KIO 388/23 WYROK dnia 27 lutego 2023 roku

Sygn. akt: KIO 388/23 

WYROK 

z dnia 27 lutego 2023 roku 

Krajowa Izba Odwoławcza   -   w składzie: 

Przewodniczący:      Irmina Pawlik 

 Protokolant:   

Tomasz Skowroński 

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 lutego 2023 r. w Warszawie 

odwołania wniesionego 

do  Prezesa  Krajowej  Iz

by  Odwoławczej  w  dniu  13  lutego  2023  r.  przez  wykonawcę  K. 

Budownictwo Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Żninie w postępowaniu 

prowadzonym przez zamawiającego Gminę Rogowo 

przy  udziale  wykonawcy  P.  D. 

prowadzącego  działalność  gospodarczą  pod  firmą  DOM-

BRUK D. P. w Januszkowie 

zgłaszającego przystąpienie do postępowania odwoławczego po 

stronie zamawiającego 

orzeka: 

oddala odwołanie; 

kosztami  postępowania  obciąża  odwołującego  K.  Budownictwo  Spółka  z ograniczoną 

odpowiedzialnością z siedzibą w Żninie i: 

zalicza  na 

poczet  kosztów  postępowania  odwoławczego  kwotę  10  000  zł  00  gr 

(słownie:  dziesięć  tysięcy  złotych  zero  groszy)  uiszczoną  przez  odwołującego 

tytułem wpisu od odwołania; 

zasądza 

od 

odwołującego 

K. 

Budownictwo 

Spółka 

z ograniczoną 

odpowiedzialnością z siedzibą w Żninie na rzecz zamawiającego Gminy Rogowo 

kwotę  3 600  zł  00  gr  (słownie:  trzy  tysiące  sześćset  złotych  zero  groszy) 

stanowiącą uzasadnione koszty postępowania poniesione przez zamawiającego z 

tytułu wynagrodzenia pełnomocnika. 

Stosownie  do  art. 

579  ust.  1  i  580  ust.  1  i  2  ustawy  z  dnia  11  września  2019  r.  -  Prawo 

zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1710 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 

14  dni  od  dni

a  jego  doręczenia  -  przysługuje  skarga  za  pośrednictwem  Prezesa  Krajowej 

Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie. 

Przewodniczący:      ……………………………….……… 

Sygn. akt: KIO 388/23 

U z a s a d n i e n i e 

Zamawiający  Gmina  Rogowo  (dalej  jako  „Zamawiający”)  prowadzi  postępowanie 

w trybie  podstawowym  pn. 

„Przebudowa  i  modernizacja  dróg  gminnych  i  wewnętrznych  na 

terenie  Gminy  Rogowo 

w  tym  zadań:  -  Przebudowa  dróg  gminnych  130545C  ul.  Jeziorna, 

130550C ul. Leśna oraz 130552 ul. Ogrodowa w miejscowości Rogowo, - Przebudowa drogi 

gminnej  nr  130560C  ul.  Spokojna  w  Rogowie,  -  Modernizacja  drogi  gminnej  130530C 

Wiewiórczyn  –  Kaczkowo  od  km  0+000  do  km  2+220  oraz  drogi  wewnętrznej  na  dz.  7/4 

obręb  Wiewiórczyn,  dł.  0,3  km,  -  Przebudowa  wewnętrznej  drogi  gminnej  dz.  41  obręb 

Budzisław  dł.  0,825  km,  -  Przebudowa  drogi  gminnej  nr  130567C  Mięcierzyn  od  km  0+000 

do  km  0+737”  (nr  ref.

RIDiGP.  271.1.21.2022.ZP). 

Ogłoszenie  o zamówieniu  zostało 

opublikowane 

Biuletynie  Zamówień  Publicznych  z  dnia  8  listopada  2022  r.  pod  numerem 

2022/BZP  00427925/01. 

Do  ww.  postępowania  o udzielenie  zamówienia  zastosowanie 

znajdują przepisy ustawy z dnia 11 września 2019 r. - Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. 

U.  z  2022  r.  poz.  1710  ze  zm.

,  dalej  „ustawa  Pzp”).  Wartość  szacunkowa  zamówienia  nie 

przekracza prog

ów unijnych, o których mowa w art. 3 ustawy Pzp.   

W  dniu  13  lutego  2023  r.  wykonawca  K. 

Budownictwo  Spółka  z  ograniczoną 

odpowiedzialnością  z siedzibą  w  Żninie  (dalej  jako  „Odwołujący”)  wniósł  odwołanie  wobec 

czynności odrzucenia jego oferty w zakresie I i II części zamówienia oraz wobec czynności 

wyboru  oferty  wykonawcy  P.  D. 

prowadzącego  działalność  gospodarczą  pod  firmą  DOM-

BRUK  D.  P.  w  Januszkowie  (

dalej  jako  „Przystępujący”)  jako  najkorzystniejszej  w 

postępowaniu,  w  ww.  częściach  zamówienia.  Odwołujący  zarzucił  Zamawiającemu 

naruszenie: 

1.  art. 224 ust. 1, art. 226 ust. 1 pkt 8 w zw. z art. 224 ust. 6 oraz art. 16 i 17 ustawy Pzp 

poprzez  niewłaściwe  sformułowanie  wezwania  do  wyjaśnień  w  zakresie  rażąco  niskiej 

ceny

, a ponadto niewłaściwą ocenę wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny złożonych 

przez  Odwołującego,  pomimo,  iż  udzielił  wyjaśnień  zgodnie  z  treścią  wezwania 

Zamawiającego  oraz  potwierdził,  że  cena  nie  została  rażąco  zaniżona,  a  która  to 

nieprawidłowa  ocena  doprowadziła  do  odrzucenia  jego  oferty  oraz  naruszenia  zasady 

uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców,  

2.  ewentualnie  art.  224  ust.  1  ustawy  poprzez  zaniechanie  ponownego  wezwania 

Odwołującego  do  złożenia  wyjaśnień,  jeżeli  po  złożeniu  wyjaśnień  pojawiły  się 

u 

Zamawiającego  jakieś  wątpliwości  co  do  realności  zaoferowanej  przez  niego  ceny 

ofertowej. 

Odwołujący  wniósł  o  unieważnienie  czynności  wyboru  oferty  najkorzystniejszej  oraz 

odrzucenia  oferty  Odwołującego,  powtórzenie  czynności  badania  i  oceny  ofert, 

w 

szczególności  wyjaśnień  Odwołującego  w  zakresie  rażąco  niskiej  ceny,  ewentualnie 

wezwanie Odwołującego do złożenia wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny w odniesieniu 

do kwestii, które wzbudzają wątpliwości u Zamawiającego, wyboru oferty Odwołującego jako 

najkorzystniejszej.  

Uzasadniając  zarzuty  Odwołujący  przedstawił  przebieg  postępowania  o udzielenie 

zamówienia,  w  tym  opisał  okoliczności  dotyczące  wzywania  go  do  wyjaśnień  w zakresie 

wyliczenia  ceny  ora

z  dokonanej  przez  Zamawiającego  oceny  złożonych  wyjaśnień, 

prowadzącej  do  odrzucenia  oferty  Odwołującego.  Odwołujący  nie  zgodził  się  z  decyzją 

Zamawiającego  podnosząc,  iż  Zamawiający  nie  dokonał  kompleksowej  i  merytorycznej 

analizy  wyjaśnień  Odwołującego,  nie  biorąc  pod  uwagę,  że  odpowiedzi  Odwołującego 

odnośnie  wątpliwych  kwestii,  zgłoszonych  przez  niego  w  wezwaniu,  zawarte  są  w 

kalkulacjach  ceny,  bądź  uzasadnieniu  o  charakterze  prawnym.  Co  więcej,  uzasadnienie 

odrzucenia oferty wskazuje, iż Zamawiający ocenił złożone wyjaśnienia pod kątem wymagań 

oraz oczekiwań, które nie zostały sprecyzowane w wezwaniu z dn. 18.01.2023 r.  

Odnosząc  się  do  braku  wyjaśnienia  rozbieżności  pomiędzy  cenami  wynikającymi 

z 

dowodów złożonych w pierwszych wyjaśnieniach co do rażąco niskiej ceny oraz pozycjami 

kosztorysowymi 

–  Odwołujący  nie  zgodził  się  ze  stwierdzeniem  Zamawiającego,  iż 

Odwołujący zaniechał wyjaśnienia tego elementu. Odwołujący przywołał fragment wezwania, 

jakie  Zamawiający  wystosował  do  Odwołującego  w  tym  zakresie:  „Zamawiający  wzywa 

Wykonawcę  do:  (…)  wyjaśnienia  rozbieżności  pomiędzy  cenami  jednostkowymi  materiałów 

wynikającymi  z  dowodów  załączonych  do  wyjaśnień  z  dnia  19.12.2022  r.  a  cenami 

wskazanymi  w 

kosztorysach  ofertowych  składanych  wraz  z  formularzem  ofertowym  dla 

następujących  pozycji  kosztorysów: (…)  W  przypadku  braku  rozbieżności  dotyczących ww. 

pozycji, prosimy o wyjaśnienie, w jaki sposób załączone do wyjaśnień z dnia 19.12.2022 r. 

dowody  potwierdzają realność  i  rzetelność  cen  jednostkowych  wskazanych w  kosztorysach 

załączonych  do  oferty  dla  ww.  pozycji”.  W  odpowiedzi  na  wezwanie  Zamawiającego, 

Odwołujący  przedstawił  uzasadnienie  prawne,  w  którym  przywołał  postanowienia  SWZ,  z 

których  wynikało  jednoznacznie,  iż  kosztorysy  ofertowe  mają  charakter  wyłącznie 

pomocniczy i poglądowy, służący do ustalania płatności za poszczególne roboty budowlane 

(vide:  Rozdział  XIX  pkt  6  SWZ:  „Wykonawca  przedłoży  Zamawiającemu  wraz  z  ofertą 

k

osztorys  ofertowy  sporządzony  metodą  szczegółową  lub  uproszczoną  na  podstawie 

załączonych  Załączników  (przedmiar  robót)  do  SWZ  na  cały  przedmiot  zamówienia, 

potwierdzający  cenę  zaoferowaną  w  ofercie.  Kosztorys  ofertowy  na  realizację  całego 

zamówienia  ma  znaczenie  jedynie  informacyjne  i pomocnicze,  stanowić  będzie  jako 

dokument  pomocniczy  przy  ustalaniu  płatności  częściowych  za  poszczególne  roboty 

budowlane oraz rozliczenie wykonanych robót”). Innymi słowy, wartości pozycji podanych w 

kosztorysie 

ofertowym  nie  mogły  mieć  rozstrzygającego  znaczenia  przy  ocenie 

poszczególnych  cen  jednostkowych  oraz  ceny  końcowej  oferty.  Odwołujący  przywołując 

postanowi

enia SWZ w tym zakresie, chciał zwrócić uwagę Zamawiającemu, iż dokonywanie 

oceny  sposobu  kalkulacji 

ceny  ofertowej  wyłącznie  w  oparciu  o  pozycje  podane  w 

kosztorysie ofertowym o charakterze pomocniczym i poglądowym jest nieuzasadnione.  

N

iezależnie  od  powyższego,  Odwołujący  odniósł  się  do  wątpliwości  Zamawiającego 

prezentując szczegółową kalkulację kosztów materiałów osobno dla poszczególnych zadań 

(Części I oraz Części II), podając: konkretne ilości materiałów przyjęte w kalkulacji, takich jak 

humus,  piasek,  beton,  emulsja,  kruszywo  itp.  (o

szacowane  z  uwzględnieniem  danych 

wynikających  z  kosztorysu  inwestorskiego),  ceny  jednostkowe  zakupu  materiałów  od 

dostawców  oraz  wartości  poszczególnych  materiałów.  W  oparciu  o  tak  ustalone  kwoty, 

Odwołujący przedstawił globalne wartości materiałów dla poszczególnych części zamówienia 

i  zada

ń.  Do  wyjaśnień,  zawierających  szczegółowe  kalkulacje,  Odwołujący  dołączył  oferty 

cenowe  dostawców  (m.in.  oferty,  które  stanowiły  załączniki  do  pierwszych  wyjaśnień 

w 

zakresie rażąco niskiej ceny). Informacje zawarte w tych ofertach są zgodne z wartościami 

przyjętymi przez Odwołującego do skalkulowania wartości materiałów. Należy zatem uznać, 

iż  Odwołujący  zrealizował  żądanie  Zamawiającego  w  wezwaniu,  tj.  wykazał,  iż  dowody 

dołączone  do  pierwszych  wyjaśnień  w  zakresie  rażąco  niskiej  ceny  potwierdzają  realność 

i 

rzetelność  ceny  ofertowej.  Sam  zresztą  Zamawiający  w  uzasadnieniu  odrzucenia  oferty 

wskazał, iż: „Wykonawca K. Budownictwo Sp. z o.o. nie odniósł się w żaden sposób do tych 

konkretnych  przypadków  ograniczając  się  do  przedstawienia  ogólnej  kalkulacji  ceny 

całkowitej  oferty”.  Ze  stwierdzeniem  Zamawiającego  nie  można  się  zgodzić  o  tyle,  że 

przedstawiona przez Odwołującego kalkulacja nie była ogólna (o czym była mowa powyżej). 

Co  więcej,  zgodnie  z  oczekiwaniem  Zamawiającego  wyartykułowanym  w  pkt  1  wezwania 

została  ona  rozbita  na  poszczególne  części  zamówienia  oraz  poszczególne  zadania.  Z  jej 

treści wynikało, iż koszty materiałów zostały wyliczone zgodnie z cenami oferowanymi przez 

dostawców.  Tym  samym,  Odwołujący  potwierdził  rzetelne  skalkulowanie  ceny.  Powyższe 

powinno  być  zatem  dla  Zamawiającego  wystarczające,  biorąc  pod  uwagę  pomocniczy 

i informacyjny  charakter  kosztorysu  ofertowego. 

W  ocenie  Odwołującego,  Zamawiający 

dokonał  oceny  tego  elementu  wyjaśnień  w  sposób  formalistyczny,  nie  zaś  merytoryczny. 

Zamawiający  bowiem  przyznał  prymat  kwestii  związanych  z  kosztorysem  ofertowym  (który 

z 

punktu  widzenia  zapisów  SWZ  nie  miał  kluczowego  znaczenia  dla  oceny  kalkulacji  ceny 

ofertowej), pomijając globalny wniosek jaki wypływał z wyjaśnień Odwołującego, iż jego cena 

została obliczona rzetelnie i prawidłowo, co zostało potwierdzone dowodami. 

W zakresie 

braku odniesienia się do wyliczeń przedstawionych przez Przystępującego 

Odwołujący  wskazał,  iż  odniósł  się  do  wezwania  Zamawiającego.  Odwołujący  w 

wyjaśnieniach  w  zakresie  rażąco  niskiej  ceny  podniósł,  że  wyliczenia  ww.  Wykonawcy 

przedstawione  w  toku  postępowania  odwoławczego  nie  są  potwierdzone  dowodami,  jak 

również  nie  są  możliwe  do  zweryfikowania  pod  kątem  ich  prawidłowości.  Jednocześnie 

zwrócił  uwagę,  że  swoje  kalkulacje  ceny  porównuje  do  danych  zawartych  w  kosztorysach 

inwestorskich, które są najbardziej miarodajnym punktem odniesienia dla ustalenia, czy ceny 

ofer

owanego  przez  Odwołującego  zostały  rażąco  zaniżone,  czy  też  nie.  Pomimo  tak 

przedstawionego stanowiska, Zamawiający uznał ostatecznie, że ceny w zakresie części I i II 

zamówienia  zaoferowane  przez  Odwołującego  są  rażąco  niskie.  Zdaniem  Odwołującego, 

Zamawi

ający  również  w  tym  zakresie  dokonał  oceny  skrajnie  formalistycznej,  zamiast 

merytorycznej, złożonych wyjaśnień odnośnie rażąco niskiej ceny. Odwołujący zaznaczył, iż 

Zamawiający  niesłusznie  pominął  stanowisko  Odwołującego  w  przedmiocie  wyliczeń 

Przystępującego.  Zamawiający  bowiem,  zamiast  w wezwaniu  przywołać  obiektywne, 

mierzalne kryteria,  w  ramach  których miałby dokonać oceny,  czy  przyjęty  sposób  kalkulacji 

potwierdza  prawidłowość  obliczenia  ceny  przez  Odwołującego,  odwołał  się  do  wyliczeń, 

konkurencyjnego  wykonawcy,  przedstawionych  w 

toku  postępowania  odwoławczego  przed 

KIO,  oczekując  odniesienia  się  de  facto  do  stanowiska  innego  uczestnika  postępowania. 

Odwołujący  wskazał  także,  iż  formułując  wezwanie  do  wyjaśnień  w  zakresie  rażąco  niskiej 

ceny,  Zamawia

jący  powinien  dochować  należytej  staranności.  Posługiwanie  się  w  tym 

względzie  wyliczeniami  innego  wykonawcy,  bez  zweryfikowania  ich  zasadności  i 

prawidłowości, należy ocenić jako postępowanie niezgodne z normami staranności. 

Dalej  Odwołujący  zwrócił  uwagę,  że  zasadniczo  każdy  wykonawca  uczestniczący 

w 

postępowaniu  prezentuje  odmienne  podejście  do  kalkulacji  ceny  ofertowej  –  korzysta 

bowiem  w  tym  względzie  z  własnych  doświadczeń  lub  uwzględnia  inne  czynniki  o 

charakterze  indywidualnym  (np.  rodzaj  i  ilość  posiadanego  sprzętu,  warunki  handlowe 

dostaw  i 

podwykonawców).  W  konsekwencji,  kalkulacje  wykonawców  zazwyczaj  różnią  się 

między sobą i z tego względu, nie są porównywalne (Odwołujący wskazał w tym zakresie na 

orzecznictwo  Izby). 

W  związku  z  tym,  Zamawiający  nie  powinien  był  oczekiwać,  aby 

Odwołujący odnosił się do kalkulacji innego wykonawcy uczestniczącego w postępowaniu – 

takie  wezwanie  jest  bezprzedmiotowe  i  nie  służy  wyjaśnieniu,  czy  cena  została  rażąco 

zaniżona,  czy  też  nie.  De  facto  bowiem,  Odwołujący  miał  zająć  stanowisko  w  przedmiocie 

odmienn

ej  koncepcji  kalkulacji  ceny,  obranej  przez  konkurencyjnego  wykonawcę,  a  jak 

zaznaczono  powyżej  –  różnorodność  metodologii  obliczenia  ceny  ofertowej  (zwłaszcza 

o 

charakterze  ryczałtowym)  jest  zupełnie  naturalnym  zjawiskiem  w  postępowaniach.  Tym 

samym, Zama

wiający naruszył art. 224 ust. 1 ustawy poprzez nieprawidłowe sformułowanie 

wezwania  do  wyjaśnień  w  zakresie  rażąco  niskiej  ceny,  co  doprowadziło  również  do 

niewłaściwej  oceny  kalkulacji  i  stanowiska  zaprezentowanego  przez  Odwołującego. 

Zamawiający zupełnie pominął znaczący fakt, który przywołał Odwołujący w odpowiedzi na 

wezwanie w  tym  zakresie,  iż  kalkulacja cen  jego  ofert została dokonana z  uwzględnieniem 

danych  wynikających  z  kosztorysu  inwestorskiego.  Powyższe  zostało  potwierdzone 

szczegółową  kalkulacją  określonych  elementów  składowych  ceny  (materiałów,  kosztów 

pracy  sprzętu,  kosztów  pracowniczych),  co  Zamawiający  winien  był  wziąć  pod  uwagę  przy 

dokonywaniu  oceny  złożonych  wyjaśnień.  Natomiast  Zamawiający  swoją  ocenę  ograniczył 

wyłącznie do stwierdzenia, że Odwołujący nie odniósł się do wyliczeń Przystępującego, nie 

wnikając  merytorycznie  w  przedstawione  przez  Odwołującego  stanowisko.  W  ocenie 

Odwołującego, jest to kolejny przykład skrajnie formalistycznego podejścia Zamawiającego.  

Na  marginesie,  Odwołujący  wskazał,  iż  zarzutu  naruszenia  art.  224  ust.  1  ustawy 

poprzez  nieprawidłowe  sformułowanie  wezwania  do  wyjaśnień  nie  mógł  podnieść  na 

wcześniejszym etapie postępowania, ponieważ samo jego skierowanie do Odwołującego nie 

doprowadziło  do  powstania  po  jego  stronie  szkody.  Odwołujący  był  przekonany,  że 

Zamawiający  uzna  jego  wyjaśnienia  za  wyczerpujące,  jeżeli  wskaże,  iż  jego  kalkulacja 

cenowa  oparta  jest  o  dane  z  kosztorysu  inwestorskiego  i  do  tego  dokumentu  się  przede 

wszystkim  odnosi.  Nies

tety,  Zamawiający  ocenił  wyjaśnienia  Odwołującego  w  sposób 

formalistyczny i 

automatyczny, bez zagłębiania się w ich merytoryczną treść. Zatem dopiero 

w  chwili  obecnej,  gdy  Zamawiający  dokonał  odrzucenia  oferty  Odwołującego,  zaistniała 

możliwość  sformułowania  i  podniesienia  zarzutu  odnośnie  nieprawidłowego  wezwania  do 

wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny. 

O

dnośnie  przyjęcia  błędnych  założeń  do  wyliczenia  stawki  pracowników  za 

roboczogodzinę,  bez  uwzględnienia  zmienionych  przepisów  w  zakresie  minimalnego 

wynagrodzenia  za  pracę  obowiązujących  w  2023  r.,  Odwołujący  nie  zgodził  się 

ze 

stanowiskiem  Zamawiającego.  Zamawiający  w  uzasadnieniu  odrzucenia  ofert  wskazuje, 

iż  zaproponowana  przez  Odwołującego  stawka 26,50  zł  za  roboczogodzinę  nie  odpowiada 

minimalnemu 

wynagrodzeniu  za  pracę.  W  tym  zakresie,  Zamawiający  odwołuje  się  do 

obowiązujących  w  2023  r.  przepisów,  podnosząc,  że  obecne  minimalne  wynagrodzenie  za 

pracę wynosi 3490 zł, a od lipca 2023 r. – 3600 zł. Jednocześnie, Zamawiający odwołuje się 

do publikacj

i Związku Zawodowego „Budowlani”, która ma potwierdzać, iż stawka minimalna 

w budownictwie powinna wynosi 29,35 zł w I półroczu oraz 30,28 zł w II półroczu. W oparciu 

o 

te  dane,  Zamawiający  uznał,  iż  stawka  26,50  zł  nie  jest  wystarczająca  oraz  niezgodna 

z 

przepisami  o  minimalnym  wynagrodzeniu  za  pracę.  Odwołujący  zwrócił  jednak  uwagę,  iż 

zgodnie  z  Rozporządzeniem  Rady  Ministrów  z  dnia  13  września  2022  r.  w  sprawie 

wysokości  minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę  oraz  wysokości  minimalnej  stawki 

godzinowej  w  202

3  r.  (Dz.  U.  z  2022  r.,  poz.  1952),  minimalne  wynagrodzenie  za  pracę 

ustalane jest za pomocą dwóch wartości: minimalnego wynagrodzenia za pracę w wymiarze 

miesięcznym  oraz  minimalnej  stawki  godzinowej.  Z  informacji  Związku  Zawodowego 

„Budowlani”  wynika,  iż  minimalne  stawki  w  budownictwie  zostały  wyliczone  w  oparciu  o 

minimalne  wynagrodzenie  za  pracę  w  wymiarze  miesięcznym  –  poprzez  podzielenie 

standardowego  wymiaru  godzin  pracy  w  miesiącu  oraz  dodanie  narzutów.  Natomiast 

Zamawiający  pominął  obowiązującą  na  gruncie  rozporządzenia  minimalną  stawkę 

godzinową,  która  w  I  półroczu  2023  r.  wynosi  22,80  zł  brutto,  zaś  w  II  półroczu  23,50  zł 

brutto. Obie kwoty są niższe od zaproponowanej przez Odwołującego stawki 26,50 zł brutto 

za  roboczog

odzinę.  Zatem  wbrew  stanowisku  Zamawiającego  stawka  przewidziana  przez 

Odwołującego  dla  pracowników  jest  zgodna  z przepisami  z  zakresu  prawa  pracy.  W 

uzupełnieniu,  Odwołujący  wskazał,  iż  w  wyjaśnieniach  co  prawda  posłużył  się  dowodem  w 

postaci  informacji  Z

wiązku  Zawodowego  „Budowlani”  w przedmiocie  minimalnej  stawki  w 

budownictwie  za  2022  r.,  jednak  niewątpliwie  był  to  materiał  o  charakterze  poglądowym. 

O

pracowanie  to,  przygotowane  przez  Związek  Zawodowy,  zarówno  dla  roku  2022  r.,  jak  i 

2023  r.  jest  wyłącznie  rekomendacją  dla  przedsiębiorstw  budowlanych  w  przedmiocie 

stosowania  stawek  dla  pracowników.  Nie  jest  natomiast  wiążącym  aktem  prawnym,  w 

odróżnieniu  od  przywołanego  powyżej  Rozporządzenia  Rady  Ministrów  z  dnia  13  września 

2022  r.  w  sprawie  wysokości  minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę  oraz  wysokości 

minimalnej  stawki  godzinowej  w  2023  r.  (Dz.  U.  z 2022  r.,  poz.  1952).  W  konsekwencji, 

Zamawiający  wadliwie  oparł  swoją  ocenę  złożonych  przez  Odwołującego  wyjaśnień, 

pomijając obowiązujące w tym przedmiocie regulacje prawne. 

O

dnośnie  braku  złożenia  dowodów  mających  potwierdzać  wysokość  kosztów 

pracowniczych  zgodnie  z  wyrokiem  KIO  3474/22 

–  Zamawiający  w  tym  zakresie  zarzuca 

Odwołującemu,  iż  nie  złożył  on  żadnych  dowodów  na  potwierdzenie  kalkulacji  kosztów 

prac

owniczych.  Powołuje  się  w  tym  względzie  na  fragment  wyroku  KIO  3474/22,  w  którym 

Izba  przywołuje  przykładowe  dowody,  jakie  mogą  być  składane  w  ramach  wyjaśnień  w 

zakresie  rażąco  niskiej  ceny.  Co  więcej,  Zamawiający  stwierdza,  iż  Odwołujący  nie 

przedstawił również żadnych wyjaśnień w przedmiocie kosztów pracowniczych. Odwołujący 

nie 

zgodził się z tym stanowiskiem. Wskazał, iż w odpowiedzi na wezwanie Zamawiającego, 

zaprezentował  szczegółową  kalkulację  kosztów  pracowniczych  osobno dla  poszczególnych 

zada

ń  (Części  I  oraz  Części  II),  podając  konkretne  ilości  zakładanych  roboczogodzin 

(os

zacowane na podstawie danych wynikających z kosztorysu inwestorskiego) oraz stawkę 

godzinową wyższą  od  minimalnej  stawki  godzinowej  obowiązującej  w  2023  r.. W  oparciu  o 

tak  ustal

one  wartości,  Odwołujący  przedstawił  globalne  kwoty  kosztów  pracowniczych  dla 

poszczególnych części zamówienia i zadań. Należy zatem uznać, iż Odwołujący zrealizował 

żądanie  Zamawiającego  w  wezwaniu,  tj.  wyjaśnił  sposób  obliczenia  kosztów  pracy.  W 

odniesie

niu natomiast do rzekomego braku dowodów, Odwołujący podniósł, że Zamawiający 

w  wezwaniu  z  dn.  18.01.2023  r.  nie  określił  szczegółowych  wymagań  odnośnie 

oczekiwanych  dowodów  potwierdzających  koszty  pracownicze.  Zamawiający  w  wezwaniu 

określił  jedynie,  iż  oczekuje  „przedłożenia  dowodów  potwierdzających  wartości  kosztów 

przyjętych  w  kalkulacji  oferty”.  Nie  sprecyzował  jednak,  czy  w  zakresie  kosztów 

pracowniczych  wymaga  złożenia  dokumentów  wspomnianych  przez  Izbę  w  wyroku  KIO 

3474/22, tj. umów o pracę, czy dokumentów płacowych. Dopiero w uzasadnieniu odrzucenia 

oferty  dał  wyraz  swym  żądaniom  w  tym  przedmiocie,  co  należy  uznać  za  podejście 

nieprawidłowe.  Zgodnie  z  ukształtowanym  poglądem  w  orzecznictwie,  Zamawiający  nie 

powinien 

dokonywać odrzucenia oferty na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 8 oraz art. 224 ust. 6 

ustawy,  ze  względu  na  niezrealizowanie  przez  wykonawcę  oczekiwań,  które  nie  zostały 

wyartykułowane  w  wezwaniu  do  wyjaśnień.  Skoro  więc  Zamawiający  nie  wskazał,  jakich 

dowodów  od  Odwołującego  oczekuje,  nie  powinien  teraz,  w  oparciu  o  niewyrażone  w 

wezwaniu wymagania, 

odrzucać jego oferty. Należy w tym miejscu zaznaczyć, iż adresatem 

sentencji,  jak  i  uzasadnienia  wyroku  KIO  jest  właśnie  zamawiający,  nie  zaś  wykonawca 

uczestniczący  w  postępowaniu.  Izba  w  ramach  postępowania  odwoławczego  dokonuje 

kontroli  postępowania  zamawiającego,  który  jest  gospodarzem  procedury  udzielania 

zamówienia.  W  związku  z  tym  to  zamawiającemu  KIO  nakazuje  dokonanie  lub 

unieważnienie  określonych  czynności.  Zatem  przywołany  przez  Zamawiającego  w 

uzasadnieniu  odrzucenia  oferty  fragment  wyroku  KIO  3474/22  był  adresowany  właśnie  do 

Zamawiającego – i stanowił w tym względzie wskazanie, w jaki sposób Zamawiający może 

sformułować  treść  wezwania  do  wyjaśnień.  Zamawiający  z  tej  wskazówki  nie  skorzystał, 

toteż nie powinien negatywnych konsekwencji przerzucać na Odwołującego.  

Niezależnie od powyższego Odwołujący wskazał, iż Zamawiający niesłusznie zakłada, 

że  Odwołujący  nie  przedłożył  wystarczającego  dowodu  na  potwierdzenie  kosztów 

pracowniczych. 

Odwołujący  przedstawił  szczegółową  kalkulację  w  tym  zakresie,  która 

uznawana  jest  w  orzecznictwie  KIO  za  dowód.  Odwołujący  wskazał  na  orzecznictwo,  z 

którego wynika, iż w przypadku, gdy wyjaśnienia są na tyle konkretne i szczegółowe, że na 

ich  podstawie  mo

żna  ustalić,  iż  cena,  koszt  lub  ich  elementy  składowe  zostały  prawidłowo 

skalkulowane  i  nie  budzą  wątpliwości  co  do  ich  wysokości,  wówczas  brak  dołączonych 

dowodów nie powinien być przesądzający dla ich oceny. Jeżeli więc wykonawca złoży same 

wyjaśnienia,  to  wówczas  one  stają  się  przedmiotem  oceny  zamawiającego.  Zamawiający 

powinien  zatem 

unikać  automatyzmu  przy  dokonywaniu  oceny  złożonych  wyjaśnień 

i 

wywodzić  ich  nieprawidłowości  z  samego  faktu,  iż  nie  dołączono  do  nich  żadnych,  bądź 

wszystkich dowodów.  W  przypadku  kosztów  pracowniczych,  kalkulacja jest  o tyle uważana 

za  adekwatny  dowód,  iż  dokumenty  płacowe,  czy  umowy  o  pracę  nie  zawsze  zawierają 

adekwatne  informacje  w  tym  zakresie.  Umowy  o  pracę  lub  listy  płacowe  często  zawierają 

informacje  o  globalnym,  m

iesięcznym  wynagrodzeniu  danego  pracownika,  natomiast 

w 

praktyce  nie  zawsze  dana  osoba  jest  angażowana  w  pełni  do  realizacji  konkretnego 

kontraktu 

–  zazwyczaj  wykonawca  zleca  swojemu  personelowi  prace  równolegle  na  kilku 

projektach/inwestycjach  (np.  kierow

ca  „objeżdża”  kilka  placów  budowy  dziennie,  pracownik 

administracji  kontroluje  obieg  dokumentów  dla  różnych  klientów).  Umowa  o  pracę  lub  lista 

płac  nie  obrazuje  wówczas  rzeczywistych  kosztów  pracowniczych  przyjętych  do  wyliczenia 

ceny  ofertowej,  wykonawca  bowiem  w  ta

kich  przypadkach  bierze  pod  uwagę  stopień 

zaangażowania danego pracownika w dany kontrakt i przyjmuje do kalkulacji proporcjonalną 

wartość  jego  wynagrodzenia.  Na  marginesie  można  jedynie  zaznaczyć,  że  Odwołujący,  na 

moment  kalkulowania  ceny  ofertowej  oraz 

składania  wyjaśnień  nie  był  zobowiązany  do 

zawierania umów o pracę z określonymi osobami. W związku z tym, nie można uznać, że na 

Odwołującym ciążył obowiązek przedłożenia takich dowodów. Mając na uwadze powyższe, 

szczegółowa kalkulacja kosztów pracowniczych (obejmująca zakładaną ilość roboczogodzin 

oraz  stawkę godzinową)  może  być  uznana za wystarczający  dowód (Odwołujący przywołał 

w tym zakresie orzecznictwo). 

W ocenie Odwołującego, Zamawiający dokonał zatem oceny 

tego elementu 

wyjaśnień w sposób wadliwy – ponieważ zupełnie pominął fakt, iż Odwołujący 

przedstawił  kalkulację  kosztów  pracowniczych,  natomiast  w  zakresie  oceny  dowodów, 

wykroczył poza oczekiwania wyartykułowane w wezwaniu. 

O

dnośnie  braku  wyjaśnienia,  w  jaki  sposób  oszacował  wielkość  nakładu  pracy  na 

realizację  zamówienia  w  zakresie  kosztów  pracowniczych  –  Zamawiający  zarzuca 

Odwołującemu, iż nie przedstawił sposobu szacowania wielkości nakładu pracy na realizację 

zamówienia (zakładanych roboczogodzin).  Zarzut  ten  jest  dla Odwołującego  niezrozumiały. 

Wbr

ew  twierdzeniom  Zamawiającego,  w  odpowiedzi  na  wezwanie,  Odwołujący 

zaprezentował  szczegółową  kalkulację  kosztów  pracowniczych  osobno dla  poszczególnych 

zada

ń  (Części  I  oraz  Część  II),  podając  w  tym  względzie  konkretne  ilości  zakładanych 

roboczogodzin.  Odwołujący  wyraźnie  deklarował,  iż  szacowanie  nakładu  pracy  w  tym 

zakresie  odbywało  się  w  oparciu  o  dane  wynikające  z  kosztorysu  inwestorskiego,  a  zatem 

do

kumentu  opracowanego  przez  samego  Zamawiającego.  Ponadto  Odwołujący  zwrócił 

uwagę,  iż  w  odniesieniu  do  niektórych  zadań  dokonywał  korekty  ilości  zakładanych 

roboczogodzin,  jednak  w  każdym  takim  przypadku  podawał  uzasadnienie,  podając 

przyczyny (np. korzyst

anie z podwykonawcy, którego oferta „konsumowała” roboczogodziny 

przeznaczone  na  określone  prace,  bądź  inny,  oszczędny  sposób  wykonania  prac  – 

mechaniczny,  zamiast  ręczny).  Na  potwierdzenie  powyższych  okoliczności  przedkładał 

również oferty podwykonawców w zakresie prac wyłączonych z kalkulacji roboczogodzin. Nie 

ulega  więc  wątpliwości,  że  przedstawiona  przez  Odwołującego  metoda  obliczenia  kosztów 

pracowniczych,  zawierała  wymagany  przez  Zamawiającego  element,  tj.  szacowany  nakład 

pracy  w  zakresie  roboczogod

zin.  Co  więcej,  wyjaśnienia  Odwołującego  potwierdzały  iż 

element ten został opracowany rzetelnie - w oparciu o kosztorys inwestorski (a zatem nakład 

prac  ustalony  przez  samego  Zamawiającego),  z drobnymi,  uzasadnionymi  korektami.  W 

związku  z  tym,  zupełnie  niezrozumiałe  jest  podejście  Zamawiającego,  który  twierdzi,  iż 

wyjaśnienia tego elementu cenotwórczego nie obejmują. Zdaniem Odwołującego, powyższe 

potwierdza,  iż  Zamawiający  dokonywał  oceny  wyjaśnień  w sposób  fragmentaryczny,  bez 

zrozumienia  jego  treści.  Jeżeli  natomiast  w  ocenie  Zamawiającego  wyjaśnienia  te  nie  są 

wystarczające, powinien precyzyjnie wskazać, na czym, jego zdaniem, polega nierzetelność 

zaprezentowanych 

wyliczeń. 

Podsumowując,  w  ocenie  Odwołującego,  czynność  Zamawiającego  polegająca  na 

odrzuceniu jego oferty na podstawie art. 224 ust. 6 w zw. z art. 226 ust. 1 pkt 8 ustawy  Pzp 

była  wadliwa.  Zamawiający  dokonał  oceny  złożonych  wyjaśnień  w  sposób  wybiórczy, 

dopatrując  się  braków  w  stanowisku  Odwołującego,  pomijając  jednak,  że  wszystkie 

zgłoszone  przez  Zamawiającego  wątpliwości  zostały  wyjaśnione  w  szczegółowej  kalkulacji 

ceny  of

ertowej.  Zamawiający  przy  tym,  zaniechał  wnikliwej  i  merytorycznej  analizy 

zaprezentowanej  kalkulacji.  Zdani

em  Odwołującego,  wyjaśnienia  złożone  w  odpowiedzi  na 

wezwanie  z  dn.  18.01.2023  r.  były  wyczerpujące,  szczegółowe,  racjonalne,  udowodnione 

stosownymi 

dokumentami, a nadto potwierdzały rzetelność skalkulowania ceny ofertowej. W 

związku  z powyższym,  zasadne  jest  unieważnienie  czynności  wyboru  najkorzystniejszej 

oferty  oraz  odrzucenia  oferty  Odwołującego  oraz  nakazanie  Zamawiającemu  ponownego 

zbadania i oceny 

wyjaśnień złożonych przez Odwołującego. Zdaniem Odwołującego, to jego 

oferta powinna 

zostać uznana za najkorzystniejszą w zakresie części I i II zamówienia.  

Gdyby  jednak  w  ocenie  Izby,  wyjaśnienia  Odwołującego  potrzebowały  dodatkowego 

doprecyzowania 

lub uzupełnienia, zasadnym by było ewentualne nakazanie Zamawiającemu 

wystosowanie  jeszcze  jednego  wezwania  do 

wyjaśnień  w  zakresie  nierozstrzygniętych 

wątpliwości.  Zdaniem  Odwołującego,  powyższemu  nie  stoi  na  przeszkodzie  fakt,  iż  był  on 

wzywany  do 

wyjaśnień  dwukrotnie  przez  Zamawiającego.  Odwołujący  zwrócił  uwagę,  że 

pierwsze  wezwanie  Zamawiającego  było  niezwykle  lakoniczne,  nie  miało  sprecyzowanej 

nawet  podstawy  prawnej,  jak  również  nie  zostały  w  jego  treści  wyartykułowane  żadne 

szczególne  wymagania  dla  oczekiwanych  wyjaśnień.  Z  kolei  drugie  wezwanie,  jak  wynika 

z 

treści  odwołania,  również  nie  jest  pozbawione  wad.  W  konsekwencji,  zdaniem 

Odwołującego,  gdyby  występowały  (zdaniem  Izby)  wciąż  niewyjaśnione  kwestie 

w przedmiocie  wyceny  oferty,  zasadnym  jest  u

możliwienie  Odwołującemu  wyczerpujące 

odniesienie  się  do  nich.  Wykonawca  nie  powinien  bowiem  ponosić  negatywnych 

konsekwencji niewłaściwego formułowania wezwań przez zamawiającego. 

Zamawiający  w  dniu  23  lutego  2023  r.  złożył  odpowiedź  na  odwołanie,  w  której 

wskazał, iż Odwołujący nie zaskarżył wezwania go do wyjaśnień, które miało miejsce w dniu 

18 stycznia 2023 r., wobec czego kwestionowanie treści tego wezwania na obecnym etapie 

jest spóźnione, a odwołanie w tym zakresie powinno być odrzucone. W pozostałym zakresie 

Zamawiający wniósł o oddalenie odwołania jako bezzasadnego.  

Po  przeprowadzeniu  rozprawy 

z  udziałem  Stron  i  Uczestnika  postępowania 

odwoławczego,  na  podstawie  zgromadzonego  w sprawie  materiału  dowodowego, 

uwzględniając akta sprawy odwoławczej, Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła i zważyła, 

co następuje. 

Izba 

stwierdziła  skuteczność  przystąpienia  zgłoszonego  do  postępowania 

odwoławczego po stronie Zamawiającego przez wykonawcę P. D. prowadzącego działalność 

gospodarczą pod firmą DOM-BRUK D. P. w Januszkowie. 

Izba  stwierdziła,  iż  nie  została  wypełniona  żadna  z  przesłanek  skutkujących 

odrzuceniem odwołania w całości na podstawie art. 528 ustawy Pzp.  

Odnosząc  się  do  wniosku  Zamawiającego  o  odrzucenie  odwołania  w  części,  Izba 

wskazuje, 

iż  zgodziła  się  z  Zamawiającym,  że  za  spóźnioną  należy  uznać  argumentację 

Odwołującego dotyczącą kwestionowania treści wezwania do wyjaśnień wystosowanego do 

Odwołującego w dniu 18 stycznia 2023 r. (o czym w dalszej części uzasadnienia), niemniej 

powyższe  nie  skutkowało  częściowym  odrzuceniem  odwołania,  jako  że  twierdzenia  te  nie 

stanowiły samodzielnego zarzutu, lecz były jedynie argumentacją pomocniczą, uzupełniającą 

podstawy  faktyczne  zarzutu  nr  1,  którego  zasadniczym  elementem  było  zakwestionowanie 

doko

nanej przez Zamawiającego oceny wyjaśnień udzielonych przez Odwołującego.  

Następnie  Izba  uznała,  iż  Odwołujący,  jako  podmiot  ubiegający  się  o  udzielenie 

przedmiotowego zamówienia, który złożył ofertę w postępowaniu i który wnosząc odwołanie 

dąży do unieważnienia czynności wyboru oferty najkorzystniejszej, unieważnienia czynności 

odrzucenia  jego  oferty 

i  powtórzenia  czynności  badania  i oceny  ofert,  wykazał,  iż  posiada 

interes  w 

uzyskaniu  zamówienia  oraz  może  ponieść  szkodę  w wyniku  naruszenia  przez 

Zamawiaj

ącego  przepisów  ustawy  Pzp,  czym  wypełnił  materialnoprawne  przesłanki 

dopuszczalności odwołania, o których mowa w art. 505 ust. 1 ustawy Pzp.  

Izba  dokonała  ustaleń  faktycznych  w  oparciu  o  dokumentację  postępowania  o 

udzielenie  zamówienia  przekazaną  przez  Zamawiającego,  w  szczególności  SWZ  wraz  z 

załącznikami,  oferty  wykonawców,  korespondencję  prowadzoną  przez  Zamawiającego  z 

Odwołującym w zakresie wyjaśnień dotyczących wyliczenia ceny (wezwania oraz udzielone 

na nie odpowiedzi), zawiadomienie o wyborze oferty najkorzystniejszej z dnia 7 lutego 2023 

r.  oraz  o 

odrzuceniu  oferty  Odwołującego.  Izba  włączyła  do  materiału  dowodowego  akta 

sprawy odwoławczej o sygn. KIO 3474/22. Izba dopuściła i przeprowadziła również dowody 

z 

dokumentów  złożonych  przez  Zamawiającego  na  rozprawie,  tj.  wydruków  ze  strony 

internetowej  Związku  Zawodowego  „Budowlani”  zawierających  wyliczenie  minimalnej 

kalkulacyjnej  stawki  wynagrodzenia  w  budownictwie  da  robót  budowlano  –  montażowych 

w 

Polsce  w  pierwszej  i  drugiej  połowie  2023  r.  na  okoliczności  wskazane  przez 

Zamawiającego,  tj.    na  okoliczność  wysokości  minimalnej  kalkulacyjnej  stawki  godzinowej 

w 

pierwszej  i  drugiej  połowie  2023  r.  Przedstawione  przez  Przystępującego  na  rozprawie 

wyliczenia dotyczące pozycji kosztorysowych wskazanych w pkt I.4 wezwania do wyjaśnień, 

nie  miały  znaczenia  dla  rozstrzygnięcia,  ponieważ  powodem  odrzucenia  oferty 

Odwołującego  w  omawianym  zakresie  było  to,  że  Odwołujący  w  ogóle  nie  wyjaśnił 

stwierdzonych  rozbieżności  i  to  ta  okoliczność  podlegała  weryfikacji  w  postępowaniu 

odwoławczym.   

Izba ustaliła, co następuje: 

Przedmiotem zamówienia jest: 

a) 

przebudowa  dróg  gminnych  130545C  ul.  Jeziorna,  130550C  ul.  Leśna  oraz  130552  ul. 

Ogrodowa w miejscowości Rogowo (część I zamówienia),  

b)  przebudowa drogi gminnej nr 130560

C ul. Spokojna w Rogowie (część I zamówienia), 

c) 

modernizacja  drogi  gminnej  130530C  Wiewiórczyn  –  Kaczkowo  od  km  0+000  do  km 

2+220  oraz  drogi  wewnętrznej  na  dz.  7/4  obręb  Wiewiórczyn,  dł.  0,3  km  (część  II 

zamówienia), 

d) 

przebudowa  wewnętrznej  drogi  gminnej  dz.  41  obręb  Budzisław  dł.  0,825  km  (część  II 

zamówienia), 

e) 

przebudowa drogi gminnej nr 130567C Mięcierzyn od km 0+000 do km 0+737” (część II 

zamówienia). 

Zamawiający w pkt II.5 SWZ wskazał, iż wymaga zatrudnienia na podstawie stosunku 

pracy przez wykonawcę osób wykonujących wskazane poniżej bezpośrednie czynności przy 

wykonywaniu  zamówienia,  w  szczególności:  roboty:  przygotowawcze,  rozbiórkowe,  ziemne 

i w  zakresie  odwodnienia;  wykonaniu  podbudowy,  nawierzchni  asfaltowej,  nawierzchni 

pobocza;  roboty  wykończeniowe  oraz  w  zakresie  oznakowania  drogowego  poziomego 

i 

pionowego;  kadra  techniczna  za  wyjątkiem  osób  sprawujących  samodzielne  funkcje 

techniczne,  tj.  kierownika  budowy,  będą  zatrudnieni  na  umowę  o  pracę  w  rozumieniu 

Kodeksu pracy. Zgodnie z pkt XIII.3.1 SWZ 

wykonawcy wraz z ofertą obowiązani byli złożyć 

kosztorys ofertowy. 

Wynagrodzenie, zgodnie z pkt XIV SWZ, miało charakter ryczałtowy.  

Wartość  szacunkowa  zamówienia  określona  została  na  4 718 370,14  zł  netto 

595,27  zł  brutto).  W  postępowaniu  na  część  I  zamówienia  wpłynęły  4  oferty,  w  tym 

oferta Odwołującego z ceną 2.234.781,56 zł, oferta Przystępującego z ceną 2.656.222,69 zł, 

oferta  nr  1  z  ceną  3.356.781,67  zł,  oferta  nr 4 z ceną  5.284.512,87  zł. W  części II  złożono 

5 ofert,  w tym  oferta  nr 1 

z ceną 2.886.009,28 zł, oferta nr 2 z ceną 2.589.004,38 zł, oferta 

Przystępującego  z  ceną  2.318.700,69  zł,  oferta  nr  4  z  ceną  4.545.360,75  zł  oraz  oferta 

Odwołującego z ceną 2.009.614,48 zł. 

W  dniu  5  grudnia  2022  roku  Z

amawiający  zawiadomił  wykonawców  o  wyborze  jako 

najkorzystniejszej w części I i II zamówienia oferty Odwołującego. Pismem z dnia 12 grudnia 

2022 roku Z

amawiający poinformował o unieważnieniu czynności wyboru najkorzystniejszej 

of

erty i o przystąpieniu do powtórzenia czynności badania i oceny ofert. Pismami z dnia 12 

grudnia  2022  roku  Z

amawiający  wezwał  Odwołującego  do  złożenia  wyjaśnień  w  zakresie 

zaoferowanej ceny w części I i II zamówienia, wskazując, iż jest ona niższa o ponad 30% od 

średniej  arytmetycznej  złożonych  ofert,  a  w  odniesieniu  do  części  II  także  od  wartości 

szac

unkowej  zamówienia.  Zamawiający  poprosił  o  udzielenie  wyjaśnień  i  złożonych 

dowodów, że cena została prawidłowo przeliczona i nie jest zaniżona. 

Pismem  z  dnia 

19  grudnia  2022  roku  Odwołujący  złożył  wyjaśnienia  dotyczące 

wyliczenia 

zaoferowanej  ceny  w  części  I  i  II  zamówienia.  W  ich  treści  Odwołujący  podjął 

polemikę  z  zasadnością  wystosowania  do  niego  wezwania.  W  zakresie zaoferowanej  ceny 

(dla  części  I  i  II)  wskazał  iż  cena  za  roboczogodzinę  pracy  jest  realna  i  wynosi  26,50  pln 

br

utto. a założona wielkość nakładu pracy odpowiada potrzebom zamawiającego Kalkulacja 

ceny  oferty  uwzględnia  wynagrodzenie  pracowników,  kwotę  ZUS  i  podatków,  osób 

zatrudnionych  na  podstawie  umów  o  pracę  z  uwzględnieniem  kosztów  pracy,  których 

wartość przyjęta do ustalenia ceny nie jest niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę 

ustalonego na podstawie art. 2 ust. 3-

5 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym 

wynagrodzeniu  za  pracę.  Ponadto  wskazał,  iż  załącza  oferty  potwierdzające  zastosowane 

ceny 

w ramach wyceny przedmiotu zamówienia. 

Zamawi

ający  w  dniu  22  grudnia  2022  roku  zawiadomił  wykonawców  o  ponownym 

wyborze oferty Odwołującego jako oferty najkorzystniejszej w części I i II. 

Wyrokiem  z  dnia  11  stycznia  2023  r.,  sygn.  akt  KIO  3474/22,  na  skut

ek  odwołania 

wniesionego 

przez 

obecnego 

Przyst

ępującego,  Izba  nakazała  Zamawiającemu 

unieważnienie  czynności  wyboru  oferty  najkorzystniejszej  i  m.in.  ponowne  wezwanie 

Odwołującego do złożenia wyjaśnień w zakresie wyliczenia ceny na podstawie art. 224 ust. 2 

pkt 1 ustawy Pzp 

w obu częściach zamówienia. W uzasadnieniu ww. wyroku Izba wskazała 

m.in.,  iż „treść  wyjaśnień  ceny  złożonych  przez przystępującego  w  dniu 19  grudnia  2022  r. 

nie  wykazuje,  by  jego  oferta  nie  zawierała  rażąco  niskiej  ceny  w  stosunku  do  przedmiotu 

zamówienia.  Odpowiedzi  udzielone  przez  przystępującego  są  lakoniczne,  ogólnikowe  i  w 

przeważającej  części  sprowadzają  się  do  kwestionowania  samej  zasadności  wezwania  do 

złożenia  wyjaśnień.  Tym  samym  w  żaden  sposób  nie  potwierdzają  realności  zaoferowanej 

przez  ten  podmiot  ceny  za  wykonanie  prz

edmiotu  zamówienia.  (…)  Przystępujący,  w 

odpowiedzi  na  wezwanie  zamawiającego,  jako  jedyną  konkretną  wartość  podał  cenę  za 

roboczogodzinę  pracy,  wynoszącą  26,50  zł  brutto.  Ponadto  załączył  do  wyjaśnień  ofertę 

p

otwierdzającą  cenę  masy  asfaltowej  oraz  ofertę  potwierdzającą  cenę  betonu,  kruszyw, 

kostki  betonowej,  krawężnika  betonowego,  opornika  i  obrzeża.    Przystępujący  nie  wskazał

okoliczności, które w jego ocenie wpływają na obniżenie ceny i nie wykazał, o ile umożliwiły 

mu  one  obniżenie  ceny  oferty.  Przystępujący  w  żaden  sposób  nie  wykazał  wysokości 

zarobków  pracowników  zatrudnionych  w  swoim  przedsiębiorstwie,  jak  również  nie 

przedstawił  w  tym  zakresie  żadnych  dowodów.  Dowodami  takimi  mogą  być  np.  zawarte 

umowy, 

dokumenty  płacowe,  a  w  sytuacji,  gdy  pracownicy  dopiero  mają  być  zatrudnieni  – 

złożone  oferty.  Nie  wiadomo  zatem,  czy  przystępujący  gwarantuje  pracownikom 

wynagrodzenie  nie  niższe  niż  obowiązujące  najniższe  wynagrodzenie.  Przystępujący  nie 

wykazał  również  żadnych  informacji  dotyczących  kosztów  wykorzystania  sprzętu  przy 

realizacji  przedmiotu  zamówienia.”  Izba  nakazała  dokonanie  ponownego  wezwania  ze 

względu  na  fakt,  iż  poprzednio  wystosowane  wezwania  były  zbyt  ogólne,  by  wykonawca 

mógł  powziąć  wystarczającą  wiedzę,  jakie  w  szczególności  obszary  zamówienia  interesują 

zamawiającego pod względem dokonanej wyceny. 

Zamawiający  pismem  z  dnia  18  stycznia  2023  r.  wezwał  Odwołującego  do  złożenia 

wyjaśnień w zakresie wyliczenia ceny w zakresie części I I Il postępowania, gdyż wyjaśnienia 

złożone  przez  Wykonawcę  w  dniu  19  grudnia  2022  r.  oraz  załączone  do  nich  dowody 

wymagają doprecyzowania, udzielenia kolejnych wyjaśnień. W szczególności, Zamawiający 

wezwał Wykonawcę do: 

1.  Przedstawienia kalkulacji ceny ofertowej prezent

ującej wysokość kosztów szacowanych 

przez 

Wykonawcę dla realizacji zamówienia, których suma będzie niższa niż cena oferty, 

obejmującej co najmniej następujące pozycje (dla każdej z części oddzielnie): 

a. 

Koszty  pracy  (wraz  z  podaniem  ilości  roboczogodzin  przewidzianych  na  realizację 

zamówienia); 

b.  Kosz

tów pracy sprzętu wraz z podaniem sposobu oszacowania tej wartości; 

c. 

Kosztów materiałów przewidzianych do realizacji zamówienia. 

Przedłożenia dowodów potwierdzających wartości kosztów przyjętych w kalkulacji oferty 

lub też ich rynkowy poziom. W przypadku, w którym Wykonawca powoływać się będzie 

na  korzystne  warunki  handlowe,  uzyskiwane  rabaty  lub  inne  okoliczności  pozwalające 

na  ponoszenie  kosztów  poniżej  ich  rynkowego  poziomu  (np.  posiadany  sprzęt  etc.), 

Wykonawca  z

obowiązany  jest  do  wykazania  ich  występowania  oraz  wpływu  na 

obniżenie ceny realizacji zamówienia w przedkładanych wyjaśnieniach j dowodach. 

Udzielenia odpowiedzi na następujące pytania i wyjaśnienia: 

a. 

Czy  Wykonawca  przewidział  osiągnięcie  zysku  z  realizacji  zamówienia  i  na  jakim 

poziomie? 

b.  Czy  Wyko

nawca  uwzględnił  w  cenie  oferty  rezerwy  na  nieprzewidziane  wydatki 

związane  z  realizacją zamówienia,  a jeśli tak, to w  której  pozycji  kalkulacji  kosztów 

zostały one ujęte? 

c. 

Czy  Wykonawca  uwzględnił  w  cenie  oferty  koszty  pośrednie  związane  z  realizacją 

umowy 

(takie  jak  np.  koszty  ubezpieczenia,  zabezpieczenia  należytego  wykonania 

umowy), a jeśli tak, to w której pozycji kalkulacji kosztów zostały one ujęte? 

d. 

W jaki sposób Wykonawca dokonał szacowania wielkości nakładu pracy na realizację 

zamówienia? 

e.  W  jaki  spo

sób  zaoferowana  cena  za  roboczogodzinę:  26,50  PLN  brutto  umożliwia 

pokrycie  kosztów  wynagrodzenia  pracowników  zatrudnionych  na  podstawie  umowy 

o 

pracę  wraz  z  pozostałymi  obciążeniami  pracodawcy  (wskazane  w  wyjaśnieniach 

Wykonawcy  z  dnia  19.12.2022  r.  składki  na  ZUS,  podatki  itp.)  –  Zamawiający 

poprosił  o przedstawienie  kalkulacji  (sposobu  wyliczenia)  ceny  za  roboczogodzinę 

i/lub dowodów potwierdzających jej realność. 

Wyjaśnienia  rozbieżności  pomiędzy  cenami  jednostkowymi  materiałów  wynikającymi 

z 

dowodów  załączonych  do  wyjaśnień  z  dnia  19.12.2022  r.  a  cenami  wskazanymi 

w 

kosztorysach  ofertowych  składanych  wraz  z  formularzem  ofertowym  dla 

następujących pozycji kosztorysów: 

a. 

Kosztorys ofertowy ul. Leśna (roboty budowlane - jezdnia — BA) poz. 2.2.12 warstwa 

mrozoodporna; 

b.  Kosztorys ofertowy ul. Ogrodowa (roboty budowlane -jezdnia 

— kostka brukowa) poz. 

2.2.1.3 podbudowy betonowe z betonu; 

c.  Kosztorys  ofertowy  ul.  Ogrodowa  (roboty  budowlane 

—  obrzeża  betonowe)  poz. 

2.2.5.2.2  ławy  betonowe  ;  d.  Kosztorys  ofertowy  Przebudowa  drogi  gminnej  nr 

130567C Mięcierzyn od km 0+000 do km 0+737: poz. 12 

d.  Nawierzchnie  z  mieszanek  mineralno-

bitumicznych  asfaltowych  o  grubości  po 

zagęszczeniu 3 cm (warstwa ścieralna); 

e.  Kosztorys  Modernizacja  drogi  gminnej  130530C 

Wiewiórczyn  -  Kaczkowo  od  km 

0+000  do  km  1+900  oraz  drogi  wewnętrznej  na  dz.  7/4  obręb  Wiewiórczyn,  dł. 

0,3km:  poz.  14  d.5 Mechaniczne  oczyszczenie i  skropienie emulsją  asfaltową K-60 

naw

ierzchni bitumicznej; zużycie emulsji 0,5 kg/m2. 

W  przypadku  braku  wy

stępowania  rozbieżności  dotyczących  ww.  pozycji,  prosimy 

o 

wyjaśnienie,  w  jaki  sposób  załączone  do  wyjaśnień  z  dnia  19.12.2022  r.  dowody 

potwierdzają  realność  i  rzetelność  cen  jednostkowych  wskazanych  w  kosztorysach 

załączonych do oferty dla ww. pozycji. 

5.  S

zczegółowego  odniesienia  się  wraz  z  dowodami  potwierdzającymi  przyjęte  założenia 

(zarówno  w  zadaniu  I  jak  i  It)  do  przedstawionych  przez  DOM-Bruk  D.  P.  wyliczeń 

podczas  rozprawy 

przed  KIO  (w  załączeniu  ww.  dokument).  Odniesienie  się  powinno 

zawier

ać informacje i dane pozwalające Zamawiającemu ocenić na ile założenia przyjęte 

przez Wykonawcę uzasadniają cenę przez niego zaoferowaną. 

Jednocześnie,  Zamawiający podkreślił,  że  zgodnie  z  art.  224  ust.  6  ustawy  Pzp  obowiązek 

wykazania,  że oferta nie  zawiera rażąco  niskiej ceny  lub  kosztu spoczywa na  Wykonawcy. 

Złożone  wyjaśnienia  powinny  ujmować  w  szczególności  kwestie  wskazane  w  wezwaniu  do 

udzielenia  wyjaśnień  oraz  jakiekolwiek  inne  okoliczności  lub  argumenty,  które  w  ocenie 

Wykonawcy są istotne dla wykazania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny, a także być 

poparte  odpowiednimi  dowodami.  Wyjaśnienia  nie  mogą  ograniczać  się  do  ogólnych 

twierdzeń i deklaracji, ale powinny odnosić się do konkretnych kosztów realizacji zamówienia 

zgodnie z warunkami za

mówienia ustalonymi w postępowaniu. 

W odpowiedzi na powyższe wezwanie Odwołujący w piśmie z dnia 25 stycznia 2023 r. 

złożył  wyjaśnienia  dotyczące  obu  części  zamówienia.  Na  wstępie  pisma  wskazał,  iż 

w

yjaśnienia  mają  charakter  udowodniania  całej  wartości  kontraktu.  Wskazał,  iż  wyliczenia 

i 

wyjaśnienia odnoszą się do kosztorysu inwestorskiego, sporządzone metodą szczegółową- 

tak,  by  rozwiać  wątpliwości  Zamawiającego.  Wyjaśnił,  iż  nie  sposób  odnieść  się  do 

pojedynczych  wyrywkowych  pytań  zadanych  przez  Zamawiającego.  Następnie  Odwołujący 

wskazał  kalkulację  ceny  ofertowej  dla  części  I  zamówienia.  Poinformował,  iż  kosztorys 

inwestorski  nie  jest  kosztorysem  wykonanym  metodą  szczegółową,  co  uniemożliwia 

określenie dokładnych ilości materiałów potrzebnych do wykonania zadania. Wskazał, iż aby 

przedstawić  ilość  materiałów  wykonał  zestawienie  własną  metodą  obliczenia  ilości 

potrzebnych  materiałów  oraz  wykonał  dodatkowo  zestawienie  materiałów  metodą 

szcz

egółową,  a  także  wskazał,  że  przedstawia  zestawienie  ilości  materiałów  z  podaniem 

cen,  z  dowodami  zakupu. 

W  wyjaśnieniach  przedstawiono  wyliczenia  kosztów 

maszynogodzin,  kosztów  roboczogodziny.  Ponadto  Odwołujący  wskazał,  iż  wykonawca 

przystępując  do  wyceny,  wyliczając  cenę  oraz  wpisując  ceny  jednostkowe  w  kosztorys  nie 

podszedł do tego z zachowaniem reżimu cenowego dla każdej pozycji, tak aby ona była bez 

znamion  zastosowania rażąco niskiej ceny,  ponieważ jasno  Zamawiający  określił  do  czego 

będzie służył kosztorys z podanymi cenami jednostkowymi. Wykonawca sporządził wycenę 

całego  kontraktu  z  zachowaniem  zapisów  SWZ  (Odwołujący  przytoczył  wybrane 

postanowienia  SWZ). 

Następnie  w  odpowiedzi  na  pytanie  Zamawiającego  zgodnie  z 

punktem  2e  wskazał  na  wyliczenie  minimalnej  kalkulacyjnej  stawki  wynagrodzenia  w 

budownictwie  dla  robót  budowlano-montażowych  oraz  usług  w  zakresie  gospodarowania 

nieruchomościami  w  Polsce  w  2022  roku.  Wykonawca  wskazał,  iż  przedstawia  minimalną 

kalkulacj

ę  stawki  godzinowej  i przyjmuje  stawkę  26,50  zł,  czyli  wyższą  niżeli  obowiązuje  w 

Polsce

,  powołał  się  na  załącznik  nr  305  do  wyjaśnień.  W  odpowiedzi  na  pkt  5  wezwania 

Odwołujący  wskazał,  iż  nie  będzie  się  odnosił  do  wyliczeń  Przystępującego,  ponieważ 

wyliczenia  te 

są  bezzasadne,  nie  poparte  jakąkolwiek  prawdą  oraz  brak  jest  możliwości 

oszacowania, 

czy wyliczenia Przystępującego są prawidłowe. Odwołujący wskazał, iż odnosi 

się  tylko  i  wyłącznie  do  wyliczeń  w  kosztorysach  inwestorskich  Zamawiającego,  to  jest 

podstawa  do  prawidłowego  porównania  pozycji  cen  w danych  pozycjach.  Odwołujący 

wskazał,  iż  wyliczył  cenę  ryczałtową  która  potwierdza  realność  wykonania  zamówienia  za 

proponowaną kwotę i podtrzymuje brak podstaw rażąco niskiej ceny. Podkreślił, że oferta nie 

zawiera  rażąco  niskiej  ceny,  złożone  wyjaśnienia  są  szczegółowe  poparte  licznymi 

dowodami  oraz  najważniejsze  iż  wszystkie  pozycje  są  spójne  z kosztorysem  inwestorskim 

sporządzonym  metodą  szczegółową.  Wszystkie  koszty  realizacji  zamówienia  zgodnie  z 

warunkami  zamówienia,  są  zgodne  z prawdą.  Następnie  przedstawiono  zestawienia  ilości 

materiałów  dla  wybranych  pozycji  kosztorysowych.  Dalej  w  analogiczny  sposób 

przedstawiono  wyliczenia  kosztów  roboczogodziny  i  maszynogodzin  dla  części  II 

zamówienia.  Podano  poziom  zysku,  rezerwy  finansowej  oraz  kosztów  pośrednich. 

W 

podsumowaniu  Odwołujący  wskazał  m.in.,  iż  wyjaśnienia  zostały  złożone  bardzo 

szczegółowo,  odnosząc  się  do  każdej  pozycji  kosztorysowej  wykonawcy  oraz  kosztorysu 

inwestorskiego  zamawiającego.  Podkreślił,  iż  brak  jest  podstaw  do  uznania  iż  kwota  jest 

kwotą rażąco niską. Wskazał, iż kosztorys wykonawcy różni się cenami materiałów z uwagi 

na duże ilości, jakie wbudowuje wykonawca, w ciągu roku otrzymuje duże upusty na zakup 

materiałów. Ilości roboczogodzin oraz maszynogodzin nie różnią się niczym, wartości, które 

przyjmuje wykonawca różnią się tylko małym procentem między kosztorysem inwestorskim. 

Zamawiający  w  dniu  7  lutego  2023  r.  zawiadomił  wykonawców  o  wyborze  oferty 

najkorzystniejszej,  za 

którą  w  części  I  i  II  zamówienia  uznał  ofertę  Przystępującego. 

Jednocześnie  Zamawiający  poinformował  o  odrzuceniu  oferty  Odwołującego  na  podstawie 

art. 224 ust. 6 w zw. z art. 226 ust. 1 pkt 8 ustawy Pzp.  

Uzasadniając  odrzucenie  oferty  Odwołującego,  Zamawiający  wskazał,  iż  pismem  z 

dnia 18.01.2023 r. 

Odwołujący został wezwany do złożenia wyjaśnień w zakresie wyliczenia 

ceny w zakresie części I oraz Il postępowania, gdyż wyjaśnienia złożone przez Wykonawcę 

w dniu 19.12.2022 r. oraz załączone do nich dowody wymagają doprecyzowania, udzielenia 

kolejnyc

h  wyjaśnień.  Wezwanie  zostało  skierowane  w  wykonaniu  wyroku  Krajowej  Izby 

Odwoławczej  z dnia  11.01.2023  r.  sygn.  akt  KIO  3474/22.  Wezwanie realizowało  wytyczne 

zawarte  w 

uzasadnieniu  tego  wyroku.  W  treści  wezwania  Zamawiający  przedstawił 

konkretne  okoliczn

ości,  które  wymagają  wyjaśnienia  i  poparcia  dowodami  w  celu 

potwierdzenia,  że  cena  wykonawcy  w  każdej  z  części  zamówienia  nie  jest  rażąco  niska. 

Sporządzając  treść  wezwania  Zamawiający  oczekiwał  dokładnego  odniesienia  się  do 

wszystkich  podniesionych  kwesti

i.  Jedynie  kompletne  i  wyczerpujące  wyjaśnienia 

wykonawcy,  poparte  dowodami,  pozwalałyby na  uznanie kalkulacji  ceny  za uwzględniającą 

wszystkie  uwarunkowania  cenotwórcze  i posiadającą  rynkowy  charakter.  Tymczasem 

wyjaśnienia  przedstawione  w  piśmie  z  dnia  25.01.2023  r.  nie  zawierają  odniesienia  do 

wszystkich  podniesionych  wyraźnie  w  wezwaniu  kwestii,  a  ponadto  opierają  się  częściowo 

na błędnych założeniach. Zamawiający wskazał na następujące aspekty: 

1.  W 

punkcie  1.4  Wykonawca  został  wezwany  do  wyjaśnienia  rozbieżności  pomiędzy 

cenami  wynikającymi  z  dowodów  załączonych  do  wyjaśnień  z  dnia  19.12.2022  r.  a 

cenami  wskazanymi  w  kosztorysach  ofertowych.  W  wezwaniu  wskazano  5  przypadków 

rozbieżności, które wymagały wyjaśnienia. W piśmie z dnia 25.01.2023 r. wykonawca nie 

odniósł  się  do  tych  konkretnych  przypadków  i  nie  wyjaśnił  powodów  rozbieżności. 

Tymczasem  w  odwołaniu  wykonawcy  DOM-BRUK  D.  P.  wskazane  zostały  istotne 

rozbieżności w powyższej kwestii wskazujące nawet na kalkulację wymienionych pozycji 

koszto

rysowych  poniżej  ceny  zakupu  materiałów  od  dostawców.  Wykonawca  K. 

Budownictwo Sp. z o.o. nie odniósł się w żaden sposób do tych konkretnych przypadków 

ograniczając się do przedstawienia ogólnej kalkulacji ceny całkowitej oferty. 

2.  W  punkcie  1.5  Wykona

wca  został  wezwany  do  szczegółowego  odniesienia  się  wraz 

z dowodami  do  przedstawionych  przez  DOM-BRUK  D.  P. 

wyliczeń  podczas  rozprawy 

przed  KIO.  W  odpowiedzi  wykonawca  K.  Budownictwo  S

p.  z  o.o.  wskazał  na  str.  12 

wyjaśnień, że nie będzie odnosił się do wyliczeń firmy DOM-BRUK D. P. . Wskazując, że 

wyliczenia  te  są  bezzasadne  nie  poparte  jakąkolwiek  prawdą  oraz  brak  jest  możliwości 

oszacowania  czy  wyliczenia  firmy  DOM-

BRUK  są  prawidłowe.  Wykonawca  odmówił 

zatem  wprost  złożenia  wymaganych  wyjaśnień  i  przedstawienia  uzasadnienia 

skalkulowania szeregu pozycji kosztorysowych na poziomie wywołującym wątpliwość co 

do  uwzględnienia  wszystkich  czynników  kosztotwórczych.  Wykonawca  nie  przedstawił 

Zamawiającemu  żądanych  informacji  i  sam  zrezygnował  z  uzasadnienia  ceny  oferty  w 

tym  zakresie,  do  czego  został  zobowiązany  na  podstawie  art.  224  ust.  2  pkt  1  ustawy 

Pzp. 

3.  W punkcie 1.3.

e Wykonawca został wezwany do wyjaśnienia w jaki sposób zaoferowana 

cena  za roboczogodzinę:  26,50  PLN  brutto  umożliwia  pokrycie  kosztów  wynagrodzenia 

pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. W pierwszej kolejności należy 

zauważyć, że Wykonawca posługuje się stawką 26,50 zł brutto za godzinę zaczerpniętą 

z 

dokumentu „Wyliczenie minimalnej kalkulacyjnej stawki wynagrodzenia w budownictwie 

dla  robót  budowlano-montażowych  w  Polsce  w  2022  roku”,  stanowiącym  załącznik  nr 

305 do  wyjaśnień.  Zamawiający zauważył,  że  stawka 26,50  zł  brutto  wynikająca  z  tego 

dokumentu 

oparta  jest  na minimalnym  wynagrodzeniu za pracę  określonym  dla  2022 r. 

w 

wysokości 3010 zł. Realizacja zamówienia przewidziana została natomiast w SWZ do 

31 lipca 2023 r., a więc realnie w całości w 2023 r. W tym roku minimalne wynagrodzenie 

zostało  natomiast  podniesione  od  01.01.2023  do  kwoty  3490  zł  i  zostanie  ponownie 

podniesione  od  01.07.2023  r.  do  kwoty  3600  zł.  Wykonawca  miał  możliwość 

uwzględnienia  podwyżek minimalnego  wynagrodzenia,  ponieważ  Rozporządzenie  Rady 

Ministrów  w sprawie  wysokości  minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę  oraz  wysokości 

minimalnej st

awki godzinowej w 2023 r. zostało uchwalone w dniu 13 września 2022 r. a 

więc przed datą wszczęcia niniejszego postępowania i powinno być znane wykonawcy. 

Kalkulacja  roboczogodziny  oparta  została  zatem  na  nieaktualnej  w  terminie  realizacji 

zamówienia  stawce.  Stawka  ta  jest  zbyt  niska  i  nie  uwzględnia  minimalnych  kosztów 

wynagrodzenia  pracowników.  Należy  na  marginesie  zauważyć,  że  Związek  Zawodowy 

„Budowlani”  opublikował  na  stronie  internetowej  nowe  minimalne  kalkulacje  stawki 

wynagrodzenia w budownictwie, k

tóre wynoszą 29,35 zł od 01.01.2023 oraz 30,28 zł od 

(http://zzbudowlani.pl/minjmalna-stawka-kalkulacyjna-wynagrodzenia-w-

budownictwie-w2023-

roku/).  Są  to  zatem  stawki  wyższe  od  przyjętej  przez  wykonawcę 

stawki  26,50  zł.  Wykonawca  nie  zapewnił  zatem  wynagrodzenia  pracowników  na 

poziomie przekraczającym poziom minimalny. 

4.  W odniesieniu do punktu 1.3.e 

Zamawiający dodał, że w wyroku KIO z dnia 11.01.2023 r. 

sygn.  akt  KIO  3474/22,  KIO 

przedstawiła  wytyczne  co  do  kierunku  wyjaśnienia  przez 

wykonawcę kalkulacji ceny oferty w zakresie kosztów wynagrodzenia pracowników. KIO 

wskazała w uzasadnieniu, że K. Budownictwo Sp. z o.o. „nie wykazał na tamtym etapie 

wysokości zarobków pracowników zatrudnionych w swoim przedsiębiorstwie, jak również 

nie  przeds

tawił  w  tym  zakresie  żadnych  dowodów.  Dowodami  takimi  mogą  być  np. 

zawarte  umowy,  dokumenty  płacowe,  a  w  sytuacji,  gdy  pracownicy  dopiero  mają  być 

zatrudnieni  - 

złożone  oferty.  Nie  wiadomo  zatem  czy  przystępujący  gwarantuje 

pracownikom  wynagrodzenie  nie  ni

ższe  niż  obowiązujące  najniższe  wynagrodzenie", 

Wykonawca  powinien  złożyć  Zamawiającemu  wyjaśnienia  uwzgledniające  powyższe 

okoliczności  i  dowody,  które  w  jednoznaczny  sposób  udowodniłyby  poprawność 

kalkulacji oferty w zakresie kosztów pracowniczych. K. Budownictwo Sp. z o.o. w piśmie 

z 

dnia 25.01.2023 r. żadnych takich wyjaśnień ani dowodów nie przedstawił. 

W punkcie 1.3.d Wykonawca został wezwany do wyjaśnienia w jaki sposób Wykonawca 

dokonał  szacowania  wielkości  nakładu  pracy  na  realizację  zamówienia.  Zamawiający 

oczekiwał  zatem  wyjaśnienia  powodów  ustalenia  liczby  roboczogodzin  na  przyjętym 

poziomie.  Wykonawca  powinien  wyjaśnić  sposób  kalkulacji  ilości  czasu  pracy 

pracowników  niezbędnego  do  należytego  wykonania  zamówienia.  Informacje 

o metodologii 

ustalenia  ilości  roboczogodzin  na  takim  a  nie  innym  poziomie  powinny 

zostać  przedstawione  w  wyjaśnieniach  z  dnia  25.01.2023  r.  W  piśmie  tym  nie  ma 

natomiast żadnych wyjaśnień w tej kwestii. 

Zamawiający podsumowując przywołał treść art. 226 ust. 1 pkt 8 ustawy Pzp oraz art. 224 

ust. 6 ustawy Pzp, wskazując, iż Odwołujący nie odniósł się w wyjaśnieniach do wszystkich 

kwestii  podniesionych  w  wezwaniu  Z

amawiającego.  W  konsekwencji  nie  przedstawił 

wszystkich  wymaganych  wyjaśnień  ani  dowodów.  Z  tych  przyczyn  wyjaśnienia  z  dnia 

25.01.2023  r.  wraz  z  dowodami  nie  uzasadniają  ceny  wykonawcy  ani  w  części  nr  1  ani  w 

części nr 2 postępowania. Ponadto. wyjaśnienia oparte są częściowo na błędnych danych, a 

co za tym idzie 

potwierdzają, iż cena zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu 

zamówienia.  Oferta  tego  wykonawcy  podlega  zatem  odrzuceniu  z  obydwu  części 

postępowania. 

Izba zważyła, co następuje: 

Biorąc pod uwagę zgromadzony w sprawie  materiał dowodowy, poczynione ustalenia 

faktyczne oraz orzekając w granicach zarzutów zawartych w odwołaniu, Izba stwierdziła, iż 

odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie. 

Za bezzasadny Izba uznała zarzut naruszenia art. 224 ust. 1, art. 226 ust. 1 pkt 8 w zw. 

z art. 224 ust. 6 oraz art. 16 i 17 ustawy Pzp poprzez niewłaściwe sformułowanie wezwania 

do  wyjaśnień  w  zakresie  rażąco  niskiej  ceny,  a  ponadto  niewłaściwą  ocenę  wyjaśnień 

w 

zakresie rażąco niskiej ceny złożonych przez Odwołującego, pomimo, iż udzielił wyjaśnień 

zgodnie  z  treścią  wezwania  Zamawiającego  oraz  potwierdził,  że  cena  nie  została  rażąco 

zaniżona,  a  która  to  nieprawidłowa  ocena  doprowadziła  do  odrzucenia  jego  oferty  oraz 

naruszenia zasady uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców. 

Zgodnie z art. 16 ustawy Pzp z

amawiający przygotowuje i przeprowadza postępowanie 

o udzielenie zamówienia w sposób: 1) zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji oraz 

równe  traktowanie  wykonawców,  2)  przejrzysty,  3)  proporcjonalny.  W  myśl  art.  17  ust.  2 

ustawy Pzp z

amówienia udziela się wykonawcy wybranemu zgodnie z przepisami ustawy. 

Zgodnie z art. 224 ust. 1 ustawy Pzp 

jeżeli zaoferowana cena lub koszt, lub ich istotne 

części składowe, wydają się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia lub budzą 

wątpliwości  zamawiającego  co  do  możliwości  wykonania  przedmiotu  zamówienia  zgodnie 

z 

wymaganiami  określonymi  w  dokumentach  zamówienia  lub  wynikającymi  z  odrębnych 

przepisów,  zamawiający  żąda  od  wykonawcy  wyjaśnień,  w  tym  złożenia  dowodów  w 

zakresie wyliczenia ceny lub kosztu, lub ich istotnych części składowych. Zgodnie z art. 224 

ust. 5 ustawy Pzp 

obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny lub kosztu 

spoczywa  na  wykonawcy.  Art.  224 

ust.  6  ustawy  Pzp  stanowi,  iż  odrzuceniu,  jako  oferta 

z 

rażąco  niską  ceną  lub  kosztem,  podlega  oferta  wykonawcy,  który  nie  udzielił  wyjaśnień 

w 

wyznaczonym  terminie,  lub  jeżeli  złożone  wyjaśnienia  wraz  z  dowodami  nie  uzasadniają 

podanej  w  ofercie  ceny  lub  kosztu. 

Z  kolei  w  myśl  art.  226  ust.  1  pkt  8  ustawy  Pzp 

zamawiający  odrzuca  ofertę,  jeżeli  zawiera  rażąco  niską  cenę  lub  koszt  w stosunku  do 

przedmiotu zamówienia.   

Izba  stwierdziła,  iż  decyzja  Zamawiającego  o  odrzuceniu  oferty  Odwołującego  nie 

naruszała art. 226 ust. 1 pkt 8 w zw. z art. 224 ust. 6 ustawy Pzp ani art.16 i 17 ustawy Pzp. 

W  pierwszej  kolejności  Izba  wskazuje,  iż  twierdzenia  Odwołującego  o  niewłaściwym 

sformułowaniu  wezwania  do  wyjaśnień  w  zakresie  rażąco  niskiej  ceny  należy  uznać  za 

spóźnione. Odwołanie przysługuje  na  każdą  niezgodną z  przepisami ustawy  Pzp czynność 

zamawiającego podjętą w postepowaniu o udzielenie zamówienia (por. art. 513 pkt 1 ustawy 

Pzp) i co do zasady - 

w postępowaniach o wartości mniejszej niż progi unijne - może zostać 

wniesione  w  terminie 

5  dni  od  dnia  przekazania  informacji  o  czynności  zamawiającego 

stanowiącej podstawę jego wniesienia (por.  art. 515 pkt 2 lit. a ustawy Pzp).  Jeśli zdaniem 

Odwołującego  sposób  sformułowania  wezwania  (jego  zakres  lub  treść)  naruszał  przepisy 

ustawy  Pzp,  to  mógł  on  skorzystać  z  przysługujących  mu  środków  ochrony  prawnej  gdy 

otrzymał  wezwanie.  Nie  uzasadnia  dopuszczenia  możliwości  zakwestionowania  treści 

wezwania  do  wyjaśnień  na  obecnym  etapie  postępowania  stanowisko  Odwołującego,  iż 

samo  skierowanie  wezwania  nie  doprowadziło  do  powstania  po  stronie  Odwołującego 

szkody. Izba wskazuje, iż dla uznania, że spełnione zostały materialnoprawne przesłanki do 

skorzystania  ze  środków  ochrony  prawnej  wskazane  w  art.  505  ust.  1  ustawy  Pzp 

wystarczająca  jest  sama  potencjalna  możliwość  poniesienia  szkody,  a  nie  faktyczne  jej 

wystąpienie.  Odwołujący  miał  zatem  możliwość  podniesienia  zarzutu  dotyczącego 

nieprawidłowej treści wezwania do wyjaśnień w zakresie wyliczenia ceny na wcześniejszym 

etapie  postępowania.  Mając  to  na  uwadze  Izba  pominęła  twierdzenia  Odwołującego 

kwestionujące  prawidłowość  sformułowania  przez  Zamawiającego  ww.  wezwania,  w  tym 

twierdzenia, 

iż Zamawiający nie powinien był oczekiwać od Odwołującego odniesienia się do 

wyliczeń  przedstawionych  przez  Przystępującego  w  toku  postępowania  odwoławczego  w 

sprawie o sygn. akt KIO 3474/22. 

Następnie  Izba  wskazuje,  iż  nie  podzieliła  stanowiska  Odwołującego,  jakoby 

Zamawiający  niewłaściwie  ocenił  wyjaśnienia  złożone  przez  Odwołującego.  W  ocenie  Izby 

Zamawiający  prawidłowo  uznał,  iż  wyjasnienia  złożone  przez  Odwołującego  nie  były 

dostatecznie  konkretne  i 

wyczerpujące,  a  w  szczególności  nie  odpowiadały  na  wskazane 

w 

treści  wezwania  zagadnienia,  nie  rozwiewały  wątpliwości  Zamawiającego  i  jako  takie  nie 

uzasadniały zaoferowanej ceny.  

Podkreślić  należy,  że  oceny  wyjaśnień  składanych  przez  wykonawców  w zakresie 

wyliczenia  ceny  oferty 

dokonuje  się  przy  uwzględnieniu  treści  wezwania,  jakie  zostało  do 

wykonawców skierowane. To przede wszystkim adekwatność wyjaśnień do treści wezwania, 

ich 

rzetelność,  kompletność,  wiarygodność  oaz  złożone  dowody,  determinują  końcową 

ocenę.  Fakt  wystosowania  do  wykonawcy  wezwania  do  wyjaśnień  w  zakresie  wyliczenia 

ceny  rodzi  po  stronie  wykonawcy  obowiązek,  aby  w  odpowiedzi  na  wezwanie 

zamawiającego  udzielić  wyjaśnień  w  sposób  szczegółowy  i  spójny,  a  przede  wszystkim 

odpowiedzieć na wszystkie zadane wykonawcy pytania. Jeżeli wykonawca nie kwestionował 

w  drodze  środków  ochrony  prawnej  treści  skierowanego  do  niego  wezwania,  to  jego 

zadaniem  nie  jest  prowadzenie  z 

Zamawiającym  polemiki  co  do  słuszności  skierowania 

wezwania  czy 

sformułowania  określonych  pytań,  lecz  udzielenie  rzetelnych  odpowiedzi  na 

wskazane  w  wezwaniu  zagadnienia.  Tymczasem  Odwołujący,  zamiast  przedstawić 

konkretne  informacje  skupił  się  na  polemice  z  Zamawiającym.  Było  to  widoczne  już  przy 

pierwszych udzielonych przez niego wyjaśnieniach, które  zawierały obszerną argumentację 

mającą podważyć zasadność skierowania wezwania, niemniej w zakresie dotyczącym stricte 

ceny  oferty  były  nad  wyraz  lakoniczne  i  przestawiały  jedynie  szczątkowe  informacje. 

Wyłącznie  z uwagi  na  dość  ogólną  treść  wezwania,  Izba  wyrokiem  wydanym  w  sprawie  o 

sygn.  akt  KIO  3474/22  dopuściła  możliwość  ponownego  wezwania  Odwołującego  do 

wyjaśnień. Odwołujący z tej szansy jednak nie skorzystał i co prawda przedstawił kalkulację 

ceny  oferty  w  części  I  i II  zamówienia,  ale  nie  odpowiedział  w  sposób  rzetelny  na  pytania, 

jakie zadał mu Zamawiający.  

W ocenie Izby 

nie zasługuje na aprobatę takie podejście wykonawcy, który poproszony 

o  udzielen

ie  konkretnych  informacji,  w  ogóle  ich  nie  przedstawia  bądź  wprost  odmawia  ich 

przedstawienia. 

Już na samym wstępie wyjaśnień Odwołujący wskazał, że nie jest możliwe 

odniesienie  się  do  pojedynczych,  wyrywkowych  pytań  zadanych  przez  Zamawiającego. 

Stanowisko  takie  nie  zostało  wytłumaczone,  a  biorąc  pod  uwagę  fakt,  iż  wykonawca  jest 

podmiotem  profesjonaln

ym  zobowiązanym  do  działania z  należytą  starannością,  jest  wręcz 

niezrozumiałe,  zwłaszcza  przy  uwzględnieniu  okoliczności,  iż  Zamawiający  w  treści 

wezwania  wskazał  jedynie  na  kilka  zagadnień  budzących  jego  wątpliwości,  a  o 

wątpliwościach tych Odwołujący powziął wiedzę już wcześniej, jako uczestnik postępowania 

odwoławczego w sprawie o sygn. akt KIO 3474/22.  

Dalej 

należy  wskazać,  iż  w  pkt  I.4  wezwania  Odwołujący  został  wezwany  do 

wyjaśnienia  konkretnych  rozbieżności  stwierdzonych  pomiędzy  cenami  jednostkowymi 

materiałów  wynikającymi  z  dowodów  załączonych  przez  Odwołującego  do  pierwszych 

wyjaśnień, a cenami wskazanymi w kosztorysach ofertowych złożonych wraz z formularzem 

ofertowym.  Odwołujący składając  wyjaśnienia  pytanie to  całkowicie zignorował  i  nie  udzielił 

na  nie  żadnej  odpowiedzi.  Wątpliwości,  jakie  powstały  u  Zamawiającego  w  powyższym 

zakresie, 

wynikały  wprost  z  niespójności  pomiędzy  dokumentami  złożonymi  przez  samego 

Odwołującego.  Zamawiający  wskazał  konkretne  pięć  pozycji  kosztorysów  ofertowych,  w 

kt

órych  podane  ceny  nie  zgadzały  się  z  cenami  jednostkowymi  materiałów  zawartymi  w 

ofertach,  jakie 

Odwołujący załączył do pierwszych wyjaśnień. Odwołujący nie odniósł się w 

ogóle  do  stwierdzonych  rozbieżności,  podczas  gdy  powyższe  nie  powinno  powodować  po 

je

go  stronie  trudności.  W treści  odwołania  zarzucono  Zamawiającemu  formalistyczne 

podejście  do  oceny  wyjaśnień,  podczas  gdy  to  sam  Odwołujący  nie  dochował 

podstawowych, formalnych wymagań, tj. nie przedstawił wyjaśnień w takim zakresie, jakiego 

żądał  Zamawiający,  lecz  uczynił  to  w  sposób  wybiórczy.  W  ocenie  Izby  z  treści  złożonych 

wyjaśnień nie sposób wyartykułować informacji, które wyjaśniałyby stwierdzone rozbieżności 

co 

do  cen  materiałów.  Odwołujący  jedynie  lakonicznie  na  końcu  wyjaśnień  stwierdził,  iż 

„kosztorys wykonawcy różni się cenami materiałów z uwagi na duże ilości jakie wbudowuje 

wykonawca  w 

ciągu  roku  otrzymujemy  duże  upusty  na  zakup  materiałów”.  Powyższe 

stwierdzenie 

ma  charakter  hasłowy,  nie  referuje  do  konkretnych  wskazanych  przez 

Zamawiającego elementów, które należało wyjaśnić.  

Dodać  należy,  iż  sam  Odwołujący  w  postępowaniu  odwoławczym  nie  wskazał 

konkretnych 

fragmentów,  które  eliminowałyby  wątpliwości  Zamawiającego.  Odwołujący 

jedynie w sposób ogólny powołał się na przedstawione kalkulacje kosztów materiałów oraz 

dowody  załączone  do  drugich  wyjaśnień,  niemniej  nie  wskazał  konkretnych  informacji 

w 

zakresie tych pozycji kosztorysowych, co do których stwierdzono rozbieżności. Zauważyć 

zaś  należy,  iż  nie  jest  rolą  Zamawiającego  (ani  Izby)  doszukiwanie  się  w  dokumentach 

przedstawionych  przez  wykonawcę  informacji,  których  sam  wykonawca  nie  jest  w  stanie 

jednoznacznie zidentyfikować. Na rozprawie Odwołujący również konkretnych danych w tym 

zakresie nie wskazał, jak i nie odniósł się do twierdzeń Zamawiającego zawartych na str. 4-5 

odpowiedzi  na  odwołanie,  odnoszących  się  do  rozbieżności  stwierdzonych  w  zakresie 

poszczególnych  pozycji  kosztorysowych.  Zamawiający  ani  w  postępowaniu  o  udzielenie 

zamówienia, ani nawet w postępowaniu odwoławczym nie uzyskał konkretnej odpowiedzi na 

pytanie,  dlaczego  wskazane  po

zycje  kosztorysowe  zostały  skalkulowane  na  poziomie 

niższym  niż  ceny  zakupu  materiałów  wynikające  z  ofert  załączonych  do  pierwszych 

wyjaśnień    Odwołującego  (i  to  bez  uwzględnienia  kosztów  robocizny  i  pracy  sprzętu). 

Ponadto  w  ocenie  Izby  nie  jest  zasadne 

powoływanie  się  przez  Odwołującego  na 

pomocniczy  charakter  kosztorysów  załączonych  do  oferty  –  kosztorysy  te  stanowiły  punkt 

wyjścia  do  skalkulowania  ceny  ofertowej,  zatem  Zamawiający  miał  prawo  zweryfikować, 

dlaczego pomiędzy przyjętymi w tych kosztorysach cenami a innymi dokumentami złożonymi 

przez  Odwołującego  w  ramach  pierwszych  wyjaśnień  rażąco  niskiej  ceny,  zachodzą 

rozbieżności, wskazujące na przyjęcie w kalkulacji zbyt niskich kosztów.  

Kolejnym 

przykładem  niedochowania  należytej  staranności  przez  Odwołującego  przy 

składaniu wyjaśnień była odmowa udzielenia odpowiedzi na pkt I.5 wezwania. Zamawiający 

oczekiwał odniesienia się do konkretnych wyliczeń przedstawionych w toku wcześniejszego 

postępowania  odwoławczego  (dokument  ten  został  załączony  do  wezwania)  oraz 

przedstawienia  twierdzeń  i  dowodów,  które  odparłyby  argumenty  podważające  prawidłową 

wycenę  oferty  Odwołującego.  Odwołujący  zamiast  przedstawić  merytoryczne  stanowisko 

wskazujące  na  nieprawidłowość  tych  wyliczeń  stwierdził,  iż  „nie  będzie  się  odnosił  do 

wyliczeń  (…)  Wyliczenia  te  są  bezzasadne,  nie  poparte  jakąkolwiek  prawdą  oraz  brak  jest 

możliwości  oszacowania  czy  są  prawidłowe.”  Tym  samym  Odwołujący  wprost  odmówił 

udzielenia  wyjaśnień  we  wskazanym  w  wezwaniu  zakresie.  Jednocześnie  nie  był  nawet  w 

stanie  wskazać,  dlaczego  uznaje  przedmiotowe  wyliczenia  za  bezzasadne.  Był  przy  tym 

niespójny,  z  jednej  strony  wskazał  bowiem  na  bezzasadność  wyliczeń,  a  z  drugiej  strony 

wskazał, że nie można oszacować czy są one prawidłowe (i prawidłowości tej nie podważył). 

Zauważyć dodatkowo należy, że wyliczenia te były oparte o dane dotyczące cen materiałów 

przedstawione w pierwszych wyjaśnieniach przez samego Odwołującego, a na ich podstawie 

można było wywieść wniosek, że zarówno w części I, jak i II zamówienia, w odniesieniu do 

części  pozycji  ceny  mogły  zostać  zaniżone.  Odwołujący,  który  jest  profesjonalistą  w 

dziedzinie  robót  budowlanych,  powinien  być  w  stanie  odnieść  się  do  wyliczeń,  które 

podważają  prawidłowość dokonanej  przez  niego  wyceny, a  nie  twierdzić, że nie  można  ich 

zweryfikować.  Odwołujący  odmawiając  przedstawienia  stanowiska  sam  pozbawił  się 

możliwości obrony swojej oferty.  

Izba  ponadto  stwierdziła,  iż  wyjasnienia  przedstawione  przez  Odwołującego  nie  były 

kompleksowe i 

adekwatne do treści wezwania, jakie skierowano do niego także w zakresie 

kosztów  pracy.  Należy  zauważyć,  iż  w  pierwszych  wyjaśnieniach  Odwołujący  wskazał,  że 

cena za roboczogodzinę pracy jest realna i wynosi 26,50 zł brutto, a kalkulacja ceny oferty 

uwzględnia  wynagrodzenie  pracowników,  kwotę  ZUS  i  podatków,  osób  zatrudnionych  na 

podstawie  umów  o  pracę  z  uwzględnieniem  kosztów  pracy,  których  wartość  przyjęta  do 

ustalenia  ceny  nie  jest  niższa  od  minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę.  Powyższe 

stwierdzenie  stano

wiło  jedynie  zapewnienie  wykonawcy,  niemniej  nie  poparte  rzeczowym 

wyjaśnieniem  ani  dowodami.  Następnie  Zamawiający  zwrócił  się  do  Odwołującego 

w 

wezwaniu  z  konkretną  prośbą  o  wskazanie,  w  jaki  sposób  zaoferowana  cena  za 

roboczogodz

inę:  26,50  zł  brutto  umożliwia  pokrycie  kosztów  wynagrodzenia  pracowników 

zatrudnionych  na  podstawie  umowy  o  pracę  wraz  z  pozostałymi  obciążeniami  pracodawcy 

(wskazane w wyjaśnieniach wykonawcy z dnia 19.12.2022 r. składki na ZUS, podatki itp.) – 

Zamawiający  poprosił  o  przedstawienie  kalkulacji  (sposobu  wyliczenia)  ceny  za 

roboczogodzinę  i/lub  dowodów  potwierdzających  jej  realność.  Odwołujący  takiej  kalkulacji 

nie  przedstawił.  Podobnie  nie  wskazał,  że  kwota  ta  umożliwia  pokrycie  kosztów 

wynagrodzenia  pracow

ników  zatrudnionych  na  podstawie  umowy  o  pracę  wraz  z 

pozostałymi  obciążeniami  pracodawcy.  W  ocenie  Izby  Odwołujący  w  zasadzie  w  ogóle  nie 

wyjaśnił,  jak  przedmiotową  stawkę  za  jedną  roboczogodzinę  skalkulował.  Wyjaśnienia 

Odwołującego  sprowadzały  się  do  lakonicznego  wskazania,  że  przyjmuje  stawkę  26,50  zł 

brutto 

oraz  powołania  się  na  załącznik  nr  305,  zawierający  wyliczenie  minimalnej 

kalkulacyjnej  stawki 

wynagrodzenia  w  budownictwie  dla  robót  budowlano  -  montażowych 

oraz usług w zakresie gospodarowania nieruchomościami w Polsce w 2022 roku.  

W oparciu o tak udzielone wyjaśnienia nie sposób ocenić, czy skalkulowana stawka za 

roboczogodzinę – w świetle wymagań wynikających z SWZ - faktycznie powala na pokrycie 

rzeczywistych  kosztów  związanych  z  zatrudnieniem  pracowników.  Odwołujący  nie 

przedstawiając rzeczowych wyjaśnień pozostawił przedmiotową kwestię w sferze domysłów, 

podczas  gdy  to  jego  obowiązkiem  było  udowodnić  realność  dokonanej  wyceny.  Ponadto 

jedynym  dokumentem  mającym  uwiarygadniać  poziom  przyjętych  kosztów  było  załączone 

wyliczenie  minimalnej  kalkulacyjnej  stawki  wynagrodzenia 

dokonane  przez  Związek 

Zawodowy  „Budowlani”,  które  jednak  odnosiło  się  do  przyjętej  ustawowo  wysokości 

minimalnego  wynagrodzenia  w  roku  2022,  podczas  gdy  realizacja  zamówienia  ma  mieć 

miejsc

e w 2023 r. Jak dowiódł Zamawiający (a czego Odwołujący nie kwestionował) aktualna 

wysokość minimalnej kalkulacyjnej stawki wynagrodzenia w budownictwie została przez ww. 

Związek  określona  na  29,35  zł  w  pierwszej  połowie  roku  2023,  a  na  30,28  zł  w  drugiej 

połowie roku 2023 (z uwagi na założony przez ustawodawcę dwukrotny wzrost minimalnego 

wynagrodzenia za pracę w 2023 r., którego wykonawcy składając oferty mieli świadomość). 

Stawka 

ta  jest  zatem  wyższa  niż  przewidziana  przez  Odwołującego.  W  konsekwencji 

dokument, jaki Odwołujący załączył do wyjaśnień, nie mógł zostać uznany za potwierdzający 

prawidłowość  wyceny,  nie  odnosił  się  bowiem  do  realiów  gospodarczych  aktualnych  dla 

realizacji  przedmiotu  zamówienia.  Ponadto  Izba  uznała  stanowisko  Odwołującego  za 

niekonsekwentne,  wykonawca  bowiem  sam 

posłużył  się  w  wyjaśnieniach  wyliczeniami 

Z

wiązku  Zawodowego  „Budowlani”  wskazując  je  jako  podstawę  do  przyjęcia  stawki  za 

roboczogodzinę,  po  czym  w  postępowaniu  odwoławczym  zanegował  wartość  dowodową 

tych  w

yliczeń,  wskazując  na  ich  pomocniczy  charakter.  Jednocześnie  Odwołujący  nie 

przedstawił  konkretnej  kalkulacji,  która  wyjaśniałaby  jak  oszacował  koszty  pracy,  w  tym 

spos

ób  wyliczenia  deklarowanej  ceny  roboczogodziny,  nie  złożył  też  wiarygodnych 

dowodów, które by potwierdzały jej adekwatność do faktycznych kosztów zatrudnienia – czyli 

nie  odpowiedział  kompleksowo  na  pytanie  nr  3e  wezwania.  Izba  nie  uwzględniła  przy  tym 

argumentacji  Odwołującego  dotyczącej  minimalnej  stawki  godzinowej  wynikającej  z 

właściwego  rozporządzenia,  nie  koreluje  ona  bowiem  ze  stanowiskiem  prezentowanym 

przez wykonawcę w wyjaśnieniach rażąco niskiej ceny ani z dowodem przez Odwołującego 

wówczas złożonym.   

S

łusznie  także  wskazał  Zamawiający  w  zawiadomieniu  o  odrzuceniu  oferty 

Odwołującego, iż Odwołujący nie zastosował się do wytycznych wynikających z wyroku Izby 

z  dnia  11  stycznia  2023  r.  o  sygn.  akt  KIO  3474/22  dotyc

zących  kosztów  pracowniczych. 

W 

uzasadnieniu  ww.  rozstrzygnięcia  Izba  wprost  wskazała,  iż  „Przystępujący  w  żaden 

sposób  nie  wykazał  wysokości  zarobków  pracowników  zatrudnionych  w  swoim 

przedsiębiorstwie, jak również nie przedstawił w tym zakresie żadnych dowodów. Dowodami 

takimi  mogą  być  np.  zawarte  umowy,  dokumenty  płacowe,  a  w  sytuacji,  gdy  pracownicy 

dopiero  mają  być  zatrudnieni  –  złożone  oferty.  Nie  wiadomo  zatem,  czy  przystępujący 

gwarantuje  pracownikom  wynagrodzenie  nie  niższe  niż  obowiązujące  najniższe 

wynagrodzenie.

” Odwołujący, będący uczestnikiem ww. postępowania odwoławczego, był w 

stanie  prawidłowo  zidentyfikować  obowiązek,  jaki  na  nim  ciążył  w  powyższym  zakresie. 

Zamawiający w wezwaniu poprosił o przedstawienie konkretnej kalkulacji kosztów pracy oraz 

dowodów,  czego  Odwołujący  nie  uczynił.  Nie  stanowi  takiej  kalkulacji  poprzestanie  na 

wskazaniu wysokości stawki za roboczogodzinę i liczby przyjętych nadgodzin. Zamawiający 

wprost  wskazał  na  konieczność  wyjasnienia,  w  jaki  sposób  cena  za  roboczogodzinę 

umożliwia pokrycie wszystkich kosztów pracowniczych, Odwołujący jednak nie udzielił na to 

pytanie  odpowiedzi. 

Odwołujący nie przedstawił żadnych wyliczeń w zakresie  deklarowanej 

ceny roboczogodziny, a do

wód złożony przez Odwołującego – jak wskazano powyżej – nie 

był  dokumentem  adekwatnym.  Nie  jest  ponadto  zasadne  powoływanie  się  przez 

Odwołującego  na  fakt,  że  Zamawiający  w  wezwaniu  nie  wskazał  konkretnych  dowodów, 

jakie  wykonawca  powinien  przedstawić  –  wykonawcy  co  do  zasady  mają  dowolność  w 

dobieraniu  właściwych  środków  dowodowych,  tak  aby  wykazać  rzetelność  zaoferowanej 

ceny, dlatego za 

prawidłowe uznać należy to, że Zamawiający nie ograniczał wykonawcy w 

tym  zakresie.  Przykładowy  katalog  dowodów  wynikał  zaś  z  ww.  orzeczenia  Krajowej  Izby 

Odwoławczej.  

Jedynie  na  marginesie  zauważyć  należy,  iż  sam  fakt,  że  przyjęty  poziom 

wynagrodzenia  pracowników  nie  narusza  przepisów  powszechnie  obowiązujących  w 

zakresie  minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę,  nie  jest  równoznaczny  z  tym,  że  koszty 

pracy przyjęto na poziomie oddającym rzeczywiste nakłady, musiałoby to się bowiem wiązać 

każdorazowo  z  przyjęciem,  że  wszystkie  osoby  zatrudnione  na  umowę  o  pracę,  mające 

realizować  zamówienie,  otrzymują  wynagrodzenie  minimalne,  co  w  aktualnych  realiach 

gospodarczych  na  rynku  budowlanym 

oraz  mając  na  uwadze  okoliczność,  iż  pracownicy 

skierowani  do  realizacji  zamówienia  zatrudnieni  są/będą  na  różnych  stanowiskach, 

wymagających różnych kwalifikacji, jest mało prawdopodobne.  

Niemniej  w  świetle  faktu,  że  Odwołujący  ani  nie  wyjaśnił,  w  jaki  sposób  skalkulował 

wskazaną  stawkę  roboczogodziny,  ani  nie  złożył  dowodów,  które  wykazywałyby  faktyczny 

poziom  wyn

agrodzenia  jego  pracowników,  przyjęty  przez  Odwołującego  poziom  kosztów 

pracy 

w  ogóle  nie  poddaje  się  weryfikacji.  Podobnie  w  oparciu  o  treść  udzielonych  przez 

Odwołującego  wyjaśnień  trudno  zidentyfikować  sposób  oszacowania  przez  Odwołującego 

nakładów  pracy  związanych  z  realizacją  poszczególnych  części  zamówienia.  Zamawiający 

w pkt  I.3d  wezwania 

oczekiwał wyjasnienia, w jaki sposób wykonawca dokonał szacowania 

wielkości  nakładu  pracy  na  realizację  zamówienia.  Tymczasem  Odwołujący  poprzestał  na 

wskazaniu  prz

yjętej  ilości  roboczogodzin  dla  poszczególnych  elementów  zmówienia, 

powołując się w sposób hasłowy na kosztorys inwestorski oraz przemnożeniu tej ilości przez 

przyjętą  stawkę  roboczogodziny.  W wyjaśnieniach  brak  jest  konkretnych  informacji  o 

przyjętej przez wykonawcę metodyce szacowania kosztów pracy przez Odwołującego. Takie 

informacje nie wynikają też z załączonych do wyjaśnień tabel.  

Reasumując,  oceniając  udzielone  przez  Odwołującego  wyjasnienia  przez  pryzmat 

zagadnień  wskazanych  w  wezwaniu,  które  budziły  wątpliwości  Zamawiającego,  Izba 

stwierdziła, iż Zamawiający słusznie uznał, że wyjaśnienia te nie były dostatecznie rzetelne 

i 

wyczerpujące,  a  jako  takie  nie  uzasadniały  one  rynkowego  poziomu  zaoferowanej  ceny. 

Zamawiający  zadał  wykonawcy  konkretne  pytania  i  oczekiwał  udzielenia  konkretnych 

informacji 

i  dowodów,  których  nie  otrzymał.  Wyjasnienia  wykonawcy  były  chaotyczne, 

niepełne  i  nie  rozwiewały  wątpliwości  w  zakresie  prawidłowej  kalkulacji  ceny  oferty 

Odwołującego. 

Podkreślić  należy,  iż  Zwrócenie  się  przez  zamawiającego  do  wykonawcy  o  złożenie 

wyjaśnień  w  przedmiocie  rażąco  niskiej  ceny  oznacza  obciążenie  wykonawcy  ciężarem 

dowodu  w  zakresie  wykazania,  że  zaoferowana  cena  nie  jest  rażąco  niska.  Na  powyższe 

wskazuje  wprost  art.  224  ust.  5  ustawy  Pzp.  Wy

jaśnienia wykonawcy  co do  zasady  muszą 

być  konkretne,  wyczerpujące,  odpowiednio  umotywowane,  rzeczywiście  uzasadniające 

podaną  w ofercie  cenę,  wykazujące,  że  możliwe  i  realne  jest  wykonanie  zamówienia  za 

zaproponowaną cenę. Wyjasnienia te muszę także odpowiadać na pytania, jakie postawiono 

w  wezwaniu i  rozwiewać wątpliwości  Zamawiającego w  tym  wezwaniu wyartykułowane.  To 

wyłącznie  na  podstawie  złożonych  wyjaśnień  Zamawiający  dokonuje  oceny  czy  oferta  

zawiera  rażąco  niską  cenę  lub  koszt,  czy  też  rażąco  niskie  ich  istotne  części  składowe. 

Efektem  składanych  wyjaśnień  ma  być  stworzenie  podstaw  do  uznania  przez 

zamawiającego,  że  podejrzenie  dotyczące  rażąco  niskiej  ceny  oferty  nie  było 

uzasadnione. 

Zauważyć  także  należy,  iż  nie tylko  nieudzielenie  wyjaśnień  w  wyznaczonym 

terminie  skutkować  będzie  koniecznością  odrzucenia  oferty,  ale  także  złożenie  takich 

wyjaśnień, które nie uzasadniają podanej w ofercie ceny (por. art. 224 ust. 6 ustawy Pzp).W 

orzecznictwie  Krajowej  Izby  Odwoławczej,  jak  i w orzecznictwie  sądów  powszechnych, 

ugruntowany  jest  pogląd,  iż  sytuacja  prawna  wykonawcy,  który  złożył  wyjaśnienia 

nieadekwatne do wezwania, nie poparte dowodami, nie pozwalające na ustalenie czy cena 

została skalkulowana prawidłowo, jest w zasadzie analogiczna do sytuacji wykonawcy, który 

zaniechał  złożenia  jakichkolwiek  wyjaśnień.  Z  takim  przypadkiem  mamy  do  czynienia  w 

przedmiotowej sprawie.  

Nie potwierdził się również postawiony jako ewentualny zarzut naruszenia art. 224 ust. 

1  ustawy  Pzp  poprzez  zaniechanie  ponownego  wez

wania  Odwołującego  do  złożenia 

wyjaśnień,  jeżeli  po  złożeniu  wyjaśnień  pojawiły  się  u Zamawiającego  wątpliwości  co  do 

realności  zaoferowanej  przez  Odwołującego  ceny  ofertowej.  W  orzecznictwie  Izby 

ugruntowane jest stanowisko, iż możliwość ponownego wezwania wykonawcy do wyjaśnień 

w zakresie  wyliczenia  ceny  oferty 

jest  warunkowana zaistnieniem  określonych okoliczności. 

D

ecydującym  kryterium  w zakresie  dopuszczalności  kolejnego  wezwania  do  wyjaśnień 

w 

przedmiocie  rażąco  niskiej  ceny  jest  rzetelność  w  udzielaniu  pierwszych  (poprzednich) 

wyjaśnień. Ponowne wezwanie do wyjaśnień nie może prowadzić do przyznania wykonawcy 

dodatkowej  szansy  na  uwiarygodnienie  zaoferowanej  ceny,  jeżeli  uprzednio  udzielone 

wyj

asnienia  nie  były  kompletne  i  ceny  tej  nie  potwierdzały.  Skierowanie  wezwania  do 

dodatkowych  wyjaśnień  możliwe  jest  na  przykład  w  sytuacji,  gdy  sam  zamawiający  nie 

poinformował  wykonawcy,  jakie  konkretnie  elementy  oferty  budzą  jego  wątpliwości  co  do 

wyceny, 

czy  też  gdy  wykonawca  złożył  rzetelne  wyjaśnienia,  poparł  je  dowodami,  lecz  na 

gruncie  tych  wyjaśnień  pojawiły  się  u  zamawiającego  dalsze  pytania  czy  wątpliwości 

wymagające  doprecyzowania.  Żaden  z  tych  przypadków  nie  zaistniał  w  przedmiotowej 

sprawie.  Ja

k  już  wskazano  powyżej,  Zamawiający  w  drugim  wezwaniu  zwrócił  się  do 

Odwołującego  o  wyjaśnienie  konkretnych  kwestii,  które  wzbudziły  u  Zamawiającego 

wątpliwości, Odwołujący zaś nie udzielił na zadane mu pytania rzetelnych odpowiedzi, a co 

więcej  do  części  zagadnień  w  ogóle  się  nie  odniósł  lub  wręcz  wprost  odmówił  udzielenia 

odpowiedzi. 

Ponadto  należy  wskazać,  iż  Odwołujący  był  już  dwukrotnie  wzywany  przez 

Zamawiającego  do  złożenia  wyjaśnień  w  zakresie  wyliczenia  ceny.  Mimo,  iż  pierwsze 

z 

wezwań miało charakter relatywnie ogólny, co spowodowało, iż Izba w wyroku  w sprawie 

o sygn.  akt  KIO  3474/22 

uznała  za  zasadne  wystosowanie  do  Odwołującego  ponownego 

wezwania,  to  nie  sposób  traktować  tego  pierwszego  wezwania  jako  niebyłe,  jak  podnosił 

Odwołujący.  Odwołujący  miał  już  dwukrotnie  możliwość  udzielenia  jasnych  i  spójnych 

wyjaśnień,  które  uwiarygadniałyby  zaoferowaną  cenę,  niemniej  nie  sprostał  ciężarowi 

wykazania,  że  cena  ta  nie  jest  rażąco  niska.  W  takiej  sytuacji  ponowne  skierowanie  do 

Odwołującego  wezwania  do  wyjaśnień  w  przedmiocie  wyliczenia  ceny  byłoby  nie  do 

pogod

zenia z zasadą równego traktowania wykonawców opisaną w art. 16 pkt 1 ustawy Pzp.  

Biorąc  pod  uwagę  wszystko  powyższe  Izba  stwierdziła,  że  odwołanie  podlega 

oddaleniu w całości i na podstawie art. 553 ustawy Pzp orzekła jak w sentencji.  

O  kosztach  postępowania  odwoławczego  orzeczono  stosownie  do  jego  wyniku  na 

podstawie  art.  557  i  575  ustawy  Pzp  oraz  §  8  ust.  2  pkt  1  w  zw.  z  §  5  pkt  1  i  2    lit.  b) 

Rozporządzenia  Prezesa  Rady  Ministrów  w  sprawie  szczegółowych  rodzajów  kosztów 

postępowania odwoławczego, ich rozliczania oraz wysokości i sposobu pobierania wpisu od 

odwołania z dnia 30 grudnia 2020 r. (Dz. U. z 2020 r. poz. 2437). 

Przewodniczący:      ……………………………….………