Sygn. akt: KIO 3375/22
WYROK
z dnia 2 stycznia 2023 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący:
Jolanta Markowska
Protokolant:
Adam Skowroński
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 grudnia 2022 r. w Warszawie
odwołania wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby Odw
oławczej w dniu 19 grudnia 2022 r. przez wykonawcę:
„KANZEON Wrocławski Catering” Sp. z o.o., al. A. Brücknera 10, 51-410 Wrocław w
postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego: Szkoła Podstawowa nr 77 im. T.
Różewicza, ul. Św. Jerzego 4, 50-518 Wrocław,
orzeka:
umarza postępowanie odwoławcze w zakresie zarzutów:
Nr I, tj. naruszenia art. 433 pkt 1 Pzp
— poprzez ustanowienie w
postanowieniach §8 ust. 1 oraz §10 ust. 3 lit. a tiret pierwsze wzoru umowy
odpowiedzialności wykonawcy za opóźnienie w postaci kary umownej oraz
uprawnienia Zamawiającego do odstąpienia od umowy, mimo że nie jest to
uzasadnione
okolicznościami ani zakresem zamówienia;
Nr II, tj. naruszenia art. 99 ust. 1 Pzp w zw. z art. 16 pkt 1 Pzp
— poprzez
opisanie prze
dmiotu zamówienia w sposób niejednoznaczny i niewyczerpujący,
posługując się przy tym niedostatecznie zrozumiałymi i niedostatecznie
dokładnymi określeniami, w zakresie:
a)
wymogu z pkt. 3.2. SWZ -
przygotowania posiłków na bazie produktów,
półproduktów i surowców „najwyższej jakości",
b)
wymogów z pkt. 9 OPZ — przygotowywania posiłków o „najwyższym
standardzie” na bazie „produktów najwyższej jakości”,
d)
braku oznaczenia godziny, w której wykonawca otrzyma informację o liczbie
(zapotrzebowaniu) posiłków w danym dniu,
e)
braku opisania zasad postępowania wykonawcy po zrealizowaniu
wszystkich dań wskazanych w jadłospisie,
f) postano
wień §1 ust. 2, §2 ust. 15 oraz §3 ust. 6 lit. o wzoru umowy — które
określając zakres obowiązków wykonawcy posługują się sformułowaniami
analogicznymi do postanowień pkt. 9 OPZ, odpowiednio w zakresie
wynikającym z uwzględnienia zarzutów przez zamawiającego,
Nr III, tj. naruszenia art. 99 ust. 1 Pzp w zw. z art. 16 pkt 1 Pzp oraz art. 353
kc w
zw. z art. 8 ust. 1 Pzp
— poprzez ustanowienie w §10 ust. 3 lit. a tiret czwarte
wzoru umowy uprawnienia Zamawiającego do odstąpienia od umowy w
przypadku niespełnienia przez Wykonawcę „wymogów i standardów
jakościowych”, które jest nieprecyzyjne, pozwala Zamawiającemu na dowolne
odstąpienie od umowy, czym narusza równowagę kontraktową stron oraz jest
sprzeczne z naturą stosunku prawnego jakim jest umowa w sprawie
za
mówienia publicznego;
Nr IV, tj. naruszenia art. 240 ust. 1 i 2 Pzp, art. 241 ust. 1, 2 i 3 Pzp oraz art. 16
Pzp
— poprzez ustanowienie i opisanie oceny ofert pn. „czas dostarczenia
nowego posiłku” w taki sposób, że ocena oferty w ramach tego kryterium
opiera się wyłącznie na deklaracji wykonawcy zawartej w ofercie, która nie jest
możliwa do zweryfikowania co czyni to kryterium pozornym oraz dotyczy ono
właściwości wykonawcy i nie jest ono dostatecznie powiązane z przedmiotem
zamówienia bowiem premiuje wykonawców, którzy dysponują kuchnią w
bliskiej odległości od siedziby Zamawiającego, mimo że okoliczność ta nie ma
wpływu na jakość świadczonej usługi.
oddala odwołanie,
3. k
osztami postępowania odwoławczego obciąża wykonawcę: „KANZEON Wrocławski
Catering” Sp. z o.o., al. A. Brücknera 10, 51-410 Wrocław, i:
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 7 500 zł 00 gr
(słownie: siedem tysięcy pięćset złotych zero groszy) uiszczoną przez
wykonawcę: „KANZEON Wrocławski Catering” Sp. z o.o., al. A. Brücknera
410 Wrocław tytułem wpisu od odwołania,
zasądza kwotę 826 zł 99 gr (słownie: osiemset dwadzieścia sześć złotych
dziewięćdziesiąt dziewięć groszy) od wykonawcy: „KANZEON Wrocławski
Catering” Sp. z o.o., al. A. Brücknera 10, 51-410 Wrocław na rzecz
zamawiającego: : Szkoła Podstawowa nr 77 im. T. Różewicza, ul. Św.
Jerzego 4, 50-
518 Wrocław stanowiącą koszty poniesione z tytułu dojazdu na
posiedzenie i noclegu.
Stosownie do art. 579 ust. 1 i art. 580 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 września 2019r. - Prawo
Zamówień Publicznych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1710 ze zm.), na niniejszy wyrok - w
terminie 14 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa
Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący:
…………………………
Sygn. akt: KIO 3375/22
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający, Szkoła Podstawowa nr 77 im. T. Różewicza we Wrocławiu, prowadzi
postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego w trybie podstawowym bez negocjacji
na podstawie ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z
2022 r., poz. 1710 ze zm.)
,zwanej dalej”Pzp” w przedmiocie: „Usługi restauracyjne na rzecz
uczniów Szkoły Podstawowej nr 77 im. T. Różewicza we Wrocławiu w 2023 roku”.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Biuletynie Zamówień Publicznych pod nr
2022/BZP 00493754/01 w dniu 13 grudnia 2022 r.
Wykonawca
„KANZEON Wrocławski Catering” Sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu
wniósł odwołanie wobec treści postanowień Specyfikacji Warunków Zamówienia.
Odwołujący zarzucił Zamawiającemu naruszenie:
I.
art. 433 pkt 1 Pzp
— poprzez ustanowienie w postanowieniach §8 ust. 1 oraz §10 ust.
3 lit. a tiret pierwsze
wzoru umowy odpowiedzialności wykonawcy za opóźnienie w postaci
kary umownej oraz
uprawnienia Zamawiającego do odstąpienia od umowy, mimo że nie jest
to uzasadnione okoliczn
ościami ani zakresem zamówienia;
II.
art. 99 ust. 1 Pzp w zw. z art. 16 pkt 1 Pzp
— poprzez opisanie przedmiotu
zamówienia w sposób niejednoznaczny i niewyczerpujący, posługując się przy tym
niedostatecz
nie zrozumiałymi i niedostatecznie dokładnymi określeniami, w zakresie:
a)
wymogu z pkt. 3.2. SWZ -
przygotowania posiłków na bazie produktów, półproduktów
i surowców „najwyższej jakości",
b)
wymogów z pkt. 9 OPZ — przygotowywania posiłków o „najwyższym standardzie” na
bazie „produktów najwyższej jakości” i „bezpieczeństwem zgodnie z normami HACCP",
c)
wymo
gów z pkt. 15 OPZ — przygotowywania posiłków z produktów, które będą
„wysokiej jakości handlowej i zdrowotnej", zgodne z „obowiązującymi wymogami prawa
żywnościowego”, „GMP” oraz „systemu HACCP".
d)
braku oznaczenia godzin
y, w której wykonawca otrzyma informację o liczbie
(zapotrzebowaniu) posiłków w danym dniu,
e)
braku opisania zasad postępowania wykonawcy po zrealizowaniu wszystkich dań
wskazanych w jadłospisie,
f)
postanowień §1 ust. 2, §2 ust. 15 oraz §3 ust. 6 lit. o wzoru umowy — które,
określając zakres obowiązków wykonawcy, posługują się sformułowaniami analogicznymi do
postanowień pkt 9 OPZ,
III.
art. 99 ust. 1 Pzp w zw. z art. 16 pkt 1 Pzp oraz art. 353
k.c. w zw. z art. 8 ust. 1 Pzp
— poprzez ustanowienie w §10 ust. 3 lit. a tiret czwarte wzoru umowy uprawnienia
Zamawiającego do odstąpienia od umowy w przypadku niespełnienia przez wykonawcę
„wymogów i standardów jakościowych”, które jest nieprecyzyjne, pozwala Zamawiającemu
na dowoln
e odstąpienie od umowy, czym narusza równowagę kontraktową stron oraz jest
spr
zeczne z naturą stosunku prawnego jakim jest umowa w sprawie zamówienia
publicznego;
IV.
art. 240 ust. 1 i 2 Pzp, art. 241 ust. 1, 2 i 3 Pzp oraz art. 16 Pzp
— poprzez
ustanowienie i opisanie kryterium
oceny ofert pn. „czas dostarczenia nowego posiłku” w taki
sposób, że ocena oferty w ramach tego kryterium opiera się wyłącznie na deklaracji
wykonawcy zawartej w ofercie, która nie jest możliwa do zweryfikowania, co czyni to
kryterium pozornym oraz dotyczy ono
właściwości wykonawcy i nie jest dostatecznie
powiązane z przedmiotem zamówienia, bowiem premiuje wykonawców, którzy dysponują
kuchnią w bliskiej odległości od siedziby Zamawiającego, mimo że okoliczność ta nie ma
wpływu na jakość świadczonej usługi.
Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania i nakazanie Zamawiającemu:
zmiany postanowień specyfikacji warunków zamówienia, poprzez:
1) wykreślenie ze wzoru umowy następujący postanowień:
— §8 ust. 1:
Za
każde opóźnienie w dostawie posiłków, o których mowa w § 2 ust 10 Umowy, które
przekroczy
minut
Wykonawca
zapłaci
Zamawiającemu karę umowną w
wysokości 500,00 PLN za każde opóźnienie.
§10 ust. 3 lit. a tiret pierwsze:
Nadto Zamawiający może odstąpić od umowy w przypadku:
a)
rażącego naruszenia przez Wykonawcę postanowień niniejszej umowy, w szczególności:
trzy
krotnego opóźnienia (przekraczającego 5 minut) w wydaniu posiłków w okresie
obowiązywania umowy.
§10 ust. 3 lit. a tiret czwarte:
3. Nadto Zamawiający może odstąpić od umowy w przypadku:
a) rażącego naruszenia przez Wykonawcę postanowień niniejszej umowy, szczególności:
niespełnienia przez Wykonawcę wymogów i standardów jakościowych,
2) doprecyzowania opisu
przedmiotu zamówienia i wzoru umowy w zakresie:
- wymogu z pkt. 3.2. SWZ
— przygotowania posiłków na bazie produktów, półproduktów i
surowców „najwyższej jakości”,
wymogów z pkt. 9 OPZ — przygotowywania posiłków o „najwyższym standardzie” na bazie
„produktów najwyższej jakości” i „bezpieczeństwem zgodnie z normami HACCP",
wymogów z pkt. 15 OPZ — przygotowywania posiłków z produktów, które będą „wysokiej
jakości handlowej i zdrowotnej”, zgodne z „obowiązującymi wymogami prawa
żywnościowego' , „GMP” oraz „systemu HACCP".
§1 ust. 2 wzoru umowy:
Usługa będzie polegać na gotowaniu w kuchni Wykonawcy oraz dostarczeniu, porcjowaniu
/podawaniu w pomieszczeniach Zamawiającego posiłków na bazie półproduktów, produktów
i surowców najwyższej jakości, żywieniu podlegają uczniowie szkoły podstawowej.
§2 ust. 15 wzoru umowy:
Do przygotowywania
posiłków będą używane produkty wysokiej jakości i zawsze świeże,
posiadające aktualne, przynajmniej 7 — dniowe terminy ważności, nabyte w źródłach
działających zgodnie z obowiązującymi przepisami sanitarnymi / higienicznymi.
§3 ust. 6 lit. o wzoru umowy:
Wykonawca w ramach wynagrodzenia zobowiązany jest w szczególności do:
przy
gotowania posiłków o najwyższym standardzie, na bazie produktów; najwyższej jakości,
bezpieczeństwem zgodnie z normami HACCP, spełniających wymogi żywienia zalecane dla
u
czniów przez Instytut żywności i żywienia dla danej grupy wiekowej, posiłków
przygotowywan
ych przy bezwzględnym przestrzeganiu zaleceń Głównego Inspektora
Sanitarnego,
zamiast sformułowań:
„przygotowywania posiłków o najwyższym standardzie",
„na bazie produktów najwyższej jakości",
„produkty wysokiej jakości”,
„produkty wysokiej jakości handlowej i zdrowotnej”
„obowiązujące wymogi prawa żywnościowego”
Odwołujący wniósł o określenie konkretnych obowiązków wykonawcy, tj. np.
standardów produktów, które mają być wykorzystane do przygotowania posiłków;
- zamias
t sformułowania:
„bezpieczeństwem zgodnie z normami HACCP i GMP”
Odwołujący wniósł o wskazanie postanowień z norm HACCP i GMP, względnie samych
norm, o których mowa w niniejszym postanowieniu oraz określenia konkretnych obowiązków
wykonawcy w tym zakresie;
braku oznaczenia godziny, w której wykonawca otrzyma informację o liczbie
(zapo
trzebowaniu) posiłków w danym dniu - poprzez oznaczenie godziny, w której
wykonawca otrzyma ww. informację;
braku opisania zasad postępowania wykonawcy po zrealizowaniu wszystkich dań
wskazanych w jadłospisach - poprzez opisanie zasad postępowania wykonawcy po
zrealizowaniu wszystkich dań wskazanych w jadłospisach,
3) wykreślenia kryterium oceny ofert pn. „czas dostarczenia nowego posiłku”;
a w przypadku nie uwzględnienia wniosku o wykreślenie - o taką zmianę, aby kryterium nie
było oparte wyłącznie o nieweryfikowalne oświadczenie wykonawcy, ale możliwe do
sprawdzenia/zbadania szczegółowe informacje potwierdzające możliwość dowozu posiłku w
określonym czasie.
W
związku z powyższymi żądaniami Odwołujący wniósł o wydłużenie terminu
składania ofert, a ponadto - o zasądzenie na rzecz Odwołującego kosztów postępowania, w
tym kosztów zastępstwa.
Odwołujący podniósł, że w dniu 13.06.2022 r. Zamawiając zamieścił w Biuletynie
Zamówień Publicznych ogłoszenie o wszczęciu przedmiotowego postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego i zamieścił na własnej stronie BIP oraz na stronie MiniPortalu
dokumenty postępowania.
Przedmiotem zamówienia jest gotowanie w kuchni wykonawcy oraz dowożenie,
porcjowanie i wydawanie posiłków w pomieszczeniach Zamawiającego przygotowywanych
na bazie produktów, półproduktów i surowców najwyższej jakości — według jadłospisów
Zamawiającego.
Zamawiający przewidział liczbę wydawanych posiłków, poprzez wskazanie w treści
SWZ maksymalnych licz
b uczniów objętych żywieniem:
- w okresie II-VI.2023
— 350 uczniów,
- w okresie IX-XII.2023
— 450 uczniów.
Zamawiający, opisując przedmiot zamówienia, wielokrotnie posłużył się
nieprecyzyjnymi i niejednoznacznymi
określeniami, takimi jak: najwyższa jakość, wysoka
jakość, najwyższy standard jakościowy, etc., które nie pozwalają na jednoznaczne
zidentyfikowanie wymaganych przez Zamawiającego standardów jakości wykonywania
usługi.
Zamawiający ustanowił kryterium oceny ofert w pkt. 19.1.2. SWZ, dotyczące
zadeklarowanego w ofercie
— czasu wydania nowego posiłku, której to deklaracji nie sposób
zweryfikować przed wyborem oferty najkorzystniejszej.
We wzorze umowy Zamawiający przewidział odpowiedzialność wykonawcy za
opóźnienie, wbrew przepisowi art. 433 ust. 1 Pzp. Zamawiający zawarł w umowie
następujące postanowienia:
§ 8 Kary umowne
1. Za każde opóźnienie w dostawie posiłków, o których mowa w § 2 ust 10 Umowy, które
przekrocz
y 5 minut Wykonawca zapłaci Zamawiającemu karę umowną — w wysokości
500,00 PLN za
każde opóźnienie.
§10 Odstąpienie od umowy
3. Nadto Zamawiający może odstąpić od umowy w przypadku:
a) rażącego naruszenia przez Wykonawcę postanowień niniejszej umowy, w szczególności:
trzykrotnego opóźnienia (przekraczającego 5 minut) w wydaniu posiłków w okresie
obowiązywania umowy.
Odwołujący oświadczył, że kwestionuje przywołane powyżej postanowienia
dokumentów zamówienia, wskazując na ich niezgodność z przepisami ustawy Prawo
zamówień publicznych.
I. Zarzut naruszenia art. 433 pkt 1 Pzp
— poprzez ustanowienie w postanowieniach 58 ust. 1
oraz SIO ust. 3 lit. a tiret
pierwsze wzoru umowy odpowiedzialności wykonawcy za
opóźnienie w postaci kary umownej oraz uprawnienia Zamawiającego do odstąpienia od
umowy, mimo że nie jest to uzasadnione okolicznościami ani zakresem zamówienia.
W treści projektowanych postanowień umowy Zamawiający przewidział negatywne
konsekwencje dla wykonawcy w związku z opóźnieniem w dostawach posiłków:
§ 8 Kary umowne
1. Za każde opóźnienie w dostawie posiłków, o których mowa w 5 2 ust 10 Umowy, które
przekroczy 5 minut Wykonawca zapłaci Zamawiającemu karę umowną — w wysokości
PLN za każde opóźnienie.
§ 10 Odstąpienie od umowy
3. Nadto Zamawiający może odstąpić od umowy w przypadku:
a) r
ażącego naruszenia przez Wykonawcę postanowień niniejszej umowy, w szczególności:
trzykrotnego opóźnienia (przekraczającego 5 minut) w "daniu posiłków w okresie
obowiązywania umowy.
Ponadto, jak wynika z
§ 10 ust. 3 lit. a — Zamawiający upatruje w opóźnieniu
wykonawcy w dostarczeniu posiłków — „rażącego naruszenia postanowień umowy”. Należy
zatem podkreślić, że jak wynika z art. 476 k.c. opóźnienie dotyczy sytuacji, gdy niespełnienie
świadczenia następuje z przyczyn, za które wykonawca nie ponosi odpowiedzialności.
Oznacza to, że Zamawiający w ramach niniejszej umowy ustanowił odpowiedzialność
wykonawcy za
okoliczności od niego niezależne i niezawinione, i przypisał im negatywne
skutki w postaci naliczania kar umownych oraz uprawnienia Zamawiającego do odstąpienia
od umowy.
Tego rodzaju postanowienia wzoru umowy są niedopuszczalne na gruncie
obowiązujących przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych. Zgodnie z art. 433 pkt 1
Pzp, projektowane postanowienia umowy
nie mogą przewidywać:
1) odpowiedzialności wykonawcy za opóźnienie, chyba że jest to uzasadnione
okolicznościami lub zakresem zamówienia;
Odwołujący podkreślił, że w warunkach przedmiotowego zamówienia — ustanowienie
odpowiedzialności wykonawcy za opóźnienie nie jest uzasadnione ani okolicznościami, ani
zakresem zamówienia. W orzecznictwie Krajowej Izby przyjmuje się, iż opóźnienie
wykonawcy w spełnieniu świadczenia wynikającego z umowy — nie może stanowić
podstawy do naliczenia kar umownych ani tym bardziej być przesłanką do odstąpienia od
umowy p
rzez zamawiającego. Zdaniem Izby, tak sformułowane postanowienia umowy
naruszają w rażący sposób równowagę kontraktową stron. Co istotne, przedmiotowe
stanowisko Izba zajęła jeszcze na gruncie przepisów poprzednio obowiązującej ustawy Pzp
z 2004 r., które nie zawierały katalogu niedozwolonych postanowień umownych
analogicznego do regulacji z obecnego art. 433 Pzp (wyrok KIO z dnia 27.08.2019 r., sygn.
akt KIO 1585/19).
Z kolei o dopuszczal
ności wprowadzenia do umowy odpowiedzialności wykonawcy
za opóźnienie decyduje każdorazowo charakter zamówienia. W doktrynie wskazuje się, że
odpowiedzialność wykonawcy za opóźnienie może być wprowadzona do postanowień
umowy tylko w wyjątkowych sytuacjach — takich jak wieloetapowy charakter zamówienia,
cz
y w przypadku zamówień o charakterze pieniężnym. Żadna z tych okoliczności nie
zachodzi w przedmiotowym postępowaniu(patrz: Prawo zamówień publicznych. Komentarz
red. Marzena Jaworska, 2022 r.).
W tym stanie rzeczy
— kwestionowane postanowienia umowy nie odpowiadają prawu
i
powinny zostać wykreślone.
II. Zarzut naruszenia art. 99 ust. 1 Pap w zw. z art. 16 pkt 1 Pzp
— poprzez opisanie
przedmiotu zamówienia w sposób niejednoznaczny i niewyczerpujący, posługując się przy
tym niedostatecznie zrozumiałymi i niedostatecznie dokładnymi określeniami.
Powyższy zarzut dotyczy następujących postanowień SWZ, OPZ i wzoru umowy:
— pkt 3.2. SWZ
Usługa polega na gotowaniu w kuchni Wykonawcy oraz dowożeniu, porcjowaniu i udawaniu
posiłków w pomieszczeniach Zamawiającego przygotowywanych na bazie produktów,
półproduktów i surowców najwyższej jakości - według jadłospisów Zamawiającego, które
służą wyłącznie do celów realizacji przedmiotowego zadania (ochrona praw autorskich).
- pkt 9 OPZ
Wykonawca zobowiązany jest do przygotowywania posiłków o najwyższym standardzie
na bazie produktów najwyższej jakości / bezpieczeństwem zgodnie z normami HACCP.
- pkt 15 OPZ
Wykonawca zobowiązuje się do przygotowywania posiłków z produktów, które będą wysokiej
jakości handlowej i zdrowotnej, zgodne z obowiązującymi wymogami prawa żywnościowego,
GMP oraz systemu HACCP.
§1 ust. 2 wzoru umowy
Usługa będzie polegać na gotowaniu w kuchni Wykonawcy oraz dostarczeniu, porcjowaniu i
podawaniu w pomieszczeniach Zamawiającego posiłków na bazie półproduktów, produktów i
surowców najwyższej jakości. Żywieniu podlegają uczniowie szkoły podstawowej.
§2 ust. 15 wzoru umowy
Do przygotowywania posiłków będą używane produkty wysokiej jakości i zawsze świeże,
posiadające aktualne, przynajmniej 7 — dniowe, terminy ważności, nabyte w źródłach
działających zgodnie z obowiązującymi przepisami sanitarnymi i higienicznymi,
§3 ust. 6 lit. o wzoru umowy
Wykonawca w ramach wynagrodzenia zobowiązany jest w szczególności do:
przygotowania posiłków o najwyższym standardzie, na bazie produktów najwyższej jakości i
bezpiecz
eństwem zgodnie z normami HACCP, spełniających wymogi Żywienia zalecane dla
uczniów przez Instytut Żywności i Żywienia dla danej grupy wiekowej, posiłków
przygotowywanych przy bezwzględnym przestrzeganiu zaleceń Głównego Inspektora
Sanitarnego.
oraz:
braku oznaczenia godziny, w której wykonawca otrzyma informację o liczbie
(zapotrzebowaniu) posiłków w danym dniu,
- braku opisania zasad
postępowania wykonawcy po zrealizowaniu wszystkich dań
wskazanych w jadłospisie.
Odwołujący podniósł, że opis przedmiotu zamówienia w zakresie wskazanym
powyżej nie odpowiada regułom jego konstruowania wyrażonym w art. 99 ust. 1 Pzp — w
szczególności posługuje się on niejednoznacznymi i niedostatecznie dokładnymi
określeniami. Sformułowania typu: „posiłki o najwyższym standardzie”, „produkty najwyższej
jakości”, „produkty wysokiej jakości handlowej i zdrowotnej” są nieprecyzyjne i niedokładne
— pozwalają na wiele różnych interpretacji i wykładni. Jeżeli Zamawiający wymaga
produktów o określonej jakości to powinien zdefiniować poziom jakości za pomocą
dostatecz
nie zrozumiałych sformułowań, a nie poprzez użycie wyrazów wartościujących typu
„najlepszy”, „najwyższy”, „wysoki" etc. Wymogi opisu przedmiotu zamówienia nie mogą
nakładać na wykonawcę obowiązków o niesprecyzowanym zakresie, ani pozostawiać
wątpliwości co do ich treści.
Ponadto,
nie jest dopuszczalne niejednoznaczne i nieprecyzyjne określenie
obowiązków wykonawcy w umowie. Tymczasem Zamawiający powielił w postanowieniach
umowy
— opisane powyżej niejednoznaczne i nieprecyzyjne sformułowania zawarte w OPZ.
Odnosząc się do wymogów związanych z przygotowaniem posiłków zgodnie z
normami GMP i HACCP
— pokreślić należy, że Zamawiający nie wskazał o jaki zakres tych
norm chodzi
— w szczególności nie wskazał, na jakich etapach produkcji żywności
wykonawca ma zapewnić zachowanie tych norm.
Należy podnieść wątpliwość, czy można mówić o „normach” w kontekście systemu
HACCP. Wymagania odnoszące się do kwestii związanych z systemem HACCP powinny
być skonkretyzowane i opisane. Należy wskazać, że określenie HACCP — odnosi się do
procedur, które mogą być wdrożone w organizacji wykonawcy, natomiast nie wiadomo o co
chodzi o określeniu „zgodnie z normami HACCP” w kontekście wymagań Zamawiającego.
Analogiczna
sytuacja występuje względem wymogu postępowania wykonawcy
zgodnie z „Prawem żywnościowym”. Wskazać należy, że nie istnieje jeden zamknięty zbiór
przepisów i regulacji pod nazwą „Prawo żywnościowe”. W systemie prawa żywnościowego,
podobnie jak i w innych dziedzinach prawa,
znajdują się zarówno normy bezwzględnie
obowiązujące jak i dyspozytywne. Ponadto, w przypadku produkcji żywności obowiązuje
wiele tz
w. „dobrych praktyk”, które niekiedy włączane są w zakres definicji „Prawa
żywnościowego”. Natomiast wykonawca nie może się domyślać, o które z tych regulacji
chodzi Zamawiającemu.
Wobec tego Zamawiający powinien wskazać wszystkie te przepisy, których przestrzegania
wymaga od wykonawcy. Konieczne jest zatem doprecyzowanie wymogów OPZ w tym
zakresie.
Opisane pow
yżej niejednoznaczności mają istotne znaczenie dla prawidłowego
wykonania zamówienia, bowiem opis przedmiotu zamówienia kształtuje obowiązki
wykonawcy.
W o
rzecznictwie Krajowej Izby Odwoławczej ugruntowane jest stanowisko, iż opis
przedmiotu zamówienia powinien. być. sformułowany w jak najbardziej szczegółowy i
precyzyjny. sposób, aby umożliwić wykonawcom prawidłowe odczytanie
obowiązków z niego wynikających (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 27.05.2022 r.,
KIO 1262/22,
wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 17.01.2022 r., KIO 3718/21).
Z kolei brak w treści opisu przedmiotu zamówienia postanowień w zakresie
oznaczenia godziny, w której wykonawca otrzyma informację o liczbie (zapotrzebowaniu)
posiłków w danym dniu oraz opisania zasad postępowania wykonawcy po zrealizowaniu
wszys
tkich dań wskazanych w jadłospisie świadczy o tym, że opis przedmiotu zamówienia
nie jest wyczerpujący. Przedmiotowe kwestie są kluczowe dla określenia obowiązków
wykonawcy oraz wpływają istotnie na sposób świadczonej usługi.
Jadłospisy, które udostępnił Zamawiający (jesień-zima / wiosna-lato) przeznaczone
są na 60 dni każdy. Natomiast wykonawca będzie świadczył usługę — realizował żywienie
przez 184 dni. W opisie przedmiotu zamówienia brak jest informacji, jak powinien
postępować wykonawca w momencie gdy zrealizuje w pełni jadłospisy udostępnione przez
Zamawiającego. Taka okoliczność wystąpi niewątpliwie, bowiem sezon wiosna-lato liczy
około 80 dni, a sezon jesień-zima liczy około 105 dni.
W tych okolicznościach ww. kwestie powinny zostać określone w dokumentach
za
mówienia.
III. Zarzut naruszenia art. 99 ust. 1 Pzp w zw. z art. 16 pkt 1 Pzp oraz art. 353
k.c. w zw. z
art. 8 ust. 1 Pzp
— poprzez ustanowienie w §10 ust. 3 lit. a tiret czwarte wzoru umowy
uprawnienia Zamawiającego do odstąpienia od umowy w przypadku niespełnienia przez
w
ykonawcę „wymogów i standardów jakościowych”, które jest nieprecyzyjne, pozwala
Z
amawiającemu na dowolne odstąpienie od umowy, czym narusza równowagę kontraktową
stron oraz jest sprzeczne z naturą stosunku prawnego jakim jest umowa w sprawie
zamówienia publicznego.
W kontekście niejednoznaczności i nieprecyzyjności opisu przedmiotu zamówienia na
szczególną uwagę zasługuje postanowienie §10 ust. 3 lit. a tiret czwarte wzoru umowy, w
którym przewidziano uprawnienie Zamawiającego do odstąpienia od umowy w przypadku
„niespełnienia przez wykonawcę wymogów i standardów jakościowych".
Przedmiotowe postanowienie jest nieprecyzyjne i niejednoznaczne, bowiem
Zamawiający nie zdefiniował pojęcia „wymogów i standardów jakościowych”. Posłużenie się
tak s
zerokim znaczeniowo pojęciem w treści przesłanki uprawniającej Zamawiającego do
odstąpienia od umowy jest działaniem nieprawidłowym, bowiem pozwala na praktycznie
dowolną interpretację takiego pojęcia i daje Zamawiającemu praktycznie nieograniczoną
możliwość do wypowiedzenia umowy.
Ponadto,
kwestionowane postanowienie odnosi się wprost do obowiązków
wykonawcy, zatem stanowi element opisu przedmiotu zamówienia. Kształtuje ono obowiązek
działania wykonawcy zgodnego z niesprecyzowanymi bliżej „wymogami i standardami
jakościowymi”. Tymczasem wykonawca nie może domyślać się o jakie wymogi i standardy
chodzi Zamawiającemu. Powinny one zostać wymienione wprost w umowie.
W orzecznictwi
e Krajowej Izby Odwoławczej utrwalone jest stanowisko, iż nie jest
dopuszczalne ni
ejednoznaczne i nieprecyzyjne określenie obowiązków wykonawcy w
umowie (w
yrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 21 lipca 2021 r. KIO 1483/21).
W tym stanie rzeczy
— aktualna treść umowy nakłada na wykonawców zbyt duże
ryzyko, albowiem kształtuje przesłankę odstąpienia od umowy przez Zamawiającego w
sposób pozwalający na jej dowolną interpretację.
IV. Zarzut naruszenia art. 240 ust. 1 i 2 Pzp, art. 241 ust. 1, 2 i 3 Pzp oraz art. 16 Pzp
—
poprzez ustanowienie i opisanie kryterium oceny ofert pn. „czas dostarczenia nowego
posiłku” w taki sposób, że ocena oferty w ramach tego kryterium opiera się wyłącznie na
deklaracji wykonawcy zawartej w ofercie, która nie jest możliwa do zweryfikowania co czyni
to kryterium pozornym oraz dotyczy ono właściwości wykonawcy i nie jest ono dostatecznie
powiązane z przedmiotem zamówienia bowiem premiuje wykonawców, którzy dysponują
kuchnią w bliskiej odległości od siedziby Zamawiającego, mimo że okoliczność ta nie ma
wpływu na jakość świadczonej usługi.
Zamawiający ustanowił kryterium poza cenowe oceny ofert dotyczące „czasu
dostarcz
enia nowego posiłku", zgodnie z którym wykonawcy otrzymują określoną liczbę
punktów w oparciu o zadeklarowany w ofercie czas dostarczenia nowego posiłku.
Zamawiający przewidział w ramach tego kryterium pięć progów punktowych.
Zdaniem Odwołującego, ocena ofert w ramach tego kryterium opierać się będzie
wyłącznie na nieweryfikowalnej deklaracji wykonawców. Tymczasem podstawowym
wymogiem wynikającym z ww. przepisów ustawy Pzp, jest takie ukształtowanie kryterium,
które umożliwia weryfikacje informacji przedstawianych w ofertach co do sposobu wykonania
przedmiotu zamówienia.
Kryteria poza
cenowe w szczególności nie mogą opierać się na deklaracjach,
obietnicach cz
y zobowiązaniach niesprawdzalnych przed wyborem oferty najkorzystniejszej.
Tymczasem Zamawiający nie ma żadnej możliwości zweryfikowania realnego czasu
dostarcz
enia nowego posiłku przez wykonawcę.
Niedopuszczalność tak sformułowanych kryteriów oceny ofert została potwierdzona w
orzecznictwie Sądu Okręgowego w Warszawie(wyrok Sadu Okręgowego w Warszawie z
dnia 18 grudnia 2020 r., sygn. akt XXIII Ga 1350/20, w
yrok Sądu Okręgowego w Warszawie
z dnia 23.06.2021 r., sygn. akt Zs 35/21, wyrok SO w Warszawie z dnia 18 grudnia 2020 r.,
XIII Ga 1350/20).
W
przedmiotowym postępowaniu wysoce prawdopodobne jest, że wszyscy
wykonawcy zaoferują czas dostarczenia nowego posiłku do 5 minut — skoro Zamawiający w
żaden sposób nie będzie w stanie zweryfikować takiej deklaracji. Okoliczność ta czyni
kwestionowane kryterium pozornym, tj. taki
m, które w istocie nie różnicuje w żaden sposób
wykonawców. Tymczasem celem kryteriów poza cenowych jest różnicowanie wykonawców,
natomiast kryterium, które nie spełnia tego celu — nie prowadzi do powstania nawet
teoretycznej konkur
encji między wykonawcami.
W tych okolicznościach kryterium „czas dostarczenia nowego posiłku” nie spełnia
wymogów określonych przepisami Pzp i ma ono charakter pozorny, wobec czego powinno
zostać zmienione.
Kolejnym powodem, dla którego kwestionowane kryterium nie spełnia wymogów
ustawowych jest jego podmiotowy charakter. Kryterium to
— o ile byłoby możliwe do
zweryfikowania
— różnicowałoby wykonawców wyłącznie pod względem odległości ich
kuchni od siedziby Zamawiającego. Im bliżej znajduje się kuchnia wykonawcy, tym szybciej
byłby on w stanie dostarczyć nowy posiłek. Tymczasem szybkość dostarczenia nie wpływa
na jakość czy temperaturę posiłku, bowiem przewożone są one w takich „naczyniach”, które
gwarantują zachowanie odpowiedniej temperatury. Natomiast trudno wymagać, żeby
wykonawca lokalizował swoją kuchnię niedaleko siedziby Zamawiającego, skoro wymaga to
zaangażowania znacznych środków, a nie wpływa bezpośrednio na jakość świadczonej
usługi.
W tym kontekście kwestionowane kryterium należy uznać za niedostatecznie
powiązane z przedmiotem zamówienia. O braku powiązania tego kryterium z przedmiotem
zamówienia świadczy również fakt, że sytuacja, w której wykonawca będzie zobowiązany do
dostarczenia nowego posiłku zdarzyć się może jednostkowo, o ile w ogóle się zdarzy.
Zgodnie z umową, konieczność dostarczenia nowego posiłku wystąpi wyłącznie w przypadku
dostarczenia przez w
ykonawcę posiłku niespełniającego warunków umowy (np. posiłku
niepełnowartościowego) lub w przypadku nierozpoczęcia wydawania posiłku w wymaganym
przez Zamawiającego czasie z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy (§2 ust. 10
umowy). Można założyć, że takie sytuacje albo będą miały charakter jednorazowy, albo nie
wy
stąpią w ogóle. Tymczasem kryteria oceny ofert powinny dotyczyć istotnych warunków
wykonywania
zamówienia.
Ponadto,
opis przedmiotowego kryterium zawiera również inne nieprawidłowości. W
przypadku podania przez w
ykonawcę w formularzu oferty czasu dostarczenia nowego
posiłku” dłuższego niż 60 minut, oferta Wykonawcy zostanie odrzucona na podstawie aft.
226 ust. 1 pkt 5 Pzp.
Skoro bowiem maksymalny dopuszczalny cz
as na dostarczenie nowego posiłku
wynosi 40 minut, to już zaoferowanie czasu przekraczającego owe 40 min. (np. 41 minut)
powinno s
kutkować odrzuceniem oferty jako niezgodnej z warunkami zamówienia. Również
w umowie Zamawiający wskazał, że czas wymagany na dostarczenie nowego posiłku
wynosi nie dłużej niż 40 minut (§2 ust. 10 Umowy). Wobec powyższego ww. opis kryterium
jest
nieprawidłowy.
Odwołujący złożył na posiedzeniu oświadczenie, że cofa zarzut opisany pod nr II lit. d
odwołania. Odwołujący złożył do akt sprawy pismo procesowe z dnia 30 grudnia 2022 r.
Zamawiający nie składał odpowiedzi na odwołanie w formie pisemnej. Zamawiający
złożył na posiedzeniu oświadczenie, że uwzględnia zarzuty:
zarzut nr I w całości,
zarzut nr II lit. a w całości,
zarzut nr II lit. b w zakresie „produktów najwyższej jakości” i „o najwyższym standardzie”,
- zarzut n
r II lit. e w całości,
zarzut nr III i IV w całości.
Zamawiający wniósł o oddalenie odwołania w zakresie zarzutu nr II lit. b – w zakresie
bezpieczeństwa zgodnie z HACCP oraz zarzutu nr II lit. c, tj. dot. wymogu punktu 11 OPZ –
przygotowywania posiłków z produktów, które będą wysokiej jakości handlowej zgodnie z
wymogami prawa żywnościowego GMP oraz sytemu HACCP. Zamawiający wyjaśnił, że w
odniesieniu do zarzutu zawartego w punkcie II lit. f Zamawiający uwzględnia zarzut
odpowiednio w zakresie, w jakim
uwzględnił zarzut dotyczącego postanowień punktu 9 OPZ.
Zamawiający wskazał, że Odwołujący realizuje inne podobne zamówienia, więc z
pewnością musi je wykonywać zgodnie z normami, m.in. HACCP i GMP. Przedmiotowe
zamówienie dotyczy posiłków dla dzieci, a w związku z tym zachowane muszą być
szczególne normy jakościowe. Zamawiający wyjaśnił, że w ramach OPZ zawarł szczegółową
informację odnośnie rodzajów potraw, których serwowania nie dopuszcza.
Zamawiający wyjaśnił, że nie ma wątpliwości, iż udostępni pracownikom wykonawcy
możliwość korzystania z łazienki. W ocenie Zamawiającego, oczywiste jest, że sanitariaty
muszą być udostępnione pracownikom wykonawcy świadczącego catering w szkole.
W ocenie Zamawiającego, wykonawca mógł zadać w tym zakresie pytanie o
wyjaśnienie treści SWZ. Podkreślił, że normy HACCP i GMP muszą być w zasadzie w 100%
realizowane przez wykonawcę przy świadczeniu zamawianej usługi ze względu na to, że
stołówki dla dzieci są odbierane przez SANEPID. Wskazuje, że w przypadku zaistnienia
podstaw
y do odstąpienia od umowy, zgodnie z § 10 ust. 4 wzoru umowy, Zamawiający
uprzednio wzywa wykonawcę do prawidłowego wykonywania umowy, określa odpowiedni
termin i w przypadku braku poprawy może zdecydować o odstąpieniu od umowy.
Zamawiający wskazał, że w interesie obu stron jest za każdym razem wyjaśnienie
problematycznych sytuacji, w związku, z czym procedura zgodnie z § 10 ust. 4 wzoru
umowy jest wymagana przed odstąpieniem od umowy.
Zamawiający wskazał, że normy HACCP obowiązują odpowiednio do charakteru i
zakresu usługi i podkreślił, że doświadczony wykonawca, taki jak Odwołujący, z pewnością
wie, jakie normy powinien spełnić w przypadku świadczenia cateringowego na rzecz uczniów
szk
oły podstawowej. Wskazane w OPZ normy HACCP i GMP są standardowo stosowanymi
normami żywieniowymi, w tym cateringowymi.
Krajowa Izba Odwoławcza, uwzględniając dokumentację postępowania, dokumenty
zgromadzone w aktach sprawy i wyjaśnienia złożone przez strony postępowania
odwoławczego, ustaliła i zważyła, co następuje:
Odw
ołanie nie zasługuje na uwzględnienie.
Izba stwierdziła, że Odwołujący wykazał posiadanie legitymacji uprawniającej do
wniesienia odwołania, stosownie do dyspozycji art. 505 ust. 1 Pzp.
Postępowanie odwoławcze podlegało umorzeniu na podstawie art. 522 ust.4 Pzp z
uwagi na uwzględnienie zarzutów odwołania przez Zamawiającego przy jednoczesnym
braku przystąpienia wykonawcy do postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego,
w zakresie:
zarzutu nr I, tj. naruszenia art. 433 pkt 1 Pzp
— poprzez ustanowienie w
postanowieniach §8 ust. 1 oraz §10 ust. 3 lit. a tiret pierwsze wzoru umowy
odpowiedzialności wykonawcy za opóźnienie w postaci kary umownej oraz
uprawnienia Zamawiającego do odstąpienia od umowy, mimo że nie jest to
uzasadnione okolicznościami ani zakresem zamówienia;
zarzutu nr II, tj. naruszenia art. 99 ust. 1 Pzp w zw. z art. 16 ust. 1 Pzp
—
poprzez opisanie przedmiotu zamówienia w sposób niejednoznaczny i
niewyczerpujący, posługując się przy tym niedostatecznie zrozumiałymi i
niedostateczni
e dokładnymi określeniami, w zakresie:
lit. a - wymogu z pkt. 3.2. SWZ -
przygotowania posiłków na .bazie produktów,
półproduktów. i surowców „najwyższej jakości",
lit. b -
wymogów z pkt. 9 OPZ - przygotowywania posiłków o „najwyższym
standardzie” na bazie „produktów najwyższej jakości”,
lit. e - braku opisania
zasad postępowania wykonawcy po zrealizowaniu wszystkich
dań wskazanych w jadłospisie,
lit. f -
postanowień §1 ust. 2, §2 ust. 15 oraz §3 ust. 6 lit. o wzoru umowy - które
określając zakres obowiązków wykonawcy posługują się sformułowaniami
analogicznymi
do postanowień pkt. 9 OPZ, odpowiednio w zakresie wynikającym z
uwzględnienia zarzutów przez zamawiającego,
zarzutu nr III, tj. naruszenia art. 99 ust. 1 Pzp w zw. z art. 16 ust. 1 Pzp oraz
art. 353
kc w zw. z art. 8 ust. 1 Pzp
— poprzez ustanowienie w §10 ust. 3 lit. a tiret
czwarte wzoru umowy uprawnienia Zamawiającego do odstąpienia od umowy w
przypadku niespełnienia przez Wykonawcę „wymogów i standardów jakościowych”,
które jest nieprecyzyjne, pozwala Zamawiającemu na dowolne odstąpienie od
umowy, cz
ym narusza równowagę kontraktową stron oraz jest sprzeczne z naturą
stosunku prawnego jakim jest umowa w sprawie zamówienia publicznego;
zarzutu nr IV, tj. naruszenia art. 240 ust. 1 i 2 Pzp, art. 241 ust. 1, 2 i 3 Pzp
oraz art. 16 Pzp
— poprzez ustanowienie i opisanie oceny ofert pn. „czas
dostarczenia nowego posiłku” w taki sposób, że ocena oferty w ramach tego
kryterium opiera się wyłącznie na deklaracji wykonawcy zawartej w ofercie, która nie
jest możliwa do zweryfikowania co czyni to kryterium pozornym oraz dotyczy ono
właściwości wykonawcy i nie jest ono dostatecznie powiązane z przedmiotem
zamówienia bowiem premiuje wykonawców, którzy dysponują kuchnią w bliskiej
odległości od siedziby Zamawiającego, mimo że okoliczność ta nie ma wpływu na
jakość świadczonej usługi.
Postępowanie odwoławcze podlegało umorzeniu na podstawie art. 568 pkt 1 Pzp z
uwagi na cofnięcie przez Odwołującego odwołania w zakresie zarzutu nr II lit. d -
dotyczącego braku oznaczenia godziny, w której wykonawca otrzyma informację o liczbie
(zapotrzebowaniu) posiłków w danym dniu.
Odwołanie podlegało rozpoznaniu na rozprawie w zakresie zarzutu nr II, tj.
naruszenia art. 99 ust. 1 Pzp w zw. z art. 16 ust. 1 Pzp
— poprzez opisanie przedmiotu
zamówienia w sposób niejednoznaczny i niewyczerpujący, posługując się niedostatecznie
zrozumiałymi i niedostatecznie dokładnymi określeniami, i tak:
lit. b -
wymogów z pkt. 9 OPZ — przygotowywania posiłków i
„bezpieczeństwem zgodnie z normami HACCP",
lit. c -
wymogów z pkt. 15 OPZ — przygotowywania posiłków z produktów,
które będą „wysokiej jakości handlowej i zdrowotnej", zgodne z „obowiązującymi
wymogami prawa żywnościowego”, „GMP” oraz „systemu HACCP",
lit. f -
postanowień §1 ust. 2, §2 ust. 15 oraz §3 ust. 6 lit. o wzoru umowy -
które określając zakres obowiązków wykonawcy posługują się sformułowaniami
analogicznymi do postanowień pkt. 9 OPZ, tj. „bezpieczeństwem zgodnie z normami
HACCP".
Z
arzuty zawarte w piśmie Odwołującego z dnia 30 grudnia 2022 r. w zakresie
sprzeczności treści OPZ z wymogami systemu GMP i HACCP nie podlegały rozpoznaniu na
podstawie art. 555 Pzp, jako zarzuty,
które nie zostały zawarte w odwołaniu.
Zgodnie z art. 99 ust. 1 Pzp, przedmiot z
amówienia opisuje się w sposób
jednoznaczny i w
yczerpujący, za pomocą dostatecznie dokładnych i zrozumiałych określeń,
uwzględniając wymagania i okoliczności mogące mieć wpływ na sporządzenie oferty.
Sporządzenie opisu przedmiotu zamówienia jest najistotniejszą czynnością zamawiającego
poprzedzającą wszczęcie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.
Opis przedmiotu zamówienia powinien wyrażać w sposób obiektywny uzasadnione i
rzeczywiste potrzeby
zamawiającego związane z realizacją przypisanych mu zadań.
Przepis art. 99 ust. 1 Pzp
określa cechy prawidłowego opisu przedmiotu zamówienia.
Prawidłowość opisu przedmiotu zamówienia ma bezpośrednie przełożenie na etap realizacji
zamówienia. Przedmiot zamówienia należy opisywać w sposób jednoznaczny i
wyczerpujący. Opis jednoznaczny to taki, który nie budzi wątpliwości, określony w sposób na
tyle precyzyjny, aby
nie pozwalał na różną interpretację. Natomiast opis wyczerpujący
przedstawia przedmiot za
mówienia w sposób pełny, szczegółowy i wszechstronny.
Podkreślić jednocześnie należy, że opis przedmiotu zamówienia jest kierowany do
wykonawców, a zatem do profesjonalistów działających na danym rynku i w danej branży,
wobec czego powinien być on sformułowany w fachowym języku za pomocą pojęć
stosowanych w danej branży. Użycie fachowego języka umożliwia często pominięcie
szerokich i szczegółowych opisów, ponieważ język ten posługuje się pojęciami
zdefiniowanymi w danej branży, a tym samym w pełni zrozumiałymi dla wykonawców.
Ponadto,
zgodnie z art. 99 ust. 1 Pzp, określenia używane do opisu przedmiotu
zamówienia powinny uwzględniać wymagania i okoliczności, które mogą mieć wpływ na
sporządzenie oferty. Prawidłowo sporządzony opis przedmiotu zamówienia musi wskazywać
wykonawcom rzeczywisty zakres zamówienia, obejmujący wszystkie istotne elementy, które
mogą mieć istotne znaczenie dla przygotowania oferty, a zatem dla zaoferowania przedmiotu
odpowiadającego wymaganiom zamawiającego, umożliwiającego prawidłową wycenę
oferty. Celem tego przepisu jest przekazanie wykonawcom jednoznacznych informacji
odnośnie oczekiwań zamawiającego dotyczących przedmiotu zamówienia, które dadzą
wykonawcy
pełną, a zarazem niezbędną wiedzę do prawidłowego przygotowania oferty, a w
konsekwencji do
prawidłowego wykonania zamówienia.
Przedmiotem zamówienia w niniejszym postępowaniu są usługi restauracyjne na
rzecz uczniów Szkoły Podstawowej nr 77 im. T. Różewicza we Wrocławiu w 2023 roku,
polegające na gotowaniu w kuchni wykonawcy oraz dowożeniu, porcjowaniu i wydawaniu
posiłków w pomieszczeniach Zamawiającego przygotowywanych na bazie produktów,
półproduktów i surowców najwyższej jakości - według jadłospisów Zamawiającego, które
służą wyłącznie do celów realizacji przedmiotowego zadania (ochrona praw autorskich).
W pkt 9 OPZ Zamawiający wskazał, że „Posiłki winny spełniać Normy żywieniowe
zgodne z polskimi normami żywieniowymi dla dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym oraz
z
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016r. w sprawie grup środków
spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu
oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach
żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w tych jednostkach (DZ. U. z 2016r. poz. 1154).
Wykonawca zobowiązany jest do przygotowywania posiłków o najwyższym standardzie na
bazie produktów najwyższej jakości i bezpieczeństwem zgodnie z normami HACCP. Posiłki
muszą spełniać wymogi żywieniowe zalecane przez Instytut Żywności i Żywienia dla danej
grupy wiekowej. Personel Wykonawcy winien posiadać bieżące przeszkolenie z zakresu
BHP oraz HACCP, a
także aktualne książeczki zdrowia. Wykonawca odpowiada prawnie za
żywienie uczniów przed Powiatowym Państwowym Inspektorem Sanitarnym dla miasta
Wrocławia.”
W pkt 15 OPZ Zamawiający wskazał, że „Wykonawca zobowiązuje się do
przygotowywania posiłków z produktów, które będą wysokiej jakości handlowej i zdrowotnej,
zgodne z obowiązującymi wymogami prawa żywnościowego, GMP oraz systemu HACCP.”
Reasumując, usługa powyższa polega zatem na produkcji przez wykonawcę
posiłków, ich transporcie i serwowaniu w stołówce szkolnej.
Podkreślenia wymaga, że za bezpieczeństwo żywności zawsze odpowiedzialny jest
producent.
Tym samym w przedmiotowym postępowaniu za bezpieczeństwo żywności
serwowanej uczniom odpowiedzialny jest wykonawca.
System HACCP jest obowiązkowym w Polsce systemem zapewnienia
bezpieczeństwa żywności we wszystkich zakładach produkcji i obrotu żywnością. Obowiązek
posiadania wdrożonego systemu HACCP reguluje Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o
bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U.2010.136.914 z zm.), Rozporządzenie (WE) NR
178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawi
ające ogólne zasady i wymagania
prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz
ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności, Rozporządzenie (WE) nr
852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny
środków spożywczych.
Przedsiębiorstwo przemysłu spożywczego, aby być konkurencyjne na rynku, musi
spełniać wymagania konsumentów i oferować żywność bezpieczną i o odpowiedniej jakości.
Wdrożenie systemu zarządzania jakością HACCP jest obowiązkowe w firmach działających
w branży spożywczej. Firmy zajmujące się żywnością powinny postępować zgodnie z
wytycznymi HACCP, aby gw
arantować klientom bezpieczeństwo żywności. System HACCP
jest systemem nadzoru nad żywnością, którego celem jest eliminacja ryzyka zagrożeń
zdrowia, związanych z zanieczyszczeniem żywności. Postępowanie to ma na celu
identyfikację możliwych zagrożeń żywności na wszystkich etapach produkcji i obrotu oraz ich
ograniczenie lub eliminację, a także ustalenie działań korygujących w celu minimalizacji
ryzyka zagrożenia zdrowia konsumenta. Przedsiębiorcy, którzy działają w sektorze
spożywczym powinni opracować oraz wdrożyć w swoich firmach procedury oparte na
systemie HACCP. System ten o
bejmuje wszystkie etapy kontaktu z produktem spożywczym
– od zakupu surowców i ich przechowywania, aż po ich przetwarzanie, pakowanie oraz
dystrybucję. Wymagania systemu HACCP zostały skonstruowane tak, aby uniknąć
bezpośrednich możliwości zakażenia żywności w miejscu jej powstawania i obrotu.
Wymagania higieniczne
dotyczą między innymi czystości, stanu i wyposażenia pomieszczeń
mających kontakt z żywnością, a także ich wentylacji. Wymagania dotyczą również czystości
i stanu środków transportu wykorzystywanych do transportu produktów spożywczych, a
także surowców i składników wykorzystywanych przy produkcji żywności, w tym ich
pochodzenia, jakości i zawartości zanieczyszczeń.
System HA
CCP powinien być opracowany indywidualnie, w oparciu o specyfikę
rodzaju d
ziałalności prowadzonej w sektorze spożywczym. Jego wdrożenie i utrzymanie to
gwarancja bezpieczeństwa żywności, co wiąże się nie tylko ze zgodnością z prawem, ale
również z większym zaufaniem konsumentów.
Natomiast system GMP (z ang. Good Manufacturing Practice) to Dobra Praktyka
Produkcyjna -
system mający na celu utrzymanie odpowiedniej kontroli higieny środowiska
pracy i procesów technologicznych w przedsiębiorstwie w branży żywnościowej. Stanowi on
komplet procedur, które mają na celu uporządkować i opisać wszystkie etapy przebiegu
produkcji, a także sposobu kontroli i zapewnienia jakości produktu. System ten służy
zapewnieniu
powtarzalności i jednorodności wyrobów, poprzez ścisły nadzór nad całym
procesem produkcji
– od zaopatrzenia w surowce, poprzez magazynowanie, produkcję,
pakowanie, znakowanie, aż do składowania i dystrybucji wyrobów gotowych, a więc
umożliwia eliminowanie wszelkich sytuacji grożących zanieczyszczeniem wyrobu
substancjami i ciałami chemicznymi, fizycznymi oraz szkodliwą mikroflorą, a tym samym ma
na celu
zapewnienie odpowiedniego bezpieczeństwa użytkownikom końcowym wyrobu
gotowego.
Sam Odwołujący przyznał na rozprawie fakt, że wykonawca usług cateringowych
musi spełniać normy HACCP. Nie budzi wątpliwości też okoliczność, że wykonawca
działający w branży spożywczej, odpowiednio do rodzaju prowadzonej działalności, musi
spełniać wszystkie normy wymagane prawem w tym zakresie.
W świetle powyższego, nie budzi wątpliwości fakt, że opis przedmiotu zamówienia z
użyciem określeń „bezpieczeństwem zgodnie z normami HACCP", produktów „wysokiej
jakości handlowej i zdrowotnej", zgodne z „obowiązującymi wymogami prawa
żywnościowego”, „GMP” oraz „systemu HACCP", jest jednoznaczny i zarazem wyczerpujący.
Profesjonalny wykonawca
działający w branży żywnościowej, restauracyjnej, a dodatkowo z
wymaganym doświadczeniem w wykonywaniu danych usług, z pewnością powinien
posiada
ć adekwatną wiedzę odnośnie regulacji obowiązujących w tej branży, umożliwiającą
zarówno przygotowanie oferty, jak i następnie prawidłową realizację zamówienia.
P
odkreślić należy, że nawet gdyby Zamawiający ograniczył wymagania do niektórych
tylko procedur wynikających z powyższych systemów, to nie zwalniałoby to w żaden sposób
wykonawcy z obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa wytworzonej żywności, jej transportu i
wydawania, zgodnie z wymaganiami HACCP oraz
GMP, a także zgodnie z normami prawa
żywnościowego. Nie sposób zatem zgodzić się z Odwołującym, że Zamawiający powinien
wskazać np. na jakich etapach produkcji żywności wykonawca ma zapewnić zachowanie
tych norm.
Wskazane normy obowiązują wykonawcę na wszystkich etapach produkcji,
magazynowania i dystrybucji
żywności, biorąc pod uwagę rodzaj świadczonej usługi.
W ocenie Izby,
chociaż Zamawiający posłużył się w SWZ umownym określeniem
„prawa żywnościowego”, to nie budzi wątpliwości fakt, że obejmuje ono wszystkie
obowiązujące regulacje w tej dziedzinie. W tym sensie znaczenie tego pojęcia jest
jednoznaczne i w
yczerpujące, niezależnie od tego czy jest to jeden zbiór norm czy też wiele.
B
iorąc pod uwagę profesjonalny charakter działalności potencjalnych wykonawców
zidentyfikowanie tego zbioru przez wykonawców jest ich obowiązkiem, ponieważ w tym
zakresie prowadzą działalność gospodarczą. Zauważyć także należy, że Zamawiający nie
może postanowieniami SWZ wyłączyć przepisów bezwzględnie obowiązujących, a przepisy
dyspozytywne, w takim zakresie, jak to wynika z konkretnych regulacji,
słusznie pozostawia
do decyzji wykonawcy.
Odnośnie określenia „wysokiej jakości handlowej i zdrowotnej” Izba stwierdziła, że
określenie to ma charakter jednoznaczny i zrozumiały. Jakość handlowa i zdrowotna
produktów nie jest trudna do zidentyfikowania dla wszelkiego rodzaju produktów na rynku,
przy czym wysoka jakość produktów żywnościowych jest pojęciem dostatecznie
precyzyjnym,
biorąc pod uwagę daną branżę i obowiązujące w tym zakresie regulacje
prawne.
Biorąc pod uwagę specyfikę przedmiotu zamówienia nie jest możliwe, aby
Zamawiający opisał szczegółowo w SWZ każdy produkt, który mógłby zostać wykorzystany
w produkcji
posiłków. To wykonawca zajmujący się produkcją posiłków i odpowiedzialny za
ich jakość i bezpieczeństwo, jako profesjonalista, w tej branży powinien posiadać
umiejętność posługiwania się normami jakościowymi stosowanych produktów.
Reasumując, Izba stwierdziła, że stosowanie omawianych procedur, norm i
obowiązujących przepisów przez wykonawcę jest powinnością wykonawcy. Zamawiający nie
ma zat
em obowiązku zamieszczenia wszystkich tych przepisów w SWZ, aby obowiązywały
one wykonawcę przy realizacji zamówienia. Brak zamieszczenia w SWZ szczegółowych
norm nie narusza art. 99 ust. 1 i art. 16 pkt 1 Pzp.
Uwzględniając powyższy stan rzeczy, ustalony w toku postępowania, Izba orzekła,
jak w sentencji, na podstawie art. 553 Pzp.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 557 i art. 575 ustawy
z dnia 11 września 2019 r. - Prawo zamówień publicznych (tj. Dz. U. z 2022 r. poz. 1710 ze
zm.) oraz § 5 pkt 1 oraz § 8 ust. 2 pkt 1 w zw. z §9 ust. 3 pkt 2 rozporządzenia Prezesa Rady
Ministrów z dnia 30 grudnia 2020 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od
odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania
(Dz.U. z 2020 r. 2437).
Przewodniczący:
…………………………