KIO 1101/17 WYROK dnia 29 czerwca 2017 r.

Sygn. akt: KIO 1101/17 

WYROK 

z dnia 29 czerwca 2017 r. 

Krajowa Izba Odwoławcza   -   w składzie: 

Przewodniczący:     Aneta Mlącka 

Członkowie:   

Agata Mikołajczyk 

Andrzej Niwicki 

Protokolant:            

Agata Dziuban 

po  rozpoznaniu  na  rozprawie  w  dniu  22  czerwca  i  29  czerwca  2017  r.  w  Warszawie 

odwołania wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 31 maja 2017 r. przez

wykonawcę 

AG  System  sp.  z  o.o.,  (ul.  Senatorska  15,  30-106  Kraków)  w  postępowaniu 

prowadzonym  przez  zamawiającego  - 

Zakład  Wodociągów  i  Kanalizacji  sp.  z  o.o.,  (ul. 

Golisza 10, 71-682 Szczecin)  

orzeka: 

1.  1. Uwzględnia odwołanie i nakazuje Zamawiającemu:  

a)  unieważnienie czynności unieważnienia postępowania,   

b)  unieważnienie  czynności  wykluczenia  AG  System  sp.  z  o.o.  z  siedzibą  w 

Krakowie z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego na podstawie art. 

24 ust. 1 pkt 20 ustawy Prawo zamówień publicznych i odrzucenia jego oferty na 

podstawie art. 89 ust. 1 pkt 3 tej ustawy;  

c)  powtórzenie  czynności  badania  i  oceny  ofert  z  uwzględnieniem  oferty 

wnoszącego odwołanie wykonawcy,

1.  2.  W pozostałym zakresie oddala odwołanie;  

2.  Kosztami postępowania obciąża

 zamawiającego - Zakład Wodociągów i Kanalizacji sp. 

z o.o., (ul. Golisza 10, 71-682 Szczecin) i 

2.1. zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 

20.000 zł 00 gr (słownie: 

dwadzieścia  tysięcy  złotych  zero  groszy)  uiszczoną  przez  Odwołującego 

AG  System 

sp. z o.o., (ul. Senatorska 15, 30-105 Kraków), 

2.2. zasądza od zamawiającego

 - Zakład Wodociągów i Kanalizacji sp. z o.o., (ul. Golisza 

10, 71-682 Szczecin) na rzecz wykonawcy - AG System sp. z o.o., (ul. Senatorska 15, 

30-106 Kraków kwotę 24. 914 zł 00 gr (słownie: dwadzieścia cztery tysiące dziewięćset 

czternaście  złotych  zero  groszy)  stanowiącą  koszty  postępowania  odwoławczego 

poniesione z tytułu wpisu od odwołania, wynagrodzenia pełnomocnika, oraz dojazdu na 

obie rozprawy. 

Stosownie  do  art.  198a  i  198b  ustawy  z  dnia  29  stycznia  2004  r.  -  Prawo  zamówień 

publicznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 2164 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od dnia 

jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej 

do Sądu Okręgowego 

w Szczecinie. 

Przewodniczący:      ……………………….. 

Członkowie:   

……………………….. 

……………………….. 

Sygn. akt: KIO 1101/17 

UZASADNIENIE 

Zamawiający  Zakład  Wodociągów  i  Kanalizacji  Spółka  z  ograniczoną  odpowiedzialnością 

prowadzi  postępowanie  o  udzielenie  zamówienia  publicznego  w  trybie  przetargu 

nieograniczonego,  którego  przedmiotem  jest  „Modernizacja  magistrali  wodociągowej 

„Miedwianka”  w  Szczecinie  -  Etap  I  i  II”.  Ogłoszenie  o  zamówieniu  ukazało  się    Dzienniku 

Urzędowym Unii Europejskiej pod numerem 106388-2017-PL.  

Odwołujący  AG  System  Sp.  z  o.o.  wniósł  odwołanie  wobec  czynności  Zamawiającego 

polegających  na  wykluczeniu  AG  System  z  postępowania  oraz  odrzuceniu  jego  oferty. 

Odwołujący  zarzucił  Zamawiającemu  naruszenie  art.  24  ust.  1  pkt  20  P.z.p.

  polegające  na 

wykluczeniu Odwołującego z postępowania o udzielenie zamówienia ze względu na rzekome 

zawarcie  z  innymi  wykonawcami  porozumienia  mającego  na  celu  zakłócenie  konkurencji 

pomiędzy  wykonawcami  -  w  sytuacji  gdy  Odwołujący  nie  zawarł  takiego  porozumienia,  

okoliczność  zawarcia  takiego  porozumienia  nie  została  wykazana  żadnymi  środkami 

dowodowymi,  a  nadto  Zamawiający  nie  wykazał,  aby  rzekome  porozumienie  miało  na  celu 

lub skutkowało zakłóceniem konkurencji; art. 89 ust. 1 pkt 3 P.z.p.

 polegające na odrzuceniu 

oferty  Odwołującego  pomimo,  ze  złożenie  tej  oferty  nie  stanowiło  czynu  nieuczciwej 

konkurencji w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji; art. 24 ust. 1 pkt 

20  w  zw.  z  art.  24  ust. 8  i  9  P.z.p.,  względnie  art.  26  ust.  3  P.z.p.

  przez  brak  umożliwienia 

skorzystania  Odwołującemu  z  procedury  tzw.  samooczyszczenia  lub  uzupełnienia 

Jednolitego Europejskiego Dokumentu Zamówienia (JEDZ) z wypełnioną częścią w zakresie 

„samooczyszczenia”;  art.  93  ust.  1  pkt  1  P.z.p.

  poprzez  unieważnienie  postępowania,  w 

sytuacji  gdy  w  postępowaniu  o  udzielenie  Zamówienia  ważną  ofertę  (niepodlegającą 

odrzuceniu)  złożył  Odwołujący,  wobec  którego  nie  istniały  podstawy  do  wykluczenia  z 

przetargu  o  udzielenie  Zamówienia.  Odwołujący  wniósł  o  uwzględnienie  odwołania  oraz 

nakazanie  Zamawiającemu  unieważnienia  czynności  unieważnienia  postępowania  o 

udzielenie  zamówienia  podjętej  na  podstawie  art.  93  ust.  1  pkt  1  P.z.p.;  nakazanie 

Zamawiającemu  unieważnienia  czynności  wykluczenia  Odwołującego  z  postępowania  o 

udzielenie  zamówienia,  oraz  nakazanie  Zamawiającemu  unieważnienia  czynności 

odrzucenia  oferty  Odwołującego;  oraz  nakazanie  Zamawiającemu  powtórzenia  czynności 

badania  i  oceny  ofert,  z  uwzględnieniem  oferty  Odwołującego;  oraz  nakazanie 

Zamawiającemu  dokonania  wyboru  oferty  najkorzystniejszej  spośród  wszystkich  ważnych 

ofert  złożonych  przez  wykonawców  niepodlegających  wykluczeniu  z  postępowania, 

zobowiązanie Zamawiającego do przedłożenia akt postępowania o udzielenie Zamówienia. 

W postępowaniu zostały złożone trzy oferty: Konsorcjum WUPRINŻ S.A. i TERLAN sp. z o.o. 

(odpowiednio  jako  „WUPRINŻ”  lub  „TERLAN”,  a  łącznie  jako  „Konsorcjum”)  na  kwotę 

6.880.620,00  zł,  H.  M.  prowadzącego  jednoosobową  działalność  gospodarczą  pn.  H.  M. 

Specjalistyczne  Przedsiębiorstwo  Robót  Inżynieryjnych  na  kwotę  6.552.210,00  zł,  oraz 

Odwołującego na kwotę 10.701.000,00 zł. 

W toku badania ofert Zamawiający powziął podejrzenie co do możliwości zaoferowania przez 

wykonawców - Konsorcjum oraz H. M. rażąco niskiej ceny. W związku z tym zwrócił się do 

tych  wykonawców  o  udzielenie  wyjaśnień  w  trybie  art.  90  ust.  1  P.z.p.  Każdemu  z 

wykonawców Zamawiający udzielił terminu na złożenie wyjaśnień do godziny 12:00, dnia 18 

maja 2017 roku. 

Wykonawcy  udzielili  odpowiedzi  na  wezwanie  pismami  z  dnia  17  maja  2017  roku,  które 

wpłynęły  do  Zamawiającego  w  tym  samym  dniu  (18  maja),  w  odstępie  około  godziny. 

Zgodnie  z  wyjaśnieniami  Konsorcjum,  zaoferowana  przez  tego  wykonawcę  cena  nie 

uwzględniała  całości  przedmiotu  zamówienia,  tj.  kosztów  zajęcia  pasa  drogowego  oraz 

kosztów płukania, dezynfekcji i próby szczelności by- passa oraz magistrali wodociągowej. Z 

kolei  H.  M.  przyznał  zasadność  zarzutu  rażąco  niskiej  ceny  i  wyjaśnił,  że  cena  ta  była 

wynikiem nieprawidłowej interpretacji dokumentacji przetargowej. 

Odwołujący wskazał, że pismo Konsorcjum zostało złożone faxem (data wpływu 18 maja, g. 

8:28)  oraz  w  siedzibie  Zamawiającego  w  formie  pisemnej  (data  wpływu  19  maja  2017  r.). 

Podobnie H. M. złożył pismo zarówno faxem (data wpływu 18 maja, g: 9:34), jak i w formie 

pisemnej  w  siedzibie  Zamawiającego  (data  wpływu  18  maja  2017  r.)  Pisma  ww. 

wykonawców różniły się od siebie pod względem treści i formy. 

Zamawiający  poinformował  Odwołującego  o  wykluczeniu  go  z  postępowania  oraz 

jednoczesnym  odrzuceniu  jego  oferty.  Jako  podstawę  wykluczenia  i  odrzucenia  oferty

Wykonawcy Odwołujący wskazał art. 24 ust. 1 pkt 20 w zw.  z art. 89 ust. 1 pkt 3 P.z.p.,

 tj. 

istnienie tzw. zmowy przetargowej. 

Uzasadniając  czynność  wykluczenia  Odwołującego  i  odrzucenia  jego  oferty,  Zamawiający 

wskazał na lakoniczne i nielogiczne wyjaśnienia pozostałych wykonawców

 dotyczące rażąco 

niskiej  ceny  oraz  zbieżność  czasową  złożenia  tych  wyjaśnień

  (tj.  złożenie  ich  w  odstępnie 

jednego godziny). Zdaniem Zamawiającego: „lakoniczna i nielogiczna odpowiedź konsorcjum 

(...)  miała  na  celu  w  rzeczywistości  „ustąpienie”  miejsca”  przez  wykonawcę,  który  złożył 

ofertę  z  niszą  ceną  -  wykonawcy,  który  zaoferował  wykonanie  przedmiotu  zamówienia  za 

cenę  wyższą  -  tak,  aby  doprowadzić  do  wyboru  droższej  oferty.Analogiczna  sytuacja  miała 

mieć miejsce także w odniesieniu drugiego wykonawcy - H. M.. 

Odwołujący  podkreślił,  że  żadna  z  powyższych  okoliczności  nie  dotyczyła  Odwołującego. 

Zaprzeczył,  aby  uczestniczył  w  jakimkolwiek  porozumieniu  z  wykonawcami,  w  tym  w 

szczególności  w  zmowie  przetargowej.  Zaznaczył,  że  nie  ma  on  żadnych  relacji  z 

pozostałymi  oferentami  uczestniczącymi  w  postępowaniu,  a  jedyną  okolicznością  wspólną 

jest  fakt  udziału  w  tym  samym  przetargu.  Podkreślił,  że  Zamawiający  nie  wykazał

  żadnymi 

dowodami/poszlakami,  aby  pomiędzy  pozostałymi  oferentami,  a  samym  Odwołującym 

istniały jakiekolwiek związki dowodzące istnienia jakiegokolwiek porozumienia. Zamawiający 

nie  powołał  nawet  jakiegokolwiek  twierdzenia,  które  mogłoby  być  uznane  za  próbę 

dowiedzenia,  że  Odwołujący  uczestniczył  w  tzw.  zmowie.  Zamawiający  arbitralnie  oraz  bez 

oparcia w jakichkolwiek dowodach i poszlakach dotyczących Odwołującego, rozstrzygnął na 

jego niekorzyść wątpliwości, które powziął co do współdziałania pozostałych wykonawców

 (a 

nie co do samego Odwołującego). 

Odwołujący  podkreślił,  że  w  licznych  orzeczeniach  KIO  stwierdziło,  że  o  zmowie  można 

mówić  wyłącznie,  gdy  istniejące  dowody/poszlaki  wskazują  z  prawdopodobieństwem 

graniczącym  z  pewnością  na  wspólne  ustalenia  wykonawców.

 W konkretnych  przypadkach 

rozstrzygnięcia  takie  opierano  na  faktach  jak:  stosowania  identycznych  pełnomocnictw, 

dokumentów zawierających identyczne błędy stylistyczne i braki, takich samych dokumentów 

gwarancyjnych. Żadna taka okoliczność nie zaistniała w stosunku do Odwołującego. 

Zdaniem  Odwołującego,  zaskarżone  czynności  mogły  mieć  na  celu  przysporzenie  korzyści 

samemu Zamawiającemu. Wobec złożenia przez pozostałych oferentów „niewygodnych” dla 

Zamawiającego  wyjaśnień,  przetarg  wygrałby  Odwołujący,  którego  oferta  była  ofertą 

najdroższą  (bo  też  jako  jedyna  oferta  uwzględniała  całość  przedmiotu  zamówienia). 

Jednakże  cena  zaproponowana  przez  Odwołującego,  chociaż  była  ceną  najwyższą 

(10.701.000,00  zł  brutto),  to  jednak  była  niższa  niż  kwota,  którą  Zamawiający  był  gotów 

przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia (11.161.385,62 zł netto). 

Zamawiający  unieważnił  przetarg  na  podstawie  art.  93  ust.  1  pkt  1  P.z.p.,  ponieważ  w 

postępowaniu nie złożono żadnej ważnej oferty. 

II. Naruszenie art. 24 ust. 1 pkt 20 P.z.p. 

Zdaniem  Odwołującego,  Zamawiający  nie  wykazał  istnienia  jakichkolwiek  powiązań 

pomiędzy  oferentami  a  Odwołującym,  które  pozwalałoby  w  sposób  zasadny  przyjąć,  że 

Odwołujący zawarł porozumienie, o którym mowa w art. 24 ust. 1 pkt 20 P.z.p. Zamawiający 

nie tylko nie wykazał tych okoliczności (czyli nie udowodnił), ale nie przedstawił jakiejkolwiek 

tezy  -  twierdzenia  wskazującego  na  istnienie  porozumienia  z  udziałem  Odwołującego. 

Jedyne  zarzuty  dotyczyły  działań  pozostałych  oferentów.  Zarzuty,  które  zostały  postawione 

wykonawcom  nie  były  na  tyle  doniosłe,  aby  mówić  choćby  o  uprawdopodobnieniu  istnienia 

porozumienia  na  linii  Konsorcjum  a  H.  M.,  a  tym  bardziej  o  uprawdopodobnieniu  istnienia 

porozumienia ww. wykonawców z Odwołującym. 

Zamawiający  nie  przedstawił  i  nie  przeprowadził  również  najmniejszego  dowodu  (który  jest 

wymagany  przez  przepis  art.  24  ust.  1  pkt  20  P.z.p.),  ani  poszlak  wskazujących  na 

uczestnictwo  Spółki  w  nielegalnym  porozumieniu.  W  piśmie  z  dnia  26  maja  2017  roku  nie 

zawarto jakiejkolwiek informacji w tym zakresie.  

W  ocenie  Odwołującego,  okolicznością  wskazującą  na  istnienie  „zmowy  przetargowej”  nie 

może być wyłącznie fakt krótkiego odstępu (około godzinnego) pomiędzy wyjaśnieniami dot. 

tego,  że  termin  na  złożenie  wyjaśnień  upływał  dla  obydwóch  wykonawców  w  tym  samym 

dniu  i  o  tej  samej  godzinie  (18.05.17  r.  do  godz.  12.00).  W  tej  sytuacji  fakt,  iż  obydwaj 

wykonawcy złożyli pisma w godzinach porannych tego samego dnia jest nie tylko działaniem 

zgodnym z prawem ale i z powszechnie znaną praktyką. 

Dalej  Odwołujący  argumentował,  że  w  przypadku  zamówień  publicznych  terminy 

wyznaczane  przez  zamawiających  są  stosunkowo  krótkie,  więc  fakt  składania  wyjaśnień  w 

tym samych dniach i niewielkich odstępach czasowych jest czymś standardowym i w żaden 

sposób nie może stanowić dowodu istnienia zmowy. 

W  ocenie  Odwołującego,  to,  że  oferenci  popełnili  błędy  w  kalkulacji  ceny  nie  jest  niczym 

niezwykłym i nietypowym dla zamówień publicznych. Sytuacje takie zdarzają się stosunkowo 

często.  

Wedle  Zamawiającego,  za  rzekomym  brakiem  wiarygodności  miałyby  przemawiać 

następujące fakty: 

Pismem z dnia 17 kwietnia 2017 roku Konsorcjum zwróciło się do Zamawiającego z prośbą o 

wyjaśnienie  treści  SIWZ,  w  tym  złożyło  zapytanie:  „Czy  do  kosztu  robót  odwodnieniowych 

magistrali  wodociągowej  należy  doliczyć  koszt  zrzutu  wody,  po  przeprowadzonych  próbach 

szczelności,  płukania  i  dezynfekcji.  Na  tej  podstawie  Zamawiający  wywnioskował,  że: 

„Sprzeczne  z  zasadami  logiki  i  doświadczenia  byłoby  uznanie,  że  wykonawca  - 

profesjonalista  (...)  pyta  o  określone  koszty  robót  i  wskazuje  na  ich  elementy,  następnie  w 

toku obliczania elementy ceny oferty, w niezrozumiały sposób o tych elementach zapomina.  

Zamawiający  w  całości  pominął  jednak,  że  pytanie  Konsorcjum  nie  dotyczyło  tego,  czy  w 

koszcie robót należało ująć kosztów płukania, dezynfekcji i próby szczelności by- passa oraz 

magistrali  wodociągowej.  Odwołujący  zwrócił  uwagę,  że  pytanie  Konsorcjum  dotyczyło 

wyłącznie kosztu zrzutu wody a nie pozostałych wymienionych w tym punkcie prac. 

Zamawiający 

wskazał, 

ż

e 

podmiot 

WUPRINŻ 

niejednokrotnie 

uczestniczył 

w 

postępowaniach  prowadzonych  przez  Zamawiającego.  W  szczególności  WUPRINŻ 

uczestniczył  w  postępowaniu  pn.  „Budowa  kanalizacji  sanitarnej  w  ul.  Piaskowej  i  ul. 

Kormoranów na os. Żelechowa w Szczecinie (Modernizacja)” prowadzonym w 2016 roku, w 

którym również nie uwzględnił wszystkich kosztów związanych z zajęciem pasa zamówienia. 

Zamawiający  uznał,  że  „mało  prawdopodobne  byłoby  popełnienie  przez  profesjonalistę  po 

raz kolejny - w krótkim odstępie czasowym - niemal tego samego błędu w składanej ofercie”. 

Uczestnictwo  WUPRINŻ  w  innym  przetargu  organizowanym  przez  Zamawiającego,  gdzie 

popełnił  błąd  przy  ustaleniu  ceny  o  podobnym  charakterze,  nie  jest  dowodem  braku 

wiarygodności  złożonych  przez  niego  wyjaśnień.  Okoliczność  ta  potwierdza  jedynie,  że  nie 

jest  to  pierwszy  błąd  tego  wykonawcy  przy  wyliczeniu  ceny  oraz  wykonawca  ten,  pomimo 

statusu  profesjonalisty  i  doświadczenia  w  ubieganiu  się  o  udzielenie  zamówienia,  nadal 

popełnia błędy. 

Zamawiający  wskazał,  że  H.  M.,  jako  podmiot  wielokrotnie  występujący  w  przetargach 

prowadzonych  przez  Zamawiającego,  doskonale  znał  sposób  przygotowania  dokumentacji 

przez  Zamawiającego.  Wobec  tego  jego  wyjaśnienie  nieprawidłowej  interpretacji 

dokumentacji przetargowej nie było logiczne i wiarygodne. 

Zdaniem  Odwołującego,  wyjaśnienie  H.  M.  było  spójne  i  wiarygodne.  Fakt,  że  wykonawca 

ten ma status podmiotu profesjonalnego i uczestniczył już w zamówieniach organizowanych 

przez  Zamawiającego  nie  oznacza,  że  złożone  przez  niego  oświadczenie  jest  mniej 

wiarygodne.  Zwłaszcza,  że  WUPRINŻ  (profesjonalista  na  rynku  i  niejednokrotny  uczestnik 

przetargów) popełniał w przeszłości błędy ubiegając się o udzielenie zamówienia. 

III.  Zarzut naruszenia art. 89 ust. 1 pkt 3 P.z.p. 

Zgodnie z art. 89 ust. 1 pkt 3 P.z.p. Zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli jej złożenie stanowi 

czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. 

Odwołujący  podkreślił,  że  udowodnienie  istnienia  zmowy  cenowej  może  nastąpić  poprzez 

powołanie dowodów pośrednich, jednakże muszą one być tak przekonywujące, że przyjęcie 

innego wariantu tłumaczącego zachowanie stron nie jest logicznie możliwe. Zamawiający nie 

przedstawił  ani  nie  przeprowadził  na  okoliczność  istnienia  po  stronie  Odwołującego 

porozumienia jakichkolwiek poszlak lub dowodów, mimo że to na Zamawiającym spoczywał 

ciężar  dowodu  w  tej  sprawie.  Odwołujący  nie  tylko  nie  jest  zobowiązany  ale  wręcz  nie  ma 

możliwości dowodzenia okoliczności negatywnej (tego, że zmowa nie wystąpiła). 

Odwołujący  podkreślił,  że  zmowa  przetargowa  nie  tylko  nie  istniała,  ale  również  nie  mogła 

wywrzeć  skutku  na  konkurencję.  Pozostali  oferenci  mieli  możliwość  złożenia  wyjaśnień  i  z 

takiej możliwości skorzystali. Ponadto, przetarg był przetargiem nieograniczonym, w którym 

udział wzięło 3 zainteresowanych i oczywiście możliwy był udział dalszych oferentów. 

Dodatkowo Odwołujący zauważył, że złożona przez niego oferta opiewała na kwotę znacznie 

niższą niż kwota, którą sam Zamawiający gotowy był przeznaczyć na realizację zamówienia. 

Jednocześnie nie istniały jakiekolwiek przesłanki, które pozwalałaby przyjąć, że inni oferenci 

pozbawieni  zostali  możliwości  uczestniczenia  w  przetargu.  W  konsekwencji  w  sprawie  nie 

sposób doszukać się celu rzekomej zmowy, jakim byłoby zakłócenie warunków konkurencji. 

Odwołujący  podkreślił,  że  jego  oferta  była  ofertą  racjonalną,  wyważoną,  pozwalającą  na 

realizację  zamówienia  a  jednocześnie  pozwalała  Zamawiającemu  wdrożyć  oszczędności  w 

porównaniu do jego planów. 

IV. Zarzut naruszenia art. 24 ust. 1 pkt 20 w zw. z art. 24 ust. 8 i 9 Pzp, względnie art. 26 

ust. 3 Pzp 

Przepis art. 24 ust. 8 P.z.p. stanowi, że wykonawca, który podlega wykluczeniu na podstawie 

m.in.  art.  24  ust.  1  pkt  20  P.z.p.,  może  przedstawić  dowody  na  to,  że  podjęte  przez  niego 

ś

rodki  są  wystarczające  do  wykazania  jego  rzetelności.  Natomiast  art.  24  ust.  9  P.z.p. 

stanowi, że wykonawca nie podlega wykluczeniu, jeżeli zamawiający, uwzględniając wagę i 

szczególne  okoliczności  czynu  wykonawcy,  uzna  za  wystarczające  dowody  przedstawione 

na podstawie ust. 8. 

Procedura  samooczyszczenia  (z  ang.  self-cleaning)  polega  na  tym,  że  przed  podjęciem 

decyzji  o  wykluczeniu  wykonawcy,  m.in.  na  podstawie  art.  24  ust.  1  pkt  20  P.z.p. 

zamawiający  obowiązany  jest  umożliwić  wykonawcy  przedstawienie  dowodów  na  podjęcie 

takich środków, które gwarantują jego rzetelność (m.in. że ewentualne porozumienie nie ma 

na  celu  zakłócenia  konkurencji).  Pozytywna  weryfikacja  tych  dowodów  obliguje  zaś 

zamawiającego  do  zaniechania  wykluczenia  wykonawcy  z  postępowania.  Z  regulacji  tych 

wynika  zatem  de  facto  dodatkowa  przesłanka  wykluczenia  wykonawcy,  jaką  jest 

umożliwienie wykonawcy przedstawienia dowodów na samooczyszczenie. 

Odwołujący  wskazał,  że  Zamawiający  —  pomimo  braku  dowodów  i  poszlak  przeciwko 

Odwołującemu  -  nie  wezwał  Odwołującego  do  złożenia  wyjaśnień  lub  dokumentów 

dotyczących  istnienia  porozumienia,  czy  też  tego  że  porozumienie  to  (którego  istnieniu 

Odwołujący  przeczy)  nie  zakłóci  konkurencji.  Zamawiający  nie  wezwał  również 

Odwołującego do poprawienia lub względnie uzupełnienia oświadczenia JEDZ. Również na 

ż

adnym  etapie  postępowania  przed  wykluczeniem  Odwołującego  Zamawiający  nie 

zakomunikował  mu  takiego  stanowiska,  w  tym.  nie  podjął  jakichkolwiek  czynności  które 

mogłyby  sugerować,  że  Odwołujący  zostanie  pozbawiony  możliwości  ubiegania  się  o 

udzielenie  zamówienia.  Natomiast  obowiązek  taki  spoczywał  na  Zamawiającym,  który  nie 

mógł  dokonać  niejako  automatycznego  wykluczenia  wykonawcy.  Stanowisko  takie 

potwierdza wykładnia literalna przywołanego powyżej art. art. 24 ust. 1 pkt 20 w zw. z art. 24 

ust.  8  i  9  Pzp  (względnie  art.  26  ust.  3  P.z.p.),  a  także  stanowisko  zaprezentowane  w 

uzasadnieniu wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 9 lutego 2017 r., KIO 163/17. 

V.  Zarzut naruszenia art. 93 ust. 1 pkt 1 P.z.p. 

Zgodnie  z  art.  93  ust.  1  pkt  1  P.z.p.  Zamawiający  unieważnia  przetarg  o  udzielenie 

zamówienia,  jeżeli  nie  złożono  żadnej  oferty  niepodlegającej  odrzuceniu  albo  nie  wpłynął 

ż

aden wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu od wykonawcy niepodlegającego 

wykluczeniu.  

Zdaniem Odwołującego, wobec faktu, że czynność wykluczenia Odwołującego i wykluczenia 

jego  oferty  była  niezgodna  z  przepisami  P.z.p.,  Zamawiający  mógł  wyeliminować  wadliwe 

czynności i wybrać ofertę Odwołującego, bez konieczności unieważniania postępowania.  

Zamawiający  złożył  wniosek  o  ponowne  otwarcie  rozprawy  (na  podstawie  art.  191  ust.  3 

ustawy  Prawo  zamówień  Publicznych)  w  związku  z  ujawnieniem  po  jej  zamknięciu 

okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia odwołania. W trakcie ponownie otwartej rozprawy 

Zamawiający wyjaśnił, że przeprowadził analizę postępowania archiwalnego z 2013 roku, w 

którym  oferty  złożyły  także  podmioty  biorące  udział  w  niniejszym  postępowaniu,  tj.  AG 

SYSTEM  sp.  z  o.o.  (obecny  Odwołujący),  H.  M.  Specjalistyczne  Przedsiębiorstwo  Robót 

Inżynieryjnych,  natomiast  podmiot  WUPRINŻ  był  podwykonawcą.  Wyjaśnił  także,  że  w 

tamtym  postepowaniu  firma  AG  System  sp.  z  o.o.  przedstawiła  w  swojej  ofercie  jako 

kierownika  budowy  pana  J.L.,  który  był  długoletnim  współpracownikiem  firmy  H.  M. 

Specjalistyczne  Przedsiębiorstwo  Robót  Inżynieryjnych.  Jako  dowód  przedłożył  wydruk 

zrealizowanych  prac  przez  firmę  ELJOT  J.L.,  w  którym  przedstawiono  wykaz  prac 

zrealizowanych  przez  tę  firmę  również  na  rzecz  H.  M.  Specjalistyczne  Przedsiębiorstwo 

Robót  Inżynieryjnych.  Zamawiający  wskazał,  że  nie  jest  prawdą  okoliczność,  na  którą 

powoływał  się  Odwołujący  w  trakcie  rozprawy  z  22  czerwca  2017  r,  że  nie  miał  żadnych 

kontaktów z pozostałymi oferentami. Ponadto Zamawiający zwrócił uwagę, że oferta złożona 

w roku 2013 i 2017 jest cenowo taka sama, nie różni się nawet 1 groszem, natomiast inny 

jest zakres zadań w tym i w archiwalnym postępowaniu.  

Izba ustaliła, że brak jest podstaw do odrzucenia odwołania. 

Uwzględniając  dokumentację  z  przedmiotowego  postępowania  o  udzielenie 

zamówienia  publicznego,  jak  również  biorąc  pod  uwagę  oświadczenia,  stanowiska  i 

dowody Stron złożone w trakcie rozprawy, Izba ustaliła i zważyła, co następuje.  

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.  

Izba  stwierdziła,  że  Odwołujący  legitymuje  się  uprawnieniem  do  wniesienia  odwołania, 

zgodnie z art. 179 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych. 

Izba ustaliła także, że Zamawiający swoje twierdzenie o istnieniu „zmowy przetargowej” oparł 

na następujących przesłankach: 

-  złożenie  wyjaśnień  dotyczących  zaoferowanej ceny  przez  wykonawców  w  odstępie  jednej 

godziny.  W  toku  badania  ofert  Zamawiający  powziął  podejrzenie  co  do  możliwości 

zaoferowania przez wykonawców - Konsorcjum WUPRINŻ oraz H. M. rażąco niskiej ceny. W 

związku z tym zwrócił się do tych wykonawców o udzielenie wyjaśnień w trybie art. 90 ust. 1 

ustawy  Prawo  zamówień  publicznych.  Każdemu  z  wykonawców  Zamawiający  udzielił 

terminu  na  złożenie  wyjaśnień  do  godziny  12:00,  dnia  18  maja  2017  roku.  Wykonawcy 

udzielili  odpowiedzi  na  wezwanie  pismami  z  dnia  17  maja  2017  roku,  które  wpłynęły  do 

Zamawiającego w tym samym dniu (18 maja), w odstępie około godziny. Pismo Konsorcjum 

zostało  złożone  faxem  (data  wpływu  18  maja,  g.  8:28)  oraz  w  siedzibie  Zamawiającego  w 

formie  pisemnej  (data  wpływu  19  maja  2017  r.).  Podobnie  Wykonawca  H.  M.  złożył  pismo 

zarówno  faxem  (data  wpływu  18  maja,  g.  9:34),  jak  i  w  formie  pisemnej  w  siedzibie 

Zamawiającego (data wpływu 18 maja 2017 r.) Pisma ww. wykonawców różniły się od siebie 

pod względem treści i formy. 

W  ocenie  Izby  fakt  krótkiego  odstępu  (około  godzinnego)  pomiędzy  złożeniem  wyjaśnień 

dotyczących  rażąco  niskiej  ceny,  nie  jest  bezpośrednim  dowodem  na  okoliczność  istnienia 

porozumienia  pomiędzy  wykonawcami,  mającego  na  celu  zakłócenie  konkurencji  w 

postępowaniu.  Termin  na  złożenie  wyjaśnień  upływał  w  tym  samym  dniu  i  o  tej  samej 

godzinie  (18.05.17  r.  do  godz.  12.00)  dla  obu  wykonawców. W  tej  sytuacji  fakt,  iż  obydwaj 

wykonawcy złożyli pisma w godzinach porannych tego samego dnia jest nie tylko działaniem 

zgodnym z prawem, ale i  zwykłą praktyką. Jako takie, nie może stanowić dowodu istnienia 

„zmowy”. 

-  Zamawiający  w  uzasadnieniu  dla  zastosowania  art.  24  ust.  1  pkt  20  ustawy  Prawo 

zamówień  publicznych  zwrócił  także  uwagę  na  lakoniczne  wyjaśnienia  złożone  przez  firmę 

H.  M.  Specjalistyczne  Przedsiębiorstwo  Robót  Inżynieryjnych  (i  oświadczenie,  że 

zaoferowana  w  niniejszym  postępowaniu  cena  była  wynikiem  nieprawidłowej  interpretacji 

dokumentacji  przetargowej)  oraz  okoliczność,  że  w  innych  wypadkach  firma  ta  składała 

wyjaśnienia  obszerne,  tj.  „broniła  swoich  ofert”.  W  ocenie  Izby  fakt  popełnienia  błędu  przy 

sporządzeniu kalkulacji nie jest okolicznością nadzwyczajną. Nie stanowi również dowodu na 

istnienie  porozumienia  pomiędzy  wykonawcami.  Izba  oddziela  stanowisko,  że  Wykonawca 

ten  kilkakrotnie  brał  udział  w  postępowaniach  przetargowych  organizowanych  przez  tego 

samego  Zamawiającego  i  Zamawiającemu  znany  jest  sposób  przygotowania  dokumentacji 

przez  tego  Wykonawcę,  nie  jest  żadnym  dowodem  braku  wiarygodności  złożonych  przez 

niego wyjaśnień. 

- Zamawiający wskazał, że Wykonawca WUPRINŻ zwrócił się do Zamawiającego z prośbą o 

wyjaśnienie  treści  SIWZ,  w  tym  złożył  zapytanie:  „Czy  do  kosztu  robót  odwodnieniowych 

magistrali  wodociągowej  należy  doliczyć  koszt  zrzutu  wody,  po  przeprowadzonych  próbach 

szczelności, płukania i dezynfekcji”. Zamawiający stwierdził, że sprzeczne z zasadami logiki i 

doświadczenia  byłoby  uznanie,  że  wykonawca  zadaje  pytanie  o  określone  koszty  robót  i 

wskazuje  na  ich  elementy,  a  następnie  w  toku  obliczania  ceny  oferty,  w  niezrozumiały 

sposób o tych elementach „zapomina” (nie uwzględnia ich w obliczeniach).  

Jak  wynika  z  powyższego,  pytanie  Wykonawcy  Konsorcjum  WUPRINŻ  dotyczyło  kosztu 

zrzutu  wody.  Natomiast  z  treści  złożonych  wyjaśnień  wynika,  że  Wykonawca  ten  przy 

obliczeniu  ceny  pominął  koszty  płukania,  dezynfekcji,  próby  szczelności  by-passa  oraz 

magistrali  wodociągowej,  koszty  zajęcia  pasa  drogowego  na  potrzeby  ułożenia  by-passu. 

Tym  samym,  nie  jest  zgodne  ze  stanem  faktycznym  twierdzenie  Zamawiającego,  że 

Wykonawca  ten  pominął  koszty  robót,  o  które  Wykonawca  wcześniej  pytał.  Pytanie 

Wykonawcy  dotyczyło  bowiem  innych  elementów  niż  te,  które  nie  zostały  uwzględnione  w 

kosztorysie.  Zatem  powyższa  okoliczność  w  żaden  sposób  nie  wskazuje  na  jakiekolwiek 

celowe  działanie Wykonawcy,  które  miałoby  na  celu  świadomie  błędne  sporządzenie  przez 

niego oferty. 

Ponadto fakt, że Wykonawca ten  w innym przetargu organizowanym przez Zamawiającego 

popełnił  podobny  błąd  i  nie  ujął  w  kalkulacji  cenowej  kosztów  zajęcia  pasa  drogowego,  w 

ocenie Izby nie jest dowodem braku wiarygodności złożonych przez niego wyjaśnień.  

W ocenie Izby, okoliczności podnoszone przez Zamawiającego w dniu 29 czerwca 2017 roku 

(a  zatem  po  jej  ponownym  otwarciu)  również  nie  potwierdzają  zasadności  zarzutu 

naruszenia art. 24 ust. 1 pkt 20 ustawy Prawo zamówień publicznych. 

- Zamawiający wskazał, że nie jest prawdą okoliczność, na którą powoływał się Odwołujący 

w  trakcie  rozprawy  z  22  czerwca  2017  r.,  że  Odwołujący  nie  miał  żadnych  kontaktów  z 

pozostałymi  oferentami.  W  trakcie  rozprawy  w  dniu  22  czerwca  2017  roku  Odwołujący 

stwierdził,  że  „(…)  nigdy  nie  miały  miejsca  jakiekolwiek  powiązania  odwołującego  z 

pozostałymi  wykonawcami,  nie  miały  miejsca  kontakty  osobiste,  rodzinne  czy  inne 

kontraktowe  porozumienia.  Brak jest także  jednej  wspólnej grupy kapitałowej. W 2013  roku 

również startował w podobnym postępowaniu u zamawiającego i w tym zakresie nie pojawiły 

się  żadne  wątpliwości.(…)”.  W  ocenie  Izby,  powyższe  twierdzenie  Zamawiającego  nie 

zostało  w  żaden  sposób  przez  Zamawiającego  udowodnione.  Zamawiający  nie  wykazał 

istnienia jakichkolwiek powiązań między wykonawcami. 

Zamawiający  wskazywał  także,  że  w  postępowaniu  o  udzielenie  zamówienia  prowadzonym 

w  roku  2013,  firma  AG  System  sp.  z  o.o.  (Odwołujący)  przedstawiła  w  swojej  ofercie  jako 

kierownika  budowy  pana  J.L.,  który  był  długoletnim  współpracownikiem  firmy  H.  M. 

Specjalistyczne Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjnych.  

Odwołujący  w  trakcie  rozprawy  wyjaśnił,  że  w  2013  roku  pan  J.L.  prowadził  własną 

działalność  gospodarczą.  W  ramach  tej  działalności,  w  2013  roku  Pan  J.L.  zobowiązał  się 

współpracować z AG System sp. z o.o. w przypadku realizacji zadania w ramach przetargu. 

Firma  AG  System  sp.  z  o.o.  nie  uzyskała  zamówienia,  zatem  do  współpracy  nie  doszło. 

Wyjaśnił  także,  że  był  to  jedyny  kontakt  Odwołującego  z  Panem  J.L.  Według  wiedzy 

Odwołującego, Pan J.L. nie był pracownikiem firmy H. M. Specjalistyczne Przedsiębiorstwo 

Robót Inżynieryjnych.  

Izba  zauważa,  że  Zamawiający  nie  przedstawił  żadnych  dowodów  na  okoliczność,  że  pan 

J.L.,  poza  samym  zobowiązaniem  do  współpracy,  faktycznie  współpracował  z  firmą  AG 

System  sp.  z  o.o.  Tym  samym  brak  jest  podstaw  dla  uznania,  że  doszło  do  jakiejkolwiek 

współpracy  pomiędzy  wykonawcami  składającymi  ofertę  w  niniejszym  postępowaniu,  a  tym 

bardziej brak jest podstaw dla stwierdzenia istnienia jakiegokolwiek porozumienia, o którym 

mowa w art. 24 ust. 1 pkt 20 ustawy Prawo zamówień publicznych.  

Ciężar  dowiedzenia  okoliczności  stanowiących  podstawę  dla  zastosowania  wykluczenia 

wykonawcy z postępowania na wskazanej podstawie spoczywał na Zamawiającym. Również 

w zakresie tej okoliczności Zamawiający nie podołał temu obowiązkowi.  

Zamawiający  wskazywał  także  na  fakt,  że  zarówno  w  niniejszym  postępowaniu 

przetargowym,  jak  i  w  postępowaniu  prowadzonym  w  2013  roku,  Odwołujący  złożył  ofertę, 

która zawiera taką samą cenę za realizację całości zamówienia. W ocenie Izby, okoliczność 

ta  nie  stanowi  żadnego  uzasadnienia  dla  zastosowania  art.  24  ust.  1  pkt  20  ustawy  Prawo 

zamówień publicznych Należy zauważyć, że Zamawiający nie sformułował jako podstawy do 

odrzucenia  oferty  Odwołującego  braku  objęcia  ceną  wszystkich  prac  składających  się  na 

przedmiot zamówienia. Taka zbieżność nie może przemawiać za tym, co stanowi podstawę 

zarzutu Zamawiającego.  

W  ocenie  Izby,  żadna  z  ww.  okoliczności  nie  wskazuje  na  uczestnictwo  Odwołującego  w 

zmowie  przetargowej.  Zarzut,  jaki  podniósł  Zamawiający,  musi  zostać  wykazany 

jednoznacznie.  

Zamawiający  nie  udowodnił  istnienia  porozumienia  pomiędzy  wykonawcami,  mającego  na 

celu zakłócenie konkurencji w postępowaniu o udzielenie zamówienia. 

Tymczasem  zgodnie  z  art.  24  ust.  1  pkt  20  ustawy  Prawo  zamówień  publicznych,  z 

postępowania  o  udzielenie  zamówienia  wyklucza  się  wykonawcę,  który  z  innymi 

wykonawcami  zawarł  porozumienie  mające  na  celu  zakłócenie  konkurencji  między 

wykonawcami  w  postępowaniu  o  udzielenie  zamówienia,  co  zamawiający  jest  w  stanie 

wykazać za pomocą stosownych środków dowodowych.   

Zamawiający  nie  wykazał  przede  wszystkim  istnienia  jakichkolwiek  powiązań  pomiędzy 

Odwołującym  a  pozostałymi  podmiotami,  które  wskazywałyby  lub  też  pozwalały 

jednoznacznie przyjąć, że Odwołujący zawarł porozumienie, o którym mowa w art. 24 ust. 1 

pkt 20 ustawy Prawo zamówień publicznych. Nie można także uznać, aby istniały poszlaki, z 

których bezsprzecznie wynika istnienie takiego porozumienia.  

Tym  samym  nie  zachodziły  podstawy  dla  wykluczenia  Odwołującego  z  postępowania  w 

oparciu o art. 24 ust. 1 pkt 20 ustawy Prawo zamówień publicznych.  

W konsekwencji  Izba  uznała  za  uzasadniony  zarzut  naruszenia  art.  89  ust.  1  pkt  3  ustawy 

Prawo zamówień publicznych. Zgodnie z tym artykułem, Zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli 

jej  złożenie  stanowi  czyn  nieuczciwej  konkurencji  w  rozumieniu  przepisów  o  zwalczaniu 

nieuczciwej  konkurencji.  Izba  w  niniejszym  składzie  podziela  stanowisko,  zgodnie  z  którym 

zastosowanie  art.  89  ust. 1  pkt  3  ustawy  Prawo  zamówień  publicznych  jest  możliwe  tylko 

wtedy,  gdy  zostanie  udowodnione,  że  złożenie  przez  wykonawcę  oferty  stanowi  czyn 

nieuczciwej  konkurencji  w  rozumieniu  przepisów  ustawy  o  zwalczaniu  nieuczciwej 

konkurencji.  W  niniejszym  postępowaniu  Zamawiający  nie  wykazał  za  pomocą  dowodów, 

chociażby  pośrednich,  istnienia  zmowy  cenowej.  Zatem  nie  można  uznać,  aby  istniała 

zmowa  przetargowa  pomiędzy  wykonawcami.  Nie  wykazano,  aby  istniało  pomiędzy 

wykonawcami porozumienie, którego celem lub skutkiem było wyeliminowanie, ograniczenie 

lub naruszenie konkurencji na rynku. 

Izba  uznała  za  nieuzasadniony  zarzut  naruszenia  przez  Zamawiającego  art.  24  ust.  8  i  9 

oraz art. 26 ust. 3 ustawy Prawo zamówień publicznych.  

Art.  24  ust.  8  ustawy  Prawo  zamówień  publicznych  stanowi,  że  wykonawca,  który  podlega 

wykluczeniu  na  podstawie  m.in.  art.  24  ust.  1  pkt  20  ustawy  Prawo  zamówień  publicznych, 

może  przedstawić  dowody  na  to,  że  podjęte  przez  niego  środki  są  wystarczające  do 

wykazania  jego  rzetelności.  Natomiast  art.  24  ust.  9  ustawy  Prawo  zamówień  publicznych 

stanowi, że wykonawca nie podlega wykluczeniu, jeżeli zamawiający, uwzględniając wagę i 

szczególne  okoliczności  czynu  wykonawcy,  uzna  za  wystarczające  dowody  przedstawione 

na podstawie art. 24 ust. 8 ustawy. 

Odwołujący  argumentował,  że  Zamawiający  -  pomimo  braku  dowodów  i  poszlak  przeciwko 

Odwołującemu  -  nie  wezwał  Odwołującego  do  złożenia  wyjaśnień  lub  dokumentów 

dotyczących  istnienia  porozumienia,  czy  też  tego,  że  porozumienie  to  (którego  istnieniu 

Odwołujący  przeczy)  nie  zakłóci  konkurencji.  Zamawiający  nie  wezwał  również 

Odwołującego do poprawienia lub względnie uzupełnienia oświadczenia JEDZ. Również na 

ż

adnym  etapie  postępowania  przed  wykluczeniem  Odwołującego,  Zamawiający  nie 

zakomunikował  mu  takiego  stanowiska,  w  tym  nie  podjął  jakichkolwiek  czynności,  które 

mogłyby  sugerować,  że  Odwołujący  zostanie  pozbawiony  możliwości  ubiegania  się  o 

udzielenie zamówienia.  

W ocenie Izby, skoro brak było podstaw do wykluczenia Odwołującego na podstawie art. 24 

ust. 1 pkt 20 ustawy Prawo zamówień publicznych (co związane jest z niewykazaniem przez 

Zamawiającego  istnienia  zmowy  przetargowej  jako  przesłanki  wykluczenia),  to  brak  było 

podstaw  do  zastosowania  przez  Zamawiającego  procedury  określonej  w  art.  24  ust.  8  i  9 

ustawy  Prawo  zamówień  publicznych.  Izba  zwraca  uwagę,  że  procedura  ta  może  zostać 

zastosowana wyłącznie w przypadku zaistnienia przesłanek do wykluczenia wykonawcy, co 

w niniejszej sprawie w odniesieniu do Odwołującego nie miało miejsca. Uwagi te są aktualne 

także do zarzutu naruszenia ar. 26 ust. 3 ustawy Prawo zamówień publicznych. 

W konsekwencji Izba uznała za uzasadniony zarzut naruszenia przez Zamawiającego art. 93 

ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo zamówień publicznych.  

Zgodnie z art. 93 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo zamówień publicznych Zamawiający unieważnia 

postępowanie  o  udzielenie  zamówienia,  jeżeli  nie  złożono  żadnej  oferty  niepodlegającej 

odrzuceniu albo nie  wpłynął  żaden  wniosek o dopuszczenie do udziału  w postępowaniu od 

wykonawcy  niepodlegającego  wykluczeniu.  Skoro  oferta  Odwołującego  nie  podlegała 

odrzuceniu,  należało  uznać,  że  nie  zachodzą  przesłanki  do  unieważnienia  postępowania  o 

udzielenie zamówienia.  

Izba  dokonała  rozstrzygnięcia  w  oparciu  o  przedstawiony  przez  strony  materiał  dowodowy. 

Rozstrzygnięcie  Izby  nie  zamyka  Zamawiającemu  możliwości  skorzystania  z  innych 

instrumentów prawnych (przewidzianych w innych ustawach). 

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji. 

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 ustawy 

Prawo  zamówień  publicznych,  stosownie  do  wyniku  postępowania.  Na  podstawie  §  5  

rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości oraz 

sposobu  pobierania  wpisu  od  odwołania  oraz  rodzajów  kosztów  w  postępowaniu 

odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. z 2010 r., Nr 41, poz. 238 ze zm.) do kosztów 

postępowania  odwoławczego  Izba  zaliczyła  w  całości  uiszczony  wpis,  zgodnie  z  §  3  pkt  1 

rozporządzenia.  

Przewodniczący: 

……………………………… 

Członkowie: 

……………………………… 

………………………………