Czy pandemia koronawirusa może uzasadniać unieważnienie postępowania o zamówienie publiczne?

Zgodnie z przywołanym przepisem zamawiający unieważnia postępowanie o udzielenie zamówienia, jeżeli wystąpiła istotna zmiana okoliczności powodująca, że prowadzenie postępowania lub wykonanie zamówienia nie leży w interesie publicznym, czego nie można było wcześniej przewidzieć.

Celem postępowania o udzielenie zamówienia jest zawarcie umowy przez wybór najkorzystniejszej oferty, zatem postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego to swoiste przyrzeczenie zawarcia umowy, od którego zamawiający może zostać zwolniony tylko na podstawie przesłanek wymienionych w art. 93 ust. 1 ustawy Pzp.

Nie można wobec tego zrezygnować z prowadzenia postępowania bez podania uzasadnionych przyczyn przewidzianych prawem. Z uwagi na fakt, że unieważnienie postępowania jest decyzją zamawiającego, to na nim spoczywa obowiązek udowodnienia zaistnienia przesłanki, na którą się powołuje. W sytuacji, gdy zamawiający wskazuje art. 93 ust. 1 pkt 6 ustawy Pzp jako przyczynę unieważnienia postępowania, jest zobowiązany wykazać rzeczywiste, kumulatywne zaistnienie przywołanych w ww. przepisie podstaw, tj. wystąpienie istotnej zmiany okoliczności powodującej, że prowadzenie postępowania lub wykonanie zamówienia nie leży w interesie publicznym, czego nie można było wcześniej przewidzieć.

Aby móc unieważnić postępowanie na tej podstawie, musi zaistnieć zmiana okoliczności (nie tylko możliwość takiej zmiany) na tyle znacząca, iż prowadzenie postępowania lub wykonanie zamówienia nie leży w interesie publicznym.

Kategoria interesu publicznego jest pojęciem nieostrym. Pewne próby jego zdefiniowania podejmował Trybunał Konstytucyjny, który wskazał m.in., iż jako interes publiczny należy uznawać korzyści uzyskiwane w wyniku realizacji przedsięwzięć służących ogółowi w zakresie zadań ciążących na administracji rządowej oraz samorządowej, realizowanych w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych, związanych np. z ochroną zdrowia, oświatą, kulturą czy porządkiem publicznym (uchwała Trybunału Konstytucyjnego z 12 marca 1997 r., sygn. akt W/96).

Natomiast w wyroku z 9 listopada 2001 r. Trybunał Konstytucyjny podkreślił, iż „interes publiczny jest pojęciem niedookreślonym, którego funkcja w stosowaniu prawa sprowadza się do wyposażenia decydującego w możliwości reagowania na sytuacje faktyczne doniosłe prawnie, społecznie i gospodarczo, niemieszczące się w ramach oceny typowych jednostkowych stanów faktycznych, prowadzącym do elastycznego i słusznego rozstrzygania spraw” (sygn. akt K 13/07).

Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z 7 lipca 2009 r. stwierdził, że „Przede wszystkim podkreślenia wymaga, iż okolicznością, która legła u podstaw decyzji Zamawiającego o unieważnieniu postępowania przetargowego jest nie znany powszechnie kryzys finansowy w kraju, ale okoliczności powodujące, że prowadzenie postępowania lub wykonanie zamówienia nie leży w interesie publicznym, czego nie można było wcześniej przewidzieć. Okolicznością tą jest niekwestionowany przez skarżącego fakt zablokowania środków finansowych w budżecie X oraz w konsekwencji brak środków finansowych na zakończenie procedury przetargowej (...).

Należy przyjąć, iż sformułowanie treści przepisu art. 93 ust. 1 pkt 6 p.z.p., w którym mowa o zmianie okoliczności należy rozumieć, jako zaistnienie pewnych zdarzeń faktycznych, których konsekwencją jest przyjęcie, iż kontynuowanie postępowania przetargowego nie leży w interesie publicznym.

Za takie zdarzenie należy bez wątpienia uznać blokadę środków przeznaczonych na finansowanie (...). Blokada środków finansowych na przedmiotowe zamówienie była decyzją, której nie można było wcześniej przewidzieć”.