Sygn. akt: KIO 2572/23 KIO 2574/23
WYROK
z dnia 26
września 2023 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący:
Elżbieta Dobrenko
Członkowie:
Marek Bienias
Anna Chudzik
Protokolant:
Aldona Karpińska
po rozpoznaniu na rozprawie w dniach 15 i 21
września 2023 r. w Warszawie odwołań
wniesionych do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 31 sierpnia 2023 r. przez:
A.
wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia: TORPOL S.A.
z siedzibą w Poznaniu, INTOP Warszawa Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (sygn. akt
KIO 2572/23),
B.
wykonawcę Budimex S.A. z siedzibą w Warszawie (sygn. akt KIO 2574/23),
w postępowaniu prowadzonym przez Zamawiającego: PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.
z siedzibą w Warszawie
przy udziale:
A.
wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia: Przedsiębiorstwo
Usług Technicznych INTERCOR Sp. z o.o. z siedzibą w Zawierciu, Stecol
Corporation,
zgłaszających przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie
Zamawiającego
w sprawach o sygn. akt KIO 2572/23 i sygn. akt KIO 2574/23,
B. wykonawc
ów: Budimex z siedzibą w Warszawie oraz wykonawców wspólnie
ubiegających się o udzielenie zamówienia: ZUE S.A. z siedzibą w Krakowie, Mota-Engil
Central Europe
S.A. z siedzibą w Krakowie, TRACK TEC Construction Sp. z o.o. z
siedzibą we Wrocławiu, zgłaszających przystąpienie do postępowania odwoławczego po
stronie
Odwołującego w sprawie o sygn. akt KIO 2572/23,
C.
wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia: TORPOL S.A.
z siedzibą w Poznaniu, INTOP Warszawa Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie,
zgłaszających przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie Odwołującego
w sprawie o sygn. akt KIO 2574/23,
orzeka:
I. W sprawie KIO 2572/23
1. O
ddala odwołanie.
2. K
osztami postępowania obciąża
wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie
zamówienia: TORPOL S.A. z siedzibą w Poznaniu, INTOP Warszawa Sp. z o.o.
z siedzibą w Warszawie i:
2.1. z
alicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 20 000 zł 00 gr (słownie:
dwadzieścia tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez Odwołującego, tytułem wpisu
od odwołania.
II. W sprawie KIO 2574/23
Uwzględnia odwołanie w zakresie zarzutu z pkt 1, tj. naruszenia art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. a)
Pzp w zw. z art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp w zw. z art. 57 ust. 4 lit. a) w zw. z art. 18 ust. 2
Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r.
w sprawie
zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WE w zw. z art. 16 ust.
1 Pzp oraz pkt 2, tj. naruszenia art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. a) Pzp w zw. z art. 109 ust. 1 pkt 8
Pzp w zw. z art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp w zw. z art. 16 pkt 1 Pzp i nakazuje
Zamawiającemu unieważnienie wyboru najkorzystniejszej oferty, a przy powtarzaniu
czynności
w
prowadzonym postępowaniu – wykluczenie, na podstawie art. 109 ust.
1 pkt 2 lit. c) Pzp oraz art. 109 ust. 1 pkt 8 Pzp
wykonawców wspólnie ubiegających się
o udzielenie zamówienia: Przedsiębiorstwo Usług Technicznych INTERCOR Sp. z o.o.
z siedzibą w Zawierciu oraz Stecol Corporation, a w konsekwencji odrzucenie,
na podstawie art. 226
ust. 1 pkt 2 lit. a) Pzp oferty wykonawców wspólnie ubiegających się
o udzielenie zamówienia: Przedsiębiorstwo Usług Technicznych INTERCOR Sp. z o.o.
z siedzibą w Zawierciu oraz Stecol Corporation.
W pozostałym zakresie oddala odwołanie,
Kosztami postępowania obciąża
Przystępującego w ½ oraz Odwołującego w ½ i:
3.1. z
alicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 20 000 zł 00 gr (słownie:
dwadzieścia tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez Odwołującego, tytułem wpisu
od odwołania;
3.2. z
asądza od Przystępującego na rzecz Odwołującemu kwotę 11.800 (słownie:
jedenaście tysięcy osiemset złotych).
Stosownie do art. 579 ust. 1 i 580 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 września 2019r. - Prawo
Zamówień Publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1605 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 14
dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący: …………………….………..
Członkowie: ………………………………
……………………………….
Sygn. akt: KIO 2572/23 KIO 2574/23
U z a s a d n i e n i e
PKP Polskie
Linie Kolejowe, dalej: „Zamawiający” prowadzi postępowanie o udzielenie
zamówienia publicznego, pn. „Realizacja robót budowlanych oraz wykonanie projektu
wykonawczego i realizacja robót budowlanych na zabudowę urządzeń sterowania ruchem
kolejowym, urządzeń kolejowych sieci telekomunikacyjnych, systemu dynamicznej informacji
podróżnych na odcinku Katowice Szopienice Płd. – Katowice – Katowice Piotrowice w
ramach projektu „Prace na podstawowych ciągach pasażerskich (E 30 i E 65) na 2 obszarze
Śląska”, numer referencyjny postępowania: 9090/IREZA4/01185/00479/22/P, numer sprawy
PZ.292.330.2022, dalej:
„Postępowanie”.
O
głoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej
w dniu 15.02.2022 r. pod numerem 2022/S 032-083025.
I. KIO 2572/23:
W dniu 31
sierpnia 2023 r. wykonawcy wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia:
TORPOL S.A.
z siedzibą w Poznaniu oraz INTOP Sp. z o. o. z siedzibą w Warszawie, dalej:
„Odwołujący” wnieśli odwołanie na czynność Zamawiającego, polegającą na dokonaniu w
dniu 21.08.2023 r. wyboru oferty najkorzystniejszej, złożonej przez Konsorcjum
Przedsiębiorstwo Usług Technicznych Intercor Sp. z o. o. oraz Stecol Corporation, dalej jako:
„Konsorcjum Intercor”, podczas gdy Konsorcjum Intercor nie spełniało warunków udziału w
Postępowaniu dotyczących zdolności technicznej lub zawodowej (w zakresie doświadczenia
i
personelu),
a tym samym wprowadziło Zamawiającego w błąd, a Zamawiający nie przeprowadził
szczegółowych wyjaśnień treści dokumentów i oświadczeń, w związku z czym zaniechał
odrzucenia oferty Konsorcjum Intercor w ramach Postępowania.
Odwołujący zarzucił Zamawiającemu naruszenie następujących przepisów:
1) art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. b Pzp i/lub art. 226 ust. 1 pkt. 5) Pzp w zw. z art. 16 pkt. 1) i 2) w
zw. z art. 17 ust. 2 Pzp poprzez zaniechanie odrzucenia oferty Konsorcjum Intercor, pomimo
że przedmiotowy wykonawca nie wykazał spełnienia warunku udziału w Postępowaniu w
zakresie warunku dotyczącego zdolności technicznej lub zawodowej z punktu 8.4.2 lp. 3
strona 16 TOM I SWZ
– IDW, tj. nie wykazał, że dysponuje jednym kierownikiem robót
torowych, który zdobył doświadczenie w kierowaniu co najmniej jedną inwestycją o
następującym zakresie robót: Budowa lub przebudowa linii kolejowej dwutorowej o długości
co najmniej 20 km, Budowa lub przebudowa co najmniej jednej stacji, przy czym stacja ta
miała mieć zabudowanych lub wymienionych min. 50 rozjazdów, podczas gdy już z samego
wykazu osób wynika, że roboty budowlane na stacji Białystok nie zostały zakończone, z
uwagi na co wskazana osoba nie mogła nabyć wymaganego doświadczenia w wykonaniu
referencyjnych robót i/lub Konsorcjum Intercor złożyło ofertę o treści niezgodnej z warunkami
zamówienia, w związku z czym doszło do podjęcia decyzji przez Zamawiającego o wyborze
oferty najkorzystniejszej z naruszeniem przepisów ustawy Pzp;
2) art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. b Pzp w zw. z art. 16 pkt. 1) i 2) w zw. z art. 17 ust. 2 Pzp poprzez
zaniechanie odrzucenia oferty Konsorcjum Intercor, pomimo że Wykonawca ten nie wykazał
spełnienia warunku udziału w Postępowaniu w zakresie warunku dotyczącego zdolności
technicznej lub zawodowej z punktu 8.4.1. a1) strona 12 TOM I SWZ
– IDW, tj. nie wykazał,
że posiada doświadczenie w wykonaniu co najmniej 2 robót budowlanych, każda wykonana
w ramach odrębnej umowy, na zakres każdej roboty składały się: Budowa lub Przebudowa
co najmniej 1 stacji kolejowej, przy czym Budowa lub Przebudowa obejmowały co najmniej:
dwa tory główne zasadnicze i dwa tory główne dodatkowe wraz z odwodnieniem, dwa
perony oraz wymianę lub zabudowę 50 rozjazdów kolejowych, podczas gdy z treści
zobowiązania podmiotu udostępniającego zasoby do dyspozycji wykonawcy na potrzeby
realizacji zamówienia złożonego przez spółkę TRAKCJA S.A. wynikało, że udzielony zasób
dotyczył tylko 1 (jednej) roboty budowlanej w zakresie budowy lub przebudowy 1 (jednej)
stacji kolejowej, w związku z czym w ramach Postępowania doszło do podjęcia przez
Zamawiającego decyzji o wyborze oferty najkorzystniejszej z naruszeniem przepisów ustawy
Pzp;
3) art. 109 ust. 1 pkt 8 i/lub 10 Pzp w zw. z art. 16 pkt. 1) i 2) Pzp poprzez zaniechanie
wykluczenia Konsorcjum Intercor z Postępowania, pomimo że Wykonawca ten w wyniku
zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa wprowadził Zamawiającego w błąd przy
przedstawianiu informacji, że spełnia warunki udziału w postępowaniu, co mogło mieć istotny
wpływ na decyzje podejmowane przez Zamawiającego w postępowaniu o udzielenie
zamówienia lub który zataił te informacje lub co najmniej, w wyniku lekkomyślności lub
niedbalstwa, przedstawił informacje wprowadzające w błąd, co mogło mieć istotny wpływ na
decyzje podejmowane przez Zamawiającego w Postępowaniu o udzielenie zamówienia
poprzez podanie informacji, że doświadczenie kierownika robót torowych Pana R. G. na
stacji Białystok w dniu złożenia oferty przez Konsorcjum Intercor obejmowało kierowanie co
najmniej jedną inwestycją o następującym zakresie robót: Budowa lub przebudowa linii
kolejowej dwutorowej o długości co najmniej 20 km, Budowa lub przebudowa co najmniej
jednej stacji, przy czym stacja ta ma mieć min. 50 rozjazdów, podczas gdy Konsorcjum
Intercor wskazało, że doświadczenie kierownika robót torowych obejmuje przebudowę stacji
Białystok (mającej docelowo mieć zabudowanych ok. 140 nowych rozjazdów), podczas gdy
na referencyjnej stacji Białystok w dniu składania oferty w Postępowaniu nie wykonano
zabudowy 50 rozjazdów kolejowych, a tym samym Pan R. G. nie posiadał wymaganego
przez Zamawiającego doświadczenia;
4) art. 109 ust. 1 pkt 8 i/lub 10 Pzp w zw. z art. 16 pkt. 1) i 2) Pzp poprzez zaniechanie
wykluczenia Konsorcjum Intercor z Postępowania, pomimo że Wykonawca ten w wyniku
zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa wprowadził Zamawiającego w błąd przy
przedstawianiu informacji, że spełnia warunki udziału w Postępowaniu, co mogło mieć istotny
wpływ na decyzje podejmowane przez Zamawiającego w Postępowaniu o udzielenie
zamówienia, lub który zataił te informacje lub co najmniej, w wyniku lekkomyślności lub
niedbalstwa przedstawił informacje wprowadzające w błąd, co mogło mieć istotny wpływ na
decyzje podejmowane przez Zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia
poprzez podanie informacji, że dysponuje zasobem podmiotu trzeciego spółki TRAKCJA
S.A. w postaci 2 (dwóch) referencyjnych robót budowlanych w zakresie budowy lub
przebudowy
1 (jednej) stacji kolejowej, podczas gdy z treści zobowiązania TRAKCJA S.A. wynika
jednocze
śnie, że udostępnia on tylko jedno doświadczenie w wykonaniu robót budowlanych
na stacji kolejowej;
5) art. 109 ust. 1 pkt 8 i/lub 10 Pzp w zw. z art. 16 pkt. 1) i 2) Pzp poprzez zaniechanie
wykluczenia Konsorcjum Intercor z Postępowania, pomimo że Wykonawca ten w wyniku
zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa wprowadził Zamawiającego w błąd przy
przedstawianiu informacji, że spełnia warunki udziału w postępowaniu, co mogło mieć istotny
wpływ na decyzje podejmowane przez Zamawiającego w postępowaniu o udzielenie
zamówienia lub który zataił te informacje lub co najmniej, w wyniku lekkomyślności lub
niedbalstwa, przedstawił informacje wprowadzające w błąd, co mogło mieć istotny wpływ na
decyzje podejmowane przez Zamawiającego w Postępowaniu o udzielenie zamówienia
poprzez podanie informacji, że kierownik robót torowych – Pan R. G. rozpoczął nabywanie
doświadczenia w ramach robót na referencyjnej stacji Białystok od lutego 2021 r., podczas
gdy zgodnie z oświadczeniem zawartym w Dzienniku Budowy nr 48/2/2020 dla Stacji
Białystok, przedmiotowe czynności przez wskazaną osobę zostały podjęte dopiero we
wrześniu 2021 r.;
6) ewentualnie w przypadku nieuznania zarzutu nr 1), 3) oraz 5) powyżej - naruszenie art.
128 ust. 3 i/lub ust. 4 Pzp poprzez brak wezwania Konsorcjum Intercor do złożenia wyjaśnień
w zakresie doświadczenia zdobytego przez kierownika robót torowych Pana R. G. w
kierowaniu przebudową stacji Białystok co do ilości faktycznie wbudowanych nowych
rozjazdów w dniu składania ofert w Postępowaniu oraz okresu nabywania doświadczenia
przez wskazaną osobę, i/lub uzupełnienia oferty w tym zakresie, podczas gdy z treści
złożonego przez Konsorcjum Intercor Zał. nr 8 do IDW – „Wykaz osób skierowanych do
realizacji Zamówienia”, wprost wynika, że przedmiotowe roboty nie zostały wykonane na
dzień złożenia ofert, a z treści zawnioskowanych w Odwołaniu dowodów wynika, że okres
nabywania doświadczenia Pana R. G. rozpoczął się później niż wskazało to Konsorcjum
Intercor;
7) ewentualnie w przypadku nieuznania zarzutu nr 2) i 4) powyżej – naruszenie art. 128 ust.
3 i/lub 4 Pzp poprzez brak wezwania Konsorcjum Intercor do złożenia wyjaśnień w zakresie
doświadczenia udzielonego przez podmiot trzeci, tj. spółkę TRAKCJA S.A. w przedmiocie
udostępnienia zasobów w zakresie robót budowlanych, podczas gdy z treści Zał. nr 3 do
IDW
– „Zobowiązanie podmiotu udostępniającego zasoby do dyspozycji Wykonawcy na
potrzeby realizacji Zamówienia”, wprost wynika, że TRAKCJA S.A. udostępniła Konsorcjum
Intercor tylko 1 (jedną) robotę budowlaną w zakresie budowy lub przebudowy 1 (jednej) stacji
kolejowej, w związku z czym Konsorcjum Intercor w ramach warunku udziału w
postępowaniu nie było uprawnione do legitymowania się doświadczeniem TRAKCJA S.A. w
ramach
2 (dwóch) przebudów stacji kolejowej (Łódź Widzew i Malbork jednocześnie) i/lub
uzupełnienia brakującego doświadczenia, poprzez wykazanie, że samodzielnie spełnia
warunek
udziału
w postępowaniu w związku z art. 122 i art. 123 Pzp;
8) co w konsekwencji łącznie doprowadziło do naruszenia art. 16 pkt. 1) i 2) Pzp poprzez
prowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia w sposób niezapewniający zachowania
uczciwej konkurencji oraz równego traktowania wykonawców.
W związku z przedstawionymi powyżej zarzutami Odwołujący wniósł o uwzględnienie
odwołania i nakazanie Zamawiającemu:
1) unieważnienia czynności z dnia 21.08.2023 r. polegającej na wyborze oferty Konsorcjum
Intercor jako oferty najkorzystniejszej;
2) dokonania ponownej oceny i badania ofert;
3) dokonania wykluczenia Konsorcjum Intercor z Postępowania;
4) odrzucenia oferty Konsorcjum Intercor;
5) ewentualnie w przypadku nieuznania zarzutu nr
–1), 3) oraz 5) - dokonania ponownej
oceny i badania ofert i wezwania Konsorcjum Intercor do złożenia wyjaśnień i/lub
uzupełnienia oferty w zakresie w jakim dysponuje jednym kierownikiem robót torowych, który
ma, czyli powinien posiadać nabyte już doświadczenie w kierowaniu co najmniej 1 (jedną)
inwestycją
o następującym zakresie robót: Budowa lub przebudowa linii kolejowej dwutorowej o
długości co najmniej 20 km, Budowa lub przebudowa co najmniej jednej stacji, przy czym
stacja ta ma mieć min. 50 rozjazdów (warunek z punktu 8.4.2 lp. 3 strona 16 TOM I SWZ –
IDW), w związku z tym, że doświadczenie przedstawione przez Konsorcjum Intercor na
potwierdzenie spełniania warunku dotyczy nabywanego obecnie doświadczenia na inwestycji
będącej w toku oraz robót w toku, a nie inwestycji wykonanej o określonym zakresie robót,
ani nie robót wykonanych (m.in. budowa lub przebudowa co najmniej jednej stacji, przy czym
ta stacja ma mieć min. 50 rozjazdów) jak wymagał tego Zamawiający zgodnie z zapisami
IDW oraz Załącznika nr 8 do IDW;
6) ewentualnie w przypadku nieuznania zarzutu nr 2) i 4) - dokonania ponownej oceny
i badania ofert i wezwania Konsorcjum Intercor do złożenia wyjaśnień oferty w zakresie
warunku udziału w postępowaniu dotyczącego wykonania co najmniej 2 (dwóch) robót
budowlanych, każda wykonana w ramach odrębnej umowy, na zakres każdej roboty składały
się: Budowa lub Przebudowa co najmniej 1 stacji kolejowej, przy czym Budowa lub
Przebudowa obejmowały co najmniej: dwa tory główne zasadnicze i dwa tory główne
dodatkowe wraz z odwodnieniem, dwa perony oraz wymianę lub zabudowę 50 rozjazdów
kolejowych (warunek z punktu 8.4.1. a1) strona 12 TOM I SWZ
– IDW), w sytuacji gdy
zobowiązanie podmiotu trzeciego, tj. spółki TRAKCJA S.A. dotyczy jedynie 1 (jednej)
budowy stacji kolejowej, a nie 2 (dwóch) jak Konsorcjum Intercor wskazało w Załączniku nr
11 do IDW, wykazie robót budowlanych.
W uzasadnieniu odwołania Odwołujący wskazał, co następuje.
Stan faktyczny.
Zamawiający prowadzi Postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na roboty
budowlane o wartości przekraczającej progi unijne. Zmianą treści SWZ – część 3,
Zamawiający w dniu 02.03.2022 r. w treści punktu 8.4.1. a1) strona 12 TOM I SWZ – IDW
wprowadził następujący warunek udziału w postępowaniu (podkreślenia własne):
„8.4.1. W zakresie warunku określonego w punkcie 8.2.4. IDW wymagane jest wykazanie
przez Wykonawcę, że w okresie ostatnich 10 lat przed upływem terminu składania ofert,
a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy – w tym okresie wykonał:
a1) co najmniej 2 roboty budowlane, każda wykonana w ramach odrębnej umowy. Na zakres
każdej roboty budowlanej składały się:
• Budowa lub Przebudowa co najmniej 1 stacji kolejowej, przy czym Budowa lub Przebudowa
obejmowały co najmniej: dwa tory główne zasadnicze i dwa tory główne dodatkowe wraz
z odwodnieniem, dwa perony oraz wymianę lub zabudowę 50 rozjazdów kolejowych”.
Dowód: - treść pisma Zamawiającego o zmianie treści SWZ z dnia 02.03.2022 r.
Zamawiający w warunku dotyczącym dysponowania osobami zdolnymi do wykonania
Zamówienia, w treści punktu 8.4.2 lp. 3, tiret drugi, strona 16 TOM I SWZ – IDW wskazał
(podkreślenia własne):
„3. Kierownik robót torowych – 1 osoba
Doświadczenie: - ma doświadczenie w kierowaniu co najmniej jedną inwestycją
o następującym zakresie robót: Budowa lub przebudowa linii kolejowej dwutorowej o
długości co najmniej 20 km, Budowa lub przebudowa co najmniej jednej stacji, przy czym
stacja ta ma mieć min. 50 rozjazdów.”
Dowód: - treść punktu 8.4.2 lp. 3, tiret drugi, strona 16 TOM I SWZ – IDW
Zamawiający celem wykazania w/w warunków udziału w Postępowaniu przygotował dwa
załączniki. Pierwszy - załącznik nr 8 do IDW dotyczył wykazu osób skierowanych do
realizacji Zamówienia. Drugi – załącznik nr 11 do IDW dotyczył wykazu robót budowlanych.
W ramach wskazanej części uzasadnienia, co będzie istotne w dalszej argumentacji
zarzutów, Odwołujący zwrócił uwagę, że każdy ze wskazanych dokumentów posługuje się
czasem przeszłym dokonanym, tzn. wyraża czynność zakończoną w przeszłości.
Przykładem na potwierdzenie powyższego będą słowa użyte w opisanym warunku
doświadczenia, tj.: „ma” oraz w pierwszej części tabeli załącznika nr 8 do IDW cyt.
(podkreślenia własne):
„Podmiot na rzecz którego usługi lub roboty budowlane były wykonane” (strona 2);
„Okres trwania – od data (m-c, rok) - do data (m-c, rok) (wykonanej usługi lub roboty
budowlanej)” (strona 2);
„Opis doświadczenia w poszczególnych okresach potwierdzający spełnianie warunków
(poszczególnych wykonanych usług lub/i robót budowlanych)” (strona 2).
Dowód: - treść załącznika nr 8 i 11 do IDW, zarówno wzoru z IDW jak i oryginałów
dokumentów złożonych przez Konsorcjum Intercor w wyniku wezwania do złożenia
podmiotowych środków dowodowych.
W uzasadnieniu
zarzutów Odwołujący wskazał, że warunki udziału w Postępowaniu
podlegają wykładni językowej, która polega na ustalaniu znaczenia tekstu przez odwołanie
się do kontekstu językowego terminów, zwrotów czy wyrażeń zawartych SWZ. Zastosowanie
wykładni językowej potwierdza, że Zamawiający wymagał od wykonawców spełnienia
konkretnych warunków udziału w postępowaniu w zakresie doświadczenia i dysponowania
osobami skierowanymi do realizacji Zamówienia. Zastosowanie tej wykładni pozwala również
przyjąć, że oba te warunki były ze sobą mocno powiązane, gdyż łącznie dotyczyły
podobnych robót budowanych, polegających na zrealizowanej budowie lub przebudowie
stacji kolejowej z min. 50 rozjazdami.
W związku z jednoznaczną treścią zapisów IDW
cytowanych
powyżej
w Rozdziale I pkt. 2, 3 Odwołania oraz załącznika nr 8 do IDW, posługując się wspomnianą
wykładnią językową należy stanowczo stwierdzić, że obydwa warunki udziału w
Postępowaniu dotyczyły robót budowlanych „wykonanych”, a zatem przynajmniej
„technicznie” odebranych przez inwestora (choćby w toku inwestycji) w dniu złożenia ofert w
Postępowaniu. W ślad za nomenklaturą odbiorową obowiązującą u Zamawiającego,
przedmiotowe roboty winny zostać skwitowane protokołem odbioru technicznego lub
eksploatacyjnego
(podobnie
KIO
i KIO 356/20).
Uzasadniając pierwszy zarzut Odwołujący wskazał, że warunek z punktu 8.4.2 lp. 3 IDW
dotyczący dysponowania kierownikiem robót torowych dotyczył co najmniej jednej inwestycji
wykonanej Budowy lub przebudowy linii kolejowej dwutorowej o długości co najmniej 20 km
i (alternatywa łączna) budowy lub przebudowy co najmniej jednej stacji, przy czym stacja ta
miała mieć wybudowanych min. 50 rozjazdów. Zasady doświadczenia życiowego oraz
literalna treść warunku udziału w postępowaniu i załącznika nr 8 do IDW (patrz punt 4 i 5
wyżej) dowodzą, że Zamawiający wymagał, aby kierownik robot torowych nabył
doświadczenie na inwestycji z konkretną ilością wykonanych torów, stacji i rozjazdów. Takim
doświadczeniem nie może być jednak referencyjna stacja Białystok, jak wykazano poniżej.
Konsorcjum Intercor w zakresie warunku dotyczącego dysponowania osobami, które będą
uczestniczyć
w wykonaniu zamówienia w osobie kierownika robót torowych przedstawił Pana R. G. . Jako
jego referencyjną robotę budowlaną w punkcie 3 Załącznika nr 8 do IDW wskazał
doświadczenie nabyte w ramach przebudowywanej obecnie stacji Białystok.
Z przedstawionego przez Konsorcjum Intercor oświadczenia wynika, że budowa ta trwa cyt.
– „od 02.2021 roku - nadal”. Oznacza to, że na dzień złożenia ofert (oraz dzień złożenia
oświadczenia) roboty na stacji Białystok nie zostały zakończone, a tym samym nie można
wykazać się doświadczeniem na co najmniej jednej stacji. Dalej w treści oświadczenia
Konsorcjum Intercor podało, że na stacji Białystok docelowo zabudowanych będzie ok. 140
nowych rozjazdów.
Dowód: - punkt 3 Załącznika nr 8 do IDW złożonego przez Konsorcjum Intercor w ramach
podmiotowych środków dowodowych.
Fakt, że referencyjna stacja Białystok jest nadal w fazie realizacji (nie została dokończona),
dowodzi również pismo PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. CRI Region Centralny, Zespół
Projektu nr 1/7 z dnia 21.02.2023 r. Przedmiotowe pismo zostało złożone do dokumentacji
Postępowania na okoliczność stwierdzenia braku niewykonania lub nienależytego wykonania
umowy w związku z poczynionymi przez Konsorcjum Intercor wyjaśnieniami braku zajścia
przesłanek z art. 109 ust. 1 pkt. 7 Pzp. Abstrahując od powodu dla jakiego pismo to znalazło
się w dokumentacji Postępowania, to jednoznacznie dowodzi ono, że Konsorcjum Intercor
oraz Zamawiający mieli świadomość, że referencyjna stacja Białystok jest jeszcze w trakcie
realizacji, w związku z czym nie wpisuje się ona w omawiany powyżej warunek udziału
w postępowaniu.
Dowód: - pismo PKP PLK S.A. CRI Region Centralny, Zespół Projektu nr 1/7 z dnia
21.02.2023 r.
Natomiast najistotniejszym argumentem w niniejszej sprawie jest dowód z dokumentów
w postaci protokołów odbioru technicznego i eksploatacyjnego branży torowej za okres od
lutego 2021 r. do dnia złożenia oferty przez Konsorcjum Intercor, a także raportów
miesięcznych składanych Zamawiającemu przez Konsorcjum Intercor (zgodnie z
SubKlauzulą 4.21 umowy na wykonanie robót w ramach referencyjnej inwestycji za okres od
lutego 2021 r. do dnia złożenia oferty przez Konsorcjum Intercor) oraz Dziennika Budowy nr
2/2020 prowadzonego dla Stacji Białystok. Powołane w treści Odwołania dokumenty -
znajdujące się w posiadaniu Zamawiającego - w tym protokoły odbioru - wykazują faktyczną
ilość wbudowanych rozjazdów na stacji Białystok. Analiza przedmiotowych dokumentów (tj.
wskazanych powyżej protokołów odbioru eksploatacyjnego oraz protokołów odbioru
technicznego (w tym z branży torowej) dotyczących referencyjnej inwestycji za okres od
lutego 2021 r. do dnia złożenia oferty przez Konsorcjum Intercor, wskazuje, że do dnia
złożenia oferty w Postępowaniu zabudowano: 2 rozjazdy tymczasowe oraz 7 rozjazdów
docelowych.
Odwołujący wskazał, że gdyby nawet zsumować rozjazdy tymczasowe z
docelowymi, to suma zabudowanych 9 rozjazdów nie daje referencyjnej ilości min. 50, czy
jak oświadczyło Konsorcjum Intercor w treści wykazu osób - ok. 140 nowych rozjazdów. W
tym miejscu można stanowczo stwierdzić, że informacje podane w treści wykazu osób
dotyczące Pana R. G. są błędne. Odwołujący pragnie zwrócić uwagę, że na powołanych
powyżej protokołach odbioru nie widnieje podpis Pana R. G., który w ślad za złożonym przez
Konsorcjum Intercor wykazem osób miałby w tym okresie zdobyć doświadczenie jako
kierownik robót torowych. Jak wywnioskować można wprost z treści protokołów odbioru,
przedmiotowe doświadczenie (wskazane w powołanych protokołach odbioru) mógł zdobyć
inny kierownik robót. Próżno szukać natomiast wzmianki o Panu R. G. jako kierowniku robót
torowych, który miałby nabyć doświadczenie w zabudowie 9 rozjazdów (lub ok. 140 jak w
treści wykazu osób).
Dowód: - protokoły odbioru eksploatacyjnego oraz protokoły odbioru technicznego (w tym
z branży torowej) dotyczące referencyjnej stacji Białystok (wraz z załącznikami), znajdujące
się w posiadaniu Zamawiającego) za okres od lutego 2021 r. do dnia złożenia oferty przez
Konsorcjum Intercor.
W kontekście powyższego Odwołujący postawił również tezę, że doświadczenie Pana R. G.
nie odpowiada treści warunku udziału w Postępowaniu postawionego w punkcie 8.4.2 lp. 3
IDW.
Dowodem na to, że stacja Białystok w dniu złożenia ofert w Postępowaniu, nie mogła
posłużyć za stację referencyjną jest również nagranie wideo, znajdujące się
w internetowej sieci publicznej. Film obrazuje stan zaawansowania robót budowlanych na
stacji Białystok w miesiącu lipcu 2022 roku, a zatem miesiąc po dacie złożenia oferty
Konsorcjum Intercor w Postępowaniu. Nagranie dowodzi, że te torowe roboty budowlane
były w początkowej fazie realizacji. Fakt ten można łatwo rozpoznać (bez wiedzy
specjalistycznej), gdyż na filmie zdecydowana większość torów jest starych (występuje szary
kolor podkładów kolejowych), natomiast nowe tory położone są na kilku krótkich odcinkach
niepołączonych jeszcze rozjazdami (tu widać jasny kolor podkładów kolejowych).
Dowód: https://www.youtube.com/watch?v=q8VU4Op0TEA (dostęp na dzień 31.08.2023 r.).
Odnosząc się do kwestii drugiego zarzutu niniejszego Odwołania, Odwołujący wskazał, że
w ramach warunku doświadczenia w wykonaniu robót budowlanych, Zamawiający zażądał
aby wykonawca wykazał się wykonaniem 2 (dwóch) robót budowlanych, wykonanych w
ramach
2 (dwóch) odrębnych umów, a w każdej z nich miała być wykonana 1 (jedna) stacja kolejowa
na której wymieniono lub zabudowano 50 rozjazdów kolejowych. W zakresie tak
postawionego warunku udziału w Postępowaniu, Konsorcjum Intercor wskazało na dwie
referencyjne roboty budowlane
– tj. na stacji Malbork oraz na stacji Łódź Widzew. Z treści
Załącznika nr 11 do IDW wynika, że obydwie referencyjne stacje zostały użyczone przez
podmiot, na którego zasoby Wykonawca powołuje się na zasadach określonych w art. 118
Pzp
– przez spółkę TRAKCJA S.A. Na dowód dysponowania przez Konsorcjum Intercor
zasobem podmiotu trzeciego jakim jest spółka TRAKCJA S.A. przedłożono zobowiązanie,
przygotowane na wzorze z załącznika nr 3 do IDW. Spółka TRAKCJA S.A. w dniu
17.06.2022 r. oświadczyła, że cyt.: „udostępniam Wykonawcy ww. zasoby, w następującym
zakresie:
robót budowlanych na:
• budowę lub przebudowę co najmniej 1 stacji kolejowej, przy czym budowa lub przebudowa
obejmowały co najmniej: dwa tory główne zasadnicze i dwa tory główne dodatkowe wraz z
odwodnieniem, dwa perony oraz wymianę lub zabudowę 50 rozjazdów kolejowych;
• budowę lub przebudowę torów szlakowych linii kolejowej dwutorowej zelektryfikowanej,
gdzie suma budowanych lub przebudowanych lub modernizowanych długości torów wynosiła
łącznie co najmniej 20 km, a co najmniej 10 km budowy lub przebudowy lub modernizacji
torów realizowana była przy prowadzonym ruchu po torach sąsiednich;
• budowę lub przebudowę sieci trakcyjnej wraz z konstrukcjami wsporczymi na linii kolejowej
dwutorowej zelektryfikowanej, gdzie suma długości budowanej lub przebudowywanej sieci
trakcyjnej wraz z konstrukcjami wsporczymi dla torów szlakowych i torów zasadniczych,
wynosiła łącznie co najmniej 20 km, przy czym co najmniej 10 km robót wykonana była przy
prowadzonym ruchu po torach sąsiednich;”
Dowód: - Załącznik nr 3 do IDW - Zobowiązanie podmiotu udostępniającego zasoby do
dyspozycji Wykonawcy na potrzeby realizacji Zamówienia złożone przez TRAKCJA S.A. w
dn. 17.06.2022 r.
Powyższa treść oświadczenia oznacza, że:
a. Spółka TRAKCJA S.A. udostępniła Przedsiębiorstwu Usług Technicznych Intercor Sp. z
o.o. swój zasób w zakresie wykazania w postępowaniu w wykazie robót budowlanych 1
(jednej) budowy lub 1 (jednej) przebudowy co najmniej 1 stacji kolejowej, gdzie budowa lub
przebudowa obejmowała co najmniej dwa tory główne zasadnicze i dwa tory główne
dodatkowe wraz z odwodnieniem, dwa perony oraz wymianę lub zabudowę 50 rozjazdów
kolejowych;
b. Spółka TRAKCJA S.A. udostępniła Przedsiębiorstwu Usług Technicznych Intercor Sp. z
o.o. swój zasób w zakresie wykazania w ww. postępowaniu w wykazie robót budowlanych
1 (jednej) budowy lub 1 (jednej) przebudowy torów szlakowych linii kolejowej dwutorowej
zelektryfikowanej, gdzie suma budowanych lub przebudowanych lub modernizowanych
długości torów wynosiła łącznie co najmniej 20 km, a co najmniej 10 km budowy lub
przebudowy lub modernizacji torów realizowana była przy prowadzonym ruchu po torach
sąsiednich;
c. Spółka TRAKCJA S.A. udostępniła Przedsiębiorstwu Usług Technicznych Intercor Sp. z
o.o. swój zasób w zakresie wykazania w Postępowaniu w wykazie robót budowlanych 1
(jednej) budowy lub 1 (jednej) przebudowy sieci trakcyjnej wraz z konstrukcjami wsporczymi
na linii kolejowej dwutorowej zelektryfikowanej, gdzie suma długości budowanej lub
przebudowywanej sieci trakcyjnej wraz z konstrukcjami wsporczymi dla torów szlakowych
i torów zasadniczych, wynosiła łącznie co najmniej 20 km, przy czym co najmniej 10 km
robót wykonana była przy prowadzonym ruchu po torach sąsiednich.
Na podstawie oświadczenia spółki TRAKCJA S.A. z dnia 17.06.2022 r. przedłożonego
Przedsiębiorstwu Usług Technicznych Intercor Sp. z o.o. w wykazie robót w postępowaniu
możliwe było wskazanie przez Konsorcjum Intercor tylko po 1 (jednej) budowie lub
po 1 (jednej) przebudowie dla poszczególnych warunków określonych w IDW postępowania,
na co wskazuje wprost użycie w zobowiązaniu TRAKCJA S.A. (w oświadczeniu z dnia
17.06.2022 r.) liczby pojedynczej tj.
• na budowę lub przebudowę odpowiednio 1 stacji kolejowej (pkt a) dot. robót budowlanych,
tiret pierwszy oświadczenia spółki TRAKCJA S.A.),
• na budowę lub przebudowę odpowiednio torów szlakowych (pkt a) dot. robót budowlanych,
tiret drugi oświadczenia spółki TRAKCJA S.A.),
• na budowę lub przebudowę odpowiednio sieci trakcyjnej (pkt a) dot. robót budowlanych,
tiret trzeci oświadczenia spółki TRAKCJA S.A.).
Podmiot trzeci spółka TRAKCJA S.A. nie udostępniła innych zasobów dla wykazania
większej ilości niż po 1 (jednej) budowie dla wykazania spełnienia przez Przedsiębiorstwo
Usług Technicznych Intercor Sp. z o.o. warunków z pkt 8.4.1 a1), 8.4.1 a2), 8.4.1 c) IDW.
Dowód: - Załącznik nr 3 do IDW - Zobowiązanie podmiotu udostępniającego zasoby do
dyspozycji Wykonawcy na potrzeby realizacji Zamówienia złożone przez TRAKCJA S.A.
w dniu 17.06.2022 roku.
Zatem w zakresie warunku wskazanego w pkt 8.4.1 ppkt a1) IDW udostępnienie zasobów
przez TRAKCJA S.A. mogło nastąpić poprzez zasób doświadczenia dla 1 (jednej) roboty
budowlanej z zamówienia pn. „Zaprojektowanie i wykonanie przebudowy stacji Łódź Widzew
i część szlaku Łódź Fabryczna – Łódź Widzew od km 2,250 do km 7,200 wraz z
urządzeniami srk i telekomunikacji dla całego odcinka Łódź Fabryczna – Łódź Widzew i
modernizacji objazdowej Łódź Widzew-Łódź Chojny-Łódź Kaliska”, a w zakresie warunku
wskazanego
w pkt 8.4.1 ppkt a2) IDW udostępnienie mogło nastąpić poprzez zasób doświadczenia dla
1 (jednej) roboty budowlanej i dla warunku wskazanego w pkt 8.4.1 ppkt c) IDW
udostępnienie nastąpiło poprzez zasób doświadczenia dla 1 (jednej) roboty budowlanej tj.
łącznie dla pkt 8.4.1 a2) i 8.4.1 c) udostępnienie doświadczenia z zadania pn. „Wykonanie
robót budowlanych modernizacji linii nr 9 na odcinku od km 236,920 do km 287,700 objętym
obszarem Lokalnego Centrum Sterowania z siedzibą w Malborku w ramach projektu: POIŚ
1.3 „Modernizacja linii kolejowej E65/C-E 65 na odcinku Warszawa - Gdynia – obszar
LCS Iława, LCS Malbork”.
Innymi słowy, referencyjne doświadczenie opisane w wykazie robót złożonym przez
Konsorcjum Intercor [dla warunku 8.4.1. a1) IDW] wskazuje na 2 roboty budowlane spółki
TRAKCJA S.A., podczas gdy z treści zobowiązania złożonego przez TRAKCJA S.A. wynika,
że podmiot ten udostępnia Konsorcjum Intercor 1 (jedną) robotę budowlaną na stacji, ergo
TRAKCJA S.A. udostępniła Konsorcjum Intercor w tym zakresie tylko jeden zasób. W ślad za
otrzymanym zobowiązaniem podmiotu trzeciego, Konsorcjum Intercor nie było uprawnione
do polegania na dwóch zasobach stacyjnych łącznie, tj. stacji Malbork i stacji Łódź Widzew.
26. Zdaniem Odwołującego, z uwagi na brak spełniania przez Konsorcjum Intercor
warunków udziału w postępowaniu (określonych punktami 8.4.1. a1) IDW oraz 8.4.2 lp. 3
IDW), oferta wskazanego podmiotu winna zostać odrzucona w ślad za treścią art. 226 ust. 1
pkt. 2 lit. b) Pzp.
W ocenie Odwołującego legitymowanie się przez Konsorcjum Intercor Panem R. G., który
nie ukończył referencyjnych robót budowlanych na stacji Białystok, pomimo że wymóg
dotyczył wykonanych robót budowlanych, powinno doprowadzić Zamawiającego do wniosku
o odrzuceniu oferty Konsorcjum Intercor na mocy art. 226 ust. 1 pkt. 5) Pzp, ponieważ
zgodnie z tym przepisem niezgodność treści oferty z warunkami zamówienia przejawia się
również w sporządzeniu i przedstawieniu oferty w sposób niezgodny z wymaganiami
warunków zamówienia.
Odnosząc się do zarzutów 6) i 7) (tzw. „ewentualnych”), w ocenie Odwołującego
Zamawiający nie może bezkrytycznie podchodzić do informacji pozyskanych w trakcie
prowadzonego Postępowania, nawet w przypadku, gdy referencyjne roboty budowlane były
wykonywane na jego rzecz. Każda informacja powinna być przez Zamawiającego zbadana
oraz zweryfikowana, aby wykluczyć ewentualne błędy w wyborze oferty najkorzystniejszej.
Odwołujący wskazuje, że często o wadliwości oferty Zamawiający dowiadują się dopiero
w wyniku wyjaśnień treści złożonych dokumentów i oświadczeń. Skoro nadrzędnym celem
jest wybór oferty zgodnej z warunkami zamówienia, to sam Zamawiający winien podjąć
wszelkie kroki celem wyjaśnienia niejasności oświadczeń składanych w toku postępowania –
w tym wezwać Konsorcjum Intercor do złożenia wyjaśnień lub uzupełnień treści oferty w
zakresie: kierownika robót torowych oraz udzielonego doświadczenia przez spółkę
TRAKCJA S.A.
Odwołujący wskazał, że należy wziąć pod uwagę, że brak podjęcia działań mających na celu
sanowanie błędów Konsorcjum Intercor na późniejszym etapie, czy to przed zawarciem
umowy czy też już po zawarciu umowy w trakcie jej realizacji będzie naruszało zasadę
uczciwej konkurencji.
Zgodnie z ugruntowaną zasadą wykonawcy biorący udział w postępowaniu o udzielenie
zamówienia publicznego muszą spełniać warunek udziału w postępowaniu w terminie
wyznaczonym na składanie ofert. Odwołujący uważa, że ewentualnych braków w tym
zakresie nie można usunąć przez swego rodzaju "konwalidację" już po terminie złożenia
oferty. Takie działanie byłoby zarówno naruszeniem dyspozycji art. 125 ust. 3 Pzp,
naruszeniem zasady równego traktowania wykonawców oraz rodziłoby ryzyko, iż do
postępowań zgłaszałyby udział
podmioty niespełniające warunków udziału w postępowaniu i - tym samym - niedające
gwarancji należytego wykonania umowy. Wymóg faktycznego spełniania warunków na dzień
składania ofert wynika też z faktu dużego sformalizowania postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego. Choć formalizm postępowania nie może być celem samym w
sobie, to szczególna regulacja postępowań o udzielenie zamówienia publicznego
zobowiązuje zamawiających do takiego właśnie działania, o ile jest ono zgodne z
postanowieniami ustawy. Zamawiający, który wobec jednego z podmiotów odstąpiłby od
zasad
obowiązujących
w postępowaniu i nie respektowałby wyznaczonych przez siebie wymogów, naraziłby się na
zarzut nierównego traktowania wykonawców (patrz Wyrok KIO z 18.11.2021, sygn. akt. KIO
3221/21). Przenosząc powyższe na grunt niniejszego Odwołania, należy podnieść, że
Konsorcjum Intercor na tym etapie nie może złożyć poświadczeń wykonania robót na stacji
Białystok z terminem późniejszym niż 21.06.2022 r. (tj. dzień złożenia ofert w Postępowaniu).
Przechodząc do zarzutów dotyczących wprowadzenia w błąd, Odwołujący wskazał, że
zgodnie z art. 109 ust. 1 pkt 8) i 10) Pzp z postępowania o udzielenie zamówienia
zamawiający może wykluczyć wykonawcę: „8) który w wyniku zamierzonego działania lub
rażącego niedbalstwa wprowadził zamawiającego w błąd przy przedstawianiu informacji, że
nie podlega wykluczeniu, spełnia warunki udziału w postępowaniu lub kryteria selekcji, co
mogło mieć istotny wpływ na decyzje podejmowane przez zamawiającego w postępowaniu o
udzielenie zamówienia, lub który zataił te informacje lub nie jest w stanie przedstawić
wymaganych podmiotowych środków dowodowych; (…) 10) który w wyniku lekkomyślności
lub niedbalstwa przedstawił informacje wprowadzające w błąd, co mogło mieć istotny wpływ
na decyzje podejmowane przez zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia.”
Biorąc pod uwagę powyżej wskazane okoliczności dotyczące Pana R. G. i zobowiązania
spółki TRAKCJA S.A. nie budzi wątpliwości, że Konsorcjum Intercor w sposób bezkrytyczny,
tj. bez należytej weryfikacji składanych oświadczeń i dokumentów, na potrzebę wykazania
spełnienia warunków udziału w postępowaniu dotyczącego doświadczenia kierownika robót
torowych oraz referencyjnej stacji, posłużył się informacjami niezweryfikowanymi. Tym
samym Konsorcjum Intercor można przypisać lekkomyślność oraz niedbalstwo.
Jednocześnie Odwołujący wskazuje, że Konsorcjum Intercor w wyniku zamierzonego
działania lub rażącego niedbalstwa wprowadziło Zamawiającego w błąd przy przedstawianiu
informacji dotyczących warunków udziału w postępowaniu, co mogło mieć istotny wpływ na
decyzje podejmowane przez Zamawiającego w Postępowaniu o udzielenie zamówienia
poprzez podanie informacji, że kierownik robót torowych – Pan R. G. rozpoczął nabywanie
doświadczenia w ramach robót na referencyjnej stacji Białystok od lutego 2021 r. Odwołujący
wskazuje, że zgodnie z oświadczeniem zawartym w Dzienniku Budowy nr 48/2/2020 dla
Stacji Białystok przedmiotowe czynności przez wskazaną osobę zostały podjęte dopiero we
wrześniu 2021 r., a zatem znacznie później niż wskazało Konsorcjum Intercor,
co również podważa wiarygodność złożonego oświadczenia w powyższym zakresie.
Przy jednoznacznie sformułowanych warunkach doświadczenia, jak i przy zachowaniu
należytej staranności podczas wpisywania Pana R. G. do wykazu osób skierowanych do
realizacji Zamówienia oraz wpisania doświadczenia wynikającego z zobowiązania TRAKCJA
S.A. jest wysoce prawdopodobne, że Konsorcjum Intercor uniknęłoby błędu.
Odwołujący wskazał, że, co istotne w ramach przedmiotowego zarzutu, referencyjna stacja
Białystok była wykonywana bezpośrednio przez Konsorcjum Intercor, który dysponował
protokołami odbioru robót oraz Dziennikiem Budowy, zatem miał lub winien mieć
świadomość, że doświadczenie Pana R. G. określone w wykazie osób nie potwierdzało
spełnienia przez niego wymogów Zamawiającego w zakresie doświadczenia, ani też że
rozpoczęcie nabywania wskazanego doświadczenia nie było możliwe od lutego 2021 r.
Wyżej powołana argumentacja, w szczególności dotycząca doświadczenia Pana R. G., daje
uzasadnioną podstawę do przypisania Konsorcjum Intercor celowego działania,
zmierzającego wprost do wprowadzenia Zamawiającego w błąd. Co istotne w tej sprawie, w
związku z wyborem oferty najkorzystniejszej przez Zamawiającego, który błędnie uznał, że
Konsorcjum Intercor spełnia warunek udziału w Postępowaniu w zakresie kierownika robót,
nie ulega wątpliwości, że zamiar się powiódł. Z powyższych względów, Zamawiający winien
wykluczyć Konsorcjum Intercor z udziału w Postępowaniu na podstawie art. 109 ust.
1 pkt 8 i/lub pkt 10 Pzp.
Z daleko posuniętej ostrożności, Odwołujący wskazuje również na art. 122 w zw. z art. 123
Pzp. W przypadku uwzględnienia przez Izbę zarzutu numer 6) Odwołania, Konsorcjum
Intercor będzie mogło uzupełnić brakujące doświadczenie poprzez wykazanie jedynie, że
samodzielnie spełnia warunek udziału w postępowaniu w wykonaniu brakującej 1 (jednej)
roboty budowlanej na stacji kolejowej. Powyższe wynika z tego, że Konsorcjum Intercor na
etapie złożenia ofert de facto polegało na zdolnościach podmiotu udostępniającego zasoby
tylko
w
ramach
1 (jednej) roboty budowlanej na stacji kolejowej, tj. tej, którą użyczyła mu TRAKCJA S.A.
W wyniku uwzględnienia zarzutu, Konsorcjum Intercor nie będzie mogło, po upływie terminu
składania ofert powoływać się na zdolności podmiotu udostępniającego, gdyż na etapie
składania ofert nie polegało na takiej zdolności w zakresie 2 (dwóch) robót budowlanych na
stacji kolejowej. Konsorcjum Intercor będzie zatem zmuszone wykazać się własnym
doświadczeniem, zdobytym przed terminem na złożenie oferty w Postępowaniu, co jak
nietrudno wywnioskować - nie będzie mogło mieć miejsca z uwagi na brak takiego
doświadczenia.
Finalnie, w ocenie Odwołującego brak odrzucenia oferty Konsorcjum Intercor lub
ewentualnie brak podjęcia czynności mających na celu dokładne wyjaśnienie złożonych
przez Konsorcjum Intercor dokumentów (tj. wykazu robót i osób) przejawia się naruszeniem
partykularnych zasad udzielania zamówień publicznych tj. art. 16 pkt. 1) i 2) oraz 17 ust. 2
Pzp.
W konsekwencji
Odwołujący wniósł o uwzględnienie Odwołania.
Zamawiający w piśmie z dnia 13 września 2023 r. wniósł o oddalenie zarzutów odwołania
w całości jako bezpodstawnych.
W uzasadnieniu pisma Za
mawiający w odniesieniu do zarzutu nr 1 i 3 Odwołania,
Zamawiający wskazał, że nieprawdziwe są twierdzenia Odwołującego, że Konsorcjum
Intercor
nie spełniło warunku dotyczącego zdolności technicznej lub zawodowej w zakresie
doświadczenia personelu, a tym samym wprowadziło w błąd Zamawiającego. Zamawiający
wymagał, aby kierownik robót torowych posiadał następujące doświadczenie: „- co najmniej
3 lata doświadczenia zawodowego, na stanowisku Kierownika Budowy lub Kierownika robót
lub Inspektora Nadzoru (w rozumieniu Ustawy Prawo budowlane) w specjalności
inżynieryjnej kolejowej w zakresie kolejowych obiektów budowlanych na robotach
związanych z Budową lub Przebudową Infrastruktury kolejowej w zakresie robót torowych,
w kierowaniu co najmniej jedną inwestycją o następującym zakresie robót: Budowa lub
przebudowa linii kolejowej dwutorowej o długości co najmniej 20 km, Budowa lub
przebudowa co najmniej jednej stacji, przy czym stacja ta ma mieć min. 50 rozjazdów.”
Konsorcjum na potwierdzenie spełnienia powyższego warunku w pkt. 3 załącznika nr 8 do
IDW -
Wykaz osób skierowanych do realizacji Zamówienia wskazało Pana R. G. . Jako
doświadczenie zostały wykazane 2 zadania:
a) Wykonanie robót budowlanych na odcinku Czyżew – Białystok od km 107,260 do km
178,500 w ramach projektu „Prace na linii E75 na odcinku Czyżew – Białystok. (okres
– trwa nadal). Doświadczenie jako kierownik robót torowych na inwestycji o
następującym zakresie robót:
przebudowa linii kolejowej dwutorowej o długości ponad 70 km,
przebudowa stacji Białystok, która docelowo ma mieć zabudowanych ok. 140 nowych
rozjazdów, demontowanych 110 rozjazdów. (Po przebudowie stacja ma liczyć ponad 200
rozjazdów, ilość rozjazdów przed przebudową ok. 186 szt.)
b) „Zaprojektowanie i wykonanie przebudowy stacji Łódź Widzew i części szlaku Łódź
Fabryczna
– Łódź Widzew od km 2,250 do km 7,200 wraz z urządzeniami srk i
telekomunikacji dla całego odcinka Łódź Fabryczna – Łódź Widzew oraz modernizacji linii
objazdowej Łódź Widzew – Łódź Chojny – Łódź Kaliska” (okres: 08.2013 – 12.2016).
Doświadczenie na stanowisku Kierownika robót torowych na robotach związanych
z przebudową infrastruktury kolejowej. Odwołujący w Odwołaniu wskazał, że: „zasady
doświadczenia życiowego oraz literalna treść warunku udziału w postępowaniu i załącznika
nr 8 do IDW dowodzą, że Zamawiający wymagał aby kierownik robót nabył doświadczenie
na inwestycji z konkretną ilością wykonanych torów, stacji i rozjazdów. Takim
doświadczeniem nie może być jednak referencyjna stacja Białystok (…)”. Zamawiający jest
gospodarzem postępowania i ma prawo, wyznaczając cel, jaki zamierza zrealizować, tak
określić przedmiot zamówienia, aby móc go opisać adekwatnie do wyznaczonego celu,
zachowując jednocześnie obiektywizm w formułowaniu opisu swoich potrzeb. Określenie
warunków
udziału
w postępowaniu powinno być przy tym odpowiednie do osiągnięcia celu, jakiemu służy,
tj.
wyboru wykonawcy dającego rękojmię należytego wykonania zamówienia oraz
nieograniczającego dostępu do zamówienia wykonawcom zdolnym do jego wykonania.
Zamawiający wskazuje, że dokonał szczegółowej i starannej analizy treści przedmiotowych
dokumentów oraz oświadczeń Konsorcjum Intercor. Wobec tego Zamawiający przyjął, że
osoba skierowana do realizacji zamówienia ma legitymować się doświadczeniem z realizacji
inwestycji o określonym zakresie, nie wymagał zaś by zakres ten był już zrealizowany
w całości. Nieuprawnioną jest więc interpretacja Odwołującego, iż spełnienie warunku
następuje jedynie w sytuacji zrealizowania całego zakresu rzeczowego referencyjnej
inwestycji. Wskazuje na to jednoznacznie użycie w cytowanym warunku sformułowania
„doświadczenie w kierowaniu co najmniej jedną inwestycją o następującym zakresie robót”.
Zamawiający nie postawił zatem wymogu by było to doświadczenie w kierowaniu co najmniej
jedną inwestycją, w ramach której zrealizowano następujący zakres robót. Tym samym
referencyjnym doświadczeniem może być również doświadczenie na realizowanej obecnie
inwestycji, której zakres obejmuje wyspecyfikowany zakres rzeczowy. Istotną kwestią jest
zatem, żeby wskazana inwestycja obejmowała swoim przedmiotem realizacji zakres
wskazany przez Zamawiającego w punkcie 8.4.2 lp. 3, TOM I SWZ – IDW. Wobec
powyższego niezasadne są twierdzenia Odwołującego, który wskazuje że: „Analiza
przedmiotowych
dokumentów
(tj.
wskazanych
powyżej
protokołów
odbiorów
eksploatacyjnego oraz protokołów odbioru technicznego (w tym branży torowej) dotyczących
referencyjnej
inwestycji
za
okres
od lutego 2021 r. do dnia złożenia oferty przez Konsorcjum Intercor, wskazuje, że do dnia
złożenia oferty w Postępowaniu zabudowano: 2 rozjazdy tymczasowe oraz 7 rozjazdów
docelowych. Gdyby nawet zsumować rozjazdy tymczasowe, z docelowymi to suma
zabudowanych 9 rozjazdów nie daje referencyjnej ilości min. 50 rozjazdów czy jak
oświadczyło Konsorcjum Intercor w treści wykazu osób – ok. 140 nowych rozjazdów. W tym
miejscu można stanowczo stwierdzić, że informacje podane w treści wykazu osób dotyczące
pana R. G.
są błędne.”
Również w Wykazie osób kierowanych do realizacji zamówienia Konsorcjum Intercor
wskazuje, że przebudowa stacji Białystok „docelowo ma mieć zabudowanych ok.140 nowych
rozjazdów, demontowanych 110 rozjazdów. (Po przebudowie stacja ma liczyć ponad 200
rozjazdów, ilość rozjazdów przed przebudową ok. 186 szt.).”
Powyższe sformułowania wyraźnie wskazują, że Konsorcjum Intercor nie wprowadziło w
błąd Zamawiającego wskazując inwestycję, która jest obecnie realizowana. Przede
wszystkim Konsorcjum Intercor w wykazie osób skierowanych do realizacji zamówienia
wprost wskazało, że przedmiotowe zadanie jest w trakcie trwania realizacji. Potwierdzeniem
powyższego jest m.in. pismo PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. CRI Region Centralny, Zespół
Projektu
nr
z dnia 21.02.2023 r, które zostało złożone do dokumentacji postępowania i potwierdza, że
stacja Białystok nadal jest w fazie realizacji. Niezależnie od powyższego faktem jest, że
kwestionowany wykaz Konsorcjum Intercor zawiera także Łódź która spełnia warunek, to zaś
jest poza zakresem zarzutów!
Zamawiający wskazał, że dokonał wnikliwej weryfikacji zadania pn. „Zaprojektowanie
i wykonanie przebudowy stacji Łódź Widzew i części szlaku Łódź Fabryczna – Łódź Widzew
od km 2,250 do km 7,200 wraz z urządzeniami srk i telekomunikacji dla całego odcinka Łódź
Fabryczna
– Łódź Widzew oraz modernizacji linii objazdowej Łódź Widzew – Łódź Chojny –
Łódź Kaliska” i potwierdza, że przedmiotowa inwestycja obejmowała swoim zakresem:
wykonanie ponad 20 km linii kolejowej dwutorowej o długości ponad 20 km (6,400 km linii
nr 025 (dwutorowa) 6,100 km linii nr 540 (dwutorowa) 4,950 km linii nr 17 (dwutorowa) 2,380
km linii nr 458 (jednotorowa przebudowywana na dwutorową) 0,840 km linii nr 541
(dwutorowa);
stacja obejmuje ponad 50 rozjazdów;
Zamawiający wskazuje również, że zgodnie z wykazem Pan R. G. pełnił funkcję Kierownika
robót torowych na ww. inwestycji w okresie od 08.2013 do 12.2016 tj. przez okres ponad 3
lat.
Zamawiający podkreśla, że w sytuacji, w której Odwołujący formułuje zarzut dotyczący
konieczności wykluczenia Konsorcjum Intercor ze względu na wprowadzenie
Zamawiającego w błąd, to na Odwołującym ciąży ciężar wykazania zaistnienia wszystkich
przesłanek z art. 109 ust. 1 pkt 8 lub pkt 10 ustawy Pzp. Tymczasem w niniejszej sprawie
Odwołujący poprzestał wyłącznie na własnej argumentacji dotyczącej zastąpienia informacji
nieprawdziwych prawdziwymi oraz lakonicznym wskazaniu, że Konsorcjum Intercor podało
te
informacje
w wyniku zamierzonego działania lub w wyniku rażącego niedbalstwa.
W tym zakresie
Odwołujący zwrócił uwagę na poglądy Krajowej Izby Odwoławczej:
„Tym samym, "ratio legis tych uregulowań jest eliminacja z postępowań takich wykonawców,
których działanie cechuje zamiar wprowadzenia w błąd zamawiającego, a także
wykonawców, którzy wprowadzają zamawiającego w błąd na skutek swojego lekkomyślnego
lub niedbałego zachowania (...) Mając zaś na względzie, iż art. 24 ust. 1 pkt 16 i 17 ustawy
Pzp (obecnie art. 109 ust. 1 pkt 8 i 10 Pzp) to przepisy o charakterze sankcyjnym, których
konsekwencją jest wykluczenie wykonawcy z postępowania, nie jest dopuszczalna ich
wykładnia rozszerzająca, a ich stosowanie winno mieć miejsce wyłącznie w sytuacjach, w
których okoliczności stanu faktycznego wskazują w sposób bezsporny na istniejące po
stronie wykonawcy zamierzone działanie lub rażące niedbalstwo (pkt 16) albo na
lekkomyślność lub niedbalstwo (pkt 17), którego skutkiem było wprowadzenie
zamawiającego w błąd (...) ciężar wykazania zaistnienia wszystkich przesłanek, o których
mowa w art. 24 ust. 1 pkt 16 i 17 ustawy Pzp (obecnie art. 109 ust. 1 pkt 8 i 10 Pzp),
spoczywa na tym, kto ze swojego twierdzenia w tym przedmiocie wywodzi skutek prawny,
domagając się wykluczenia wykonawcy z postępowania". (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej
z 25 maja 2022 r., sygn. akt KIO 1185/22).
Powyższe orzeczenie Krajowej izby Odwoławczej nie tylko potwierdza, że w przedmiotowej
sprawie to Odwołujący powinien wykazać spełnienie przesłanek zastosowania art. 109 ust.
1 pkt 8 lub pkt 10 ustawy Pzp, ale również wskazuje, że zastosowanie tej podstawy
wykluczenia winno mieć zastosowanie tylko w sytuacjach bezspornie wskazujących na
istnienie po stronie
wykonawcy zamierzonego działania lub rażące niedbalstwo (art. 109 ust.
1 pkt 8 ustawy Pzp) albo na lekkomyślność lub niedbalstwo (art. 109 ust. 1 pkt 10 ustawy
Pzp).
W niniejszej sprawie z całą pewnością nie można stwierdzić, że zaszły okoliczności
bezspornie wskazujące na taki sposób działania Konsorcjum Intercor przy składaniu Wykazu
osób skierowanych do realizacji Zamówienia. Jak wskazuje się w orzecznictwie Krajowej
Izby Odwoławczej: „Pojęcie "zamierzone działanie" wymaga wykazania, że jest to świadome
zachowanie się podmiotu, zmierzające do wywołania określonych skutków. Z kolei "rażące
niedbalstwo" odnoszone jest do naruszenia reguł prawidłowego zachowania się w danej
sytuacji lub nieprzestrzegania podstawowych zasad ostrożności. Jest to szczególnie
negatywna, naganna ocena postępowania wykonawcy, kiedy stopień naganności czynności
tak znacząco odbiega od modelu właściwego w danym stanie faktycznym, że nie można go
pogodzić nawet z miernikiem typowym dla zwykłej formy winy nieumyślnej. Zatem
o przypisaniu winy w tej postaci decyduje zachowanie się wykonawcy, w określonych
warunkach sprawy, w sposób znacząco odbiegający od właściwego miernika staranności.
(Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 1 lutego 2019 r., sygn. akt KIO 45/19)”
Istotnym dla niniejszej sprawy jest również pogląd prezentowany w doktrynie prawa, zgodnie
z którym: „Wykonawca nie jest winny wprowadzenia w błąd, jeżeli oświadczenie, że nie
podlega wykluczeniu, spełnia warunki udziału w postępowaniu lub kryteria selekcji, składa
w dobrej wierze, czyli błędnym, ale usprawiedliwionym przekonaniu, że nie zachodzą wobec
niego podstawy wykluczenia, spełnia warunki udziału w postępowaniu lub kryteria selekcji.
Pod uwagę należy w szczególności wziąć sposób sformułowania przez zamawiającego
warunków uczestnictwa w postępowaniu i na tym tle rozważyć zasadność przekonania
wykonawcy, że jego sytuacja oraz posiadane przez niego zdolności kwalifikują go do udziału
w postępowaniu.” (Prawo Zamówień Publicznych Komentarz, Urząd Zamówień Publicznych,
red. H. Nowak, M. Winiarz).
Niezasadny jest również zarzut Odwołującego, że Konsorcjum Intercor nie spełniło warunku
udziału w Postępowaniu dotyczącego zdolności technicznej lub zawodowej w zakresie
doświadczenia, a tym samym wprowadziło Zamawiającego w błąd.
W zakresie tego warunku Konsorcjum Intercor dysponowało zasobem podmiotu trzeciego –
Trakcja S.A., który udostępnił zobowiązanie zgodnie z poniższą treścią:
„Oświadczam, iż:
a) udostępniam Wykonawcy ww. zasoby, w następującym zakresie:
robót budowlanych na:
• budowę lub przebudowę co najmniej 1 stacji kolejowej, przy czym budowa lub przebudowa
obejmowały co najmniej: dwa tory główne zasadnicze i dwa tory główne dodatkowe wraz
z odwodnieniem, dwa perony oraz wymianę lub zabudowę 50 rozjazdów kolejowych;
• budowę lub przebudowę torów szlakowych linii kolejowej dwutorowej zelektryfikowanej,
gdzie suma budowanych lub przebudowanych lub modernizowanych długości torów
wynosiła łącznie co najmniej 20 km, a co najmniej 10 km budowy lub przebudowy lub
modernizacji torów realizowana była przy prowadzonym ruchu po torach sąsiednich;
• budowę lub przebudowę sieci trakcyjnej wraz z konstrukcjami wsporczymi na linii kolejowej
dwutorowej zelektryfikowanej, gdzie suma długości budowanej lub przebudowywanej sieci
trakcyjnej wraz z konstrukcjami wsporczymi dla torów szlakowych i torów głównych
zasadniczych, wynosiła łącznie co najmniej 20 km, przy czym co najmniej 10 km robót
wykonana była przy prowadzonym ruchu po torach sąsiednich.”
W opinii Zamawiającego nie sposób zgodzić się z Odwołującym, że w zakresie warunku
wskazanego w pkt. 8.4.1 ppkt. a1) oraz 8.4.1 c) IDW podmiot udostępniający zasoby tj.
Trakcja S.A. mógł udostępnić tylko 1 robotę budowlaną. Zamawiający wskazuje, że
zobowiązanie podmiotu trzeciego, przedkładane na potwierdzenie spełniania warunków
udziału
w postępowaniu, ma charakter oświadczenia woli, do którego referuje art. 65 kodeksu
cywilnego. Zgodnie z art. 65 kodeksu cywilnego:
„§1.Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności,
w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.
§ 2.W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli
opierać się na jej dosłownym brzmieniu.”
Powyższe potwierdza również wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 17 sierpnia 2021 r.,
sygn. akt. KIO 1777/21:
„Zgodnie z regułą wykładni oświadczeń woli wyrażoną w art. 65 § 1 k.c. oświadczenie woli
należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone
zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. Reguła ta odnosi się
również do postanowień specyfikacji warunków zamówienia. Przy czym pojęcia "okoliczności
złożenia, zasady współżycia społecznego i ustalone zwyczaje" najczęściej można
sprowadzić
do
stwierdzenia "zwykłego",
"normalnego",
ewentualnie
"zwykłego
profesjonalnego" rozumienia.”
Już w pierwszym zdaniu Trakcja S.A. wskazuje, że udostępnia zasoby konsorcjum Intercor
w zakresie robót budowlanych na potrzeby realizacji niniejszego Postępowania.
W zobowiązaniu nie ma wskazanej ilości robót, a więc w opinii Zamawiającego zasadnym
jest przyjęcie, że podmiot udostępniający zasoby udostępnia je w takiej ilości i zakresie aby
spełniały warunki wskazane przez Zamawiającego dotyczące zdolności technicznej lub
zawodowej.
W opinii Zamawiającego prawidłowe jest przyjęcie, że skoro podmiot
udostępniający zasoby przekazał Konsorcjum wszystkie informacje oraz referencje
dotyczące poszczególnych realizacji zadań to taki był zgodny zamiar stron. Zdaniem
Zamawiającego na podstawie treści przedłożonego zobowiązania możliwym jest
jednoznacznie odczytanie intencji podmiotu trzeciego, który potwierdza, że oddaje do
dyspozycji Konsorcjum Intercor zasoby niezbędne do jego realizacji i w ocenie
Zamawiającego nie ma podstaw, by odmówić temu zobowiązaniu waloru realności. Z treści
zobowiązania wynika bowiem, że w odniesieniu do doświadczenia, na którym polega
Przystępujący, w celu wykazania spełniania warunków udziału w postępowaniu, Trakcja S.A.
zobowiązuje
się
do
realizacji
robót
budowlanych
w następującym zakresie: na budowę lub przebudowę 1 stacji kolejowej dot. robót
budowlanych, na budowę lub przebudowę torów szlakowych oraz na budowę lub
przebudowę sieci trakcyjnej.
Wobec powyższego należy uznać, że zobowiązanie podmiotu do oddania do dyspozycji
wykonawcy niezbędnych zasobów jest jasne i nie budzi wątpliwości co do zakresu czynności
jakie powierzone zostaną w ramach podwykonawstwa. Należy również podkreślić, że
Odwołujący nie kwestionuje samego udostępnianego doświadczenia Trakcja S.A. Wobec
powyższego całkowicie wręcz przeciwnie do tego co twierdzi Odwołujący, stanowisko oraz
przedstawione dokumenty przez Konsorcjum Intercor wskazują na to, że był on przekonany
o możliwości wykazania warunku udziału w Postępowaniu za pomocą podmiotu trzeciego
udostępniającego zasoby tj. Trakcja S.A. Jednocześnie Zamawiający wskazuje, że
argumentacja przywołana w pkt. 17-21 niniejszej odpowiedzi na Odwołanie w zakresie
wprowadzania Zamawiającego w błąd w wyniku zamierzonego działania lub rażącego
niedbalstwa jest również aktualna w zakresie powyższego zarzutu.
Odnosząc się do ewentualnych zarzutów Odwołującego, dotyczącego braku wezwania
Konsorcjum Intercor do wyjaśnień w zakresie doświadczenia zdobytego przez kierownika
robót torowych Pana R. G. oraz w zakresie doświadczenia udzielonego przez podmiot trzeci
tj. Trakcja S.A. Zamawiający wskazuje, że zgodnie z art. 223 ust. 1 ustawy Pzp: „W toku
badania i oceny ofert zamawiający może żądać od wykonawców wyjaśnień dotyczących
treści złożonych ofert oraz przedmiotowych środków dowodowych lub innych składanych
dokumentów lub oświadczeń. Niedopuszczalne jest prowadzenie między zamawiającym a
wykonawcą negocjacji dotyczących złożonej oferty oraz, z uwzględnieniem ust. 2 i art. 187,
dokonywanie jakiejkolwiek zmiany w jej treści.” Zgodnie z przyjętym orzecznictwem m.in. w
wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 14 marca 2023 r., sygn. akt. 544/23:
„Wyjaśnienia treści oferty, o których mowa w art. 223 ust. 1 p.z.p., służyć mają rozwianiu
wątpliwości, które wynikają zarówno z niejasnych lub sprzecznych ze sobą dokumentów
załączanych do oferty, jak i z samej treści oferty. Uruchomienie procedury z art. 223 ust.
1 p.z.p. oznacza, że zamawiający miał wątpliwości co do jednoznacznego stwierdzenia
o zgodności lub niezgodności oferty z warunkami zamówienia, których rozwianie może
nastąpić wyłącznie przy udziale wykonawcy.”
Podobnie w wyroku z dnia 13 kwietnia 2023 r., sygn. akt. 848/23:
„Zgodnie z art. 7 pkt 17 p.z.p. podmiotowymi środkami dowodowymi są środki służące
potwierdzeniu braku podstaw wykluczenia, spełniania warunków udziału w postępowaniu lub
kryteriów selekcji, z wyjątkiem oświadczenia, o którym mowa w art. 125 ust. 1 p.z.p., z czego
wynika, że dany podmiotowy środek dowodowy musi być powiązany z konkretną podstawą
wykluczenia, warunkiem udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego czy
kryterium selekcji, w zakresie której ma służyć wykazaniu określonych okoliczności. Z
przepisu art. 223 ust. 1 p.z.p. wynika norma uprawniająca zamawiającego do żądania od
wykonawców wyjaśnień dotyczących treści złożonych ofert oraz przedmiotowych środków
dowodowych lub innych składanych dokumentów lub oświadczeń. W pewnych
okolicznościach
skorzystanie
z tego uprawnienia staje się obowiązkiem zamawiającego. Nie sposób uznać, że rzeczone
uprawnienie czy obowiązek powstaje w sytuacji, gdy treść oferty nie budzi wątpliwości.”
Zamawiający wskazuje, że dokumenty złożone przez Konsorcjum Intercor nie budzą
wątpliwości Zamawiającego, nie są niejasne czy wzajemnie sprzeczne ze sobą. Wobec tego
zarzut dotyczący zaniechania wezwania konsorcjum Intercor należy uznać za bezzasadny.
Zamawiający wskazuje, że to na Odwołującym spoczywa ciężar okoliczności faktycznych
będących podstawą odwołania i uzasadniających jego wnioski. Potwierdza to orzecznictwo
m.in. wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 10 sierpnia 2022 r., sygn. akt. XXIII Zs
„Jak słusznie podkreślił skarżący formułując zarzut naruszenia art. 534 ust. 1 w zw. z art. 535
ustawy Prawo zamówień publicznych oraz przedstawiając argumenty na jego poparcie,
zasadą jest, że ciężar dowodu w zakresie podstaw odwołania spoczywa na odwołującym. Co
prawda w ustawie Prawo zamówień publicznych brak jest odpowiednika art. 6 k.c., który
wprowadza ogólną regułę rozkładu ciężaru dowodu w postepowaniu cywilnym, jednak
zasada wyrażona w tym przepisie ma na tyle uniwersalny charakter, że nie tylko może, ale i
powinna znaleźć zastosowanie również w postępowaniu odwoławczym. Zgodnie z art. 6 k.c.
ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.
Procesowym odpowiednikiem tego przepisu jest art. 232 k.c., który nakłada na strony
obowiązki procesowe stanowiące wyraz reguły rozkładu ciężaru dowodu mające zapewnić
jej realizacje. W tym zakresie w ustawie Prawo zamówień publicznych znalazł się art. 534,
zgodnie z którym strony i uczestnicy postępowania odwoławczego są obowiązani
wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (ust. 1), izba
może z urzędu dopuścić dowód niewskazany przez stronę (ust. 2). Przepis ten w oczywisty
sposób stanowi odpowiednik art. 232 k.p.c.”
Powyższe potwierdza, że ciężar dowodu spoczywa na Odwołującym, który w żadnym
stopniu nie wykazał i nie udowodnił, że czynności Zamawiającego naruszały przepisy ustawy
Pzp.
Biorąc pod uwagę okoliczności sprawy, w żaden sposób nie można uznać, że Odwołujący
wykazał, że Konsorcjum Intercor nie spełniło warunku udziału w postępowaniu dotyczącego
zdolności technicznej lub zawodowej w zakresie dysponowania personelem oraz
doświadczenia, a tym samym w sposób zamierzony, dążąc do wprowadzenia
Zamawiającego w błąd podało błędne informacje w Wykazie osób skierowanych do realizacji
zamówienia oraz w Wykazie robót budowlanych. Nie ma również żadnych podstaw do
stwierdzenia, że działanie Konsorcjum Intercor tak daleko odbiegało od miernika należytej
staranności, że było rażąco niedbałe, a z całą pewnością nie można dojść do takiego
wniosku tylko z uwagi na wnioski Odwołującego.
Stan faktyczny
ustalony przez Izbę:
Zamawiający określił brzmienie punktu 8.4.2. Lp. 3 strona 16 TOM I SWZ – IDW
dotyczącego dysponowania osobami zdolnymi do wykonania zamówienia w następujący
sposób:
„3. Kierownik robót torowych – 1 osoba.
Doświadczenie: - posiada co najmniej 3 lata doświadczenia zawodowego, na stanowisku
Kierownika Budowy lub Kierownika robót lub Inspektora Nadzoru (w rozumieniu Ustawy
Prawo budowlane) w specjalności inżynieryjnej kolejowej w zakresie kolejowych obiektów
budowlanych na robotach związanych z Budową lub Przebudową Infrastruktury kolejowej w
zakresie robót torowych.
ma doświadczenie w kierowaniu co najmniej jedną inwestycją o następującym zakresie
robót: Budowa lub przebudowa linii kolejowej dwutorowej o długości co najmniej 20 km,
Budowa lub przebudowa co najmniej jednej
stacji, przy czym stacja ta ma mieć min. 50
rozjazdów.”
d
owód: TOM I SWZ – IDW, punkt 8.4.2 lp. 3, tiret drugi, strona 16
Wykonawcy w celu wykazania spełnienia powyższego warunków udziału w postępowaniu
zobowiązani zostali do wypełnienia 2 załączników: załącznika nr 8 do IDW - Wykaz osób
skierowanych do realizacji z
amówienia oraz załącznika nr 11 do IDW - Wykaz robót
budowlanych.
Konsorcjum Intercor
na potwierdzenie spełnienia powyższego warunku w pkt. 3 załącznika
nr 8 do IDW -
Wykaz osób skierowanych do realizacji Zamówienia wskazało Pana Roberta
Gapińskiego. Natomiast jako doświadczenie zostały wykazane 2 zadania:
a) Wykonanie robót budowlanych na odcinku Czyżew – Białystok od km 107,260 do km
178,500 w ramach projektu „Prace na linii E75 na odcinku Czyżew – Białystok. (okres
– trwa nadal). Doświadczenie jako kierownik robót torowych na inwestycji
o następującym zakresie robót:
przebudowa linii kolejowej dwutorowej o długości ponad 70 km,
przebudowa stacji Białystok, która docelowo ma mieć zabudowanych ok. 140 nowych
rozjazdów, demontowanych 110 rozjazdów. (Po przebudowie stacja ma liczyć ponad 200
rozjazdów, ilość rozjazdów przed przebudową ok. 186 szt.) oraz
b) „Zaprojektowanie i wykonanie przebudowy stacji Łódź Widzew i części szlaku Łódź
Fabryczna
– Łódź Widzew od km 2,250 do km 7,200 wraz z urządzeniami srk
i
telekomunikacji dla całego odcinka Łódź Fabryczna – Łódź Widzew oraz modernizacji linii
objazdowej Łódź Widzew – Łódź Chojny – Łódź Kaliska” (okres: 08.2013 – 12.2016).
W dniu 31 sierpnia 2023 r. wykonawc
y wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia:
TORPOL S.A. z siedzibą w Poznaniu oraz INTOP Warszawa Sp. z o.o. z siedzibą
w Warszawie wni
eśli odwołanie od niezgodnych z przepisami Ustawy czynności
Zamawiającego podjętych w postępowaniu tj.: na czynność Zamawiającego, polegającą na
dokonaniu w dniu 21.08.2023 r. wyboru oferty najkorzystniejszej, złożonej przez Konsorcjum
Przedsiębiorstwo Usług Technicznych Intercor Sp. z o. o. oraz Stecol Corporation, dalej jako:
„Konsorcjum Intercor”, podczas gdy Konsorcjum Intercor nie spełniało warunków udziału
w Postępowaniu dotyczących zdolności technicznej lub zawodowej (w zakresie
doświadczenia i personelu), a tym samym wprowadziło Zamawiającego w błąd, a
Zamawiający nie przeprowadził szczegółowych wyjaśnień treści dokumentów i oświadczeń,
w związku z czym zaniechał odrzucenia oferty Konsorcjum Intercor w ramach Postępowania.
Zamawiający w dniu 02.03.2022 r. zmienił treść punktu 8.4.1. a1) strona 12 TOM I SWZ –
IDW.
Punkt 8.4.1 a1) otrzymał brzmienie:
„8.4.1. W zakresie warunku określonego w punkcie 8.2.4. IDW wymagane jest wykazanie
przez Wykonawcę, że w okresie ostatnich 10 lat przed upływem terminu składania ofert,
a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy – w tym okresie wykonał:
a1) co najmniej 2 roboty budowlane, każda wykonana w ramach odrębnej umowy. Na zakres
każdej roboty budowlanej składały się:
• Budowa lub Przebudowa co najmniej 1 stacji kolejowej, przy czym Budowa lub Przebudowa
obejmowały co najmniej: dwa tory główne zasadnicze i dwa tory główne dodatkowe wraz
z odwodnieniem, dwa perony oraz wymianę lub zabudowę 50 rozjazdów kolejowych”.
d
owód: - pismo Zamawiającego skierowane do wykonawców o zmianie treści SWZ z dnia
02.03.2022 r.
Konsorcjum Intercor
wskazało, że w zakresie warunku dotyczącego zdolności technicznej
lub zawodowej dysponuje zasobem podmiotu trzeciego
– Spółki Trakcja S.A., dalej: „Trakcja
S.A.
”, który udostępnił zobowiązanie zgodnie z poniższą treścią oświadczenia:
„Oświadczam, iż:
a) udostępniam Wykonawcy ww. zasoby, w następującym zakresie:
robót budowlanych na:
• budowę lub przebudowę co najmniej 1 stacji kolejowej, przy czym budowa lub przebudowa
obejmowały co najmniej: dwa tory główne zasadnicze i dwa tory główne dodatkowe wraz
z odwodnieniem, dwa perony oraz wymianę lub zabudowę 50 rozjazdów kolejowych;
• budowę lub przebudowę torów szlakowych linii kolejowej dwutorowej zelektryfikowanej,
gdzie suma budowanych lub przebudowanych lub modernizowanych długości torów
wynosiła łącznie co najmniej 20 km, a co najmniej 10 km budowy lub przebudowy lub
modernizacji torów realizowana była przy prowadzonym ruchu po torach sąsiednich;
• budowę lub przebudowę sieci trakcyjnej wraz z konstrukcjami wsporczymi na linii kolejowej
dwutorowej zelektryfikowanej, gdzie suma długości budowanej lub przebudowywanej sieci
trakcyjnej wraz z konstrukcjami wsporczymi dla torów szlakowych i torów głównych
zasadniczych, wynosiła łącznie co najmniej 20 km, przy czym co najmniej 10 km robót
wykonana była przy prowadzonym ruchu po torach sąsiednich.”
dowód: zobowiązanie Trakcji S.A. do udostępnienia zasobów do dyspozycji Wykonawcy na
potrzeby realizacji Zamówienia – załącznik nr 3 do IDW
Odwołujący zarzucił Zamawiającemu naruszenie następujących przepisów:
1) art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. b Pzp i/lub art. 226 ust. 1 pkt. 5) Pzp w zw. z art. 16 pkt. 1) i 2) w
zw. z art. 17 ust. 2 Pzp poprzez zaniechanie odrzucenia oferty Konsorcjum Intercor,
pomimo że przedmiotowy wykonawca nie wykazał spełnienia warunku udziału w
Postępowaniu
w zakresie warunku dotyczącego zdolności technicznej lub zawodowej z punktu 8.4.2 lp.
3 strona 16 TOM I SWZ
– IDW, tj. nie wykazał, że dysponuje jednym kierownikiem robót
torowych, który zdobył doświadczenie w kierowaniu co najmniej jedną inwestycją
o następującym zakresie robót: Budowa lub przebudowa linii kolejowej dwutorowej
o długości co najmniej 20 km, Budowa lub przebudowa co najmniej jednej stacji, przy
czym stacja ta miała mieć zabudowanych lub wymienionych min. 50 rozjazdów, podczas
gdy już z samego wykazu osób wynika, że roboty budowlane na stacji Białystok nie
zostały zakończone, z uwagi na co wskazana osoba nie mogła nabyć wymaganego
doświadczenia w wykonaniu referencyjnych robót i/lub Konsorcjum Intercor złożyło ofertę
o treści niezgodnej z warunkami zamówienia, w związku z czym doszło do podjęcia
decyzji przez Zamawiającego o wyborze oferty najkorzystniejszej z naruszeniem
przepisów ustawy Pzp;
2) art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. b Pzp w zw. z art. 16 pkt. 1) i 2) w zw. z art. 17 ust. 2 Pzp poprzez
zaniechanie odrzucenia oferty Konsorcjum Intercor, pomimo że Wykonawca ten nie
wykazał spełnienia warunku udziału w Postępowaniu w zakresie warunku dotyczącego
zdolności technicznej lub zawodowej z punktu 8.4.1. a1) strona 12 TOM I SWZ – IDW, tj.
nie wykazał, że posiada doświadczenie w wykonaniu co najmniej 2 robót budowlanych,
każda wykonana w ramach odrębnej umowy, na zakres każdej roboty składały się:
Budowa lub Przebudowa co najmniej 1 stacji kolejowej, przy czym Budowa lub
Przebudowa obejmowały co najmniej: dwa tory główne zasadnicze i dwa tory główne
dodatkowe
wraz
z odwodnieniem, dwa perony oraz wymianę lub zabudowę 50 rozjazdów kolejowych,
podczas gdy z treści zobowiązania podmiotu udostępniającego zasoby do dyspozycji
wykonawcy na potrzeby realizacji zamówienia złożonego przez spółkę TRAKCJA S.A.
wynikało, że udzielony zasób dotyczył tylko 1 (jednej) roboty budowlanej w zakresie
budowy lub przebudowy 1 (jednej) stacji kolejowej, w związku z czym w ramach
Postępowania doszło do podjęcia przez Zamawiającego decyzji o wyborze oferty
najkorzystniejszej
z naruszeniem przepisów ustawy Pzp;
3) art. 109 ust. 1 pkt 8 i/lub 10 Pzp w zw. z art. 16 pkt. 1) i 2) Pzp poprzez zaniechanie
wykluczenia Konsorcjum Intercor z Postępowania, pomimo że Wykonawca ten w wyniku
zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa wprowadził Zamawiającego w błąd przy
przedstawianiu informacji, że spełnia warunki udziału w postępowaniu, co mogło mieć
istotny wpływ na decyzje podejmowane przez Zamawiającego w postępowaniu o
udzielenie zamówienia lub który zataił te informacje lub co najmniej, w wyniku
lekkomyślności lub niedbalstwa, przedstawił informacje wprowadzające w błąd, co mogło
mieć istotny wpływ na decyzje podejmowane przez Zamawiającego w Postępowaniu o
udzielenie zamówienia poprzez podanie informacji, że doświadczenie kierownika robót
torowych Pana R. G.
na stacji Białystok w dniu złożenia oferty przez Konsorcjum Intercor
obejmowało kierowanie co najmniej jedną inwestycją o następującym zakresie robót:
Budowa lub przebudowa linii kolejowej dwutorowej o długości co najmniej 20 km, Budowa
lub przebudowa co najmniej jednej stacji, przy czym stacja ta ma mieć min. 50 rozjazdów,
podczas gdy Konsorcjum Intercor wskazało, że doświadczenie kierownika robót torowych
obejmuje przebudowę stacji Białystok (mającej docelowo mieć zabudowanych ok. 140
nowych rozjazdów), podczas gdy na referencyjnej stacji Białystok w dniu składania oferty
w Postępowaniu nie wykonano zabudowy 50 rozjazdów kolejowych, a tym samym Pan R.
G.
nie posiadał wymaganego przez Zamawiającego doświadczenia;
4) art. 109 ust. 1 pkt 8 i/lub 10 Pzp w zw. z art. 16 pkt. 1) i 2) Pzp poprzez zaniechanie
wykluczenia Konsorcjum Intercor z Postępowania, pomimo że Wykonawca ten w wyniku
zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa wprowadził Zamawiającego w błąd przy
przedstawianiu informacji, że spełnia warunki udziału w Postępowaniu, co mogło mieć
istotny wpływ na decyzje podejmowane przez Zamawiającego w Postępowaniu o
udzielenie zamówienia, lub który zataił te informacje lub co najmniej, w wyniku
lekkomyślności lub niedbalstwa przedstawił informacje wprowadzające w błąd, co mogło
mieć istotny wpływ na decyzje podejmowane przez Zamawiającego w postępowaniu o
udzielenie zamówienia poprzez podanie informacji, że dysponuje zasobem podmiotu
trzeciego spółki TRAKCJA S.A. w postaci 2 (dwóch) referencyjnych robót budowlanych w
zakresie budowy lub przebudowy 1 (jednej) stacji kolejowej, podczas gdy z treści
zobowiązania TRAKCJA S.A. wynika jednocześnie, że udostępnia on tylko jedno
doświadczenie w wykonaniu robót budowlanych na stacji kolejowej;
5) art. 109 ust. 1 pkt 8 i/lub 10 Pzp w zw. z art. 16 pkt. 1) i 2) Pzp poprzez zaniechanie
wykluczenia Konsorcjum Intercor z Postępowania, pomimo że Wykonawca ten w wyniku
zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa wprowadził Zamawiającego w błąd przy
przedstawianiu informacji, że spełnia warunki udziału w postępowaniu, co mogło mieć
istotny wpływ na decyzje podejmowane przez Zamawiającego w postępowaniu o
udzielenie zamówienia lub który zataił te informacje lub co najmniej, w wyniku
lekkomyślności lub niedbalstwa, przedstawił informacje wprowadzające w błąd, co mogło
mieć istotny wpływ na decyzje podejmowane przez Zamawiającego w Postępowaniu o
udzielenie zamówienia poprzez podanie informacji, że kierownik robót torowych – Pan R.
G.
rozpoczął nabywanie doświadczenia w ramach robót na referencyjnej stacji Białystok
od lutego 2021 r., podczas gdy zgodnie z oświadczeniem zawartym w Dzienniku Budowy
nr 48/2/2020 dla Stacji Białystok, przedmiotowe czynności przez wskazaną osobę zostały
podjęte dopiero we wrześniu 2021 r.;
ewentualnie w przypadku nieuznania zarzutu nr 1), 3) oraz 5) powyżej - naruszenie art.
128 ust. 3 i/lub ust. 4 Pzp poprzez brak wezwania Konsorcjum Intercor do złożenia
wyjaśnień
w zakresie doświadczenia zdobytego przez kierownika robót torowych Pana R. G. w
kierowaniu przebudową stacji Białystok co do ilości faktycznie wbudowanych nowych
rozjazdów w dniu składania ofert w Postępowaniu oraz okresu nabywania doświadczenia
przez wskazaną osobę, i/lub uzupełnienia oferty w tym zakresie, podczas gdy z treści
złożonego przez Konsorcjum Intercor Zał. nr 8 do IDW – „Wykaz osób skierowanych do
realizacji Zamówienia”, wprost wynika, że przedmiotowe roboty nie zostały wykonane na
dzień złożenia ofert, a z treści zawnioskowanych w Odwołaniu dowodów wynika, że okres
nabywania doświadczenia Pana R. G. rozpoczął się później niż wskazało to Konsorcjum
Intercor;
7) ewentualnie w przypadku nieuznania zarzutu nr 2) i 4) powyżej – naruszenie art. 128 ust.
3 i/lub 4 Pzp poprzez brak wezwania Konsorcjum Intercor
do złożenia wyjaśnień w
zakresie doświadczenia udzielonego przez podmiot trzeci, tj. spółkę TRAKCJA S.A. w
przedmiocie udostępnienia zasobów w zakresie robót budowlanych, podczas gdy z treści
Zał. nr 3 do IDW – „Zobowiązanie podmiotu udostępniającego zasoby do dyspozycji
Wykonawcy na potrzeby realizacji Zamówienia”, wprost wynika, że TRAKCJA S.A.
udostępniła Konsorcjum Intercor tylko 1 (jedną) robotę budowlaną w zakresie budowy lub
przebudowy 1 (jednej) stacji kolejowej, w związku z czym Konsorcjum Intercor w ramach
warunku
udziału
w postępowaniu nie było uprawnione do legitymowania się doświadczeniem TRAKCJA
S.A. w ramach 2 (dwóch) przebudów stacji kolejowej (Łódź Widzew i Malbork
jednocześnie) i/lub uzupełnienia brakującego doświadczenia, poprzez wykazanie, że
samodzielnie spełnia warunek udziału w postępowaniu w związku z art. 122 i art. 123
Pzp;
8) co w konsekwencji łącznie doprowadziło do naruszenia art. 16 pkt. 1) i 2) Pzp poprzez
prowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia w sposób niezapewniający
zachowania uczciwej konkurencji oraz równego traktowania wykonawców.
Izba stwierdziła, że żadna z przesłanek wskazanych w art. 528 ustawy Pzp, których skutkiem
jest odrzucenie odwołania nie wystąpiła.
Izba stwierdziła, że Odwołujący wykazał spełnienie przesłanek z art. 505 ust. 1 ustawy Pzp,
zarówno posiadania interesu w uzyskaniu zamówienia oraz możliwość poniesienia szkody
w wyniku naruszenia przez Zamawiającego przepisów ustawy.
Do postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego skutecznie przystąpili
w
ykonawcy wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia: Przedsiębiorstwo Usług
Technicznych INTERCOR Sp. z o.o. z siedzibą w Zawierciu, Stecol Corporation.
Do postępowania odwoławczego po stronie Odwołującego skutecznie przystąpili:
1. wykonawca Budimex S.A.
z siedzibą w Warszawie,
wykonawcy wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia: ZUE S.A. z siedzibą
w Krakowie, Mota-
Engil Central Europe S.A. z siedzibą w Krakowie, TRACK TEC
Construction Sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu.
Izba stwierdziła, że ww. wykonawcy zgłosili przystąpienie do postępowania w ustawowym
terminie, wykazując interes w rozstrzygnięciu odwołania na korzyść Zamawiającego oraz
Odwołującego.
Przystępujący - wykonawcy wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia: Konsorcjum:
Przedsiębiorstwo Usług Technicznych Intercor Sp. z o.o oraz Stecol pismem wniesionym do
Prezesa
Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 13 września 2023 r. wnosili o oddalenie
odwołania w całości.
Przystępujący wykonawcy wspólnie ubiegający się o wykonanie zamówienia: ZUE S.A.
z siedzibą w Krakowie, Mota-Engil Central Europe S.A. z siedzibą w Krakowie, TRACK TEC
Construction Sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu, w piśmie z dnia 12 września 2023 r.
wskazali, że w pełni popierają zarzuty przedstawione w odwołaniu.
Izba rozpoznając odwołanie uwzględniła akta sprawy odwoławczej, które zgodnie
z § 8 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 30 grudnia 2020 r. w sprawie postępowania
przy rozpoznawaniu odwołań przez Krajową Izbę Odwoławczą (Dz. U. z 2020 r., poz. 2453)
stanowią odwołanie wraz z załącznikami oraz dokumentacja postępowania o udzielenie
zamówienia w postaci elektronicznej lub kopia dokumentacji, o której mowa w § 7 ust.
2, a także inne pisma składane w sprawie oraz pisma kierowane przez Izbę lub Prezesa
w związku z wniesionym odwołaniem.
Izba zaliczyła do materiału dowodowego sprawy dokumenty pochodzące z akt sprawy
odwoławczej oraz dopuściła dowody przedłożone przez Odwołującego w załączeniu do
odwołania, dowody przedłożone na posiedzeniu i rozprawie przez Odwołującego,
Zamawiającego oraz Przystępującego Konsorcjum Intercor.
Stan prawny
ustalony przez Izbę:
Zgodnie z art. 109 ust. 1 pkt 8 ustawy Pzp,
z postępowania o udzielenie zamówienia
zamawiający może wykluczyć wykonawcę, który w wyniku zamierzonego działania lub
rażącego niedbalstwa wprowadził zamawiającego w błąd przy przedstawianiu informacji, że
nie podlega wykluczeniu, spełnia warunki udziału w postępowaniu lub kryteria selekcji,
co mogło mieć istotny wpływ na decyzję podejmowane przez zamawiającego w
postępowaniu
o udzielenie zamówienia, lub który zataił te informacje lub nie jest w stanie przedstawić
wymaganych podmiotowych środków dowodowych.
Stosownie do art. 109 ust. 1 pkt 10 ustawy Pzp,
z postępowania o udzielenie zamówienia
zamawiający może wykluczyć wykonawcę, który w wyniku lekkomyślności lub niedbalstwa
przedstawił informacje wprowadzające w błąd, co mogło mieć istotny wpływ na decyzje
podejmowane przez zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia.
Zgodnie z art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy Pzp,
zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli została
złożona przez wykonawcę niespełniającego warunków udziału w postępowaniu.
Przepis art. 226 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp stanowi, że zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli jej
treść jest niezgodna z warunkami zamówienia.
Zgodnie z art. 128 ust. 3 ustawy Pzp,
złożenie, uzupełnienie lub poprawienie oświadczenia,
o którym mowa w art. 125 ust. 1, lub podmiotowych środków dowodowych nie może służyć
potwierdzeniu spełniania kryterium selekcji.
Stosowanie do art. 128 ust. 4 ustawy Pzp,
zamawiający może żądać od wykonawców
wyjaśnień dotyczących treści oświadczenia, o którym mowa w art. 125 ust. 1, lub złożonych
podmiotowych środków dowodowych lub innych dokumentów lub oświadczeń składanych
w postępowaniu.
Zgodnie z art. 16 pkt 1 i 2 ustawy Pzp,
zamawiający przygotowuje i przeprowadza
postępowanie o udzielenie zamówienia w sposób:
zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie wykonawców,
2) przejrzysty.
Stosownie do art. 17 ust. 2 ustawy Pzp,
zamówienia udziela się wykonawcy wybranemu
zgodnie z przepisami ustawy.
II. KIO 2574/23:
Wykonawca Budimex S.A.
, dalej: „Odwołujący” w dniu 31 sierpnia 2023 r. wniósł odwołanie
wobec czynności Zamawiającego polegających na:
wyborze oferty wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia,
tj. Przedsiębiorstwa Usług Technicznych Intercor sp. z o.o. oraz Stecol Corporation jako
najkorzystniejszej w Postępowaniu;
2) zaniechaniu odrzucenia oferty Konsorcjum Intercor -
Stecol w sytuacji, gdy została
złożona przez Wykonawcę podlegającego wykluczeniu z Postępowania;
odrzuceniu oferty Odwołującego w związku z niezasadnym przyjęciem, że oferta
Odwołującego zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia;
4) zaniechaniu wezwania Odwołującego do złożenia dodatkowych wyjaśnień w zakresie
wyceny branży SRK w sytuacji, w której w następstwie złożonych przez Odwołującego
wyjaśnień, Zamawiający powziął nowe wątpliwości w zakresie przyjętych przez
Odwołującego założeń lub przedłożonych dowodów.
Zaskarżonym czynnościom Zamawiającego Odwołujący zarzucił:
1) naruszenie art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. a) Pzp w zw. z art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp w zw. z
art. 57 ust. 4 lit. a) w zw. z art. 18 ust. 2 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady
2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającej
dyrektywę 2004/18/WE (dalej jako „Dyrektywa 2014/24”) w zw. z art. 16 pkt 1 Pzp poprzez
jego niezastosowanie i zaniechanie odrzucenia oferty Intercor- Stecol w sytuacji, gdy
wobec członka Konsorcjum Intercor – Stecol, tj. spółki Stecol Corporation (dalej jako
„Stecol”) zostały wydane ostateczne decyzje administracyjne o naruszeniu przez tego
wykonawcę obowiązków wynikających z prawa ochrony środowiska oraz prawa pracy,
którymi to decyzjami wymierzono na Stecol kary pieniężne;
2) naruszenie art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. a) Pzp w zw. z art. 109 ust. 1 pkt 8 Pzp w zw. z art. 109
ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp w zw. z art. 16 pkt 1 Pzp poprzez jego niezastosowanie i
zaniechanie odrzucenia oferty Intercor- Stecol w sytuacji, gdy wykonawca ten, w wyniku
zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa, wprowadził Zamawiającego w błąd
przy przedstawianiu informacji, że nie podlega wykluczeniu z Postępowania, tj. zataił
informację, że wobec Stecol zostały wydane ostateczne decyzje administracyjne o
naruszeniu przez tego wykonawcę obowiązków wynikających z prawa ochrony
środowiska oraz prawa pracy, którymi to decyzjami wymierzono na Stecol kary pieniężne,
co miało istotny wpływ na decyzje podejmowane przez Zamawiającego w Postępowaniu;
względnie (w przypadku nie uwzględnienia zarzutu wskazanego w pkt 2 powyżej)
3) naruszenie art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. a) Pzp w zw. z art. 109 ust. 1 pkt 10 Pzp w zw. z art.
109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp w zw. z art. 16 pkt 1 Pzp poprzez jego niezastosowanie i
zaniechanie odrzucenia oferty Intercor - Stecol w sytuacji, gdy wykonawca ten, w wyniku
lekkomyślności lub niedbalstwa przedstawił Zamawiającemu informacje wprowadzające w
błąd w zakresie odnoszącym się do podstaw wykluczenia Stecol z Postępowania w
oparciu o przepis art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp, co miało istotny wpływ na decyzje
podejmowane przez Zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia;
4) art. 226 ust. 1 pkt 8 Pzp w zw. z art. 224 ust. 5 i 6 Pzp w zw. art. 16 pkt 1 Pzp w zw. z art.
253 ust. 1 Pzp poprzez odrzucenie oferty Odwołującego w związku z niezasadnym
przyjęciem, że oferta Odwołującego zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu
zamówienia, wobec niezasadnego przyjęcia przez Zamawiającego, że Odwołujący nie
obalił domniemania rażąco niskiej ceny w zakresie dotyczącym branży SRK, jak również
że złożone przez Odwołującego wyjaśnienia z dnia 14 grudnia 2022 r. i wyjaśnienia
z 5 stycznia 2023 r. nie uzasadniają zaoferowanej ceny za wykonanie branży SRK i nie
potwierdzają, że Odwołujący uwzględnił w swojej wycenie wszystkie koszty związane
z wykonaniem prac tej branży, w tym kosztów związanych z powierzeniem wykonania
części prac podmiotom udostępniającym zasoby, gdy tymczasem Odwołujący udzielił
Zamawiającemu szczegółowych wyjaśnień w zakresie wyceny branży SRK, przedłożył
Zamawiającemu dowody potwierdzające zasadność i realność zaoferowanej ceny, w tym
w szczególności szczegółową kalkulację prac branży SRK, a tym samym zadośćuczynił
wezwaniu Zamawiającego. Odrzucenie oferty Odwołującego w tych okolicznościach
świadczy o tym, że Zamawiający zaniechał przeprowadzenia pogłębionej, merytorycznej
analizy tych wyjaśnień, na które składały się pisma z dnia 14 grudnia 2022 r. i z 5 stycznia
2023 r., co z kolei świadczy o naruszeniu przez Zamawiającego podstawowych zasad
prowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, w tym zasady równego
i uczciwego traktowania wykonawców. Ponadto Zamawiający nie uzasadnił w sposób
należyty podstaw prawnych i faktycznych swojej decyzji;
5) ewentualnie (w przypadku nieuwzględnienia powyższego zarzutu z pkt 4) art. 224 ust.
1 Pzp z zw. z art. 16 pkt 1 Pzp poprzez zaniechanie wezwania Odwołującego do złożenia
dodatkowych wyjaśnień w zakresie sposobu wyceny branży SRK w sytuacji, w której
w
następstwie złożonych przez Odwołującego wyjaśnień Zamawiający powziął nowe
wątpliwości w zakresie przyjętych przez Odwołującego założeń lub przedłożonych
dowodów.
Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania i nakazanie Zamawiającemu dokonania
następujących
czynności:
unieważnienia wyboru
oferty Intercor-
Stecol
jako
najkorzystniejszej w Postępowaniu i nakazanie przeprowadzenia ponownego badania i
oceny
ofert
z uwzględnieniem oferty Odwołującego, a w ramach tej czynności nakazanie
Zamawiającemu:
1) odrzucenia oferty Intercor- Stecol w oparciu o przepis art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. a) Pzp w zw.
z art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp w zw. z art. 109 ust. 1 pkt 8 lub 10 Pzp;
unieważnienia czynności odrzucenia oferty Odwołującego w związku z niezasadnym
przyjęciem, że oferta Odwołującego zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu
zamówienia;
3) ewentualnie (w przypadku uwzględnienia zarzutu nr 5 z petitum odwołania) wezwania
Odwołującego do złożenia dodatkowych wyjaśnień w zakresie sposobu wyceny branży
SRK.
W uzasadnieniu poszczególnych zarzutów Odwołujący wskazał:
Zarzut 1
II. Naruszenie przepisów ochrony środowiska i prawa pracy przez Stecol
Zgodnie z postanowieniami pkt 8.1 SWZ o udzielenie przedmiotowego zamówienia mogli
ubiegać się wykonawcy, wobec których brak było podstaw do wykluczenia z Postępowania
w oparciu o przepis art. 108 ust. 1 pkt 1-
6 oraz art. 108 ust. 2 Pzp, z wyłączeniem przesłanek
określonych w art. 108 ust. 1 pkt 1 lit. h) i art. 108 ust. 1 pkt 2 Pzp, jeżeli osoba, o której
mowa w tym przepisie, została skazana za przestępstwo wymienione w art. 108 ust 1 pkt 1
lit. h) Pzp (obligatoryjne podstawy wykluczenia) oraz art. 109 ust. 1 pkt 2, 3, 4, 7, 8, 9, 10
Pzp (fakultatywne przesłanki wykluczenia).
W myśl przepisu art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp: Z postępowania o udzielenie zamówienia
zamawiający może wykluczyć wykonawcę, wobec którego wydano ostateczną decyzję
administracyjną o naruszeniu obowiązków wynikających z prawa ochrony środowiska, prawa
pracy lub przepisów o zabezpieczeniu społecznym, jeżeli wymierzono tą decyzją karę
pieniężną.
Odwołujący wskazał, że przesłanki, o których mowa w art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp, są
spełnione w odniesieniu do Stecol, co powinno skutkować odrzuceniem oferty Konsorcjum
Intercor- Stecol.
Powołany przepis stanowi implementację do porządku prawnego przepisu art. 57 ust. 4 lit. a)
Dyrektywy 2014//24, zgodnie z którym instytucje zamawiające mogą wykluczyć lub zostać
zobowiązane przez państwa członkowskie do wykluczenia z udziału w postępowaniu
o udzielenie zamówienia każdego wykonawcę, gdy instytucja zamawiająca za pomocą
dowolnych stosownych środków może wykazać naruszenie mających zastosowanie
obowiązków, o których mowa w art. 18 ust. 2 Dyrektywy 2014/24.
Z kolei w myśl art. 18 ust. 2 Dyrektywy 2014/24: „Państwa członkowskie podejmują stosowne
środki służące zapewnieniu, by przy realizacji zamówień publicznych wykonawcy
przestrzegali mających zastosowanie obowiązków w dziedzinie prawa ochrony środowiska,
prawa socjalnego i prawa pracy, ustanowionych w przepisach unijnych, krajowych, układach
zbiorowych bądź w przepisach międzynarodowego prawa ochrony środowiska,
międzynarodowego prawa socjalnego i międzynarodowego prawa pracy wymienionych
w załączniku X”.
Dodatkowo
Odwołujący zwrócił uwagę na motywy Dyrektywy 2014/24, które odnoszą się do
kwestii związanych z ochroną środowiska. Ustawodawca unijny wskazuje na potrzebę
promocji wykonawców, którzy respektują przepisy prawa dotyczące ochrony środowiska,
prawa pracy i zabezpieczeń społecznych. I tak, zgodnie z motywem 37 Dyrektywy 2014/24:
„Z myślą o odpowiednim uwzględnieniu wymogów środowiskowych, społecznych i wymogów
dotyczących pracy w procedurach udzielania zamówień publicznych, jest rzeczą szczególnie
istotną, by państwa członkowskie i instytucje zamawiające podjęły stosowne środki w celu
zapewnienia przestrzegania obowiązków w dziedzinie prawa ochrony środowiska, prawa
socjalnego i prawa pracy, które mają zastosowanie w miejscu wykonywania robót
budowlanych lub świadczenia usług i które wynikają z przepisów ustawowych i
wykonawczych, dekretów i decyzji zarówno na szczeblu krajowym, jak i unijnym, a także z
układów zbiorowych, pod warunkiem że takie przepisy i ich stosowanie są zgodne z prawem
unijnym.
Podobnie,
w trakcie realizacji zamówienia należy stosować się do zobowiązań wynikających z umów
międzynarodowych ratyfikowanych przez wszystkie państwa członkowskie i wymienionych
w załączniku XI. W żaden sposób nie powinno to jednak uniemożliwiać stosowania
warunków zatrudnienia korzystniejszych dla pracowników. Stosowne środki powinny mieć
zastosowanie zgodnie z podstawowymi zasadami prawa Unii, w szczególności z myślą o
zapewnieniu równego traktowania. Takie stosowne środki powinny być stosowane zgodnie z
dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 96/71/WE 11 oraz w sposób zapewniający
równe traktowanie i brak dyskryminacji bezpośredniej czy pośredniej wobec wykonawców
i pracowników z innych państw członkowskich.”.
Następnie, w motywie 40 Dyrektywy 2014/24 ustawodawca unijny podkreślił, że:
„monitorowanie przestrzegania tych przepisów prawa ochrony środowiska, prawa socjalnego
i prawa pracy powinno się odbywać na odpowiednich etapach postępowania o udzielenie
zamówienia przy stosowaniu zasad ogólnych regulujących wybór uczestników i udzielenie
zamówienia, przy stosowaniu kryteriów wykluczenia i przy stosowaniu przepisów
dotyczących rażąco tanich ofert. Niezbędna w tym celu weryfikacja powinna mieć miejsce
zgodnie ze stosownymi przepisami niniejszej dyrektywy, w szczególności z przepisami
regulującymi środki dowodowe i oświadczenia własne”.
Jak wskazuje się przy tym w orzecznictwie (wydanym jeszcze na gruncie poprzednio
obowiązującej ustawy Pzp, ale zachowującym aktualność): „zauważyć należy, że
ustawodawca unijny wprost wskazuje na konieczność ochrony przepisów w dziedzinie prawa
ochrony środowiska i wymogów środowiskowych, odnosząc się tym samym do szerokiego
rozumienia prawa ochrony środowiska, nie zaś wyłącznie do określonego aktu prawnego.
Oczywistym bowiem jest, że ochrona środowiska to wielopłaszczyznowa dziedzina, co
w konsekwencji powoduje, że obowiązki związane z jego ochroną mogą być regulowane
w wielu aktach
prawnych. Ponadto przyjmując zasadę racjonalnego ustawodawcy,
stanowiącą podstawę wykładni prawa zauważyć należy, iż gdyby celem krajowego
ustawodawcy było ograniczenie wyrażonego w ustawy Pzp pojęcia "prawo ochrony
środowiska" wyłącznie do aktu prawnego - ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony
środowiska
(t.j.
Dz.
U.
z 2017 r. poz. 2126), to wówczas ustawodawca przywołałby jego tytuł oraz miejsce
publikacji, tak jak zostało to uczynione przykładowo w art. 29 ust. 3a ustawy Pzp, czy też w
art. 24 ust. ustawy Pzp. Konkludując powyższe rozważania stwierdzić należy, iż dokonując
wykładni treści art. 24 ust. 5 pkt 7 ustawy Pzp należy opowiedzieć się za szerokim
rozumieniem sformułowania "prawo ochrony środowiska", a zatem nie odnoszącym się
jedynie do aktu prawnego jakim jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony
środowiska (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 2126), lecz do zbioru ustaw regulujących kwestię
obowiązków w zakresie ochrony środowiska. Za takim rozumieniem tego pojęcia opowiada
się zarówno interpretacja przepisów prawa krajowego, jak i unijnego.” (zob. wyrok Krajowej
Izby
Odwoławczej
z
dnia
9 stycznia 2020 r., sygn. akt: KIO 2630/19, LEX nr 2911787).
Członek Konsorcjum Intercor- Stecol to spółka (zapis w znakach chińskich):
„中国电建市政建设集团有限公司”– której zapis fonetyczny to „Zhongguo Dianjian Shizheng
Jianshe Jituan Youxian Gongsi, i której adres mieści się pod: No.2, Rongyuan Lu, Huayuan
Industrial Area, Tianjin (Chiny)
– adres zgodny z podanym w treści formularza ofertowego. W
relacjach biznesowych spółka ta posługuje się nazwą: „Stecol Corporation”, co jest typowe
dla chińskich przedsiębiorstw funkcjonujących na rynku międzynarodowym. Praktyka ta
wynika przede wszystkim z chęci ułatwienia zagranicznym kontrahentom wymowy i
przyswajalności nazwy spółki. Poza tym zwiększa to rozpoznawalność firmy na rynku
międzynarodowym,
stąd
wielu
przedsiębiorców
posługuje
się
anglojęzycznym
nazewnictwem. Nie zmienia to jednak faktu, że w oficjalnych rejestrach handlowych firma
spółki
zapisana
jest
w
znakach
chińskich.
W części dokumentów, niezależnie od firmy zapisanej w znakach chińskich, może też
widnieć nazwa angielska, jednak nadal to chińska nazwa jest oficjalną nazwą spółki.
d
owód: dokument „pozwolenie na prowadzenia działalności gospodarczej” i dokument
„podstawowe informacje o spółce z kapitałem krajowej” dotyczące Stecol (w aktach
Postępowania)
Celem wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości Odwołujący już na wstępie wyjaśnił, że
oficjalna nazwa Stecol to: 中国电建市政建设集团有限公司, czyli Zhongguo Dianjian Shizheng
Jianshe Jituan Youxian Gongsi
(zapis fonetyczny). W dalszej części odwołania Odwołujący
będzie się już posługiwał wyłącznie nazwą Stecol.
W związku z określonymi przez Zamawiającego przesłankami wykluczenia wykonawcy
z Postępowania Odwołujący wskazał, że na Stecol w ostatnich latach został nałożony szereg
ostatecznych decyzji administracyjnych w przedmiocie naruszenia przez Stecol obowiązków
wynikających z prawa ochrony środowiska oraz prawa pracy, którymi to decyzjami
wymierzono Stecol kary pieniężne. Z dokumentów uzyskanych przez Odwołującego wynika,
że dotyczy to następujących zdarzeń:
Lp.
Decyzja administracyjna
Organ wydający
decyzję
administracyjną
Wysokość
Kary (Juan
Chiński –
RMB)
Data
nałożenia/
obwieszczenia
decyzji o
nałożeniu
kary
Decyzja w sprawie naruszenia przez
Stecol art. 69 w zw. z art. 115
Ustawy Chińskiej Republiki
Ludowej o zapobieganiu i kontroli
zanieczyszczenia powietrza;
Naruszenie:
zanieczyszczenie
powietrza podczas prac ziemnych,
nierozpryskiwanie
wody,
nieograniczanie zapylenia
Biuro Budownictwa
Mieszkaniowego i
Miejsko-Wiejskiego
Powiatu Xiong
Decyzja w sprawie naruszenia przez
Stecol art. 19 ust. 1 Przepisów
wykonawczych prowincji
Guangdong do Ustawy Chińskiej
Republiki
Ludowej dotyczącej
kontroli zanieczyszczenia hałasem
Biuro Rządu
Ludowego
Miasta
Zhongshan
w środowisku, w zw. z art. 31 ust. 9
Ustawy Chińskiej Republiki
Ludowej o zapobieganiu i
zwalczaniu
zanieczyszczenia
środowiska hałasem;
Naruszenie:
zanieczyszczenie
środowiska hałasem
Decyzja w sprawie naruszenia przez
Stecol
art. 50 ust. 1 „Środków dot.
gospodarowania
odpadami
budowlanymi w mieście Shenzhen;
Naruszenie:
składowanie odpadów
budowlanych poza terenem budowy,
bez zezwolenia
Urząd
ds.
Wodnych
Dzielnicy
Pingshan
miasta Shenzhen
Decyzja w sprawie naruszenia przez
Stecol art. 41 ust. 2, art. 43, art. 44
ust. 1 i art. 49 ust. 2 Prawa o
bezpieczeństwie produkcji
Chińskiej Republiki Ludowej;
Naruszenie: śmiertelny wypadek na
placu budowy
– Stecol nie podjął
środków technicznych i zarządczych
w
celu
wyeliminowania
ryzyka
wypadków
Biuro
Zarządzania
Kryzysowego
miasta
Zhongsha
Decyzja w sprawie naruszenia przez
Stecol art. 41 w zw. z art. 102 Prawa
o
bezpieczeństwie
produkcji
Chińskiej
Republiki
Ludowej
Naruszenie
Niespełnienie
wymogów dot. bezpieczeństwa
pracy -
pracownicy pracujący na
wysokości nie byli wyposażeni w
pasy
bezpieczeństwa
do
wykonywania
prac
na
dużych
wysokościach, Stecol nie usunął
nieprawidłowości w wyznaczonym
terminie
Biuro
Rządu
Ludowego
miasta
Zhongshan
Decyzja w sprawie naruszenia przez
Stecol
art. 27 Rozporządzenia o
nadzorze
bezpieczeństwa
pracy
Prowincji Zhejiang
Naruszenie
Niespełnienie
wymogów dot. bezpieczeństwa
pracy -
Stecol nie zastosował się do
nakazów Nadzoru Bezpieczeństwa
Pracy
w
celu
terminowego
wykonania działań naprawczych
Biuro Zasobów Ludzkich
i
Ubezpieczeń
Społecznych
miasta
Jiande
Decyzja w sprawie naruszenia przez
Stecol art. 17 ust. 2 w zw. z art. 43
ust. 2 Przepisów wykonawczych do
prawa leśnego Chińskiej Republiki
Ludowej;
Naruszenie:
Stecol złamał przepisy
dot. gospodarki leśnej – decyzją
nakazano przywrócenie 2,4 mu
[1600,00008 m2] gruntów leśnych na
pierwotnym terenie
i
zalesienie
dodatkowych 0,5 mu [333,33335 m2]
gruntów
Urząd
ds.
Zieleni
Miejskiej
dzielnicy
Qingpu miasta
Szanghaj
Decyzja w sprawie naruszenia przez
Stecol art. 6 w zw. z art. 30 ust. 3
Rozporządzenia
o
nadzorze
bezpieczeństwa pracy
Naruszenie:
Niespełnienie
wymogów
dot.
bezpieczeństwa
pracy
Urząd
Zasobów
Ludzkich i Ubezpieczeń
Społecznych
Nowej
Dzielnicy Jinpu Miasta
Dalian
Decyzja w sprawie naruszenia przez
Stecol art. 50 ust. 4 Rozporządzenia
dotyczącego wyglądu miasta i
zarządzania
środowiskiem
sanitarnym miasta Hangzhou
Naruszenie:
Stecol odprowadzał
ścieki poza teren budowy – ścieki
wydostały się do rowu deszczowego
pod
zbiornikiem
i
ostatecznie
wpadały do zbiornika Xianlin
Biuro
ds.
Kompleksowego
Egzekwowania
Prawa
Administracyjnego
Dzielnicy Yuhang
Decyzja w sprawie naruszenia przez
Stecol
art.
Prawa
o
bezpieczeństwie produkcji Chińskiej
Republiki Ludowej
Biuro
Zarządzania
Kryzysowego
miasta
Fuyang Yindong
Decyzja w sprawie naruszenia przez
Stecol art. 69 w zw. z art. 115
Ustawy Chińskiej Republiki Ludowej
o
zapobieganiu
i
kontroli
zanieczyszczenia powietrza
Biuro
Budownictwa
Mieszkaniowego
i
Miejsko-wiejskiego
Powiatu Xiong
Dowód: Wykaz kar administracyjnych Stecol wymienionych w pkt 1 – 9 Tabeli,
pochodzących z oficjalnych rejestrów prowadzonych w Chińskiej Republice Ludowej wraz z
tłumaczeniem (złożony wraz z odwołaniem)
W świetle prawa chińskiego wyżej wymienione decyzje mają przymiot decyzji ostatecznych.
Informacje te pochodzą z ogólnodostępnych baz danych i rejestrów, w tym także z rejestrów
prowadzonych przez oficjalne organy administracji chińskiej, tj.:
1) Platforma Publicznej Informacji Organów Egzekucji Administracyjnej Prowincji Hebei;
2) Platforma Publicznej Informacji Organów Egzekucji Administracyjnej Prowincji
Guangdong;
Oficjalna rządowa strona Credit China (platforma zawiera m.in. historię kredytową
niektórych mieszkańców i firm chińskich, zawiera także informacje na temat czynników
wpływających na zdolność kredytową firmy lub osób fizycznych, takich jak unikanie
płacenia zobowiązań podatkowych, podatków, niewykonywanie orzeczeń sądowych,
informacje
o naruszeniu przepisów prawa).
Zgodnie z treścią art. 111 pkt. 2 lit. b) Pzp w przypadkach, o których mowa w art. 109 ust.
1 pkt 2 Pzp, wykonawca podlega wykluczeniu na okres trzech lat od dnia wydania
ostatecznej decyzji o naruszeniu obowiązków wynikających z prawa ochrony środowiska.
Odwołujący pozyskał informacje dotyczące szeregu decyzji, z których chronologicznie
„najstarsza” datowana jest na dzień 20 sierpnia 2020 r., a „najmłodsza” na dzień 17 kwietnia
2023 r., co oznacza, że względem Stecol są spełnione przesłanki wykluczenia z
Postępowania, o których mowa w art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp. Wykonawca nie
przeprowadził procedury, o której mowa w art. 110 ust. 2 Pzp (tj. nie przeprowadził tzw.
„samooczyszczenia”), co oznacza, że oferta Konsorcjum Intercor- Stecol powinna zostać
odrzucona w oparciu o przepis art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. a) Pzp.
Odwołujący zwrócił przy tym szczególną uwagę na zasadę równego traktowania
wykonawców w Postępowaniu, która wyrażona została w art. 16 pkt 1 Pzp. Mając na uwadze
cel, jakiemu służy przepis art. 109 ust. 1 pkt 2 Pzp, czyli premiowanie tych wykonawców,
którzy prowadzą swoją działalność w zgodzie z przepisami prawa ochrony środowiska, z
poszanowaniem przepisów prawa pracy, przepisów o zabezpieczeniu społecznym, a
jednocześnie wyciąganie
negatywnych konsekwencji wobec tych wykonawców, którzy reguł tych nie przestrzegają, to
przepis ten należy stosować odpowiednio w odniesieniu do wykonawców krajowych,
unijnych i tych mających siedzibę poza terytorium Unii Europejskiej. Stąd też naruszenie
„prawa ochrony środowiska” czy „prawa pracy”, należy rozumieć szeroko, tj. bez
ograniczania do polskich aktów prawnych i polskich organów administracji publicznej, tylko z
uwzględnieniem legislacji krajów trzecich i właściwych organów oraz procedur, które zgodnie
z ustawodawstwem tego kraju są właściwe w sprawach dotyczących naruszenia prawa
ochrony środowiska, prawa pracy bądź prawa zabezpieczeń społecznych.
Orzecznictwo i doktryna potwierdzają szeroki zakres prawa ochrony środowiska i prawa
pracy, o którym mowa w art. 109 ust. 1 pkt 2 Pzp. Zgodnie ze stanowiskiem Urzędu
Zamówień Publicznych: „Art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. a Pzp obejmuje swą hipotezą również
skazanie za czyn zabroniony określony w przepisach prawa obcego, jeżeli odpowiada on
znamionom przestępstw wyliczonych enumeratywnie w tej literze” (H. Nowak, M. Winiarz,
Prawo zamówień publicznych. Komentarz, Warszawa 2021, str. 392).
Ponadto, zgodnie ze stanowiskiem Izby (wydanym w poprzednim stanie prawnym, ale
zachowującym aktualność): „ustawodawca unijny wprost wskazuje na konieczność ochrony
przepisów w dziedzinie prawa ochrony środowiska i wymogów środowiskowych, odnosząc
się tym samym do szerokiego rozumienia prawa ochrony środowiska, nie zaś wyłącznie do
określonego aktu prawnego. Oczywistym bowiem jest, że ochrona środowiska to
wielopłaszczyznowa dziedzina, co w konsekwencji powoduje, że obowiązki związane z jego
ochroną mogą być regulowane w wielu aktach prawnych. Ponadto przyjmując zasadę
racjonalnego ustawodawcy, stanowiącą podstawę wykładni prawa zauważyć należy, iż
gdyby celem krajowego ustawodawcy było ograniczenie wyrażonego w art. 24 ust. 5 pkt 7
ustawy Pzp pojęcia "prawo ochrony środowiska" wyłącznie do aktu prawnego - ustawy z dnia
27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2126), to wówczas
ustawodawca przywołałby jego tytuł oraz miejsce publikacji, tak jak zostało to uczynione
przykładowo w art. 29 ust. 3a ustawy Pzp, czy też w art. 24 ust. 1 pkt 23 ustawy Pzp.
Konkludując powyższe rozważania stwierdzić należy, iż dokonując wykładni treści art. 24 ust.
5 pkt 7 ustawy Pzp należy opowiedzieć się za szerokim rozumieniem sformułowania "prawo
ochrony środowiska", a zatem nie odnoszącym się jedynie do aktu prawnego jakim jest
ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2126),
lecz do zbioru ustaw regulujących kwestię obowiązków w zakresie ochrony środowiska. Za
takim rozumieniem tego pojęcia opowiada się zarówno interpretacja przepisów prawa
krajowego, jak i unijnego” (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 9 stycznia 2020 r., KIO
Oczywistym jest przy tym, że w ramach krajowych aktów prawnych i porządku prawnego
poszczególnych krajów mogą istnieć pewne różnice terminologiczne lub proceduralne, ale
z
uwagi na to, że rynek zamówień publicznych nie jest ograniczony do wykonawców
krajowych, dąży się do zapewnienia jak największej konkurencyjności w tych
postępowaniach, co oznacza otwarcie na podmioty zagraniczne. To z kolei wiąże się z
koniecznością wykładania przepisów Pzp w sposób uwzględniający przede wszystkim cel
tego przepisu tak, aby nie stawiać odmiennych standardów ubiegania się o zamówienia
wykonawcom krajowym i zagranicznym (niezależnie od tego, czy będą to wykonawcy z Unii
Europejskiej czy też spoza Unii Europejskiej, skoro składają ofertę w postępowaniu
prowadzonym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej).
W niniejszym stanie faktycznym kluczowy jest bowiem fakt, że chińskie organy administracji
publicznej wielokrotnie wydały decyzje w sprawach odnoszących się do Stecol, w których
jednocześnie stwierdzały dopuszczenie się przez Stecol naruszenia przepisów ochrony
środowiska czy też prawa pracy, a sankcją za te naruszenia były właśnie kary pieniężne.
Wobec powyższego, niezależnie od tego, że zdarzenia miały miejsce w Chinach, a nie
w Polsce, i były wydawane przez chińskie organy, to uznać należy, że przesłanki, o których
mowa w art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp, są względem Stecol spełnione.
W tym stanie rzeczy uznać należy, że postawiony w petitum odwołania zarzut zaniechania
odrzucenia oferty Konsorcjum Intercor - Stecol w oparciu o przepis art. 226 ust. 1 pkt 2 lit.
a) Pzp w związku ze spełnieniem względem Stecol przesłanek do wykluczenia w oparciu
o przepis art. 109 ust.1 pkt 2 lit. c) Pzp uznać należy za w pełni zasadny.
III. Nieprawdziwe informacje i informacje wprowadzające w błąd (wspólne uzasadnienie
zarzutów określonych w pkt 2 i 3 petitum odwołania)
Odwołujący stał przy tym na stanowisku, że niezależnie od tego, że oferta Konsorcjum
Intercor-
Stecol powinna zostać odrzucona w na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. a) Pzp
w zw. z art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp, to względem wykonawcy są spełnione przesłanki
wykluczenia z Postępowania w oparciu o przepis art. 109 ust. 1 pkt 8, a co najmniej pkt 10
Pzp.
W myśl przepisu art. 109 ust. 1 Pzp: Z postępowania o udzielenie zamówienia zamawiający
może wykluczyć wykonawcę,
8) który w wyniku zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa wprowadził
zamawiającego w błąd przy przedstawianiu informacji, że nie podlega wykluczeniu, spełnia
warunki udziału w postępowaniu lub kryteria selekcji, co mogło mieć istotny wpływ na
decyzje podejmowane przez zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia, lub
który zataił te informacje lub nie jest w stanie przedstawić wymaganych podmiotowych
środków dowodowych; (…),
10) który w wyniku lekkomyślności lub niedbalstwa przedstawił informacje wprowadzające
w błąd, co mogło mieć istotny wpływ na decyzje podejmowane przez zamawiającego
w postępowaniu o udzielenie zamówienia.
Stecol dwukrotnie, tj. w JEDZ z dnia 17 czerwca 2022 r. oraz w JEDZ z dnia 31 maja 2023 r.
na str. 9 i 10 w odpowiedzi na pytanie:
Czy wykonawca, wedle własnej wiedzy, naruszył swoje obowiązki w dziedzinie prawa
ochrony środowiska? O których mowa, do celów niniejszego zamówienia, w prawie
krajowym,
w stosownym ogłoszeniu lub w dokumentach zamówienia bądź w art. 18 ust. 2
dyrektywy 2014/24/UE,
oświadczył: „NIE”.
Dwukrotnie też, tj. w JEDZ z dnia 17 czerwca 2022 r. oraz w JEDZ z dnia 31 maja 2023 r. na
str. 10 w odpowiedzi na pytanie:
Czy wykonawca, wedle własnej wiedzy, naruszył swoje obowiązki w dziedzinie prawa
pracy
? O których mowa, do celów niniejszego zamówienia, w prawie krajowym, w
stosownym ogłoszeniu lub w dokumentach zamówienia bądź w art. 18 ust. 2 dyrektywy
2014/24/UE,
Stecol oświadczył: „NIE”.
Ponadto, w Oświadczeniu o aktualności informacji zawartych w JEDZ z dnia 8 lutego 2023 r.,
sporządzonym zgodnie we wzorem z Załącznika nr 10 do IDW, Stecol oświadczył:
„OŚWIADCZAMY, że: informacje zawarte w oświadczeniu, o którym mowa w art. 125 ust. 1
Ustawy
(tj.
Jednolitym
Dokumencie)
w
zakresie
braku
podstaw
wykluczenia
z Postępowania wskazanych przez Zamawiającego, o których mowa w: (…)
f) art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c Ustawy, (…) są aktualne i zgodne z prawdą oraz zostały
przedstawione z pełną świadomością konsekwencji wprowadzenia zamawiającego w
błąd przy przedstawianiu informacji.”
Tymczasem, zgodnie z informacjami wskazanymi w pkt II niniejszego odwołania względem
Stecol wydano łącznie aż 11 decyzji administracyjnych, które stwierdzają naruszenia
obowiązków wykonawcy w dziedzinie prawa ochrony środowiska oraz w dziedzinie prawa
pracy, w wyniku których na wykonawcę nałożono kary pieniężne. Do tych faktów Stecol
w żaden sposób nie nawiązał w swoich oświadczeniach – kwestie te zostały przemilczane
przez wykonawcę.
Konsorcjum Intercor-
Stecol, składające się z profesjonalnych wykonawców, którzy znają
przecież standardy rzetelności i należytej staranności w postępowaniach przetargowych,
powinno stosować się do tych reguł. Zamiast tego Konsorcjum Intercor- Stecol przedstawiło
Zamawiającemu informacje obiektywnie nieprawdziwe w zakresie dotyczącym podstaw do
wykluczenia Stecol z Postępowania i przemilczało fakt wydania względem wykonawcy
decyzji administracyjnych w przedmiocie naruszenie obowiązków z zakresu ochrony
środowiska
i prawa pracy. Innymi słowy, Zamawiający został wprowadzony w błąd, który wynikał
z zatajenia przez Konsorcjum Intercor-
Stecol faktu, że wobec Stecol wielokrotnie nakładano
decyzje stwierdzające naruszenie obowiązków w dziedzinie ochrony środowiska i prawa
pracy. Najlepszym potwierdzeniem tego, że Zamawiający został wprowadzony w błąd, jest
fakt, że oferta Konsorcjum Intercor-Stecol została wybrana jako najkorzystniejsza
w Postępowaniu. Zdaniem Odwołującego, nie może budzić jakichkolwiek wątpliwości, że
wyżej wymienione informacje należą do informacji mogących mieć wpływ na decyzje
podejmowane przez Zamawiającego.
Nie ma przy tym wątpliwości, że w przypadku wystąpienia przesłanek do wykluczenia
jednego z wykonawców wspólnie ubiegających się o zamówienie, należy wykluczyć całe
konsorcjum. Ponadto, nie ma znaczenia wysokość nałożonych administracyjnych kar
pieniężnych – ustawodawca w art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp nie posłużył się dla przykładu
zwrotem, z którego skorzystał np. w art. 109 ust. 1 pkt 7 Pzp, który wskazywałby, że kara
administracyjna związana z naruszeniem prawa ochrony środowiska czy prawa pracy ma
być: „istotna”, czy też postępowanie wykonawcy miałoby być „długotrwale nienależyte”.
Przepis
art.
ust.
1 pkt 2 lit. c) Pzp wprowadza jednoznaczną przesłankę wykluczenia, zgodnie z którą
zamawiający wyklucza wykonawcę, wobec którego wydano ostateczną decyzję
administracyjną o naruszeniu obowiązków wynikających z prawa ochrony środowiska, prawa
pracy lub przepisów o zabezpieczeniu społecznym, jeżeli wymierzono tą decyzją karę
pieniężną – i ta przesłanka jest spełniona względem Stecol w niniejszym Postępowaniu.
Istotny jest również fakt, że Stecol w odpowiedzi na pytanie dotyczące przesłanki
wykluczenia z art. 109 ust. 1 pkt 7 Pzp zaznaczył „TAK” i zgodnie z ustalonymi zasadami
wyjaśnił Zamawiającemu (załącznik jest utajniony, ale tak należy domniemywać), dlaczego
(w ocenie Stecol) nie zachodzą względem wykonawcy przesłanki do wykluczenia z
Postępowania
w oparciu o przesłankę z art. 109 ust. 1 pkt 7 Pzp. Tym samym pozwolił Zamawiającemu na
samodzielną ocenę zdarzeń, do których doszło w ramach wcześniej realizowanych przez
Stecol kontraktów, na rzecz innych Zamawiających. Odwołujący zwraca na to uwagę z tego
względu, że analogicznych reguł Stecol nie zastosował wypełniając formularz JEDZ i
składając oświadczenie odnoszące się do podstaw wykluczenia z Postępowania, o których
mowa w art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp. Stecol nie działał więc transparentnie, nie
poinformował Zamawiającego o nałożonych na wykonawcę decyzjach, a tym samym
pozbawił Zamawiającego możliwości dokonania samodzielnej oceny, czy względem
wykonawcy zachodzą przesłanki do wykluczenia z Postępowania. Nie ulega wątpliwości, że
informacja
o nałożonych na Stecol karach została zwyczajnie zatajona.
Odwołujący zwrócił uwagę na fundamentalne, z punktu widzenia oceny przesłanek do
wykluczenia z Post
ępowania, znaczenie oświadczeń składanych przez wykonawców w
JEDZ. Zgodnie z art. 125 ust. 1 Pzp wykonawca zobowiązany jest do dołączenia do oferty
oświadczenia o niepodleganiu wykluczeniu, spełnianiu warunków udziału w postępowaniu
lub kryteriów selekcji, w zakresie wskazanym przez zamawiającego. Oświadczenie, o którym
mowa w art. 125 ust. 1, składa się na formularzu JEDZ, sporządzonym zgodnie ze wzorem
standardowego formularza określonego w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE)
2016/7 z dnia 5 stycznia 2016 r. ustanawiającym standardowy formularz jednolitego
europejskiego dokumentu zamówienia (Dz. Urz. UE L 3 z 06.01.2016, str. 16).
W myśl przepisu art. 125 ust. 3 Pzp, oświadczenie zawarte w JEDZ stanowi dowód
potwierdzający brak podstaw wykluczenia, spełnianie warunków udziału w postępowaniu lub
kryteriów selekcji, odpowiednio na dzień składania wniosków o dopuszczenie do udziału
w postępowaniu albo ofert, tymczasowo zastępujący wymagane przez zamawiającego
podmiotowe środki dowodowe.
Treść oświadczenia zawartego w JEDZ stanowi więc punkt wyjścia do oceny, czy
wykonawca nie podlega wykluczeniu z postępowania. Z tego też względu ewentualne próby
wprowadzenia zamawiającego w błąd lub przekazania mu informacji nieprawdziwych w
ramach oświadczenia zawartego w treści JEDZ, prowadzić powinny do odrzucenia oferty
wykonawcy na podstawie art. 109 ust. 1 pkt 8 lub 10 Pzp w przypadku, gdy zamawiający
przewidział w treści SWZ badanie wystąpienia tych przesłanek wykluczenia, co potwierdza
zresztą najnowsze orzecznictwo zarówno Krajowej Izby Odwoławczej, jak i sądów
powszechnych (np. wyroki wydane w sprawach: KIO 171/23, KIO 449/22, KIO 3467/21, XXIII
Ga 469/19
– sprawy koncentrowały się wokół przesłanki wykluczenia wykonawcy, o której
mowa
w
art.
ust.
pkt 7 Pzp, ale rozstrzygnięcia zapadłe w tych sprawach mają znaczenie uniwersalne,
odnoszące się do co do znaczenia oświadczeń składanych w JEDZ i reguł jego wypełniania).
Oświadczenie zawarte w JEDZ ma więc fundamentalne znaczenie dla oceny, czy względem
wykonawcy są spełnione przesłanki do jego wykluczenia z postępowania. Z tego względu,
wypełniając JEDZ, wykonawca powinien działać w pełni transparentnie po to, aby umożliwić
zamawiającemu ocenę, czy w danych okolicznościach względem wykonawcy są spełnione
przesłanki do jego wykluczenia z postępowania. Wykonawca nie może pozostawać „sędzią
we własnej sprawie” i samodzielnie dokonywać oceny, że w danych okolicznościach
powinien notyfikować Zamawiającemu, że nałożone na niego zostały decyzje o naruszeniu
przepisów ochrony środowiska bądź przepisów prawa pracy.
Nie powinno budzić wątpliwości, że w niniejszym stanie faktycznym Stecol powinien był
ujawnić fakt naliczenia na niego kar, czego nie uczynił. Pytanie zawarte w JEDZ jest
jednoznaczne: „Czy wykonawca, wedle własnej wiedzy, naruszył swoje obowiązki w
dziedzinie prawa ochrony środowiska?” oraz „Czy wykonawca, wedle własnej wiedzy,
naruszył swoje obowiązki w dziedzinie prawa pracy? – na te pytania Stecol powinien był
bezsprzecznie odpowiedzieć „TAK”, bowiem co najmniej 11 razy stwierdzone zostało przez
właściwe organy, że Stecol dopuścił się naruszeń przepisów z zakresu ochrony środowiska i
prawa pracy, co skutkowało nałożeniem na spółkę kar pieniężnych. Tym samym właściwe
organy stwierdziły, że Stecol naruszył swoje obowiązki w dziedzinie prawa pracy lub ochrony
środowiska. Mimo to Stecol udziela negatywnej odpowiedzi na przedmiotowe pytania w
JEDZ. Co więcej, dalej, w kolejnych oświadczeniach składanych Zamawiającemu, nie
ujawnia faktu wydania na wykonawcę decyzji. Tym samym z jednej strony Stecol utrzymywał
Zamawiającego
w przekonaniu, że co do niego nie zachodzą przesłanki do wykluczenia z Postępowania, ale
z drugiej strony nie pozwolił nawet Zamawiającemu na samodzielną ocenę sytuacji i podjęcia
świadomej decyzji co do tego, czy względem wykonawcy są spełnione przesłanki
wykluczenia z Postępowania, co bezsprzecznie powinno skutkować wykluczeniem
wykonawcy
z Postępowania w oparciu o przepis art. 109 ust. 1 pkt 10 Pzp, a co najmniej pkt 8 Pzp.
Definiując pojęcie „informacji nieprawdziwej”, należy także odwołać się do orzecznictwa
sądowego. Sąd Najwyższy, w wyroku z dnia 5 kwietnia 2002 r., definiował pojęcie „informacji
prawdziwych” z uwzględnieniem znaczenia tego pojęcia zawartego w różnych aktach
normatywnych, wskazując że: „Pojęcia "prawda", "prawdziwy", bądź ich zaprzeczenia
występują w Prawie prasowym w art. 6 ust. 1, art. 12 ust. 1 pkt 1, art. 31 pkt 1 i art. 41, a
także wielokrotnie w innych aktach normatywnych, a wśród nich w kodeksie cywilnym (np.
art. 780 § 1, art. 834, 815 § 3), w kodeksie postępowania cywilnego (np. art. 3, 103 § 2, art.
252, 253, 254 § 1 i 2, art. 268, 304, 333 § 2, art. 339 § 2, art. 485 § 2, art. 913 § 2, art. 1045),
w kodeksie karnym (np. art. 132, 213 § 1, 2 i 3, art. 303 § 1, art. 312) oraz w kodeksie
postępowania karnego (np. art. 2 § 2, art. 188 § 1 i art. 190 § 1). We wszystkich tych
przypadkach pojęcie "prawda" rozumiane jest tak, jak w języku potocznym, a więc jako
zgodność (adekwatność) myśli (wypowiedzi - w znaczeniu logicznym) z rzeczywistością (z
"faktami" i "danymi"). Odpowiada to - na gruncie filozoficznym - tzw. klasycznej koncepcji
prawdy. W tym sensie wypowiedź o rzeczywistości jest prawdziwa tylko wtedy, gdy głosi tak,
jak
jest
w rzeczywistości.” (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2002 r., sygn. akt: II
CKN 1095/99).
W orzecznictwie Krajowej Izby Odwoławczej podkreśla się przy tym wyraźnie, iż:
„Zamawiający, oceniając, czy informacje podane przez wykonawcę wprowadzają go w błąd,
powinien się ograniczyć wyłącznie do jednoznacznego ustalenia, czy dana informacja jest
prawdziwa, czy nieprawdziwa. Do uznania informacji za wprowadzającą w błąd nie jest
istotne ustalenie, jaka przyczyna spowodowała, że wykonawca taką informację przedstawił.”
(zob. wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 6 czerwca 2019 r., sygn. akt: KIO 830/19,
LEX nr 2692284).
W zaistniałym stanie faktycznym niewątpliwie mamy więc do czynienia
z informacjami nieprawdziwymi, bowiem względem wykonawcy były wydane decyzje
stwierdzające naruszenie przez Stecol przepisów ochrony środowiska i prawa pracy, których
Stecol nie ujawnił Zamawiającemu i zaprzeczył temu, że dopuścił się naruszeń.
Po pierwsze, art. 109 ust. 1 pkt 8 Pzp nawiązuje do wprowadzenia Zamawiającego w błąd
w wyniku zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa wykonawcy przy przedstawianiu
informacji, że nie podlega wykluczeniu.
Po drugie, art. 109 ust. 1 pkt 10 Pzp odnosi się do wprowadzenia Zamawiającego w błąd w
wyniku lekkomyślności lub niedbalstwa, co mogło mieć istotny wpływ na decyzje
podejmowane przez zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia.
Odwołujący wyjaśnia, że opisane powyżej czynności podjęte w Postępowaniu przez
Konsorcjum Intercor-
Stecol stanowią z pewnością skuteczne wprowadzenie w błąd
Zamawiającego odnoszące się do braku podstaw do wykluczenia wykonawcy – ponieważ
wprowadzenie w błąd co do braku zaistnienia przesłanek wykluczenia, a równolegle –
zatajenie informacji o nałożeniu na Stecol ostatecznych decyzji administracyjnych
bezspornie miało wpływ na decyzje podejmowane przez Zamawiającego w Postępowaniu.
Skutkiem tych czynności był bowiem wybór oferty Konsorcjum Intercor- Stecol jako oferty
najkorzystniejszej. W ocenie Odwołującego, oferta Konsorcjum Intercor- Stecol powinna
zostać odrzucona na podstawie obu tych przesłanek, ponieważ zachodzą podstawy do ich
wspólnego zastosowania.
Konsorcjum Intercor -
Stecol można zarzucić co najmniej działanie lub zaniechanie
nieumyślne, o którym mowa w art. 109 ust. 1 pkt 10 Pzp, jako że wykonawca ten nie
dochował należytej staranności. Niemniej jednak całokształt okoliczności faktycznych, w tym
przede wszystkim okoliczność, że fakt wydania wobec Stecol decyzji nie został w jakikolwiek
sposób notyfikowany, wskazuje raczej na intencjonalne działanie wykonawcy i jego chęć
zatajenia tych informacji, zwłaszcza że decyzje wydawane były przez chińskie organy, więc
występowało większe prawdopodobieństwo, że informacje na temat tych kar nie dotrą
w odpowiednim czasie do Zamawiającego, by mógł samodzielnie podjąć odpowiednie środki.
Wydaje się więc, że Stecol próbował ukryć te informacje, bowiem liczył na to, że
Zamawiający ani inni konkurencyjni wykonawcy nie zdołają dotrzeć do tych dokumentów.
Wszystko więc wskazuje na to, że działanie Wykonawcy miało postać kwalifikowaną, o której
mowa w art. 109 ust. 1 pkt 8 Pzp, stąd zarzut postawiony w petitum odwołania.
Z ostrożności jednak Odwołujący wskazuje, że nie powinno budzić najmniejszych
wątpliwości, że w niniejszych okolicznościach faktycznych względem wykonawcy były na
pewno spełnione przesłanki, o których mowa w art. 109 ust. 1 pkt 10 Pzp. Zgodnie z definicją
zawartą w art. 355 § 1 ustawy Kodeks cywilny (dalej: „k.c.”) należyta staranność to
staranność ogólnie wymagana w stosunkach danego rodzaju. Oznacza to, że dłużnik ma
obowiązek zachowywać stosowną pilność, uwagę, ostrożność, zdrowy rozsądek oraz troskę
o
zrealizowanie
swojego
zamiaru,
J. Gudowski, komentarz do art. 355 pkt 5 kc, [w:] Komentarz do Kodeksu Cywilnego. Księga
trzecia. Zobowiązania, t. 1–2, Warszawa 2013.2. Staranność ta wyznacza zatem sposób,
w jaki dłużnik powinien wykonać zobowiązanie.
W orzecznictwie Izby, należyta staranność jest postrzegana m. in. następująco: „Na
podstawie art. 14 Pzp do oceny czynności wykonawcy w postępowaniu o udzielenie
zamówienia stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, a zgodnie z art. 355 § 1 k.c. dłużnik
obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta
staranność). Przypisanie określonej osobie niedbalstwa jest uzasadnione tylko wtedy, gdy
osoba ta zachowała się w określonym miejscu i czasie w sposób odbiegający od właściwego
dla niej miernika należytej staranności (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 10
marca 2004 r., sygn. akt IV CK 151/03). Przy czym wzorzec należytej staranności ma
charakter obiektywny i abstrakcyjny, jest ustalany niezależnie od osobistych przymiotów i
cech
konkretnej
osoby,
a jednocześnie na poziomie obowiązków dających się wyegzekwować w świetle ogólnego
doświadczenia życiowego oraz konkretnych okoliczności (por. uzasadnienie wyroku Sądu
Najwyższego z 23 października 2003 r., sygn. akt V CK 311/02). Dodatkowo w stosunku do
profesjonalistów miernik ten ulega podwyższeniu, gdyż art. 355 § 2 k.c. precyzuje, że
należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej
określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności. Za takiego
profesjonalistę należy również uznać, co do zasady, wykonawcę ubiegającego się o
udzielenie zamówienia publicznego. Należyta staranność profesjonalisty nakłada na
wykonawcę, który składa ofertę, dokumenty i oświadczenia we własnym imieniu, aby upewnił
się, czy deklarowany w nich stan rzeczy odpowiada rzeczywistości” (wyrok Krajowej Izby
Odwoławczej z dnia 20 marca 2017 r., KIO 382/17).
Z kolei w wyroku z dnia 18 kwietnia 2017 r., sygn. akt: KIO 576/17, czytamy: „W przypadku
przesłanki z art. 24 ust. 1 pkt 17 PZP, nie ma już potrzeby wykazywania przez
zamawiającego zamiaru wykonawcy. Dla zastosowania tego przepisu wystarczy bowiem
jego wina nieumyślna. Zgodnie z przytoczonym przepisem, zamawiający wyklucza
wykonawcą,
który
w wyniku lekkomyślności (kiedy jest świadomy, że może podawać informacje nieprawdziwe,
ale bezpodstawnie sądzi, że do tego jednak nie dojdzie) lub niedbalstwa (podaje
nieprawdziwe informacje nawet nie zdając sobie z tego sprawy) przedstawił informacje
wprowadzające
w błąd zamawiającego, mogące mieć istotny wpływ na decyzje podejmowane przez
zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia (tak: Hanna Gajewska-
Kraczkowska [w:] Zamówienia publiczne: fakultatywne przesłanki wykluczenia,
Rzeczpospolita, 15 listopada).
Nawet więc błąd nieświadomy, wywołany z przyczyn niezależnych od wykonawcy stanowi
podstawę do wykluczenia tego wykonawcy z postępowania, pod warunkiem, że błąd ten
może mieć istotny wpływ na decyzje podejmowane przez Zamawiającego.
Uważa się, że profesjonalizm dłużnika powinien przejawiać się w dwóch podstawowych
cechach jego zachowania: postępowaniu zgodnym z regułami fachowej wiedzy oraz
sumienności. Wzorzec należytej staranności musi uwzględnić zwiększone oczekiwania co do
zawodowych kwalifikacji dłużnika-specjalisty, co do jego wiedzy i praktycznych umiejętności
skorzystania z niej (por. wyrok 5N z dnia 22 września 2005 r., IV CK 100/05, LEX nr
Należyta staranność dłużnika określana przy uwzględnieniu zawodowego charakteru
prowadzonej przez niego działalności gospodarczej uzasadnia zwiększone oczekiwania co
do umiejętności, wiedzy, skrupulatności i rzetelności, zapobiegliwości i zdolności
przewidywania. Obejmuje także znajomość obowiązującego prawa oraz następstw z niego
wynikających w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej (wyrok Sądu Apelacyjnego
w Poznaniu z dnia 8 marca 2006 r. I ACa 1018/05).
Wzorzec należytej staranności ujęty w art, 355 § 2 kc. oznacza, że staranność wymagana
w stosunkach danego rodzaju będzie musiała być uwzględniana w odniesieniu do wiedzy,
3 Dotyczy nieprecyzyjnie opisanej publikacji, pt. „Zamówienia publiczne: fakultatywne
przesłanki
wykluczenia”,
Michał
Wojciechowski,
Hanna
Gajewska-Kraczkowska,
„Rzeczpospolita” z 15 listopada 2016 r. – przyp. aut. doświadczenia i umiejętności
praktycznych, jakie wymagane są od przedsiębiorcy podejmującego się określonej
działalności. Wysoki stopień staranności wymaganej od dłużnika wynika bezpośrednio z
faktu, ze oczekiwania osoby zawierającej z nim umowę zazwyczaj są wyższe niż w stosunku
do osoby, która nie prowadzi danej działalności zawodowo. Ustawodawca zakłada więc, że
osoba ta nie tylko ma większą wiedzę / doświadczenie niż osoba nieprowadząca takiej
działalności, ale jest od niej rzetelniejsza i ma większą zdolność przewidywania (wyrok SA w
Łodzi z dnia 06,10.2016 r. (sygn. akt I ACa 246/16)).
Powyższa linia orzecznicza Izby ustaliła standardy transparentności oraz należytej
staranności wymaganej od wykonawców ubiegających się o zamówienia publiczne w reżimie
Prawa zamówień publicznych. Konsorcjum Intercor- Stecol niewątpliwie powyższych
standardów nie spełniło. Wobec powyższego zarzut naruszenia przepisu art. 109 ust. 1 pkt 8
i 10 Pzp potwierdził się. Zaniechanie wykluczenia Konsorcjum Intercor - Stecol z
Postępowania stanowiłoby przy tym naruszenie zasady równego traktowania wykonawców,
o
której
mowa
w art. 16 pkt 1 Pzp, bowiem te same standardy zachowań Zamawiający powinien stosować
wobec wykonawców krajowych i zagranicznych. Niezależnie więc od tego, czy decyzje były
wydane przez organy polskie czy też zagraniczne, to Stecol powinien ten fakt notyfikować
Zamawiającemu, czego nie uczynił, zatajając te informacje, co powinno spotkać się z
właściwą sankcją.
Na tej zasadzie oferta Konsorcjum Intercor-
Stecol winna zostać odrzucona na podstawie art.
226 ust. 1 pkt 2 lit. a) Pzp.
IV. Brak podstaw do odrzucenia oferty Budimex (uzasadnienie zarzutu z pkt 4 petitum
odwołania)
W toku procedury oceny i badania ofert złożonych w tym Postępowaniu Zamawiający
doszedł też do przekonania, że oferta Odwołującego powinna zostać odrzucona w oparciu o
przepis art. 226 ust. 1 pkt 8 Pzp, do czego, zdaniem Odwołującego, nie było podstaw. W
toku Postępowania, zgodnie z pierwotnym zastrzeżeniem, Zamawiający przeprowadził
aukcję elektroniczną, w ramach której wykonawcy składali postąpienia w odniesieniu do
następujących elementów oferty wykonawcy:
1) Część A - dotycząca co do zasady robót budowlanych obejmujących budowę,
przebudowę, rozbudowę (modernizację) i rozbiórki infrastruktury kolejowej i towarzyszącej, a
następnie Zapewnienie Gwarancji Jakości;
2) Część B – dotycząca co do zasady zaprojektowania i wykonania robót srk i
telekomunikacji, a następnie Zapewnienie Gwarancji Jakości i Zapewnienie Warunków
Gwarancji;
3) Opcja 1
– dotycząca świadczenia usług pogwarancyjnych dla wszystkich dostarczonych
w ramach zamówienia Systemów obejmujących urządzenia srk i telekomunikacji po upływie
Okresu Zgłaszania Wad (okresu gwarancji robót);
4) Opcja 2
– dotycząca wykonania dodatkowego zakresu robót polegających na gotowości
i realizacji współpracy z innymi wykonawcami realizującymi w przyszłości roboty budowlane,
dostawy lub usługi na rzecz Spółki, które wymagają powiązania z urządzeniami
zabudowanymi w ramach niniejszego zamówienia.
Zgodnie z postanowieniami pkt 22.17 SWZ:
„Po zakończeniu aukcji elektronicznej Zamawiający dokona wyliczenia cen jednostkowych
(Część A - Przedmiary Robót) / cen ryczałtowych (Część B/Opcja nr 1/Opcja nr 2– Rozbicie
Ceny Ofertowej) netto oferty znajdujących się w Tomie IV SWZ – WYCENA w następujący
sposób:
1) wyliczony zostanie procentowy wskaźnik upustu cenowego od wartości oferty pierwotnej,
uzyskany w wyniku aukcji, który zostanie zaokrąglony matematycznie do 10 miejsc po
przecinku. Obliczenia zostaną wykonane według wzoru:
U = 100
– (W aukcji x 100) / W oferty [%]
2) następnie wyliczone zostaną indywidualnie poszczególne ceny jednostkowe netto (Część
A -
Przedmiary Robót) /ceny ryczałtowe (Część B /Opcja nr 1/Opcja nr 2 – Rozbicie Ceny
Ofertowej) netto znajdujące się w Tomie IV SWZ – WYCENA poprzez obniżenie cen
jednostkowych/ cen ryczałtowych netto z pierwotnie złożonej oferty (z wyłączeniem pozycji
dotyczących Kwoty Warunkowej i kosztów komunikacji zastępczej) o wartość upustu
wyliczoną przy zastosowaniu wartości wskaźnika upustu (U), przy czym ceny te zostaną
zaokrąglone matematycznie do dwóch (2) miejsc po przecinku. Obliczenia zostaną
wykonane wg wzoru: C aukcji = C oferty
– (C oferty x U) gdzie:
U
– wartość wskaźnika upustu cenowego od wartości oferty pierwotnie złożonej
(pomniejszonej o wartości brutto Kwoty Warunkowej i Kosztów komunikacji zastępczej)
uzyskanego w wyniku aukcji elektronicznej
W oferty
– wartość oferty pierwotnie złożonej brutto, pomniejszona o wartości brutto Kwoty
Warunkowej i Kosztów komunikacji zastępczej z oferty złożonej przez Wykonawcę w
terminie składania ofert.
W aukcji
– wartość oferty uzyskanej w wyniku aukcji elektronicznej brutto, pomniejszona o
wartości brutto Kwoty Warunkowej i kosztów komunikacji zastępczej z oferty złożonej przez
Wykonawcę w terminie składania ofert;
C aukcji
– cena jednostkowa netto (Część A - Przedmiary Robót) /cena ryczałtowa netto
(Część B/Opcja nr 1 / Opcja nr 2 – Rozbicie Ceny Ofertowej) poszczególnych pozycji
WYCENY przyjęta do umowy;
C oferty
– cena jednostkowa netto (Część A - Przedmiary Robót) /cena ryczałtowa netto
(Część B, Opcja nr 1 / Opcja nr 2 – Rozbicie Ceny Ofertowej) poszczególnych pozycji
WYCENY oferty pierwotnie złożonej, z zastrzeżeniem, że pozycje dotyczące Kwoty
Warunkowej oraz kosztów komunikacji zastępczej wskazane przez Wykonawcę w ofercie
pierwotnie złożonej nie podlegają obniżeniu;
3) Wyliczone zgodnie z ppkt 2) powyżej poszczególne ceny jednostkowe (dla Części A -
Przedmiary Robót) będą uznawane za wiążące i na ich podstawie będą prowadzone
wszelkie rozliczenia między Wykonawcą a Zamawiającym w trakcie realizacji Umowy.
Zamawiający wyliczy sumę wartości poszczególnych pozycji RCO (dla Części B / Opcja nr 1
/ Opcja nr 2
– Rozbicie Ceny Ofertowej), wynikającą z przeliczenia pozycji RCO po
przeprowadzeniu aukcji elektronicznej o współczynnik upustu (z zastrzeżeniem, że pozycje
Kwota Warunkowa oraz Koszty komunikacji zastępczej, nie podlegają obniżeniu), którą
powiększy o należny podatek od towarów i usług (VAT). Wyliczenie cen ryczałtowych
Zamawiający przekaże Wykonawcy po aukcji i będzie ono stanowić załącznik do Umowy
(wersja elektroniczna, format pdf.) Zamawiający ustali wskaźnik upustu cenowego na
podstawie całkowitej wartości oferty złożonej przed aukcją oraz całkowitej wartości oferty
ustalonej w wyniku aukcji. Następnie na jego podstawie samodzielnie ustali ostateczną
wartość wszystkich wchodzących w skład oferty składników, zarówno dotyczących zakresu
podstawowego zamówienia (z podziałem na Część A i Część B) jak i Opcji nr 1 i Opcji nr2.
Jednocześnie, w trakcie trwania aukcji elektronicznej Wykonawca będzie miał możliwość
licytowania ceny zarówno dla zakresu podstawowego (z podziałem na Część A i Część B)
jak i cen dotyczących Opcji 1 i Opcji 2, jednakże w związku z przyjętą metodą wyliczania cen
ostatecznych po aukcji, znaczenie dla ustalenia wskaźnika upustu będzie miała jedynie
Całkowita wartość oferty.”.
Następnie w pkt 22.18 SWZ, Zamawiający zastrzegł, że: „Całkowita cena brutto, będzie to
wartość oferty brutto uzyskana w wyniku aukcji elektronicznej, zaś całkowita cena netto
zostanie obliczona poprzez odjęcie od całkowitej ceny brutto podatku od towarów i usług
(VAT) zgodnie ze stawką wskazaną w ofercie Wykonawcy. Ww. wartości zostaną przyjęte
jako wartość Umowy. Wyliczenie cen jednostkowych (dla Części A - Przedmiary Robót)
Zamawiający przekaże Wykonawcy po aukcji i będzie ono stanowić załącznik do Umowy
(wersja elektroniczna, format pdf. i xlsx). Wyliczone zgodnie z pkt 21.17. ppkt 2 IDW ceny
ryczałtowe poszczególnych pozycji RCO (dla Części B / Opcji nr 1 / Opcji nr 2 – Rozbicie
Ceny Ofertowej) będą uznawane za wiążące i na ich podstawie będą prowadzone wszelkie
rozliczenia między Wykonawcą, a Zamawiającym w trakcie realizacji Umowy.
Zamawiający zwraca uwagę, że całkowita cena brutto uzyskana w wyniku aukcji
elektronicznej, będąca wynagrodzeniem Wykonawcy, wskazanym w Umowie może różnić
się, od kwoty o której mowa w pkt 22.17. ppkt 3 IDW. Sposób rozliczenia różnicy między tymi
kwotami określa Umowa.”.
Odwołujący aktywnie uczestniczył w aukcji elektronicznej. Po jej zakończeniu Zamawiający
zwrócił się do Odwołującego pismem z dnia 29 listopada 2022 r. o udzielenie wyjaśnień
„istotnej części składowej ceny – w zakresie wyceny branży SRK, w tym złożenie dowodów
w zakresie kalkulacji elementów oferty mających wpływ na wysokość wyliczenia ceny branży
SRK podkreślając przy tym, że „wyjaśnienie winno w sposób szczegółowy wskazać
wyceniony zakres branży SRK, poprzez m.in. przedłożenie informacji w rozbiciu na pozycje,
w celu wykazania, czy zaoferowana cena rzeczywiście uwzględnia wszystkie elementy
niezbędne do należytego wykonania zamówienia, określone przez Zamawiającego w
dokumentach zamówienia realizacji przedmiotowego zakresu”. W tym miejscu należy
podkreślić,
że Zamawiający nie określił wartości wyceny SRK jaką Odwołujący miał wyjaśnić, co zgodnie
z pkt 22.17 SWZ było obowiązkiem Zamawiającego. W dalszej części wezwania
Zamawiający odnosił się wyłącznie do kwestii związanych z zatrudnieniem personelu,
wskazując,
że wyjaśnienia wykonawcy powinny dotyczyć „co najmniej” tego zakresu. Tym samym
Zamawiający doprecyzował minimalny zakres odpowiedzi na wezwanie, jakiej oczekiwał od
Odwołującego. Podkreślenia wymaga, że Zamawiający nie żądał w wezwaniu do wyjaśnień
ceny w zakresie branży SRK przedłożenia ofert podwykonawców.
Dowód: wezwanie z dnia 29 listopada 2022 r. do wyjaśnień rażąco niskiej ceny w zakresie
branży SRK (w aktach Postępowania)
Odwołujący w terminie odpowiedział na wezwanie Zamawiającego i złożył stosowne
wyjaśnienia. Zakres udzielonych wyjaśnień odzwierciedlał treść wezwania Zamawiającego.
Odwołujący zwraca uwagę, że wraz z wyjaśnieniami Odwołujący złożył obejmujący 115 stron
dokument (kosztorys), stanowiący doszczegółowienie zakresu każdej pozycji Rozbicia Ceny
Ofertowej Części B.1 Urządzenia automatyki kolejowej (SRK), czego zgodnie z wezwaniem
oczekiwał Zamawiający (i co ma istotne znaczenie, z uwagi na to, że zakres ten będzie
realizowany w formule „Zaprojektuj i Wybuduj”), i w efekcie czego Odwołujący przedstawił
kalkulację poszczególnych elementów oferty mających wpływ na wysokość wyliczenia ceny
branży SRK, co miało na celu wykazanie Zamawiającemu, że w zaoferowanej cenie
rzeczywiście zostały uwzględnione wszystkie elementy niezbędne do należytego wykonania
zamówienia. Odwołujący złożył też stosowne wyjaśnienia w odniesieniu do kosztów
pracowniczych i potwierdził, że zatrudnia pracowników z poszanowaniem powszechnie
obowiązujących przepisów prawa, w tym przepisów dotyczących minimalnego
wynagrodzenia za pracę i przepisów z zakresu prawa pracy i zabezpieczenia społecznego.
Dodatkowo, wraz z
wyjaśnieniami Odwołujący złożył także ofertę podwykonawcy na
realizację
prawa
Opcji
nr
1 i nr 2, których wartości opiewały na kwoty niższe niż te, które zostały zaoferowane
Zamawiającemu.
Dowód: wyjaśnienia wykonawcy z dnia 14 grudnia 2022 r. (w aktach Postępowania)
Już po złożeniu Zamawiającemu wyjaśnień Odwołujący zorientował się, że w złożonych
kosztorysach doszło do matematycznego błędu, niezamierzonego przez Odwołującego,
który następnie znalazł swoje odzwierciedlenie w poszczególnych cenach jednostkowych
widniejących w kosztorysach. W efekcie w kosztorysie złożonym wraz z pismem z dnia
14 grudnia 2022 r. pojawiły się wyższe ceny niż te, które faktycznie zaoferował Odwołujący
i które przyjmował w swoim kosztorysie.
W związku z dostrzeżonym błędem Odwołujący natychmiast po jego wykryciu poinformował
o zaistniałej sytuacji Zamawiającego i złożył mu kosztorys opiewający na prawidłowe
wartości.
Dowód: pismo Odwołującego z dnia 5 stycznia 2023 r.
Pismem z dnia 21 sierpnia 2023 r. Zamawiający poinformował, że odrzucił ofertę
Odwołującego w oparciu o przepis art. 226 ust. 1 pkt 8 Pzp (pismo Zamawiającego
„Zawiadomienie o odrzuconych ofertach”, dalej także jako „Zawiadomienie”). Już na wstępie
wskazać należy, że Zamawiający w piśmie tym wskazywał, że:
1) Odwołujący złożył wyjaśnienia ceny w terminie wskazanym przez Zamawiającego (pkt
1 Zawiadomienia);
2) Zamawiający dokonał badania wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny „dokonując
uwzględnienia przedmiotu zamówienia, jego specyfiki oraz towarzyszących mu realiów
rynkowych” (pkt 2 Zawiadomienia), przy czym w żadnym momencie Zamawiający
w Zawiadomieniu o odrzuconych ofertach nie przekłada tego rodzaju rozważań na sytuację
Odwołującego, którego oferta zostaje odrzucona z uwagi na rażąco niską cenę jednej ze
składowych oferty (branży SRK); innymi słowy, Zamawiający nie podaje w Zawiadomieniu,
jak cena branży SRK zaoferowana przez Odwołującego i - co najważniejsze - cena
zaoferowana przez Odwołującego za przedmiot zamówienia, ma się do przedmiotu
zamówienia, jego specyfiki oraz towarzyszących mu realiów rynkowych;
3) Wyjaśnienia Odwołującego nie obalają domniemania rażąco niskiej ceny w zakresie
części dotyczącej SRK, pomimo tego że sam Zamawiający przyznaje w pkt 5
Zawiadomienia, że „Ocena wyjaśnień Wykonawcy Budimex S.A. pod kątem obalenia
domniemania rażąco niskiej ceny zaoferowanej za wykonanie branży SRK musi być
przeprowadzona
przede
wszystkim
z uwzględnieniem przedstawionej kalkulacji”, zaś Odwołujący przedłożył Zamawiającemu
skorygowaną i zawierającą prawidłowe dane kalkulację;
4) Kalkulacja złożona przez Odwołującego w ramach wyjaśnień ceny nie może stanowić
dowodu na prawidłowe wyliczenie ceny w zakresie branży SRK, pomimo tego, że
Odwołujący poinformował samodzielnie Zamawiającego, że pierwotnie złożona kalkulacja
obarczona jest błędem, który został przez Odwołującego samodzielnie poprawiony, a
właściwy dokument został Zamawiającemu złożony wraz z pismem z dnia 5 stycznia 2023 r.;
5) Brak wezwania do uzupełnienia lub do poprawienia pierwotnych wyjaśnień ceny zdaniem
Zamawiającego uniemożliwiał Odwołującemu złożenie pisma, w którym poinformował
Zamawiającego o pomyłce i przedłożył właściwy dokument, przy czym zakaz uwzględnienia
samodzielnie złożonych wyjaśnień nie wynika z przepisów Pzp, co oznacza, że dokonując
badania i oceny oferty, obowiązkiem Zamawiającego było wzięcie pod uwagę całokształtu
okoliczności sprawy i całości dokumentów, w posiadaniu których jest Zamawiający;
6) Odwołujący złożył wraz z wyjaśnieniami ceny ofertę tylko jednego podwykonawcy, ale
innego niż ten, na którego zasoby powołuje się w ofercie, przy czym Zamawiający w ogóle
nie wnioskował o to, aby w ramach wyjaśnień ceny Odwołujący przedkładał oferty
podwykonawców, a wprost żądał jedynie przedłożenia kalkulacji uszczegółowiającej
wyceniony zakres prac. Brak ofert podwykonawców zgłoszonych przez Odwołującego do
wykonania części branży SRK nie może automatycznie przesądzać o rażąco niskiej cenie
branży SRK. Zamawiający bowiem, oceniając wyjaśnienia rażąco niskiej ceny, winien badać
i oceniać wszystkie informacje i dowody złożone przez wykonawcę w tym zakresie.
Już powyższe uwagi wstępne wskazują na niespójność w argumentacji Zamawiającego,
która stanowić ma uzasadnienie decyzji Zamawiającego o odrzuceniu oferty Odwołującego
w oparciu o przepis art. 226 ust. 1 pkt 8 Pzp.
Tytułem wstępu Odwołujący wskazał, że przepis art. 224 Pzp oraz będący jego „sankcyjnym”
uzupełnieniem art. 226 ust. 1 pkt 8 Pzp nie są instytucjami prawnymi służącymi do
bezzasadnego eliminowania ofert z postępowania. Wręcz przeciwnie, ratio legis
ustawodawcy było przede wszystkim wyposażenie zamawiających w narzędzia pozwalające
na rozwianie ewentualnych wątpliwości co do cen ofertowych wykonawców. Innymi słowy,
instrument
w postaci „wyjaśnień ceny” służyć ma rozwianiu obiektywnych wątpliwości, a nie stanowić
pretekst do podejmowania decyzji skrajnie formalistycznych, nie bacząc na ich obiektywną
niezasadność.
Zgodnie ze stanowiskiem Urzędu Zamówień Publicznych: „W wezwaniu do złożenia
wyjaśnień w zakresie ceny lub kosztu lub ich istotnych części składowych zamawiający musi
określić swoje wątpliwości, aby wykonawca wiedział, co należy wyjaśnić i z jakiego powodu
zamawiający powziął wątpliwości. Po otrzymaniu wyjaśnień, zamawiający musi dokonać ich
rzetelnej oceny. Podkreślić należy, że wielokrotne przedstawianie wyjaśnień przez
wykonawcę jest dopuszczalne jedynie w sytuacji, gdy wezwanie zamawiającego było
niekonkretne, niepełne, nie zawierało wyartykułowanych wątpliwości zamawiającego, a
kolejne wyjaśnienia odnoszą się do wątpliwości zamawiającego, które nie zostały uprzednio
wyartykułowane albo były wyartykułowane w sposób enigmatyczny, chaotyczny czy też
bardzo
ogólnikowy
i uniemożliwiały wykonawcy prawidłowe wypełnienie obowiązku wykazania, że jego oferta
nie zawiera rażąco niskiej ceny (Wyrok SO w Warszawie z dnia 10 czerwca 2016 r., sygn.
akt XXIII Ga 451/16, Legalis nr 2288661). Przedstawienie dowodów na poparcie wyjaśnień
w zakresie zaoferowanej ceny lub kosztu niewątpliwie znacznie wzmocni prezentowaną
przez wykonawcę argumentację. Na gruncie art 224 ust. 6 Pzp elementem obligatoryjnym
wezwania jest wskazanie przez zamawiającego terminu na udzielenie takich wyjaśnień.
Przesłanką odrzucenia oferty ze względu na rażąco niską cenę lub koszt może być
wyłącznie zaniżenie ceny całkowitej dotyczącej przedmiotu zamówienia, a nie części tej
ceny. Zaniżenie ceny lub kosztu części oferty może mieć jednak istotny wpływ na ocenę, czy
cena ofertowa jest rażąco niska.” (H. Nowak, M. Winiarz, Prawo zamówień publicznych.
Komentarz, Warszawa 2021, str. 705).
Odwołując się do art. 69 Dyrektywy 2014/24/UE, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
w wyroku z dnia 10 września 2020 r. C-367/19 stwierdził: „Zgodnie bowiem z ust. 3 tego
artykułu instytucja zamawiająca powinna ocenić dostarczone informacje w drodze konsultacji
z oferentem i może ona odrzucić taką ofertę wyłącznie w przypadku, gdy dostarczone
dowody nie uzasadniają w zadowalającym stopniu niskiego poziomu proponowanej ceny lub
proponowanych kosztów”.
Wobec powyższego, odrzucenie oferty z powodu jej rażąco niskiej ceny może mieć miejsce
wyjątkowo, tj. w sytuacji, gdy wyjaśnienia ceny i dowody do nich załączono nie potwierdzają
możliwości wykonania zamówienia za zaoferowane wynagrodzenie. Z taką sytuacją nie
mamy jednak do czynienia na gruncie przedmiotowej sprawy.
W niniejszym Postępowaniu wyrazem formalistycznego podejścia Zamawiającego jest po
pierwsze wezwanie do wyjaśnienia ceny oferty Odwołującego w zakresie branży SRK,
w którym nie wskazano żadnych obiektywnych wątpliwości co do realności ceny
zaoferowanej przez Odwołującego. Innymi słowy nie wiadomo, jakie wątpliwości i dlaczego
powziął Zamawiający w odniesieniu do ceny zaoferowanej przez Odwołującego w zakresie
branży
SRK. Po drugie, uzasadnienie odrzucenia oferty Odwołującego skupia się w zasadzie tylko
na dwóch okolicznościach, tj. że Odwołujący nie załączył do wyjaśnień ceny ofert
podwykonawców obejmujących cały zakres zamówienia objęty wezwaniem i że kwoty
widniejące w kosztorysie złożonym w ramach wyjaśnień ceny opiewają na wyższe wartości
niż te, które w toku aukcji zaoferował Odwołujący. Po trzecie wreszcie, Zamawiający, mimo
że odrzucił ofertę na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 8 Pzp, nie wskazuje, jak cena w zakresie
branży SRK przekłada się na cenę za wykonanie zamówienia (innymi słowy, dlaczego,
zdaniem Zamawiającego, oferta Odwołującego zawiera rażąco niską cenę w stosunku do
przedmiotu zamówienia). Odwołujący podkreślił, że powodem odrzucenia oferty
Odwołującego jest pojedyncza część zakresu zamówienia, branża SRK, o wartości ok. 6,5%
ceny
globalnej,
w więc pewien ułamek ceny oferty Odwołującego.
Odwołujący zwrócił uwagę, że obowiązek załączania ofert podwykonawców obejmujących
cały zakres zamówienia objęty wezwaniem nie wynika ani z ustawy, ani też Zamawiający nie
wprowadził go w SWZ czy w wezwaniu do wyjaśnienia ceny oferty. Zamawiający wnioskował
wyłącznie o przedłożenie przez Odwołującego stosownej kalkulacji, co Odwołujący uczynił
(okoliczność bezsporna).
Niezależnie od powyższego, zgodnie z art. 253 ust. 1 pkt 2 Pzp: Niezwłocznie po wyborze
najkorzystniejszej oferty zamawiający informuje równocześnie wykonawców, którzy złożyli
oferty, o: (…) wykonawcach, których oferty zostały odrzucone - podając uzasadnienie
faktyczne i prawne. W niniejszej sprawie Zamawiający nie podał okoliczności, które mogłyby
stanowić podstawę do odrzucenia oferty Odwołującego. Nie wskazał żadnej wątpliwości co
do realności ceny oferty Odwołującego w stosunku do przedmiotu zamówienia, o czym
stanowi przepis art. 226 ust. 1 pkt 8 Pzp, stanowiący podstawę do odrzucenia oferty
Odwołującego.
W wezwaniu do złożenia wyjaśnień w zakresie ceny za branżę SRK Zamawiający nie
wyjaśnił, czego konkretnie dotyczą powzięte przez niego wątpliwości. Odwołujący w
zasadzie nie wiedział, co konkretnie należy wyjaśnić i na jakiej podstawie Zamawiający
powziął wątpliwości. Z doświadczenia Odwołującego wynika, że tego rodzaju wezwanie ma
charakter wstępny, deklaratoryjny. Zgodnie z zasadą „jakie wezwanie, takie wyjaśnienia”
(zob. wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 6 listopada 2014 r., KIO 2224/14, KIO
2230/14) Odwołujący odpowiedział na wezwanie w takim zakresie, jakiego oczekiwał od
niego Zamawiający.
Jakości i treści wezwania do wyjaśnienia ceny odpowiada informacja o odrzuceniu oferty
Odwołującego, w której Zamawiający konsekwentnie nie podaje, dlaczego uznaje, że cena
oferty Odwołującego jest rażąco niska:
„W przedmiotowej sprawie rozbieżność pomiędzy ceną wskazaną w pierwotnej kalkulacji
Wykonawcy Budimex S.A., a ceną zaoferowaną przez tego Wykonawcę po przeliczeniu
postąpień z aukcji nie pozwala na przyjęcie, że zaoferowana cena zawiera wszystkie
elementy niezbędne do należytego wykonania branży SRK pomimo takiej deklaracji
Wykonawcy”.
Powyższe pokazuje, że Zamawiający nie poddawał w wątpliwość możliwości zrealizowania
zamówienia przez Odwołującego za zaoferowaną kwotę, a powodem odrzucenia oferty była
wyłącznie rozbieżność pomiędzy ceną wskazaną w pierwotnych wyjaśnieniach ceny
w zakresie branży SRK (obarczonych błędem, jednakże skorygowanych samodzielnie przez
Odwołującego, przed podjęciem przez Zamawiającego jakiejkolwiek decyzji dotyczącej
oceny oferty Odwołującego) a ceną jednostkową ustaloną przez Zamawiającego po aukcji w
zakresie branży SRK.
Uzasadnieniem dla odrzucenia oferty Odwołującego nie może być sama tylko pojedyncza
rozbieżność pomiędzy ceną ofertową w zakresie branży SRK a wyjaśnieniami ceny
dotyczącymi tej branży (zresztą przez Odwołującego usunięta w ramach autokorekty).
Zgodnie z art. 226 ust. 1 pkt 8 Pzp przesłanką odrzucenia oferty jest okoliczność, że oferta
zawiera rażąco niską cenę lub koszt w stosunku do przedmiotu zamówienia – a tego
Zamawiający Odwołującemu nie zarzuca.
Odwołujący, składając Zamawiającemu wyjaśnienia ceny dotyczące branży SRK
w wyznaczonym terminie, w sposób szczegółowy wyjaśnił sposób skalkulowania przez
siebie ceny ofertowej w tym zakresie, odnosząc się do pozycji wskazanych w wezwaniu do
złożenia wyjaśnień oraz przedstawił stosowne dowody na poprawność złożonych przez
siebie wyjaśnień – kalkulację własną wraz z ofertą podwykonawcy potwierdzającą, że koszty
podane w kalkulacji zostały przyjęte na prawidłowym poziomie. Odwołujący udowodnił więc,
że jego cena w zakresie branży SRK ma charakter rynkowy – nie jest rażąco niska. Kwestie
podniesione przez Zamawiającego w decyzji o odrzuceniu oferty Odwołującego nie świadczą
o rażąco niskiej cenie oferty Odwołującego w stosunku do całego przedmiotu zamówienia,
o czym wyraźnie stanowi przepis art. 226 ust. 1 pkt 8 Pzp.
Zamawiający w przetargu o wartości prawie 4 miliardów złotych brutto odrzucił ofertę
Odwołującego wyłącznie na podstawie nieuzasadnionych wątpliwości co do części zakresu
zamówienia (branży SRK) o wartości ok. 6,5% powyższej kwoty. Zamawiający w żaden
sposób nie referuje do podstaw odrzucenia oferty z art. 226 ust. 1 pkt 8 Pzp, który
zastosował wobec Odwołującego.
Nie sposób oprzeć się wrażeniu, że Zamawiający dokonał błędnej wykładni przepisu art. 226
ust. 1 pkt 8 Pzp (stanowiącego podstawę odrzucenia oferty Odwołującego) oraz art. 224 ust.
1 Pzp. O ile bowiem „istotna część składowa” ceny oferty może wzbudzić wątpliwości
Zamawiającego i w odniesieniu do niej może być skierowane wezwanie do wyjaśnienia ceny,
to przepis art. 226 ust. 1 pkt 8 Pzp stanowi przesłankę do odrzucenia oferty, gdy to właśnie
oferta „zawiera rażąco niską cenę lub koszt w stosunku do przedmiotu zamówienia” – mowa
tu więc o globalnej cenie ofertowej, a nie o „istotnej części składowej” ceny oferty. Wobec
powyższego Zamawiający, który odrzuca ofertę wykonawcy w trybie art. 226 ust. pkt 1 pkt 8
Pzp, musi wykazać (wskazuje na to wprost przepis art. 253 ust. 1 Pzp), dlaczego ten
element składowy ceny przesądzać ma o nierynkowym charakterze całej ceny oferty
wykonawcy. Odwołujący podkreślił, że jego oferta nie zawiera najniższej ceny spośród
wszystkich ofert złożonych w Postępowaniu. Mimo to, to właśnie oferta Odwołującego
została
odrzucona
z uwagi na rażąco niską cenę. Kwestia ta została całkowicie przemilczana przez
Zamawiającego, co bezsprzecznie wskazuje na wadliwość dokonanej przez niego czynności.
Podkreślenia wymaga fakt, iż przepisy ustawy Pzp nie definiują pojęcia „istotnej części
składowej” ceny. W tej sytuacji należy się posiłkować wykładnią literalną. Zgodnie z definicją
słownikową, pojęcie to oznacza: „istotny - taki, który ma duże znaczenie lub duży wpływ na
coś”; „część - coś, co powstało w wyniku podziału (faktycznego lub wyobrażonego) jakiegoś
obiektu”, „składowy - taki, który można potraktować jako składnik czegoś”. Zatem, „istotna
część składowa” ceny oferty to taki składnik ceny oferty, który ma duże znaczenie dla ceny
globalnej. Jak podkreśla się w komentarzu przygotowanym pod auspicjami Urzędu
Zamówień Publicznych, za wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 3 stycznia
2018 r. w sprawie o sygnaturze akt: XXIII Ga 1547/17: „pojęcie „istotnej części składowej
ceny lub kosztu” należy rozumieć jako cześć, która w znacznym stopniu, bardziej niż
pozostałe składniki, przyczynia się do powstawania kosztów po stronie wykonawcy (…). W
odróżnieniu od ceny całkowitej nie ma jednak zastosowania przepis o 30-procentowej
różnicy od takich wartości w ofertach innych wykonawców.” (zob. (H. Nowak, M. Winiarz,
Prawo zamówień publicznych. Komentarz, Warszawa 2021, str. 705). W tym przypadku
branża SRK to jedynie 6,5% w odniesieniu do całego przedmiotu zamówienia, więc nie
można uznać ceny za realizację branży SRK za „istotną część składową” ceny oferty
Odwołującego.
Zatem, aby zaistniały podstawy do odrzucenia oferty, Zamawiający musi wykazać, w jaki
sposób „istotna część składowa” ceny oferty (przy przyjęciu w tej sprawie, że branża SRK
jest istotną częścią składową oferty, z czym Odwołujący polemizuje) rzutuje na cenę
globalną i Wielki słownik języka polskiego PAN - https://wsjp.pl/haslo/podglad/2929/istotny
Wielki słownik języka polskiego PAN - https://wsjp.pl/haslo/podglad/970/czesc/4884249/ciala
Wielki słownik języka polskiego PAN
https://wsjp.pl/haslo/podglad/36906/skladowy/4884246/element
powoduje, że to globalna
cena ma charakter rażąco niskiej. W niniejszym Postępowaniu wezwanie do wyjaśnienia
ceny oferty skierowane do Odwołującego w dniu 29 listopada 2022 r. odnosi się wyłącznie
do: „wyjaśnień istotnej części składowej ceny – w zakresie branży SRK (…)”. Zamawiający
nie skierował do Odwołującego wezwania w innym zakresie. Wobec tego, jedynym powodem
odrzucenia oferty Odwołującego była wycena branży SRK, przy czym do faktycznej wyceny
dokonanej przez Odwołującego (zaoferowanej kwoty) Zamawiający w ogóle nie referuje
w swoim piśmie o odrzuceniu oferty. Odwołujący nadal nie wie, dlaczego Zamawiający uznał
zaoferowaną cenę za rażąco niską w stosunku do przedmiotu zamówienia, bowiem
okoliczność tę jest w stanie wywieść właściwie wyłącznie na podstawie powołanej wprost
podstawy do odrzucenia oferty Odwołującego (art. 226 ust.1 pkt 8 Pzp).
Jak wskazuje się w jednolitej linii orzeczniczej Izby: „Zamawiający wskazuje, kiedy jego
zdaniem cena ofertowa może także być uznana za cenę rażąco niską. Opierając się
w szczególności na przywołanym orzecznictwie stwierdził, iż ceny jednostkowe, jako ceny do
zapłaty, mogą być rozpatrywane w kategorii rażąco niskiej ceny w odniesieniu do danego
kosztowego elementu oferty. (…).
Odnosząc się do powyższego Izba stwierdza niezasadność stanowiska Zamawiającego w
tym zakresie. Wieloletnia linia orzecznicza, jak również stanowisko doktryny, jednoznacznie
uznają iż z rażąco niską ceną mamy do czynienia wtedy, gdy wskazana o ofercie cena za
wykonanie zamówienia nie tylko nie gwarantuje wykonawcy żadnego zysku transakcyjnego,
lecz naraża go na straty, wymuszające poszukiwanie niedozwolonych oszczędności, lub
nawet prowadzi do porzucenia realizacji przedmiotu zamówienia. Za rażąco niską cenę
należy uznać taką cenę która jest niewiarygodna dla wykonania przedmiotu zamówienia i
jest całkowicie oderwana od realiów rynkowych. Możemy mówić o wystąpieniu takiej sytuacji
gdy oczywiste jest, że przy zachowaniu reguł rynkowych wykonanie zamówienia przez
wykonawcę byłoby dla niego nieopłacalne. W tym postępowaniu nie mamy takie sytuacji,
sam Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie pośrednio przyznaje, iż Odwołujący wykazuje
zysk na realizacji zarówno całego zamówienia (…)
Odwołujący podkreślił, iż nawet niewłaściwa wycena danej pozycji kosztowej składającą się
na cenę ofertową w świetle przepisów mających zastosowanie w tym postepowaniu nie
może być samodzielna podstawą do uznania rażąco niskiej ceny oferty, a co najwyżej do
niezgodności treści oferty z treścią postanowień SIWZ. Takiego zarzutu Zamawiający wobec
oferty Odwołującego w ogóle nie podnosi. Rażąco niską cenę oferty należy odnosić do ceny
oferty jako całości” (Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 2016-10-20, KIO 1846/16).
W niniejszej sprawie nie ma wątpliwości, że Odwołujący zaoferował całościową cenę
w wysokości realnej, zapewnia realizację zamówienia zgodnie z wymogami Zamawiającego,
a ponadto zapewnia sobie godziwy zysk. Jeśli zaś chodzi o samą wycenę robót SRK, to
Odwołujący podkreślił, że Zamawiający nie wyjaśnił, dlaczego uznał ją za rażąco niską,
zwłaszcza w kontekście wartości wskazanych w poprawionym kosztorysie, który Odwołujący
złożył Zamawiającemu.
Z treści pisma o odrzuceniu oferty Odwołującego wynika wprost, że właściwego kosztorysu
Zamawiający w ogóle nie analizował, wychodząc z założenia, że Odwołujący nie miał
podstaw do jego samodzielnego złożenia. Pogląd ten jest przy tym o tyle zaskakujący, że
zakaz ten nie wynika z ustawy Pzp. Co więcej, Odwołujący nie mógł wręcz postąpić inaczej,
skoro zidentyfikował błąd w pierwotnych wyjaśnieniach. Oczywistym jest więc to, że chciał
poinformować o tym Zamawiającego i przedłożyć mu właściwy dokument po to właśnie, aby
Zamawiający miał możliwość dokonania weryfikacji zaoferowanej przez Odwołującego ceny
w zakresie branży SKR. Powyższego nie można rozumieć jako negocjacji w zakresie
złożonej oferty, ponieważ „autokorekta” Odwołującego dotyczyła wyjaśnień ceny – a nie
oferty.
80. Jak wskazuje się w jednolitej linii orzeczniczej Izby: „Problematyka samodzielnego
uzupełniania dokumentów i oceny jego skutków ma złożony charakter. Z jednej strony trzeba
mieć na uwadze, że postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego prowadzone jest
przez zamawiającego, który zasadniczo ponosi wyłączną odpowiedzialność za jego
prawidłowość, tj. zgodność z obowiązującymi przepisami i musi wykonywać obowiązki na
niego nałożone przepisami ustawy (w tym dotyczące wezwań do uzupełnienia
nieprawidłowych dokumentów), z drugiej jednak strony przepisy ustawy Pzp nie zawierają
zakazu samodzielnego podejmowania przez wykonawcę inicjatywy w zakresie składania
dokumentów nawet bez wspomnianego wezwania. Dostrzeżenia zdaniem Izby wymaga, iż
uzupełnianie, poprawianie lub wyjaśnianie dokumentów należy odnosić do konkretnych
oświadczeń lub dokumentów lub konkretnych zawartych w nich informacji. Izba w składzie
rozpoznającym niniejsze odwołanie za słuszne uznała przyjęcie zasady, zgodnie z którą
w przypadku samodzielnego uzupełnienia prawidłowego dokumentu powinien być on wzięty
pod uwagę przez zamawiającego, a tym samym przy wyrokowaniu przez Izbę. W sytuacji,
gdy konieczność uzupełnienia dokumentów nie dotyczy kwestii ocennych, typu
potwierdzenie spełnienia warunków doświadczenia, dysponowania odpowiednim zespołem,
czy kapitałem finansowym, a odnosi się do dokumentów urzędowych, których zasady
prawidłowości przedstawienia i uzyskania z odpowiednich rejestrów regulują przepisy prawa,
nakazywanie wezwania danego Wykonawcy do złożenia tych samych dokumentów, jedynie
po wystosowaniu formalnego wezwania do uzupełnienia, byłoby w ocenie składu wyrazem
nadmiernego formalizmu (Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 6 lipca 2022 r., KIO
Podobne stanowisko przedstawiono w wyroku: „Samodzielne złożenie zamawiającemu przez
wykonawcę nowych dokumentów powinno być respektowane przez zamawiającego
i zamawiający powinien brać nowe dokumenty pod uwagę w trakcie oceny spełniania przez
wykonawców warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia oraz do badania
ofert. Zamawiający powinien brać te dokumenty pod uwagę tak, jakby ich zażądał na
zasadzie art. 26 ust. 3 p.z.p.” (Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 7 lipca 2017 r. KIO
W niniejszej sprawie istotne znaczenie ma fakt, że Zamawiający przewidział aukcję
elektroniczną tylko niektórych elementów ceny oferty. Następnie to Zamawiający dokonywał
obliczenia ostatecznych stawek cen jednostkowych
– już po zakończeniu aukcji.
Przygotowując wyjaśnienia ceny, Odwołujący bazował na kosztorysie przygotowanym na
etapie przed złożeniem oferty, przy czym poszczególne pozycje widniejące w kosztorysie
ofertowym zostały rozbudowane o elementy składowe każdej pozycji. Odwołujący referował
przy tym wprost do wezwania Zamawiającego, który w piśmie z dnia 29 listopada 2022 r.
wskazywał, że wyjaśnienia mają w szczegółowy sposób przedstawiać wyceniony zakres
branży SRK, poprzez m.in. przedłożenie informacji w rozbiciu na pozycje, co Odwołujący
uczynił. Działanie to miało przy tym służyć (co sam podkreśla Zamawiający) wykazaniu, że
zaoferowana cena rzeczywiście uwzględniała wszystkie elementy niezbędne do wykonania
zamówienia. Te „rozbite” pozycje nie musiały być nawet wycenione na poszczególne ceny
jednostkowe, a intencją Zamawiającego było zweryfikowanie, czy pozycje te zostały
uwzględnione w ofercie wykonawcy. Ta kwestia nie budzi wątpliwości, jeśli chodzi o ofertę
Odwołującego. Jeśli zaś chodzi o samą wycenę pozycji, to w świetle postanowień SWZ
tożsame pozycje z kosztorysu składanego na etapie ceny powinny być pomniejszone o
wartość upustu, który samodzielnie (zgodnie z postanowieniami IDW) wyliczał Zamawiający.
Na etapie wyjaśnień składanych przez Odwołującego w tym zakresie doszło do błędu –
wysokość upustu została źle obliczona, w wyniku czego poszczególnym cenom
jednostkowym (te same, które były wskazane w kosztorysie ofertowym) zostały przypisane
błędne (zbyt wysokie wartości). Jest to oczywisty błąd, który Odwołujący dostrzegł i od razu
skorygował. Dla Zamawiającego również powinno być oczywiste, że Odwołujący nie
przedłożyłby,
w ramach wyjaśnień ceny, dowodu, który wręcz potwierdzałby, że zaoferowana cena była
zbyt niska. Doświadczenie życiowe wskazuje na to, że w tym zakresie doszło po prostu do
pomyłki, do której Odwołujący sam się przyznał i którą wyjaśnił, a także przedstawił
Zamawiającemu prawidłowy kosztorys, który powinien być przedmiotem analizy
Zamawiającego.
Podkreślenia wymaga fakt, że okoliczność, że w pierwotnych wyjaśnieniach ceny
Odwołującego znalazła się omyłka, wynika również ze sposobu, w jaki Zamawiający
skonstruował skomplikowaną metodę obliczenia cen jednostkowych z uwzględnieniem
wyników aukcji elektronicznej. Niezrozumiałe jest więc, dlaczego, w takiej sytuacji,
wykonawca miałby być pozbawiony możliwości wyjaśnienia sytuacji i sanowania własnego
błędu.
Referując przy tym wprost do przepisów prawa, w pierwszej kolejności wskazać należy, że
zgodnie z art. 223 ust. 1 Pzp: W toku badania i oceny ofert zamawiający może żądać od
wykonawców wyjaśnień dotyczących treści złożonych ofert oraz przedmiotowych środków
dowodowych lub innych składanych dokumentów lub oświadczeń. Niedopuszczalne jest
prowadzenie między zamawiającym a wykonawcą negocjacji dotyczących złożonej oferty
oraz, z uwzględnieniem ust. 2 i art. 187, dokonywanie jakiejkolwiek zmiany w jej treści.
Zgodnie z fundamentalnymi zasadami prawa zamówień publicznych, zakazana jest zmiana
treści oferty po jej otwarciu. Nie jest sporne, że istotne wady w dokumentach zamówienia nie
podlegają „konwalidacji”, niezgodność oferty z SWZ nie może zostać „uzupełniona” czy
„wyjaśniona”. W trybie art. 223 ust.1 Pzp ustawodawca dopuścił dwie sytuacje, w których
zmiana oferty była by dopuszczalna, tj.:
1) stosując art. 223 ust. 2 Pzp dotyczący poprawienia omyłek;
2) na podstawie i w granicach art. 187 Pzp,
ale podkreślenia wymaga to, że w niniejszym stanie faktycznym korekta dokonana przez
Odwołującego nie dotyczyła jego oferty, bowiem ta pozostała niezmienna. Autokorekta
dotyczyła wyłącznie załącznika do wyjaśnień ceny.
Odwołanie się jednak do kwestii możliwości poprawy ofert wykonawców, jaka wynika z Pzp,
jest przy tym o tyle zasadna, że zgodnie z regułami wykładni przepisów prawa oraz
zasadami logiki: wnioskowania „z większego na mniejsze” (a maiore ad minus) – skoro
zgodnie
z powyższymi przepisami Pzp można skorygować ofertę, to tym bardziej można skorygować
wyjaśnienia ceny tej oferty. Tymczasem tego prawa Zamawiający odmówił Odwołującemu,
co najmniej dwukrotnie
– najpierw całkowicie pomijając złożone dodatkowe wyjaśnienia,
a następnie odrzucając ofertę Odwołującego.
Nie ma przy tym znaczenia, dla oceny prawnej analizowanej sytuacji, fakt, że poprawienie
omyłki w wyjaśnieniach ceny zostało dokonane samodzielnie przez Odwołującego, bez
wezwania Zamawiającego. Podobnie jak w przypadku „omyłek” w ofercie, wykonawcy mają
możliwość samodzielnego informowania zamawiającego o błędach w ich ofercie
i wnioskowania o ich korektę, co w praktyce dzieje się bardzo często. Skoro tak, to dlaczego
Odwołujący nie miał możliwości analogicznego notyfikowania swojego błędu i przedłożenia
Zamawiającemu dodatkowego poprawionego załącznika do wyjaśnień ceny w zakresie
branży SRK? Takie działanie jest całkowicie niezrozumiałe i wręcz wypacza ideę wyjaśniania
ceny, która koncentrować się powinna na rzetelnym zbadaniu oferty wykonawcy pod kątem
realności zaoferowanej ceny.
Zdaniem Odwołującego, ewentualne błędy w wyjaśnieniach ceny nie stanowią
wystarczającej przesłanki do odrzucenia oferty na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 8 Pzp, gdyż
próżno szukać w ustawie Pzp podstawy prawnej takiego działania. Dopiero brak złożenia
wyjaśnień lub wyjaśnienia potwierdzające, że cena jest rażąco niska, uzasadniają
odrzucenie oferty. Taka sytuacja w niniejszym Postępowaniu nie występuje.
Zamawiający w informacji o odrzuceniu oferty Odwołującego wskazał, że nie wziął pod
uwagę autokorekty wyjaśnień ceny Odwołującego: „Istotnym jest, że w przedmiotowej
sytuacji Budimex nie został wezwany do doprecyzowania lub uszczegółowienia wyjaśnień z
dnia 14.12.2022 r. W ocenie Zamawiającego dopuszczenie możliwości samoistnego
uzupełniania lub poprawiania wyjaśnień przez Wykonawcę stanowiłoby obejście regulacji art.
224 ust. 6 ustawy Pzp, zgodnie z którą oferta Wykonawcy, który nie udzielił wyjaśnień w
wyznaczonym mu terminie podlega odrzuceniu. Wykonawcy w takiej sytuacji mogliby
bowiem składać niepełne wyjaśnienia w terminie określonym przez zamawiającego, a
później według własnej woli je doprecyzowywać lub uzupełniać. W ten sposób doszłoby do
wieloetapowego składania wyjaśnień ceny przez Wykonawcę niezależnie od działania
Zamawiającego”.
W niniejszej sprawie jest jednak oczywiste, że Odwołujący nie manipulował wyjaśnieniami
ceny
– popełnił ludzki, normalny błąd. Taka manipulacja nie dawałaby przecież
Odwołującemu żadnej korzyści. W tych warunkach odmowa dokonania „autokorekty”
kosztorysu przez Odwołującego wydaje się być działaniem nie tylko nadmiarowym, ale wręcz
nielogicznym.
Odwołujący z daleko posuniętej ostrożności odniósł się do informacji przedstawionej
w zawiadomieniu o odrzuceniu oferty Odwołującego: „Jedynym podwykonawcą, na którego
ofertę wprost wskazał Budimex w wyjaśnieniach ceny branży SRK jest podmiot, który nie
został wskazany w ofercie jako podmiot udostępniający zasoby. Wykonawca nie odniósł się
natomiast wprost do podmiotów udostępniających mu zasoby w zakresie branży SRK –
Alstom ZWUS sp. z o.o. oraz Krakowskich Zakładów Automatyki S.A. Zarówno w
zobowiązaniu Alstom ZWUS sp. z o.o. jak i Krakowskich Zakładów Automatyki S.A.
wskazano, że Wykonawca Budimex S.A. będzie korzystał z zasobów podmiotów je
udostępniających poprzez udział w realizacji zamówienia w formie podwykonawstwa. W
przypadku podmiotu Alstom ZWUS sp. z o.o. wskazano, że podwykonawstwo będzie
polegać na częściowym wykonaniu usług i robót w zakresie branży sterowania ruchem
kolejowym w całym okresie niezbędnym do realizacji zamówienia. Zamawiający ponadto
zwraca uwagę, że zgodnie z art. 118 ust. 4 ustawy Pzp Wykonawca ma mieć rzeczywisty
dostęp do udostępnianych zasobów. Natomiast w orzecznictwie podkreśla się w
szczególności, że udostępnienie zasobów ma mieć charakter realny, co może oznaczać
rzeczywiste wykonanie danej usługi przez podmiot trzeci, w zakresie w jakim udostępnia
zasoby. Uwzględniając powyższe, w przedmiotowej sprawie dla kalkulacji ceny wykonania
branży SRK przez Wykonawcę Budimex S.A. istotna jest wycena podmiotów
udostępniających zasoby, gdyż w przypadku wyboru oferty tego Wykonawcy, będą one
musiały realnie wykonywać część zadań związanych z branżą SRK.”.
Odwołujący wskazał, że z lektury zawiadomienia o odrzuceniu oferty Odwołującego nie
wynika, aby Zamawiający odrzucił ofertę Odwołującego z uwagi na fakt, że ocenił, iż
Odwołujący nie zapewnił rzeczywistego dostępu do zasobów podmiotów udostępniających
zasoby. Odwołujący podkreśla jednak, że kwestia ta nie powinna być rozstrzygana na etapie
wyjaśnień ceny, a w zupełnie innych trybach, jeżeli faktycznie Zamawiający miał co do tego
jakiekolwiek wątpliwości. Wyłącznie z ostrożności Odwołujący wskazuje, że Odwołującemu
przysługiwać powinno prawo do zastąpienia takiego podmiotu innym podmiotem lub
podmiotami albo wykazania, że samodzielnie spełnia warunki udziału w postępowaniu.
Kwestia realności udostępnienia potencjału jest więc kwestią zupełnie irrelewantną z punktu
widzenia oceny wyjaśnień ceny, jakie złożył Odwołujący w tym Postępowaniu.
Niemniej jednak, w celu rozwiania wątpliwości wskazać należy, że oferta podwykonawcy
odnosząca się do branży SRK złożona z wyjaśnieniami ceny w żaden sposób nie wyklucza
udziału w realizacji zamówienia podmiotów, na których zasoby powołał się Odwołujący. Poza
tym oferta ta dotyczy wyraźnie Opcji 1 i Opcji 2, a nie Części B. Jak to już było powiedziane
na wstępie, okoliczność, że Odwołujący nie załączył do wyjaśnień ceny oferty podmiotu,
który udostępnia zasoby, absolutnie nie oznacza, że podmiot ten nie będzie brał udziału w
realizacji zamówienia. Niezłożenie oferty wraz z wyjaśnieniami ceny wynikało przede
wszystkim z tego, że Zamawiający nie wnioskował o to w swoim wezwaniu, koncentrując się
wyłącznie na kalkulacji. Ten wymóg został z kolei bezsprzecznie spełniony przez
Odwołującego.
Podkreślenia wymaga, że z punktu widzenia oceny rynkowości oferty Odwołującego
niezłożenie wraz z wyjaśnieniami ceny ofert podwykonawców nie miało żadnego znaczenia,
bowiem rynkowość ceny wykonawca wykazał za pomocą innych dowodów.
V. Zaniechanie wezwania Odwołującego do przedłożenia dodatkowych wyjaśnień
(uzasadnienie zarzutu nr 5 z petitum odwołania)
Z ostrożności, niezależnie od tego, że w ocenie Odwołującego wykazał on już, że
zaoferowana przez niego wycena w zakresie branży SRK opiewała na realne i rynkowe
ceny, to Odwołujący stał na stanowisku, że argumenty, które Zamawiający zawarł w
informacji o odrzuceniu oferty Odwołującego, mogły i powinny być przedmiotem dalszych
wyjaśnień, jeżeli określone kwestie rzeczywiście budzą wątpliwości Zamawiającego.
Odwołujący wskazał, że nie powielił w tym miejscu argumentów podniesionych w
poprzednim punkcie odwołania, które odnoszą się również do niniejszego zarzutu. W tym
miejscu zwraca jedynie uwagę, że możliwość wezwania wykonawcy do udzielenia
dodatkowych
wyjaśnień
w zakresie ceny nie jest zresztą kwestionowana w orzecznictwie. Na przykład w wyroku z
dnia 6 listopada 2017 r. Izba wskazała, że: „ponowne wezwanie wykonawcy w ww. zakresie
winno być wystosowane w sytuacji, gdy złożone przez wykonawcę wyjaśnienia i dowody na
pierwsze wezwanie zamawiającego zrodziły po stronie zamawiającego dalsze wątpliwości,
które wymagałyby dodatkowego wyjaśnienia czy uszczegółowienia.” (zob. wyrok Krajowej
Izby Odwoławczej z dnia 6 listopada 2017 r., sygn. akt: KIO 2212/17, LEX nr 2409096).
Te wątpliwości bezsprzecznie zrodziły się po stronie Zamawiającego wobec rozbieżności,
które dostrzegł również sam Zamawiający. W piśmie z 21 sierpnia 2023 r. Zamawiający
wskazywał, że: „kalkulacja Wykonawcy wskazuje na wyższą kwotę niż rzeczywiście
zaoferowana, to pojawia się wątpliwość czy cena zaoferowana w trakcie aukcji elektronicznej
nie jest zaniżona”. Wątpliwości po stronie Zamawiającego pojawiły się więc dopiero po
analizie kalkulacji złożonej wraz z wyjaśnieniami (kalkulacji obarczonej błędem, który został
następczo skorygowany samodzielnie przez Odwołującego), stąd wydaje się, że jest to
typowa sytuacja, w której Zamawiający wzywa wykonawcę do dodatkowych wyjaśnień celem
wyjaśnienia zidentyfikowanych rozbieżności. Tymczasem w niniejszym stanie faktycznym
mamy do czynienia z sytuacją, gdzie z jednej strony Zamawiający neguje możliwość
dokonania „autokorekty” wyjaśnień ceny przez samego Odwołującego i nie bierze pod
uwagę właściwych kalkulacji, a z drugiej strony, nie kieruje wobec Odwołującego wezwania o
udzielenie dodatkowych wyjaśnień w sytuacji, gdy niewątpliwie pewne kwestie budziły
wątpliwości Zamawiającego.
Podobnie wygląda kwestia dotycząca ofert podwykonawców – skoro Zamawiający nie
wnioskował w swoim wezwaniu o przedłożenie ofert, a mimo to ich brak zrodził kolejne
pytania po stronie wykonawcy, to właśnie w tym zakresie Zamawiający powinien był zwrócić
się do wykonawcy o przedłożenie dodatkowych wyjaśnień lub wprost o przedłożenie ofert
podwykonawców. Tym bardziej, że powzięte wątpliwości po stronie Zamawiającego
doprowadziły ostatecznie do odrzucenia oferty Odwołującego, a więc zastosowano
najbardziej dolegliwą z przewidzianych przepisami Pzp sankcji.
Odwołujący nie ukrywał swojego zdziwienia, że w tym zakresie Zamawiający zaniechał
stosownego wezwania, gdy tymczasem Odwołujący wielokrotnie widział sięganie po to
narzędzie przez Zamawiającego w analogicznych sytuacjach w toku innych postępowań o
udzielenie zamówienia publicznego. Tytułem przykładu Odwołujący odwołał się do sytuacji,
która miała miejsce w postępowaniu pod nazwą:
1) Roboty
budowlane dla zadania inwestycyjnego „Budowa tunelu drogowego w km 21,050
linii kolejowej nr 2 Warszawa Zachodnia
– Terespol na skrzyżowaniu z drogą powiatową nr
2284W w mieście Sulejówek”;
2) Roboty budowlane na linii kolejowej nr 229 odc. Glincz
– Kartuzy realizowane w ramach
projektu „Prace na alternatywnym ciągu transportowym Bydgoszcz – Trójmiasto” - Odcinek
D.
Fakt, że mimo wszystko Zamawiający nie zdecydował się na wezwanie Odwołującego do
przedłożenia dodatkowych wyjaśnień i odrzucił jego ofertę z uwagi na zaoferowanie rażąco
niskiej ceny w stosunku do przedmiotu zamówienia, przy jednoczesnym wyborze oferty
wykonawcy, który zaoferował cenę znacznie niższą, świadczy o wadliwości jego działania
i wypaczeniu ratio legis badania ceny rażąco niskiej, o którym mowa w art. 224 Pzp.
W odpowiedzi na odwołalnie Zamawiający w piśmie z dnia 13 września 2023 r. poinformował
o uwzględnieniu Odwołania w zakresie zarzutu nr 1, 2 i 3, wniósł o oddalenie Odwołania
w pozostałej części tj. w zakresie zarzutu nr 4 i 5 oraz o obciążenie kosztami postępowania
odwoławczego Odwołującego.
W uzasadnieniu pisma Zamawiający wskazał, że na podstawie art. 522 ust. 1 ustawy Pzp
uwzględnia Odwołanie w zakresie zarzutów nr 1, 2 i 3 Odwołania, w ramach których
zarzucono naruszenie:
a) art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. a) Pzp w zw. z art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp w zw. z art. 57 ust. 4
lit. a) w zw. z art. 18 ust. 2 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia
26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WE
(dalej jako „Dyrektywa 2014/24”) w zw. z art. 16 pkt 1 Pzp poprzez jego niezastosowanie i
zaniechanie odrzucenia oferty Intercor-
Stecol w sytuacji, gdy wobec członka Konsorcjum
Intercor
– Stecol, tj. spółki Stecol Corporation (dalej jako „Stecol”) zostały wydane ostateczne
decyzje administracyjne o naruszeniu przez tego wykonawcę obowiązków wynikających z
prawa ochrony środowiska oraz prawa pracy, którymi to decyzjami wymierzono na Stecol
kary pieniężne;
b) art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. a) Pzp w zw. z art. 109 ust. 1 pkt 8 Pzp w zw. z art. 109 ust. 1 pkt 2
lit. c) Pzp w zw. z art. 16 pkt 1 Pzp poprzez jego niezastosowanie i zaniechanie odrzucenia
oferty Intercor-
Stecol w sytuacji, gdy wykonawca ten, w wyniku zamierzonego działania lub
rażącego niedbalstwa, wprowadził Zamawiającego w błąd przy przedstawianiu informacji, że
nie podlega wykluczeniu z Postępowania, tj. zataił informację, że wobec Stecol zostały
wydane ostateczne decyzje administracyjne o naruszeniu przez tego wykonawcę
obowiązków wynikających z prawa ochrony środowiska oraz prawa pracy, którymi to
decyzjami wymierzono na Stecol kary pieniężne, co miało istotny wpływ na decyzje
podejmowane przez Zamawiającego w Postępowaniu;
c) art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. a) Pzp w zw. z art. 109 ust. 1 pkt 10 Pzp w zw. z art. 109 ust. 1 pkt
2 lit. c) Pzp w zw. z art. 16 pkt 1 Pzp poprzez jego niezastosowanie i zaniechanie odrzucenia
oferty Intercor-
Stecol w sytuacji, gdy wykonawca ten, w wyniku lekkomyślności lub
niedbalstwa przedstawił Zamawiającemu informacje wprowadzające w błąd w zakresie
odnoszącym się do podstaw wykluczenia Stecol z Postępowania w oparciu o przepis art. 109
ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp, co miało istotny wpływ na decyzje podejmowane przez
Zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia.
Zamawiający podkreślił, że możliwość częściowego uwzględnienia Odwołania potwierdza
doktryna prawa:
Uwzględnienie odwołania stanowi czynność prawną zamawiającego mającą
na celu całkowite lub częściowe zakończenie sporu. Jest to czynność dyspozytywna, jej
dokonanie zależy wyłącznie od dokonanej przez zamawiającego oceny zasadności
stawianych w odwołaniu zarzutów. Zamawiający, wedle własnej oceny, może dokonać
uwzględnienia odwołania w całości lub w części. Ustawodawca nie wprowadził żadnej cezury
czasowej na dokonanie przez zamawiającego czynności uwzględnienia odwołania. (P.
Wójcik [w:] A. Gawrońska-Baran, E. Wiktorowska, A. Wiktorowski, P. Wójcik, Prawo
zamówień publicznych. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2023, art. 522).
W pozostałym zakresie Zamawiający wniósł o oddalenie Odwołania, gdyż zarzut drugi jest
całkowicie bezzasadny. Odwołujący w jego ramach zarzucił Zamawiającemu, że naruszył
art. 226 ust. 1 pkt 8 Pzp w zw. z art. 224 ust. 5 i 6 Pzp w zw. art. 16 pkt 1 Pzp w zw. z art.
253 ust. 1 Pzp poprzez odrzucenie oferty Odwołującego w związku z niezasadnym
przyjęciem, że oferta Odwołującego zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu
zamówienia, wobec niezasadnego przyjęcia przez Zamawiającego, że Odwołujący nie obalił
domniemania rażąco niskiej ceny w zakresie dotyczącym branży SRK, jak również że
złożone przez Odwołującego wyjaśnienia z dnia 14 grudnia 2022 r. i wyjaśnienia z 5 stycznia
2023 r. nie uzasadniają zaoferowanej ceny za wykonanie branży SRK i nie potwierdzają, że
Odwołujący uwzględnił w swojej wycenie wszystkie koszty związane z wykonaniem prac tej
branży, w tym kosztów związanych z powierzeniem wykonania części prac podmiotom
udostępniającym zasoby, gdy tymczasem Odwołujący udzielił Zamawiającemu
szczegółowych
wyjaśnień
w zakresie wyceny branży SRK, przedłożył Zamawiającemu dowody potwierdzające
zasadność i realność zaoferowanej ceny, w tym w szczególności szczegółową kalkulację
prac branży SRK, a tym samym zadośćuczynił wezwaniu Zamawiającego.
Zgodnie z art. 224 ust. 1 oraz ust. 5 - 6 ustawy Pzp:
„1. Jeżeli zaoferowana cena lub koszt, lub ich istotne części składowe, wydają się rażąco
niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia lub budzą wątpliwości zamawiającego co do
możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi w
dokumentach zamówienia lub wynikającymi z odrębnych przepisów, zamawiający żąda od
wykonawcy wyjaśnień, w tym złożenia dowodów w zakresie wyliczenia ceny lub kosztu, lub
ich istotnych części składowych. […]
Obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny lub kosztu spoczywa na
wykonawcy.
Odrzuceniu, jako oferta z rażąco niską ceną lub kosztem, podlega oferta
wykonawcy, który nie udzielił wyjaśnień w wyznaczonym terminie, lub jeżeli złożone
wyjaśnienia wraz z dowodami nie uzasadniają podanej w ofercie ceny lub kosztu.
Uwzględniając treść przywołanych przepisów, w przypadku skierowania przez
Zamawiającego wezwania do wyjaśnień istotnej części składowej ceny, to na wykonawcy
ciąży obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny lub kosztu.
Jednocześnie w przypadku niewywiązania się przez wykonawcę z tego obowiązku, jego
oferta podlega odrzuceniu, przy czym może do tego dojść zarówno w sytuacji, w której
wykonawca w ogóle nie przedłożył wyjaśnień, jak również jeżeli jego wyjaśnienia wraz z
dowodami
nie
uzasadniają
podanej
w ofercie ceny.
W zakresie stosowania wymogów dotyczących wyjaśnień wykonawcy w zakresie ceny oferty
lub kosztu, lub ich istotnych części składowych, warto przywołać poglądy upowszechnione
w orzecznictwie Krajowej Izby Odwoławczej, a mające istotne znaczenia dla niniejszej
sprawy:
„Złożone przez wykonawcę wyjaśnienia w zakresie ceny oferty lub kosztu, lub ich istotnych
części składowych, winny być konkretne, wyczerpujące i rozwiewające wątpliwości
zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z
wymaganiami określonymi w specyfikacji lub wynikającymi z odrębnych przepisów.
Wykonawca zobowiązany jest wyjaśnić w sposób szczegółowy i konkretny, że zaoferowana
cena gwarantuje należytą realizację całego zamówienia. To na wykonawcy ciąży obowiązek
wykazania, jakie obiektywne czynniki pozwoliły mu na obniżenie ceny oferty oraz w jakim
stopniu dzięki tym czynnikom cena oferty została obniżona. Wyjaśnienia złożone przez
wykonawcę powinny poparte być stosownymi dowodami.” (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej
z dnia 9 marca 2023 r., sygn. akt. KIO 490/23).
„Jeśli zamawiający wzywa wykonawcę do złożenia wyjaśnień, żądając jednocześnie aby ten
przedstawił szczegółową kalkulację kosztów oraz złożył dowody na jej poparcie to jego
obowiązkiem, jako profesjonalisty biorącego udział w przetargu, jest zadośćuczynienie temu
wezwaniu. Brak staranności w tym zakresie tj. składanie wyjaśnień ogólnych, nie popartych
dowodami powoduje, że wykonawcy ponoszą negatywne skutki niewykazania zasadności
swoich twierdzeń. Wykonawca zobligowany do złożenia wyjaśnień ma obowiązek podać
zamawiającemu okoliczności uzasadniające obniżenie ceny w stosunku do przedmiotu
zamówienia lub też innych czynników, do których odnosi się wezwanie.” (wyrok Krajowej
Izby Odwoławczej z dnia 28 czerwca 2021 r., sygn. akt. KIO 1197/21)
Uwzględniając powyższe stanowisko, Odwołujący ponosi odpowiedzialność za swój brak
staranności w zakresie złożenia wyjaśnień ogólnych, nie popartych dowodami.
Odwołujący w wyjaśnieniach z dnia 14 grudnia 2022 r. wskazał:
„Zgodnie z prośbą Zamawiającego w załączniku nr 1 Wykonawca przekazuje szczegółowe
rozbicia każdej pozycji Rozbicia Ceny Ofertowej Części 8.1 Urządzenia automatyki kolejowej
(SRK) kalkulację poszczególnych elementów oferty mających wpływ na wysokość wyliczenia
ceny branży SRK mającej na celu wykazanie Zamawiającemu, że w zaoferowanej cenie
rzeczywiście zostały uwzględnione wszystkie elementy niezbędne do należytego wykonania
zamówienia.
Za postawę dla załączonej kalkulacji przyjęto RCO zawarte w TOM IV SIWZ, LOT A – na
odcinku Katowice Szopienice Płd. – Katowice – Katowice Piotrowice 11. Część A –
Urządzenia automatyki kolejowej (SRK) wraz z utrzymaniem podziału i stopnia
szczegółowości zdefiniowanego przez Zamawiającego.
Powyższe RCO zostało rozbudowane przez Personel Wykonawcy zgodnie z najlepszą
wiedzą i doświadczeniem, w oparciu o założenia Zamawiającego (1-2), skutkiem czego
pozycje ryczałtowe zyskały rozbicie na kolejne elementy składowe RCO, umożliwiające
Wykonawcy porównanie ofert poszczególnych Producentów i Dostawców (3-4) i dokonanie
właściwego wyboru.”
Zamawiający wskazał, że po przeprowadzeniu drugiej aukcji elektronicznej w dniu 9
września 2022 r. dokonał przeliczenia poszczególnych składników oferty Odwołującego
uwzględniając współczynnik upustu cenowego. W wyniku tego działania obliczono, że w
ofercie Budimex cena branży SRK po postąpieniach z drugiej aukcji wynosi 203 767 692,76
zł netto.
Mając powyższe na uwadze, w przedmiotowej sytuacji zaszła rozbieżność pomiędzy ceną
wskazaną w kalkulacji Odwołującego przekazanej wraz z wyjaśnieniami z 14 grudnia 2022 r.
oraz kwotą wynikająca z postąpień Odwołującego w toku aukcji, jako ostateczna wartość
składnika oferty – branży SRK. Odwołujący w wyjaśnieniach z dnia 14 grudnia 2022 r.
przedstawił kalkulację dotyczącą wyliczenia ceny branży SRK w ofercie wynoszącą 222 694
531,84 zł netto. Natomiast w wyjaśnieniach przesłanych w dniu 5 stycznia 2023 r., całkowity
koszt kalkulacji ceny branży SRK wyniósł 203 767 694,12 zł netto, a więc o 18 926 837,72 zł
niższy niż początkowo deklarował Odwołujący.
Zamawiający wskazał również, że Odwołujący w dniu 5 stycznia 2023 r. przekazał
Zamawiającemu kolejne pisma w sprawie, w których poinformował, że:
„w trakcie przeprowadzonej wewnętrznej kontroli w ramach organizacji Wykonawcy w kwestii
prawidłowości złożonych wyjaśnień przekazanych Zamawiającemu w dniu 14.12.2022 r.
odkryliśmy, że w czasie przygotowywania wyjaśnień doszło do popełnienia przez pracownika
przygotowującego wyjaśnienia oczywistej omyłki rachunkowej, o której mowa w art. 223 ust.
2 pkt 2) ustawy Pzp, wynikającej z przyjęcia w kalkulacji nieprawidłowego (nieaktualnego)
współczynnika ryzyka.
W treści złożonych wyjaśnień doszło bowiem do niezamierzonego popełnienia przez
Wykonawcę oczywistej omyłki rachunkowej polegającej na omyłkowym przyjęciu
współczynnika określonego w celu oceny ryzyka własnego Wykonawcy związanego
z udziałem w aukcji elektronicznej. W ramach formularza złożonego wraz z wyjaśnieniami
z 14.12.2022 r. Wykonawca omyłkowo jako wyjściowy podał współczynnik ryzyka
przewidziany w ramach pierwotnie złożonej oferty, zamiast współczynnika, który powinien
prawidłowo zostać przyjęty w kalkulacji właściwej w etapie po aukcji elektronicznej.
Współczynnik ten (określający ryzyko wkalkulowane w przypadku odbywania się aukcji
elektronicznej, dotyczące kontraktów SRK) powinien zostać odjęty od ceny całkowitej, co
przy składaniu wyjaśnień z dnia 14.12.2022 r. niestety nie miało miejsca.”
Zamawiający podkreślił, że w przedmiotowej sytuacji Odwołujący nie został wezwany do
doprecyzowania lub uszczegółowienia wyjaśnień z dnia 14 grudnia 2022 r.
Zamawiający w Informacji o odrzuceniu oferty wskazał, że: „Mając powyższe na uwadze,
w przedmiotowej sytuacji zachodzi rozbieżność pomiędzy ceną wskazaną w kalkulacji
Wykonawcy Budimex S.A. przekazanej wraz z wyjaśnieniami oraz kwotą wyliczoną przez
Zamawiającego jako ostateczna wartość składnika oferty – branży SRK. Kalkulacja
przedstawiona przez Wykonawcę budzi daleko idące wątpliwości co do realności ceny
w zakresie branży SRK wynikającej z przeprowadzonej aukcji. Ocena wyjaśnień Wykonawcy
Budimex S.A. pod kątem obalenia domniemania rażąco niskiej ceny zaoferowanej za
wykonanie branży SRK musi być przeprowadzona przede wszystkim z uwzględnieniem
przedstawionej kalkulacji. Ta natomiast nie uzasadnia wartości ustalonej po przeliczeniach
ceny zaproponowanej przez Wykonawcę w czasie aukcji.(…) Istotnym jest, że
w przedmiotowej sytuacji Budimex nie został wezwany do doprecyzowania lub
uszczegółowienia wyjaśnień z dnia 14.12.2022 r. W ocenie Zamawiającego dopuszczenie
możliwości samoistnego uzupełniania lub poprawiania wyjaśnień przez Wykonawcę
stanowiłoby obejście regulacji art. 224 ust. 6 ustawy Pzp, zgodnie z którą oferta Wykonawcy,
który nie udzielił wyjaśnień w wyznaczonym mu terminie podlega odrzuceniu. Wykonawcy
w takiej sytuacji mogliby bowiem składać niepełne wyjaśnienia w terminie określonym przez
zamawiającego, a później według własnej woli je doprecyzowywać lub uzupełniać. W ten
sposób doszłoby do wieloetapowego składania wyjaśnień ceny przez Wykonawcę
niezależnie od działania Zamawiającego.”
Zamawiający podkreślił, że Odwołujący w skorygowanym kosztorysie nie przedstawił
dodatkowych pozycji kosztowych,
ale podał całkowicie nowe informacje poprzez wskazanie
nowych wartości w poszczególnych pozycjach w kalkulacji ceny branży SRK.
Wobec powyższego, nieprawdziwe są twierdzenia Odwołującego, że Zamawiający: „nie
podał okoliczności, które mogłyby stanowić podstawę do odrzucenia oferty Odwołującego.
Nie wskazał żadnej wątpliwości co do realności ceny Odwołującego w stosunku do
przedmiotu zamówienia o czym stanowi przepis art. 226 ust. 1 pkt. 8 Pzp, stanowiący
podstawę do odrzucenia oferty Odwołującego.”
Natomiast jak podkreśla się w orzecznictwie Krajowej Izby Odwoławczej prowadzenie
wyjaśnień wieloetapowo nie jest obowiązkiem zamawiającego i nie może mu być narzucane:
„Na wykonawcy spoczywa ciężar dowodu, ze zaoferowana cena nie jest ceną rażąco niską.
Co do zasady, wyjaśnienia powinny obejmować informacje i dowody pozwalające na
dokonanie oceny przez zamawiającego badanej ceny. Nie można wykluczyć jednak sytuacji,
gdy złożone wyjaśnienia, a zatem zawarte w wyjaśnieniach informacje nie są jasne,
oczywiste i wymagają dalszego doprecyzowania lub wyjaśnienia. Wówczas zamawiający
powinien umożliwić wykonawcy dalsze wyjaśnienie powstałych wątpliwości. W tym zakresie
wezwanie do wyjaśnień powinno być ponowione, gdyż odrzucając ofertę zamawiający musi
mieć pewność, że nie jest możliwe zrealizowanie zamówienia za zaoferowaną cenę.
Wyłącznie wątpliwości zamawiającego powstałe po złożeniu przez wykonawcę wyjaśnień
oraz dowodów na ich poparcie, uzasadniają dalsze wyjaśnienia. Nie oznacza to jednak, że
zamawiający ma obowiązek prowadzić wyjaśnienia dotyczące elementów oferty mających
wpływ na wysokość ceny wieloetapowo w sytuacji, gdy wyjaśnienia zawierają istotne braki w
zakresie uwzględnienia wszystkich elementów kosztów realizacji zamówienia lub gdy z
informacji uzyskanych przez zamawiającego wynika, że przyjęte przez wykonawcę koszty
(ceny jednostkowe) nie znajdują odzwierciedlenia na rynku. Uzupełnianie i korygowanie tych
kosztów w ramach "wieloetapowych" wyjaśnień naruszałoby zasadę uczciwej konkurencji i
równego traktowania wykonawców (Wyrok KIO z 28 kwietnia 2016 r., sygn. akt KIO 559/16).”
17. Odnosząc się do twierdzeń Odwołującego, że kalkulacja jest obarczona błędem, który
wymaga tylko „autokorekty” Zamawiający podkreśla, że zgodnie z art. 223 ust. 2 pkt 2
ustawy Pzp:
„Zamawiający poprawia w ofercie:
1) oczywiste omyłki pisarskie,
2) oczywiste omyłki rachunkowe, z uwzględnieniem konsekwencji rachunkowych
dokonanych poprawek,
3) inne omyłki polegające na niezgodności oferty z dokumentami zamówienia,
niepowodujące istotnych zmian w treści oferty - niezwłocznie zawiadamiając o tym
wykonawcę, którego oferta została poprawiona.”
W opinii Zamawiającego omyłka zaistniała w przedmiotowej sprawie nie może być
traktowana jako oczywista omyłka rachunkowa, przede wszystkim ze względu na brak
możliwości jej samodzielnej poprawy przez Zamawiającego. Jak wskazuje się w doktrynie
prawa w zakresie oczywistych omyłek rachunkowych:
„Stwierdzenie omyłki może mieć miejsce w sytuacji, w której przebieg działania
matematycznego może być prześledzony na podstawie reguł rządzących tym działaniem,
wynikających ze sposobu obliczenia ceny oferty, zgodnie z którymi możliwe jest stwierdzenie
błędu w jego wykonaniu. Oczywistą omyłkę rachunkową stanowi błąd w obliczeniach
popełniony przez wykonawcę, który da się poprawić wyłącznie w jeden sposób, niebudzący
żadnych wątpliwości. W praktyce oczywista omyłka rachunkowa polega na błędnym
zsumowaniu, odjęciu, pomnożeniu lub podzieleniu poszczególnych pozycji.”
Przede wszystkim należy podkreślić, że Zamawiający nie posiadał wiedzy o tym, w jaki
sposób miałby poprawić kalkulację ceny branży SRK przedstawioną przez Odwołującego.
Jak wskazał sam Odwołujący, w obliczeniach wzięto pod uwagę niewłaściwy współczynnik
dot. oceny ryzyka własnego wykonawcy związanego z udziałem w aukcji elektronicznej.
Zamawiający nie tylko nie mógł wiedzieć o takiej okoliczności ale również nie był w stanie
poprawić
kalkulacji
w sposób odpowiadający intencji Odwołującego, gdyż omyłka nie wynikała z błędnych
działań matematycznych.
Powyższy pogląd jest zgodny z orzeczeniem Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 18 kwietnia
2019 r. sygn. akt KIO 605/19:
„Zgodzić również należało się, że omyłką rachunkową jest omyłka wynikająca z błędnej
operacji na liczbach a
stwierdzenie jej jest możliwe na podstawie prześledzonego działania
matematycznego. W ocenie Izby w żaden sposób nie można w tej sprawie uznać, że mamy
do czynienia z omyłką rachunkową, gdyż niemożliwe jest prześledzenie przebiegu działania
matematycznego. Trudno zgodzić się, że niezgodność, która pojawiła się w ofercie
Odwołującego zakwalifikować można jako "oczywistą omyłkę".
Mając powyższe na uwadze, zdaniem omyłka pracownika Odwołującego, o której mowa
w wyjaśnieniach wykonawcy z 5 stycznia 2023 r. nie wpisuje się w dyspozycję art. 223 ust.
2 pkt 2 ustawy Pzp, gdyż nie ma charakteru oczywistej omyłki rachunkowej.
Jednocześnie Zamawiający wskazuje, że modyfikacja wartości konkretnych pozycji kalkulacji
Odwołującego z pewnością jest zmianą istotną, z tego powodu jej poprawienie nie było
możliwe również na podstawie art. 223 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp. Modyfikacja kalkulacji,
zgodnie z skorygowaną kalkulacją Odwołującego opiewała bowiem na niemal 19 milionów
złotych. Jak wskazuje orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej:
Natomiast art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy Prawo zamówień publicznych w opisie przesłanek
pozwalających na jego poprawienie nie wskazuje na "oczywistość" omyłki, lecz na jej
"nieistotność" dla treści oferty, tj. stosunkowo niewielki zakres zmiany (jakkolwiek w praktyce
również takie omyłki często bywają oczywiste, jeśli chodzi o powód ich zaistnienia i sposób
poprawienia). (Uchwała KIO z 19.03.2019 r., sygn. akt KIO/KU 16/19).
Jednocześnie w opinii Zamawiającego poprawy kalkulacji cenowej nie można uznać za inną
omyłkę z art. 223 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp, gdyż Zamawiający po otrzymaniu wyjaśnień
z 14 grudnia 2022 r. nie miał wiedzy, że załączona jako załącznik kalkulacja nie uwzględnia
określonego współczynnika ryzyka. Tym samym w momencie badania wyjaśnień
Zamawiający nie mógł zakładać, że Odwołujący przedstawił nieprawidłową kalkulację.
Jednocześnie raz jeszcze warto podkreślić, że nawet gdyby Zamawiający taką wiedzę
posiadał, to i tak nie mógł samodzielnie poprawić omyłki.
Orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej wskazuje na konieczność badania przez
Zamawiającego na podstawie wyjaśnień wykonawcy czy zaoferowana cena pozwala na
pokrycie kosztów realizacji zamówienia oraz uzyskania zysku. Tak chociażby w wyroku z
dnia 29 grudnia 2020 r. sygn. akt KIO 3214/20 Krajowa Izba Odwoławcza stwierdziła, że:
„Nie zasługuje na akceptację stanowisko Zamawiającego, zgodnie z którym nie jest jego rolą
dociekanie takich okoliczności, jak wysokość zysku wykonawcy, czy posiadanie środków na
utrzymanie biura. Wręcz przeciwnie, Zamawiający na podstawie wyjaśnień złożonych przez
wykonawcę powinien powziąć wiedzę, czy cena oferty pozwala na pokrycie kosztów oraz
osiągnięcie zysku, jakiej wielkości zysk jest zakładany, a także czy wykonawca skalkulował
w cenie wszystkie koszty (w tym w jaki sposób przypisał koszty ogólne przedsiębiorstwa dla
potrzeb przedmiotowego zadania) i czy zaoferowana cena pokrywa te koszty.”
Zgodnie z pkt. 12.7 IDW: „Wykonawca musi dołączyć do oferty wypełnione Rozbicie Ceny
Ofertowej („RCO”). Wykonawca musi wycenić wszystkie pozycje Rozbicia Ceny Ofertowej,
gdzie zarówno ceny jednostkowe, jak i cena za daną pozycję jest podana z matematycznym
zaokrągleniem do dwóch miejsc po przecinku i jest różna od zera.”
Natomiast zgodnie z pkt.12.7 IDW: „Każda pozycja RCO powinna zostać wyceniona zgodnie
z zakresem w niej opisanym. Nie dopuszcza się wliczania kosztów wykonania jakiejkolwiek
pozycji RCO w inną pozycję RCO.”
Biorąc pod uwagę, że branża SRK jest jedynie częścią przedmiotu zamówienia, przy
wyjaśnieniach ceny w tym zakresie wykonawcy nie muszą zawsze osiągać zysku, gdyż
mogą wskazywać, że osiągną go w ramach innych pozycji rozbicia ceny oferty. Niemniej
jednak, Zamawiający musi badać czy wyjaśnienia potwierdzają, że wykonawca skalkulował
w zaoferowanej cenie wszystkie koszty i czy są one pokryte tak, aby w oparciu o ofertę
możliwa była realizacja zamówienia, w szczególności, gdy zgodnie z powyższymi
wymaganiami Zamawiającego nie dopuszcza się wliczania kosztów wykonania jakiejkolwiek
pozycji
RCO
w inną pozycję RCO.
Wykonawca w ramach niniejszego Postępowania nie może pokryć niedoboru wyceny branży
SRK z wynagrodzenia, które miałby uzyskać z realizacji pozostałej części zamówienia.
W przedmiotowej sprawie rozbieżność pomiędzy ceną wskazaną w pierwotnej kalkulacji
Odwołującego, a ceną zaoferowaną przez tego wykonawcę po przeliczeniu postąpień z
drugiej
aukcji nie pozwala
ła na przyjęcie, że zaoferowana cena zawiera wszystkie elementy
niezbędne do należytego wykonania branży SRK pomimo takiej deklaracji wykonawcy.
Zgodnie z poglądem przyjętym w doktrynie:
„Pojęcie istotności części składowej ceny lub kosztu należy interpretować m.in. przez
odniesienie się do istotności części przedmiotu zamówienia, przynależnej danej części
składowej ceny lub kosztu. Przykładowo jeżeli określone prace w ramach realizacji
zamówienia mają dla zamawiającego istotne znaczenie, to powinien on mieć prawo
zbadania, czy za prace te wykonawca oferuje cenę, która nie została przez niego rażąco
zaniżona. Istotnymi częściami składowymi ceny lub kosztu będą te części składowe, które ze
względu na ich wartość, a także wielkość lub rozmiar, a tym samym znaczący udział w
całości zamówienia, mają wpływ na wykonanie zamówienia.
W orzecznictwie KIO podkreśla się, że istotne są te elementy, których wartościowy udział
w przedmiocie zamówienia jest znaczny lub od których – ze względu na ich merytoryczne
znaczenie
– zależy osiągnięcie zasadniczych celów, dla których zamówienie jest udzielane.
Chodzi więc o elementy istotne pod względem wartościowym lub merytorycznym, mogące
zaważyć na powodzeniu zamówienia jako całości.” (A. Gawrońska-Baran [w:] E.
Wiktorowska, A. Wiktorowski, P. Wójcik, A. Gawrońska-Baran, Prawo zamówień
publicznych. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2022, art. 224).
Wobec powyższego nieprawidłowe jest twierdzenie Odwołującego, że „Zamawiający
w przetargu o wartości prawie 4 miliardów złotych brutto odrzucił ofertę Odwołującego
wyłącznie na podstawie nieuzasadnionych wątpliwości co do zakresu zamówienia (branży
SRK) o wartości ok. 6,5 % powyższej kwoty.”
Zgodnie z przepisem art. 224 ustawy Pzp Zamawiający żąda od wykonawcy wyjaśnień, w
tym złożenia dowodów w zakresie wyliczenia ceny lub kosztu lub ich istotnych części
składowych.
Zamawiający podtrzymał swoje stanowisko wskazane w Informacji o odrzuceniu oferty:
„Jedynym podwykonawcą, na którego ofertę wprost wskazał Budimex w wyjaśnieniach ceny
branży SRK jest podmiot, który nie został wskazany w ofercie jako podmiot udostępniający
zasoby. Wykonawca nie odniósł się natomiast wprost do podmiotów udostępniających mu
zasoby w zakresie branży SRK – Alstom ZWUS sp. z o.o. oraz Krakowskich Zakładów
Automatyki S.A. Zarówno w zobowiązaniu Alstom ZWUS sp. z o.o. jak i Krakowskich
Zakładów Automatyki S.A. wskazano, że Wykonawca Budimex S.A. będzie korzystał z
zasobów podmiotów je udostępniających poprzez udział w realizacji zamówienia w formie
podwykonawstwa.
W przypadku podmiotu Alstom ZWUS sp. z o.o. wskazano, że podwykonawstwo będzie
polegać na częściowym wykonaniu usług i robót w zakresie branży sterowania ruchem
kolejowym w całym okresie niezbędnym do realizacji zamówienia. Zamawiający ponadto
zwrócił uwagę, że zgodnie z art. 118 ust. 4 ustawy Pzp Wykonawca ma mieć rzeczywisty
dostęp do udostępnianych zasobów. Natomiast w orzecznictwie podkreśla się
w szczególności, że udostępnienie zasobów ma mieć charakter realny, co może oznaczać
rzeczywiste wykonanie danej usługi przez podmiot trzeci, w zakresie w jakim udostępnia
zasoby.
Uwzględniając powyższe, w przedmiotowej sprawie dla kalkulacji ceny wykonania branży
SRK
przez Wykonawcę Budimex S.A. istotna jest wycena podmiotów udostępniających zasoby,
gdyż w przypadku wyboru oferty tego Wykonawcy, będą one musiały realnie wykonywać
część zadań związanych z branżą SRK. W takiej sytuacji wątpliwości budzi, że Wykonawca
nie przedłożył dowodów w postaci ofert tych podmiotów, a przedstawił jedynie ofertę
podmiotu, który nie został zgłoszony w ofercie Wykonawcy ani jako podmiot udostępniający
zasoby, ani jako podwykonawca.
W zaistniałym stanie faktycznym dla całościowego i rzetelnego wykazania, że zaoferowana
przez Budimex cena za wykonanie branży SRK nie jest rażąca niska, Wykonawca powinien
był przedstawić dowody dotyczące kalkulacji ceny podmiotów udostępniających zasoby,
które mają być zaangażowane w realizacje zamówienia w tym zakresie.”
Należy jednak pokreślić, że celem dokładnego wyjaśnienia ceny, w pewnych sytuacjach
określone rodzaje dowodów mają szczególną wagę dla obalenia przez wykonawcę
domniemania ceny rażąco niskiej. Zgodnie z wyrokiem Krajowej Izby Odwoławczej z dnia
4 lutego 2020 r. sygn. akt KIO 110/20:
„Podkreślenia wymaga, że na wykonawcy spoczywa nie tylko obowiązek przedstawienia
szczegółowych, wyczerpujących wyjaśnień ale również w miarę możliwości również
przedstawienia odpowiednich dowodów na ich poparcie, co w oczywisty sposób wiąże się
z tym, że to właśnie na ich podstawie Zamawiający dokonuje weryfikacji złożonych
wyjaśnień. Izba prezentuje pogląd, że w niektórych przypadkach dowody mogą okazać się
wręcz niezbędne. W szczególności, jeżeli mamy do czynienia z przedmiotem zamówienia,
którego znaczna część jest pozyskiwana od innych podmiotów (np. zakup materiałów,
produktów czy też wykonanie określonych usług przez podmioty zewnętrzne,
podwykonawców).”
Zgodnie z powyższym wyrokiem Krajowej Izby Odwoławczej w zaistniałym stanie faktycznym
dla całościowego i rzetelnego wykazania, że zaoferowana przez Odwołującego w czasie
drugiej aukcji cena za wykonanie branży SRK nie jest rażąca niska, Odwołujący powinien był
przedstawić dowody dotyczące kalkulacji ceny podmiotów udostępniających zasoby, które
mają być zaangażowane w realizacje zamówienia w tym obrębie.
W orzecznictwie podkreśla się, że brak złożenia dowodów na potwierdzenie wyjaśnień
dotyczących ceny nie skutkuje odrzuceniem oferty w sytuacji, gdy z ich treści można
wyczytać takie informacje, które tłumaczą sposób kalkulacji zaoferowanej ceny (wyrok
Krajowej Izby Odwoławczej z 2 kwietnia 2015 r., sygn. akt KIO 547/15).
Zamawiający podkreślił, że wyjaśnienia, załączona do nich kalkulacja oraz oferta AZD Praha
nie tłumaczą jednak sposobu kalkulacji zaoferowanej ceny, gdyż wynikająca z nich cena
wykonania branży SRK nie odpowiada cenie wynikającej z przeliczenia po drugiej aukcji.
Odnosząc się do twierdzeń Odwołującego co zaniechania Zamawiającego stosownego
wezwania do złożenia wyjaśnień uzupełniających, Zamawiający wskazał, że zgodnie
z utrwalonym orzecznictwem KIO
– zasadą (i obowiązkiem Zamawiającego) jest jednokrotne
wystosowanie wezwania do złożenia wyjaśnień rażąco niskiej ceny. Przykładowo w wyroku
z dnia 16 czerwca 2021 r., sygn. akt: 1130/21 Krajowa Izba Odwoławcza potwierdziła, iż:
„wobec ukształtowanej orzecznictwem zasady jednokrotnego wzywania wykonawców do
wyjaśnień ceny oferty złożenie niekompletnych i nieudowodnionych wyjaśnień ceny uznać
należy za tożsame z nieudzieleniem wyjaśnień w rozumieniu art. 90 ust. 3 p.z.p. Z tego
względu obowiązkiem Zamawiającego jest odrzucenie oferty wykonawcy.”
Zamawiający wskazał, że zgodnie z aktualnym kierunkiem orzeczniczym, prezentowanym m.
in. w wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 09 czerwca2021 r., sygn. akt: KIO 1166/21:
„Ponowne wezwanie do wyjaśnień w zakresie ceny rażąco niskiej nie ma charakteru
automatycznego czy też bezrefleksyjnego. Ponowne wezwanie wykonawcy do złożenia
wyjaśnień w zakresie zaoferowanej ceny jest możliwe w sytuacji, gdyby wykonawca złożył
rzetelne i wyczerpujące wyjaśnienia, odpowiadające wystosowanemu wezwaniu,
a koniecznym byłoby wyjaśnienie kwestii, o które zamawiający nie zapytał. Wówczas gdy te
wyjaśnienia i dowody (na pierwsze wezwanie) zrodziłyby po stronie zamawiającego dalsze
wątpliwości, które wymagałyby dodatkowego wyjaśnienia czy uszczegółowienia. Kolejne
wezwanie Wykonawcy nie może prowadzić do bezpodstawnego stworzenia wykonawcy
w sposób nieuprawniony – z naruszeniem zasady równego traktowania – kolejnej możliwości
złożenia wyjaśnień, gdy ten skutkiem przykładowo niestarannego działania złożył
wyjaśnienia o wysokim poziomie ogólności, nie przedstawiając przy tym żadnych dowodów
potwierdzających kalkulacje ceny oferty.”
Warto również zwrócić uwagę na wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 3 kwietnia 2023 r.,
sygn. akt 780/23:
„Dokonanie dodatkowego wezwania do złożenia wyjaśnień rażąco niskiej ceny jest
szczególnym uprawnieniem Zamawiającego (nie zasada) i możliwe jedynie w
okolicznościach, gdy dane informacje podane w pierwotnych wyjaśnieniach powodują
konieczność wyjaśnienia ich. Zamawiający nie może wzywać do wyjaśnienia elementów,
które zostały już podane. Zamawiający nie może wzywać również do złożenia wyjaśnień w
zakresie informacji, jakie następczo stanowią podstawę faktyczną uzasadnienia odrzucenia
oferty wykonawcy. Takie działanie, co należy podkreślić niedopuszczalne, prowadziłoby do
nieuprawnionej wielokrotności wezwania wykonawcy w tym samym zakresie (a przecież
ciężar wykazania, że cena nie jest rażąco niska spoczywa na wykonawcy składającym
wyjaśnienia
wraz
z dowodami), a w efekcie do nieuprawnionego negocjowania składanych wyjaśnień.”
Konkludując, Zamawiający wskazał, że błędny jest wniosek Odwołującego jakoby oferta nie
zawierała rażąco niskiej ceny lub kosztu w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Zamawiający działał w zgodzie z przepisami ustawy Pzp i z należytą dokładnością ocenił
wyjaśnienia złożone przez Odwołującego, jego działania i zaniechania.
W
ykonawcy
wspólnie
ubiegający
się
o
udzielenie
zamówienia:
Konsorcjum:
Przedsiębiorstwo Usług Technicznych INTERCOR Sp. z o.o. z siedzibą w Zawierciu, Stecol
Corporation
, dalej: „Przystępujący” w piśmie z dnia 13 września 2023 r. w odniesieniu do
zarzutów 1-3 odwołania przedstawił następujące stanowisko.
Zarzut dotyczący rzekomego naruszenia art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. a) Pzp w zw. z art. 109 ust.
1 pkt 8 Pzp w zw. z art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp w zw. z art. 16 pkt 1 Pzp poprzez ich
niezastosowanie i zaniechanie odrzucenia oferty jest całkowicie niezasadny. Nie może on
stanowić podstawy uwzględnienia odwołania z przyczyn szczegółowo przedstawionych
poniżej. Odwołujący kwalifikuje jako okoliczności objęte zakresem zastosowania sankcji
wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego określonej art. 109 ust. 1
pkt 2 lit. c) Pzp rzekome naruszenia przepisów dot. ochrony środowiska i prawa pracy, jakich
miał się dopuścić na terenie Chińskiej Republiki Ludowej jeden z członków Konsorcjum
Intercor -
Stecol Corporation („Stecol”).
Jak stanowi ten przepis z postępowania o udzielenie zamówienia zamawiający może
wykluczyć wykonawcę, który naruszył obowiązki w dziedzinie ochrony środowiska, prawa
socjalnego lub prawa pracy, wobec którego wydano ostateczną decyzję administracyjną
o naruszeniu obowiązków wynikających z prawa ochrony środowiska, prawa pracy lub
przepisów o zabezpieczeniu społecznym, jeżeli wymierzono tą decyzją karę pieniężną.
I.1.2. Wnioski płynące z wykładni art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp
Już na podstawie wykładni gramatycznej wskazanego przepisu widać jednoznacznie, że nie
może być on podstawą do wykluczenia Konsorcjum Intercor z Postępowania z uwagi na
należności publiczno-prawne, które na podstawie prawa chińskiego zostały nałożone na
Stecol. Przyjęcie przez Odwołującego wykładni art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp takiej jak
zaprezentowana w odwołaniu jest całkowicie sprzeczne z przepisami Pzp, zasadami
wykładni prawa przyjętymi w tradycji prawa polskiego oraz nie znajduje jakichkolwiek
podstaw w świetle Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego
2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylająca dyrektywę 2004/18/WE (Dz. U. UE. L. z
2014 r. Nr 94, str. 65 z późn. zm. – „Dyrektywa 2014/24/UE”), do której odsyła Dyrektywa
Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/25/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania
zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu
i usług pocztowych, uchylającej dyrektywę 2004/17/WE (Dz. U. UE. L. z 2014 r. Nr 94, str.
243 z późn. zm. – „Dyrektywa 2014/25/UE”).
Inną kwestią jest fakt, iż Stecol nie naruszył w świetle prawa Chińskiej Republiki Ludowej
obowiązków wynikających z prawa ochrony środowiska, prawa pracy lub przepisów
o zabezpieczeniu społecznym, co zostało szczegółowo omówione w dalszej części pisma
procesowego.
W kontekście wykładni omawianej podstawy wykluczenia, którą prezentuje Odwołujący
należy zwrócić uwagę, że przepis art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp (w przeciwieństwie do
innych podstaw prawnych wykluczenia z postępowania), określając zakres naruszeń
obowiązków określonych we wskazanych tam dziedzinach prawa nie przewiduje odesłania
do odpowiednich przepisów prawa obcego. Nie jest zatem tak, jak usiłuje to przedstawiać
Odwołujący, że naruszenie obowiązków wynikających z prawa ochrony środowiska, prawa
pracy
lub
przepisów
o zabezpieczeniu społecznym, niezależnie od tego w jakim porządku prawnym nastąpiło,
zawsze stanowi przesłankę wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego na gruncie Pzp.
Ustawodawca konstruując niektóre podstawy wykluczenia z postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego (tak w przypadku tzw. podstaw obligatoryjnych ujętych w art. 108
ust. 1 Pzp, jak i w przypadku tzw. podstaw fakultatywnych wskazanych w art. 109 ust. 1 Pzp)
wyraźnie wymienia przypadki, gdy oczekuje, aby naruszenie prawa obcego wyznaczało
przesłankę wykluczenia na równi z przepisami określonymi wprost. Tak rzecz się ma
w przypadku postaw wykluczenia wynikających z art. 108 ust. 1 pkt 1 i pkt 2 Pzp, która
wskazuje katalog przestępstw określonych w polskich ustawach karnych, ale wskazuje
również na „odpowiedni czyn zabroniony określony w przepisach prawa obcego”.
Analogicznie rzecz się m w przypadku przesłanki z art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. a) Pzp, na gruncie
którego katalog przestępstw określonych w polskich ustawach karnych został poszerzony o
„odpowiedni czyn zabroniony określony w przepisach prawa obcego”.
Jak widać to na przykładzie podstaw z art. 108 ust. 1 pkt 1 i pkt 2 Pzp oraz z art. 109 ust. 1
pkt 2 lit. a) Pzp, gdy ustawodawca chce, aby dana przesłanka wykluczenia swoim zakresem
zastosowania obejmowała naruszenia obcych porządków prawnych, to określa to w sposób
jednoznaczny. Jeżeli zatem art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp (a więc ten, którego naruszenie
zarzuca Odwołujący) nie zawiera takiego odesłania, to konsekwentnie przyjmować należy,
że jest to w pełni świadome działanie ustawodawcy, a nie jego omyłka.
Wyprzedzając nieco argumentację przedstawioną w dalszej części pisma – już z tego
powodu (tj. z uwagi na brzmienie zarzucanego w niniejszej sprawie naruszenia art. 109 ust.
1 pkt 2 lit. c) Pzp) odwołanie powinno zostać w tym zakresie oddalone, Odwołujący zdaje się
bowiem domagać zastosowania względem Przystępującego negatywnych (najdalej idących)
konsekwencji, pomimo tego że przedstawiony powyżej zamysł ustawodawcy przeczy
rozumowaniu Odwołującego. Jak wskazuje się w orzecznictwie Krajowej Izby Odwoławczej:
„Sankcyjny charakter omawianych regulacji nakazuje ścisłą ich interpretację, w świetle czego
bezwzględnie zakazane jest stosowanie wykładni rozszerzającej”.(Wyrok z dnia 18 marca
2022 r., sygn. KIO 566/22).
W swoim odwołaniu Odwołujący domaga się wykluczenia Przystępującego z Postępowania
(i odrzucenia jego oferty) nie na podstawie przepisu prawa, ale
wyłącznie jego
nieuprawnionej wykładni. Podkreślić należy, iż jest to wykładnia całkowicie odosobniona i nie
podzielił jej żaden ze składów orzekających KIO czy też komentatorów Pzp. Znamienne jest,
że Odwołujący próbując argumentować, iż przesłanka z art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp
obejmuje również przypadki naruszenia przepisów prawa dot. prawa ochrony środowiska w
rozumieniu prawa obcego, przywołuje komentarz Urzędu Zamówień Publicznych… do art.
109 ust. 1 pkt 2 lit. a) Pzp (sic.!). Oba przepisy (art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. a) oraz art. 109 ust. 1
pkt 2 lit. c) jednakże wyznaczają odrębne i autonomiczne w stosunku do siebie podstawy
wykluczenia, przy czym jedna odwołuje się wprost do skazania za czyn zabroniony określony
w przepisach prawa obcego, zaś w drugiej takiego odwołania brak.
Z powyższych względów nie sposób podzielić stanowiska Odwołującego jakoby na gruncie
całego art. 109 ust. 1 pkt 2 Pzp (poszczególnych jednostek redakcyjnych tego przepisu)
przyjmować należałoby rozumienie prawa pracy i prawa ochrony środowiska uwzględniające
właściwe przepisy prawa obcego. Różnica pomiędzy brzmieniem poszczególnych jednostek
redakcyjnych wchodzących w skład art. 109 ust. 1 pkt 2 Pz (tj. lit. a oraz lit. c) jest
argumentem przemawiającym za przyjęciem wniosku dokładnie przeciwnego jak ten, który
przyjmuje Odwołujący. Skoro na gruncie tego samego przepisu w jednej jego jednostce
redakcyjnej następuje odwołanie do prawa obcego (art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. a Pzp), zaś w
drugiej już nie (art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c Pzp), to uznać należy, iż rozróżnienie to jest
całkowicie przemyślaną i zamierzoną decyzją ustawodawcy.
Tym samym już na poziomie literalnej wykładni prawa polskiego (Pzp) widać jednoznacznie,
iż ewentualne naruszenia prawa pracy i prawa ochrony środowiska mające miejsce na
gruncie prawa chińskiego nie jest objęte zakresem zastosowania art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c)
Pzp.
Przystępujący wskazuje również, że jedną z podstawowych zasad systemu zamówień
publicznych jest zakaz poddawania sankcyjnych (przewidujących w stosunku do wykonawcy
zastosowanie przesłanek wykluczenia wykonawcy lub odrzucenia oferty) wykładni
rozszerzającej. Tymczasem Odwołujący właśnie w taki (rozszerzający) sposób wykłada
brzmienie art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp. Z taką argumentacją nie sposób się jednak zgodzić,
przeczy ona zarówno podstawowej metodzie dokonywania wykładni prawa (gdzie
dominującą i podstawową jest reguła wykładni literalnej), ale i stanowi naruszenie zasady
pewności prawa.
I.1.3. Wnioski płynące z wykładni art. 57 ust. 4 lit. a) Dyrektywy 2014/24/UE
Wykładnia art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp eliminująca z zakresu jego zastosowania
ewentualne naruszenia prawa pracy i prawa ochrony środowiska mające miejsce na gruncie
prawa chińskiego znajduje pełne wsparcie w postanowieniach Dyrektywy 2014/24/UE. Art.
ust.
4 lit. a) Dyrektywy 2014/24/UE stanowi, ze instytucje zamawiające mogą wykluczyć lub
zostać zobowiązane przez państwa członkowskie do wykluczenia z udziału w postępowaniu
o udzielenie zamówienia każdego wykonawcę, gdy instytucja zamawiająca za pomocą
dowolnych stosownych środków może wykazać naruszenie mających zastosowanie
obowiązków, o których mowa w art. 18 ust. 2 (Dyrektywy 2014/24/UE).
Przesłanka wyznacza więc zakres naruszeń skutkujących wykluczeniem z postępowania
poprzez odesłanie do art. 18 ust. 2 Dyrektywy 2014/24/UE. Przepis ten stanowi, że Państwa
członkowskie podejmują stosowne środki służące zapewnieniu, by przy realizacji zamówień
publicznych wykonawcy przestrzegali mających zastosowanie obowiązków w dziedzinie
prawa ochrony środowiska, prawa socjalnego i prawa pracy, ustanowionych w przepisach
unijnych, krajowych, układach zbiorowych bądź w przepisach międzynarodowego prawa
ochrony środowiska, międzynarodowego prawa socjalnego i międzynarodowego prawa
pracy wymienionych w załączniku X.
Art. 18 ust. 2 Dyrektywy 2014/24/UE ma kluczowe znaczenie dla określenia zakresu
zastosowania przesłanki wykluczenia, o której mowa w art. 57 ust. 4 lit. a) Dyrektywy
2014/24/UE. Dla jego prawidłowego rozumienia zwrócić należy uwagę na trzy zasadnicze
elementy tego przepisu:
a)
po pierwsze wskazuje on, że stosowne środki służące zapewnieniu, by wykonawcy
przestrzegali mających zastosowanie obowiązków w dziedzinie prawa ochrony środowiska,
prawa socjalnego i prawa pracy mają podjąć Państwa Członkowskie;
b)
po wtóre przewiduje, że Państwa Członkowskie podejmują stosowne środki służące
zapewnieniu przestrzegania przez wykonawców obowiązków w dziedzinie prawa ochrony
środowiska, prawa socjalnego i prawa pracy przy realizacji zamówień publicznych;
c)
obowiązki w dziedzinie prawa ochrony środowiska, prawa socjalnego i prawa pracy przy
realizacji zamówień publicznych, których przestrzeganie mają zapewnić Państwa
Członkowskie mają być ustanowione w przepisach unijnych, krajowych, układach zbiorowych
bądź w przepisach międzynarodowego prawa ochrony środowiska, międzynarodowego
prawa socjalnego i międzynarodowego prawa pracy wymienionych w załączniku X do
Dyrektywy.
Wymienione elementy art. 18 ust. 2 Dyrektywy 2014/24/24 jednoznacznie wskazują, że
przesłanka wykluczenia z art. 57 ust. 4 lit. a) Dyrektywy 2014/24/UE nie może dotyczyć
ewentualnego naruszenia prawa chińskiego. Przesłanką wykluczenia jest bowiem
naruszenie obowiązków, o których mowa w art. 18 ust. 2, zaś w świetle tego przepisu
obowiązki te są ustanawiane przez Państwa Członkowskie. Powyższe oznacza, iż na
gruncie tego przepisu chodzi o naruszenia przepisów ustanowionych przez Państwa
Członkowskie UE, a nie jakiekolwiek państwo. Terytorialny zakres zastosowania prawa
Państwa Członkowskiego jest zaś ograniczony wyłącznie do terytorium poddanego jego
jurysdykcji.
Siłą
rzeczy
art.
ust.
2 Dyrektywy 2014/24/UE (a w ślad za nim art. 57 ust. 4 lit. a) Dyrektywy 2014/24/UE) nie
może dotyczyć prawa państw innych niż Państwa Członkowskie oraz naruszeń dokonanych
na
terytoriach niepoddanych jurysdykcji Państwa Członkowskiego UE. Podkreślenia
wymaga, że jakkolwiek Odwołujący przywołuje w treści odwołania art. 18 ust. 2 Dyrektywy
2014/24/24, to w ogóle nie pochyla się nad jego treścią, nie poddaje żadnej analizie
zawartości merytorycznej tego przepisu.
Ponadto, skoro art. 18 ust. 2 Dyrektywy 2014/24/UE przewiduje w swoich postanowieniach,
że Państwa Członkowskie podejmują stosowne środki służące zapewnieniu przestrzegania
przez wykonawców obowiązków w dziedzinie prawa ochrony środowiska, prawa socjalnego
i prawa pracy przy realizacji zamówień publicznych, to musi on dotyczyć wyłącznie terytoriów
poddanych jurysdykcji Państwa Członkowskiego, czyli na których Państwa Członkowskie
mogą wymuszać przestrzeganie przepisów, które ustanowiły.
Wreszcie art. 18 ust. 2 Dyrektywy 2014/24/UE stanowi, że przedmiotowe obowiązki
w dziedzinie prawa ochrony środowiska, prawa socjalnego i prawa pracy przy realizacji
zamówień publicznych, których przestrzeganie mają zapewnić Państwa Członkowskie mają
być ustanowione w przepisach unijnych i krajowych bądź w przepisach międzynarodowego
prawa ochrony środowiska, międzynarodowego prawa socjalnego i międzynarodowego
prawa pracy wymienionych w załączniku X do Dyrektywy 2014/24/UE. Jak zatem widać
przepis ten, jako źródło obowiązków, które winni przestrzegać wykonawcy wskazuje
wyłącznie prawo obowiązujące na terenie Unii Europejskiej. Wymienia bowiem prawo unijne,
prawo krajowe (czyli prawo Państwa Członkowskiego) oraz przepisy prawa
międzynarodowego wymienione w załączniku do Dyrektywy 2014/24/UE (przy czym
wszystkie zostały ratyfikowane przez Państwa Członkowskie i w związku z tym są częścią
ich porządków prawnych).
Wskazany powyżej sposób wykładni art. 18 ust. 2 Dyrektywy 2014/24/UE znajduje pełne
wsparcie w świetle motywu (37) preambuły Dyrektywy 2014/24/UE. W motywie tym
prawodawca wspólnotowy objaśnia: „Z myślą o odpowiednim uwzględnieniu wymogów
środowiskowych, społecznych i wymogów dotyczących pracy w procedurach udzielania
zamówień publicznych, jest rzeczą szczególnie istotną, by państwa członkowskie i instytucje
zamawiające podjęły stosowne środki w celu zapewnienia przestrzegania obowiązków w
dziedzinie prawa ochrony środowiska, prawa socjalnego i prawa pracy, które mają
zastosowanie w miejscu wykonywania robót budowlanych lub świadczenia usług i które
wynikają z przepisów ustawowych i wykonawczych, dekretów i decyzji zarówno na szczeblu
krajowym, jak i unijnym, a także z układów zbiorowych, pod warunkiem że takie przepisy i ich
stosowanie są zgodne z prawem unijnym”.
Motyw (37) preambuły Dyrektywy 2014/24/UE jednoznacznie objaśnia, że omawiane
obowiązki w dziedzinie prawa ochrony środowiska, prawa socjalnego i prawa pracy mają
zastosowanie w miejscu wykonywania robót budowlanych lub świadczenia usług i mają
wynikać z przepisów ustawowych i wykonawczych, dekretów i decyzji zarówno na szczeblu
krajowym, jak i unijnym. Nie ma zatem żadnej wątpliwości, iż w tym miejscu prawodawca
wspólnotowy ma na myśli jedynie prawo obowiązujące na terenie Państw Członkowskich
UE, przy czym bez
znaczenia jest czy jest to prawo unijne uchwalone przez właściwe organy
Unii,
czy też prawo krajowe uchwalone przez organy prawodawcze Państwa
Członkowskiego.
Dodatkowo należy zwrócić uwagę, iż także prawodawca wspólnotowy, w przypadkach, gdy
chce, aby obcy (nie-
unijny) porządek prawny wyznaczał podstawę wykluczenia
z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, to wskazuje to jednoznacznie w treści
postanowień danego przepisu. W tym miejscu przywołać należy postanowienia jednej z tzw.
obligatoryjnych przesłanek wykluczenia określonych w art. 57 ust. 1 Dyrektywy 2014/24/UE,
tj. treść art. 57 ust. 1 lit. b Dyrektywy 2014/24/UE. Zgodnie z tym przepisem instytucje
zamawiające wykluczają danego wykonawcę z udziału w postępowaniu o udzielenie
zamówienia, gdy stwierdzą - po weryfikacji przeprowadzonej zgodnie z art. 59, 60 oraz 61 -
lub gdy w inny sposób zdobyły informację, że w stosunku do tego wykonawcy wydany został
prawomocny wyrok z powodu dopuszczenia się korupcji, zgodnie z definicją zawartą w art.
3 Konwencji w sprawie zwalczania korupcji urzędników Wspólnot Europejskich i urzędników
państw członkowskich Unii Europejskiej i art. 2 ust. 1 decyzji ramowej Rady
2003/568/WSiSW, jak również korupcji zdefiniowanej w prawie krajowym instytucji
zamawiającej lub wykonawcy.
W przypadku przesłanki wykluczenia wyznaczonej postanowieniami art. 57 ust. 4 lit.
a Dyrektywy 2014/24/UE brak jest analogicznego odesłania do „prawa krajowego
wykonawcy”, co jest widocznym znakiem, iż zakres obowiązków w zakresie prawa ochrony
środowiska oraz w zakresie prawa pracy, o których mowa w tym przepisie nie wynika z
takiego prawa. Jak opisano to powyżej obowiązki te wyznaczone są jedynie przepisami
przepisów
ustawowych
i wykonawczych, dekretów i decyzji zarówno na szczeblu krajowym, jak i unijnym, jak
stanowi literalnie art. 18 ust. 2 Dyrektywy.
Z uwagi na wskazane argumenty nie może być wątpliwości, że ewentualne naruszenia
prawa pracy i prawa ochrony środowiska mające miejsce na gruncie prawa chińskiego i na
terenie Chińskiej Republiki Ludowej nie jest objęte zakresem zastosowania art. 18 ust. 2
Dyrektywy 2014/24/UE, a ślad za nim nie jest także objęte zakresem zastosowania
przesłanki wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego uregulowanej
w art. 57 ust. 4 lit. a) Dyrektywy 2014/24/UE.
Wnioski płynące z wykładni art. 57 ust. 4 lit. a) Dyrektywy 2014/24/UE rzutują bezpośrednio
na sposób interpretacji przepisu art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp. Stanowi on transpozycję
przywołanego przepisu dyrektywy do porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej i
powinien być interpretowany z uwzględnieniem swojej genezy prawnoeuropejskiej, a to z
uwagi na fakt, iż w orzecznictwie organów ochrony prawnej powszechnie przyjęta i w pełni
aprobowana jest zasada interpretacji prawa krajowego z uwzględnieniem postanowień
prawa Unii Europejskiej, których transpozycję do polskiego porządku prawnego stanowi dany
przepis prawa krajowego (tzw. prowspólnotowa wykładnia prawa krajowego).
Obowiązek
prowspólnotowej
wykładni
prawa
krajowego
został
potwierdzony
i skonkretyzowany w licznych wyrokach TSUE. W myśl używanej przez TSUE formuły
„stosując prawo krajowe, a zwłaszcza przepisy uregulowania przyjętego specjalnie w celu
wprowadzenia wymagań dyrektywy, sąd krajowy jest zobowiązany interpretować prawo
krajowe w najszerszym możliwym zakresie (ang. as far as possible) w świetle brzmienia i
celu danej dyrektywy, aby osiągnąć rezultat przez nią przewidziany, a co za tym idzie
zapewnić zgodność z art. 249 ak. 3 Traktatu o Wspólnocie Europejskiej (w aktualnym stanie
prawnym art. 288 ust. 3 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej)” (Wyrok z dnia 16
grudnia 1993 r. w sprawie C-334/92 (Wagner Miret), Rec. str. I-6911, pkt 2; wyrok z dnia 15
maja
r.
w sprawie C-160/01 (Mau), Rec. str. I-4791; wyrok z dnia 23 lutego 1999 r. w sprawie C-
63/97 (BMW), Rec. str. I-905, pkt 22; wyrok z dnia 27 czerwca 2000 r. w sprawach
połączonych od C-240/98 do C-244/98, Rec. str. I-4941, pkt 30, wyrok z dnia 23 października
2003 r. w sprawie C-408/01 (Adidas-Salomon i Adidas Benelux), dotychczas
nieopublikowany, pkt 21.).
Wymóg ten stanowi immanentną cechę systemu traktatowego, który umożliwia sądom
krajowym zapewnienie w ramach ich właściwości pełnej skuteczności prawa wspólnotowego
przy rozstrzyganiu zawisłych przed nimi sporów. Jak podkreśla TSUE, sądy krajowe powinny
czynić wszystko, co leży w zakresie ich kompetencji, uwzględniając wszystkie przepisy
prawa krajowego i stosując uznane w porządku krajowym metody wykładni, by zapewnić
pełną skuteczność rozpatrywanej dyrektywy i dokonać rozstrzygnięcia zgodnego z
realizowanymi przez nią celami (wyrok z dnia 20 maja 2003 r. w sprawach połączonych C-
465/00, C-138/01 i C-
139/0139 Rechnungshof). W świetle orzecznictwa TSUE wykładnia
prowspólnotowa wymaga w pewnych sytuacjach pominięcia przez sąd krajowy sprzecznego
z prawem wspólnotowym przepisu prawa krajowego. W sprawie Marleasing (sprawa C-
106/89) z 1990 r. TSUE uznał, że wykładnia prowspólnotowa powinna skłaniać sąd krajowy
do pominięcia (niestosowania) przepisu prawa krajowego, jeżeli rezultat jego zastosowania
byłby sprzeczny z brzmieniem i celem dyrektywy. Nakaz pominięcia przepisu krajowego
niezgodnego
z odpowiednim standardem unijnym wynika również z orzeczenia TS w sprawie Centrosteel
(sprawa C-456/98).
Analogicznie nakaz prowspólnotowej wykładni prawa krajowego postrzegają sądy polskie.
Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 17 września 2010
r. (sygn. akt I FSK 237/10) „Sąd krajowy jest zobowiązany dokonywać wykładni prawa
wspólnotowego tak dalece, jak to możliwe w świetle brzmienia i celu dyrektywy, aby
osiągnąć cel dyrektywy” (niepubl. zamieszczony w Systemie Informacji Prawnej LEX).
Jeszcze dobitniej obowiązek ten wyraził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia
10 marca 2015 r. (sygn. akt I FSK 100/14) orzekając, że „Podstawowym celem dokonywania
wykładni systemowej jest zapewnienie zgodności między normami należącymi do odrębnych
porządków prawnych (tj. prawa polskiego i prawa unijnego) oraz inspirowanie organu
stosującego prawo krajowe do wyboru takiego rezultatu wykładni, który zapewnia możliwie
największą skuteczność prawu unijnemu. W konsekwencji sąd krajowy powinien dokonać
wykładni istniejącego prawa wewnętrznego tak, aby uwzględniała ona zarówno treść, jak i
cel przepisu prawa unijnego. Natomiast wykładnia celowościowa prawa wspólnotowego
nakazuje w większym stopniu uwzględniać cele konkretnych rozwiązań prawnych, niż
literalne brzmienie przepisów je zawierających”.
Zgodnie natomiast z poglądem wyrażonym przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku
z dnia 12 września 2012 r. (sygn. akt I FSK 1781/2011): „Aby dokonać pełnej oceny
zgodności prawa krajowego z prawem unijnym, należy oczywiście odwołać się nie tylko do
litery przepisu, ale również poznać jego kontekst, miejsce w systemie, funkcje i cele, którym
służy. Przy czym sędzia krajowy nie może zapominać, że interpretacja danego przepisu
krajowego powinna być dokonywana z punktu widzenia jego celu i ogólnego systemu
regulacji, którego jest częścią.” Naczelny Sąd Administracyjny podkreśla więc, że obowiązek
prounijnej wykładni nie może zakończyć się na etapie porównania brzmienia przepisów
prawa krajowego i unijnego, ale konieczne może być również dokonanie interpretacji
systemowej i celowościowej przepisu prawa krajowego, w celu uniknięcia konfliktu z normą
dyrektywy. Pogląd wyrażony przez Naczelny Sąd Administracyjny zasługuje w pełni na
aprobatę. Wymaga bowiem przypomnienia, że zgodnie z art. 288 TFUE dyrektywa obliguje
państwa członkowskie do osiągnięcia określonego w niej rezultatu, pozostawiając
jednocześnie swobodę wyboru formy i środków, które doprowadzą do jego osiągnięcia.
Zgodnie natomiast z orzecznictwem TSUE najważniejszym kryterium oceny właściwego
funkcjonowania norm dyrektyw w prawie krajowym jest zapewnienie im pełnej praktycznej
efektywności i w ten sposób pełne osiągnięcie wyznaczonego rezultatu.
I.1.4. Nieadekwatność stanu faktycznego z uwagi na brak elementu ostatecznej decyzji
administracyjnej
Niezależnie od argumentów wykazanych powyżej, przesądzających o konieczności
oddalenia zarzutów związanych z działalnością firmy Stecol, Przystępujący wskazuje na
dodatkowe argumenty odnoszące się wprost do faktów przywołanych w odwołaniu. Jak
stanowi art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp wykluczeniu z postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego podlega wykonawca, wobec którego wydano ostateczną decyzję
administracyjną o naruszeniu obowiązków wynikających z prawa ochrony środowiska, prawa
pracy
lub
przepisów
o zabezpieczeniu
społecznym, jeżeli wymierzono tą decyzją karę pieniężną. Tym samym
sankcja wykluczenia dotyczy takich wykonawców, których naruszenia obowiązków w
zakresie prawa ochrony środowiska, prawa pracy lub przepisów o zabezpieczeniu
społecznym zostały stwierdzone w decyzji administracyjnej posiadającej walor ostateczności,
a decyzja wymierzała ich karę pieniężną.
Opisany powyżej stan faktyczny ujęty w hipotezie normy prawnej wyrażonej
w postanowieniach art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp ma istotne znaczenie z punktu widzenia
oceny stanów faktycznych, w których doszło na terenie Chińskiej Republiki Ludowej do
wymierzenia grzywien w stosunku do Stecol.
Przystępujący zwrócił uwagę, iż należności publiczno-prawne, które obowiązany był uiścić
w Chinach w związku ze zdarzeniami wskazanymi w odwołaniu zostały nałożone
w postępowaniach, które nie są podobne (analogiczne) do postępowania administracyjnego
kończącego się wydaniem decyzji administracyjnej, lecz raczej upodabniają się do
postępowania mandatowego lub nakazu zapłaty, od którego można wnieść sprzeciw.
Dotyczą bowiem niewielkich co do swojej rangi naruszeń prawa publicznego, karanych
prostą i szybko wymierzaną sankcją pieniężną w postaci relatywnie niewysokiej grzywny. Nie
jest to zatem skomplikowane postępowania jurysdykcyjne prowadzone przez organ, ze
sformalizowanym postępowaniem dowodowym i udziałem wielu stron (podmiotów
zainteresowanych lub mających interes w rozstrzygnięciu).
Pomijając różnice pomiędzy polskim a chińskim porządkiem prawnym, zwrócić należy
uwagę, że także w Polsce organy administracji publicznej władne są nakładać mandaty i na
tej podstawie wymierzać grzywny. Dotyczy to zwłaszcza procesu inwestycyjnego i tak:
a)
zgodnie z rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 października 2002 r.
w sprawie nadania pracownikom organów nadzoru budowlanego uprawnień do nakładania
grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 174, poz. 1423) pracownicy organów
nadzoru budowlanego są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za
wykroczenia określone w art. 93 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U.
z 2000 r. Nr 106, poz. 1126, z późn. zm.);
b)
zgodnie z rozporządzeniem Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 30 sierpnia 2022 r.
w sprawie wykroczeń, za które inspektorzy Inspekcji Ochrony Środowiska są uprawnieni do
nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. poz. 1837), inspektorzy tej inspekcji
są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia określone
m.in. w: (i) art. 330-334, art. 335a-336, art. 337a-349, art. 350 ust. 1, art. 351-355, art. 358,
art. 359 ust. 2 i art. 360 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. -
Prawo ochrony środowiska (Dz.
U. z 2021 r. poz. 1973, z późn. zm.), (ii) art. 28 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o
zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. z 2020 r. poz. 2187); (iii) art.
171, art. 172, art. 176-179, art. 180 ust. 2-4, art. 180a-182, art. 183 ust. 1 i 2 oraz art. 184-
ustawy
z
dnia
14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2022 r. poz. 699, 1250 i 1726) czy też (iv) art. 476
ust. 1 i 2, art. 477 pkt 4, 5 i 12 oraz art. 478 pkt 6, 7, 9, 10 i 16 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r.
Prawo wodne (Dz. U. z 2021 r. poz. 2233, z późn. zm. 3);
c)
zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia
15 lipca 2020 r. w sprawie wykroczeń, za które pracownicy Państwowego Gospodarstwa
Wodnego Wody Polskie wykonujący kontrolę gospodarowania wodami są uprawnieni do
nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, oraz warunków i sposobu wydawania
upoważnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. poz. 1285)
pracownicy Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie wykonujący kontrolę
gospodarowania wodami są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego
za wykroczenia określone w art. 476 ust. 1 i 2, art. 477 pkt 4-8 oraz art. 478 pkt 2, 6 i 12-16
ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne (Dz. U. z 2020 r. poz. 310, 284, 695, 782 i
d)
bezpośrednio na podstawie art. 95 § 3 Kodeksu wykroczeń w sprawach określonych w art.
17 § 2 tego kodeksu (wykroczenia przeciwko prawom pracownika) postępowanie
mandatowe prowadzi inspektor pracy. Inspektor pracy może nałożyć grzywnę w drodze
mandatu karnego także po przeprowadzeniu czynności wyjaśniających, jeżeli uzna, że kara
ta będzie wystarczająca.
Na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 95 § 5 Kodeksu wykroczeń wydano niemal
20 rozporządzeń przyznającym organom administracji publicznej uprawnienia do nakładania
grzywien w postępowaniu mandatowym. Zgodnie z treścią ww. delegacji, Prezes Rady
Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych, złożony w porozumieniu
z Ministrem Sprawiedliwości, może nadać, w drodze rozporządzenia, uprawnienia do
nakładania grzywien w drodze mandatu karnego funkcjonariuszom innych organów,
określając jednocześnie wykaz wykroczeń, za które funkcjonariusze ci uprawnieni są do
nakładania grzywien, oraz zasady i sposób wydawania upoważnień do nakładania grzywien,
mając na względzie zakres ustawowych uprawnień takich organów, potrzebę szybkiej reakcji
na fakt popełnienia wykroczenia oraz potrzebę ochrony dóbr szczególnie narażonych na
naruszenia ze strony sprawców wykroczeń.
Nie zawsze zatem (nawet na gruncie prawa polskiego) należność publicznoprawna
wymierzona przez organ administracji publicznej jest karą administracyjną, o której mowa
w art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp. Niekiedy jest to grzywna, która nie mieści się w dyspozycji
art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp. Z takimi właśnie (wykraczającymi poza zdarzenia
sankcjonowane na gruncie tego przepisu) zdarzeniami mamy do czynienia w przypadku
grzywien przywołanych w odwołaniu, przy czym chiński system prawny umożliwia nakładanie
grzywien także na przedsiębiorstwa, a nie tylko na osoby fizyczne jak ma na to miejsce
w Polsce.
Przystępujący zwraca ponadto uwagę, że informacje o karach administracyjnych nałożonych
na Stecol (gdyby w istocie do ich nałożenia doszło), zgodnie z regulacjami obowiązującymi
w Chińskiej Republice Ludowej, byłyby ujawnione w Krajowym systemie publikacji informacji
dot. wiarygodności przedsiębiorstw. System ten gromadzi informacje m.in. o karach
administracyjnych. W przypadku ich nałożenia w dokumencie z Krajowego systemu
publikacji informacji dot. wiarygodności przedsiębiorstw ujawnia się opis nałożonych kar.
Tymczasem zaświadczenie z Krajowego systemu publikacji informacji dot. wiarygodności
przedsiębiorstw dot. Stecol, a przedłożone w trakcie Postępowania, zawiera wzmiankę o
braku informacji w tej sprawie, co oznacza, że kara administracyjna na Stecol nie została
nałożona.
W kontekście jedynego dokumentu urzędowego, jaki został złożony w toku Postępowania
(czyli zaświadczenie z Krajowego systemu publikacji informacji dot. wiarygodności
przedsiębiorstw dot. Stecol złożone jako podmiotowy środek dowodowy) nie wiadomo na
jakiej podstawie Odwołujący twierdzi, że „W świetle prawa chińskiego wyżej wymienione
decyzje mają przymiot decyzji ostatecznych”. W tym zakresie, w pierwszych kolejności,
wskazać należy, iż dokumenty, który załącza do odwołania to jedynie informacje z chińskich
stron internetowych, co oznacza, iż nie mogą one podważać domniemania prawdziwości
dokumentu urzędowego, jakim jest zaświadczenie z Krajowego systemu publikacji informacji
dot. wiarygodności przedsiębiorstw dot. Stecol.
Po wtóre przedłożone informacje wprost stanowią o grzywnach nałożonych przez organy
administracji, jako typie kary wymierzonej przez organ chiński. Odwołujący zatem bardzo
wybiórczo traktuje przedłożony przez siebie materiał dowodowy skupiając się na fakcie
nałożenia grzywien przez organ administracji publicznej jednakże bez jakiejkolwiek refleksji
nad charakterem prawnym sankcji (w tym przypadku
– grzywien) zastosowanych przez
organ oraz nad charakterem środka prawnego nakładającego sankcję. W każdym razie w
żaden sposób nie udowadnia, iż grzywny zostały nałożone w drodze decyzji administracyjnej
i to jeszcze takiej, która cieszy się walorem jakkolwiek rozumianej ostateczności.
I.1.5. Nieproporcjonalność ewentualnej sankcji wykluczenia
Przystępujący zwraca uwagę, że ewentualne wykluczenie go postępowania na podstawie
przesłanki z art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp byłoby w najwyższym stopniu nieproporcjonalne
w stosunku do rangi naruszeń prawa chińskiego wskazanych w odwołaniu, a tym samym
naruszałoby jedną z fundamentalnych zasad prowadzenia postępowania, o której mowa w
art. 16 Pzp. Ponadto zgodnie art. 109 ust. 3 Pzp w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt
5 lub 7, zamawiający może nie wykluczać wykonawcy, jeżeli wykluczenie byłoby w sposób
oczywisty nieproporcjonalne, w szczególności gdy kwota zaległych podatków lub składek na
ubezpieczenie społeczne jest niewielka albo sytuacja ekonomiczna lub finansowa
wykonawcy, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, jest wystarczająca do wykonania zamówienia.
W kontekście zasady proporcjonalności wyrażonej w Pzp, Konsorcjum Intercor zwraca
uwagę, że naruszenia ukarane grzywnami na gruncie prawa chińskiego dotyczyły bardzo
drobnych uchybień powstałych przy realizacji bardzo poważnych zamierzeń inwestycyjnych.
Jakkolwiek co do zasady nie powinny mieć miejsca, to ich ranga i skala nie uzasadnia
wykluczania Konsorcjum Intercor z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.
W tym zakresie zacząć należy od omówienia strony przedmiotowej naruszeń wykazywanych
przez Odwołującego. Czyny ukarane grzywnami nałożonymi przez organy chińskie to m.in.
(1)zanieczyszczenie powietrza podczas prac ziemnych w związku nierozpryskiwaniem wody
prowadzące do zapylenia;
zanieczyszczenie środowiska hałasem przy realizacji robót;
składowanie odpadów budowlanych poza terenem budowy, bez zezwolenia;
niepodjęcie środków technicznych i zarządczych w celu wyeliminowania ryzyka
wypadków;
pracownicy pracujący na wysokości nie byli wyposażeni w pasy bezpieczeństwa do
wykonywania prac na dużych wysokościach, a Stecol nie usunął nieprawidłowości w
wyznaczonym terminie;
nakaz przywrócenie [1600,00008 m2] gruntów leśnych na pierwotnym terenie i zalesienie
dodatkowych 0,5 mu [333,33335 m2] gruntów;
naruszenie bezpieczeństwa pracy;
odprowadzanie ścieków poza teren budowy - ścieki wydostały się do rowu deszczowego
pod zbiornikiem i ostatecznie wpadały do zbiornika Xianlin.
Jak widać naruszenia związane ze środowiskiem są bardzo drobnymi uchybieniami, przede
wszystkim dotyczącymi naruszeń utrzymania placu budowy w należytym porządku, ale nie z
korzystaniem lub zanieczyszczaniem środowiska. Wszystkie miały charakter jednostkowy, a
nie trwały, a żadne z nich nie dotyczy zdarzeń o skali katastrofy ekologicznej czy chociażby
poważnej awarii przemysłowej w rozumieniu polskiego Prawa ochrony środowiska. Z kolei
naruszenia w zakresie prawa pracy dotyczą jednostkowych (w skali budowy) naruszeń
wymagań dot. BHP oraz nieterminowego przeprowadzenia szkoleń i działań naprawczych.
Oceniając kwestię proporcjonalności nie można też stracić z pola widzenia faktu, że wartość
wszystkich grzywien dot. naruszeń wskazywanych w odwołaniu pozostaje w rażącej
dysproporcji do ceny oferty złożonej w Postępowaniu. Łączna wartość grzywien wynosi ok
stanowi nie więcej niż 0,015% przy wartości oferty wynoszącej ponad 3,7 mld PLN (!).
Uznanie, iż tak błahe kwoty mają przełożyć się na tak drastyczną sankcję jednoznacznie
pokazuje,
iż byłby to przypadek oczywistej nieproporcjonalności.
Podkreślić należy, iż uchybienia ukarane grzywnami przez organy chińskie stanowią
jednostkowe przypadki w odniesieniu do skali działalności Stecol. W ciągu ostatnich 5 lat
Stecol wykonał na terenie Chin prawie 650 kontraktów budowlanych i osiągnął przychody
w Chinach na kwotę ponad 65 mld (czyli ponad 40 mld PLN). Z kolei działalność poza
Chinami obejmowała ponad 350 kontraktów i osiągnął przychody za granicą na kwotę ponad
11 mld PLN. Podkreślić przy tym należy, iż w przypadku kontraktów realizowanych na
terenie Unii Europejskiej nigdy nie doszło do jakiegokolwiek przypadku naruszenia przepisów
dot. ochrony środowiska czy prawa pracy.
Wykluczenie Konsorcjum Intercor w oparciu o przywołane w odwołaniu przypadki
stanowiłoby o wypaczeniu sensu nadanego przez ustawodawcę sankcjom, o których mowa
w
art.
i 109 Pzp. Przepisy te mają na celu niedopuszczenie do powierzenia realizacji zamówienia
wykonawców nierzetelnych, niedających rękojmi należytego wykonania zamówienia,
tymczasem Odwołujący nie podejmuje nawet próby wykazania, że grzywny, o których mowa
w odwołaniu rzeczywiście podważają rzetelność wykonawcy Stecol.
I.2. Zarzut dot. przedstawienia nieprawdziwych informacji
Całkowicie niezasadnymi są zarzuty Odwołującego dot. naruszenia art. 109 ust. 1 pkt 8 Pzp
oraz art. 109 ust. 1 pkt 10 Pzp.
W pierwszej kolejności Przystępujący wskazuje, że przepis.is art. 109 ust. 1 pkt 10 Pzp nie
może znaleźć zastosowania w sprawie, gdyż nie obejmuje on przypadku złożenia informacji
dotyczących braku podstaw wykluczenia. Przedłożenie nieprawdziwych informacji w zakresie
braku podstaw do wykluczenia jest sankcjonowane na podstawie art. 109 ust. 1 pkt 8 Pzp.
Przepis ten nakazuje wykluczyć wykonawcę, który w wyniku zamierzonego działania lub
rażącego niedbalstwa wprowadził zamawiającego w błąd przy przedstawianiu informacji, że
nie podlega wykluczeniu, spełnia warunki udziału w postępowaniu lub kryteria selekcji, co
mogło mieć istotny wpływ na decyzje podejmowane przez zamawiającego w postępowaniu
o udzielenie zamówienia, lub który zataił te informacje lub nie jest w stanie przedstawić
wymaganych podmiotowych środków dowodowych.
Zasadniczym elementem konstrukcyjnym tej przesłanki jest wprowadzenie w błąd
zamawiającego w wyniku celowego działania lub rażącego niedbalstwa. Jak zwróciła na to
uwagę KIO w wyroku z dnia 24 lutego 2023 r. (sygn. akt KIO 373/23) Przesłanki z art. 109
ust. 1 pkt 8 p.z.p. w odróżnieniu od dyspozycji art. 109 ust. 1 art. 10 p.z.p. (" (...) który w
wyniku lekkomyślności lub niedbalstwa przedstawił informacje wprowadzające w błąd (...)")
określają kwalifikowane przypadki wprowadzenia w błąd. Wykonawca musi przede
wszystkim działać w wyniku zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa. Przepis
odsyła więc w pierwszej kolejności do zachowania zamierzonego, celowego, a więc
świadomego i nastawionego na wywołanie określonych skutków”.
W przypadku Przystępującego oświadczenie się w JEDZ przez Stecol, iż nie zachodzi
w stosunku do niego przesłanka wykluczenia opisana w art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) PZP było
w pełni uzasadnione okolicznościami sprawy. Po pierwsze przepis art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c)
Pzp nie odsyła do jakichkolwiek przepisów prawa obcego, co pozwalało Stecol na przyjęcie,
że nie musi się oświadczać co do zdarzeń powstałych na terenie Chińskiej Republiki
Ludowej i sankcjonowanych grzywnami nałożonymi na podstawie prawa chińskiego. Po
wtóre, jak do tej pory w żadnym ze swoich orzeczeń KIO, Sąd Zamówień Publicznych, ani
też TSUE nie przyjął takiej interpretacji omawianej przesłanki wykluczenia, że miałaby ona
obejmować swoim zakresem zastosowania zdarzenia zaistniałe poza obszarem Unii
Europejskiej
i niepoddane właściwości prawa Państwa Członkowskiego UE.
Wykładnia prezentowana przez Odwołującego nie występuje też w piśmiennictwie
prawniczym.
Wreszcie kary grzywny nałożone w Chinach na Stecol, wedle najlepszego przekonania
Stecol, zostały nałożone w drodze mandatowej i nie stanowią odpowiednika administracyjnej
kary pieniężnej nałożonej ostateczną decyzja administracyjną.
Ponadto w pozyskanym przez Stecol dokumenty urzędowym z Krajowego systemu publikacji
informacji dot. wiarygodności przedsiębiorstw, gdzie powinny znaleźć się informacje o karach
administracyjnych (gdyby takowe zostały nałożone), informacji takich nie ma.
Stecol był zatem w pełni uprawniony do udzielenia odpowiedzi NIE na pytanie o kary
administracyjne. Niezależnie bowiem od tego, że (co wykazane zostało powyżej), grzywny,
o których mowa w odwołaniu w ogólne nie podlegają notyfikacji w JEDZ, nie należy pomijać
znaczenia wspomnianego powyżej urzędowego dokumentu zawierającego informacje
o istnieniu lub braku kar administracyjnych. Wydawanie w Chińskiej Republice Ludowej tego
dokumentu pozwala bowiem na przyjęcie, że Stecol, udzielając odpowiedzi na pytanie JEDZ,
zachował się w zgodzie z miernikiem starannego działania (tym bardziej, że pytanie JEDZ
zawiera odesłanie do wiedzy wykonawcy: „Czy wykonawca, wedle własnej wiedzy, naruszył
swoje obowiązki w dziedzinie prawa środowiska, prawa socjalnego i prawa pracy?”).
Z drugiej strony, jak wskazano powyżej, KIO wielokrotnie wypowiadała się w ten sposób, że
wszelkie przepisy Pzp o charakterze sankcyjnym (czy to przesłanki odrzucenia oferty, czy to
przesłanki wykluczenia z postępowania) powinny być interpretowane ściśle i restrykcyjnie.
Stecol pozostawał zatem w pełni uzasadnionym przekonaniu, że składa oświadczenie
zgodne z prawdą, nie istnieją więc jakiekolwiek podstawy do przyjęcia, że wprowadził lub
mógł wprowadzić swoim działaniem Zamawiającego w błąd.
Dodatkowo Przystępujący zauważa, że część opisanych przez Odwołującego grzywien
została nałożona już po złożeniu JEDZ przez Stecol w postępowaniu.
Stan faktyczny ustalony przez Izbę:
W postępowaniu prowadzonym przez Zamawiającego, oferty założyło 5 wykonawców.
Zamawiający przewidział wybór wykonawcy z wykorzystaniem aukcji elektronicznej.
Zamawiający za najkorzystniejszą uznał ofertę wykonawców wspólnie ubiegający się
o udzielenie zamówienia: Przedsiębiorstwo Usług Technicznych Intercor Sp. z o.o oraz
Stecol
Corporation, dalej: „Konsorcjum Intercor”, lub „Przystępujący Konsorcjum Intercor”.
Zamawiający w pkt 8.1. SWZ przewidział, że o udzielenie zamówienia będą mogli ubiegać
się wykonawcy, wobec których brak było podstaw do wykluczenia z postępowania w oparciu
o
fakultatywne przesłanki wykluczenia , tj. art. 109 ust. 1 pkt 2, 3, 4, 7, 8, 10 ustawy Pzp.
Odwołujący w odwołaniu wskazał, iż wobec Stecol Corporation w 11 przypadkach chińskie
organy administracji wydały decyzje administracyjne w związku z naruszeniem przez Stecol
Corporation obowiązków związanych z naruszeniem prawa ochrony środowiska i prawa
pracy na podstawie przepisów prawa obowiązujących w Chińskiej Republice Ludowej.
Decyzja nr 8 o karze środowiskowej z 17 kwietnia 2023 r., Biuro Budownictwa
Mieszkaniowego i Miejsko-Wiejskiego Powiatu Xiong
nałożyło na Stecol Corporation -
grzywny w wysokości 30.000 RMB (juanów) za naruszenie art. 69 ustawy Chińskiej
Republiki Ludowej o zapobieganiu i
kontroli zanieczyszczeń powietrza, polegającego
na braku zraszania wodą w celu zmniejszenia pylenia podczas prac ziemnych,
na podstawie art. 115 ww. ustawy;
2. Kara nr 80003 (2022) z 11 sierpnia 2022 r.
– Biuro Rządu Ludowego miasta Zhongshan
nałożyło na Stecol Corporation grzywnę w wysokości 10 000 RMB (juanów) za brak
wdrożenia ograniczenia godzin pracy nałożonych przez organ właściwy do spraw
administracji ochrony środowiska, co stanowiło naruszenie postanowienia art. 19 i 20
ustawy Chińskiej Republiki Ludowej dotyczącej kontroli zanieczyszczenia hałasem
w środowisku;
3. Decyzja o ukaraniu nr 1 [2022]
z 9 września 2022 r. Urząd ds. Wodnych Dzielnicy
Pingshan miasta Shenzhen
nałożył na Stecol Corporation grzywnę w wysokości
100.000 RMB
(juanów) za naruszenie art. 16 § 1 Ustawy o gospodarce odpadami
budowlanymi
odprowadzanie odpadów budowlanych poza plac budowy bez zezwolenia;
Decyzja o ukaraniu numer 66 (2022) w dniu 26 sierpnia 2022 roku, Biuro Zarządzania
Kryzysowego miasta Zhongshan
nałożyło na Stecol Corporation karę grzywny
w
wysokości 475.000 RMB (juanów) za naruszenie art. 41 ust. 2, art. 43, art. 44 ust.
1 i art. 49 ust. 2 Prawa o bezpieczeństwie produkcji Chińskiej Republiki Ludowej za
niepodjęcie środków technicznych i zaradczych w celu wykrycia i wyeliminowania ryzyka
wypadków, którego skutkiem był wypadek, w którym związany z bezpieczeństwem,
w którym zginęła jedna osoba;
5. Decyzja nr 402 (2022) z 31 sierpnia 2022 r.,
Biuro Rządu Ludowego miasta Zhonghan
nałożyło na Stecol Corporation karę grzywny w wysokości 10.000 RMB (juanów) za
naruszenie art. 41 ust. 2
Prawa o bezpieczeństwie produkcji Chińskiej Republiki Ludowej
za brak wyposażenia pracowników w pasy bezpieczeństwa do wykonywania prac na
dużych wysokościach;
6. Decyzja o ukaraniu nr 8 (2021) z 22 listopada 2021 r.,
Biuro Zasobów Ludzkich
i Ubezpieczeń Społecznych miasta Jiande podstawie Artykułu 27 rozporządzenia o nad
nadzorze nad bezpieczeństwem pracy w prowincji Zhejiang nałożyło na Stecol
Corporation
karę grzywny w wysokości 5.000 RMB (juanów) za niezastosowanie się do
nakazów Nadzoru Bezpieczeństwa Pracy w celu terminowego wykonania działań
naprawczych;
7. Decyzja o karze
leśnictwa nr 2120210701 z 28 października 2021 r., Urząd ds. Zieleni
Miejskiej dzielnicy Qingpu miasta Szanghaj, na podstawie art. 43 ust. 2
Przepisów
wykonawczych do prawa leśnego Chińskiej Republiki Ludowej, nałożył karę grzywny
w wysokości 38.686 RMB (juanów) i nakazano przywrócenie 2,4 mu (1600,00008 m
gruntów leśnych na pierwotnym terenie i zalesienie dodatkowych 0,5 mu (333,33335 m
gruntów;
Decyzja o ukaraniu 1677 (2022) z 18 sierpnia 2022 r. Urząd Zasobów Ludzkich
i Ubezpieczeń Społecznych Nowej Dzielnicy Jinpu Miasta Dalian, nałożyło na Stecol
Corporation grzywn
ę w wysokości 10.000 RMB (juanów) za odmowę usunięcia
naruszeń, na podstawie art. 6 Rozporządzenia o nadzorze nad bezpieczeństwem pracy;
9. Decyzja o ukaraniu numer 18-0006 z 20 sierpnia 2020 r., Biuro ds. Kompleksowego
Egzekwowania Prawa Administracyjnego dzielnicy Yuhang
nałożyło grzywnę w
wysokości 5.000 RMB (juanów) za odprowadzanie ścieków poza plac budowy w wiosce
Huashu;
Kara w ramach Nadzoru Kryzysowego Yingdong (2021) Biuro Zarządzania Kryzysowego
dzielnicy Yingdong miasta Fuyang z 30 września 2021 r., grzywna w wysokości 210.000
RMB za brak wprowadzenia procedur badania ukrytych zagrożeń związanych
z bezpieczeństwem produkcji i zapobiegania im;
11. Kompleksowa decyzja o ukaraniu (2021) z 6 stycznia 2021 r., Miasto Xiongzhou,
grzywna w wysokości 50.000 RMB za poważne zanieczyszczenie dróg z placu.
Naruszenia miały miejsce w okresie od 20 sierpnia 2020 r. do 17 kwietnia 2023 r. i w tym
okresie zostały wydane decyzje administracyjne, na podstawie których na Stecol Corporation
nałożono kary pieniężne.
Stecol Corporation w JEDZ z dnia 17 czerwca 2022 r. i JEDZ z dnia 31 maja 2023 r. złożył
oświadczenie, że zgodnie z którym wedle własnej wiedzy nie naruszył swoich obowiązków
w dziedzinie prawa ochrony środowiska, o których mowa dla celów niniejszego zamówienia,
w prawie krajowym,
w stosownym ogłoszeniu lub dokumentach zamówienia bądź w artykule
18 ust. 2 dyrektywy 2014/24/UE oraz w JEDZ z 17 czerwca 2022 r. i JEDZ z 31 maja 2023 r.
złożył oświadczenie, że wedle własnej wiedzy, nie naruszył swoich obowiązków w dziedzinie
prawa pracy
, o których mowa, do celów niniejszego zamówienia, w prawie krajowym,
w stosownym ogłoszeniu lub w dokumentach zamówienia bądź w art. 18 ust. 2 dyrektywy
2014/24/UE. K
olejno w oświadczeniu o aktualności informacji zawartych w JEDZ z dnia
8 lutego 2023 r.
oświadczył, że informacje zawarte w oświadczeniu, o którym mowa w art.
125 ust. 1 Ustawy, w zakresie braku podstaw wykluczenia z P
ostępowania wskazanych
przez Z
amawiającego, o których mowa w art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c Ustawy są aktualne i
zgodne
z prawdą oraz zostały przedstawione z pełną świadomością konsekwencji wprowadzenia
zamawiającego w błąd przy przedstawianiu informacji.
W dniu 29 listopada 2022 r.
Zamawiający wezwał Odwołującego do wyjaśnień rażąco niskiej
ceny w branży SRK. Odwołujący w dniu 14 grudnia 2022 r. złożył wyjaśnienia, załączając do
nie nich kalkulację wraz z ofertą podwykonawcy na realizację prawa opcji nr 1 i 2.
W dniu 5 stycznia 2023 r. Odwołujący złożył kolejne pismo, w którym poinformował
Zamawiającego, że kalkulacja złożona wraz z wyjaśnieniami w dniu 14 grudnia 2022 r.
zawiera błąd.
Pismem z dnia 21 sierpnia 2023 r. Zamawiający poinformował Odwołującego o odrzuceniu
jego oferty na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 8 Pzp.
W dniu 31 sierpnia 2023 r. Odwołujący wniósł do Krajowej Izby Odwoławczej odwołanie
wobec czynności Zamawiającego polegających na:
wyborze oferty wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia,
tj. Przedsiębiorstwa Usług Technicznych Intercor sp. z o.o. oraz Stecol Corporation jako
najkorzystniejszej w Postępowaniu;
2) zaniechaniu odrzucenia oferty Konsorcjum Intercor-
Stecol w sytuacji, gdy została złożona
przez Wykonawcę podlegającego wykluczeniu z Postępowania;
3) odrzuceniu oferty
Odwołującego w związku z niezasadnym przyjęciem, że oferta
Odwołującego zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia;
4) zaniechaniu wezwania Odwołującego do złożenia dodatkowych wyjaśnień w zakresie
wyceny branży SRK w sytuacji, w której w następstwie złożonych przez Odwołującego
wyjaśnień, Zamawiający powziął nowe wątpliwości w zakresie przyjętych przez
Odwołującego założeń lub przedłożonych dowodów.
Zaskarżonym czynnościom Zamawiającego Odwołujący zarzucił:
1) naruszenie art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. a) Pzp w zw. z art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp w zw. z
art. 57 ust. 4 lit. a) w zw. z art. 18 ust. 2 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady
2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającej
dyrektywę 2004/18/WE (dalej jako „Dyrektywa 2014/24”) w zw. z art. 16 pkt 1 Pzp poprzez
jego niezastosowanie i zaniechanie odrzucenia oferty Intercor- Stecol w sytuacji, gdy
wobec członka Konsorcjum Intercor – Stecol, tj. spółki Stecol Corporation (dalej jako
„Stecol”) zostały wydane ostateczne decyzje administracyjne o naruszeniu przez tego
wykonawcę obowiązków wynikających z prawa ochrony środowiska oraz prawa pracy,
którymi to decyzjami wymierzono na Stecol kary pieniężne;
2) naruszenie art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. a) Pzp w zw. z art. 109 ust. 1 pkt 8 Pzp w zw. z art. 109
ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp w zw. z art. 16 pkt 1 Pzp poprzez jego niezastosowanie i
zaniechanie odrzucenia oferty Intercor- Stecol w sytuacji, gdy wykonawca ten, w wyniku
zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa, wprowadził Zamawiającego w błąd
przy przedstawianiu informacji, że nie podlega wykluczeniu z Postępowania, tj. zataił
informację, że wobec Stecol zostały wydane ostateczne decyzje administracyjne o
naruszeniu przez tego wykonawcę obowiązków wynikających z prawa ochrony
środowiska oraz prawa pracy, którymi to decyzjami wymierzono na Stecol kary pieniężne,
co miało istotny wpływ na decyzje podejmowane przez Zamawiającego w Postępowaniu;
względnie (w przypadku nie uwzględnienia zarzutu wskazanego w pkt 2 powyżej)
3) naruszenie art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. a) Pzp w zw. z art. 109 ust. 1 pkt 10 Pzp w zw. z art.
109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp w zw. z art. 16 pkt 1 Pzp poprzez jego niezastosowanie i
zaniechanie odrzucenia oferty Intercor - Stecol w sytuacji, gdy wykonawca ten, w wyniku
lekkomyślności lub niedbalstwa przedstawił Zamawiającemu informacje wprowadzające w
błąd w zakresie odnoszącym się do podstaw wykluczenia Stecol z Postępowania w
oparciu o przepis art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp, co miało istotny wpływ na decyzje
podejmowane przez Zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia;
4) art. 226 ust. 1 pkt 8 Pzp w zw. z art. 224 ust. 5 i 6 Pzp w zw. art. 16 pkt 1 Pzp w zw. z art.
253 ust. 1 Pzp poprzez odrzucenie oferty Odwołującego w związku z niezasadnym
przyjęciem, że oferta Odwołującego zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu
zamówienia, wobec niezasadnego przyjęcia przez Zamawiającego, że Odwołujący nie
obalił domniemania rażąco niskiej ceny w zakresie dotyczącym branży SRK, jak również
że złożone przez Odwołującego wyjaśnienia z dnia 14 grudnia 2022 r. i wyjaśnienia
z 5 stycznia 2023 r. nie uzasadniają zaoferowanej ceny za wykonanie branży SRK i nie
potwierdzają, że Odwołujący uwzględnił w swojej wycenie wszystkie koszty związane
z wykonaniem prac tej branży, w tym kosztów związanych z powierzeniem wykonania
części prac podmiotom udostępniającym zasoby, gdy tymczasem Odwołujący udzielił
Zamawiającemu szczegółowych wyjaśnień w zakresie wyceny branży SRK, przedłożył
Zamawiającemu dowody potwierdzające zasadność i realność zaoferowanej ceny, w tym
w szczególności szczegółową kalkulację prac branży SRK, a tym samym zadośćuczynił
wezwaniu Zamawiającego. Odrzucenie oferty Odwołującego w tych okolicznościach
świadczy o tym, że Zamawiający zaniechał przeprowadzenia pogłębionej, merytorycznej
analizy tych wyjaśnień, na które składały się pisma z dnia 14 grudnia 2022 r. i z 5 stycznia
2023 r., co z kolei świadczy o naruszeniu przez Zamawiającego podstawowych zasad
prowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, w tym zasady równego
i uczciwego traktowania wykonawców. Ponadto Zamawiający nie uzasadnił w sposób
należyty podstaw prawnych i faktycznych swojej decyzji;
5) ewentualnie (w przypadku nieuwzględnienia powyższego zarzutu z pkt 4) art. 224 ust.
1 Pzp z zw. z art. 16 pkt 1 Pzp poprzez zaniechanie wezwania Odwołującego do złożenia
dodatkowych wyjaśnień w zakresie sposobu wyceny branży SRK w sytuacji, w której
w
następstwie złożonych przez Odwołującego wyjaśnień Zamawiający powziął nowe
wątpliwości w zakresie przyjętych przez Odwołującego założeń lub przedłożonych
dowodów.
Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania i nakazanie Zamawiającemu dokonania
następujących
czynności:
unieważnienia wyboru
oferty Intercor-
Stecol
jako
najkorzystniejszej w Postępowaniu i nakazanie przeprowadzenia ponownego badania i
oceny
ofert
z uwzględnieniem oferty Odwołującego, a w ramach tej czynności nakazanie
Zamawiającemu:
1) odrzucenia oferty Intercor- Stecol w oparciu o przepis art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. a) Pzp w zw.
z art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c) Pzp w zw. z art. 109 ust. 1 pkt 8 lub 10 Pzp;
unieważnienia czynności odrzucenia oferty Odwołującego w związku z niezasadnym
przyjęciem, że oferta Odwołującego zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu
zamówienia;
3) ewentualnie (w przypadku uwzględnienia zarzutu nr 5 z petitum odwołania) wezwania
Odwołującego do złożenia dodatkowych wyjaśnień w zakresie sposobu wyceny branży
SRK.
Do
postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego skutecznie przystąpili:
1. w
ykonawcy wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia: Przedsiębiorstwo Usług
Technicznych INTERCOR Sp. z o.o. z siedzibą w Zawierciu, Stecol Corporation,
wykonawcy wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia: TORPOL S.A.
z siedzibą w Warszawie, INTOP Warszawa Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie.
Izba stwierdziła, że ww. wykonawcy zgłosili przystąpienie do postępowania w ustawowym
terminie, wykazując interes w rozstrzygnięciu odwołania na korzyść Zamawiającego.
Przystępujący Konsorcjum Intercor w piśmie z dnia 13 września 2023 r. wniósł o oddalenie
odwołania w całości z uwagi na całkowitą bezzasadność podniesionych zarzutów.
Przystępujący Torpol S.A. oraz Intop Warszawa Sp. z o.o. w piśmie 13 września 2023 r.
wniósł o oddalenie zarzutów wskazanych w pkt 4 i 5 odwołania.
Odwołujący w piśmie z dnia 19 września 2023 r. przedstawił swoje stanowisko.
Przystępujący zgłosił na posiedzeniu w dniu 15 września 2023 r. sprzeciw wobec
uwzględnienia przez Zamawiającego zarzutów 1-3 odwołania.
Izba uwzględniła stanowiska prezentowane przez strony i uczestnika postępowania
odwoławczego na posiedzeniu i rozprawie.
Izba rozpoznając odwołanie uwzględniła akta sprawy odwoławczej, które zgodnie
z § 8 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 30 grudnia 2020 r. w sprawie postępowania
przy rozpoznawaniu odwołań przez Krajową Izbę Odwoławczą (Dz. U. z 2020 r., poz. 2453)
stanowią odwołanie wraz z załącznikami oraz dokumentacja postępowania o udzielenie
zamówienia w postaci elektronicznej lub kopia dokumentacji, o której mowa w § 7 ust.
2, a także inne pisma składane w sprawie oraz pisma kierowane przez Izbę lub Prezesa
w związku z wniesionym odwołaniem.
Izba zaliczyła do materiału dowodowego sprawy dokumenty pochodzące z akt sprawy
odwoławczej oraz dopuściła dowody przedłożone przez Odwołującego w załączeniu do
odwołania, dowody przedłożone na posiedzeniu i rozprawie przez Odwołującego,
Zamawiającego oraz Przystępującego Konsorcjum Intercor.
Izba uznała, że 2 opinie prawne: Opinia prawna dr A. S. z 14 września 2023 r. oraz Opinia
prawna
dr
hab.
P.
N.
dot.
interpretacji
przepisu
art.
ust.
2 dyrektywy 2014/24/UE, przedstawione
przez Przystępującego stanowią uzupełnienie
stanowiska Przystępującego. Opinia prywatna to dokument, który powstaje poza
postępowaniem, najczęściej w celu jej przedstawienia w toku postępowania. Co do zasady
opinia prywatna
nie stanowi dowodu wiadomości specjalnych.
Stan prawny ustalony przez Izbę
Art. 57 ust. 4 lit. a) Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego
2014 r.
w sprawie zamówień publicznych, uchylającej Dyrektywę 2004/18/WE z dnia 26
lutego 2014 r. (Dz.Urz.UE.L Nr 94, str. 65)
, dalej: „Dyrektywa 2014/24/UE” stanowi, że
instytucje zamawiające mogą wykluczyć lub zostać zobowiązane przez państwa
członkowskie
do wykluczenia z udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia każdego wykonawcę,
gdy instytucja zamawiająca za pomocą dowolnych stosownych środków może wykazać
naruszenie mających zastosowanie obowiązków, o których mowa w art. 18 ust. 2.
Art. 18 ust. 2 Dyrektywy 2014/24/UE stanowi
, że państwa członkowskie podejmują stosowne
środki służące zapewnieniu, by przy realizacji zamówień publicznych wykonawcy
przestrzegali mających zastosowanie obowiązków w dziedzinie prawa ochrony środowiska,
prawa socjalnego i prawa pracy, ustanowionych w przepisach unijnych, krajowych, układach
zbiorowych bądź w przepisach międzynarodowego prawa ochrony środowiska,
międzynarodowego prawa socjalnego i międzynarodowego prawa pracy wymienionych
w załączniku X.
Zgodnie z art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy Pzp,
z postępowania o udzielenie zamówienia
zamawiający może wykluczyć wykonawcę, który naruszył obowiązki w dziedzinie ochrony
środowiska, prawa socjalnego lub prawa pracy, wobec którego wydano ostateczną decyzję
administracyjną o naruszeniu obowiązków wynikających z prawa ochrony środowiska, prawa
pracy lub przepisów o zabezpieczeniu społecznym, jeżeli wymierzono tą decyzją karę
pieniężną.
Zgodnie z art. 109 ust. 1 pkt 8 ustawy Pzp,
z postępowania o udzielenie zamówienia
zamawiający może wykluczyć wykonawcę, który w wyniku zamierzonego działania lub
rażącego niedbalstwa wprowadził zamawiającego w błąd przy przedstawianiu informacji, że
nie podlega wykluczeniu, spełnia warunki udziału w postępowaniu lub kryteria selekcji,
co mogło mieć istotny wpływ na decyzje podejmowane przez zamawiającego w
postępowaniu o udzielenie zamówienia, lub który zataił te informacje lub nie jest w stanie
przedstawić wymaganych podmiotowych środków dowodowych.
Stosowanie do art. 109 ust. 1 pkt 10 ustawy Pzp,
z postępowania o udzielenie zamówienia
zamawiający może wykluczyć wykonawcę, który w wyniku lekkomyślności lub niedbalstwa
przedstawi
ł informacje wprowadzające w błąd, co mogło mieć istotny wpływ na decyzje
podejmowane przez zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia.
Zgodnie z art. 109 ust. 3 ustawy Pzp,
w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt. 1-5 lub 7,
zamawiający może nie wykluczać wykonawcy, jeżeli wykluczenie byłoby w sposób oczywisty
nieproporcjonalne, w szczególności gdy kwota zaległych podatków lub składek na
ubezpieczenie społeczne jest niewielka albo sytuacja ekonomiczna lub finansowa
wykonawcy, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, jest wystarczająca do wykonania zamówienia.
Zgodnie z art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy Pzp
, Zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli została
złożona przez wykonawcę podlegającego wykluczeniu z postępowania.
Zgodnie z art. 223 ust. 2 ustawy Pzp,
Zamawiający poprawia w ofercie:
1) oczywiste omyłki pisarskie,
2) oczywiste omyłki rachunkowe, z uwzględnieniem konsekwencji rachunkowych
dokonanych poprawek,
3) inne omyłki polegające na niezgodności oferty z dokumentami zamówienia,
niepowodujące istotnych zmian w treści oferty
niezwłocznie zawiadamiając o tym wykonawcę, którego oferta została poprawiona.
Zgodnie z brzmieniem art. 224 ust. 1 ustawy Pzp,
jeżeli zaoferowana cena lub koszt, lub ich
istotne części składowe, wydają się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia lub
budzą wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia
zgodnie z wymaganiami określonymi w dokumentach zamówienia lub wynikającymi
z odrębnych przepisów, zamawiający żąda od wykonawcy wyjaśnień, w tym złożenia
dowodów w zakresie wyliczenia ceny lub kosztu, lub ich istotnych części składowych.
Stosownie do art. 224 ust. 5 ustawy Pzp, o
bowiązek wykazania, że oferta nie zawiera
rażąco niskiej ceny lub kosztu spoczywa na wykonawcy.
Zgodnie z art. 224 ust. 6 ustawy Pzp
, odrzuceniu, jako oferta z rażąco niską ceną lub
kosztem, podlega oferta wykonawcy, który nie udzielił wyjaśnień w wyznaczonym terminie,
lub jeżeli złożone wyjaśnienia wraz z dowodami nie uzasadniają podanej w ofercie ceny lub
kosztu.
Zgodnie z art. 226 ust. 1 pkt 8 ustawy Pzp
, Zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli zawiera
rażąco niską cenę lub koszt w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Stosownie do art. 253 ust. 1 ustawy Pzp,
niezwłocznie po wyborze najkorzystniejszej oferty
zamawiający informuje równocześnie wykonawców, którzy złożyli oferty, o:
wyborze najkorzystniejszej oferty, podając nazwę albo imię i nazwisko, siedzibę albo
miejsce zamieszkania, jeżeli jest miejscem wykonywania działalności wykonawcy,
którego ofertę wybrano, oraz nazwy albo imiona i nazwiska, siedziby albo miejsca
zamieszkania, jeżeli są miejscami wykonywania działalności wykonawców, którzy złożyli
oferty, a także punktację przyznaną ofertom w każdym kryterium oceny ofert i łączną
punktację;
wykonawcach, których oferty zostały odrzucone
podając uzasadnienie faktyczne i prawne.
Zgodnie z art. 16 pkt 1 ustawy Pzp,
Zamawiający przygotowuje i przeprowadza
postępowanie o udzielenie zamówienia w sposób zapewniający zachowanie uczciwej
konkurencji oraz równe traktowanie wykonawców.
Krajowa Izba Odwoławcza – po przeprowadzeniu rozprawy w przedmiotowych
sprawach
, po zapoznaniu się ze stanowiskami przedstawionymi w odwołaniach,
odpowiedzi na odwołanie, stanowiskami przystępujących, konfrontując je z zebranym
w sprawie materiałem procesowym, w tym z dokumentacją postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego oraz po wysłuchaniu oświadczeń i stanowisk stron, a także
uczestnik
ów postępowania odwoławczego złożonych ustnie do protokołu w toku
rozprawy
– ustaliła i zważyła, co następuje:
Skład orzekający stwierdził, że odwołania dotyczą materii określonej w art. 513 ustawy Pzp
i
podlegają rozpoznaniu zgodnie z art. 517 ustawy Pzp. Izba stwierdziła również, że nie
została wypełniona żadna z przesłanek określonych w art. 528 ustawy PZP, których
stwierdzenie skutkowałoby odrzuceniem odwołań i odstąpieniem od badania meritum
sprawy.
Ponadto
w ocenie składu orzekającego Odwołujący wykazali, że posiadają legitymację materialną do
wniesienia środka zaskarżenia, zgodnie z przesłankami art. 505 ust. 1 ustawy Pzp, tj. mają
interes w uzyskaniu zamówienia, a naruszenie przez Zamawiających przepisów ustawy Pzp
może spowodować poniesienie przez nich szkody, polegającej na nieuzyskaniu zamówienia.
Skład orzekający dokonał oceny stanu faktycznego ustalonego w obydwu sprawach mając
na uwadze art. 554 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp
, który stanowi, że Izba uwzględnia odwołanie,
jeżeli stwierdzi naruszenie przepisów ustawy, które miało wpływ lub może mieć istotny wpływ
na wynik postępowania o udzielenie zamówienia.
Izba
– uwzględniając zgromadzony materiał dowodowy przedłożony przez strony
i
uczestników postępowania odwoławczego, po dokonaniu ustaleń poczynionych na
podstawie dokumentacji postępowania, biorąc pod uwagę zakres sprawy zakreślony przez
okoliczności podniesione w odwołaniach oraz stanowiska złożone pisemnie i ustnie do
protokołu – stwierdziła, że sformułowane przez Odwołujących:
1. zarzuty w sprawie o sygn. akt KIO 2572/23
podlegały oddaleniu;
2. zarzuty
nr 1 i 2 odwołania w sprawie o sygn. akt KIO 2574/23 zostały przez Izbę
uwzgl
ędnione, natomiast zarzuty nr 3 oraz 5 podlegały oddaleniu.
I. KIO 2572/23:
W odniesieniu do zarzutu nr 1 odwołania:
W ocenie Izby,
przedstawiona przez Odwołującego, interpretacja warunku dotyczącego
doświadczenia kierownika robót torowych nie jest prawidłowa. Zamawiający wymagał, aby
kierownik robót torowych posiadał doświadczenie w kierowaniu co najmniej jedną inwestycją
o
określonym w tym warunku zakresie robót.
W ocenie Izby,
warunek dotyczący kierownika robót torowych: „ma doświadczenie
w kierowaniu
co najmniej jedną inwestycją o następującym zakresie robót”, należy
odczytywać zgodnie z jego literalnym brzmieniem. A to oznacza, że doświadczenie
kierownika robót torowych nie musi dotyczyć robót już wykonanych oraz całego
zrealizowanego zakresu referencyjnych robót.
W
ocenie Izby, Zamawiający w trakcie postępowania słusznie podniósł: „doświadczenie
w kierowaniu co najmniej jedną inwestycją o następującym zakresie robót” nie jest tożsame
z „doświadczeniem w kierowaniu co najmniej jedną inwestycją, w ramach której
zrealizowano następujący zakres robót”.
O samym
doświadczeniu zawodowym (3-letnim) na stanowisku kierownika budowy lub
kierownika robót lub inspektora nadzoru (w rozumieniu ustawy Prawo budowalne)
w specjalności inżynieryjnej kolejowej w zakresie kolejowych obiektów budowlanych na
robotach związanych z budową lub przebudową infrastruktury kolejowej w zakresie robót
torowych jest mowa w tiret pierwszym w warunku
określonym w punkcie 8.4.2 Lp. 3 SWZ-
IDW. Natomiast w tiret drugim
wskazano konieczność posiadania przez kierownika robót
torowych doświadczenia w kierowaniu co najmniej jedną inwestycją o określonym zakresie.
Istotna
jest treść warunku, a nie jak wskazuje Odwołujący opis tabeli w załączniku nr 8 do
IDW,
w której wykonawca miał wskazać podmiot, na rzecz którego wykonywał usługi lub
roboty budowlane
: „Podmiot na rzecz którego usługi lub roboty budowalne były wykonane”.
Nie ulega również wątpliwości, że gdyby Zamawiający wymagał, aby doświadczenie
dotyczyło robót już wykonanych, to taki warunek zostałby przez Zamawiającego wskazany
wprost w SWZ - IDW.
Izba wskazuje, że wszelkie wątpliwości dotyczące treści warunku (w tym przypadku zarówno
strony, jak i
uczestnicy Postępowania rozumieli go inaczej), należy rozpatrywać na korzyść
wykonawcy.
Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z dnia 9 maja 2022 r., sygn. akt KIO 1047/22, który
skład orzekający w pełni aprobuje, wskazała: „Niejasne, niejednoznaczne zapisy SWZ nie
mogą obciążać wykonawców bazujących na tych zapisach podczas składania oferty, czy
przedstawiania podmiotowych środków dowodowych. Jeżeli możliwa była co najmniej
dwutorowa interpretacja warunku udziału w postępowaniu, to wszelkie niejasności SWZ
należy odczytywać na korzyść wykonawców, nawet jeżeli weźmie się pod uwagę
podwyższony miernik staranności wymagany w stosunkach danego rodzaju od wykonawcy
zawodowo prowadzącego działalność gospodarczą i stale biorącego udział w
postępowaniach
o udzielenie zamówień publicznych”.
W uchwale z 3 sierpnia 2017 r., sygn. akt
: KIO/KD 38/17, która zachowała swoją aktualność
Krajowa Izba Odwoławcza wskazała: "Reguła ta wynika z prawniczej paremii »In dubio
contra proferentem« znaczącej w języku polskim »Wątpliwości należy tłumaczyć przeciw
autorowi«. Nie ulega wątpliwości, że Zamawiający jest autorem ogłoszenia o zamówieniu i
SIWZ, które zostały zredagowane przez Zamawiającego.”
Podobnie
wypowiedział się Sąd Okręgowy w Nowym Sączu w wyroku z 18 marca 2015 r.,
sygn. akt: III Ca 70/15: "
Zapisy w SIWZ (...) muszą mieć charakter precyzyjny i
jednoznaczny; a wątpliwości powstałe na tym tle muszą być rozstrzygane na korzyść
wykonawcy. Obowiązek takiego formułowania i tłumaczenia ma na celu realizację zasady
uczciwej
konkurencji
i równego traktowania wszystkich wykonawców przystępujących do przetargu (...)" oraz
S
ąd Okręgowy w Szczecinie w wyroku z 7 marca 2018 r., sygn. akt. VIII Ga 102/18,
wskazując, że: "Wyrażona w art. 7 ust 1 p.z.p. zasada, obecnie formułowana jako zasada
przejrzystości, oznacza również zakaz wyciągania negatywnych konsekwencji wobec
wykonawcy wskutek niedopełnienia przez niego obowiązku, który nie wynika wyraźnie z
dokumentacji przetargowej lub obowiązujących przepisów prawa krajowego, lecz jedynie z
wykładni tych przepisów lub dokumentacji”.
A wobec powyższego fakt, iż stacja Białystok nie została ukończona i do dnia złożenia ofert
nie posiadała 50 rozjazdów kolejowych oraz dokumenty wskazane przez Odwołującego na
potwierdzenie powyższych okoliczności: pisma PKP PLK S.A. CRI Region Centralny, Zespół
Projektu nr 1/7 z dnia 21.02.2023 r., protokoły odbioru eksploatacyjnego, protokoły odbioru
technicznego (w tym branży torowej), dotyczące referencyjnej stacji Białystok (z
załącznikami) za okres od lutego 2021 r. do dnia złożenia oferty przez Konsorcjum Intercor,
raporty miesięczne składane Zamawiającemu przez Konsorcjum Intercor, zgodnie z
Subklauzulą 4.21 umowy na wykonanie robót w ramach referencyjnej inwestycji stacja
Białystok za okres od lutego 2021 r. do dnia złożenia oferty przez Konsorcjum Intercor,
Dziennik Budowy nr 48/2/2020 oraz nagr
anie wideo dostępne w internetowej sieci publicznej
obrazujące stan zaawansowania robót budowlanych na stacji Białystok w lipcu 2022 r.
(https://www.youtube.com/watch?v=q8VU4Op0TEA -
dostęp na dzień 31.08.2023 r.), nie
miały dla rozstrzygnięcia sprawy istotnego znaczenia.
Ponadto w ocenie Izby,
dla rozstrzygnięcia sprawy jest istotne, że Konsorcjum Intercor w
celu wykazania
spełnienia warunku udziału w Postępowaniu w zakresie zdolności
technicznej lub zawodowej
, oprócz kwestionowanej przez Odwołującego, inwestycji na stacji
Białystok, wskazało również inwestycję: „Zaprojektowanie i wykonanie przebudowy stacji
Łódź
Widzew
i część szlaku Łódź Fabryczna – Łódź Widzew od km 2,250 do km 7,200 wraz
z urządzeniami SRK telekomunikacji dla całego odcinka Łódź Fabryczna – Łódź Widzew
oraz modernizacji linii objazdowej
Łódź Widzew – Łódź Chojny – Łódź Kaliska (okres: od
– 12.2016). Doświadczenie kierownika robót torowych dotyczące powyższej
inwestycji nie było kwestionowane w odwołaniu. A wobec powyższego, należy przyjąć, że
Konsorcjum Intercor wykazało spełnienie warunku w zakresie doświadczenia kierownika
robót
torowych
w kierowaniu
co najmniej jedną inwestycją o następującym zakresie robót: Budowa lub
przebudowa linii kolejowej dwutorowej o długości co najmniej 20 km budowa lub przebudowa
co najmniej jednej stacji,
przy czym stacja ta ma mieć min. 50 rozjazdów.
Wobec powyższego, nawet gdyby przyjąć, że roboty budowalne – przebudowa stacji
Białystok nie potwierdzała doświadczenia kierownika robót torowych, to wciąż w wykazie
znajdowały się roboty budowlane, polegające na zaprojektowaniu i wykonaniu przebudowy
stacji Łódź Widzew i części szlaku Łódź Fabryczna – Łódź Widzew.
Zatem ewentualne
naruszenie przepisów w powyższym zakresie nie miały wpływu na wynik
Post
ępowania.
Wobec powyższego, Izba uznała zarzut nr 1 odwołania za niezasadny.
W odniesieniu do zarzutu nr 2 i 7:
W ocenie
Izby, oświadczenie Spółki Trakcja S.A., dalej: „Trakcja S.A.” o udostępnieniu
Konsorcjum Intercor zasob
ów w celu wykazania posiadania doświadczenia w wykonywaniu
określonych przez Zamawiającego robót budowlanych budzi wątpliwości co do jego
rzeczywistego zakresu.
O
świadczenie Spółki Trakcja S.A:
„a) udostępniam Wykonawcy ww. zasoby, w następującym zakresie:
robót budowlanych na:
• budowę lub przebudowę co najmniej 1 stacji kolejowej, przy czym budowa lub
przebudowa obejmowały co najmniej: dwa tory główne zasadnicze i dwa tory główne
dodatkowe
wraz
z odwodnieniem, dwa
perony oraz wymianę lub zabudowę 50 rozjazdów kolejowych,
oznaczać mogło, że Trakcja S.A. udostępniła Konsorcjum Intercor zasoby w postaci budowy
lub przebudowy 1 stacji kolejowej lub 2 stacji kolejowych.
Z
godnie z definicją Słownika języka polskiego PWN pojęcie „co najmniej” jest partykułą
komunikującą, że ilość, liczba lub miara czegoś jest nie mniejsza od wymienionej i że może
być większa.
Powyższych wątpliwości, w ocenie Izby nie usuwa, wskazana przez Konsorcjum Intercor
korespondencja mailowa
pomiędzy pracownikami Konsorcjum Intercor i pracownikami
Trakcja S.A. z 7 grudnia 2022 r. oraz 24 stycznia 2023 r.
ponieważ nie dotyczyła samego
zobowiązania, ale 2 referencji na budowę lub przebudowę co najmniej 1 stacji kolejowej.
Zakres zobowiązania Trakcji S.A. może również budzić wątpliwości z uwagi na treść
oświadczenia obecnego Zarządu Trakcja S.A. z 29 sierpnia 2023 r. o udostępnieniu
Konsorcjum Trakcja S.A. zasobu w postaci tylko 1 budowy lub przebudowy stacji kolejowej,
pomimo, że informacja obecnego Zarządu Trakcja S.A. została udzielona w odpowiedzi na
pismo Odwołującego i nie została skierowana ani do Zamawiającego, ani do Konsorcjum
Intercor.
W ocenie Izby, wątpliwości co do zakresu udostępnionego zasobu nie usuwa użyte
w oświadczeniu Trakcja S.A. sformułowanie: „udostępniam Wykonawcy ww. zasoby,
w następującym zakresie: - robót budowlanych na: (…)”, z uwagi na użycie pojęcia „robót
budowalnych” w liczbie mnogiej, którą to okoliczność podkreślał Przystępujący.
Izba na rozprawie w dniu 15 września 2023 r. oddaliła wniosek Odwołującego o
przesłuchanie
w charakterze świadków: Prezesa Trakcja S.A. A. S., A. K. – członka Zarządu Trakcja S.A.
oraz G. K.
– pełnomocnika Trakcja S.A. na okoliczności wskazane w uzasadnieniu zarzutów
7 odwołania ponieważ w celu wykazania powyższych okoliczności zostały przedstawione
dokumenty.
W ocenie Izby
oświadczenie Trakcji S.A. powinno wzbudzić wątpliwości Zamawiającego co
do rzeczywistego zakresu
zobowiązania Trakcji S.A. do udostępnienia Konsorcjum Intercor
zasobów. Zamawiający, zgodnie z brzmieniem art. 128 ust. 4 ustawy Pzp, może żądać od
wykonawców wyjaśnień czy to w zakresie treści JEDZ czy złożonych środków dowodowych
lub innych złożonych przez wykonawcę oświadczeń lub dokumentów.
Istotne w ocenie Izby, jest
odczytywanie oświadczenia Trakcja S.A. jako całości.
Wobec powyższego, Izba nie znalazła podstaw do uwzględnienia zarzutu nr 2 odwołania,
natomiast, w ocenie Izby,
uwzględnieniu podlegał zarzut nr 7. Z uwagi na niejednoznaczną
treść oświadczenia Trakcja S.A., Zamawiający powinien zażądać wyjaśnienia złożonego
przez Trakcja S.A. oświadczenia.
Mając jednakże uwadze fakt, iż Izba uwzględniła odwołanie w sprawie o sygn. akt KIO
2574/23 w zakresie zarzutu nr 1 i 2 odwołania i nakazała Zamawiającemu odrzucenie oferty
Konsorcjum Intercor,
Zamawiający nie ma już obowiązku wezwania Konsorcjum Intercor do
złożenia wyjaśnień dotyczących oświadczenia podmiotu trzeciego.
Zatem Izba nie miała podstaw do nakazania Zamawiającemu wezwania Przystępującego do
złożenia wyjaśnień w tym zakresie.
A wobec Izba oddaliła zarzut nr 2 oraz 7 odwołania.
W odniesieniu do zarzutu nr 3, 4 i 5:
Z art. 109 ust. 1 pkt 8
ustawy Pzp wynika, iż z postępowania o udzielenie zamówienia
zamawiający może wykluczyć wykonawcę, który w wyniku zamierzonego działania lub
rażącego niedbalstwa wprowadził zamawiającego w błąd przy przedstawianiu informacji, że
nie podlega wykluczeniu, spełnia warunki udziału w postępowaniu lub kryteria selekcji, co
mogło mieć istotny wpływ na decyzje podejmowane przez zamawiającego w postępowaniu
o udzielenie zamówienia, lub który zataił te informacje lub nie jest w stanie przedstawić
wymaganych podmiotowych środków dowodowych.
P
rzesłanka wykluczenia wykonawcy z postępowania, zawarta w art. 109 ust. 1 pkt
8 ustawy Pzp, dotyczy
złożenia informacji odnoszących się do sytuacji podmiotowej
wykonawcy,
wprowadzających Zamawiającego w błąd. Wprowadzenie zamawiającego w
błąd może przybrać formę zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa. Zamierzone
działanie polega na celowym wprowadzeniu zamawiającego w błąd przez wykonawcę
chcącego potwierdzić spełnianie warunków, kryteriów selekcji lub brak podstaw wykluczenia.
Rażące niedbalstwo to jeden z przypadków winy nieumyślnej, oznaczający zachowanie w
sposób istotnie odbiegający od oczekiwań stawianych wobec podmiotu działającego na
rynku profesjonalnie.
Zgodnie z wyrokiem
Sądu Najwyższego 10 marca 2004 r., sygn. akt IV CK 151/03
niepubl.): „Przez rażące niedbalstwo rozumie się natomiast niezachowanie minimalnych
(elementarnych) zasad prawidłowego zachowania się w danej sytuacji. O przypisaniu pewnej
osobie winy w tej postaci decyduje więc zachowanie się przez nią w określonej sytuacji
w sposób odbiegający od miernika staranności minimalnej”.
Oceniając należytą staranność w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej należy,
zgodnie z art. 355 § 2 Kc, uwzględnić jej zawodowy. Szczególnej staranności, która powinna
przybrać postać większej dokładności i rzetelności w działaniu wymaga się od
przedsiębiorcy. Od wykonawcy, który ubiega się o udzielenie zamówienia publicznego
należy oczekiwać dokładności i rzetelności przy składaniu oferty, przygotowaniu
dokumentów i oświadczeń składanych w postępowaniu, a zatem również tego, aby upewnił
się, czy deklarowany stan rzeczy odpowiada rzeczywistości, por. wyrok Krajowej Izby
Odwoławczej z 26 kwietnia 2022 r., sygn. akt KIO 918/22.
Warunkiem zastosowania wykluczenia
wykonawcy z postępowania jest potencjalny wpływ
informacji wprowadzającej w błąd na decyzje zamawiającego. Z założenia informacje
dotyczące warunków udziału w postępowaniu, podstaw wykluczenia czy kryteriów selekcji
mogą wpłynąć na decyzje zamawiającego.
Stosownie do art. 109 ust. 1 pkt 10 ustawy Pzp,
z postępowania o udzielenie zamówienia
zamawiający może wykluczyć wykonawcę, który w wyniku lekkomyślności lub niedbalstwa
przedstawił informacje wprowadzające w błąd, co mogło mieć istotny wpływ na decyzje
podejmowane przez zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia.
P
rzesłanka wykluczenia z powodu złożenia informacji wprowadzających w błąd w przypadku
art. 109 ust. 1 pkt 10
ustawy Pzp, odnosi się do sytuacji, gdy informacje te złożono wskutek
lekkomyślności lub niedbalstwa. Lekkomyślność polega na tym, że wykonawca przedstawia
informacje przewidując możliwość wprowadzania zamawiającego w błąd, ale bezpodstawnie
sądzi, że takiego skutku uniknie, naruszając przy tym zasady ostrożności.
Niedbalstwo to polega na tym, że wykonawca w ogóle nie posiada wyobrażenia co od
możliwości wprowadzenia zamawiającego w błąd, choć taki skutek powinien był
przewidywać.
W
spólną cechą przepisu art. 109 ust. 1 pkt 8 oraz pkt 10 ustawy Pzp jest wprowadzenie
z
amawiającego przy przedstawieniu informacji w błąd.
Izba uznała, że nie zaistniały przesłanki wykluczenia Przystępującego z postępowania na
podstawie art. 109 ust. 1 pkt 8 oraz pkt 10 ustawy Pzp
, gdyż Przystępujący przedstawiając
informacje dotyczące doświadczenia kierownika robót torowych nie wprowadził
Zamawiającego w błąd. Informacja dotycząca stacji Białystok jest zgodna ze stanem
rzeczywistym -
budowa czy też przebudowa stacji Białystok na dzień składania oferty przez
Przystępującego nie została zakończona. Powyższa okoliczność została potwierdzona
w złożonym przez wykonawcę oświadczeniu. Spór dotyczył jedynie odmiennego rozumienia
warunku udziału w Postępowaniu. Izba wskazuje, że przyjęcie odrębnego rozumienia
postanowień SWZ i podanie informacji nawiązującej do tej wykładni nie stanowi
wprowadzenia w błąd Zamawiającego. W wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z 13.05.2015
r., sygn. akt: KIO 842/15, KIO 862/15,
który jest nadal aktualny, Izba wskazała: „W tym
wypadku, należy dodatkowo podnieść, że jakiekolwiek niejednoznaczności w opisie
przedmiotu
zamówienia
w ramach postanowień SIWZ, także działają na korzyść Wykonawców i nie pozwalają na
definitywne stwierdzenie złożenia nieprawdziwej informacji.”
Podobnie w odniesieniu do oświadczenia Trakcja S.A. o udostępnieniu Przystępującemu
zasobów w zakresie doświadczenia w wykonaniu robót budowlanych, Izba stwierdziła, że
Przystępujący nie przedstawił Zamawiającemu nieprawdziwych informacji dotyczących
udostępnionych zasobów, a jedynie informacje inaczej zinterpretował. W ocenie Izby, treść
oświadczenia Trakcji S.A. powinna skłonić Zamawiającego do wezwania Przystępującego do
złożenia wyjaśnień w tym zakresie, a nie stanowić podstawy do jego wykluczenia
z Postępowania.
W
arunek udziału w Postępowaniu dotyczący doświadczenia kierownika robót torowych nie
został sformułowany w sposób jednoznaczny, a wobec powyższego jakiekolwiek
niejednoznaczności w ramach postanowień SWZ działają na korzyść wykonawców.
A zatem
również informacja, że kierownik robót torowych p. R. G. rozpoczął kierowanie
inwestycją na stacji Białystok od lutego 2021 r., podczas w Dzienniku Budowy widnieje
wrze
sień 2021 r., nie wprowadzała Zamawiającego w błąd.
Wobec powyższego, zarzuty nr 3, 4 i 5 podlegały oddaleniu.
W odniesieniu do zarzutu nr 6:
Wobec faktu, że Izba uznała, że warunek dotyczący doświadczenia kierownika robót
torowych należało odczytywać zgodnie z jego literalnym brzmieniem, a zatem nie musiało
ono dotyczyć robót już wykonanych, wszelkich niejednoznaczności w treści warunku nie
powin
no się tłumaczyć na niekorzyść wykonawcy, nie było podstaw do uznania przez Izbę,
że Zamawiający powinien wezwać Konsorcjum Intercor do złożenia wyjaśnień w zakresie
doświadczenia zdobytego przez kierownika robót torowych Pana R. G. w kierowaniu
przebudową stacji Białystok co do ilości faktycznie wybudowanych nowych rozjazdów w dniu
składania ofert w Postępowaniu oraz okresu nabywania doświadczenia przez wskazaną
osobę lub/i uzupełnienia oferty w tym zakresie.
Wobec powyższego, zarzut nr 6 odwołania podlegał oddaleniu.
Jako zarzut wynikowy wobec oddalenia zarzutów 1-7 odwołania, oddaleniu podległ również
zarzut nr 8 odwołania, zarzut dotyczący naruszenia art. 16 pkt 1 i 2 ustawy Pzp poprzez
prowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia w sposób niezapewniający zachowania
uczciwej konkurencji.
II. KIO 2574/23:
w odniesieniu do zarzutu nr 1 odwołania:
W
celu wykazania ziszczenia się względem Konsorcjum Intercor przesłanek z art. 109 ust.
1 pkt 2 lit. c ustawy Pzp,
Odwołujący przedstawił informacje pochodzące z ogólnodostępnych
baz danych i rejestrów, prowadzonych przez chińskie organy administracji: Platformy
Publicznej
Informacji Organów Egzekucji Administracyjnej Prowincji Hebei, Platformy
Publicznej Informacji Organów Egzekucji Administracyjnej Prowincji Guangdong oraz
oficjalnej
strony rządowej strony Credit China. Z rejestrów i baz danych wynika, że chińskie
organy administracyjne: m.in. Biuro Budownictwa Mieszkaniowego i Miejsko-Wiejskiego
Powiatu Xiong, Biuro Rządu Ludowego Miasta Zhongshan, Urząd ds. Wodnych Dzielnicy
Pingshan miasta Shenzhen wydały decyzje administracyjne, którymi nałożyły na Stecol
Corporation kary
pieniężne. Odwołujący wskazał 11 takich przypadków.
W dokumencie p
od nazwą Odpowiedź na wniosek o upublicznienie informacji rządowych,
Odwołujący przedstawił szczegółowe informacje dotyczące decyzji administracyjnych: nr
2120210701, wydanej przez
Urząd ds. Zieleni Miejskiej dzielnicy Qingpu miasta Szanghaj,
którą na Stecol Corporation w związku z naruszeniami przepisów wykonawczych do prawa
leśnego Chińskiej Republiki Ludowej nałożono karę pieniężną oraz decyzji nr 18-006 Biura
Kompleksowej Egzekucji Prawa Administracyjnego w dzielnicy Yuhang miasta Hangzhou
z 31 sierpnia 2023 r.
, którą za naruszenie art. 50 ust. 2 Rozporządzenia dotyczącego
wyglądu miasta i zarządzania środowiskiem sanitarnym miasta Hangzhou na Stecol
Corporation
nałożono karę administracyjną.
Pomimo, iż Przystępujący Konsorcjum Intercor zaprzeczyło, że: akty, na podstawie których
nałożono na Stecol Corporation kary pieniężne miały charakter decyzji oraz że były to
decyzje ostateczne,
a także, że na Stecol Corporation zostały nałożone nie kary
administracyjne, lecz mandaty
, Izba nie miała wątpliwości co do charakteru powyższych
aktów prawnych. Po pierwsze, w rejestrach i bazach danych jest mowa o decyzjach, jak
również o decyzjach lub zawiadomieniach o nałożeniu kary administracyjnej jest mowa w
oświadczeniach podwykonawców Stecol Corporation w projektach, w których Stecol
Corporation występował jako generalny wykonawca, złożonych jako dowód przez
Przystępującego. Po drugie akty zostały wydane przez chińskie organy administracyjne w
ramach przysługującego im władztwa. W decyzjach wskazano stan faktyczny sprawy oraz
podstaw
ę prawną oraz informację o przysługujących od decyzji środkach odwoławczych:
wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy oraz pozwie administracyjnym. Co prawda, w
dokumentach przedstawionych przez Odwołującego jest mowa również o mandatach, to
jednak
w oświadczeniach podwykonawców już tylko o karach pieniężnych lub karach
administracyjnych. Izba,
w odniesieniu do powyższego, uwzględniła fakt występowania
w różnych porządkach prawnych odmiennej terminologii, a także doboru różnych
odpowiedników tłumaczonego pojęcia.
O tym, że decyzje o nałożeniu kary pieniężnej na Stecol Corporation nie zapadły w prostym,
odformalizowanym postępowaniu mandatowym, jak twierdzi Przystępujący świadczą
informacje dotyczące chociażby Decyzji administracyjnej nr 2120210701, nakładającej karę
pieniężną na Stecol Corporation za naruszenie przepisów wykonawczych do prawa leśnego
Chińskiej Republiki Ludowej. W sprawie zakończonej wydaniem powyższej decyzji organ
dokonał oględzin miejsca, zebrał dokumentację fotograficzną, spisał protokół, dokonał
przesłuchania, z którego sporządził protokół. Od powyższej decyzji przysługiwało Stecol
Corporation prawo do złożenia wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy lub pozwu
administracyjnego, co oznacza, że było to postępowanie dwuinstancyjne. Stecol Corporation
jednak nie skorzystał z tego prawa, dokonując zapłaty nałożonej na niego kary
administracyjnej, czego dowodem było wskazanie w decyzji „Kara administracyjna
zrealizowana, rekomenduje się zamknięcie sprawy”. Natomiast z oświadczeń
podwykonawców Stecol Corporation wynika, że kary pieniężne nałożone na Stecol
Corporation nie były kwestionowane i zostały zapłacone przez jego podwykonawców.
W związku z powyższym należało stwierdzić, że mamy do czynienia z decyzjami
ostatecznymi.
Odnosząc się do stanowiska Przystępującego, zgodnie z którym, gdyby w istocie doszło do
nałożenia kar administracyjnych na Stecol Corporation, to taka informacja zostałaby
ujawniona
w Krajowym systemie publikacji
informacji dotyczącej wiarygodności przedsiębiorstw, tak jak
to miało miejsce w przypadku wyciągów z rejestru informacji dot. wiarygodności
przedsiębiorstwa dot. trzech innych spółek, który przedstawił Przystępujący Konsorcjum
Intercor. Tymczasem
, jak wskazał Przystępujący Konsorcjum Intercor, zaświadczenie
z Krajowego systemu publikacji informacji dotyczących wiarygodności przedsiębiorstw
dotyczące Stecol Corporation, przedłożone w toku postępowania (zaświadczenie z tego
systemu) zawiera
ło wzmiankę o braku informacji w tej sprawie, co oznacza, że kara
administracyjna na Stecol Corporation nie została nałożona.
Izba stwierdziła, że sam fakt, że informacja o nałożonych na Stecol Corporation karach
pieniężnych nie została zamieszczona w Krajowym systemie publikacji informacji
dotyczących wiarygodności przedsiębiorstw nie oznacza, że kary pieniężne nie zostały na
Stecol Corporation nałożone. Ponieważ dane z rejestrów opierają się w głównej mierze na
informacjach podmiotów, których dotyczą, Stecol Corporation mógł takich informacji nie
przekazać do rejestru. Fakt nałożenia na Stecol Corporation kar pieniężnych w drodze
decyzji administracyjnych został potwierdzony natomiast w oświadczeniach podwykonawców
Stecol Corporation.
Treść oświadczenia podwykonawców odpowiada informacjom z wykazu
kar nałożonych na Stecol Corporation, przedstawionego przez Odwołującego. Co prawda
w
większości oświadczeń podwykonawców pominięta została informacja, że na Stecol
Corporation
zostały nałożone kary pieniężne, to jednak w jednym z nich (oświadczenie z
dnia 11 grudnia 2022 r.) podwykonawca Stecol Corporation oświadczył wprost:
„… w wyniku tych zgłoszeń w stosunku do Stecol Corporation jako generalnego wykonawcy
została wydana decyzja o karze administracyjnej przez Biuro Zasobów Ludzkich
i Ubezpieczeń społecznych Nowej Dzielnicy Jinpu w Dalian.”
Co więcej, jak wynika z pisma prawniczego Tianjin Jinrui Law Firm Nr (2023) 0930,
dotyczącego podmiotów odpowiedzialnych w karach administracyjnych, wskazanego jako
dowód przez Przystępującego, z Ustawy Chińskiej Republiki Ludowej o karach
administracyjnych wynika o
dpowiedzialność generalnego wykonawcy za naruszenia
odpowiednich przepisów dotyczących zarządzania administracyjnego wynika oraz że:
„Podmiotem kary administracyjnej jest podmiot odpowiedzialny, który ma obowiązek
utrzymywania porządku zarządzania zgodnie z prawem. Zgodnie z postanowieniami Prawa
Budowlanego C
hińskiej Republiki Ludowej i Środków Zarządzania Podwykonawstwem
P
rojektów Budowlanych Zarządzanie (2004) Nr 124 Ministerstwa Budownictwa Chińskiej
Republiki Ludowej,
generalny wykonawca i podwykonawcy projektów budowlanych ponoszą
solidarną odpowiedzialność. Generalny wykonawca jest główną osobą odpowiedzialną za
zarządzanie placem budowy podczas procesu realizacji projektów. Wszyscy uczestnicy
projektów budowlanych, którzy naruszają odpowiednie przepisy dotyczące zarządzania
administracyjnego,
podlegają karom administracyjnym jako główna strona odpowiedzialna.
Podwykonawcy,
którzy dopuścili się określonych uchybień zostają wezwani do dokonania
poprawek i wspólnie akceptują kary administracyjne. Wina podwykonawców skutkuje karami
administracyjnymi dla generalnego wykonawcy.
”
Co prawda pismo dotyczy
postanowień Prawa budowlanego Chińskiej Republiki Ludowej,
jednakże można z niego wywieść ogólną zasadę, że kary administracyjne, bez względu na
to,
kto rzeczywiście ponosi odpowiedzialność za naruszenie przepisów, obciążają
generalnego wykonawcę, co znajduje potwierdzenie w wykazie kar nałożonym na Stecol
Corporation, przedstawionym przez Odwołującego, a także w oświadczeniach
podwykonawców Stecol Corporation.
Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Izba oceniła wskazane w uzasadnieniu
dokumenty
przedstawione przez Odwołującego i Przystępującego Konsorcjum Intercor jako
wiarygodne źródło informacji o karach administracyjnych nałożonych w drodze decyzji
administracyjnych na Stecol Corporation w związku z naruszeniami obowiązków
wynikających z prawa ochrony środowiska oraz prawa pracy.
Odnosząc się do stanowiska Przystępującego dotyczącego wykładni przepisu art. 57 ust. 4
lit. a, art. 18 ust. 2 Dyrektywy 2014/24/UE oraz art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy Pzp, Izba
wskazuje:
W ocenie Przystępującego ewentualne naruszenie obowiązków wynikających z prawa pracy
i prawa ochrony środowiska mające miejsce na gruncie prawa chińskiego nie jest objęte
zakresem zastosowania art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy Pzp,
w związku z tym że pkt
2 lit.
c nie zawiera odesłania do prawa obcego. Powyższe, w ocenie Przystępującego,
stanowi
przemyślaną i zamierzoną decyzję ustawodawcy i znajduje wsparcie w art. 57 ust. 4
lit. a oraz art. 18 ust. 2 Dyrektywy 2014/24
/UE, który referuje do obowiązków w dziedzinie
prawa ochrony środowiska prawa socjalnego i prawa pracy ustanowionych w przepisach
unijnych krajowych układach zbiorowych bądź przepisach międzynarodowego prawa
ochrony środowiska międzynarodowego prawa socjalnego i międzynarodowego prawa pracy
wymienionych
w załączniku X.
Izba wskazuje,
że przy dokonywaniu wykładni przepisu art. 57 ust. 4 lit a, art. 18 ust.
2 Dyrektywy 2014/24 /UE oraz art. 109 ust.1 pkt 2 lit. c ustawy Pzp
, nie można oprzeć się
jedynie na ich literalnym brzmieniu.
Jak
słusznie
podniósł
Przystępujący,
przywołując
wyrok
Naczelnego
Sądu
Administracyjnego z dnia 10 marca 2015 r., sygn. akt I FSK 100/14: „Podstawowym celem
dokonywania wykładni systemowej jest zapewnienie zgodności między normami należącymi
do odrębnych porządków prawnych (tj. prawa polskiego i prawa unijnego) oraz inspirowanie
organu stosującego prawo krajowe do wyboru takiego rezultatu wykładni, który zapewnia
możliwie największą skuteczność prawu unijnemu. W konsekwencji sąd krajowy powinien
dokonać wykładni istniejącego prawa wewnętrznego tak, aby uwzględniała ona zarówno
treść, jak i cel przepisu prawa unijnego. Natomiast wykładnia celowościowa prawa
wspólnotowego nakazuje w większym stopniu uwzględniać cele konkretnych rozwiązań
prawnych, niż literalne brzmienie przepisów je zawierających”.
Niewątpliwie zasadniczym celem wynikającym z art. 18 ust. 2 Dyrektywy 2014/24/UE jest
podjęcie przez państwa członkowskie stosownych środków służących zapewnieniu, by przy
realizacji zamówień publicznych wykonawcy przestrzegali mających zastosowanie
obowiązków w dziedzinie ochrony środowiska, prawa socjalnego i prawa pracy. Cel zawarty
w przepisie art. 57 ust. 4 lit. a Dyrektywy 2014/24/UE
to wykluczenie z udziału w
postępowaniu o udzielenie zamówienia każdego wykonawcy, gdy instytucja zamawiająca za
pomocą dowolnych stosownych środków może wykazać naruszenie mających zastosowanie
obowiązków, o których mowa w art. 18 ust. 2 Dyrektywy 2014/24/UE.
Z motywu 101 Dyrektywy 2014/24/UE wynika:
„Ponadto instytucje zamawiające powinny
mieć możliwość wykluczania wykonawców, którzy okazali się nierzetelni, na przykład z
powodu naruszeń obowiązków środowiskowych lub społecznych, w tym przepisów
dotyczących dostępności dla osób niepełnosprawnych, lub innych form poważnych
wykroczeń zawodowych, takich jak naruszenie reguł konkurencji lub praw własności
intelektualnej
.”
Realizacja powyższych celów nie będzie możliwa, ani w pełni skuteczna, jeśli zignorowane
zostaną zasadnicze dla postępowania o udzielenie zamówienia publicznego zasady: zasada
równego traktowania wykonawców oraz zasada uczciwej konkurencji.
Zasada
równego traktowania wykonawców oraz zasada uczciwej konkurencji są zasadami
mocno akcentowanymi w przepisach Dyrektywy 2014/24/UE.
Art. 18 ust. 1 Dyrektywy 2014/24/UE
stanowi, że: „instytucje zamawiające zapewniają równe
i niedyskryminacyjne traktowanie wykonawców oraz działają w sposób przejrzysty
i proporcjonalny. Zamówień nie organizuje się w sposób mający na celu wyłączenie
zamówienia z zakresu zastosowania niniejszej dyrektywy lub sztuczne zawężanie
konkurencji. Uznaje się, że konkurencja została sztucznie zawężona, gdy zamówienie
zostaje zorganizowane z zamiarem nieuzasadnionego działania na korzyść lub niekorzyść
niektórych wykonawców.”
Z motywu 1 Dyrektywy 2014/24/UE
wynika, że: „Udzielanie zamówień publicznych przez
instytucje państw członkowskich lub w imieniu tych instytucji musi być zgodne z zasadami
Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), a w szczególności z zasadą
swobodnego przepływu towarów, swobody przedsiębiorczości oraz swobody świadczenia
usług,
a
także
z zasadami, które się z nich wywodzą, takimi jak: zasada równego traktowania, zasada
niedyskryminacji, zasada wzajemnego uznawania, zasada proporcjonalności oraz zasada
przejrzystości. W odniesieniu do zamówień publicznych o wartości powyżej określonej kwoty
należy jednak ustanowić przepisy koordynujące krajowe procedury udzielania zamówień
w celu zagwarantowania, że zasady te mają praktyczne zastosowanie, a zamówienia
publiczne są otwarte na konkurencję.”
Natomiast z
motywu 37 Dyrektywy 2014/24/UE wynika obowiązek podjęcia przez państwa
członkowskie stosownych środków w celu zapewnienia przestrzegania obowiązków
w dziedzinie prawa ochrony środowiska, prawa socjalnego i prawa pracy, a stosowne środki
powinny mieć zastosowanie zgodnie z podstawowymi zasadami prawa Unii Europejskiej,
w szczególności z myślą o zapewnieniu równego traktowania wykonawców:
„Z myślą o odpowiednim uwzględnieniu wymogów środowiskowych, społecznych i wymogów
dotyczących pracy w procedurach udzielania zamówień publicznych, jest rzeczą szczególnie
istotną, by państwa członkowskie i instytucje zamawiające podjęły stosowne środki w celu
zapewnienia przestrzegania obowiązków w dziedzinie prawa ochrony środowiska, prawa
socjalnego i prawa pracy, które mają zastosowanie w miejscu wykonywania robót
budowlanych lub świadczenia usług i które wynikają z przepisów ustawowych i
wykonawczych, dekretów i decyzji zarówno na szczeblu krajowym, jak i unijnym, a także z
układów zbiorowych, pod warunkiem że takie przepisy i ich stosowanie są zgodne z prawem
unijnym.
Podobnie,
w trakcie realizacji zamówienia należy stosować się do zobowiązań wynikających z umów
międzynarodowych ratyfikowanych przez wszystkie państwa członkowskie i wymienionych
w załączniku XI. W żaden sposób nie powinno to jednak uniemożliwiać stosowania
warunków zatrudnienia korzystniejszych dla pracowników. Stosowne środki powinny mieć
zastosowanie zgodnie z podstawowymi zasadami prawa Unii, w szczególności z myślą o
zapewnieniu równego traktowania. Takie stosowne środki powinny być stosowane zgodnie z
dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 96/71/WE 11 oraz w sposób zapewniający
równe traktowanie i brak dyskryminacji bezpośredniej czy pośredniej wobec wykonawców
i pracowników z innych państw członkowskich.”.
W motywie 40 Dyrektywy 2014/24 wskazano: „monitorowanie przestrzegania tych przepisów
prawa ochrony środowiska, prawa socjalnego i prawa pracy powinno się odbywać na
odpowiednich etapach postępowania o udzielenie zamówienia przy stosowaniu zasad
ogólnych regulujących wybór uczestników i udzielenie zamówienia, przy stosowaniu
kryteriów wykluczenia i przy stosowaniu przepisów dotyczących rażąco tanich ofert.
Niezbędna w tym celu weryfikacja powinna mieć miejsce zgodnie ze stosownymi przepisami
niniejszej dyrektywy, w szczególności z przepisami regulującymi środki dowodowe i
oświadczenia własne”.
W zgodzie z zasadą równego traktowania wykonawców oraz zasadą uczciwej konkurencji,
jak również ze względu na jego cel, należy interpretować przepis art. 109 ust. 1 pkt 2 lit c
ustawy Pzp,
wdrażający art. 57 ust. 4 lit. a oraz art. 18 ust. 2 Dyrektywy 2014/24/UE w
polskim porządku prawnym.
Celem wprowadzenia przepisu art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy Pzp jest eliminowanie
z postępowania wykonawców naruszających obowiązki związane z prawem ochrony
środowiska i prawem pracy, a także zapewnienie, aby środki służące zapewnieniu
przestrzegania przez wykonawców tych obowiązków zapewniały również realizację
podstawowych zasad udzielania zamówień publicznych - zachowania uczciwej konkurencji,
równego traktowania wykonawców, przejrzystości oraz zasady proporcjonalności.
Wykładnia literalna przepisu art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy Pzp prowadzić będzie do
następujących wniosków: z postępowania można wykluczyć wykonawcę, wobec którego
wydano ostateczną decyzję administracyjną o naruszeniu obowiązków wynikających z
prawa ochrony środowiska, prawa pracy lub przepisów o zabezpieczeniu społecznym, jeżeli
wymierzono tą decyzją karę pieniężną, przy czym naruszenie ww. obowiązków nastąpiło na
terytorium Unii Europejskiej, natomiast nie można wykluczyć z postępowania wykonawcy,
wobec którego wydano ostateczną decyzję administracyjną o naruszeniu obowiązków
wynikających z prawa ochrony środowiska, prawa pracy lub przepisów o zabezpieczeniu
społecznym, jeżeli wymierzono tą decyzją karę pieniężną, przy czym naruszenie ww.
obowiązków miało miejsce poza terytorium Unii Europejskiej. Podczas, gdy w innej jednostce
redakcyjnej artykułu 109 ust. 2 w lit. a, ustawodawca przewiduje, że wykluczeniu podlega
zarówno wykonawca, będący osobą fizyczną skazaną prawomocnie za przestępstwo
przeciwko środowisku, o którym mowa w rozdziale XX Kodeksu karnego lub za przestępstwo
przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową, o którym mowa w rozdziale XXVIII
Kodeksu karnego
, jak również wykonawca, będący osobą fizyczną skazaną prawomocnie za
odpowiedni czyn zabroniony określony w przepisach prawa obcego.
Taka wykładnia przepisu art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy Pzp pozostaje nie do pogodzenia
z zasadą zachowania uczciwej konkurencji oraz zasadą równego traktowania wykonawców.
W ocenie Izby, interpretacja przepisu art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy Pzp może mieć
miejsce tylko poprzez pryzmat zasady zachowania uczciwej konkurencji i zasady równego
traktowania wykonawców.
Wskazać należy, że ustawodawca w art. 109 ust. 1 pkt 2 c ustawy Pzp wskazując na
obowiązki wynikające z prawa ochrony środowiska, prawa pracy oraz z przepisów
zabezpieczeniu społecznym nie odsyła do konkretnych ustaw, a zatem ustawodawca nie
widział potrzeby dodatkowego wskazania, że chodzi o naruszenia obowiązków wynikających
z prawa ochrony środowiska, prawa pracy oraz z przepisów zabezpieczeniu społecznym lub
naruszenia odpowiednich
obowiązków wynikających z prawa ochrony środowiska, prawa
pracy
oraz
z przepisów zabezpieczeniu społecznym, określonych w prawie obcym.
Należy podkreślić, za Odwołującym, że obowiązki wynikające z prawa ochrony środowiska
i prawa pracy, których naruszenia dopuścił się Stecol Corporation zostały wskazane również
w krajowych przepisach prawa, np.
obowiązek ochrony środowiska przed odpadami
uregulowany został w ustawie o odpadach, która przewiduje za powyższe kare pieniężną,
obowiązek ochrony środowiska przed hałasem został przewidziany w ustawie Prawo
ochrony środowiska, którego naruszenie wiąże się z nałożeniem kary pieniężnej.
Ponadto
Izba stwierdziła, że podnoszone przez Przystępującego argumenty dotyczące
jednostkowości przypadków naruszeń prawa ochrony środowiska i prawa pracy przez Stecol,
ich bagatelności, a także niewielkiej wartości kar w stosunku do wartości oferty Stecol
w
Postępowaniu oraz do przychodu Stecol, które miałyby świadczyć o braku
proporcjonalności wykluczenia tego wykonawcy, nie były zasadne. W ocenie Izby,
powyższych naruszeń nie można nazywać bardzo drobnymi. Dotyczyły one m.in. obowiązku
zapewnienia
bezpieczeństwa pracy na terenie budowy, naruszenie powyższego obowiązku
spowodowało wypadek śmiertelny (mimo, że o wypadku jest mowa w oświadczeniu
podwykonawcy Stecol Corporation z 26 sierpnia 2022 r.), ochrony powietrza i wody w
związku z prowadzonymi pracami budowalnymi. Wysokość nałożonych na Stecol kar
pieniężnych i ich proporcja do przychodu Spółki pozostaje w świetle art. 109 ust. 1 pkt 2 lit. c
ustawy Pzp bez znaczenia.
Tak więc dokument Sprawozdania finansowego Stecol
Corporation wsk
azujący stan finansowy spółki na koniec roku 2022 r. nie miał znaczenia dla
rozstrzygnięcia sprawy.
Izba wskazuje, że ocena, czy wykluczenie wykonawcy byłoby w danym przypadku
oczywiście nieproporcjonalne, musi zostać dokonana również w odniesieniu do zasad
ogólnych wskazanych w art. 16 i 17 ustawy Pzp. W ocenie Izby, wskazane powyżej
okoliczności
w światle zasady równego traktowania i zachowania uczciwej konkurencji
Wydanie
przez chińskie organy administracji ostatecznych decyzji administracyjnych
o naruszeniu
obowiązków wynikających z prawa ochrony środowiska oraz prawa pracy
i nałożenie na Stecol Corporation kar pieniężnych odniosło skutek wobec Konsorcjum
Intercor
, które w ocenie Izby podlegało wykluczeniu, na podstawie art. 109 ust.
1 pkt 2 lit. c ustawy Pzp, a w konsekwencji, z mocy art. 226 ust. 1 pkt 2 lit a ustawy Pzp,
oferta Konsorcjum podlegała odrzuceniu.
Wobec powyższego, zarzut nr 1 odwołania okazał się zasadny.
W odniesienie do zarzutu nr 2:
Izba uznała za uzasadniony również zarzut nr 2 odwołania.
Izba stwierdziła, że Stecol Corporation zataiła informacje o nałożeniu przez chińskie organy
administracji
na tę spółkę kary pieniężne za naruszenie obowiązków wynikających z prawa
ochrony środowiska oraz prawa pracy w 11 przypadkach, które były wymagane do
weryfikacji braku podstaw do wykluczenia wykonawcy z
Postępowania. Stecol Corporation
dwukrotnie
w formularzu JEDZ, w odpowiedzi na pytanie,
czy wykonawca wedle własnej wiedzy
naruszył swoje obowiązki w dziedzinie prawa ochrony środowiska oświadczyła, że nie
naruszyła takich obowiązków, jak również, że nie naruszyła obowiązków wynikających z
prawa pracy. Następnie w oświadczeniu o aktualności informacji zawartych w JEDZ z 8
lutego 2023 r. Stecol Corporation
potwierdziła, że informacje zawarte w jej oświadczeniach
są
aktualne
i
zgodne
z prawdą oraz zostały przedstawione z pełną świadomością konsekwencji wprowadzenia
zamawiającego w błąd przy przedstawianiu informacji.
Stecol Corporation dokonał samodzielnej oceny istnienia przesłanek do jej ewentualnego
wykluczenia z postępowania, stwierdzając, że w związku z tym, że kary pieniężne to
w rzeczywistości mandaty, nałożone przez chińskie organy administracyjne, nie ma podstaw
do wskazywania takich informacji w JEDZ.
Jednakże, Izba stwierdza, że w świetle
przedstawionych w postępowaniu odwoławczym dowodów w uzasadnieniu zarzutu nr 1, było
to stanowisko niezasadne
. A wobec powyższego, nieujawnienie informacji dotyczących
nałożonych na Stecol Corporation kar pieniężnych, które powinny podlegać ocenie
Zamawiającego pod kątem wykluczenia wykonawcy było działaniem o charakterze co
najmniej
rażącego niedbalstwa.
Rażące niedbalstwo jest jedną z postaci winy nieumyślnej. Przez niedbalstwo, zgodnie
z doktryną prawa cywilnego, należy rozumieć zachowanie sprawcy, który podejmując
decyzję co do przyszłego postępowania, nie zdaje sobie sprawy z tego, że może ono być
bezprawne. Miernikiem oceny przewidywania sprawcy co do prawidłowości lub
nieprawidłowości działania w przypadku zamówień publicznych powinno być zachowanie
należytej staranności ustalanej z uwzględnieniem zawodowego charakteru działalności
prowadzonej przez wykonawcę" (M. Stachowiak (w:) W. Dzierżanowski, Ł. Jaźwiński, J.
Jerzykowski, M. Kiliel, M, Stachowiak, Prawo zamówień publicznych. Komentarz, Warszawa
2021, art. 109).
Zgodnie ze stanowiskiem S
ądu Okręgowego w Krakowie wyrażonym w wyroku z 8 marca
2017 r., sygn. akt II Ga 1019/16 (
niepubl.): „(...) Ocena działania i zaniechania podmiotu
odpowiedzialnego wymaga odniesienia do modelu starannego działania, który kształtowany
jest przez przepisy prawa, zasady współżycia społecznego, zwyczaje, zasady wykonywania
zawodu. Niedbalstwem profesjonalisty będzie nie tylko niedołożenie należytej staranności
ale także brak wiedzy, niezręczność, nieuwaga jeżeli nie powinny zaistnieć”.
W ocenie Izby,
rażące niedbalstwo Stecol Corporation, związane z nieujawnieniem
informacji o naruszeniu przez spółkę obowiązków wynikających z prawa ochrony środowiska
oraz z prawa pracy
na skutek błędnego uznania, że te informacje nie podlegają ujawnieniu,
z uwagi na to, że naruszenia obowiązków wynikających z prawa pracy i prawa ochrony
środowiska miały miejsce w Chinach.
Stecol Corporation miał świadomość, że zostały na nią nałożone kary pieniężne
w decyzjach administracyjnych,
co wynika z oświadczeń jego podwykonawców i potwierdza
wykaz kar administracyjnych nałożonych na Stecol Corporation oraz szczegółowych
informacji dotyczących wybranych decyzji, przedstawionych przez Odwołującego. Stecol
Corporation na skutek rażącego niedbalstwa wprowadził Zamawiającego w błąd przy
przedstawieniu w JEDZ informacji, że nie podlega on wykluczeniu wywołując u
Zamawiającego
mylne
wyobrażenie
o tej okoliczności.
Stecol Corporation
, nie informując Zamawiającego o fakcie naruszenia przez siebie
obowiązków wynikających z prawa ochrony środowiska oraz z prawa pracy, uniemożliwił
Zamawiającemu zbadanie i ocenę, czy ten wykonawca podlega wykluczeniu z
Postępowania.
Stecol Corporation wywołał u Zamawiającego mylne przekonanie, że ten wykonawca nie
podlega
wykluczeniu z Postępowania. Wywołanie u Zamawiającego mylnego przekonania
o
niepodleganiu wykluczeniu z Postępowania miało wpływ na wynik Postępowania, czego
wyrazem była decyzja Zamawiającego o wyborze oferty Konsorcjum Intercor jako
najkorzystniejszej.
Izba stwierdza
, że oświadczenie złożone przez Stecol Corporation w JEDZ jest sprzeczne
z rzeczywistym stanem rzeczy,
ponieważ Stecol Corporation naruszył obowiązki wynikające
z prawa
ochrony środowiska oraz z prawa pracy, co zostało stwierdzone w ostatecznych
decyzjach administracyjnych wydanych przez chińskie organy administracji. Stecol
wskazując w formularzu JEDZ odpowiedź negatywną zaprzeczył, że takie naruszenia miały
miejsce.
Izba wskazuje, że dokument jest bez wątpienia dokumentem kategorycznym z uwagi na
wagę składanych w nim oświadczeń. Jeśli wykonawca zaznacza w dokumencie JEDZ
odpowiedź „nie”, to uniemożliwia zamawiającemu dokonanie oceny, czy wykonawca daje
rękojmię prawidłowego wykonania umowy, mimo, że zaistniała sytuacja, której dotyczy
odpowiedź
w formularzu JEDZ i staje się niejako „sędzią we własnej sprawie”.
W ocenie Izby, Stecol Corporation powinien
wskazać w formularzu JEDZ w odpowiedniej
rubryce odpowiedź tak, zarówno w odniesieniu do informacji o naruszeniu obowiązków
wynikających z prawa ochrony środowiska, z prawa pracy oraz powinien wskazać
odpowiednią rubrykę dotyczącą aktualności oświadczeń w zakresie braku podstaw do
wykluczenia z Postępowania.
Wobec powyższego, w ocenie Izby, ziściły się przesłanki z art. 109 ust. 1 pkt 8 ustawy Pzp,
stanowiące podstawę do wykluczenia Stecol Corporation, a w konsekwencji Konsorcjum
Intercor z P
ostępowania i odrzucenia oferty Konsorcjum Intercor, na podstawie art. 226 ust.
1 pkt 2 lit. a ustawy Pzp.
W takim przypadku ziszczenia się przesłanek z art. 109 ust. 1 pkt 8 ustawy Pzp, nie stosuje
się art. 109 ust. 3 ustawy Pzp, który przewiduje możliwość odstąpienia od wykluczenia ,
jeżeli wykluczenie byłoby w oczywisty sposób nieproporcjonalne. W świetle wskazanych
powyższej okoliczności, Izba uznała, że zarzut nr 2 był uzasadniony.
W odniesieniu do zarzutu nr 3 odwołania:
Izba wskazuje, że zarzut numer 3 odwołania - naruszenia przez Zamawiającego art. 226 ust.
1 pkt 2 lit. a w zw. z art. 109 ust. 1 pkt 10 w zw. z art. 109 ust. 1 pkt 2 lit.
c w związku z art.
16 pkt 1 ustawy Pzp poprzez jego niezastosowanie i zaniechania odrzucenia oferty Intercor-
Stecol w sytuacji, gdy wykonawca ten,
w wyniku lekkomyślności lub niedbalstwa przedstawił
Zamawiającemu informacje wprowadzające w błąd w zakresie odnoszącym się do podstaw
wykluczenia Stecol z P
ostępowania w oparciu o przepis art. 109 ust. 1 pkt 2 lit c ustawy Pzp,
co miało istotny wpływ na decyzje podejmowane przez Zamawiającego w postępowaniu
o udzielenie zamówienia został sformułowany jako zarzut ewentualny, w przypadku
nieuwzględnienia zarzutu wskazanego w pkt 2 odwołania. Wobec uwzględnienia przez Izbę
zarzutu nr 2, zarzut nr 3 odwołania nie podlegał rozpoznaniu przez Izbę.
Nadto,
Izba wskazuje, że działanie wykonawcy w warunkach rażącego niedbalstwa
konsumuje wskazane w art. 109 ust. 1 pkt 10 ustawy Pzp,
łagodniejsze formy podmiotowe
działania wykonawcy, tj. niedbalstwo oraz lekkomyślność.
W odniesieniu do zarzutu 4 i 5 odw
ołania:
W dniu 29 listopada
2022 r. Zamawiający wezwał Odwołującego do złożenia wyjaśnień
istotnej części składowej ceny, w zakresie wyceny branży SRK, w tym do złożenia dowodów
w zakresie kalkulacji elementów oferty mających wpływ na wysokość wyliczenia ceny branży
SRK (np. zysk, wysokość wynagrodzenia, wybrane rozwiązania techniczne, itp.).
W wyznaczonym terminie, tj. 14 grudnia
2022 r. Odwołujący złożył wyjaśnienia, załączając
do nich kosztorys
, który zawierał uszczegółowienie zakresu pozycji Rozbicia Ceny Ofertowej
Części B.1 Urządzenia automatyki kolejowej (SRK), wyjaśniania w odniesieniu do kosztów
pracowniczych
oraz ofertę podwykonawcy na realizację prawa opcji nr 1 i nr 2.
W dniu 5 stycznia 2023 r. Odwołujący przesłał do Zamawiającego pismo, w którym wskazał,
że na skutek błędu w kosztorysie złożonym wraz z pismem z 14 grudnia 2022 r. pojawiły się
ceny wyższe niż te, które Odwołujący wskazał w ofercie i złożył kolejne wyjaśnienia z nowym
kosztorysem.
Pismem z dnia 21 sierpnia 2023 r. Zamawiający poinformował Odwołującego o odrzuceniu
jego oferty na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 8 ustawy Pzp. W uzasadnieniu odrzucenia
Zamawiający wskazał, że w wyniku analizy wskazanych wyjaśnień Odwołującego,
Zamawiający uznał, że przedmiotowe wyjaśnienia nie obalają domniemania rażąco niskiej
ceny w zakresie części dot. SRK. Wyjaśnienia nie uzasadniały zaoferowanej ceny za
wykonanie branży SRK i nie potwierdzały, że Wykonawca uwzględnił w niej wszystkie koszty
związane z jej wykonaniem, w tym koszty związane z powierzeniem wykonania części prac
podmiotom udostępniającym zasoby. Zgodnie z przedstawionym przez Wykonawcę Budimex
S.A. załącznikiem nr 1 do przedstawionych wyjaśnień tj. Rozbicie kosztów z zakresu branży
SRK, całkowita wartość Części B.1 Urządzenia automatyki kolejowej (SRK) w ofercie tego
Wykonawcy została porównana do wartości składników oferty po przeliczeniach dokonanych
przez Zamawiającego w związku z przeprowadzeniem aukcji elektronicznej.
Kwota wskazana w załączniku do wyjaśnień Wykonawcy Budimex S.A. była wyższa od
wartości wyliczonej przez Zamawiającego. Z tego powodu kalkulacja Wykonawcy nie mogła
stanowić dowodu na prawidłowe wyliczenie ceny zaoferowanej przez tego Wykonawcę
w zakresie branży SRK. Przedstawione wyliczenie nie wskazywało, że zaoferowana w toku
aukcji cena jest realna i Wykonawca może w oparciu o nią prawidłowo zrealizować
zamówienie. Wręcz przeciwnie, jeżeli kalkulacja Wykonawcy wskazywała na wyższą kwotę
niż rzeczywiście zaoferowana, to wątpliwość dotyczyła tego, czy cena zaoferowana w trakcie
aukcji elektronicznej nie jest zaniżona.
W sytuacji, gdy
wartości kalkulacji Odwołującego w zakresie składnika oferty – branży SRK,
przekazanej wraz z wyjaśnieniami były rozbieżne z wartościami wskazanymi jako ostateczna
wartość tego składnika oferty, w ocenie Izby, Zamawiający mógł stwierdzić nierealność ceny
w zakresie branży SRK oraz brak objęcia ceną wszystkich elementów niezbędnych
do należytego wykonania branży SRK, pomimo takiej deklaracji Odwołującego.
Izba wskazuje, że to na wykonawcy ciąży obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera
rażąco niskiej ceny lub kosztu w przypadku skierowania do niego przez Zamawiającego
wezwania do wyjaśnień istotnej części składowej ceny. Złożone przez wykonawcę
wyjaśnienia powinny poparte być odpowiednimi dowodami.
Odwołujący pierwotnie w złożonych wyjaśnieniach wskazywał, że w kalkulacji załączonej do
wyjaśnień z dnia 14 grudnia 2022 r. w zaoferowanej przez niego cenie zostały uwzględnione
wszystkie elementy niezbędne do należytego wykonania zamówienia. Jednak na skutek
błędu w kalkulacji różnica pomiędzy ceną wskazaną w kalkulacji Odwołującego, przekazanej
wraz
z wyjaśnieniami z 14 grudnia 2022 r. przez Odwołującego oraz kwotą, która wynikała
z postąpień Odwołującego w toku aukcji wynosiła kilkanaście milionów.
Izba wskazuje,
że ocena wyjaśnień i kalkulacji Odwołującego dotyczącej branży SRK
dokonana przez Zamawiającego była prawidłowa. Wobec tego, że kalkulacja zawierała inne
wartości niż kwota wynikająca z postąpień w toku aukcji, nie mogła ona stanowić dowodu na
prawidłowe wyliczenie ceny w zakresie branży SRK oraz na to, że zaoferowana w toku aukcji
cena jest realna
(nie jest zaniżona) i że w oparciu o tę cenę Odwołujący może prawidłowo
zrealizować zamówienie. Wykonawca, do którego skierowano wezwanie do wyjaśnienia
ceny powinien złożyć konkretne i wyczerpujące wyjaśnienia oraz przedstawiając
odpowiednie dowody w celu obalenia domniemania rażąco niskiej ceny. Odwołujący nie
przedstawił
w postaci ofert p
odmiotów, na których zasoby w zakresie realizacji branży SRK się
powoływał. Izba stwierdził, że wycena podmiotów udostępniających zasoby była w tym
przypadku o tyle uzasadniona, że to podmioty udostępniające Odwołującemu zasoby miały
wykonać część zadań związanych z branżą SRK.
Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, w ocenie Izby, dokumenty dotyczące kwestii
wyliczenia współczynnika upustu w złożonej przez Odwołującego ofercie oraz wyjaśnień, do
których przedstawienia Odwołujący został zobowiązany, przedstawione przez Odwołującego
w trakcie rozprawy, nie mo
gły stanowić dowodu na fakt, że kalkulacja Odwołującego
uzasadniała oferowaną przez niego cenę, ponieważ sama kalkulacja zawierała inne wartości
w odniesieniu do ceny branży SRK, niż oferowane przez Odwołującego po postąpieniu
w aukcji elektronicznej.
W ocenie Izby, Odwołujący nie był uprawniony do formułowania zarzutu, że cena branży
SRK nie stanowi istotnej części składowej ceny ofert, a Zamawiający powinien wykazać, w
jaki sposób „istotna część składowa” ceny oferty rzutuje na cenę globalną, dopiero na etapie
odwołania. Powyższy zarzut Izba oceniła jako spóźniony. Zarzut nie podlegał rozpoznaniu
przez Izbę, a Odwołujący był wezwaniem związany. Poza powyższym Izba wskazuje, że jak
słusznie podnieśli uczestnicy postępowania, o „istotności” części składowej ceny lub kosztu
nie przesądza jedynie procentowy udział wartości tej części (branży SRK)
w całości prac. Na uwadze należy mieć „istotność” części składowej dla całego przedmiotu
Postępowania. O tym, że branża SRK jest istotna dla całego przedmiotu Postępowania,
świadczy już chociażby nazwa Postępowania: „Realizacja robót budowlanych oraz
wykonanie projektu wykonawczego i realizacja robót budowlanych na zabudowę urządzeń
sterowania ruchem kolejowym, urządzeń kolejowych sieci telekomunikacyjnych, systemu
dynamicznej informacji podróżnych na odcinku Katowice Szopienice Płd. – Katowice –
Katowice Piotrowice w ramach projektu „Prace na podstawowych ciągach pasażerskich (E
30 i E 65) na obszarze Śląska, Etap I: Linia E65 na odcinku Będzin – Katowice Szopienice
Płd. – Katowice – Katowice Piotrowice.”, ale również rozległy zakres prac, jakie przewidział
Zamawiający
w
związku
z branżą SRK.
Izba wskazuje
również, że wykonawca nie może zasłaniać się zbyt ogólnym wezwaniem do
wyjaśnień ceny i złożyć wyjaśnień niepełnych, niekonkretnych, które nie zawierają dowodów
uzasadniających przyjętą przez niego ceny. Odwołujący wskazywał, że w zasadzie nie
wiedział, czego oczekuje od niego Zamawiający. W ocenie Izby, pismo Zamawiającego
z 29 listopada 2022 r. -
wezwanie do złożenia wyjaśnień ceny oferty w zakresie branży SRK
nie mogło budzić żadnych wątpliwości. Zamawiający zwrócił się o udzielenie wyjaśnień
istotnej części składowej ceny - w zakresie wyceny branży SRK, w tym złożenie dowodów w
zakresie kalkulacji
elementów oferty mających wpływ na wysokość wyliczenia ceny branży
SRK
(np. zysk, wysokość wynagrodzenia, wybrane rozwiązania techniczne, itp.), mając na
uwadze, że ceny ukształtowane zostały poprzez dwukrotnie odbyte aukcje.
Zamawiający nie tylko wskazał, jakie składniki oferty powinny być wyjaśnione, ale także
zwrócił uwagę Odwołującemu, że należy mieć na względzie, że ceny ukształtowane zostały
poprzez dwukrotnie odbyte aukcje.
W ocenie Izby również uzasadnienie odrzucenia oferty Odwołującego zawarte
w Zawiadomieniu o odrzuconych ofertach,
spełnia wymagania określone w artykule 253 ust.
1 ustawy Pzp, posiada
wyjaśnienie, dlaczego Zamawiający uznał, że Odwołujący nie obalił
domniemania rażąco niskiej ceny oferty. Zamawiający wskazał: „(…)w przedmiotowej
sytuacji zachodzi rozbieżność pomiędzy ceną wskazaną w kalkulacji Wykonawcy Budimex
S.A. przekazanej wraz z wyjaśnieniami oraz kwotą wyliczoną przez Zamawiającego jako
ostateczna wartość składnika oferty – branży SRK. Kalkulacja przedstawiona przez
Wykonawcę budzi daleko idące wątpliwości co do realności ceny w zakresie branży SRK
wynikającej z przeprowadzonej aukcji. Ocena wyjaśnień Wykonawcy Budimex S.A. pod
kątem obalenia domniemania rażąco niskiej ceny zaoferowanej za wykonanie branży SRK
musi być przeprowadzona przede wszystkim z uwzględnieniem przedstawionej kalkulacji. Ta
natomiast nie uzasadnia wartości ustalonej po przeliczeniach ceny zaproponowanej przez
Wykonawcę w czasie aukcji.”
Wbrew stanowisku Odwołującego, Zamawiający nie uprawniony do dokonania oceny
wyjaśnień, w tym kalkulacji przedstawionej przez Odwołującego w zakresie ceny składnika
oferty
– branży SRK na podstawie nowego dokumentu, złożonego przez Odwołującego
samodzielnie,
w ramach „autokorekty” bez uprzedniego wezwania Zamawiającego.
W ocenie Izby składanie samodzielnie przez wykonawcę nowych wyjaśnień dotyczących
ceny nie jest możliwe. Przedstawienie nowych dokumentów jest możliwe w sytuacji, gdy nie
są to dokumenty podlegające ocenie Zamawiającego, np. dokumenty pochodzące z
odpowiednich rejestrów. Wobec powyższego, Zamawiający nie mógł zaakceptować nowych
wyjaśnień Odwołującego i dokonać ich oceny.
Izba wskazuje,
że wbrew twierdzeniom Odwołującego, Zamawiający nie był również
uprawniony do ponownego wezwania O
dwołującego do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny.
Co do zasady, wezwan
ie do wyjaśnienia ceny oferty następuje jednokrotnie. Ponowne
wezwanie jest możliwe tylko w wypadku, gdy wykonawca już za pierwszym razem złożył
konkretne i spójne wyjaśnienia, które tylko w niektórych aspektach wymagają
doprecyzowania czy uzupełniania. A takimi wyjaśnieniami nie były wyjaśnienia pierwotnie
przedstawione
przez
Odwołującego. Kalkulacja w zakresie wyceny branży SRK, złożona przez Odwołującego
wraz z pismem z 5 stycznia 2023 r.
była już nową kalkulacją i zawierała nowe wartości. W
takim
wypadku doprecyzowanie czy uzupełnienie wyjaśnień nie było możliwe, ponieważ
mogłoby dojść do niedopuszczalnej zmiany treści pierwotnie złożonych wyjaśnień, a nie ich
do ich
uzupełnienia lub wyjaśnienia.
Jeśli wskazana przez Odwołującego kalkulacja w zakresie wyceny branży SRK nie
uzasadnia
ła przyjętej przez niego ceny, to Zamawiający nie miał obowiązku domagania się
dalszych
wyjaśnień, ponieważ takie działanie naruszałoby zasadę uczciwej konkurencji
i równego traktowania wykonawców.
W ocenie Izby,
Zamawiający nie był także uprawniony do poprawienia wartości kalkulacji
jako
oczywistej omyłki rachunkowej, o której mowa w art. 223 ust. 2 pkt. 2 ustawy Pzp.
Kalkulacja
Odwołującego była obarczona błędem, który nie był oczywistą omyłką
rachunkową.
Oczywistą omyłką rachunkową jest omyłka wynikająca z błędnej operacji rachunkowej na
liczbach. Stwierdzenie
omyłki może mieć miejsce w sytuacji, w której przebieg działania
matematycznego może być prześledzony i na podstawie reguł rządzących tym działaniem
możliwe jest stwierdzenie błędu w jego wykonaniu i błąd ten można poprawić wyłącznie
w jeden sposób, niebudzący żadnych wątpliwości. Należy przyjąć, że omyłka rachunkowa
ma charakter oczywisty nie tylko wtedy, gdy jest widoczna na pierwszy rzut oka. Te cech
ę
można przypisać wyłącznie omyłkom dotyczącym prostych działań na małych liczbach. Dla
uznania,
że omyłka rachunkowa ma charakter oczywisty, wystarczający jest fakt jej ustalenia
podczas sprawdzenia obliczeń zgodnie z podanym przez zamawiającego sposobem
obliczenia ceny oferty
oraz możliwość jednoznacznego stwierdzenia, por. Prawo zamówień
publicznych. Komentarz pod redakcją Huberta Nowaka, Mateusza Winiarza. Urząd
Zamówień Publicznych. Warszawa, 2023 r., s. 713.
Jak słusznie wskazał Zamawiający, nie wiedział, w jaki sposób miałby poprawić kalkulację
ceny branży SRK przedstawioną przez Odwołującego, ponieważ nie tylko nie wiedział, że
kalkulacja jest obarczona błędem (przed otrzymaniem pisma Odwołującego z 5 stycznia
2023 r.),
ale również nie był w stanie poprawić kalkulacji w sposób, który odpowiadałby
intencji Odwołującego. Omyłka nie wynikała z błędnych działań matematycznych, tylko
przyjętych
w kalkulacjach
błędnych założeń.
Biorąc pod uwagę wskazane powyżej okoliczności, zarzut 4 oraz 5 odwołania podlegały
oddaleniu.
O kosztach postępowania Izba orzekła, na podstawie, na podstawie art. 557 oraz art. 574,
art.
575 ustawy Pzp oraz w oparciu o przepisy § 7 ust. 1 pkt 1) w zw. z § 5 pkt 1 oraz § 5 pkt
2b)
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2020 r. w sprawie
szczegółowych rodzajów kosztów postępowania odwoławczego, ich rozliczania oraz
wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania (Dz. U. 2020 r. poz. 2437).
Kosztami
postępowania odwoławczego, stosowanie do wyniku postępowania
odwoławczego, w sprawie:
1. KIO 2572/23
został obciążony Odwołujący,
2. KIO 2574/23 zostali
obciążeni po połowie Odwołujący oraz Przystępujący, który wniósł
sprzeciw.
Wobec powyższego orzeczono, jak w sentencji.
Przewodniczący: ...............................................
Członkowie: …………………………………
…………………………………