Zamówienia publiczne na odbiór odpadów zgodnie z nowymi przepisami

Nowelizacja ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości porządku w gminach z 1 lipca 2011 r. (dalej „ustawa o utrzymaniu czystości i porządku”) wprowadziła nowy system gospodarowania odpadami. Zgodnie z nim to gmina będzie wyłaniać operatora odpadów na jej terenie na podstawie przepisów ustawy z 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (dalej „ustawa Pzp”). Stosowanie ustawy Pzp budzi wiele kontrowersji w kontekście udziału gminnych spółek, których wyłącznym zadaniem jest wykonywanie usługi odbioru odpadów na obszarze danej gminy. Udział w przetargu organizowanym przez gminę nie gwarantuje im bowiem zachowania swojego status quo w przypadku niekorzystnego rozstrzygnięcia postępowania organizowanego przez gminę.

Niezależnie od ww. wątpliwości zasadnym jest zastanowienie się nad ryzykami związanymi z udziałem spółek gminnych w postępowaniach organizowanych przez gminy, tak dla samych gmin, będących zamawiającymi w rozumieniu ustawy Pzp jak i spółek gminnych, na gruncie ustawy Pzp zwanymi wykonawcami. Na wstępie wskazać należy, iż uczestnictwo w przetargu na obszarze gminy w charakterze wykonawcy jej własnej jednostki organizacyjnej wymaga przekształcenia takiej jednostki w spółkę prawa handlowego. Zgodnie bowiem z definicją zamówienia publicznego zawartą w ustawie Pzp jest to umowa odpłatna, tym samym nie jest zamówieniem publicznym zlecenie udzielane przez gminę swojej jednostce organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej, a korzystającej z osobowości gminy. W przeciwnym razie dochodziłoby bowiem do czynności prawnej dokonywanej z samym sobą.

Ustawodawca nie zabrania jednak stworzenia przez spółkę prowadzącą gospodarkę odpadami spółki córki, która to spółka będzie mogła wówczas startować w takich postępowaniach organizowanych przez spółkę matkę w imieniu właściwej gminy. Sytuacja taka może również budzić wątpliwości w kontekście podstawowych zasad systemu prawa zamówień publicznych i wielce prawdopodobnym jest tutaj wniesienie odwołania przez innego wykonawcę podważający udział takiej spółki córki w postępowaniu przetargowym. Należy jednak pamiętać, iż ciężar udowodnienia zarzutów podnoszonych w odwołaniu będzie spoczywał na odwołującym co w konkretnym stanie faktycznym może być bardzo utrudnione.

Organizując postępowanie na wybór operatora odpadów należy pamiętać o obowiązku przestrzegania podstawowych zasad udzielania zamówień publicznych tj. równego traktowania wykonawców oraz uczciwej konkurencji określonych w art. 7 ustawy PZP. Osoby wykonujące czynności w postępowaniu powinny zaś czynić to w sposób zapewniający bezstronność i obiektywizm. Ustawodawca używając niefortunnego sformułowania „przetarg” de facto narzuca tryb postępowania w którym należy przeprowadzić tryb postępowania, tj. tryb przetargu nieograniczonego albo przetarg ograniczony. Udział spółki gminnej z założenia nie narusza w żaden sposób podstawowych zasad udzielania zamówień publicznych, co oczywiście nie wyklucza możliwości złożenia odwołania przez innego wykonawcę w takim postępowaniu w sytuacji dowiedzenia, iż dokumentacja postępowania czy też czynności po otwarciu stawiały w lepszej, nieuprawnionej pozycji spółkę gminną.