Sygn. akt: KIO 285/24
WYROK
Warszawa, dnia 21 lutego 2024 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący:
Jolanta Markowska
Protokolant:
Rafał Komoń
po rozpoznaniu na rozprawie
odwołania wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
w dniu 29
stycznia 2024 r. przez wykonawcę: K. W. prowadząca działalność gospodarczą
pod
firmą
K.
W.,
Wrocki
Golub-
Dobrzyń
w postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego: Skarb Państwa - Państwowe
Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo Golub-Dobrzyń, Konstancjewo
3A, 87-400 Golub-
Dobrzyń,
orzeka:
1. oddala
odwołanie;
2. k
osztami postępowania odwoławczego obciąża wykonawcę: K. W. prowadząca
działalność gospodarczą pod firmą K. W., Wrocki 86, 87-400 Golub-Dobrzyń, i:
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 15 000 zł 00 gr
(słownie: piętnaście tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez wykonawcę: K.
W.
prowadząca działalność gospodarczą pod firmą K. W., Wrocki 86, 87-400
Golub-
Dobrzyń tytułem wpisu od odwołania,
zasądza kwotę 3 600 zł 00 gr (słownie: trzy tysiące sześćset złotych zero groszy)
od wykonawcy: K. W.
prowadząca działalność gospodarczą pod firmą K. W.,
Wrocki 86, 87-400 Golub-
Dobrzyń na rzecz zamawiającego: Skarb Państwa -
Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo Golub-
Dobrzyń, Konstancjewo 3A, 87-400 Golub-Dobrzyń, stanowiącą koszty
poniesione z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika.
Na orzeczenie -
w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za
pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie -
Sądu Zamówień Publicznych.
Przewodniczący:
…………………………
Sygn. akt: KIO 285/24
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający, Skarb Państwa - Państwowe Gospodarstwo Leśny Lasy Państwowe
Nadleśnictwo Golub-Dobrzyń, prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego
w trybie przetargu nieograniczonego na podstawie ustawy z dnia 11
a 2019 r. Prawo
zamówień publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1605 ze zm.), zwanej dalej „Pzp” w
przedmiocie:
„Wykonywanie usług z zakresu gospodarki leśnej na terenie Nadleśnictwa
Golub-
Dobrzyń w roku 2024”. Zamówienie zostało podzielone na Pakiety nr I-XX. Ogłoszenie
o zamówieniu zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej pod nr
2023/S 208-660511 w dniu 30 grudnia 2023 r.
Pismem z dnia 18 stycznia 2024 r. Zamawiający poinformował wykonawców o
wyborze najkorzystniejszej oferty w pakiecie XVIII
– oferty złożonej przez wykonawcę A. W.
prowadzący działalność gospodarczą pod firmą Zakład Usług Leśnych A. W. z siedzibą w
Jeżewie. Zamawiający wskazał, że żadna z ofert złożonych w postępowaniu nie podlegała
odrzuceniu.
Wykonawca, K. W.
prowadząca działalność gospodarczą pod firmą K. W. z siedzibą
w Golubiu-Dobrzyniu, na podstawie art. 513 pkt 1 i 2 Pzp,
wniósł odwołanie wobec:
1. czynności wyboru oferty najkorzystniejszej - oferty Zakładu Usług Leśnych A. W. złożonej
w postępowaniu - dla pakietu XVIII;
zaniechania czynności wykluczenia wykonawcy Zakład Usług Leśnych A. W. z
postępowania - dla pakietu XVIII;
3. zaniechania czynności odrzucenia oferty wykonawcy Zakład Usług Leśnych A. W. - dla
pakietu XVIII
Odwołujący wyjaśnił, że jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą w
zakresie robót leśnych. Odwołujący złożył w przedmiotowym postępowaniu ofertę.
Wskazana w odwołaniu czynność Zamawiającego w postaci wyboru oferty Zakładu Usług
Leśnych A. W. oraz zaniechanie wykluczenia Zakładu Usług Leśnych A. W. z postępowania,
naraża Odwołującego na szkodę w postaci możliwości utraty zarobku – spodziewanego
zysku
z tytułu uzyskania i realizacji zamówienia.
Odwołujący zarzucił Zamawiającemu naruszenie:
1. art. 16 pkt 1 Pzp,
poprzez przeprowadzenie postępowania w sposób niezapewniający
zachowania
uczciwej konkurencji, w szczególności wskutek wyboru oferty Zakładu
Usług Leśnych A. W., pomimo istnienia podstaw prawnych i faktycznych do
wykluczenia tego wykonawcy z w/w
postępowania;
2. art. 109 ust. 1 pkt 8) oraz pkt 10) Pzp, poprzez zaniechanie wykluczenie wykonawcy
Zakład Usług Leśnych A. W. z w/w postępowania, pomimo wprowadzenia
Zamawiającego przez w/w wykonawcę w błąd oraz przedstawienia Zamawiającemu
przez w/w wykonawcę informacji wprowadzających w błąd;
3. art. 118 ust. 3 Pzp,
poprzez wybór oferty Zakładu Usług Leśnych A. W., pomimo
niezłożenia przez w/w wykonawcę wraz z ofertą zobowiązania podmiotu
udostępniającego zasoby do oddania mu do dyspozycji niezbędnych zasobów na
potrzeby realizacji danego zamówienia lub inny podmiotowy środek dowodowy
potwierdzający, że wykonawca realizując zamówienie, będzie dysponował
niezbędnymi zasobami tego podmiotu;
4. art. 123 Pzp,
poprzez wybór oferty Zakładu Usług Leśnych A. W., pomimo powołania
się przez w/w wykonawcę na zdolności lub sytuację podmiotów udostępniających
zasoby po terminie składania ofert, podczas gdy na etapie składania ofert
wykonawca nie
polegał w danym zakresie na zdolnościach lub sytuacji podmiotów
udostępniających zasoby;
5. art. 125 ust. 5 Pzp,
poprzez wybór oferty Zakładu Usług Leśnych A. W., pomimo
niezłożenia
przez
wykonawcę
wraz
z
ofertą,
oświadczenia
podmiotu
udostępniającego zasoby, potwierdzającego brak podstaw wykluczenia tego
podmiotu oraz odpowiednio spełnianie warunków udziału w postępowaniu lub
kryteriów selekcji, w zakresie, w jakim wykonawca powołuje się na jego zasoby;
6. art. 226 ust. 1 pkt 2) lit a) Pzp, poprzez zaniechanie odrzucenia
oferty Zakładu Usług
Leśnych A. W., pomimo tego, że wykonawca ten podlegał wykluczeniu;
Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania i nakazanie Zamawiającemu:
unieważnienia decyzji o wyborze najkorzystniejszej oferty;
wykluczenia z postępowania wykonawcy - Zakład Usług Leśnych A. W.;
powtórzenia czynności badania i oceny ofert oraz wyboru oferty najkorzystniejszej;
oraz
zasądzenie od Zamawiającego na rzecz Odwołującego kosztów postępowania
odwoławczego.
Wykonawca Zakład Usług Leśnych A. W. złożył dnia 13 listopada 2023 r. ofertę w
przedmiotowym
postępowaniu – dla pakietu XVIII. W formularzu ofertowym (zał. nr 1 do
SWZ) nie zostały wskazane podmioty, na których zasoby w/w wykonawca powoływał się w
celu wykazania spełnienia warunków udziału w postępowaniu (w rozumieniu art. 118 Pzp).
Analogicznie, podmioty takie
nie zostały wskazane w formularzu jednolitego
europejskiego dokumentu
zamówienia (JEDZ) z dnia 13 listopada 2023 r. (zał. 4 do SWZ).
Co więcej, w część II, w punkcie C formularza JEDZ w/w wykonawca wyraźnie zaznaczył, że
nie polega na zdolności innych podmiotów w celu spełnienia kryteriów kwalifikacji z części IV
oraz V formularza JEDZ.
W
oświadczeniu w/w wykonawcy z dnia 13 listopada 2023 r. dotyczącym przesłanek
wykluczenia, składanego na podstawie art. 125 ust. 1 Pzp (zał. nr 5 do SWZ), w/w
wykonawca nie podał danych podmiotów, na których zasoby w/w wykonawca powoływał się
w
celu wykazania spełnienia warunków udziału w postępowaniu.
Dnia 7 grudnia 2023 r. Zamawiający wezwał w/w wykonawcę do złożenia wyjaśnień
dotyczących dokumentu JEDZ. W odpowiedzi na wezwanie, wykonawca złożył poprawiony
dokument JEDZ (datowany na dzień 10 grudnia 2023 r.), w którym po raz kolejny wyraźnie
wskaza
ł, że nie polega na zdolności innych podmiotów w celu spełnienia kryteriów
kwalifikacji.
Pismem z dnia 11 grudnia 2023 r.,
Zamawiający wezwał w/w wykonawcę do złożenia
podmiotowych środków dowodowych, w tym wykazu urządzeń technicznych dostępnych
wykonawcy w celu wykonania zamówienia publicznego wraz z informacją o podstawie
dysponowania tymi zasobami (zał. nr 11 do SWZ). W odpowiedzi na to wezwanie, w/w
wykonawca złożył taki wykaz (datowany na dzień 19 grudnia 2023 r.), wskazując w nim, że 2
urządzenia, tj. Harwester i Forwarder, zostały mu użyczone.
Dnia 12 stycznia 2024 r. Zamawiający wezwał w/w wykonawcę (w trybie art. 128 ust.
4 Pzp
) do wyjaśnień w zakresie dysponowania urządzeniami. Na wezwanie to w/w
wykonawca odpowiedział pismem z dnia 16 stycznia 2024 r., wskazując, że na dzień
przetargu zawar
ł ustną umowę użyczenia Harwestera i Forwardera z Zakładem Usług
Leśnych P. K. Do pisma załączona została też umowa użyczenia ze wskazanym podmiotem,
datowana na dzień 15 stycznia 2024 r.
Dnia 18 stycznia 2024 r. Zamawiający przekazał uczestnikom postępowania w
pakiecie XVIII i
nformację o wyborze oferty w/w wykonawcy, jako najkorzystniejszej.
Zdaniem Odwołującego, w/w czynność wyboru oferty Zakładu Usług Leśnych A. W. w
pakiecie XVIII jest niezgodna z przepisami Pzp
. Zamawiający zaniechał bowiem wykluczenia
w/w
wykonawcy z postępowania i w konsekwencji nie odrzucił jego oferty, pomimo istnienia
ku temu wyraźnych podstaw.
Odwołujący wskazał, że w/w wykonawca powinien podlegać wykluczeniu z
postępowania w oparciu o pkt 6.6.2 ppkt 7) oraz 9) SWZ w zw. z art. 109 ust. 1 pkt 8) oraz
pkt 10) Pzp. W SWZ
Zamawiający przewidział, że postępowaniu mogą brać udział
wykonawcy, którzy nie podlegają wykluczeniu z postępowania o udzielenie zamówienia w
okolicznościach, o których mowa w art. 109 ust. 1 pkt 1-5 i 7- 10 Pzp. Co więcej, z brzmienia
SWZ wynika, że intencją Zamawiającego było wykluczenie wykonawcy, który:
1. w wyniku zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa wprowadził Zamawiającego w
błąd przy przedstawianiu informacji, że nie podlega wykluczeniu, spełnia warunki udziału w
postępowaniu lub kryteria selekcji, co mogło mieć istotny wpływ na decyzje podejmowane
przez Zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia, lub który zataił te
informacje lub nie jest w stanie przedstawić wymaganych podmiotowych środków
dowodowych; lub
2. w wyniku lekkomyślności lub niedbalstwa przedstawił informacje wprowadzające w błąd,
co mogło mieć istotny wpływ na decyzje podejmowane przez zamawiającego w
postępowaniu o udzielenie zamówienia.
Tymczasem z opisanego wcześniej stanu faktycznego wynika, że w/w wykonawca
albo w zamierzony
sposób wprowadził Zamawiającego w błąd odnośnie spełnienia warunku
dysponowania odpowiednim
sprzętem (i poleganiu w tym zakresie na zasobach podmiotu
trzeciego), albo co najmniej zataił te informacje.
W
chwili składania oferty w/w wykonawca wyraźnie wskazywał i oświadczał, że nie
będzie polegać na zdolności innych podmiotów w celu spełnienia kryteriów kwalifikacji, co
znalazło odzwierciedlenie w złożonych wraz z ofertą dokumentach (w tym formularzu JEDZ).
Dopiero na etapie
składania wyjaśnień wskazał, że Harwester i Forwarder (a więc sprzęt,
bez którego wykonawca nie będzie w stanie wykonać zamówienia) zostały mu użyczone. Co
więcej, w/w wykonawca wskazał w wyjaśnieniach z dnia 16 stycznia 2024 r., że taki stan
rzeczy
(opieranie się na zasobach osoby trzeciej) istniał „na dzień przetargu (tj. 14.11.2023
r.)”. Oznacza to, że albo na dzień składania oferty (13 listopada 2023 r.) w/w wykonawca nie
dysponował urządzeniami niezbędnymi do wykonania zamówienia i mimo to złożył ofertę,
albo wiedział, że będzie opierał się na zasobach innego podmiotu, a mimo to w składanych
dokumentach przetargowych nie wykazał tego faktu.
W pierwszym przypadku mamy do czynienia z zamierzonym wprowadzeniem
Zamawiającego w błąd (lub co najmniej rażącym niedbalstwem), w drugim zaś z co najmniej
zatajeniem informacji przez wykonawcę. Oba przypadki, w świetle postanowień SWZ oraz
art. 109 Pzp
powinny skutkować wykluczeniem w/w wykonawcy z postępowania i
odrzuceniem jego oferty. Opisane zachowanie w/w wykonawcy
obejmuje informacje, które
mają rzeczywisty wpływ na ocenę podmiotową tegoż wykonawcy, ergo stanowią podstawę
do wykluczenia. Wykluczeniu podlega wykonawca, który zataił informacje o niespełnianiu
warunków udziału w postępowaniu, kryteriów selekcji i braku podstaw wykluczenia poprzez
złożenie fałszywego oświadczenia bądź informacje mające wpływ na ocenę okoliczności
mających świadczyć o spełnianiu warunków. Zdaniem Odwołującego, zachowanie w/w
wykonawcy wypełnia znamiona obu przesłanek wykluczenia go z postępowania.
Ponadto,
jeżeli w/w wykonawca wiedział, że będzie polegał na zasobach innego
podmiotu, to wraz z ofertą, złożyć powinien zobowiązanie takiego podmiotu do oddania mu
do dyspozycji
niezbędnych zasobów na potrzeby realizacji danego zamówienia lub inny
podmiotowy środek dowodowy potwierdzający, że wykonawca realizując zamówienie, będzie
dysponował niezbędnymi zasobami tego podmiotu (zob. art. 118 ust. 3 Pzp). Złożyć
powinien również wraz z ofertą – oświadczenie podmiotu udostępniającego zasoby,
potwierdzające brak podstaw wykluczenia tego podmiotu oraz odpowiednio spełnianie
warunków udziału w postępowaniu lub kryteriów selekcji, w zakresie, w jakim wykonawca
powołuje się na jego zasoby (zob. art. 125 ust. 5 Pzp). Dokumenty takie nie zostały przez
w/w wykonawcę złożone, pomimo wymogu wynikającego z SWZ oraz przepisów Pzp.
Trzeba też pamiętać, że właśnie użyczenie urządzeń w rozumieniu art. 710 i nast. kodeksu
cywilnego (KC)
jest przykładem dysponowania zasobami innego podmiotu w rozumieniu art.
118 Pzp (zob. m.in. Prawo
zamówień publicznych. Komentarz, red. Marzena Jaworska,
Dorota Grześkowiak-Stojek, Julia Jarnicka, Agnieszka Matusiak, Legalis 2023, komentarz do
art. 118).
Zgodnie z art. 123 Pzp, w
ykonawca nie może, po upływie terminu składania
wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo ofert, powoływać się na zdolności
lub sytuację podmiotów udostępniających zasoby, jeżeli na etapie składania wniosków o
dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo ofert nie polegał on w danym zakresie na
zdolnościach lub sytuacji podmiotów udostępniających zasoby (wyrok KIO z dnia 12 maja
2023 r. KIO 1189/23).
Jeżeli w/w wykonawca oświadczył 13 listopada 2023 r. – w co najmniej 3
dokumentach (w tym w ofercie i formularzu JEDZ)
– że nie powołuje się na zdolności lub
sytuację podmiotów trzecich udostępniających zasoby, to uzyskanie przez Zamawiającego
informacji o użyczeniu w/w wykonawcy Harwestera i Forwardera powinno prowadzić do
wykluczenia tego wykonawcy z
postępowania (w oparciu o 226 ust. 1 pkt 2) lit a) Pzp).
Niewykluczenie w/w wykonawcy z postępowania i nieodrzucenie jego oferty stanowiło
zaniechanie
Zamawiającego, które doprowadziło do wyboru oferty w/w wykonawcy. Tym
samym doszło do naruszenia art. 16 pkt 1 Pzp, poprzez przeprowadzenie postępowania w
sposób niezapewniający zachowania uczciwej konkurencji.
Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie z dnia 15 lutego 2024 r. wniósł o oddalenie
odwołania w całości. Zamawiający podniósł, że Odwołujący błędnie zakłada, iż wykonawca -
Zakład Usług Leśnych A. W., po terminie składania ofert, tj. po dniu 14 listopada 2023 r., w
celu wykazania spełnienia warunków udziału w postępowaniu w zakresie zdolności
technicznej i zawodowej powołał się na zasoby podmiotu trzeciego. Odwołujący błędnie
zakłada, że doszło do ziszczenia się przesłanek, skutkujących wykluczeniem wykonawcy -
Zakład Usług Leśnych A. W. z postępowania, a w konsekwencji odrzuceniem jego oferty.
Zamawiający wskazał, że zamówienie zostało podzielone na części tzw. Pakiety –
zgodnie z zapisami Rozdziału 3 pkt 3.1. ppkt 7 SWZ. Łącznie było 19 Pakietów. Odwołanie
dotyczy tylko jednego Pakietu tj. Pakietu nr XVIII
– pakiet harwesterowy leśnictwo Radziki.
Każdy z potencjalnych wykonawców mógł złożyć ofertę na jeden lub większą ilość Pakietów.
Zgodnie z rozdziałem 7 SWZ ust. 7.1. pkt. 4) lit. b), w postępowaniu mogą brać udział
w
ykonawcy, którzy spełniają warunki udziału w postępowaniu dotyczące m.in. dysponowania
potencjałem technicznym w postaci sprzętu wymaganego przez Zamawiającego,
odpowiednio dla każdego pakietu.
W zakresie Pakietu XVIII Zamawiający wskazał, że wykonawcy muszą wykazać, że
dysponują lub będą dysponować co najmniej:
a) 1 szt. maszyny leśnej typu harwester,
b) 2 szt. pilarek spalinowych,
c) 1 szt. ciągnika zrywkowego lub ciągnika przystosowanego do zrywki drewna,
d) 1 przyczepką samozaładowczą do zrywki nasiębiernej drewna.
Wykonawca -
Zakład Usług Leśnych A. W. złożył podmiotowe środki dowodowe, tj.
oświadczenie wstępne JEDZ, w którym podał, że dysponuje własnym potencjałem
technicznym. Wykazany potencjał techniczny został przedstawiony przez wykonawcę w
ramach dwóch pakietów XVIII i XX.
W dniu 10.12.2023 r. w
ykonawca, na wezwanie Zamawiającego, przedstawił
zmieniony JEDZ, w którym jedynie doprecyzował, że dysponuje częścią wymaganego
sprzętu na podstawie użyczenia – jednak nie wskazał, że jest to użyczenie w ramach
polegania na zasobach podmiotu trzeciego
. A zatem uznać należało, że wykonawca wskazał
jedynie precyzyjnie formę i sposób dysponowania sprzętem, tj. wskazał, że w zakresie tego
konkretnego sprzętu (Harwester i Forwarder) ma zawartą umowę użyczenia.
Zgodnie z brzmieniem art. 112 ust. 2 pkt. 4) P
zp, warunki udziału w postępowaniu
mogą dotyczyć m.in. zdolności technicznej lub zawodowej wykonawcy. W odniesieniu do
zdolności technicznej lub zawodowej zamawiający może określić warunki dotyczące m.in
wymaganego potencjału technicznego wykonawcy (tj. np. sprzętów lub różnego rodzaju
urządzeń), umożliwiającego realizację zamówienia na odpowiednim poziomie jakości (art.
116 ust. 1 ustawy Pzp).
W celu wykazania dysponowania odpowiednim potencjałem technicznym
Zamawiający może żądać od wykonawców wykazu narzędzi, wyposażenia zakładu lub
urządzeń technicznych dostępnych wykonawcy w celu wykonania zamówienia publicznego
wraz z informacją o podstawie do dysponowania tymi zasobami – tak § 9 ust. 1 pkt. 10
Rozporządzenia z dnia 23 grudnia 2020 r. Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie
podmiotowych środków dowodowych oraz innych dokumentów lub oświadczeń, jakich może
żądać zamawiający od wykonawcy(Dz.U. z 2020 r. poz. 2415).
Deklarując dysponowanie wymaganym potencjałem technicznym wykazywanym na
potrzeby spełniania warunku udziału w postępowaniu, wykonawca może w wykazie sprzętu
wskazać, że dysponuje nim bezpośrednio lub pośrednio. A zatem wykonawca w celu
wykazania, że spełnia warunki udziału w postepowaniu w zakresie posiadanego sprzętu
mógł posiłkować się potencjałem podmiotu trzeciego, ale również mógł wykazać, że
samodzielnie dysponuje sprzętem np. na podstawie umowy użyczenia, umowy najmu,
umowy leasingu itp., co nie oznacza, że musiał angażować podmiot, z którym ma zawartą
umowę użyczenia do realizacji zamówienia i składać jego zobowiązanie do oddania
niezbędnych zasobów do dyspozycji wykonawcy.
Jak słusznie zauważył Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie „Podział ten
opiera się na zróżnicowanym charakterze więzi prawnej między wykonawcą ubiegającym się
o udzielenie zamówienia a posiadanymi przez niego zdolnościami. Dysponowanie
bezpośrednie w tym przypadku polega na możliwości korzystania z zasobów jak właściciel,
najemca, dzierżawca, leasingobiorca na potrzeby prowadzonej przez wykonawcę
działalności. Dysponowanie pośrednie oznacza korzystanie przez wykonawcę z zasobów
udostępnianych przez podmiot trzeci, na zasadach określonych w art. 118 PZP, niezależnie
od charakteru stosunków między wykonawcą a podmiotem udostępniającym zasób, ale na
potrzeby i okres wykonania konkretnego zamówienia. Ponadto Sąd Okręgowy Warszawa –
Praga w Warszawie stwierdził, że "w obrocie powszechnie spotykane jest, że poszczególne
podmioty
– nie będąc właścicielami rzeczy dysponują nimi przykładowo jako użytkownicy,
najemcy, dzierżawcy lub też leasingobiorcy. Rzeczy te nie są jednak wtedy uznawane za
zasoby osób trzecich, gdyż istnienie stosunku zobowiązaniowego uprawniającego dany
podmiot do posiadania i używania danej rzeczy jest wystarczające do uznania, że dysponuje
on nią w rozumieniu ustawy pzp" (wyr. SO w Warszawie z 8.4.2011 r., IV Ca 180/11,
Legalis).
– tak Zamówienia publiczne. Akty wykonawcze. Komentarz red. Marzena Jaworska,
rok wyd. 2023. Podobnie
wskazała KIO w wyroku z dnia 28 sierpnia 2018 r. KIO 1539/18
oraz w wyroku z dnia 10 maja 2022 r. KIO 1065/22.
Warto również zwrócić uwagę na wyrok
z dnia 17 lipca 2014 r. (KIO 1379/14) (zachowujący co do istoty aktualność), w którym Izba
wskazała, że podanie przez wykonawcę jako podstawy dysponowania umowy leasingu – nie
oznacza automatycznie powoływania się na potencjał podmiotu trzeciego.
Odnosząc powyższe do oferty i podmiotowych środków dowodowych złożonych przez
w
ykonawcę, należy zauważyć, że nie zadeklarował on korzystania z zasobów podmiotu
udostępniającego zasoby ani nie przedstawił zobowiązania tego podmiotu wraz z ofertą,
ponieważ dysponował samodzielnie tym sprzętem na podstawie umowy użyczenia. W
niniejszej sprawie mamy do czynienia z tzw. bezpośrednim dysponowaniem sprzętem. Brak
jest zatem podstaw do uznania, że sprzęt ten stanowi potencjał innego podmiotu.
Wykonawca zatem nie był zobowiązany do powoływania się na zasoby podmiotu trzeciego i
składania m.in. zobowiązania do oddania do dyspozycji niezbędnych zasobów tego
podmiotu.
I
stnienie takiego stosunku zobowiązaniowego (umowa użyczenia), który uprawnia
w
ykonawcę – Zakład Usług Leśnych A. W. do władania rzeczą, korzystania z niej w sposób
zgodny z przeznaczeniem, używania jej – jest wystarczające do uznania, że dysponuje nią w
rozumieniu ustawy Pzp i nie jest to dysponowanie zasobami podmiotu trzeciego.
Zamawiający wskazał, że nie ma możliwości żądania od wykonawcy przedłożenia
umowy użyczenia, bowiem nie stanowi ona dokumentu, którego może żądać Zamawiający w
celu wykazania spełnienia warunków udziału w postępowaniu. Natomiast Zamawiający może
wezwać Wykonawcę do wyjaśnień podmiotowego środka dowodowego, tj. wykazu sprzętu w
trybie art. 128 ust. 4 Pzp, co też Zamawiający uczynił i pismem z dnia 12 stycznia 2024 r.
wezwał wykonawcę do złożenia wyjaśnień w zakresie realnego dysponowania sprzętem.
Wykonawca pismem z dnia 16 stycznia 2024 r. wyjaśnił, że posiadał ustną umowę
użyczenia sprzętu na dzień składania ofert i załączył również pisemną umowę użyczenia
zawartą dnia 15 stycznia 2024 r.
Zamawiający podkreślił, że umowa użyczenia nie została zawarta w związku z
prowadzonym p
ostępowaniem i konkretnie na cele realizacji zamówienia, ale z jej treści
jasno wynika, że jest ona zawarta na czas nieokreślony, a Odwołujący w odwołaniu nie
wykazał, że wykorzystanie przez wykonawcę sprzętu związane jest z realizacją tego
konkretnego zamówienia na okres jego wykonywania. W tym miejscu na uwagę zasługuje
wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 22 września 2022 r. (KIO 2352/22), w którym Izba
podkreśliła, że „dla oceny istotne jest ustalenia, czy stosunek najmu został nawiązany w celu
ubiegania się o udzielenie zamówienia, czy też w związku ze stałym wykorzystywaniem
przez wykonawcę wynajmowanych pojazdów”.
Nie jest zatem prawdą, jak twierdzi Odwołujący, że „wykonawca sam wskazał taki
stan rzeczy (opierania się na zasobach osoby trzeciej)”. Wykonawca w złożony
wyjaśnieniach wskazał, że dysponuje sprzętem na podstawie umowy użyczenia, czego nie
należy równać z dysponowaniem zasobami podmiotu trzeciego. Z tego też względu zarzut
Odwołującego nie znajduje uzasadnienia i oparcia w złożonych wraz z ofertą dokumentach i
wyjaśnieniach wykonawcy.
Zdaniem Zamawiającego, Odwołujący dokonuje na etapie postępowania
odwoławczego interpretacji rozszerzającej, odbiegającej od brzmienia przepisów ustawy Pzp
i złożonych w postępowaniu dokumentów i wyjaśnień, prowadzącej do mylnego wniosku, że
na etapie badania i oceny ofert doszło do powołania się na zasoby podmiotu trzeciego w
celu wykazania spełniania warunków udziału w postepowaniu.
Krajowa Izba Odwoławcza, uwzględniając dokumentację postępowania, dokumenty
zgromadzone w aktach
sprawy i wyjaśnienia złożone przez strony postępowania
odwoławczego, ustaliła i zważyła, co następuje:
Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.
Izba stwierdziła, że Odwołujący wykazał posiadanie legitymacji uprawniającej do
wniesienia odwołania, stosownie do dyspozycji art. 505 ust. 1 Pzp.
Przedmio
tem postępowania jest „Wykonywanie usług z zakresu gospodarki leśnej na
terenie Nadleśnictwa Golub-Dobrzyń w roku 2024”. Zamówienie zostało podzielone na
Pakiety nr I-XX. Wykonawcy mogli
złożyć ofertę na jeden lub większą ilość Pakietów.
Wykonawca -
Zakład Usług Leśnych A. W. złożył ofertę na Pakiet XVIII i XX.
Zgodnie z postanowieniem zawartym w pkt 7.1.4.lit. b SWZ, w
postępowaniu mogą
brać udział wykonawcy, którzy spełniają warunki udziału w postępowaniu dotyczące m.in.
dysponowania potencjałem technicznym w postaci sprzętu wymaganego przez
Zamawiającego, odpowiednio dla każdego Pakietu.
W zakresie Pakietu XVIII (i
tożsamo - Pakietu XX) Zamawiający wskazał, że warunek
w zakresie potencjału technicznego zostanie uznany za spełniony, jeśli wykonawca wykaże,
że dysponuje lub będzie dysponować, co najmniej:
a) 1 szt. maszyny leśnej typu harwester,
b) 2 szt. pilarek spalinowych,
c) 1 szt. ciągnika zrywkowego lub ciągnika przystosowanego do zrywki drewna,
d) 1 przyczepką samozaładowczą do zrywki nasiębiernej drewna.
Zgodnie z pkt 7.3 SWZ,
„Jeżeli Wykonawca ubiega się o udzielenie zamówienia na
kilka Pakietów, nie może celem wykazania spełnienia warunków udziału w postępowaniu
wskazywać w więcej niż jednym Pakiecie:
1) wartości tego samego doświadczenia,
2) tych samych osób przewidzianych do realizacji zamówienia do pełnienia takich samych
funkcji, przy czym Zamawiający dopuszcza, aby osoba nadzoru oraz osoba, która ukończyła
szkolenie w zakresie pracy ze środkami chemicznymi zgodnie z rozporządzeniem Ministra
Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 maja 2013 roku w sprawie szkoleń w zakresie środków
ochrony roślin (tekst jedn. Dz. U. z 2022 r. poz. 824) lub posiadające odpowiadające im
uprawnienia wydane na podstawie poprzednio obowiązujących przepisów które uprawniają
do pracy w kontakcie ze środkami ochrony roślin albo odpowiadające im uprawnienia
wydane w innych Państwach Członkowskich Unii Europejskiej, była wskazywana w więcej
niż w jednym Pakiecie;
3) tego samego potencjału finansowego.”
W pkt 7.6 SWZ Zamawiający przewidział, że „Oceniając zdolność techniczną lub
zawodową Wykonawcy, Zamawiający działając na podstawie art. 116 ust. 2 PZP może, na
każdym etapie postępowania, uznać, że Wykonawca nie posiada wymaganych zdolności,
jeżeli posiadanie przez Wykonawcę sprzecznych interesów, w szczególności zaangażowanie
zasobów technicznych lub zawodowych Wykonawcy w inne przedsięwzięcia gospodarcze
Wykonawcy może mieć negatywny wpływ na realizację zamówienia.”
W pkt 9.1.lit.a SWZ, Zamawiający wymagał: „na potwierdzenie spełnienia warunku
udziału w postępowaniu dot. zdolności technicznej lub zawodowej w zakresie potencjału
technicznego
– informacje nt. ilości (1) maszyn leśnych typu harwester oraz (2) ciągników
zrywkowych lub ciągników przystosowanych do zrywki drewna, którymi dysponuje lub będzie
dysponować Wykonawca, które należy podać w Części IV lit. C (pkt 9) JEDZ; We wskazanej
części JEDZ należy podać informacje nt. rodzaju urządzeń zgodnie z pkt. 7.1. ppkt 4) lit b)
SWZ, tj. maszyna leśna typu harwester, ciągnik zrywkowy lub ciągnik przystosowany do
zrywki drewna, ich opis tj. marka, model, podstawy dysponowania oraz numer seryjny,
numer rejestracyjny lub inne oznaczenie pozwalające na indywidualizację.”
W pkt 6.2
SWZ Zamawiający przewidział możliwość wykluczenia wykonawcy z
postępowania o udzielenie zamówienia w okolicznościach, o których mowa w art. 109 ust. 1
pkt 1-5 i 7- 10 Pzp.
Wykonawca -
Zakład Usług Leśnych A. W. złożył w ofercie oświadczenie wstępne
JEDZ, w którym podał, że dysponuje własnym potencjałem technicznym, wykazując
spełnianie warunku udziału, zgodnie z SWZ. Wskazany przez ww. wykonawcę ten sam
potencjał techniczny został przedstawiony przez wykonawcę w ramach dwóch Pakietów tj.
XVIII i XX
na potwierdzenie spełniania warunku udziału w postępowaniu w zakresie
zdolności technicznej lub zawodowej - potencjał techniczny.
W
części II pkt C formularza JEDZ wykonawca wyraźnie zaznaczył, że nie polega na
zdolności innych podmiotów w celu spełnienia kryteriów kwalifikacji z części IV oraz V
formularza JEDZ.
W formularzu ofertowym (zał. nr 1 do SWZ) wykonawca również nie
wskaza
ł podmiotów, na których zasoby ww. wykonawca powołuje się w celu wykazania
spełnienia warunków udziału w postępowaniu (w rozumieniu art. 118 Pzp).
Pismem z dnia 7 grudnia 2023 r. Zamawiający wezwał wykonawcę Zakład Usług
Leśnych A. W. do złożenia wyjaśnień dotyczących podanych informacji w JEDZ dla
potwierdzenia spełniania warunku udziału w postepowaniu w zakresie potencjału
technicznego, którym wykonawca dysponuje. Zamawiający powołał się na treść
postanowienia pkt. 7.6 Specyfikacji Warunków Zamówienia w związku z art. 116 ust. 2 Pzp,
zgodnie z którym, zamawiający może na każdym etapie postępowania uznać, że wykonawca
nie posiada wymaganych
zdolności, jeżeli posiadanie przez wykonawcę sprzecznych
interesów, w szczególności zaangażowanie zasobów technicznych lub zawodowych
wykonawcy w inne
przedsięwzięcia gospodarcze wykonawcy może mieć negatywny wpływ
na realizację zamówienia.
W dniu 10 grudnia
2023 r. wykonawca, na wezwanie Zamawiającego, przedłożył
poprawiony dokument
JEDZ w Pakiecie XVIII, w którym oświadczył, że dysponuje częścią
wymaganego sprzętu (Harwester i Forwarder) na podstawie umowy użyczenia.
W dniu 11 grudnia 2023 r. Zamawiający wezwał ww. wykonawcę do złożenia,
aktualnych na dzień złożenia, podmiotowych środków dowodowych, w tym m.in. wykazu
urządzeń technicznych dostępnych wykonawcy w celu wykonania zamówienia publicznego
wraz z informacją o podstawie do dysponowania tymi zasobami - (wzór wykazu urządzeń
technicznych dostępnych wykonawcy w celu wykonania zamówienia stanowi Załącznik nr 11
do SWZ).
W dniu 19 grudnia 2023 r. wykonawca
Zakład Usług Leśnych A. W. złożył wymagane
dokumenty,
w tym załącznik nr 11 do SWZ – wykaz urządzeń technicznych dostępnych
wykonawcy w celu wykonania zamówienia publicznego, w którym wskazał urządzenia:
harwester i forwarder,
którymi dysponuje na podstawie umowy użyczenia.
Pismem z dnia 12 stycznia 2024 r. Zamawiający wezwał wykonawcę do wyjaśnienia
złożonego ww. podmiotowego środka dowodowego, tj. wykazu urządzeń technicznych
dostępnych wykonawcy w celu wykonania zamówienia - w zakresie realnego dysponowania
sprzętem przez wykonawcę (załącznik nr 11).
Wykonawca Zakład Usług Leśnych A. W. wyjaśnił, pismem z dnia 16 stycznia 2024 r.,
że na dzień przetargu (tj. 14 listopada 2023r.) posiadał umowę ustną użyczenia sprzętu z
firmą Zakład Usług Leśnych P. K. Jako potwierdzenie tej okoliczności przedstawił zawartą w
dniu 15 stycznia 2024 r. umowę użyczenia ww. sprzętu w formie pisemnej.
W danym stanie faktycznym Izba zważyła, jak poniżej:
D
ysponowanie wymaganym potencjałem technicznym wykazywanym na potrzeby
spełniania warunku udziału w postępowaniu, może mieć charakter bezpośredni lub pośredni.
Dysponowanie potencjałem technicznym - sprzętem własnym lub np. na podstawie umowy
użyczenia, umowy najmu, umowy leasingu itp. stanowi dysponowanie samodzielne
(bezpośrednie), a tym samym nie stanowi korzystania z zasobów podmiotu trzeciego w
rozumieniu art. 118 Pzp. Wykonawca na podstawie umowy użyczenia danej rzeczy jest
uprawniony do korzystania z cudzej rzeczy
samodzielnie, w sposób zgodny z jej
przeznaczeniem
, ponosi bieżące koszty związane z korzystaniem z tego sprzętu.
Ponadto,
należy zauważyć, że umowa użyczenia może zostać zawarta w dowolnej
formie. Do użyczenia może dojść np. w zwykłej formie pisemnej, formie dokumentowej (np.
poprzez email, czy sms), w formie ustnej, a także nawet w sposób dorozumiany (poprzez
udostępnienie rzeczy do korzystania i brak domagania się zapłaty wynagrodzenia za
korzystanie z tej rzeczy).
Od dysponowania bezpośredniego należy odróżnić dysponowanie pośrednie, z
którym mamy do czynienia wówczas, gdy sprzęt jest wykorzystywany do realizacji
zamówienia, ale pozostaje w gestii podmiotu trzeciego, który udostępnia ten sprzęt
wykonawcy na potrzeby realizacji danego zamówienia. Potwierdzeniem tego rodzaju
dysponowania
w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego jest zobowiązanie
podmiotu trzeciego do oddania do dyspozycji danemu wykonawcy
określonego sprzętu na
potrzeby realizacji danego zamówienia, w przypadku gdy oferta tego wykonawcy zostanie
wybrana jako najkorzystniejsza w danym postępowaniu. Jest to zobowiązanie dotyczące
przyszłości - wykonawca w momencie składania oferty posiada swojego rodzaju
przyrzeczenie podmiotu trzeciego, że dany sprzęt zostanie mu udostępniony. Jest to
rozwiązanie umożliwiające wykonawcy, który sam nie dysponuje sprzętem wymaganym w
postępowaniu, wykazanie spełniania warunków udziału w postępowaniu i ubieganie się o
udzielenie zamówienia publicznego.
W danym stanie faktycznym w niniejszym postępowaniu, Izba uznała za niezasadny
zarzut naruszenia art. 109 ust. 1 pkt 8) oraz pkt 10) Pzp, poprzez zaniechanie wykluczenia
wykonawcy Zakład Usług Leśnych A. W. z postępowania.
Zgodnie z art. 109 ust. 1 pkt 8 Pzp, z
postępowania o udzielenie zamówienia
zamawiający może wykluczyć wykonawcę, który w wyniku zamierzonego działania lub
rażącego niedbalstwa wprowadził zamawiającego w błąd przy przedstawianiu informacji, że
nie podlega wykluczeniu, spełnia warunki udziału w postępowaniu lub kryteria selekcji, co
mogło mieć istotny wpływ na decyzje podejmowane przez zamawiającego w postępowaniu o
udzielenie zamówienia, lub który zataił te informacje lub nie jest w stanie przedstawić
wymaganych podmiotowych środków dowodowych. Zgodnie z pkt 10 tego ustępu,
zamawiający może wykluczyć wykonawcę, który w wyniku lekkomyślności lub niedbalstwa
przedstawił informacje wprowadzające w błąd, co mogło mieć istotny wpływ na decyzje
podejmowane przez zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia.
Izba stwierdziła, że Odwołujący nie wykazał żadnej z przesłanek, o których mowa w
powyższych przepisach. W szczególności Odwołujący nie wykazał, że jakiekolwiek
informacje podane przez wykonawcę w złożonych w postępowaniu dokumentach są
nieprawdzie, tj. nie
są zgodne z rzeczywistością. Podkreślić należy, że wykonawca Zakład
Usług Leśnych A. W., w świetle złożonych w postępowaniu dokumentów – środków
podmiotowych
– nie powoływał się na zasoby podmiotu trzeciego w celu wykazania, że
spełnia warunek udziału w postępowaniu dotyczący zdolności technicznej lub zawodowej w
zakresie potencjału technicznego. Skoro ww. wykonawca nie zamierzał polegać na
zasobach podmiotu trzeciego,
to nie miał obowiązku złożenia Zamawiającemu zobowiązania
podmiotu udostępniającego zasoby do oddania mu do dyspozycji niezbędnych zasobów na
potrzeby realizacji danego zamówienia lub innego podmiotowego środka dowodowego
potwierdzającego, że wykonawca realizując zamówienie, będzie dysponował niezbędnymi
zasobami podmiotu
, o którym mowa w art. 118 ust. 3 Pzp lub też oświadczenia podmiotu
udostępniającego zasoby, potwierdzającego brak podstaw wykluczenia tego podmiotu oraz
odpowiednio spełnianie warunków udziału w postępowaniu w zakresie, w jakim wykonawca
powołuje się na jego zasoby, stosownie do art. 125 ust. 5 Pzp. Zarzut naruszenia art. 125
ust. 5 Pzp należało uznać za bezpodstawny.
Niezasadny jest w tych okolicznościach zarzut naruszenia art. 123 Pzp, poprzez
wybór oferty złożonej przez Zakład Usług Leśnych A. W. w Pakiecie XVIII jako
najkorzystniejszej,
pomimo powołania się przez ww. wykonawcę na zdolności lub sytuację
podmiotów udostępniających zasoby po terminie składania ofert, podczas gdy na etapie
składania ofert ww. wykonawca nie polegał w danym zakresie na zdolnościach lub sytuacji
podmiotów udostępniających zasoby. W szczególności należy podkreślić, że dysponowanie
sprzętem na podstawie umowy użyczenia nie jest równoznaczne z powoływaniem się na
zasoby podmiotu trzeciego.
Jak wynika z treści przedstawionej przez ww. wykonawcę
umowy użyczenia, nie została ona zawarta w związku z prowadzonym postępowaniem,
została zawarta już wcześniej w formie ustnej i zgodnie z jej treścią przedstawioną w formie
pisemnej -
obowiązuje na czas nieokreślony. Wykonawca na podstawie tej umowy
samodzielnie dysponuje sprzętem wymaganym w niniejszym postępowaniu w Pakiecie XVIII.
Odwołujący niezasadnie zatem twierdził, że wykonawca - Zakład Usług Leśnych A. W., po
terminie składania ofert w postępowaniu tj. po dniu 14 listopada 2023 r., w celu wykazania
spełnienia warunków udziału w postępowaniu w zakresie zdolności technicznej i zawodowej,
powołał się na zasoby podmiotu trzeciego, a jednocześnie nie złożył oświadczenia o
korzystaniu z zasobów podmiotu trzeciego dla wykazania spełniania warunków udziału w
postępowaniu oraz nie złożył zobowiązania podmiotu trzeciego do oddania mu do dyspozycji
zasobów w celu realizacji przedmiotowego zamówienia.
Biorąc pod uwagę powyższe, Izba stwierdziła, że zarzuty odwołania nie znajdują
oparcia w złożonych wraz z ofertą dokumentach i wyjaśnieniach złożonych przez wykonawcę
Zakład Usług Leśnych A. W. ani w materiale dowodowym zgromadzonym w aktach sprawy.
W ocenie Izby,
brak jest podstaw do uznania, że wykonawca Zakład Usług Leśnych A. W.
powinien podlegać wykluczeniu z postępowania w oparciu o pkt 6.6.2 ppkt 7) oraz 9) SWZ w
zw. z art. 109 ust. 1 pkt 8) oraz pkt 10) Pzp. W danym stanie faktycznym niezasadny jest
zatem zarzut naruszenia art. 226 ust. 1 pkt 2) lit a) Pzp, poprzez zaniechanie odrzucenia
oferty wykonawcy
Zakład Usług Leśnych A. W., gdyż wykonawca nie podlega wykluczeniu z
postępowania.
Reasumując, Izba stwierdziła, że czynność Zamawiającego polegająca na wyborze
oferty wykonawcy -
Zakład Usług Leśnych A. W. – złożonej w Pakiecie XVIII nie narusza
przepisów wskazanych w ramach zarzutów postawionych w odwołaniu. Tym samym nie
doszło do naruszenia przez Zamawiającego art. 16 pkt 1 Pzp, poprzez przeprowadzenie
postępowania w sposób niezapewniający zachowania uczciwej konkurencji.
Uwzględniając powyższy stan rzeczy, ustalony w toku postępowania, Izba orzekła,
jak w sentencji.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 557 i art. 575 ustawy
z dnia 11 września 2019 r. - Prawo zamówień publicznych (tj. Dz. U. z 2022 r. poz. 1710 ze
zm.) oraz § 5 pkt 1 oraz § 8 ust. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia
2020 r.
w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów
kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz.U. z 2020 r. 2437).
Przewodniczący:
…………………………