Sygn. akt: KIO 3171/24
WYROK
Warszawa, dnia 13
września 2024 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodnicząca: Katarzyna Odrzywolska
Protokolant:
Mikołaj Kraska
po rozpoznaniu na rozprawie
z udziałem stron odwołania wniesionego do Prezesa Krajowej
Izby Odwoławczej w dniu 2 września 2024 r. przez wykonawcę Etherm Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością z siedzibą w Bydgoszczy
w postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego, którym jest: Gmina Nakło nad Notecią
orzeka:
1. oddala
odwołanie;
2. ko
sztami postępowania odwoławczego obciąża wykonawcę Etherm Spółka z
ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Bydgoszczy i zalicza w poczet kosztów
postępowania kwotę 10 000 zł 00 gr (słownie: dziesięć tysięcy złotych zero groszy)
uiszczoną przez wykonawcę Etherm Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z
siedzibą w Bydgoszczy tytułem wpisu od odwołania;
3. z
asądza od wykonawcy Etherm Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą
w Bydgoszczy na rzecz
zamawiającego Gminy Nakło nad Notecią kwotę 3 600 zł 00 gr
(słownie: trzy tysiące sześćset złotych zero groszy) stanowiącą koszty postępowania
odwoławczego poniesione z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika.
Na orzeczenie -
w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga
za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie
Sądu Zamówień Publicznych.
Przewodnicząca:
……...…….....................
Sygn. akt: KIO 3171/24
Uzasadnienie
Gmina Nakło nad Notecią (dalej: „zamawiający”) prowadzi postępowanie o
udzielenie zamówienia publicznego w oparciu o przepisy ustawy z dnia 11 września 2019 r.
Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2024 r., poz. 1320) w trybie podstawowym bez
negocjacji
, dalej jako: „ustawa Pzp”, którego przedmiotem jest: Poprawa warunków
bezpieczeństwa mieszkańców Gminy Nakło nad Notecią poprzez modernizację obiektów
remiz Ochotniczych Straży Pożarnych (dalej „postępowanie” lub „zamówienie”).
Wartość zamówienia jest niższa niż kwoty progów unijnych, o których mowa
w przepisach wydanych na podstawie art. 3 ust. 3 ustawy Pzp.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Biuletynie Zamówień Publicznych
z dnia 14 czerwca 2024 r. pod numerem 2024/BZP 00366573/01.
W dniu
2 września 2024 r. do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej wpłynęło
odwołanie wykonawcy Etherm Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w
Bydgoszczy (
dalej jako: „odwołujący” lub „Etherm”), wobec czynności zamawiającego
polegającej na odrzuceniu oferty odwołującego, złożonej w postępowaniu o udzielenie
zamówienia
publicznego,
co w konsekwencji doprowadziło do wyboru oferty firmy Bydgosta Sp. z o.o. z siedzibą
w Bydgoszczy
(dalej „Bydgosta”), która w sposób oczywisty była ofertą mniej korzystną
od odrzuconej oferty Etherm.
Odwołujący zarzucił zamawiającemu naruszenie art. 226 ust. 1 pkt 3 i 5 ustawy Pzp
w związku z art. 462 ust. 1 i 17 ustawy Pzp, polegające na ich niewłaściwym zastosowaniu
i niezgodnym z prawem odrzuceniu oferty Etherm, co w
konsekwencji doprowadziło do
wyboru oferty mniej korzystnej, złożonej przez Bydgosta.
Wobec postawionych zarzutów odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania oraz
nakazanie
z
amawiającemu: powtórzenia czynności wyboru oferty najkorzystniej,
z uwzględnieniem oferty złożonej przez Etherm oraz unieważnienia czynności odrzucenia
oferty
złożonej przez Etherm.
Uzasadniając podnoszone w odwołaniu zarzuty, odwołujący w pierwszej kolejności
wskazał, że zamawiający w toku prowadzonego postępowania zwrócił się do odwołującego
pismem z dnia 18 lipca 2024 r
., wzywając go do złożenia wyjaśnień, w związku z ofertą
o
dwołującego, w której ten wskazał, iż zamierza powierzyć podwykonawcom wykonanie 100
% robót objętych postępowaniem.
Odwołujący, w terminie określonym w wezwaniu, udzielił zamawiającemu stosownych
wyjaśnień, w których wskazał miedzy innymi, że: (1) jako wykonawca wykona następujące
prace związane z procesem inwestycyjnym: prace instalacyjne sanitarne wraz z nadzorem
kierownika robót sanitarnych, prace elektryczne oraz budowlane. Żadna część zadania nie
odbędzie się bez udziału pracowników firmy Etherm; (2) w zakresie jego wykonawstwa
będzie również koordynacja robót podwykonawców; (3) ze względu na trudności w
procentowym określeniu zakresu tych prac w całości zadania inwestycyjnego, w złożonej
ofercie wskazano, że roboty będą wykonane w 100 % przez kilku podwykonawców.
Pomimo przedstawionych wyjaśnień, w tym także tych, które wskazywały na zamiar
wykonania części robót przez odwołującego, zamawiający odrzucił złożoną przez niego
ofertę i dokonał wyboru oferty mniej korzystnej. W uzasadnieniu swojej decyzji zamawiający
wskazał, że Etherm zamierza powierzyć 100 % robót do wykonania podwykonawcom, a to
prowadzi
do pozorności zawarcia umowy o wykonanie robót budowlanych i w związku z
powyższym narusza art. 462 ustawy Pzp.
W ocenie odwołującego powyższe stanowisko zamawiającego jest błędne.
Po pierwsze, stanowczo podkreślił, że jakkolwiek art. 462 ust. 1 ustawy Pzp budzi
wątpliwości interpretacyjne, to jednak zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie dominuje
pogląd, że: „W przypadku gdy zamawiający nie przewiduje zastrzeżenia obowiązku
osobistego wykonania przez wykonawcę niektórych części zadania, wykonawca nie ma
przeszkód do powierzenia wykonania całości zamówienia podwykonawcy lub
podwykonawcom
” (tak komentarz do ustawy Prawo Zamówień Publicznych pod red. A.
Gawrońskiej - Baran wyd. Wolters Kluwer 2024). Zamawiający w pkt (ust.) 9 Specyfikacji
Istotnych Warunków Zamówienia (dalej „SWZ”) nie zastrzegł osobistego wykonania przez
w
ykonawcę kluczowych zadań dotyczących zamówienia na roboty budowlane. Podobne
stanowisko
do prezentowanego w wyżej wymienionym komentarzu
wyraziła Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z 19 czerwca 2018 r., sygn. akt KIO
. Analogicznie Izba orzekła w wyroku z 13 listopada 2023 r., sygn. akt KIO
3159/23. Podobne rozumienie art. 462
ustawy Prawo Zamówień Publicznych prezentuje
komentarz do niej pod redakcją W. Dzierżanowskiego (wydawnictwo WKP 2021 rok).
Konkludując, odwołujący stwierdził, że skoro zamawiający nie zastrzegł obowiązku
osobistego wykonania przez w
ykonawcę kluczowych zadań dotyczących zamówienia
na roboty budowlane - ust. 9 SWZ,
to istnieje możliwość wykonania całości zadania przez
podwykonawców.
Ponadto
podkreślił, że cytowane przez zamawiającego orzeczenia KIO dotyczyły
sytuacji, w której to wykonawca miał zawrzeć umowę w ramach postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego, a inny (jeden konkretny podwykonawca), miał wykonać całość
zadania. Taka sytuacja, choć również prawnie dopuszczalna, nie ma miejsca w niniejszym
postępowaniu. Odwołujący nie tylko miał wykonać część prac, których dotyczy postępowanie
przetargowe, ale ze względu na złożoną specyfikę zamówienia miał dokonać wyboru
różnych podwykonawców oraz zorganizować i skoordynować ich pracę. W takiej sytuacji o
pozorności zawarcia umowy z odwołującym nie może być mowy. Dla jasności dodał, że na
etapie składania oferty, dane podwykonawców nie były znane.
Dalej argumentował, że w postępowaniu przetargowym zamawiający wykazał się
swoistą niekonsekwencją. Mianowicie w piśmie z dnia 9 sierpnia 2024 r. wystąpił do Etherm
o przedłużenie terminu związania ofertą, na co odwołujący wyraził zgodę. Skoro
z
amawiający był w posiadaniu pełnej informacji o zakresie robót jakie Etherm zamierza
wykonać, a nadto znał stanowisko odwołującego w kwestii powierzenia 100 % zakresu robót
podwykonawcom, to powinien odrzuci
ć ofertę Etherm od razu, tymczasem zwlekał z decyzją,
narażając odwołującego na swoistą niepewność i ewentualne koszty związane z okresem
związania ofertą i de facto doprowadził do sytuacji, w której jego decyzja stała się niejasna,
a postępowanie przetargowe mniej transparentne. Takie postępowanie zamawiającego
naruszyło interes gospodarczy odwołującego.
Zamawiający w złożonym do akt sprawy piśmie procesowym z 10 września 2024 r.
Odpowiedzi na odwołanie, wniósł o jego oddalenie w całości jako niezasadnego.
Zamawiający
przekazał
kopię
odwołania
wykonawcom
uczestniczącym
w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego w dniu 2 września 2024 r.
elektronicznie,
za pomocą strony prowadzonego postępowania na platformie Open Nexus,
informując o możliwości przystąpienia do toczącego się postępowania odwoławczego.
W wyznaczonym terminie żaden wykonawca nie przystąpił do postępowania odwoławczego
toczącego się w wyniku wniesienia ww. odwołania.
Krajowa Izba Odwoławcza, po przeprowadzeniu rozprawy w przedmiotowej
sprawie, na podstawie zebranego materiału dowodowego, po zapoznaniu
się z dokumentacją postępowania o udzielenie zamówienia publicznego przekazaną
przez zamawiającego do akt sprawy w formie elektronicznej, po zapoznaniu się
z treścią odwołania i odpowiedzią na nie, a także po wysłuchaniu oświadczeń, jak też
stanowisk stron, złożonych ustnie do protokołu w toku rozprawy ustaliła
i
zważyła, co następuje
Izba
ustaliła, że nie zaszła żadna z przesłanek, o których stanowi art. 528 ustawy
Pzp, s
kutkujących odrzuceniem odwołania.
Izba dokonała również badania spełnienia przez odwołującego przesłanek
określonych w art. 505 ustawy Pzp, to jest kwestii posiadania przez niego legitymacji do
wniesienia odwołania uznając, że jego interes we wniesieniu odwołania przejawia się w
następujący sposób. Odwołujący złożył ofertę w postępowaniu i ubiega się o to zamówienie.
Zamawiający odrzucił złożoną przez niego ofertę, wskutek czego pozbawił go możliwości
uzyskania zamówienia. Gdyby zamawiający dokonał wszystkich żądanych w odwołaniu
czynności, to oferta odwołującego, która posiada najkorzystniejszy bilans ceny i
pozostałych kryteriów oceny ofert, mogła by zostać uznana za najkorzystniejszą. W
konsekwencji działań zamawiającego odwołujący utracił szansę na uzyskanie zamówienia
oraz
na osiągnięcie zysku, który planował osiągnąć w wyniku jego realizacji.
Izba dokonała ustaleń faktycznych w oparciu o dokumentację postępowania
o udzielenie zamówienia, przekazaną przez zamawiającego w formie elektronicznej.
Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła, co następuje
Na wstępie Izba ustaliła, że przedmiotem postępowania, zgodnie z opisem zawartym
w Rozdziale
III. Opis przedmiotu zamówienia oraz termin wykonania zamówienia SWZ pkt 2
Opis przedmiotu zamówienia, ppkt 2.1. Przedmiot zamówienia wraz z opisem i zakresem
są roboty budowlane polegające na wykonaniu modernizacji 4 budynków Ochotniczych
Straży Pożarnych na terenie gminy Nakło nad Notecią w ramach zadania inwestycyjnego
pn.: „Poprawa warunków bezpieczeństwa mieszkańców Gminy Nakło nad Notecią poprzez
modernizację obiektów remiz Ochotniczych Straży Pożarnych”.
Zamawiający opisał zakres robót do wykonania w następujący sposób.
Ochotnicza Straż Pożarna w Nakle nad Notecią. Budynek od początku XX w. do dziś
użytkowany jest przez Straż Miejską. Obiekt w okresie eksplantacji przechodził liczne
modernizacje i przebudowy. Obecnie w budynku ma swoją siedzibę Ochotnicza Straż
Pożarna Nakło nad Notecią oraz Straż Miejska. Obiekt zlokalizowany na działkach o nr
ewid.: 2184/3, 2184/1, 2175/3. Powierzchnia użytkowa parter (z wyłączeniem straży
miejskiej): 196,4 m2,
Powierzchnia użytkowa piętro - 378,9 m2, Powierzchnia użytkowa
poddasze - 364,2 m2. Z
adanie polega na modernizacji części pomieszczeń budynku remizy
wraz z dociepleniem
elewacji frontowej i tylnej z wymianą stolarki. Zakres robót nie obejmuje
pomieszczeń
na parterze budynku,
zlokalizowanych w części wschodniej tj. pomieszczenia Straży
Miejskiej oraz Referatu Zarządzania Kryzysowego. Prace modernizacyjne mają na celu
dostosować budynek do obecnych standardów obowiązujących dla obiektów publicznych
związanych
z bezpieczeństwem publicznym - remiza ochotniczej straży pożarnej. Zakres robót: (a)
branża ogólnobudowlana (wymiana zadaszeń nad wejściem, remont kapitalny kuchni,
wykonanie prac remontowych -
wymiana posadzek, odnowienie powłok malarskich, wymiana
okładzin ściennych (w części pomieszczeń), wymiana podłogi w sali wielofunkcyjnej,
modernizacja schodów do kotłowni, modernizacja klatki schodowej (okładziny stopni,
wymiana balustrady, prace malarskie), wymiana części stolarki drzwiowej, wykonanie prac
termomodernizacyjnych (docieplenie elewacji, docieplenie dachu, wymiana okien i drzwi
zewnętrznych, wymiana bram segmentowych, przełożenie instalacji gazu (garaż); (b) branża
sanitarna: budowa systemu wentylacji mechanicznej dla sali na poziomie pietra oraz
wentylacji bytowej dla pomieszczeń kuchennych, wykonanie instalacji wod.-kan. w kuchni;
c) branża elektryczna: modernizacja linii zasilających WLZ, modernizacja rozdzielnicy
głównej niskiego napięcia, modernizacja rozdzielni piętrowej, modernizacja instalacji
uziemienia i połączeń wyrównawczych, modernizacja ochrony przeciwporażeniowej i
przeciwpożarowej,
modernizacja
instalacji
oświetlenia
ogólnego,
awaryjnego
i
ewakuacyjnego oraz oświetlenia zewnętrznego, modernizacja instalacji siły i gniazd
wtykowych, demontaż instalacji w budynku i przełożenie instalacji na elewacji budynku,
zasilanie wentylacji i klimatyzacji.
Uwaga zamawiającego: od dnia 15.03.2025 r. do
15.04.2025 r. pomieszczenia w budynku na I piętrze wraz z klatką schodową i korytarzem na
parterze muszą zostać udostępnione użytkownikowi do korzystania zgodnie z ich
przeznaczeniem. W związku z powyższym prace powinny zakończyć się przed 15.03.2025 r.
bądź rozpocząć po 15.04.2025 r. Szczegółowe terminy ujęte w harmonogramie do
uzgodnienia z z
amawiającym.
Ochotnicza Straż Pożarna w Potulicach. Budynek z poł. XX w. do dziś użytkowany
jest przez Ochotniczą Straż Pożarną w Potulicach. Obiekt zlokalizowany na działce o nr
ewid. 13/13, obręb Potulice. W części podpiwniczonej zlokalizowana jest kotłownia. Na
parterze mieszczą się garaże na wozy bojowe, pomieszczenia pomocnicze dla strażaków
oraz pomieszczenia z niezależnym wejściem wydzierżawione Poczcie Polskiej. Na piętrze
zlokalizowana jest sala wielofunkcyjna z kuchnią, węzłem sanitarnym i pomieszczeniem dla
zarządu. Powierzchnia użytkowa piwnica (kotłownia) - 50,5 m2. Powierzchnia użytkowa
parter (z wyłączeniem poczty polskiej): 207,0 m2. Powierzchnia użytkowa piętro - 267,9 m2.
Zadanie polega na modernizacji części pomieszczeń budynku remizy wraz z dociepleniem
ścian zewnętrznych. Prace modernizacyjne mają na celu dostosować budynek do obecnych
standardów obowiązujących dla obiektów publicznych związanych z bezpieczeństwem
publicznym -
remiza ochotniczej straży pożarnej. Zakres robót: (a) branża ogólnobudowlana:
modernizacja instalacji sanitarnych i elektrycznej w kuchni, modernizacja kotłowni - zmiana
sytemu ogrzewania z olejowego na gazowy w nowym pomieszczeniu, wykonanie prac
remontowych w oparciu o nowe materiały wykończeniowe - odnowienie posadzek
lastrykowych, odnowienie powłok malarskich, wymiana okładzin ściennych (w części
pomieszczeń), wymiana części stolarki drzwiowej, wykonanie drzwi zewnętrznych
z zadaszeniem, wykonanie prac termomodernizacyjnych (docieplenie elewacji, dachu, bez
wymiany okien); (
b) branża sanitarna: wykonanie nowej kotłowni z kotłem gazowym, budowa
instalacji wewnętrznej gazu, modernizacja wentylacji sali na poziomie piętra; (c) branża
elektryczna: modernizacja linii zasilających WLZ, modernizacja rozdzielnicy głównej niskiego
napięcia, modernizacja rozdzielni piętrowej, modernizacja instalacji uziemienia i połączeń
wyrównawczych,
m
odernizacja
ochrony
przeciwporażeniowej,
przeciwpożarowej
i przeciwprzepięciowej, modernizacja instalacji odgromowej, modernizacja instalacji
oświetlenia ogólnego, awaryjnego i ewakuacyjnego oraz oświetlenia zewnętrznego,
modernizacja instalacji siły i gniazd wtykowych, demontaż instalacji w budynku i przełożenie
instalacji na elewacji budynku, instalacja pomieszczenia kotłowni. Uwaga zamawiającego:
Prace wewnętrzne (modernizacja pomieszczenia kuchni, korytarzy i klatki schodowej) należy
wykonać w okresie od września 2024 r. do grudnia 2024 r. Szczegółowe terminy ujęte
w harmonogramie do uzgodnienia z z
amawiającym.
Ochotnicza Straż Pożarna w Polichnie. Zadanie polega na rozbudowie świetlicy
wiejskiej o garaż wraz z wewnętrzną instalacja elektryczną na potrzeby Ochotniczej Straży
Pożarnej w Polichnie. Pomieszczenie garażowe przeznaczone będzie do parkowania
pojazdu OSP. Rozbudowa budynku świetlicy wiejskiej usytuowana jest od strony elewacji
wschodniej istniejącego obiektu, na pograniczu działek o nr ewid. 399 i 400. Powierzchnia
rozbudowy
- 42,80 m2.
Zakres robót: (a) branża ogólnobudowlana: rozbudowa istniejącego budynku
o pomieszczenie garażowe o pow. 42,80 m2; (b) branża elektryczna: budowa wewnętrznej
linii zasilającej, budowa instalacji gniazd wtykowych, budowa instalacji oświetleniowej,
budowa
instalacji
ochrony
przeciwporażeniowej,
budowa
instalacji
połączeń
wyrównawczych, budowa instalacji ochrony przeciwprzepięciowej.
Ochotnicza Straż Pożarna w Sucharach. Obiekt realizowany w drugiej połowie XX w
na potrzeby Ochotniczej Straży Pożarnej w Sucharach. Funkcja ta do dnia dzisiejszego jest
zachowana. W części północnej budynku mieści się garaż na wóz bojowy oraz
pomieszczenia techniczne (kotłownia i pomieszczenia gospodarcze). Budynek zlokalizowany
jest na działce o nr ewid. 131, obręb Suchary. Powierzchnia użytkowa łącznie - 148,5 m2.
Część techniczna - 60,4 m2. Część biurowa OSP - 88,0 m2. Zakres robót: (a) branża
ogólnobudowlana: remont posadzki gresowej w pomieszczeniu technicznym i kotłowni, prace
malarskie
i
okładzinowe
w pomieszczeniu technicznym kotłowni. Uwaga zamawiającego: Prace należy wykonać
od stycznia 2025 r., po zakończeniu prac termomodernizacyjnych zleconych odrębnym
przetargiem. Szczegółowe terminy ujęte w harmonogramie do uzgodnienia z zamawiającym.
W tym samym Rozdziale III, w
pkt 9 zamawiający zawarł następującą informację
nt. podwykonawstwa: (
1) Wykonawca może powierzyć wykonanie części zamówienia
podwykonawcy. Zamawiający nie zastrzega obowiązku osobistego wykonania przez
w
ykonawcę kluczowych zadań dotyczących zamówienia na roboty budowlane;
2) Wykonawca jest zobowiązany wskazać w formularzu ofertowym części zamówienia
których wykonanie zamierza powierzyć podwykonawcom i podać nazwy ewentualnych
podwykonawców, o ile są już znane.
Izba ustaliła ponadto, że odwołujący w Formularzu ofertowym, złożonym według
wzoru stanowiącego załącznik nr 1 do SWZ, w pkt 2 - Podwykonawcy oświadczył, iż
przedmiot zamówienia będzie realizował przy udziale podwykonawców. W tabeli, w miejscu
gdzie należało wpisać procent, rodzaj lub zakres potwierdzonych podwykonawcy robót
budowlanych
dostaw, usług, zadeklarował, że 100 % robót budowlanych, elektrycznych i
instalacyjnych wykonają podwykonawcy.
W konsekwencji został wezwany przez zamawiającego do złożenia wyjaśnień w
trybie art. 223 ust. 1 ustawy Pzp,
z uwagi na treść art. 462 ustawy Pzp, pismem z 18 lipca
2024 r.
Odpowiadając na wezwanie, w piśmie z 22 lipca 2024 r. podniósł, że w jego ocenie
co prawda art. 462 ustawy Pzp
budzi wątpliwości interpretacyjne, to jednak zarówno
w doktrynie jak i orzecznictwie dominuje pogląd, że w przypadku gdy zamawiający
nie przewiduje zastrzeżenia obowiązku osobistego wykonania przez wykonawcę niektórych
części zadania, wykonawca nie ma przeszkód do powierzenia wykonania całości
zamówienia podwykonawcy lub podwykonawcom. Uzupełnił jednak, że jako wykonawca
wykona następujące prace związane z procesem inwestycyjnym: prace instalacyjne
sanitarne
wraz
z nadzorem kierownika robót sanitarnych, prace elektryczne oraz budowlane. Żadna część
zadania nie odbędzie się bez udziału pracowników firmy Etherm. Ponadto wskazał,
że w zakresie jego wykonawstwa będzie również koordynacja robót podwykonawców.
Dodatkowo wyjaśnił, że ze względu na trudności w procentowym określeniu zakresu tych
prac w całości zadania inwestycyjnego, w złożonej ofercie wskazano, że roboty będą
wykonane
w 100
% przez kilku podwykonawców.
Izba ustaliła także, że pismem z 29 sierpnia 2024 r. zamawiający poinformował
wykonawców o wyborze oferty najkorzystniejszej oraz odrzuceniu oferty Etherm na
podstawie art. 226 ust. 1 pkt 3 i 5 ustawy Pzp.
W uzasadnieniu swojej decyzji zamawiający
wskazał,
że Etherm zamierza powierzyć 100 % robót do wykonania podwykonawcom, a to prowadzi
do pozorności zawarcia umowy o wykonanie robót budowlanych i w związku z powyższym
narusza art. 462 ustawy Pzp.
Z powyższą decyzją nie zgodził się odwołujący, wnosząc swoje odwołanie do
Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 2 września 2024 r.
Krajowa Izba Odwoławcza zważyła, co następuje
W pierwszej kolejności Izba przytoczy przepisy ustawy Pzp, których naruszenie
zarzucał odwołujący, a które były podstawą orzekania w niniejszej sprawie.
Zgodnie z treścią art. 462 ustawy Pzp: (1) wykonawca może powierzyć wykonanie
części zamówienia podwykonawcy; (2) Zamawiający może żądać wskazania przez
wykonawcę, w ofercie, części zamówienia, których wykonanie zamierza powierzyć
podwykonawcom, oraz podania nazw ewentualnych podwykonawców, jeżeli są już znani.
(3) W przypadku zamówień na roboty budowlane oraz usługi, które mają być wykonane
w miejscu podlegającym bezpośredniemu nadzorowi zamawiającego, zamawiający żąda,
aby przed przystąpieniem do wykonania zamówienia wykonawca podał nazwy, dane
kontaktowe oraz przedstawicieli, podwykonawców zaangażowanych w takie roboty
budowlane lub usługi, jeżeli są już znani. Wykonawca zawiadamia zamawiającego o
wszelkich
zmianach
w odniesieniu do informacji, o których mowa w zdaniu pierwszym, w trakcie realizacji
zamówienia, a także przekazuje wymagane informacje na temat nowych podwykonawców,
którym w późniejszym okresie zamierza powierzyć realizację robót budowlanych lub usług.
(4) Zamawiający może żądać informacji, o których mowa w ust. 3: 1) w przypadku zamówień
na dostawy oraz zamówień na usługi inne niż dotyczące usług, które mają być wykonane
w miejscu podlegającym bezpośredniemu nadzorowi zamawiającego lub 2) dotyczących
dalszych podwykonawców, lub 3) dotyczących dostawców uczestniczących w wykonaniu
zamówienia na roboty budowlane lub usługi. (5) W przypadkach, o których mowa w ust. 2 i 3
oraz ust. 4 pkt 1, zamawiający może badać, czy nie zachodzą wobec podwykonawcy
niebędącego podmiotem udostępniającym zasoby podstawy wykluczenia, o których mowa w
art. 108 i art. 109, o ile przewidział to w dokumentach zamówienia. Wykonawca na żądanie
zamawiającego przedstawia oświadczenie, o którym mowa w art. 125 ust. 1, lub podmiotowe
środki dowodowe dotyczące tego podwykonawcy. (6) W przypadku, o którym mowa w ust. 5,
jeżeli wobec podwykonawcy zachodzą podstawy wykluczenia, zamawiający żąda, aby
wykonawca w terminie określonym przez zamawiającego zastąpił tego podwykonawcę pod
rygorem niedopuszczenia podwykonawcy do realizacji części zamówienia. (7) Jeżeli zmiana
albo rezygnacja z podwykonawcy dotyczy podmiotu, na którego zasoby wykonawca
powoływał się, na zasadach określonych w art. 118 ust. 1, w celu wykazania spełniania
warunków udziału w postępowaniu, wykonawca jest obowiązany wykazać zamawiającemu,
że proponowany inny podwykonawca lub wykonawca samodzielnie spełnia je w stopniu nie
mniejszym niż podwykonawca, na którego zasoby wykonawca powoływał się w trakcie
postępowania o udzielenie zamówienia. Przepis art. 122 stosuje się odpowiednio.
(8) Powierzenie wykonania części zamówienia podwykonawcom nie zwalnia wykonawcy
z odpowiedzialności za należyte wykonanie tego zamówienia.
Z kolei w myśl art. 121 ustawy Pzp zamawiający może zastrzec obowiązek
osobistego wykonania przez wykonawcę kluczowych zadań dotyczących zamówień na
roboty budowlane lub usługi lub prac związanych z rozmieszczeniem i instalacją, w ramach
zamówienia
na dostawy.
Art. 2
23 ust. 1 ustawy Pzp stanowi, że w toku badania i oceny ofert zamawiający
może żądać od wykonawców wyjaśnień dotyczących treści złożonych ofert oraz
przedmiotowych środków dowodowych lub innych składanych dokumentów lub oświadczeń.
Niedopuszczalne jest prowadzenie między zamawiającym a wykonawcą negocjacji
dotyczących złożonej oferty oraz, z uwzględnieniem ust. 2 i art. 187, dokonywanie
jakiejkolwiek zmiany w jej treści.
W myśl art. 187 w toku badania i oceny ofert zamawiający może żądać od
wykonawców uszczegółowienia, wyjaśnienia i ulepszenia treści ofert oraz przedstawienia
informacji dodatkowych, z tym że niedopuszczalne jest dokonywanie istotnych zmian w treści
ofert oraz zmian wymagań zawartych w opisie potrzeb i wymagań lub SWZ.
Przepis art. 226 ust. 1
stanowi, iż zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli: (pkt 3) jest
niezgodna z przepisami ustawy; (pkt 5)
jej treść jest niezgodna z warunkami zamówienia.
Mając na uwadze treść przywołanych wyżej przepisów, jak też złożone przez
odwołującego w toku postępowania oświadczenia w treści złożonej oferty, wyjaśnienia
składane przez niego w odpowiedzi na wezwanie w trybie art. 223 ust. 1 ustawy Pzp oraz
argumentację podnoszoną przez strony w toku postepowania odwoławczego Izba uznała,
że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.
W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że w świetle przywołanych wyżej
przepisów, jednoznacznie można wysnuć wniosek, że co do zasady realizacja zamówień
publicznych opiera się na regule szerokiego dopuszczenia podwykonawstwa. Tym samym
jego
ograniczenie musi być traktowane wyjątkowo i wprowadzane w ściśle uzasadnionych
przypadkach. Zamawiający może więc skorzystać z możliwości, przewidzianej w art. 121
ustawy Pzp, wskazując w treści SWZ jakie zadania ma wykonawca zrealizować
samodzielnie, bez udziału podwykonawców. W tym postępowaniu zamawiający z takiej
możliwości nie skorzystał, co wprost wynika z treści SWZ. Pozostawiając zatem w tym
zakresie swobodę wykonawcom, zamawiający przesądził, że ci mogą powierzyć
podwykonawcom dowolne części zamówienia, również w szerokim zakresie.
Powyższe nie może jednak, w ocenie Izby, prowadzić do takich sytuacji, w których
szeroki, dozwolony przez ustawodawcę zakres dopuszczalnego podwykonawstwa, oznacza
w istocie, że to inny podmiot, zamiast ubiegającego się o zamówienie, będzie realizował
daną dostawę, usługę czy robotę budowlaną. Takie też ograniczenie wprowadzają przepisy
ustawy Pzp
. Wbrew temu, co twierdzi odwołujący w piśmie z 22 lipca 2024 r., składając
swoje wyjaśnienia zamawiającemu, nie ma możliwości powierzenia czy to jednemu
podwykonawcy
, czy też kilku podwykonawcom całości prac objętych przedmiotem
zamówienia.
Wskazuje na to treść art. 462 ust. 1 ustawy Pzp, zgodnie z którym wykonawca może
powierzyć wykonanie części zamówienia podwykonawcy. Uprawnienie to, co do zasady,
przysługuje niezależnie od rodzaju zamówienia (roboty budowlane, usługi, dostawy).
Jednakże, co wynika z literalnego brzmienia przepisu, który wskazuje na „część”
zamówienia, nie jest możliwe powierzenie podwykonawcy wykonania całości zamówienia, o
które dany wykonawca się ubiega.
Także w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego
2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylająca dyrektywę 2004/18/WE (tzw. dyrektywa
klasyczna), w art. 71 ust. 2 stwierdzono, że w dokumentach zamówienia instytucja
zamawiająca może zażądać albo zostać zobowiązana przez państwo członkowskie
do zażądania od oferenta, aby wskazał on w swojej ofercie ewentualną część zamówienia
(a nie całość zamówienia), której wykonanie zamierza zlecić osobom trzecim w ramach
podwykonawstwa, a także aby podał ewentualnych proponowanych podwykonawców.
Analogiczne postanowienie zostało zamieszczone w art. 88 ust. 2 Dyrektywy Parlamentu
Europejskiego i Rady 2014/25/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania zamówień
przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług
pocztowych, uchylająca dyrektywę 2004/17/WE (tzw. dyrektywa sektorowa).
Tym samym stwierdzić należy, że zarówno w cytowanym przepisie ustawy Pzp, jak
też
w przepisach Dyrektyw
mowa jest o „części” zamówienia. W świetle literalnego ich
brzmienia,
wbrew temu co twierdzi odwołujący, nie ma możliwości powierzenia całości
zamówienia
do realizacji podwykonawcom.
Trafnie przywołuje zamawiający w swoim stanowisku - Odpowiedzi na odwołanie
uzasadnienie zawarte w Wyroku
Sądu Okręgowego w Warszawie XXIII Wydział
Gospodarczy Odwoławczy i Zamówień Publicznych z dnia 5 maja 2021 r., sygn. akt XXIII Zs
, w którym przesądzono, że nie jest możliwe powierzenie podwykonawcy czy też
podwykonawcom
całości zamówienia. Sąd Okręgowy stwierdził miedzy innymi: „W tym
miejscu Sąd Okręgowy pragnie przedstawić kilka uwag dotyczących interpretacji
dotyczących powierzenia wykonania przedmiotu zamówienia przez podwykonawców. Nie
ulega wątpliwości, że na gruncie prawa zamówień publicznych, zarówno na poziomie
prawodawstwa Unii Europejskiej, jak i regulacji krajowych, możliwe jest wykorzystanie
podwykonawstwa w trakcie realizacji zamówienia publicznego. Dyrektywa (...) w przepisie 71
ust. 2 konsekwentnie posługuje się pojęciem „ any share of the contract it may intend to
subcontract”, nie pozostawiając zaś alternatywy w postaci „all of the contract”, a więc nie
dopuszczając możliwości wskazania, że całość zamówienia będzie realizowana przez
podwykonawcę. W konsekwencji implementacji dyrektyw zamówieniowych z 2014 r.
zarówno w przepisach ustawy z dnia 29 stycznia 2004 Prawo zamówień publicznych (art. 2
pkt 9b) jak i w przepisach ustawy z dnia 11 września 2019 r. tejże ustawy (art. 7 pkt 27)
wprowadzono definicję umowy o podwykonawstwo, w których wyraźnie wskazano, że są to
umowy na mocy których odpowiednio podwykonawca lub dalszy podwykonawca,
zobowiązują się wykonać część zamówienia. Co więcej ustawodawca konsekwentnie w art.
36a ust. 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. jak i w nowelizacji z dnia
11 września 2019 r.
w art. 462 ustawy Prawo zamówień publicznych określił, że wykonawca może powierzyć
wykonanie części zamówienia podwykonawcy. Podkreślić należy, że wykładnia
literalna obu norm nie pozostawia wątpliwości interpretacyjnych, że
podwykonawstwo całości zamówienia nie jest możliwe. Przyjęcie odmiennej interpretacji
dopuściłoby sytuację, w których poprzez zlecenie realizacji całości zamówienia publicznego
podwykonawcy, zamawiający de facto udzielałby zamówienia podwykonawcy, a nie
wykonawcy -
pomijając w ten sposób regulację prawa zamówień publicznych. A taka
sytuacja byłaby niezgodna zarówno z zasadą udzielania zamówienia jedynie wykonawcy
wybranemu zgodnie z przepisami prawa jak i zasadą transparentności. Oznaczałoby to
również akceptację pozorności czynności złożenia oferty przez rzekomego wykonawcę
przedmiotu zamówienia”.
W okolicznościach badanej sprawy należało zatem rozważyć jaki zakres
podwykonawstwa wynika z
treści złożonej przez odwołującego oferty jak też, mając
na uwadze, iż zamawiający wezwał odwołującego do złożenia wyjaśnień treści oferty w tym
zakresie -
wyjaśnienia te ocenić, w kontekście zgodności tych czynności zamawiającego
z przepisami ustawy Pzp.
Izba dostrzega, że w niektórych przypadkach bywa problematyczne określenie tego,
co należy rozumieć przez część zamówienia i ustalenie tego w sposób procentowy, nie
sposób bowiem określić jednej granicy, kiedy należy uznać, że zamówienie zostało w całości
powierzone do wykonania podwykonawcy czy podwykonawcom
i ustalenie jakiegoś
określonego, minimalnego zakresu do wykonania dla wykonawcy. Powyższe zatem należy
rozważać każdorazowo, mając na uwadze zakres prac powierzonych do wykonania tym
podmiotom
mając na uwadze, że zlecenie wykonania zamówienia podwykonawcom nie
może być postrzegane jako obejście przepisów ustawy Pzp, w zakresie weryfikacji
wykonawcy zdolnego do należytego wykonania zamówienia w ramach ustawowej procedury.
W okolicznościach rozpoznawanej sprawy Izba doszła do przekonania, że takie
wątpliwości nie zaistniały.
W pierwszej kolejności podkreślenia wymaga, iż mając na uwadze treść
oświadczenia złożonego przez odwołującego w pkt 2 Formularza oferty - Podwykonawcy, nie
budzi wątpliwości, że ten zamierza całość zadania powierzyć do realizacji podwykonawcom.
Skoro bowiem zakres prac opisany przez zamawiającego w SWZ sprowadza się do realizacji
robót w branżach: budowlanej, instalacyjnej i elektrycznej, a odwołujący oświadczył w swojej
ofercie, że wykona przy pomocy podwykonawców wyżej określone zakresy robót, dodatkowo
wpisując, że powierzy im 100 % realizacji tych zakresów prac, powyższe nie pozostawia pola
do interpretacji.
W kontekście złożonego w treści Formularza ofertowego oświadczenia, w tym
miejscu należy też zauważyć, że tak precyzyjne w swojej treści oświadczenie wykonawcy co
do określenia zakresu, który zamierza powierzyć podwykonawcom, w ocenie Izby nie
wymagało już żadnych dodatkowych wyjaśnień. Zamawiający jednak zdecydował się na
skorzystanie
z przepisu art. 223 ust. 1 ustawy Pzp i skier
ował do odwołującego pytanie o wyjaśnienie
treści oferty. Poprosił, aby wykonawca wskazał jakie konkretnie prace zostaną w ramach
przedmiotu
zamówienia wykonane osobiście i w jakim zakresie. Zamawiający zastrzegł przy
tym,
że złożone wyjaśnienia nie mogą prowadzić do dokonania jakichkolwiek
zmian w treści oferty.
Trafnie zamawiający przywołał w treści wezwania tę część przepisu art. 223 ust. 1
ustawy Pzp,
która zakazuje dokonywania zmiany treści złożonej oferty. Tymczasem
odwołujący pomimo, że oświadczył w pkt 2 Formularza oferty, że zamierza powierzyć 100 %
robót do wykonania podwykonawcom, na etapie wyjaśnień składanych już po terminie
otwarcia
ofert, próbuje zmienić jednoznaczną treść swoich pierwotnych założeń. Modyfikuje
tym samym treść złożonego w ofercie oświadczenia. Twierdzi bowiem, że samodzielnie
wykona prace instalacyjne sanitarne wraz z
nadzorem kierownika robót sanitarnych, że
żadna z części zadania nie będzie odbywała się bez udziału pracowników odwołującego jak
też,
że w jego zakresie będzie koordynowanie prac podwykonawców. Powyższą zmianę należy
uznać za niedopuszczalną w świetle przepisu art. 223 ust. 1 ustawy Pzp.
Procedura wyjaśnień treści oferty nie może bowiem stanowić narzędzia do zmiany
treści oferty wykonawcy, ale ma wyłącznie na celu ustalenie znaczenia złożonego w niej
oświadczenia i to w sytuacji istniejących, obiektywnych wątpliwości interpretacyjnych co do
jej treści. Skoro zatem odwołujący oświadczył pierwotnie w ofercie, w sposób nie budzący
wątpliwości, że 100 % robót zostanie powierzona podwykonawcom, nie może następnie
twierdzić, że prace instalacyjne wykona siłami własnymi.
Nie zasługuje też na aprobatę argumentacja podnoszona w piśmie z 22 lipca 2024 r.,
jak też na rozprawie, jakoby oświadczenie o powierzeniu prac w całości podwykonawcom
wynikało z trudności w procentowym określeniu zakresu tych prac w całości zadania
inwestycyjnego.
Wykonawca ubiegający się o zamówienie, jako profesjonalista, jest
zobowiązany do starannego i przemyślanego wypełnienia formularza oferty. Musi mieć na
względzie konsekwencje, jakie wynikają dla niego z treści złożonych oświadczeń, których
w żaden sposób nie będzie mógł zmodyfikować na późniejszym etapie.
Z tych samych powodów nie mogą być wzięte pod uwagę przez Izbę wyjaśnienia czy
deklaracje składane przez odwołującego na rozprawie w zakresie, w jakim deklarował,
że zamierza wykonać siłami własnymi istotny zakres prac. Jeśli tak jest w istocie, to powinien
ten zakres w
skazać i wymienić w treści złożonego w postępowaniu Formularza ofertowego,
czego nie uczynił.
Mając na uwadze powyższe, w ocenie składu orzekającego, wobec jednoznacznych
deklaracji co do zakresu prac powierzonych do wykonania podwykonawcom,
zamawiający
trafnie podjął decyzję o odrzuceniu oferty odwołującego.
Bez znaczenia dla oceny w tym zakresie jest także, podnoszona przez odwołującego
okoliczność, że zamawiający pismem z 9 sierpnia 2024 r. wystąpił do Etherm o przedłużenie
terminu związania ofertą, na co odwołujący wyraził zgodę. Izba przypomina, że ocenia
działania zamawiającego wyłącznie przez pryzmat stawianych przez odwołującego zarzutów
naruszenia wskazanych przez niego przepisów ustawy Pzp. Z kolei konsekwencja czy
racjonalność działania zamawiającego, który w toku postępowania podejmuje różne decyzje,
czasami
także je zmieniając i powtarzając czynności - nie jest przedmiotem oceny Izby
w postępowaniu odwoławczym.
Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w sentencji.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosownie do wyniku
postępowania - na podstawie art. 557 i art. 575 ustawy Pzp oraz w oparciu o przepisy § 8
ust. 2 pkt 1 w zw. z § 5 pkt 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2020
r.
w sprawie szczegółowych rodzajów kosztów postępowania odwoławczego, ich rozliczania
oraz wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania (Dz. U. z 2020 r., poz. 2437).
Przewodnicząca:
………………………