przetarg

Zmowa cenowa wykonawców jako czyn nieuczciwej konkurencji

Zmowy cenowe w przetargach, wykluczenie wykonawcy z powodu zmowy przetargowej

Czym jest zmowa przetargowa czy inaczej zmowa cenowa w przetargu? Wystąpi ona np. wtedy, gdy przedsiębiorcy, którzy biorą udział w przetargu, uzgadniają między sobą bądź z samym zamawiającym warunki współpracy proponowanej w ofertach np. w odniesieniu do cen czy innych elementów dotyczących realizacji zamówienia publicznego. Mimo, że ustawa Pzp przewiduje mechanizmy, które mają przeciwdziałać zmowom przetargowym, to jednak wciąż nie jest możliwe całkowite wyeliminowanie tego typu praktyk. W artykule piszemy o tym, kiedy występuje zmowa przetargowa, jak i gdzie ją zgłaszać oraz jakie konsekwencje ponoszą podmioty, które są w nią zaangażowane.

W tym artykule
  • Zmowa przetargowa, znana również jako np. zmowa cenowa wykonawców, zachodzi, gdy przedsiębiorcy biorący udział w przetargu uzgadniają między sobą lub z organizatorem przetargu warunki oferty, takie jak ceny lub zakres prac, co narusza uczciwą konkurencję. Praktyki te są trudne do całkowitego wyeliminowania, mimo istniejących w Prawie zamówień publicznych mechanizmów przewidujących m.in. zatrzymanie wadium wykonawcom, którzy nie uzupełniają dokumentów na wezwanie, obowiązek składania oświadczeń o przynależności do grupy kapitałowej itp.
  • Zgodnie z ustawą Pzp, wykonawca, który uczestniczy w zmowie przetargowej, zostaje wykluczony z postępowania przetargowego. Jednak zamawiający musi dysponować dowodami na istnienie takiego porozumienia. Wykluczenie to ma długofalowe skutki, bo eliminuje wykonawcę z wszystkich kolejnych przetargów na okres 3 lat.
  • Zmowę przetargową można zgłosić w Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Mogą to zrobić zarówno uczestnicy przetargu, jak i sam zamawiający.
  • Ściganie zmów przetargowych podlega przedawnieniu po 5 latach od zaprzestania stosowania praktyk zmowy, co oznacza, że po tym okresie prezes UOKiK nie może wszcząć postępowania w sprawie.

Centralny Rejestr Osób Posiadających uprawnienia budowlane e-CRUB jako źródło informacji do przetargów

Pytanie:

W postępowaniu na wykonanie sieci kanalizacyjnej zamawiający określił m.in. następujący warunek udziału w postępowaniu: „Dysponowanie w okresie wykonywania zamówienia i skierowanie do jego realizacji minimum jednej osoby pełniącej funkcję kierownika budowy – posiadającej odpowiednie uprawnienia do kierowania robotami budowlanymi w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci wodociągowych i kanalizacyjnych”.

W odpowiedzi na wezwanie do złożenia podmiotowych środków dowodowych przedłożony został m.in.: wykaz osób skierowanych przez wykonawcę do realizacji zamówienia publicznego, z którego wynika, że do realizacji ww. zadania skierowana zostanie p. A.YYYYYY posiadająca uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie: sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych – bez wskazania, czy są to uprawnienia budowlane ograniczone czy nieograniczone.

Zamawiający zweryfikował wskazane w wykazie osób dane w Centralnym Rejestrze Osób posiadających uprawnienia budowlane (e-CRUB) na podstawie nr uprawnień wskazanych w wykazie osób, systemie, który jest zarządzany przez Główny Urząd Nadzoru Budowlanego (GUNB) na podstawie danych z izb zawodowych odpowiedzialnych za nadawanie uprawnień w budownictwie – Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa i Izby Architektów RP.

Dane w ww. rejestrze wskazują, że uprawnienia budowlane wskazane w wykazie osób dotyczą kierowania robotami budowlanymi (bez ograniczeń) w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych, cieplnych, wentylacyjnych i gazowych – i posiada je p. A.XXXXXX (inne nazwisko).

W związku z tym zamawiający wezwał wykonawcę na podstawie art. 128 ust. 4 ustawy Pzp do złożenia wyjaśnień. Wykonawca poinformował, że wskazana w wykazie osób skierowanych przez wykonawcę do realizacji zamówienia publicznego Pani A.YYYYYY (nazwisko rodowe XXXXXX) posiada uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie: sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych bez ograniczeń – załączając do wyjaśnień dowody takie jak:

  • decyzja o nadaniu uprawnień do kierowania robotami bez ograniczeń (pani A.XXXXXXXX),
  • zaświadczenie o przynależności do Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa (pani A.XXXXXXXX), odpis skrócony aktu małżeństwa (pani A.YYYYYYYY ze wskazaniem na nazwisko rodowe XXXXXXX).

Z przedłożonych dowodów wynika jasno, że dotyczy to tej samej osoby, która po zawarciu aktu małżeństwa zmieniła nazwisko z XXXXXX na YYYYYY. Czy zamawiający powinien uznać wyjaśnienia wykonawcy w tym zakresie (czy osoba nie powinna mieć zmienionych danych w ECRUB oraz w decyzji o nadaniu uprawnień)?

  Regulamin pracy komisji przetargowej – wzór dokumentu, wskazówki dotyczące jego tworzenia

Regulamin pracy komisji przetargowej – wzór dokumentu, wskazówki dotyczące jego tworzenia

Komisja przetargowa to zespół pomocniczy kierownika zamawiającego, który ma go wesprzeć w szczególności w ocenie i badaniu ofert oraz wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Prawo zamówień publicznych nie określa szczegółowo, jak ma działać komisja, zatem formalne zasady współpracy jej członków, zadań, jakie im się przypisuje oraz odpowiedzialności warto uregulować w osobnym dokumencie, takim jak regulamin prac komisji przetargowej. W opracowaniu znajdziesz kilka wskazówek związanych z przygotowaniem regulaminu oraz jego wzór – także w wersji edytowalnej do wykorzystania we własnej jednostce.

W tym artykule
  • Komisja powinna być tak zorganizowana, aby działała sprawnie i w przejrzysty sposób. Jednocześnie istotne jest, aby można było ustalić indywidualną odpowiedzialność jej członków za wykonywane czynności. Dokumentem, z którego mogą wynikać te kwestie, jest regulamin pracy komisji przetargowej.
  • Regulamin powinien precyzować zasady funkcjonowania zespołu. Należy w nim określić czynności, które wykonują poszczególni jego członkowie, a przede wszystkim przewodniczący komisji i jej sekretarz.
  • Regulamin może także ustalać zasady współpracy pomiędzy komisją a kierownikiem zamawiającego, czy też innymi osobami zaangażowanymi w przygotowanie postępowania.
  • Dokument regulaminu powinien wskazywać m.in. zasady głosowania w komisji, podział zadań między poszczególnych członków, reguły ustalania zebrań komisji.
  • Ustawa Pzp zobowiązuje zamawiającego do tego, aby powołał komisję przetargową, jeśli wartość udzielanego przez niego zamówienia jest równa co najmniej progom unijnym (art. 54 ustawy Pzp).
Udział wykonawcy w przygotowanie przetargu

Wykluczenie wykonawcy przygotowującego postępowanie – wyroki KIO 

Wykluczenie wykonawcy zaangażowanego w przygotowanie postępowania jest przesłanką obligatoryjną. Nie następuje ono jednak w sytuacji, gdy zaistniałe zakłócenie konkurencji można wyeliminować w inny sposób, niż wyłączając wykonawcę z procedury. Poniżej omawiamy sytuacje związane z tym tematem, które rozpatrywała Krajowa Izba Odwoławcza. Sprawdź stanowiska składów orzekających w kwestii tego, jakiego rodzaju zaangażowanie wykonawcy w przygotowanie przetargu uznaje się za dopuszczalne, a które za zakłócające konkurencję.

W tym artykule
  • Przepis art. 85 ustawy Pzp obejmuje szereg różnych okoliczności. W komentarzu UZP (str. 288) wyjaśniono bowiem, że „(...) zakres przedmiotowy art. 85 Pzp został oznaczony w sposób otwarty, odnoszący się zarówno do bezpośredniego doradztwa w zakresie przygotowania postępowania, ale też do innych sposobów zaangażowania w przygotowanie postępowania. Zaangażowanie może zatem dotyczyć przykładowo przygotowania lub doradztwa w zakresie opisu przedmiotu zamówienia, ustalania wartości zamówienia lub przygotowania SWZ”.
  • Na bazie przytoczonych orzeczeń KIO da się zauważyć, że każdy stan faktyczny wymaga indywidualnego podejścia. Takie samo działalnie zamawiającego może być również inaczej zinterpretowane na etapie postępowania odwoławczego. W omówionych orzeczeniach widać to na przykładzie kosztorysu inwestorskiego. Jeden skład orzekający uznał, że brak przekazania takiego dokumentu nie ma wpływu na naruszenie konkurencji. Z kolei inny upatrywał przewagi konkurencyjnej m.in. właśnie w tym, że tylko ten wykonawca, który był zaangażowany w przygotowanie zamówienia, zna jego wartość szacunkową.
  • Środki, jakie ma podjąć zamawiający w celu wyeliminowania naruszenia konkurencji, są katalogiem otwartym. Ustawodawca wskazuje jednocześnie na dwa elementy, które stanowią minimum działań, jakie powinien wykonać zamawiający.
  • Przede wszystkim ma on udostępnić pozostałym wykonawcom istotne informacje, które przekazał lub uzyskał w związku z zaangażowaniem wykonawcy w przygotowanie postępowania. Celem tego jest, aby wszyscy wykonawcy mieli jednakową wiedzę o zamówieniu.
  • Drugi element jest konsekwencją tego pierwszego i sprowadza się do konieczności wydłużenia czasu na składania ofert. Przepis art. 85 ust. 1 ustawy Pzp nie wskazuje konkretnie, o ile takie wydłużenie ma nastąpić. Ma to być „odpowiedni termin”. Ustalenie dłuższego czasu na przygotowanie oferty ma pozwolić wykonawcom innym niż ten, który był zaangażowany w przygotowanie postępowania, na zapoznanie się ze wszystkimi istotnymi elementami zamówienia.
  • Dla zastosowania przesłanki wykluczenia z art. 108 ust. 1 pkt 6 ustawy Pzp wykonawca (lub podmiot należący z nim do jednej grupy kapitałowej) musi być zaangażowany w przygotowanie tego konkretnego postępowania, w którym złożył ofertę.
Przetarg ograniczony krok po kroku – schemat postępowania

Przetarg ograniczony krok po kroku – schemat postępowania

Przetarg ograniczony to procedura dwuetapowa. Wykonawcy najpierw składają wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Potem zamawiający po ocenie podmiotowej wykonawców zaprasza konkretne podmioty do składania ofert. Procedura ta jest możliwa do wykorzystania tylko przy zamówieniach unijnych czyli tych o większych wartościach. Zamawiający w przetargu ograniczonym dzięki wstępnej selekcji wykonawców może sobie zagwarantować, że otrzyma oferty cenowe jedynie od sprawdzonych i zweryfikowanych wykonawców. Wolno mu także ograniczyć liczbę pozyskanych ofert do 5. O tym, jak krok po kroku przejść przetarg ograniczony piszemy w poniższym artykule.

W tym artykule
  • Zgodnie z art. 140 ustawy Pzp przetarg ograniczony to tryb udzielenia zamówienia, w którym:

1)     w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu mogą składać wszyscy zainteresowani wykonawcy, a następnie

2)     oferty mogą składać wyłącznie wykonawcy zaproszeni do składania ofert.

  • Zamawiający może wszcząć przetarg ograniczony bez konieczności spełnienia jakichkolwiek dodatkowych przesłanek wymaganych do zastosowania tego trybu.
  • Tryb przetargu ograniczonego to procedura dwuetapowa nieprzewidująca możliwości negocjacji.
  • Oto kilka zalet przetargu ograniczonego:
  1. W przetargu ograniczonym możesz skrócić termin składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu i ofert, gdy zachodzi pilna potrzeba udzielenia zamówienia (będzie to tzw. procedura ograniczona przyspieszona). Aby móc skrócić termin, nie musisz specjalnie uzasadniać zaistniałych okoliczności. Musisz jedynie udokumentować, że zachodzi pilna potrzeba udzielenia zamówienia. Nie masz natomiast obowiązku wykazywać, że nie można jej było przewidzieć czy też jest ona niezależna od Ciebie jako zamawiającego.
  2. W omawianej procedurze nie spotkasz się z ryzykiem kumulacji odwołań. Najpierw poinformujesz wykonawców o wykluczeniach z postępowania (na etapie oceny wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu). Jeżeli wykluczenie bądź niewykluczenie wzbudzi wątpliwość wykonawcy, wniesie on odwołanie, w którym będzie podnosił tylko argumentację dotyczącą oceny spełniania warunków udziału. Na kolejnym etapie – przy wyborze najkorzystniejszej oferty, wykonawca ewentualnie zaneguje Twój wybór, wskazując przesłanki odrzucenia jej. A zatem przy wyborze najkorzystniejszej oferty nie trzeba się obawiać, że wykonawca wniesie odwołanie dotyczące wykluczenia wykonawcy (chyba że nie wniósł on wymaganego wadium lub np. złożył nieprawdziwe informacje mające wpływ na wynik postępowania). Ewentualne zarzuty w większości dotyczyć będą tego, że odrzuciłeś bądź nie odrzuciłeś oferty wykonawcy. To powoduje, że przebieg postępowania w trybie przetargu ograniczonego jest bardziej przejrzysty.

Oprócz zalet przetarg ograniczony ma także kilka niezaprzeczalnych wad. Oto najważniejsze z nich:

  1. Złożoność trybu wymaga wykonania nieco więcej czynności niż w trybie przetargu nieograniczonego. Dodatkowymi czynnościami jest np. przyznawanie punktów wykonawcom, których zaprosisz do składania ofert, czy przygotowanie i wysłanie zaproszenia do złożenia ofert.
  2. W postępowaniu masz obowiązek poinformować wszystkich wykonawców o wynikach oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu, zanim zaprosisz ich do złożenia ofert. Może zatem zdarzyć się sytuacja, w której jedyny wykonawca, który spełnia postawione warunki, będzie miał świadomość, że nie jest zagrożony konkurencją. Wówczas może nie złożyć tak korzystnej oferty, jaką złożyłby w warunkach konkurencyjności.

Skorzystaj ze schematu procedury w formacie pdf: Przetarg ograniczony (plakat/schemat do wydruku PDF)