjnym, pomimo niespełnienia przesłanek ustawowych zezwalających na
zastosowanie takiego trybu, a wada ta nie może zostać usunięta w inny sposób;
zasądzenie od zamawiającego na rzecz odwołującego kosztów postępowania
odwoławczego.
Odwołujący wyjaśnił, że prowadzi działalność gospodarczą w zakresie odbioru i
zagospodarowania odpadów komunalnych, jest także wpisany do rejestru działalności
regulowanej w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości
prowadzonego przez Burmistrza Bytowa. Odwołujący wskazał, że jest bezpośrednio
zaintere
sowany świadczeniem usług objętych przedmiotem zamówienia zwłaszcza, że
obecnie świadczy na rzecz zamawiającego usługę obejmującą odbiór i transport odpadów
komunalnych z nieruchomości położonych na terenie Gminy Bytów, którą chciałby
kontynuować również w przyszłości. Odwołujący wskazał, iż zaskarżone czynności
zamawiającego naruszają jego interes w uzyskaniu zamówienia, poprzez niezasadne
zastosowanie przez zamawiającego trybu zamówienia z wolnej ręki z pominięciem innych
zainteresowanych wykonawców, w tym jego. Zdaniem odwołującego bezpośrednim
następstwem dokonanych naruszeń przepisów Pzp jest szkoda w jego majątku w postaci
braku możliwości uzyskania przedmiotowego zamówienia, do którego wykonywania
odwołujący jest w pełni zdolny i deklaruje taką gotowość. Odwołujący wyjaśnił, że w
przypadku uznania przez Izbę zasadności odwołania, a następnie po dokonaniu przez
z
amawiającego żądanych czynności, będzie mógł uzyskać przedmiotowe zamówienie, co
niewątpliwie jest zgodne z jego interesem. Tym samym odwołujący stwierdził, że
materialnoprawna przesłanka wniesienia odwołania została spełniona.
W uzasadnieniu zarzutu
dotyczącego braku reorganizacji działalności odwołujący
wskazał, że z art. 214 ust. 6 Pzp w związku z art. 12 ust. 5 Dyrektywy 2014/24/UE wynika, że
w przypadku, gdy ze względu na reorganizację działalności wykonawcy, dane dotyczące
średniego przychodu za 3 lata poprzedzające udzielenie zamówienia są nieadekwatne,
procent działalności, o którym mowa w ust. 1 pkt 11 lit. b Pzp, ustala się za pomocą
wiarygodnych prognoz handlowych.
W ocenie odwołującego z powołanego przepisu wynika,
że dla możliwości powoływania się na wiarygodne prognozy handlowe konieczne jest
wykazanie, że dany podmiot (tu: Wodociągi) przeszedł reorganizację działalności. Zdaniem
odw
ołującego, w tym kontekście wskazane jest odwołanie się do Słownika Języka Polskiego,
zgodnie z którym „reorganizacja” jest to „zmiana organizacji czegoś, urządzenie czegoś w
inny sposób”. Natomiast z ogłoszenia wynika, że co do zasady w sferze organizacyjnej
Wodociągi będą działały w dotychczasowy sposób (lub zmiany w tym zakresie nie będą
miały zasadniczego charakteru).
Zdaniem odwołującego na uwagę zasługuje nie tylko wykładnia językowa omawianego
przepisu, ale również wykładnia funkcjonalna. Brzmienie art. 214 ust. 6 pozwala na
stwierdzenie, iż w myśl intencji ustawodawcy reorganizacja, o której jest mowa w tym
przepisie, w swoich skutkach powinna być porównywalna do sytuacji spółki na dzień
utworzenia lub rozpoczęcia działalności, a zatem chodzi wyłącznie o kluczowe zmiany
organizacyjne. Taką interpretację wzmacnia wprowadzony do przepisów Pzp art. 214 ust. 7,
wedle którego wymaganie procentu działalności nie jest spełnione, jeżeli reorganizacja
działalności została przeprowadzona dla pozoru. W tym zakresie przepisy Pzp zbliżają się do
art. 83 KC, odnoszącego się do pozorności oświadczenia woli. Mimo że pozorna
reorganizacja nie niesie ze sobą skutku w postaci nieważności w rozumieniu
cywilnoprawnym, to pozorność w tym kontekście należy rozumieć jako pewne działanie
symulowane, nakierowane na wykazanie spełnienia przesłanek udzielenia zamówienia z
wolnej ręki. Przesłanki te mogą w ogóle nie wystąpić lub mogą nie być na tyle doniosłe by
uzasadnić skorzystanie z wyjątkowego trybu udzielenia zamówienia, jakim jest wolna ręka.
Tak rozumiana reorganizacja musi być więc doniosłą okolicznością organizacyjną w ramach
funkcjonowania spółki. W ocenie odwołującego, sięgnięcie przez zamawiającego po
argument w postaci reorganizacji służy jedynie temu, aby udzielić zamówienia in-house w
sytuacji, w której Wodociągi nie są w stanie wykazać, że w ostatnich 3 latach 90%
działalności
Wodociągów
dotyczyło
wykonywania
zadań
powierzonych
przez
zamawiającego. Oczywiście nie jest to działanie zabronione, ale musi mieć ono charakter
rzeczywisty, a nie pozorny.
Jednocześnie wykazanie przeprowadzenia reorganizacji
Wodociągów nie zostało przez zamawiającego poparte jakimikolwiek dowodami.
Przeprowadzenie reorganizacji jest oparte wyłącznie na gołosłownych zapewnieniach
za
mawiającego. Nie jest to oczywiście wystarczające, biorąc pod uwagę ciężar dowodu,
który spoczywa na zamawiającym, korzystającym również w tym zakresie z odstępstwa od
zasady ogólnej opierania się na danych historycznych. Zamawiający musi wykazać
spełnienie przesłanek udzielenia zamówienia z wolnej ręki i – czytając uzasadnienie wyboru
trybu
– trudno uznać aby ten obowiązek udźwignął. Ma to daleko idące skutki: brak
wykazania spełnienia przesłanek warunkujących użycie zamówienia z wolnej ręki prowadzi
do nieuprawnioneg
o odstępstwa od zastosowania podstawowych trybów udzielania
zamówienia.
Odwołujący podkreślił, że w ogłoszeniu zamawiający ograniczył się do stwierdzeń, że:
zaktualizowała się przesłanka wynikającą z art. 214 ust. 6 PZP albowiem mocą decyzji
władczo – właścicielskiej Gminy wyrażonej uchwałą Rady Miejskiej w Bytowie nr
XXXII/315/2021 z dnia 16 czerwca 2021r. w sprawie powierzenia Wodociągom Miejskim
Bytów sp. z o.o. wykonywania zadania własnego gminy Bytów, spółka została
zreorganizowana, w sposób skutkujący dezaktualizacją (nieadekwatnością) danych
historycznych za 3 lata poprzedzające udzielenie zamówienia – tym samym zamawiający nie
wskazał ani w jaki konkretny sposób spółka została zreorganizowana ani też nie wskazał, na
czym polega sposób reorganizacji, który skutkował dezaktualizacją danych historycznych;
uchwała Rady Miejskiej jest w rozumieniu zamawiającego jednoznaczna z reorganizacją;
reorganizacja Spółki polega na rozszerzeniu zakresu usług użyteczności publicznej, które
mocą decyzji władczo właścicielskiej Gminy, Spółka będzie realizować na rzecz Gminy i jej
mieszkańców. Spectrum usług realizowanych przez Spółkę ulega zmianie i Spółka została
przetransformowana w spółkę komunalną o charakterze wielobranżowym – Wodociągi od lat
są spółką o charakterze wielobranżowym, bowiem świadczą usługi z zakresu budownictwa
oraz badań laboratoryjnych; rozszerzenie zakresu usług nie jest tożsame z reorganizacja w
rozumieniu art. 214 ust. 6 Pzp.
o zasadności kwalifikacji powyższego jako reorganizacji świadczy co najmniej to, że Spółka
rozpocznie działalność w całkowicie nowej dla siebie branży, która stanowi wyodrębniony
sektor działalności gospodarczej – samo poszerzenie działalności o nową branżę, nie jest
jednoznaczne z reorganizacją w znaczeniu, którym posługuje się ustawodawca w przepisie
art. 214 ust. 6 Pzp;
powyższe nie tylko transformuje profil działalności Spółki, ale również skutkuje zmianami
organizacyjnymi,
osobowo
– kadrowymi, techniczno – infrastrukturalnymi oraz
ekonomicznymi. Wydzielenie nowego
obszaru działalności Spółki, różniącego się od
dotychczasowego profilu działalności Spółki, powiązane z szeregiem zmian, które stanowią
konsekwencję ww. zmian strategicznych wprowadzonych przez właściciela, wypełnia
znamiona reorganizacji
– zamawiający z „szeregu zmian” nie wskazał ani jednej konkretnej
zmiany, dotyczącej reorganizacji Wodociągów. Zmiany w znaczeniu reorganizacji muszą
dotyczyć podmiotu, któremu powierza się zamówienie. Natomiast zamawiający zmiany
utożsamia i wykazuje wyłącznie zewnętrznymi zdarzeniami tj. decyzjami udziałowca spółki tj.
Gminy Bytów. Zamawiający mówi o reorganizacji i zmianach, ale nie wskazuje na czym one
polegały w tej konkretnej spółce.
W dalszej kolejności odwołujący wyjaśnił, że zamawiający uzasadnienie ogłoszenia w
z
akresie reorganizacji Wodociągów oparł na dwóch wątkach: uchwale Rady Gminy Bytów z
dnia 16 czerwca 2021
r. oraz jej hipotetycznych konsekwencjach w przyszłości, ujętych w
formie haseł, wyrażających ogólnikowe biznesowe cele dla Wodociągów na przyszłość.
Z
amawiający nie przedstawił żadnego wywodu merytorycznego, uzasadniającego omawianą
przesłankę, podając jedynie cele, do osiągnięcia w perspektywie długookresowej.
Zamawiający nie wskazał w treści ogłoszenia o zamiarze zawarcia umowy i nie wyjaśnił w
czym p
raktycznie upatrywał reorganizacji działalności Wodociągów, w szczególności jakie
konkretnie czynności podjęto, a które przesądzałyby o dokonanej reorganizacji. Samo
podjęcie przez Radę Miasta uchwały z dnia 16 czerwca 2021 r. XXXII/315/2021 nie oznacza,
że w Wodociągach doszło do jakiejkolwiek reorganizacji. Zresztą treść uchwały jest bardzo
lakoniczna, bowiem w § 1 powierza się Wodociągom wykonywanie zadania własnego Gminy
w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi, zaś w § 2 rozszerza się PKD o pozycję
38. Nie jest to wystarczające dla uznania, że reorganizacja ma charakter rzeczywisty oraz na
tyle znaczący, aby uznać ją za „reorganizację” w rozumieniu art. 214 ust. 6 Pzp. Tego
rodzaju akt władczy może stanowić co najwyżej punkt wyjścia i podstawę prawną do
rozpoczęcia procesu reorganizacji spółki gminnej, nie dowodzi zaś faktu jej
przeprowadzenia. Zgodnie z etymologią słowo reorganizacja oznacza ponowne
organizowanie czegoś. Samo powierzenie przez zamawiającego w uchwale wykonywania
zadań własnych w zakresie gospodarki odpadami, nie jest równoznaczne z reorganizacją,
która w praktyce w każdym przedsiębiorstwie sprowadza się do podjęcia konkretnych decyzji
i działań, odnoszących skutek w postaci zmian w sferze osobowej, strukturalnej, zarządczej
itp. W
odniesieniu natomiast do zwiększania zakresu już świadczonych usług należy
podkreślić, iż w przypadku Wodociągów ewentualne udzielenie przedmiotowego zamówienia
spowodowało by wyłącznie to, że zakres usług odbierania odpadów będzie prawdopodobnie
wymagał zwiększenia zatrudnienia, zakupu nowego sprzętu i tym podobnych działań.
Jednak są to zwykłe i naturalne konsekwencje rozszerzenia dotychczasowej działalności.
Tym samym,
odwołujący stwierdził, że działania, o których mowa w ogłoszeniu, nie stanowią
reorganizacji w rozumieniu art. 214 ust. 6 Pzp
. Tego typu kroki (uchwała Rady Miasta
Bytowa) nie są sprzeczne z prawem, jednakże podawane przez zamawiającego jako
uzasadnienie rzekomo przeprowadzonej reorganizacji w Wodociągach, noszą znamiona
czynności pozornych, w rozumieniu art. 214 ust. 7 Pzp podejmowanych w celu obejścia
przepisów Pzp.
W ocenie odwołującego nie sposób odmiennie potraktować treści ogłoszenia i wywodów
za
mawiającego, które sprowadzają się do stanowiska, że w sprawie niniejszej reorganizacja
Wod
ociągów to de facto : uchwała Rady Miasta Bytowa z dnia 16 czerwca 2021r,
XXXII/315/2021r. oraz kilka publicystycznych w treści zdań w uzasadnieniu ogłoszenia:
mocą decyzji władczo właścicielskiej i uchwałą Rady Miasta Spółka została
zreorganizowana; spect
rum usług realizowanych przez Spółkę ulega zmianie i Spółka
została przetransformowana w spółkę komunalną o charakterze wielobranżowym; o
zasadności kwalifikacji powyższego jako reorganizacji świadczy co najmniej to, że Spółka
rozpocznie działalność w całkowicie nowej branży; wydzielenie nowego obszaru działalności
Spółki, różniącego się od dotychczasowego profilu działalności Spółki, powiązane z
szeregiem zmian, które stanowią konsekwencję ww. zmian strategicznych, wprowadzonych
przez właściciela, wypełnia znamiona reorganizacji. Godzi się podkreślić, że żadne z
powyższych twierdzeń zamawiającego nie dowodzi w jakikolwiek sposób reorganizacji
Wodociągów. Znamienne jest to, że w zgłoszeniu zamawiający mówi o reorganizacji, ale w
oderwaniu od konkretnych aspe
któw i działań, które miałyby dotyczyć zmian w
Wodociągach. Istotne jest to, że twierdzeń zamawiającego na takim poziomie ogólności,
wyrażającym intencje i życzenia na przyszłość, wykonawcy nie mają możliwości
zweryfikować.
Reasumując odwołujący stwierdził, że zamawiający nie wykazał zaistnienia przesłanki
uprawniającej do zastosowania trybu z wolnej ręki na podstawie art. 214 ust. 6 Pzp,
dotyczącej procentu działalności wykonywanej przez podmiot, któremu udziela się
zamówienia, na rzecz zamawiającego sprawującego nad nim kontrolę i bezzasadnie przyjął,
że opisane w ogłoszeniu okoliczności mogą być uznane za „reorganizację”, o której mowa w
art. 214 ust. 6.
Nie sposób przyjąć, aby racjonalny ustawodawca założył możliwość
wykazania spełnienia przesłanki przepisu, stanowiącego wyjątek, ogólnikowymi
twierdzeniami za
mawiającego, nie popartymi żadnymi dowodami. Pomysł zamawiającego
aby reorganizację wykazać wyłącznie uchwałą Rady Miasta, powierzającą spółce nowe
zadanie, stanowi nieudolną próbę upozorowania reorganizacji zaś twierdzenia, przytoczone
na jego uzasadnienie,
zmierzają w kierunku tezy, że ustawowy wyjątek w postaci
reorganizacji, która umożliwia niewykazywanie procentowych proporcji działalności w oparciu
o dane historyczne, można wykazywać pustym pseudo ekonomicznym wywodem, bez
konkretnych powiązań z rzeczywistymi działaniami, o których mówi ustawa. Ubranie całego
procesu w szaty „reorganizacji”, o ile ona faktycznie występuje, stanowi więc sztuczne
wytworzenie okoliczności, które mają złagodzić warunki proceduralne udzielenia zamówienia
i skorzystanie z trybu z wolnej ręki w sposób formalnie uprawniony.
W zakresie zarzutu odnoszącego się do braku możliwości powoływania się na
wiarygodne prognozy handlowe w sytuacji adekwatności danych historycznych, odwołujący
wyjaśnił, że z art. 214 ust. 6 Pzp oraz art. 12 ust. 5 Dyrektywy 2014/25/UE wynika, że do
obliczania procentu działalności, o którym mowa w art. 214 ust. 1 pkt. 11 i art. 12 ust. 3 lit. b)
Dyrektywy 2014/24/UE, uwzględnia się średni przychód osiągnięty przez osobę prawną w
odniesieniu do usług, dostaw lub robót budowlanych za 3 lata poprzedzające udzielenie
zamówienia. Jedynie wyjątkowo możliwe jest odstąpienie od tej zasady na rzecz
wiarygodnych prognoz handlowych. Prognozy te uwzględnia się w sytuacji, gdy dane
historyczne nie są adekwatne. Nie chodzi zatem o to, że u wykonawcy dochodzi do jakiś
zmian (reorganizacji), ale o to, że w wyniku tych zmian nie można uznać, że dotychczasowe
dane przestają być wiarygodne. Samo rozszerzenie działalności gospodarczej spółki o nowe
obszary nie może automatycznie skutkować uznaniem danych historycznych za
nieadekwatne, a jeżeli tak, to obowiązkiem zamawiającego jest wykazać, że dane te nie są
już adekwatne. Zdaniem odwołującego, żadne zmiany, które być może zostaną dokonane w
Wodociągach, nie dają podstaw do uznania, że z tego powodu dane z ostatnich 3 lat
pozostają nieadekwatne. Wodociągi nie miały do czynienia z żadnymi istotnymi
przekształceniami, jak również nie miały miejsca inne istotne zmiany organizacyjne, które by
mogły spowodować, iż dane dotyczące średniego przychodu za lata poprzednie należy
uznać za niezgodne lub nieodpowiednie. Odwołujący podkreślił, że podobnie jak w
przypadku samego udzielania zamówienia „z wolnej ręki”, wykazanie przesłanek
upr
awniających do tego należy do zamawiającego, tak odstąpienie od ogólnej zasady
powoływania danych historycznych na rzecz wiarygodnych prognoz handlowych, również
wymaga udowodnienia braku adekwatności danych historycznych. Ciężar dowodu w tym
zakresie spoc
zywał na zamawiającym.
Odwołujący podkreślił z całą mocą, że nieadekwatności danych historycznych, zamawiający
upatruje wyłącznie w woli powierzenia Wodociągom nowych zadań. Jednakże takie
twierdzenie w żaden sposób nie może być uznane za dowód ani wykazanie braku
adekwatności danych historycznych. Podobnie jak w przypadku przesłanki w postaci
reorganizacji, za
mawiający nieadekwatność danych historycznych uzasadnia w ogłoszeniu
abstrakcyjnymi ogólnikami w powiązaniu z uchwałą Rady Miejskiej Bytowa z dnia 16
czerwca 2021r., cytowaną wcześniej. Zamawiający stwierdza wprost, że : „… mocą decyzji
władczo – właścicielskiej Gminy wyrażonej przez Radę Gminy w Bytowie uchwałą nr
XXXII/315.2021 z dnia 16 czerwca 2021r. w sprawie powierzenia Wodociągom Miejskim w
Byt
owie sp. z o.o. wykonywania zadania własnego gminy Bytów, spółka została
zreorganizowana w sposób skutkujący dezaktualizacją (nieadekwatnością) danych
historycznych za 3 lata poprzedzające udzielenie zamówienia” . Podkreślenia wymaga to, że
w żaden sposób zamawiający nie wskazuje ani nie wyjaśnia:
w jaki to sposób spółka została zreorganizowana,
jaki ta reorganizacja miała dla niej skutek,
jaki w końcu tenże sposób i związany z nim skutek miał wpływ na dane historyczne i ich
nieadekwatność.
Zdaniem
odwołującego, zamawiający w okolicznościach przedmiotowego postępowania nie
może wywodzić spełnienia wszystkich przesłanek zamówienia z wolnej ręki z art. 214 ust. 11
w zw. z art. 214 ust. 6 Pzp
zawierającą całe trzy lakoniczne zdania uchwałą Rady Miejskiej w
Bytowie, powołanej poprzednio. W ten sposób zamawiający sprowadza znaczenie i sens
przesłanek ustawowych do absurdu, którego wyrazem w szczególności są pozbawione
praktycznego znaczenia twierdzenia za
mawiającego, cytowane powyżej. Także twierdzenie,
że dotychczasowe przychodowe dane historyczne, nie obejmują działalności w sferze
gospodarki komunalnej odpadami komunalnymi, a co za tym idzie są nieadekwatne, jest
twierdzeniem chybionym. Zamawiający nie wykazał w żaden sposób dlaczego są
nieadekwatne. J
est to tym bardziej konieczne, że Wodociągi prowadzą od wielu lat zarówno
działalność powierzoną, jak i działalność komercyjną w zakresie budownictwa i usług. Wbrew
twierdzeniom za
mawiającego usługi zaopatrzenia w wodę i odbioru ścieków nie są jedynym
prze
dmiotem działalności Wodociągów. Zatem nie polegają na prawdzie twierdzenia, że
działalność wodno-kanalizacyjna była jedynym źródłem przychodów a „rozszerzenie
spectrum” działalności skutkować będzie wyłącznie dodatkową aktywnością w zakresie
wykonywania z
adań własnych Gminy. Odwołujący podkreślił, że zamawiający nie
wytłumaczył dlaczego uznał, iż dane dotyczące średniego przychodu za 3 lata
poprzedzające udzielenie zamówienia Wodociągom są nieadekwatne, przez co procent
działalności wykonywanej przez Wodociągi na potrzeby zastosowania trybu udzielenia
zamówienia z wolnej ręki w świetle art. 214 ust. 1 pkt 11 Pzp można ustalić za pomocą
wiarygodnych prognoz handlowych. Z treści uzasadnienia ogłoszenia co do wybranego trybu
to nie wynika.
Co więcej, analizując treść uzasadnienia wyboru trybu, w zakresie mającym
stanowić prognozę handlową, czytamy, że: „(…) prognozę handlową sporządzono z
uwzględnieniem dotychczasowych historycznych danych, dotyczących przychodów spółki (w
zakresie działalności w sferze wodno kanalizacyjnej) przy jednoczesnej projekcji
przyszłościowej w zakresie przychodów z tej działalności (zakotwiczonej w danych
historycznych) jak i działalności w zakresie branży gospodarki odpadami komunalnymi”.
Rodzi się więc pytanie: skoro zamawiający bierze pod uwagę dotychczasowe dane
historyczne i na ich podstawie dokonuje „projekcji przyszłościowej”, to czy dane te są
adekwatne do wyliczenia procentu działalności Wodociągów czy nie? Pytanie jest tym
bardziej zasadne, że nawet opierając się na (wątpliwych) danych zawartych w Tabelach 1 i
2, zawartych w „Strukturze przychodów”, to różnice między „wskaźnikiem do zamówienia z
wolnej ręki” w roku 2021 (bez przychodów z odbioru odpadów) i w roku 2022 r. (z
uwzględnieniem przychodów z odbioru odpadów), wynoszą ok. 6 p.p. (a więc mniej niż
obecny wskaźnik inflacji), co wskazuje raczej na niewielkie zmiany w strukturze
przychodowej Wodociągów w wyniku reorganizacji. Problemem dla zamawiającego jest
natomiast to, że obliczenie procentu działalności nie pozwala mu na udzielenie zamówienia
w formule in-
house, stąd konieczność powoływania się na reorganizację spółki. Należy
wyciągnąć stąd logiczny wniosek, że skoro sama reorganizacja nie oznacza „z automatu”
nieadekwatności danych historycznych, to tym bardziej danych tych nie dezaktualizuje
„reorganizacja” w rozumieniu, w jakim przedstawił ją zamawiający, tj. oparta, wykazana i
uzasadniona wyłącznie faktem podjęcia uchwały przez Radę Miasta.
Reasumując, odwołujący po raz kolejny podkreślił, iż przepis art. 214 ust. 6 Pzp stanowi
wyjątek od zasady, że do obliczania procentu działalności uwzględnia się średni przychód
osiągnięty przez osobę prawną w odniesieniu do usług, za 3 lata poprzedzające udzielenie
zamówienia, a w myśl powszechnej zasady interpretacji przepisów prawa exceptiones non
sunt extendendae -
wyjątków nie należy interpretować rozszerzająco, wyjątek (jako
odstępstwo od reguły) ma moc obowiązującą tylko w takim zakresie, jak to wynika z jego
treści i nie może być w drodze zabiegów interpretacyjnych przenoszony na sytuacje podobne
lub zbliżone. Również podkreślenia wymaga, iż krajowy ustawodawca zaostrzył na gruncie
art. 214 ust. 6 Pzp
wymagania w stosunku do przepisów Dyrektywy 2014/24/UE. Udział
działalności kontrolowanej osoby prawnej dotyczący wykonywania zadań powierzonych musi
bowiem pozostawać na poziomie 90%, a nie, jak wynika to z dyrektywy, 80%. Rozwiązanie
takie miało u swoich źródeł intencję zapewnienia większej kontroli nad decyzjami
zamawiających w stosunku do ich podmiotów zewnętrznych . Wobec powyższego
interpretując przepis art. 214 ust. 6 Pzp należy traktować, zgodnie z intencją ustawodawcy,
jako sytuację wyjątkową, a nie jako „furtkę” do nadużywania prawa przez zamawiających
oraz podmiotów przez nich kontrolowanych.
Jeśli chodzi o zarzut braku wykazania, że prognoza handlowa jest wiarygodna
odwołujący stwierdził, że podobnie jak w przypadku pozostałych przesłanek udzielenia
zamówienia na podstawie art. 214 ust. 6 i art. 12 ust. 3 Dyrektywy 2014/24/UE, zamawiający
nie przedstawił jakichkolwiek dowodów, dotyczących tego, że ponad 90% działalności
Wodociągów dotyczy wykonywania zadań powierzonych przez zamawiającego (w zasadzie
dokumenty finansowe Wodociągów potwierdzają, że nie osiągnęły one tego wskaźnika).
Obowiązkiem zamawiającego, mającego zamiar udzielenia zamówienia w trybie
niekonkurencyjnym, jest ustalenie, że w danym przypadku istnieją przesłanki umożliwiające
odstąpienie od trybów konkurencyjnych. Ustalenie to winno opierać się na wiarygodnych i
zbadanych danych, nie zaś na niesprawdzonych lub wątpliwych informacjach. Tymczasem
jedyne, co zostało na ten temat przedstawione przez zamawiającego, to informacja zawarta
w o
głoszeniu w postaci dwóch enigmatycznych tabel, określających wariantowe wyliczenia
wskaźnika do zamówienia z wolnej ręki, lecz nie zawierających żadnych odniesień do źródeł,
jak również żadnych wyjaśnień, komentarzy lub analiz, wskazujących na jakiej podstawie i w
oparciu o jakie dane za
mawiający dokonał tychże wyliczeń. O wiarygodności prognozy
handlowej, która jest kluczowym dokumentem w przypadku, gdy zamawiający zamierza
udzielić zamówienia z wolnej ręki na podstawie art. 214 ust. 1 pkt 11 Pzp, powołując się przy
tym na wyjątek z art. 214 ust. 6 Pzp, nie może przesądzić jedynie pewien wybrany przez
za
mawiającego minimalny wycinek danych w niej zawartych.
W ocenie odwołującego zamawiający nie tylko nie załączył do ogłoszenia żadnych
materiałów, które można by potraktować jako prognozy handlowe i poddać weryfikacji, ale
nawet na tego rodzaju materiały lub analizy w sposób konkretny się nie powołał, czyniąc
uzasadnienie prognozę handlową gołosłowną. Zamawiający nie sprostał więc
spoczywającemu na nim podstawowemu obowiązkowi, ponieważ prezentowane wyliczenia
mają charakter abstrakcyjny i zostały przygotowane pod z góry założoną tezę, związaną ze
spełnianiem przesłanek do udzielenia zamówienia in-house. Zamawiający w sposób zupełnie
dowolny przyjął do przedstawionych tabel określone wartości bez wskazania, na jakiej
podstawie to uczynił i skąd te wartości się wzięły. Co więcej, nawet sięgając do
poszczególnych pozycji tabel 1 i 2, zawartych w „Strukturze przychodów” trudno oprzeć się
wrażeniu, że są one zaprzeczeniem wiarygodności. Zamawiający sumuje jako działalność
powierzoną przychody wyszczególnione pod poz. 1-3 w Tabeli 1 i poz. 1-4 w Tabeli 2.
Następnie, w pozycji 4. w Tabeli 1 i w pozycji 5. w Tabeli 2, zamawiający wskazuje pozycję
pt. „Maksymalna wartość (poziom bezpieczny) – Usługi pozostałe”. Wreszcie, sumując
pozycje 4 i 5 w Tabeli 1 i pozycje 5 i 6 w Tabeli 2 otrzymuje
„Wskaźnik do zamówienia z
wolnej ręki”. Skoro, zgodnie z art. 214 ust. 1 pkt 11 lit. b) Pzp, zamówienia z wolnej ręki
udziela się, jeżeli jest spełniona przesłanka, w której ponad 90% działalności kontrolowanej
osoby prawnej dotyczy wykonywania zadań powierzonych jej przez zamawiającego
sprawującego kontrolę, to zamawiający wprost pokazuje, że jego wyliczenia są błędne i nie
pozwalają na spełnienie tej przesłanki. Zamawiający do działalności powierzonej dodaje
bowiem jakieś „usługi pozostałe”, które – skoro są wyłączone z tej kategorii – nie mogą
wchodzić w zakres działalności powierzonej. Z daleko posuniętej ostrożności, na wypadek
gdyby za
mawiający twierdził, że wchodzą one jednak w zakres działalności powierzonej,
odwołujący wskazał, że nie wiadomo czym są te „usługi pozostałe”, co już świadczy o
niewiarygodności prezentowanej prognozy. Jest to bowiem tak pojemna kategoria, że
Wodociągi mogą w niej mieścić również działalność komercyjną. Do tego, co było już
podnoszone w tym odwołaniu, każda z pozycji Tabel 1 i 2 zawiera wyliczenia nie znajdujące
oparcia w dokumentach finansowych Wodociągów oraz innych dokumentach pochodzących
od za
mawiającego.
Z uwagi na powyższe, tego rodzaju wyliczeń – zdaniem odwołującego – nie sposób było
uznać za wiarygodne prognozy handlowe. Poza tym jedyne odniesienie zamawiającego do
treści tabel zostało zawarte w poprzedzających je akapitach. Zamawiający podaje, że :
„…prognozę handlową sporządzono z uwzględnieniem dotychczasowych historycznych
danych, dotyczących przychodów spółki (w zakresie działalności w sferze wodno
kanalizacyjnej) przy jednoczesnej projekcji przyszłościowej w zakresie przychodów z tej
działalności (zakotwiczonej w danych historycznych) jak i działalności w zakresie branży
gospodarki odpadami komunalnymi”;
„pełne dane historyczne, dotyczące przychodów Spółki, które uwzględniono przy
sporządzeniu prognozy handlowej, obrazują dokumenty finansowe Spółki przekazane do
KRS i opublikowane w KRS, do których Zamawiający odsyła w ramach niniejszego
dokumentu, nie
powielając ich treści”;
„Przy sporządzeniu prognozy handlowej uwzględniono również wyciąg z analizy
uwarunkowań organizacyjno prawnych rozpoczęcia przez Spółkę Wodociągi Miejskie Bytów
sp. z o.o. działalności w zakresie odbioru i transportu odpadów komunalnych z terenu Gminy
Bytów”.
W ocenie odwołującego trudno było uznać, że powyższe sformułowania potwierdzają, że
prognozy handlowe są wiarygodne i zostały przygotowane z wykorzystaniem metod
umożliwiających ich weryfikację. Odwołujący przy tym podkreślił, że obie tabele,
prezentowane w uzasadnieniu o
głoszenia, w zakresie, w którym odnoszą się do sprzedaży
wody i odbioru ścieków wbrew twierdzeniom zamawiającego nie mogły zostać oparte na
znajdujących się w aktach spółki w KRS danych historycznych i nie są w nich zakotwiczone.
Tabele zawierają w jednej kolumnie dane z 2021 r. i w kolejnej przewidywania na 2022 r. Nie
ma możliwości weryfikacji danych za 2021 r. bowiem sprawozdania finansowe Wodociągów
nie są do Krajowego Rejestru Sądowego składane przed końcem roku obrachunkowego.
Dane te są więc wciąż niepełne, a zamawiający nie dysponuje pełnym opracowaniem
danych za 2021 r., na których chce się opierać. Tego rodzaju informacje w żaden sposób nie
mogą być potraktowane jako wiarygodna prognoza handlowa. Słownik Języka Polskiego
określa pojęcie „prognoza” jako „przewidywanie czegoś oparte na określonych danych,
obliczeniach”. Prognozowanie powinno więc stanowić racjonalne, naukowe, przewidywanie
przyszłych zdarzeń, czyli wnioskowanie o zdarzeniach nieznanych na podstawie zdarzeń
znanych. Wnioskowanie to powinno stanowić logiczny proces przebiegający od
uporządkowanego zbioru faktów. Zgodnie bowiem z odpowiedzią Podsekretarza Stanu w
Ministerstwie Przedsiębiorczości z dnia 21 stycznia 2019 r. na interpelację 28308 w
przedmiocie definicji wiarygodnych prognoz handlowych w Prawie zamówień publicznych,
„Art. 67 ust. 9 nakazuje poczynienie ustaleń co do istnienia przesłanki zależności
ekonomicznej, w procesie prognozowania (przewidywania na przyszłość) danych
dotyczących działalności podmiotu. Innymi słowy, nakazuje on przeprowadzić wnioskowanie
o przebiegu i stanie możliwych przyszłych zdarzeń w zakresie działalności osoby prawnej lub
zamawiającego na podstawie określonych faktów z przeszłości. Prognozy handlowe mają
b
yć wiarygodne, zatem prognozowanie powinno opierać się na podstawach racjonalnych i
odnosić się do wyraźnie określonego przedziału czasu, a także należy je przeprowadzać z
wykorzystaniem metod umożliwiających ich późniejszą weryfikację. (…) Ponadto do
prog
nozy handlowej powinny być dołączane dokumenty potwierdzające wiarygodność
przewidywanych, przyszłych źródeł przychodu, zwłaszcza jeżeli okolicznością uzasadniającą
jej sporządzenie był dzień utworzenia lub rozpoczęcia działalności przez osobę prawną lub
z
amawiającego". Powyższy pogląd zachowuje aktualność również pod rządami obecnie
obowiązującej Pzp. Ustawodawca w art. 214 ust. 6 nakazuje zamawiającemu przedstawienie
„wiarygodnej prognozy handlowej”. Wiarygodność prognozy musi więc wynikać z jej
uzasadnie
nia i racjonalnego przedstawienia i pozwalać na udowodnienie, że doszło do
spełnienia przesłanek zastosowania niekonkurencyjnego trybu z wolnej ręki, który jest
trybem absolutnie wyjątkowym, stanowiącym zaprzeczenie zasady konkurencyjności i
równego traktowania wykonawców. Nie sposób uznać za wiarygodną prognozę handlową
opartą na ogólnikowych twierdzeniach zamawiającego: „…prognozę handlową sporządzono
z uwzględnieniem dotychczasowych historycznych danych, ……….. przy jednoczesnej
projekcji przyszłościowej w zakresie w zakresie przychodów z tej działalności (zakotwiczonej
w danych historycznych) jak i działalności w zakresie branży gospodarki odpadami
komunalnymi”.
Odwołujący zwrócił uwagę, że z treści ogłoszenia w żaden sposób nie wynika w jaki sposób i
w
jakim zakresie uwzględniono dane historyczne, w jaki sposób dokonano na ich podstawie
obliczeń, jak je zinterpretowano, na jakiej podstawie i w oparciu o jakie dane historyczne
dokonano „projekcji przyszłościowej” np. w zakresie branży odpadami, w której nigdy nie
działały Wodociągi. Są to więc jedynie gołosłowne zapewnienia zamawiającego, które mają
uzasadniać z góry założoną tezę i sprawiać wrażenie, że przesłanka z art. 214 ust. 6 Pzp
została spełniona.
„pełne dane historyczne, dotyczące przychodów Spółki, które uwzględniono przy
sporządzeniu prognozy handlowej, obrazują dokumenty finansowe Spółki przekazane do
KRS i opublikowane w KRS, do których Zamawiający odsyła w ramach niniejszego
dokumentu, nie powielając ich treści”;
Tego rodzaju informacje wi
nny być m.in. omówione i opracowane we wiarygodnej prognozie
handlowej, zawartej w o
głoszeniu a nie przywołane poprzez odesłanie do KRS, który ich nie
publikuje. Nie jest powinnością wykonawcy/odwołującego analizowanie pełnych danych
historycznych z Krajow
ego Rejestru Sądowego. W ogłoszeniu zamawiający nie może
odsyłać wykonawców do KRS w zakresie danych, które sam przywołuje i uznaje za część
uzasadnienia swojej prognozy. Oznacza to, że wykonawcy sami musieliby sporządzać
prognozy wobec bierności zamawiającego.
„Przy sporządzeniu prognozy handlowej uwzględniono również wyciąg z analizy
uwarunkowań organizacyjno prawnych rozpoczęcia przez Spółkę Wodociągi Miejskie Bytów
sp. z o.o. działalności w zakresie odbioru i transportu odpadów komunalnych z terenu Gminy
Bytów”
Jeżeli analiza uwarunkowań organizacyjno-prawnych miała wpływ na prognozę – a
za
mawiający tak twierdzi, skoro ją uwzględnił – to prognoza winna tą analizę zawierać i
wskazywać w jaki sposób ten uwzględniony wpływ się konkretnie przedstawia. W niniejszym
postępowaniu odwołujący w przypadku każdej z przesłanek, z którą mierzy się zamawiający,
jest skazany na jego ogólnikowe zapewnienia w rodzaju : „uwzględniono”, „zakotwiczono w
danych historycznych”, „sporządzono”. Podobnie jak w przypadku przesłanki w postaci
„reorganizacji”, w której zamawiający nie wykazał tejże reorganizacji, tylko twierdzi, że ona
nastąpiła, tak w przypadku przesłanki w postaci wiarygodnej prognozy handlowej,
za
mawiający nie przedstawia samej prognozy w znaczeniu, wskazanym w ustawie, tylko
mówi o prognozie, uzasadniając ją ogólnikami i oderwanymi wartościami z tabel.
W ocenie odwołującego okoliczność ta uniemożliwia weryfikację prawidłowości zastosowania
trybu zamówienia z wolnej ręki i stanowi naruszenie przepisów Pzp, które może mieć istotny
wpływ na wynik postępowania, co powoduje konieczność uwzględnienia odwołania przez
Izbę i nakazania unieważnienia postępowania wszczętego w trybie zamówienia z wolnej ręki.
Odwołujący wskazał i podkreślił, że oceny treści tego, co zamawiający przedstawił jako
„wiarygodna prognozę handlową” należy dokonać w kontekście regulacji z art. 216 Pzp.
Obowiązek publikacji informacji o zamiarze zawarcia umowy w trybie „z wolnej ręki” ma na
celu wyłącznie umożliwienia innym podmiotom dokonania oceny, czy zamawiający ma
podstawy do udzielenia zamówienia in-house, w świetle przesłanek przewidzianych w Pzp.
Celem ogłoszenia o zamiarze zawarcia umowy jest umożliwienie wykonawcom kontroli,
poprzez zakwestionowanie zastosowania trybu udzielenia zamówienia. Kontrola ta ma
charakter formalny. Nie ma bowiem możliwości badania spełnienia warunków z art. 214 ust.
1 pkt 11
–14 Pzp w inny sposób niż przez pryzmat tych przesłanek, tj. badania, czy udzielenie
zamówienia in-house nie stanowi nieuzasadnionego wyłączenia danego zamówienia lub
przejawu sztucznego zawężania konkurencji.
Reasumując odwołujący skonstatował, że w przypadku informacji zawartych w ogłoszeniu,
trudno mówić o jakichkolwiek prognozach handlowych Wodociągów, a co dopiero o ich
wiarygodności. Odwołujący wskazał, iż podobnie jak w przypadku innych informacji i
dokumentów, potwierdzających spełnienie przesłanek udzielenia zamówienia z wolnej ręki,
tak również w przypadku prognoz handlowych, jeśli zostały one sporządzone, powinny
zostać załączone (wraz z dokumentami źródłowymi) do ogłoszenia. Tylko w taki sposób
ustawodawca w art. 214 ust. 6 Pzp
wprost wskazał, iż procent działalności, o którym mowa w
ust. 1 pkt 11 lit. b, ustala się za pomocą wiarygodnych prognoz handlowych. Tym samym
obowiązkiem zamawiającego, który zamierza udzielić zamówienia na podstawie art. 214 ust.
1 pkt 11 Pzp
jest wykazanie, iż prognozy handlowe zostały oparte na wiarygodnych i
rzetelnych danych umożliwiających ich późniejszą weryfikację.
W podsumowaniu uzasadnienia dla powyżej zaprezentowanych zarzutów odwołujący
stwierdził, że zamawiający w sposób celowy pozbawia wykonawców możliwości kontroli,
przedstawiając enigmatyczne twierdzenia i wywody na poparcie faktu dokonania
reorganizacji oraz abstrakcyjne wartości i ogólnikowe uzasadnienie uwiarygodnienie swojej
prognozy handlowej.
Zdaniem odwołującego uzasadnienie wyboru trybu w dużej mierze
składa się z obszernych cytatów z orzecznictwa Izby, poglądów doktryny czy przepisów
prawa. Kluczowe elementy tego dokumentu są właśnie lakoniczne i hasłowe, zawierające się
w kilku akapitach, z których nie można wydobyć żadnych wiążących, pewnych informacji
oraz dowodów uzasadniających twierdzenia zamawiającego.
Odwołujący wskazał na sprawozdania Zarządu Wodociągów, załączone do sprawozdań
finansowych za lata 2018, 2019 i 2020
r., znajdujące się w aktach Wodociągów w Krajowym
Rejestrze Sądowym, w których przedstawiono strukturę przychodów tej spółki w
poszczególnych latach. Wyjaśnił, że w każdym z przedstawionych lat przychody z
działalności odpłatnej, nie obejmującej zadań powierzonych sprzedaży wody i odbioru
ścieków, przekraczały 10% ogółu przychodów, co do których zamawiający twierdzi w
o
głoszeniu, że pochodzą one wyłącznie ze sprzedaży wody oraz odbioru i oczyszczania
ścieków. Oznacza to, że zgodnie z art. 214 ust. 1 pkt. 11 b w zw. z ust. 5, że nie mogła mieć
miejsca sytuacja, w której ponad 90% działalności kontrolowanej osoby prawnej dotyczy
wykonywania zadań powierzonych jej przez zamawiającego sprawującego kontrolę.
Przedstawione w spr
awozdaniach Zarządu Wodociągów struktury przychodów potwierdzają
także to, że w ogłoszeniu zamawiający podaje nieprawdę, że Wodociągi do momentu
o
głoszenia uzyskiwały przychody tylko z działalności sprzedaży wody, odbioru i
oczyszczania ścieków. Spółka ta prowadzi działalność komercyjną budowlaną i usługową, na
co wprost wskazuje treść sprawozdań.
Odwołujący wyjaśnił, że dane ze sprawozdań Zarządu Wodociągów przedstawiają się
następująco :
r. na stronie 11 Sprawozdania Zarządu Wodociągów struktura rodzajowa przychodów
za 2018 r.: przychody razem za 2018 r. -
9.010.000; zadania powierzone tj. sprzedaż wody
oraz odbiór i oczyszczanie ścieków - 7.311.000 zł, sprzedaż robót odpłatnych - 1.230.000 z.,
co stanowi ok. 13,7% wszystkich przychodów w tym roku;
- rok 2019
r. na stronie 11 Sprawozdania Zarządu Wodociągów struktura rodzajowa
przychodów za 2019 r.: razem przychody za 2019 r. - 10.875.000; zadania powierzone tj.
sprzedaż wody oraz odbiór i oczyszczanie ścieków - 7.530.000 zł, sprzedaż robót odpłatnych
2.840.000 zł, co stanowi ok. 26,1% wszystkich przychodów w tym roku;
- rok 2020
r. na stronie 11 Sprawozdania Zarządu Wodociągów struktura rodzajowa
przychodów za 2020 r.: przychody razem za 2020 r. - 9.949.000; zadania powierzone tj.
sprzedaż wody oraz odbiór i oczyszczanie ścieków - 7.463.000 zł, sprzedaż robót odpłatnych
1.286.000 zł, co stanowi ok. 12% wszystkich przychodów w tym roku.
Średnio wszystkie przychody za 3 lata - 9.944.666 zł.
Średnio przychody za sprzedaż wody i oczyszczanie ścieków za 3 lata - 7.434.666 zł.
Średnio przychody z robót odpłatnych (zadania nie powierzone) - 1.785.333 zł.
Odwołujący stwierdził, że z przedstawionych wartości wynika, że nie ma żadnej możliwości
aby ponad 90% działalności kontrolowanej Wodociągów dotyczyła wykonywania zadań
powierzonych jej przez zamawiającego sprawującego kontrolę. Za wskazane 3 lata było to
ok. 74%.
Odwołujący wyjaśnił, że przedstawione w poprzednich akapitach dane i dowody podważają
prawdziwość oraz sens i tak enigmatycznych tez zamawiającego o tym, że „…prognozę
handlową sporządzono z uwzględnieniem dotychczasowych historycznych danych,
dotyczących przychodów Spółki (w zakresie działalności w sferze wodno kanalizacyjnej) przy
jednoczesnej projekcji przyszłościowej w zakresie przychodów z tej działalności
(zakotwiczonej w danych historycznych) jak i działalności w zakresie branży gospodarki
odpadami komunalnymi”. Dla oceny zasadności zarzutów niniejszego odwołania kluczowa
jest kwestia następująca. Mianowicie nie sposób dociec, w jaki sposób zamawiający, którego
Spółka nie działała dotąd w branży gospodarki odpadami komunalnymi określił w tym, co
podaje za „prognozę”, wartość usług w zakresie odbioru i transportu odpadów z terenów
zamieszkałych i mieszanych tj. wartości wskazane w tabeli 1 pod poz. Nr 3. na kwotę
3.567.000 zł, a w tabeli nr 2 w poz. 3 i 4 na kwoty odpowiednio 3.300.000 zł i 287.000 zł.
Jeżeli ogłoszenie w zakresie wiarygodnej prognozy handlowej ma z punktu widzenia
wykonawców, do których przecież jest skierowane, jakiś punkt kluczowy w kontekście funkcji
kontrolnej czy spełnione są przesłanki zamówienia „z wolnej ręki”, to są nim właśnie ww.
pozycje dotyczące odbioru i transportu odpadów z terenów zamieszkałych i mieszanych z
obu tabel, zamieszczonych przez za
mawiającego. To ich wielkości przesądzają lub nie o
spełnieniu wymogu pond 90% działalności kontrolowanej w zakresie zadań powierzonych.
Dane z tabel, związane z dotychczasową działalnością Wodociągów, dotyczące usług w
zakresie wody i ścieków oraz pozostałych, wykonawcy mogą skonfrontować w oparciu o
dane historyczne z KRS. Jednakże jest oczywiste, że podstawowym przedmiotem prognozy
powinny być wartości, odnoszące się do działalności, którą dopiero Wodociągi mają
wykonywać tj. do odbioru i transportu odpadów z terenów zamieszkałych i mieszanych. W
tego rodzaju sytuacji za
mawiający podaje wartości usług odbioru i transportu odpadów z
terenów zamieszkałych i mieszanych bez żadnego wyjaśnienia, uzasadnienia, bez kalkulacji
– bez czegokolwiek. Jedyne twierdzenie zamawiającego w całym ogłoszeniu, które tych
kluczowych danych dotyczy, brzmi :”.. jak i działalności w zakresie branży gospodarki
odpadami komunalnymi”. Z tych względów w ocenie odwołującego „prognoza”
przedstawiona przez za
mawiającego nie ma żadnych znamion wiarygodności. Na
marginesie odwołujący wskazał, że tabela 2, zamieszczona w ogłoszeniu w ogóle nie ma
związku z przedmiotem zamówienia, a co za tym idzie z przedmiotem niniejszego
postępowania. Przedmiotem zamówienia jest odbiór i transport odpadów komunalnych z
nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy oraz z nieruchomości, które w części
zamieszkują mieszkańcy, a w części nie zamieszkują mieszkańcy. Tabela 2 dotyczy zaś
nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy oraz nieruchomości na których
mies
zkańcy nie zamieszkują.
Dodatkowo
odwołujący zwrócił uwagę, że umieszczenie w prognozie handlowej tabeli 2
potwierdza brak wiarygodności prognozy handlowej również z punktu widzenia działalności
na rynku odbioru odpadów. Zamawiający kwalifikuje w niej (wariant II) jako działalność
powierzoną, odbiór i transport odpadów z „terenów” niezamieszkałych. Tymczasem zgodnie
z art. 6c ust. 2a ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w
gminach, w przypadku gdy rada gminy w drodze uchwały postanowi o odbieraniu odpadów
komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, wójt,
burmistrz lub prezydent miasta jest obowiązany udzielić zamówienia publicznego w trybie
przetargu zorganizowanego na podstawie przepisów Pzp na odbieranie odpadów
komunalnych od właścicieli tych nieruchomości. Objęcie tzw. nieruchomości
niezamieszkanych gminnym systemem odbioru odpadów komunalnych wyłącza więc
możliwość udzielenia zamówienia z wolnej ręki i zaliczenia przychodów z tego tytułu do
przychodów z działalności powierzonej. Wykonawca (tu: Wodociągi) musiałby najpierw
wygrać prowadzony w formule konkurencyjnej przetarg, aby w sposób wiarygodny
uwzględniać przychody z nieruchomości niezamieszkałych w prognozach handlowych. Nie
może uchodzić za wiarygodną prognoza handlowa oparta o niezgodne z prawem i dalece
niepewne założenia.
W związku z powyższym odwołujący stwierdził, ze uzasadnienie zarzutów odwołania i
podniesione w nim fakty, świadczą o zlekceważeniu przez zamawiającego przesłanek
ustawowych oraz wykonawców.
Przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie odwołującego zgłosili
wykonawcy: ATF Sp. z o.o. Sp. k.
siedzibą w Chojnicy, A. K. prowadzący działalność
gospodarczą pod nazwą PHU SANIKO A. K. siedzibą w Kartuzach oraz Remondis Sp. z o.o.
siedzibą w Warszawie, natomiast po stronie zamawiającego przystąpienie zgłosił
wykonawca
Wodociągi Miejskie Bytów Sp. z o.o. siedzibą w Bytowie.
Zamawiający w dniu 27 grudnia 2021 r. złożył do akt sprawy odpowiedź na
odwołanie, w której wniósł o oddalenie odwołania.
W dniu 5 stycznia 2022 r. do akt sprawy zostały złożone pisma procesowe przez
odwołującego, wykonawcę ATF, zamawiającego oraz Wodociągi, wynikające z zobowiązania
nałożonego przez skład orzekający na posiedzeniu niejawnym w dniu 27 grudnia 2021 r. W
pismach tych ww. podmioty przedstawili swoje stanowisko procesowe oraz przedstawili
wnioski dowodowe.
W dniu 13 stycznia 2022 r. zamawiający złożył kolejne pismo procesowe, które
odnosiło się do stanowisk odwołującego oraz wykonawcy ATF zawartych w pismach
procesowych przedstawionych w dniu 5 stycznia 2022 r.
Na podstawie dokument
acji przedmiotowego postępowania, złożonych dowodów oraz
biorąc pod uwagę stanowiska stron i uczestników postępowania odwoławczego, Izba
ustaliła i zważyła, co następuje:
Izba uznała, że odwołujący wykazał posiadanie interesu w uzyskaniu zamówienia
oraz może ponieść szkodę w wyniku naruszenia przez zamawiającego przepisów ustawy,
czym wypełnił materialnoprawne przesłanki dopuszczalności odwołania, o których mowa w
art. 505 ust. 1 Pzp.
Ponadto Izba
stwierdziła, że nie została wypełniona żadna z przesłanek skutkujących
odrzuceniem odwołania na podstawie art. 528 Pzp i skierowała odwołanie na rozprawę.
Wobec spełnienia przesłanek określonych w art. 525 ust. 1-3 Pzp, Izba stwierdziła
skuteczność zgłoszonych przystąpień przez:
wykonawcę ATF Sp. z o.o. Sp. k. siedzibą w Chojnicy (zwanego dalej jako: „ATF”), do
udziału w postępowaniu odwoławczym po stronie odwołującego;
wykonawcę A. K. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą PHU SANIKO A. K.
siedzibą w Kartuzach, do udziału w postępowaniu odwoławczym po stronie odwołującego;
wykonawcę Remondis Sp. z o.o. siedzibą w Warszawie, do udziału w postępowaniu
odwoławczym po stronie odwołującego;
wykonawcę Wodociągi Miejskie Bytów Sp. z o.o. siedzibą w Bytowie (zwanego dalej nadal
jako: „Wodociągi”), do udziału w postępowaniu odwoławczym po stronie zamawiającego.
W związku z tym ww. wykonawcy stali się uczestnikami postępowania odwoławczego.
Izba
zaliczyła na poczet materiału dowodowego:
1) dokumentacj
ę przekazaną w postaci elektronicznej, zapisaną na płycie DVD, złożoną do
akt sprawy
przez zamawiającego w dniu 20 grudnia 2021 r., w tym w szczególności:
ogłoszenie o zamiarze zawarcia umowy zamieszczone w Biuletynie Zamówień Publicznych
w dniu 2 grudnia 2021 r.;
uzasadnienie faktyczne i prawne wyboru trybu udzielenia zamówienia z dnia 17 listopada
2021 r;
załączone do odwołania:
uchwałę Rady Miejskiej w Bytowie z dnia 16 czerwca 2021r XXXII/315/2021;
- sprawoz
danie Zarządu Wodociągów Miejskich Bytów Sp. z o.o. za 2018 r.;
sprawozdanie Zarządu Wodociągów Miejskich Bytów Sp. z o.o. za 2019 r.;
sprawozdanie Zarządu Wodociągów Miejskich Bytów Sp. z o.o. za 2020 r.;
- informacj
ę odpowiadającą odpisowi pełnemu z Rejestru Przedsiębiorców Krajowego
Rejestru Sądowego dotyczącą Wodociągów Miejskich Bytów Sp. z o.o.;
dokumenty złożone przez zamawiającego na posiedzeniu niejawnym w dniu 27 grudnia
2021 r.:
Analizę uwarunkowań organizacyjno–prawnych rozpoczęcia przez spółkę Wodociągi
Miejskie Bytów sp. z o.o. działalności w zakresie odbioru i transportu odpadów komunalnych
z terenu gminy Bytów (zwaną dalej jako: „Analiza”) – dokument z 30 kwietnia 2021 r.;
- suplement do ww. Analizy z dnia 14 maja 2021 r.;
załącznik nr 1 do regulaminu organizacyjnego z 15 listopada 2021 r.;
złożony na posiedzeniu niejawnym w dniu 27 grudnia 2021 r. przez wykonawcę ATF –
Wieloletni plan rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń
kanalizacyjnych na lata 2021-2024
Wodociągów Miejskich Bytów sp. z o.o. stanowiący
załącznik do uchwały nr XXVI/243/2020 Rady Miejskiej w Bytowie z dnia 21 grudnia 2020
r.;
dokumenty złożone na posiedzeniu niejawnym w dniu 27 grudnia 2021 r. przez
Wodociągi:
teczkę zatytułowaną Dokumenty na potrzeby wykonania analizy uwarunkowań
organizacyjno
–prawnych rozpoczęcia przez spółkę Wodociągi Miejskie Bytów sp. z o.o.
działalności w zakresie odbioru i transportu odpadów komunalnych z terenu gminy Bytów,
dokument z marca 2021 r.;
- pakiet dokume
ntów dotyczących reorganizacji spółki Wodociągi Miejskie Bytów sp. z o.o.
obejmujących: Uchwałę nr XXXII/315/2021 Rady Miejskiej w Bytowie z dnia 16 czerwca
2021 r. w sprawie powierzenia Wodociągom Miejskim Bytów Sp. z o.o. wykonywania
zadania własnego gminy Bytów, protokoły zdawczo-odbiorcze z dn. 10 listopada 2021 r., 18
listopada 2021 r., 23 listopada 2021 r., 25 listopada 2021 r., 3 grudnia 2021 r., wniosek o
zmianę danych podmiotu w rejestrze przedsiębiorców z dnia 5 października 2021 r. wraz z
wypisem
z Krajowego Rejestru Sądowego z dnia 13 grudni 2021 r., wniosek o wpis do
rejestru działalności regulowanej z dn. 15 października 2021 r. wraz z potwierdzeniem wpisu
do rejestru działalności regulowanej z dn. 18 października 2021 r., wniosek aktualizacyjny z
dnia 15 października 2021 r. w systemie BDO wraz z potwierdzeniem z dnia 18 października
2021 r., umowę nr 20/2021 z dn. 21 grudnia 2021 r. na sukcesywną dostawę paliw płynnych
dla Wodociągów, Uchwałę nr 3/2021 Zarządu Wodociągów z dnia 15 listopada 2021 r. w
sprawie wprowadzenia w życie Regulaminu Organizacyjnego „Wodociągów Miejskich Bytów”
Sp. z o.o. w Bytowie oraz Regulamin organizacyjny z grudnia 2009 r. , informację z dn. 22
listopada 2021 r. o wyborze najkorzystniejszej oferty w ramach postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego w trybie podstawowym bez negocjacji pn. Odbiór odpadów
komunalnych z nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady
komunalne (bez nieruchomości, które w części zamieszkują mieszkańcy, a w części nie
zamieszkują mieszkańcy), położonych na terenie gminy Bytów oraz ich transport do Zakładu
Zagospodarowania Odpadów Sierzno Sp. z o. o., e-mail z dn. 25 listopada 2021 r. ws.
Uaktualnienia Regulaminu wynagradzania i pracy wraz z wstępną propozycją regulaminu z
dn. 17 grudnia
2021 r., uchwałę nr 4/2021 Zarządu Wodociągów w sprawie zatwierdzenia
Regulaminu wynagradzania pracowników oraz regulaminu pracy, wydatki na BHP z dn. 17
grudnia 2021 r., umowy
o pracę (łącznie 19 szt.);
umowę o dzieło z dnia 14 czerwca 2021 r.;
załączone do pisma procesowego odwołującego z dnia 5 stycznia 2022 r.:
protokół Rady Nadzorczej Wodociągów z dnia 24 czerwca 2021 r.;
protokół z posiedzenia Rady Nadzorczej Wodociągów z dnia 26 listopada 2021 r.;
załączoną do pisma procesowego Wodociągów z dnia 5 stycznia 2022 r. kopię umowy
na paliwo i koncesję na obrót paliwami płynnymi;
załączone do pisma procesowego zamawiającego z dnia 5 stycznia 2022 r.:
dokument „Zapisy na kontach analitycznych”;
- notatk
ę służbową ze spotkania z dnia 16 listopada 2021 r. wraz z załącznikami;
- kopi
ę Analizy (w wersji ostatecznej);
- kopie
artykułów prasowych dotyczących zamierzeń Gminy Bytów w obszarze sposobu
realizacji zadań z zakresu odbioru odpadów komunalnych;
- w
yciągi z Protokołów sesji Rady Miasta Bytów;
- zmienion
ą umowę spółki Wodociągi;
- potwierdzenie dokonania zmian PKD s
półki Wodociągi;
załączoną do pisma procesowego zamawiającego z dnia 13 stycznia 2022 r. Informację
o
zamiarze
zawarcia
umowy
(opublikowaną
na
stronie:
https://bip.zdunskawola.pl/przetarg/10167/zeos-gok-271-9-2020-mk
Izba oddaliła wnioski dowodowe złożone przez odwołującego, wykonawcę ATF oraz
Wodociągi dotyczące:
powołania biegłego rzeczoznawcy z zakresu ekonomii i przeprowadzenie dowodu z opinii
biegłego na okoliczność : czy przedłożone przez Zamawiającego dokumenty (Ogłoszenie o
zamiarze zawarcia umowy z dnia 2 grudnia 2021r., Analizy uwarunkowań organizacyjno
prawnych rozpoczęcia przez Spółkę Wodociągi Miejskie Bytów sp. z o.o. działalności w
zakresie odbioru i transportu odpadów komunalnych z terenu Gminy Bytów, Suplement do
niej z dnia 14 maja 2021r.), zawierają niezbędne elementy do oszacowania wielkości
przychodów Wodociągów na 2022r. w poszczególnych rodzajach działalności, wskazanych
w strukturach przychodów zawartych w tych dokumentach – wniosek odwołującego;
- dopuszczenia
i przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego z dziedziny ekonomii i analiz
ekonomicznych, w przedmiocie
oszacowania prognozowanych przychodów Wodociągów w
wariantach I i II (tj. wariantach określonych w uzasadnieniu faktycznym i prawnym wyboru
trybu udzielenia zamówienia) – w zakresie następujących rodzajów działalności:
a) zaopatrzenia w wodę;
b) odprowad
zenia ścieków;
c) odbioru i transportu odpadów z terenów zamieszkałych i mieszanych;
d) odbioru i transportu odpadów z terenów niezamieszkałych;
e) usług pozostałych,
i w oparciu o ww. szacunkowe wartości przyszłych przychodów, oszacowanie wskaźnika in-
house, o którym mowa w art. 214 ust. 7 Pzp w zw. z art. 214 ust. 1 pkt 11 lit. b) Pzp –
wniosek ATF;
dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka pana Jarosława Wisza – na
okoliczność przyjętej metodologii i sposobu przeprowadzenia analiz finansowo-
ekonomicznych na potrzeby wykonania Analizy oraz w suplemencie do tego opracowania z
dnia 14 maja 2021 r., które to opracowania posłużyły zamawiającemu jako materiał
wyjściowy do ustalenia występowania w stosunku do Wodociągów przesłanek, o których
m
owa w art. 214 ust. 1 pkt. 11 oraz ust. 6 Pzp, uprawniających do wszczęcia i
przeprowadzenia postępowania pn. Usługa odbioru odpadów komunalnych z nieruchomości,
na których zamieszkują mieszkańcy oraz z nieruchomości, które w części zamieszkują
mieszkańcy a w części nie zamieszkują mieszkańcy położonych na terenie g. Bytów oraz ich
transport do ZZO Sierzno
– wniosek Wodociągów.
Odwołujący odnośnie swojego wniosku wskazał, że analiza przedstawionych przez
zamawiającego danych w złożonych dokumentach wymaga specjalistycznej wiedzy z
zakresu ekonomii. Odwołujący wyjaśnił, że w odwołaniu oraz piśmie z dnia 5 stycznia 2022
r.
, wskazał na uchybienia zamawiającego, które w jego ocenie dyskwalifikują je jako
dokumenty, służące wykazaniu przesłanek zastosowania trybu z wolnej ręki z art. 214 ust. 1
pkt. 11 w zw. z art. 214 ust. 6 Pzp
. Jednakże kompleksowa analiza budzących wątpliwości
materiałów, przedłożonych przez zamawiającego, wymaga wiadomości specjalistycznych z
zakresu ekonomii, w związku z czym wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego
jest w pełni uzasadniony.
Wykonawca ATF w ramach swojego wyjaśnił, że ustalenie wiarygodności prognoz
handlowych
– niezbędne dla ustalenia stanu faktycznego sprawy – wymaga wiadomości
specjalnych. Wiadomości te posiada biegły z zakresu ekonomii i analiz ekonomicznych, który
na podstawie przekazanych mu dokumentów będzie w stanie oszacować prognozowane
przychody Wodociągów na rok 2022, a tym samym pozwoli składowi orzekającemu ocenić
wiarygodność prognoz handlowych (poprzez oszacowanie wskaźnika in-house, który w jego
ocenie nie zostanie osiągnięty i nie wynika z przedłożonych prognoz handlowych).
Wodociągi odnosząc się swojego wniosku stwierdziły, że zawnioskowany świadek był
autorem części ekonomicznej opracowań, które zostały złożone jako materiał dowodowy
przez zamawiającego na posiedzeniu w dniu 27 grudnia 2021 r. - co potwierdza złożona
uprzednio przez niego na posiedzeniu kopia umowy o dzieło z dnia 14 czerwca 2021 r.
Zawnioskowany świadek, będący współautorem ww. opracowań, jest osobą o wieloletnim
doświadczeniu księgowo-ekonomicznym posiadającym praktyczną wiedzę w obszarach
związanych z uwarunkowaniami ekonomiczno-finansowym związanymi z procesem
wykonywania zamówień in-house w obszarze gospodarki odpadowej. Świadek jest Głównym
Księgowym i Prokurentem w Krośnieńskim Przedsiębiorstwie Wodociągowo – Komunalnym
Sp. z o.o. w Krośnie Odrzańskim, której to spółce cztery lata temu Gmina Krosno Odrzańskie
powierzyła w trybie zamówienia in – house odbiór i transport odpadów. Powierzenie zadania
odbyło się w warunkach analogicznych do sytuacji Wodociągów, tzn. spółka przed
powierzeniem zadania przez gminę była spółką o profilu wodociągowo – kanalizacyjnym w
gminie podobnej wielkości do Gminy Bytów (miasto powiatowe). Powierzenie odbyło się z
sukcesem, a założenia i prognozy przyjęte w związku z rozpoczęciem nowej działalności
okazały się trafne. Świadek od początku procedury odpowiada za stronę ekonomiczno–
finansową przedsięwzięcia. Informacje i wyjaśnienia, które mógłby przekazać
zawnioskowany przez świadek Izbie z całą pewnością mogą mieć istotne znaczenia dla
rozstrzygnięcia odwołania, albowiem skład orzekający mógłby uzyskać bezpośrednie
informacje m.in. w przedmiocie katalogu przyjętych danych finansowo-ekonomicznych, które
posłuży do opracowania wiarygodnych prognoz handlowych, o których mowa w art. 214 ust.
6 Pzp
jak również w kwestii zastosowanych metod dla ich wyliczenia. Dopuszczenie i
przeprowadzenie dowodu z zeznań zawnioskowanego świadka umożliwi Izbie uzyskanie
info
rmacji i wiedzy niezbędnej dla rozpoznania odwołania - bez potrzeby przeprowadzania
dowodu z opinii biegłego, o której mowa w art. 539 ust. 1 Pzp.
Rozstrzygając o powyżej wskazanych wnioskach dowodowych Izba doszła do przekonania,
że zebrany w sprawie materiał dowodowy dotyczący zarzutu odnoszącego się do
wiarygodności prognoz handlowych był w wystarczający, co umożliwiło jego merytoryczne
rozpoznanie. W związku z tym Izba kierując się dyspozycją zawartą w art. 541 Pzp odmówiła
przeprowadzenia ww. wniosków dowodowych uznając, że fakty będące ich przedmiotem
zostały stwierdzone innymi dowodami, a ponadto ich przeprowadzenie doprowadziłoby
jedynie do nieuzasadnionego wydłużenia postępowania przetargowego
Treść przepisów dotyczących zarzutów:
- art. 214 ust. 1 pkt 11 lit. b Pzp
– Zamawiający może udzielić zamówienia z wolnej ręki,
jeżeli zachodzi co najmniej jedna z następujących okoliczności:
(…)
11) zamówienie udzielane jest przez zamawiającego, o którym mowa w art. 4 i art. 5 ust. 1
pkt 1, osobie prawnej, je
żeli spełnione są łącznie następujące warunki:
(…)
b) ponad 90% działalności kontrolowanej osoby prawnej dotyczy wykonywania zadań
powierzonych jej przez zamawiającego sprawującego kontrolę lub przez inną osobę prawną,
nad którą ten zamawiający sprawuje kontrolę, o której mowa w lit. a;
- art. 214 ust. 6 Pzp
– W przypadku gdy ze względu na dzień utworzenia lub rozpoczęcia
działalności przez osobę prawną lub zamawiającego lub reorganizację ich działalności dane
dotyczące średniego przychodu za 3 lata poprzedzające udzielenie zamówienia są
niedostępne lub nieadekwatne, procent działalności, o którym mowa w ust. 1 pkt 11 lit. b, pkt
12 lit. b, pkt 13 lit. b i pkt 14 lit. c, ustala się za pomocą wiarygodnych prognoz handlowych;
- art. 214 ust. 7 Pzp
– Wymaganie procentu działalności, o którym mowa w ust. 1 pkt 11 lit. b,
pkt 12 lit. b, pkt 13 lit. b i pkt 14 lit. c, nie jest spełnione, jeżeli reorganizacja działalności, o
której mowa w ust. 6, została przeprowadzona dla pozoru.
Izba
ustaliła i zważyła co następuje
Biorąc pod uwagę zgromadzony w sprawie materiał dowodowy oraz stanowiska stron
i uczestnik
ów postępowania odwoławczego Izba uznała, że odwołanie nie zasługiwało na
uwzględnienie.
Przechodząc do merytorycznego odniesienia do podniesionych w odwołaniu
ok
oliczności Izba w pierwszej kolejności zwróciła uwagę na pewne kwestie o charakterze
ogólnym słusznie podkreślone przez zamawiającego w odpowiedzi na odwołanie, które z
pewnością pozwolą przyporządkować ustalony stan faktyczny przedmiotowej sprawy do
właściwych przepisów prawa. Jak ustalono powyżej zamawiający wszczął postępowanie w
celu udzielenia zamówienia in-house, podmiotowi zależnemu tj. Wodociągom. W związku z
powyższym, względem zamawiającego zaktualizował się obowiązek informacyjny wynikający
z art
. 216 ust. 1 Pzp, polegający na zamieszczeniu w Biuletynie Zamówień Publicznych
ogłoszenia o zamiarze zawarcia umowy, przed udzieleniem zamówienia na podstawie art.
214 ust. 1 pkt 11
– 14 Pzp, na zasadach określonych w dziale III rozdziale 2 Pzp. Publikacja
wskazanego ogłoszenia, stanowi jedyny znany przepisom Pzp obowiązek informacyjny,
warunkujący możliwość zawarcia umowy na podstawie art. 214 ust. 1 pkt 11 Pzp.
Obowiązek, ten na gruncie przepisów Pzp zastąpił znany z poprzednio obowiązującej ustawy
obowi
ązek zamieszczenia na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej informacji
o zamiarze zawarcia umowy (art. 67 ust. 11 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r.
– Prawo
zamówień publicznych, tj. Dz. U. z 2019 r. poz. 1843 ze zm.). Przepis art. 267 ust. 2 pkt 2
Pzp (ulokowany w ramach Działu III rozdziału 2 Pzp) stanowi, że w Biuletynie Zamówień
Publicznych zamawiający zamieszcza ogłoszenie o zamiarze zawarcia umowy. Przepisy Pzp
nie precyzują zakresu informacji jakie mają zostać zawarte w ogłoszeniu o zamiarze
zawarcia umowy. Zakodowana w art. 272 ust. 2 Pzp
delegacja do wydania rozporządzenia,
stanowi, że zakres informacji zawartych w ogłoszeniach zamieszczanych w Biuletynie
Zamówień Publicznych określany jest przez Ministra właściwego do spraw gospodarki. Akt
ten wydany został z uwzględnieniem rodzaju ogłoszeń, trybu postępowania o udzielenie
zamówienia oraz szczególnych instrumentów i procedur. Należy zatem uznać, że akt ten w
pełni ukazuje intencje prawodawcy co do zakresu i szczegółowości informacji, których
zamieszczenie w ogłoszeniu o zamiarze zawarcia umowy ma charakter obowiązkowy.
Zakres informacji zawartych w ogłoszeniu o zamiarze zawarcia umowy określa załącznik nr 2
do Rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 23 grudnia 2020 r. w
sprawie ogłoszeń zamieszczanych w Biuletynie Zamówień Publicznych (Dz. U. z 2020 r. poz.
2439). Zgodnie natomiast z art. 269 ust. 1 Pzp
Zamawiający zamieszcza ogłoszenie w
Biuletynie Zamówień Publicznych, przy użyciu środków komunikacji elektronicznej, za
pomocą formularzy umieszczonych na stronach portalu internetowego Urzędu.
Mając na względzie zakres informacji formułowanych w ogłoszeniu o zamiarze zawarcia
umowy, jak również treść zarzutów, należało wskazać, że zamawiający elementy składowe
uzasadnie
nia udzielania zamówienia in-house, zasadniczo winien zawrzeć w ramach
„uzasadnienia faktycznego i prawnego wyboru trybu zamówienia z wolnej ręki”. Zamawiający
mógł również skorzystać z pola „informacje dodatkowe” – uzupełniając uzasadnienie. Jak
wyjaśnił zamawiający formularz pozwalał mu na sformułowanie uzasadnienia (w ramach obu
ww. sekcji) liczącego ok. 3 000 znaków. Zamawiający publikując na stronie postępowania
„Uzasadnienie faktyczne i prawne” sporządził je na 10 stronach – ok. 27 000 znaków (było
on
o ok. dziewięciokrotnie dłuższe niż pozwala na to formularz ogłoszenia o zamiarze
zawarcia umowy). Powyższe ukazuje, że stanowisko odwołującego co do poziomu
szczegółowości wykazania przez zamawiającego zaktualizowania się przesłanek
warunkujących udzielenie zamówienia in-house, stanowiło de facto oczekiwanie samego
odwołującego, niekorelujące z wymogami prawodawcy. Nie sposób przyjąć, że prawodawca
ustanowił względem zamawiających obowiązek tak szczegółowego uzasadnienia
faktycznego i prawnego, jak oczekiw
ał tego odwołujący, oddając jednocześnie
zamawiającym narzędzie – ogłoszenie o zamiarze zawarcia umowy – sporządzane na
formularzu, które uniemożliwia jego spełnienie. Stanowisko odwołującego w ww. zakresie nie
korespondowało nie tylko z założeniem o racjonalności ustawodawcy, ale abstrahowało od
narzędzi, które zostały oddane zamawiającym w celu spełnienia obowiązku ustawowego.
Podkreślenia wymaga, że ustawodawca z zamysłem zmienił sposób w jaki informacje o
zamówieniach in-house są rozpowszechniane. W sytuacji w której informacje zamieszczane
były na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej, zamawiający nie byli w żaden
sposób skrępowani limitem znaków w formularzu ogłoszenia. Mając na względzie powyższe,
limitację znaków w formularzu, należy uznać za zabieg zamierzony. Dodatkowo zamawiający
w p
ostępowaniu rozszerzył uzasadnienie, czyniąc je bardziej szczegółowym, niż oczekiwał
tego prawodawca. Jednocześnie szczegółowość sporządzonego przez zamawiającego
ogłoszenia nie pozwalała na uznanie go za lapidarne, hasłowe i niewykazujące
zaktualizowania się przesłanek warunkujących udzielenie zamówienia in-house.
Zamawiający odniósł się do wszystkich przesłanek udzielenia zamówienia in-house na
podstawie art. 214 ust. 1 pkt 11 Pzp
, w tym do wynikającej z lit b) wskazanego przepisu, w
sposób umożliwiający weryfikację okoliczności, które uwzględnił zamawiający podejmując
decyzję o wszczęciu postępowania w celu udzielenia zamówienia in-house. Powyższe
potwierdza już samo odniesienie się przez odwołującego do okoliczności wskazanych w
ogłoszeniu i kwestionowanie ich przydatności dla wykazania przesłanek udzielania
zamówienia in-house.
Względem zarzutów odwołującego opierających się na niedołączeniu do ogłoszenia
„wiarygodnej prognozy handlowej”, czy też innych dokumentów – „dokumentów źródłowych”
na podstawie, których ustalono zaktualizowanie się wyrażonej w art. 214 ust. 1 pkt 11 lit b)
Pzp przesłanki zależności ekonomicznej, zamawiający słusznie wskazał, że wbrew
stanowisku odwołującego, ww. kategorie dokumentów nie stanowią ani części ogłoszenia
(na co wprost wskazuje katalog obowiązkowych elementów ogłoszenia), ani obligatoryjnie
rozpowszechnianego załącznika do ogłoszenia. Takiego obowiązku nie kreuje żaden przepis
Pzp. Odwołujący opierał swoje stanowisko na tym, że ustawodawca w art. 214 ust. 6 Pzp
nakazuje zamawiającemu przedstawienie wiarygodnej prognozy handlowej. Wbrew jednak
tej tezie art. 214 ust. 6 Pzp nie nakazuje przedstawienia wiarygodnej prognozy handlowej,
lecz jej sporządzenie i wykorzystanie na potrzeby weryfikacji okoliczności o której mowa w
art. 214 ust. 1 pkt 11 lit b) Pzp
(przepis posługuje się zwrotem procent działalności, o którym
mowa w ust. 1 pkt 11 lit. b, pkt 12 lit. b, pkt 13 lit. b i pkt 14 lit. c, ustala się za pomocą
wiarygodnych prognoz handlowych
). Nie sposób takiego obowiązku wywodzić również z
treści art. 216 Pzp, skoro ogłoszenie o zamiarze udzielenia zamówienia nie przewiduje
możliwości dołączenia do niego załączników, ani nie przewiduje obowiązku (a wręcz
możliwości) zamieszczenia w nim pełnej treści wiarygodnej prognozy handlowej, czy też
dokumentów źródłowych.
Mając na względzie, iż obowiązek uprzedniego opublikowania ogłoszenia o zamiarze
zawarcia umowy in-
house, stanowi wyjątek od fakultatywnego rozpowszechniania informacji
o zamiarze udzielenia zamówienia publicznego w trybie z wolnej ręki, kierując się zasadą
exceptiones non sunt extendendae, nie
było podstaw do stwierdzenia, że zamawiający
rozpowszechni
ł inne informacje, niż te do rozpowszechnienia, których zgodnie z przepisami
Pzp
był obowiązany. Gdyby zamiarem ustawodawcy – który stanowiąc przepis art. 216 ust. 1
Pzp
wiedział o funkcjonowaniu w obrocie zamówień publicznych dokumentu rodzajowo
określonego jako „wiarygodna prognoza handlowa” jak również dokumentów źródłowych na
podstawie, których się je sporządza – było nałożenie na zamawiających obowiązku ich
rozpowszechniania, wynikałoby to wprost z przepisów Pzp. Ich udostępnienie, podobnie jak
udostepnienie analizy potrzeb i wymagań, następuje w trybie ustawy z dnia 6 września 2001
r. o dostępie do informacji publicznej (tj. Dz. U. z 2020 r. poz. 2176). Jak podniósł
z
amawiający, odwołujący na dzień wniesienia odwołania, nie skierował do zamawiającego
wniosku o udostępnienie wiarygodnej prognozy handlowej, ani innych dokumentów.
W dalszej kolejności Izba ustaliła, że zamawiający w uzasadnieniu faktycznym i
prawnym wyboru trybu udzielenia zamówienia wskazał, iż Reorganizacja Spółki polega na
rozszerzeniu zakresu usług użyteczności publicznej, które mocą decyzji władczo-
właścicielskiej Gminy, Spółka będzie realizować na rzecz Gminy i jej mieszkańców.
Dotychczas Spółka mocą aktu przekształcenia Przedsiębiorstwa Komunalnego w Spółkę z
ograniczoną odpowiedzialnością realizowała zadania z zakresu zadań wodno-
kanalizacyjnych G
miny (zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowego odprowadzania
ścieków). Spektrum usług realizowanych przez Spółkę ulega zmianie i Spółka została
przetransformowana w spółkę komunalną o charakterze wielobranżowym, która oprócz
dotychczasowej działalności realizować będzie również usługi z zakresu gospodarki
odpadami komunalnymi. O zasadności kwalifikacji powyższego jako reorganizacji świadczy
co najmniej to, że Spółka rozpocznie działalność w całkowicie nowej dla siebie branży, która
stanowi wyodrębniony sektor działalności gospodarczej. Na rynku krajowym, funkcjonuje
szereg podmiotów, dla których realizacja usług odpadowych, w tym wyłącznie odbiorowych,
stanowi jedyną i wyłączną przestrzeń działalności gospodarczej. Powyższe ukazuje, że jest
to przestrzeń na tyle istotna, że może mieć charakter samoistny i samodzielny. Tym samym
rozszerzenie spektrum działalności Spółki o prowadzenie działalności w sferze odpadów
komunalnych, można uznać za reorganizację przedmiotową, modyfikującą profil działalności
Spółki. Powyższe nie tylko transformuje profil działalności Spółki, ale również skutkuje
zmianami
organizacyjnymi,
osobowo-kadrowymi,
techniczno-infrastrukturalnymi
oraz
ekonomicznymi. Wydzielenie nowego obszaru działalności Spółki różniącego się od
dotychczasoweg
o profilu działalności Spółki, powiązane z szeregiem zmian, które stanowią
konsekwencję ww. zmian strategicznych wprowadzonych przez właściciela, wypełnia
znamiona reorganizacji.
Mając na względzie powyższe oraz stanowisko odwołującego skład orzekający uznał, że
o
dwołujący w istocie nie kwestionował sposobu uzasadnienia zaistnienia reorganizacji, lecz
kwestionował możliwość uznania ww. okoliczności za wchodzące w zakres pojęcia
„reorganizacja” w rozumieniu art. 214 ust. 6 Pzp. Kwestionowanie tej okoliczności
o
dwołujący oparł w szczególności na tym, że zmiany nie były na tyle znaczne, aby uznać je
za „reorganizację” w rozumieniu art. 214 ust. 6 Pzp.
Powyżej zacytowany fragment uzasadnienia pozwolił również odwołującemu na
zidentyfikowanie dalszych zmian, kt
óre nastąpiły na skutek decyzji władczo – właścicielskiej.
Jak wskazał odwołujący W odniesieniu natomiast do zwiększania zakresu już świadczonych
usług należy podkreślić, iż w przypadku Wodociągów ewentualne udzielenie
przedmiotowego zamówienia spowodowało by wyłącznie to, że zakres usług odbierania
odpadów będzie prawdopodobnie wymagał zwiększenia zatrudnienia, zakupu nowego
sprzętu i tym podobnych działań. Jednak są to zwykłe i naturalne konsekwencje
rozszerzenia dotychczasowej działalności. Jak wynikało z powyższego odwołujący nie
kwestionował szczegółowości uzasadnienia, lecz możliwość uznania tzw. reorganizacji
przedmiotowej Wodociągów, za reorganizację w rozumieniu art. 214 ust. 6 Pzp.
W dalszej kolejności Izba ustaliła, że zamawiający w uzasadnieniu wskazał, iż
Dotychczasowe, historyczne dane przychodowe, w ogóle nie obejmują przychodów z
działalności nieistniejącej tj. działalności w sferze gospodarki odpadami komunalnymi. W
konsekwencji dane te są nieadekwatne dla oceny stopnia zależności ekonomicznej Spółki od
Gminy, w tym również dlatego, że rozszerzenie spektrum działalności Spółki jest wynikiem
decyzji władczo-właścicielskiej Gminy. Nie stanowi ono przejawu decyzji własnej Spółki.
Rozszerzenie przedmiotowe profilu działalności Spółki dezaktualizująco wpłynęło na
historyczne dane dotyczące przychodów Spółki, albowiem w ogóle nie obejmowały one
przychodów z działalności, którą Spółka będzie realizować na skutek reorganizacji – tj.
przychodów osiąganych tytułem realizacji usług z zakresu odbioru odpadów komunalnych.
Wyłącznie holistyczne uwzględnienie całości przychodów Spółki, w tym wynikających z
całego spektrum działalności, którą będzie realizować w okresie wykonywania zamówienia
in-
house, na potrzeby udzielenia, którego sporządzono niniejsze ogłoszenie, prawidłowo
obrazuje stopień zależności Spółki od Gminy. W świetle stanowiska odwołującego, Izba
stwierdziła, że odwołujący wskazując, że Samo rozszerzenie działalności gospodarczej
spółki o nowe obszary nie może automatycznie skutkować uznaniem danych historycznych
za nieadekwatne, a jeżeli tak, to obowiązkiem Zamawiającego jest wykazać, że dane te nie
są już adekwatne, zidentyfikował okoliczności, które stanowiły o nieadekwatności danych
historycznych dla ustalenia czy pomiędzy Wodociągami a zamawiającym zachodziła
zależność ekonomiczna. W istocie zatem odwołanie nie kwestionowało szczegółowości
uzasadnienia, lecz możliwość oparcia weryfikacji przesłanki wyrażonej w art. 214 ust. 1 pkt
11 lit b) Pzp na instrumencie wiarygodnej prognozy handlowej.
Od
nosząc się szczegółowo do zarzutów podniesionych w odwołaniu Izba ustaliła, że
pierwsza grupa zarzutów odnosiła się do kwestii reorganizacji wykonawcy Wodociągi, a
konkretnie do braku reorganizacji działalności, szczególnie przez podkreślenie, że
reorganiz
acja działalności została przeprowadzona dla pozoru.
W związku z powyższym skład orzekający stwierdził, że zamawiający zasadnie wskazał, że
ustawodawca wprost przewidział sytuację w której reorganizacja uzasadnia odstąpienie od
weryfikacji istnienia zależności ekonomicznej osoby prawnej, której udzielane jest
zamówienie in-house, od zamawiającego udzielającego takiego zamówienia, wyłącznie w
oparciu o dane historyczne i ustalenie spełnienia wynikającego z art. 214 ust. 1 pkt 11 lit b)
Pzp wymogu w oparciu o
wiarygodną prognozę handlową.
Izba stwierdziła, że odwołujący bagatelizując rolę decyzji władczo-właścicielskiej dla procesu
reorganizacji abstrahował od genezy wyrażonej w art. 214 ust. 1 pkt 11 lit b) Pzp przesłanki
zależności ekonomicznej, która została wypracowana jako pochodna przesłanki
„sprawowania kontroli analogicznej” (wyrażonej już w orzeczeniu TSUE z dnia 18 listopada
1999 r. w sprawie C-107/98 Teckal
). Odwołujący zmarginalizował znaczenie decyzji
władczo-właścicielskiej dla kwalifikacji danych zjawisk jako reorganizacji. Uchwała Rady
Miejskiej w Bytowie nr XXXII/315/2021 z dnia 16 czerwca 2021 r. w sprawie powierzenia
Wodociągom Miejskim Bytów sp. z o.o. wykonywania zadania własnego gminy Bytów
(zwana dalej jako: „Uchwała”) stanowiła istotne znaczenie dla reorganizacji.
Stanowisko odwołującego wskazujące, że samo poszerzenie działalności o nową branżę, nie
jest jednoznaczne z reorganizacją w znaczeniu, którym posługuje się ustawodawca w
przepisie art. 214 ust. 6, czyli w istocie zawężające przejawy zmian organizacyjnych, które
można uznać za reorganizację, Izba uznała za nieznajdujące oparcia w obowiązujących
przepisach Pzp. Zmiany dotyczące profilu działalności gospodarczej, w szczególności
przejawiające się w jego rozszerzeniu na branżę:
- od
rębną względem branży w której dotychczas działały Wodociągi;
o samodzielnym charakterze, tj. wyodrębnioną przedmiotowo;
skutkujące powstaniem podmiotu wielobranżowego, należało uznać za zmiany
reorganizujące profil działalności Wodociągów w rozumieniu art. 214 ust. 6 Pzp.
Ponadto Izba przyjęła stanowisko zamawiającego, który wyjaśnił, że wbrew stanowisku
odwołującego Wodociągi dotychczas nie były podmiotem wielobranżowym, gdyż „usługi z
zakresu budownictwa oraz badań laboratoryjnych” były wprost powiązane z działalnością w
branży wodociągowo-kanalizacyjnej. W tym zakresie mieściły się również działania z zakresu
inwestycyjnego, w sferze infrastruktury wod-
kan (np. w zakresie przyłączy). Nie można było
zatem z powyższego wywodzić, wbrew stanowisku odwołującego, że Wodociągi nie zmieniły
w sposób istotny swojego profilu działalności.
Izba
doszła do przekonania, że decyzja władczo-właścicielska wymusiła na Wodociągach
zmiany wewnętrzne, kadrowe, księgowe oraz podjęcie działań inwestycyjnych, których
podjęcie nie byłoby konieczne gdyby taka decyzja nie została podjęta. Skutki decyzji
władczo-właścicielskiej podjętej przez zamawiającego względem Wodociągów, należało
uznać za analogiczne do tych, które wystąpiłyby, gdyby zamawiający, podjął alternatywną
decyzję o powołaniu nowej spółki komunalnej. Wodociągi musiały bowiem:
dostosować strukturę wewnętrzną do działalności wielobranżowej, obejmującej również
działalność w sferze gospodarki odpadami komunalnymi;
podjąć działania zmierzające do uzyskania uprawnień warunkujących działalność w branży
gospodarki odpadami komunalnymi;
podjąć działania inwestycyjne zmierzające do zapewnienia odpowiedniego zasobu
sprzętowego;
podjąć działania zapewniające dysponowaniem odpowiednim zasobem kadrowym.
Powyższe okoliczności wynikały z dowodów złożonych przez Wodociągi na posiedzeniu
niejawnym w dniu 27 grudnia 2021 r.
W dalszej kolejności Izba ustaliła, że odwołujący z jednej strony uznał, iż w zaistniałym
stanie faktycznym reorganizacja w ogóle nie wystąpiła, a z drugiej podniósł, iż ma ona
charakter pozorny. Odwołujący wskazał, że w jego ocenie pozorną jest reorganizacja, która
w ogóle nie wystąpiła lub która ma niewystarczająco doniosłe znaczenie aby uzasadniać
skorzystanie z wyjątkowego trybu udzielenia zamówienia, jakim jest wolna ręka. Odwołujący
podniósł również, że sięgnięcie przez Zamawiającego po argument w postaci reorganizacji
służy jedynie temu, aby udzielić zamówienia in-house w sytuacji, w której Wodociągi nie są w
stanie wykazać, że w ostatnich 3 latach 90% działalności Wodociągów dotyczyło
wykonywania zadań powierzonych przez Zamawiającego. Oczywiście nie jest to działanie
zabronione, ale musi mieć ono charakter rzeczywisty, a nie pozorny.
W ocenie składu orzekającego za reorganizację pozorną, należy uznać taką reorganizację,
która stwarza pozory wprowadzenia zmian, w celu wywołania u podmiotów zewnętrznych
(odbiorcy zewnętrznego) przeświadczenia, że została ona przeprowadzona, ale w istocie nie
modyfikuje sposobu zorganizowania osoby prawnej. Mając na uwadze stan sprawy Izba
doszła do przekonania, że wbrew stanowisku odwołującego, reorganizację przeprowadzoną
w przedmiotowej sprawie należało ocenić jako realną, tj. skutkującą określonymi zmianami,
które w sposób rzeczywisty wpływały zarówno na sposób zapewnienia usług użyteczności
publicznej przez zamawiającego jak i na Wodociągi. Wodociągi ze spółki działającej w
branży wodociągowo – kanalizacyjnej, stały się spółką dedykowaną również działalności w
sferze
gospodarki
odpadami
komunalnymi.
Rozszerzenie
sp
ektrum działalności
gospodarczej Wodociągów miało swój rzeczywisty wymiar – zarówno wewnętrzny jak i
zewnętrzny. Spółka dostosowała swoją strukturę organizacyjną, sprzętową, kadrową jak
również uzyskała niezbędne uprawnienia do działalności w sektorze gospodarki odpadami
komunalnymi. Ponadto
jak wyjaśnił zamawiający, Wodociągi uzyskały zamówienie publiczne
udzielane w ramach przeprowadzonego przez Gminę Bytów zamówienia pn. Odbiór
odpadów komunalnych z nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają
odpady komunalne (bez nieruchomości, które w części zamieszkują mieszkańcy, a w części
nie zamieszkują mieszkańcy), położonych na terenie gminy Bytów oraz ich transport do
Zakładu Zagospodarowania Odpadów Sierzno Sp. z o. o.”. Powyższe stwierdzenie nie
zostało zakwestionowane przez odwołującego, zatem Izba nie znalazła powodów do jego
pominięcia w związku z rozstrzygnięciem. Nie sposób zatem uznać reorganizacji za pozorną
– albowiem, niezależnie od udzielenia bądź nieudzielenia Wodociągom zamówienia w
ramach przedmiotowego p
ostępowania, profil jej działalności gospodarczej został
zmodyfikowany, na skutek czego Wodociągi będą realizować usługi z zakresu gospodarki
odpadami komunalnymi, których dotychczas w ogóle nie realizowały.
Mając powyższe na uwadze Izba uznała, że zarzut odnoszący się do braku reorganizacji
działalności Wodociągów należało oddalić.
W zakresie zarzutu odnoszącego się do braku możliwości powoływania się na
wiarygodne prognozy handlowe w sytuacji adekwatności danych historycznych, Izba ustaliła
że celem przesłanki wyrażonej w art. 214 ust. 1 pkt 11 lit b) Pzp jest weryfikacja, istnienia
pomiędzy osobą prawną a zamawiającym stosunku zależności ekonomicznej, stanowiącego
emanację kontroli analogicznej. Stopień zależności determinowany jest decyzjami
strategicznymi zamawiającego. Jak ustalono powyżej na skutek działań reorganizacyjnych,
spektrum działalności gospodarczej Wodociągów uległo zmianie. Historyczne dane
finansowe nie uwzględniały przychodów pochodzących z działalności w sferze gospodarki
odpadami komunalnymi
– albowiem takich dotychczas Wodociągi nie osiągały. Na skutek
reorganizacji, po stronie Wodociągów pojawiła się całkowicie nowa kategoria przychodowa.
W konsekwencji dane dotyczące średniego przychodu za 3 lata poprzedzające udzielenie
zamówienia stały się nieadekwatne, względem celu jakiemu miało służyć ich uwzględnienie
– wykazaniu zależności ekonomicznej.
Rozszerzenie zakresu działalności Wodociągów na branżę gospodarki odpadami
komunalnymi oraz powstanie w związku z powyższym przychodów, należy uznać za
czyniące dane historyczne nieadekwatnymi dla weryfikacji okoliczności o której mowa w art.
214 ust. 1 pkt 11 lit b) Pzp. Ukazuje to już samo zestawienie tabelaryczne zamieszczone w
uzasadnieniu. Powstanie po stronie Wod
ociągów nowej kategorii przychodowej modyfikuje
stopień zależności ekonomicznej (generuje nowe kategorie przychodowe, które należy
uwzględnić oceniając stopień zależności). We wskazanym zakresie odwołujący niezasadnie
przyjął, że oparcie weryfikacji przesłanki wyrażonej w art. 214 ust. 1 pkt 11 lit b) Pzp
następuje na podstawie prognozy handlowej, jeżeli „dotychczasowe dane przestają być
wiarygodne”. Reorganizacja nie powinna czynić dotychczasowych danych niewiarygodnymi,
lecz uczynić dokumenty ukazujące dotychczasowy stopień przychodów, niewystarczającymi
dla celu w jakim poprzestaje się na ich analizie – weryfikacji istnienia pomiędzy
Wodociągami a zamawiającym, zależności ekonomicznej.
Jak słusznie wskazał zamawiający reorganizacja uczyniła dane dotyczące średniego
przychodu za 3 lata poprzedzające udzielenie zamówienia nieadekwatnymi względem celu
jakiemu służy weryfikacja przesłanki wynikającej z art. 214 ust. 1 pkt 11 lit b) Pzp, tj.
ustaleniu czy w konkretnym stanie faktycznym, istnieje zależność ekonomiczna Wodociągów
od zamawiającego. Izba nie dopatrzyła się nieprawidłowości w postępowaniu
zamawiającego, który uwzględnił dane historyczne, aby prognozie handlowej nadać atrybut
„wiarygodności” – pomimo ich zdezaktualizowania się na potrzeby weryfikacji
zaktualizowania się przesłanki wyrażonej w art. 214 ust. 1 lit b) Pzp (niezdatności powołania
się wyłącznie na dane historyczne przy analizie tej przesłanki). Całkowite pominięcie danych
historycznych
i uznanie ich za nieistniejące stanowiłoby okoliczność utrudniającą lub wręcz
udaremniającą uznanie, że prognoza handlowa jest wiarygodna.
Jak wskazano w odpowiedzi na interpelacje „zgodnie z językowym znaczeniem słowa
prognoza, jest to przewidywanie przyszłości na podstawie zdarzeń już znanych.”(Odpowiedź
na
interpelację nr 6264 z dnia 17 października 2016 r.). Zdarzeniami znanymi są m.in.
dotychczasowe przychody Wodociągów, które pozwalały na prognozowanie przychodów
jakie zostaną osiągnięte w przyszłości. Dane historyczne w zakresie w jakim były przydatne
d
la projekcji przyszłych przychodów Wodociągów, zostały uwzględnione w sporządzanej
Analizie
(przychody te na skutek reorganizacji nie przestaną powstawać). Przy sporządzeniu
wiarygodnej prognozy handlowej uwzględniono dotychczasowe źródła przychodowe
Wodoc
iągów oraz ich wielkość, jak również uwzględniono przychody, które w przyszłości
będą osiągały Wodociągi, w tym w związku z dalszym prowadzeniem działalności w sferze
wodociągowo-kanalizacyjnej. Wbrew zatem sugestii odwołującego, uwzględnienie danych
historycznych nie stanowi
ło o konieczności weryfikacji istnienia zależności ekonomicznej
Wodociągów od zamawiającego, wyłącznie w oparciu o dane historyczne (z zastosowaniem
reguły wynikającej z art. 214 ust. 5 Pzp).
Tym samym Izba oddaliła powyższy zarzut.
Os
tatni zarzut dotyczył kwestii braku wykazania, że prognoza handlowa była
wiarygodna. W odniesieniu do tego zarzutu Izba ustaliła, że odwołujący w sposób szeroki
odniósł się do prognozy handlowej, jednocześnie utożsamiając ją w odwołaniu z
uzasadnieniem faktycznym i prawnym wyboru trybu.
W trakcie trwania postępowania odwoławczego Izbie udało się ustalić jakie informacje
wchodziły w skład prognozy handlowej. W celu uczynienia przedmiotowego wywodu bardziej
przejrzystym
, skład orzekający w pierwszej kolejności zwrócił uwagę na założenia natury
ogólnej i stwierdził, że na potrzeby przedmiotowego postępowania odwoławczego pojęcie
prognozy handlowej, wobec niezdefiniowania go ani na poziomie dyrektywy zamówieniowej,
ani na poziomie ustawodawstwa krajowego, należało definiować w sposób szeroki i za ten
dokument w rozumieniu materialnym rozumieć wszelkie dokumenty, wyceny, sprawozdania,
bilanse, analizy finansowe, zawarte porozumienia etc. Nie było przy tym konieczne aby
dokument ten nosił nazwę „prognozy handlowej” czy też był wyłącznie jednym dokumentem
w rozumieniu formalnym. W związku z powyższym w okolicznościach przedmiotowej sprawy
za prognozę handlową należało uznać: Analizę, suplement do niej, notatkę służbową ze
spotkania z dnia 16 listopada 2021 r. wraz z
załącznikami oraz dokumenty źródłowe na
podstawie których opracowano te informacje i dokumenty. Jednocześnie wynik
przeprowadzonej prognozy uwidoczniony został w uzasadnieniu wyboru trybu.
W ocenie składu orzekającego ustawodawca nie ustanowił ani obowiązku zastosowania
określonej metodologii według której należy sporządzić prognozę handlową, ani nie nakazał
jej
całościowego wskazania w uzasadnieniu. Jednocześnie zamawiający w uzasadnieniu
scharakteryzował metodologię, którą przyjął na potrzeby sporządzenia prognozy handlowej.
Zamawiający wskazał: Mając na względzie wielobranżowość Spółki, wynikającą z
rozszerzenia zakresu przedmiotowego działalności Spółki, prognozę handlową sporządzono
z uwzględnieniem dotychczasowych, historycznych danych dotyczących przychodów Spółki
(w zakresie działalności w sferze wodno-kanalizacyjnej) przy jednoczesnej projekcji
przyszłościowej w zakresie przychodów z tej działalności (zakotwiczonej w danych
historycznych) jak i działalności w zakresie branży gospodarki odpadami komunalnymi.
Izba przyjmując stanowisko zamawiającego uznała, że w zakresie nowej działalności
Wodociągów – działalności w sferze gospodarki odpadami komunalnymi, ze względu na
nieprowadzenie dotychczas przez Wodociągi działalności w tym zakresie – prognoza
h
andlowa, opierała się na metodzie kosztowej z uwzględnieniem kosztów przyjętych i
zaprezentowanych przez Wodociągi i weryfikowanych przez zamawiającego, z
wykorzystaniem w szczególności założeń co do kategorii kosztowych ukazanych w Analizie i
Suplemencie,
cen ofertowych składanych w dotychczas przeprowadzanych postępowaniach
o udzielenie zamówień publicznych przez zamawiającego jak również innych
zamawiających. W tym kontekście Izba oparła się na dowodzie powołanym w piśmie
zamawiającego z dnia 5 stycznia 2022 r. tj. notatce służbowej ze spotkania z dnia 16
listopada 2021 r. wraz z załącznikami.
W dalszej kolejności skład orzekający uznał za zasadne stanowisko zamawiającego
wskazujące, że powiększone o marżę koszty świadczenia usług przez Wodociągi, które
ponosić będzie zamawiający na rzecz, którego usługi odbioru odpadów komunalnych będą
realizowane są oczywistym korelatem przychodów Wodociągów. Odwołujący postawił tezę,
iż „przychody” nie stanowią „kosztów” (nie są kategorią jednoznaczną). Przyjęte przez
o
dwołującego założenie Izba uznała za nieuzasadnione w kontekście specyfiki zamówienia
in-
house, w którym koszty realizacji usług przez Wodociągi, pokrywa zamawiający generując
w ten sposób przychody po stronie podmiotu wewnętrznego, w rozumieniu art. 214 ust. 1 pkt
11 lit b) Pzp.
Izba zwróciła uwagę, że przychody z Analizy i suplementu zostały zaktualizowane w
listopadzie 2021 r. (co potwierdzała wspomniana powyżej notatka z dnia 16 listopada 2021
r.). Zgodnie z zaprezentowanymi w listopadzie 2021 r. wyliczeniami:
a) koszt świadczenia usług odbioru i transportu odpadów wynosił odpowiednio: 3 521 358,53
złotych netto / 273 626,85 złotych netto / 3 266 989,45 złotych netto / 3 350 616,30 złotych
netto;
b) marża zysku wynosiła odpowiednio: 45 406,16 złotych / 13 681,34 złotych / 32 669,89
złotych / 46 351,24 złotych,
c) cena + marża (przychód) wynosiła odpowiednio: 3 566 764,69 zł / 287 308,19 zł / 3 299
659,34 zł / 3 586 697,54 złotych.
Uwzględniając ww. zaktualizowane, względem Analizy i suplementu dane liczbowe, które
należało uznać za element prognozy handlowej w rozumieniu art. 214 ust. 6 Pzp, jako dane
najnowsze, w uzasadnieniu wskazano następujące wielkości przychodowe w zakresie usług
odpadowych:
a) zestawienie tabelaryczne nr 1 (odbiór i transport odpadów z terenów zamieszkałych i
mieszanych)
– 3 567 000,00 zł (2022 r.), co odpowiada kwocie wskazanej w notatce (cena +
marża) - 3 566 764,69 zł (w zaokrągleniu kwoty prognozowanej);
b) zestawienie tabelaryczne nr 2:
• odbiór i transport odpadów z terenów zamieszkałych i mieszanych - 3 300 000,00 zł (2022
r.), co odpowiada kwocie wskazanej w notatce (cena + marża) - 3 299 659,34 zł (w
zaokrągleniu kwoty prognozowanej);
• odbiór i transport odpadów z terenów niezamieszkałych – 287 000,00 zł (2022 r.) co
od
powiada kwocie wskazanej w notatce (cena + marża) - 287 308,19 zł (w zaokrągleniu
kwoty prognozowanej);
- po zsumowaniu pozycji z lit a) i b)
– 3 587 000,00 zł (2022 r.), co odpowiada kwocie
wskazanej w notatce (cena + marża) - 3 586 967,54 zł (w zaokrągleniu kwoty
prognozowanej).
Powyższe ukazywało, że przychody przyjęte przez zamawiającego zostały ustalone w
oparciu o koszty realizacji usług ustalone przez Wodociągi powiększone o ustaloną marżę.
W dalszej kolejności Izba stwierdziła, że wbrew sugestiom odwołującego, przyjęty w
prognozie handlowej wskaźnik zależności ekonomicznej był oczywisty i wynosił 92%, co
wynikało wprost z uzasadnienia wyboru trybu udzielenia zamówienia. Wykazywanie
wątpliwości w tym zakresie należało uznać za przejaw strategii procesowej i budowania
narracji co do niewiarygodności prognozy handlowej. Jak wyjaśnił zamawiający, wzrost
poziomu wskaźnika zależności ekonomicznej, wynikał z zwiększenia wartości przychodów
jakie w 2022 r. prognozowane były do osiągnięcia przez Wodociągi, w zakresie realizacji
usług dotyczących zadań powierzonych przez zamawiającego. Wahania na które wskazywali
odwołujący jak i wykonawca ATF, a które nastąpiły w przeciągu półrocznego okresu nie
dyskredytowały wiarygodności prognozy, gdyż są zjawiskami, które mogą wystąpić, ale
wbrew stanowisku strony odwołującej, nie muszą wcale skutkować obniżeniem stopnia
przychodów uzyskanych od zamawiającego. Wektor ten może być przeciwny i skutkować
zwiększeniem stopnia zależności Wodociągów od zamawiającego. Wobec wskazanej przez
odwołującego i ATF okoliczności spadu wskaźnika poniżej 90%, znaczące było również to,
że zamawiający zabezpieczył kontrakt na wypadek jej zaistnienia, tak aby nie doprowadzić to
takiego stanu (mając świadomość możliwości bieżącego kontrolowania przychodów
Wodociągów i redukowania przychodów zewnętrznych), jak również aby zaistnienie stanu
następczej niezgodności z wymogami art. 214 ust. 1 pkt 11 Pzp skutkowało
przedterminowym zwieńczeniem stosunku obligacyjnego.
Odwołujący kontestował wiarygodność prognozy również na tej podstawie, że tabela 2,
zamieszczona w Ogłoszeniu w ogóle nie ma związku z przedmiotem zamówienia, a co za
tym idzie z przedmiotem niniejszego postępowania. Przedmiotem zamówienia jest odbiór i
transport odpadów komunalnych z nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy oraz
z Strona22 nieruchomości, które w części zamieszkują mieszkańcy, a w części nie
zamieszkują mieszkańcy. Tabela 2 dotyczy zaś nieruchomości, na których zamieszkują
mieszkańcy oraz nieruchomości na których mieszkańcy nie zamieszkują. Dodatkowo warto
zwrócić uwagę, że umieszczenie w prognozie handlowej tabeli 2 potwierdza brak
wiarygodności prognozy handlowej również z punktu widzenia działalności na rynku odbioru
odpadów. Zamawiający kwalifikuje w niej (wariant II) jako działalność powierzoną, odbiór i
transport odpadów z „terenów” niezamieszkałych. Tymczasem zgodnie z art. 6c ust. 2a
ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, w
przypadku gdy rada gminy w drodze uchwały postanowi o odbieraniu odpadów komunalnych
od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, wójt, burmistrz lub
prezydent miasta jest obowiązany udzielić zamówienia publicznego w trybie przetargu
zorganizowanego na podstawie przepisów PZP na odbieranie odpadów komunalnych od
właścicieli tych nieruchomości. Objęcie tzw. nieruchomości niezamieszkanych gminnym
systemem odbioru odpadów komunalnych wyłącza więc możliwość udzielenia zamówienia z
wolnej ręki i zaliczenia przychodów z tego tytułu do przychodów z działalności powierzonej.
Wykonawca (tu: Wodociągi) musiałby najpierw wygrać prowadzony w formule
konkurencyjnej przetarg, aby w sposób wiarygodny uwzględniać przychody z nieruchomości
niezamieszkałych w prognozach handlowych. Nie może uchodzić za wiarygodną prognoza
handlowa oparta o niezgodne z prawem i dalece niepewne założenia.
W związku z powyższym Izba przyjęła stanowisko zamawiającego i uznała, że ze względu
na treść art. 6c ust. 2a u.c.p.g. prognoza przychodów Wodociągów została sporządzona w
wariancie alternatywnym
– uzyskania bądź nieuzyskania przez Wodociągi zamówienia na
odbiór odpadów z nieruchomości niezamieszkałych. Powstanie po stronie Wodociągów
wskazanej kategorii przychodów uzależnione było od uzyskania zamówienia od
zamawiaj
ącego – tj. uznania oferty Wodociągów za najkorzystniejszą w postępowaniu
prowadzonym w trybie przetargu nieograniczonego.
Jak ustalono powyżej Wodociągi
uzyskały wskazane powyżej zamówienie a przychody z jego realizacji można było
zakwalifik
ować jako pochodzące z realizacji usług powierzonych przez zamawiającego.
Ponadto odwołujący na rozprawie wskazał, że z protokołu z posiedzenia rady nadzorczej
Wodociągów z dnia 26 listopada 2021 r. wynikało stwierdzenie Dyrektora spółki, że
planowany przychód z tytułu działalności wynosi 3 275 549,26 zł, co jest mniejsze od kwoty
przychodu określonej w notatce z dnia 16 listopada 2021 r., która wynosiła 3 567 000 zł i
która została podana w tabelce zawartej w uzasadnieniu wyboru trybu jako koszt odbioru i
transportu od
padów z terenów zamieszkanych i mieszanych na rok 2022. W odpowiedzi na
powyższe stanowisko zamawiający wyjaśnił, że protokół z posiedzenia rady nadzorczej
spółki Wodociągi z dnia 26 listopada 2021 r. zawierał informacje o kwocie, na którą powołał
się odwołujący, która dotyczyła przychodu za odbiór odpadów z nieruchomości
zamieszkanych i mieszanych. W dalszej kolejności zwrócił uwagę na str. 2 tego protokołu, w
której Dyrektor wyjaśnił, że spółka wygrała przetarg na odbiór odpadów komunalnych z
nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a położonych na terenie gminy
Bytów oraz ich transport do ZZO Sierzno. Zamawiający wskazał, że cena ofertowa
Wodociągów wynosiła 314 zł za tonę netto, co po przemnożeniu przez ilość 915 ton
wynikającą z SWZ na tamto postępowanie pozwoliło otrzymać kwotę 287 310 zł, która
korespond
owała z kwotą z tabeli 2 wiersz 4 dla wariantu II, który obejmował nieruchomości
zamieszkałe + niezamieszkałe. Dalej zamawiający zwrócił uwagę, aby spojrzeć na ten
wydatek z uwzględnieniem rozbicia podanego w dalszej części protokołu. W tej części
zostały podane koszty wraz z procentowym udziałem tych kosztów w ramach kwoty
globalnej, które łącznie dały 100% i jako te 100% należało przyjąć kwotę około 3 275 000 zł.
W dalszej kolejności należało zwrócić uwagę na marżę zysku na poziomie 1% i wyliczenie
zysku od ww. kwoty spowod
owało łączny wydatek na poziomie około 3 300 000 zł (kwota ta
odpowiadała wartości zawartej w tabeli 2 wiersz 3 dla wariantu II zamieszczonej w
uzasadnieniu wyboru trybu
udzielenia zamówienia).
Wobec spójności i wynikowości zaprezentowanego powyżej wyjaśnienia zamawiającego,
Izba uznała je słuszne i przyjęła, że z protokołu z posiedzenia rady nadzorczej Wodociągów
z dnia 26 listopada 2021 r., złożonego przez odwołującego, wynikało de facto potwierdzenie
założeń zawartych w tabelach umieszczonych na str. 9-10 uzasadnienia faktycznego i
prawnego wyboru trybu udzielenia zamówienia, co ostatecznie potwierdziło wiarygodność
sporządzonej przez zamawiającego prognozy, a tym samym konieczność oddalenia zarzutu
w tym zakresie.
Ponadto Izba uznała dowód złożony przez wykonawcę ATF na posiedzeniu w dniu 27
grudnia 2021 r. za nieprzydatny w kontekście rozstrzygnięcia. Dowód ten dotyczył
dokumentu pn. Wieloletni plan rozwoju i moderniza
cji urządzeń wodociągowych i urządzeń
kanalizacyjnych na lata 2021-
2024 Wodociągów Miejskich Bytów sp. z o.o. stanowiącego
załącznik do uchwały nr XXVI/243/2020 Rady Miejskiej w Bytowie z dnia 21 grudnia 2020 r.
Ww. dokument odnosił się w swej treści jedynie do planów rozwoju Wodociągów w obszarze
działalności wodno-kanalizacyjnej i z istoty tego dokumentu brak w nim informacji nt.
kierunku rozwoju w innych obszarach działalności. Podstawą prawną uchwalenia tego planu
był art. 21 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym
odprowadzaniu ścieków (t.j. Dz.U. 2020.2028), zgodnie z którym:
1. Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne opracowuje wieloletni plan rozwoju i
modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych będących w jego
posiadaniu, zwany dalej "planem".
2. Plan określa w szczególności: 1) planowany zakres usług wodociągowo-kanalizacyjnych;
Przedmiotowy plan podlega przyjęciu przez radę gminy w formie uchwały, co wynika z
przywołanego przepisu ustawy. Co nadto istotne ww. dokument pochodził z 21 grudnia 2020
r., tj. z okresu w którym Wodociągom nie powierzono jeszcze zadań w obszarze gospodarki
odpadowej
– co dodatkowo przemawiało za nieprzydatnością ww. opracowania dla
rozpoznania odwołania.
Mając powyższe na uwadze Izba oddaliła zarzuty naruszenia: art. 214 ust. 1 pkt 11 lit.
b) Pzp, art. 214 ust. 6 Pzp i art. 214 ust. 7 Pzp.
W związku z powyższym Izba uznała, że odwołanie podlegało oddaleniu i na
podstawie art. 553 zdanie pierwsze
Pzp orzekła jak w sentencji.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosownie do jego wyniku, na
podstawie art. 557 i 575 Pzp oraz
§ 5 pkt 1 i 2 lit. b) w zw. z § 8 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia
Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2020 r. w sprawie szczegółowych rodzajów
kosztów postępowania odwoławczego, ich rozliczania oraz wysokości i sposobu pobierania
wpisu od odwołania z dnia 30 grudnia 2020 r. (Dz. U. z 2020 r. poz. 2437), zaliczając na
poczet postępowania odwoławczego koszt wpisu od odwołania oraz zasądzając od
odwołującego na rzecz zamawiającego uzasadnione koszty strony obejmujące
wynagrodzenie pełnomocnika (na podstawie złożonego na rozprawie rachunku).
Przewodniczący: …………………………….
…………………………….
…………………………….