Prawo opcji, wznowienie, zamówienia podobne – praktyczne zastosowanie, różnice

Poniżej krótka charakterystyka instytucji.

Opcja to jednostronne uprawnienie zamawiającego do realizacji dodatkowego zakresu (lub rezygnacji z części zakresu) przewidzianego w umowie w sprawie zamówienia publicznego. W praktyce najczęściej opcja polega na rozszerzeniu umowy o dodatkowe – ustalone uprzednio w dokumentach zamówienia – świadczenie wykonawcy.

Przykładowo zamawiający zawiera umowę na dostawę 10 laptopów i jednocześnie, w ramach prawa opcji, zastrzega sobie możliwość dokupienia kolejnych 5 sztuk. Jeżeli zamawiający, na zasadach opisanych w umowie, zdecyduje się skorzystać z prawa opcji, to wykonawca będzie zobowiązany dostarczyć 15 laptopów (10 w ramach zamówienia podstawowego i 5 w ramach prawa opcji).

Prawo opcji reguluje art. 441 ustawy Pzp. W komentarzu UZP (str. 1169) wyjaśniono, że „(...) opcja służy zamawiającemu jako zastrzeżenie jednostronnego uprawnienia do zmiany zakresu świadczenia, które zostało przewidziane w dokumentach zamówienia, w sposób wynikający z warunków zamówienia. Skorzystanie z opcji nie stanowi więc zmiany umowy czy też zawarcia dodatkowej umowy. Modyfikuje jedynie warunki wykonania umowy już zawartej. W zależności od konstrukcji prawnej skorzystanie z prawa opcji następuje poprzez złożenie przez zamawiającego pisemnego oświadczenia woli lub jest efektem niepodejmowania działań przez zamawiającego w toku wykonywania umowy (np. niezłożenie jednostkowych zamówień na wskazaną w umowie część świadczenia, co nie powoduje powstania odpowiedzialności za nienależyte wykonanie umowy). Zamawiający może skorzystać z opcji niezależnie od tego, czy zamówienie obejmuje usługi, dostawy czy roboty budowlane”.

Pojęcie „wznowienia” występuje w ustawie Pzp wyłącznie przy szacowaniu wartości zamówienia (art. 31 ust. 2 oraz art. 35 ust. 1 ustawy Pzp) oraz okresowym ogłoszeniu informacyjnym o planowanych zamówieniach sektorowych (art. 370 ust. 6 pkt 2 ustawy Pzp).

W komentarzu UZP (str. 203) wyjaśniono, że „(...) wznowieniem zamówienia jest wykonywanie po raz kolejny tych samych dostaw lub usług przewidzianych w pierwotnej umowie. Wznowienia, podobnie jak opcje, nie wymagają zmiany umowy i dotyczą umów zawartych na czas określony, które zgodnie z warunkami w nich zawartymi na podstawie decyzji zamawiającego podlegają przedłużaniu na kolejny okres”.

Zamówienia podobne to jedna z przesłanek udzielenia zamówienia w trybie z wolnej ręki. Zgodnie z art. 214 ust. 1 pkt 7 ustawy Pzp zamawiający może zastosować ten tryb w przypadku udzielenia w okresie 3 lat od dnia udzielenia zamówienia podstawowego, dotychczasowemu wykonawcy usług lub robót budowlanych, zamówienia polegającego na powtórzeniu podobnych usług lub robót budowlanych, jeżeli takie zamówienie było przewidziane w ogłoszeniu o zamówieniu dla zamówienia podstawowego i jest zgodne z jego przedmiotem oraz całkowita wartość tego zamówienia została uwzględniona przy obliczaniu jego wartości. Zamówienie podobne realizowane jest po zawarciu nowej umowy będącej efektem przeprowadzenia postępowania w trybie z wolnej ręki.

Główna różnica pomiędzy opcją, wznowieniem i zamówieniem podobnym sprowadza się do tego, że dwie pierwsze instytucje realizowane są na podstawie już zawartej umowy, bez konieczności jej zmiany. W przypadku zamówienia podobnego jest ono wykonywane na podstawie nowej umowy, której warunki są uzgadniane przez zamawiającego i wykonawcę w toku negocjacji.

Bez względu na to, czy zamawiający zdecyduje się przewidzieć prawo opcji, wznowienie, czy też zamówienie podobne, wartość każdego z tych zakresów musi uwzględnić (dodać) do wartości szacunkowej zamówienia.

O szacowaniu zamówienia więcej piszemy w artykule:

Jak przygotować postępowanie na zamówienie publiczne – opis przedmiotu zamówienia i szacowanie wartości zamówienia