KIO 2464/17 WYROK dnia 4 grudnia 2017 r.

WYROK 

z dnia 4 grudnia 2017 r. 

Krajowa Izba Odwoławcza – w składzie:  

Przewodniczący: Piotr Kozłowski 

Protokolant: Marcin Jakóbczyk 

po  rozpoznaniu  na  rozprawie  4  grudnia  2017  r.  w  Warsz

awie  odwołania  wniesionego 

22 listopada 2017 r. do Prezesa Krajow

ej Izby Odwoławczej  

przez 

wykonawcę: Fast Group sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie  

w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego pn. Relokacja urządzeń i elementów 

instalacji  do  Głównego  Punktu  Dystrybucyjnego  Centralnego  Ośrodka  Informatyki 

(nr post

ępowania ZAK.3201.34.2017) 

p

rowadzonym  przez  zamawiającego:  Centralny  Ośrodek  Informatyki  z  siedzibą 

w Warszawie 

przy  udziale  wykonawcy: 

CPD  System  sp.  z  o.o.  z  siedzibą  Zielonce  –  zgłaszającego 

przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego 

orzeka: 

1.  Oddala o

dwołanie. 

Kosztami  postępowania  obciąża  Fast  Group  sp.  z  o.o.  z  siedzibą  w Warszawie 

i zalicza  w 

poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 7500 zł 00 gr (słownie: 

siedem 

tysięcy  pięćset  złotych  zero  groszy)  uiszczoną  przez  powyższego 

odwołującego.  

Stosownie  do  art.  198a  i  198b  ustawy  z  dnia  29  stycznia  2004  r. 

–  Prawo  zamówień 

publicznych  (t.j.  Dz.  U.  z  2017  r.  poz.  1579)  na  niniejszy  wyrok 

–  w  terminie  7  dni  od dnia 

jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej 

do 

Sądu Okręgowego w Warszawie. 

Przewodniczący: 

……………………………… 

U z a s a d n i e n i e 

Zamawiający  Centralny  Ośrodek  Informatyki  z  siedzibą  w Warszawie  prowadzi 

na podstawie  ustawy  z  dnia  29  stycznia  2004 r. 

–  Prawo zamówień  publicznych (t.j.  Dz.  U. 

z 2017  r.  poz.  1579.)  {dalej 

również:  „ustawa  pzp”,  „pzp”}  w  trybie  przetargu 

nieograniczonego 

postępowanie  o  udzielenie  zamówienia  publicznego  na  usługi  pn. 

Relokacja  urządzeń  i elementów  instalacji  do  Głównego  Punktu  Dystrybucyjnego 

C

entralnego Ośrodka Informatyki (nr postępowania ZAK.3201.34.2017). 

Ogłoszenie  o  tym  zamówieniu  25  października  2017  r.  zostało  zamieszczone 

w Biuletynie Za

mówień Publicznych pod nr 606810-N-2017. 

Wartość tego zamówienia  nie  przekracza kwot  określonych  w  przepisach  wydanych 

na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy pzp. 

17  listopada  2017 

r.  Zamawiający  przesłał  drogą  elektroniczną  Odwołującemu  Fast 

Group  sp.  z  o.o.  z  siedzibą  w  Warszawie  {dalej  również:  „Fast  Group”  lub  „Spółka”} 

zawiadomienie o odrzuceniu jego o

ferty złożonej na część II zamówienia (relokacja urządzeń 

i elementów instalacji klimatyzacji, szaf rack oraz wykrycie zalania wodą).  

22 listopada 2017 r. 

Odwołujący wniósł w formie pisemnej do Prezesa Krajowej Izby 

Odwoławczej  odwołanie  (zachowując  wymóg  przekazania  jego  kopii  Zamawiającemu) 

od 

powyższej czynności.  

Odwołujący  zarzucił  Zamawiającemu  następujące  naruszenia przepisów  ustawy  pzp 

{lista zarzutów}: 

1.  A

rt.  78  §1  Kodeksu  Cywilnego  {dalej  również:  „kc”}  w  zw.  z  art.  14  ust.  1    pzp, 

polegające  na  wadliwym  przyjęciu,  że  oferta  złożona  przez  Odwołującego  nie  została 

sporządzona  w  zachowaniem  formy  pisemnej,  albowiem  podpis  osoby  reprezentującej 

odwołującego złożony na formularzu oferty nie jest podpisem. 

2.  Art. 89 ust 1 pkt 1 pzp w zw. z art. 18 ust. 4 ustawy z dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie 

ustawy 

–  Prawo  zamówień  publicznych  oraz  niektórych  innych  ustaw,  polegające  na 

od

rzuceniu oferty złożonej przez Odwołującego jako niezgodnej z ustawą, pomimo tego, 

że cechy takiej ofercie złożonej przez Fast Group sp. z o.o. przypisać nie można. 

W związku z powyższym Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania i nakazanie 

Zamawiającemu: 

1.  U

nieważnienia wyboru oferty najkorzystniejszej.  

Unieważnienia odrzucenia oferty Odwołującego. 

3.  Wyboru jako najkorzystniejszej ofe

rty Odwołującego.  

Odwołujący  sprecyzował  powyższą  listę  zarzutów  przez  podanie  zbiorczo 

następujących okoliczności faktycznych i prawnych uzasadniających wniesienie odwołania. 

Odwołujący zrelacjonował, że jako uzasadnienie odrzucenia Zamawiający wskazał – 

skrótowo  rzecz  ujmując  –  że  oferta  nie  została  ona  złożona  z  zachowaniem  wymaganej 

przepisem ustawy pzp formy pisemnej. 

Według oceny Zamawiającego dokument formularza 

oferty nie został opatrzony podpisem osoby uprawnionej do reprezentacji odwołującej spółki, 

gdyż  widniejący  na  dokumencie  odręczny  znak  graficzny  nie  może  zostać  zakwalifikowany 

jako podpis, lecz stanowi jedynie parafę. 

Odwołujący podniósł, że de lege lata w polskim systemie prawnym brak jest definicji 

podpisu,  żaden  również  przepis  prawa  nie  określa  cech  (elementów),  jakie  powinien 

zawierać słowny znak graficzny, by mógł być zakwalifikowany jako podpis w sensie prawnym 

(por.  Z.  Radwański,  w:  System  prawa  prywatnego,  t.  2,  2008,  s.  130).  Powszechnie 

przyjmuje  się  jednak,  zarówno  w  doktrynie,  jaki  i  w  orzecznictwie,  że  podpis  musi  mieć 

charakter  powtarzalny,  charakterystyczny  dla  danej  osoby  oraz  zindywidualizowany 

w 

stopniu pozwalającym na zidentyfikowanie osoby, która go złożyła. 

Ostatniej  z  powołanych  wyżej  cech  nie  można  przy  tym  utożsamiać  z  wymogiem 

„czytelności”  podpisu,  tj.  wymogu,  aby  możliwe  było  odczytane  z  samej  treści  podpisu, 

imienia  i  nazwiska  oso

by  która  go  sygnowała.  W  doktrynie  i  orzecznictwie  sformułowane 

zostały  określone  wymogi  co  do  koniecznej  treści  podpisu  (por.  uchwała  składu  Siedmiu 

Sędziów  Sądu  Najwyższego  z  30  grudnia  1993  r.  sygn.  akt  III  CZP  146/93  oraz 

posta

nowienie Sądu Najwyższego z 17 czerwca 2009 r. sygn. akt IV CSK 78/09). Zgodnie z 

nimi  treść  ta  powinna  obejmować  co  najmniej  nazwisko,  chociażby  w  postaci  skróconej 

(z 

opuszczeniem  niektórych  liter)  i  niekoniecznie  czytelnej.  Jeszcze  bardziej  liberalne 

stanowisko w przedmiotowej kwestii wyraził J. Grykiel (w: M. Gutowski, Komentarz KC, t. 1, 

2016, s. 550), wskazując, że na treść podpisu w ogóle nie musi składać się nazwisko, gdyż 

wystarczający jest np. pseudonim. 

Odwołujący dodał, że w odniesieniu do powołanej wyżej uchwały Sądu Najwyższego 

(do  której  to  zresztą  odwołuje  się  sam  Zamawiający)  nie  można  stracić  z  pola  widzenia 

istotnej  okoliczności,  iż  zapadła  ona  na  gruncie  prawa  wekslowego  i  z  tego  względu 

wyrażonego  w  jej  treści  stanowiska  nie  należy  generalizować  i  odnosić  do  wszystkich 

podpisów (tak P. Sobolewski w: M. Osajda: Komentarz KC 2017; art 78). Funkcja obiegowa 

weksla wymaga możliwości identyfikacji wystawcy, dlatego Sąd Najwyższy trafnie uznał, że 

jego podpis powinien zawierać nazwisko. W przypadku innych dokumentów sporządzonych 

w  formie  pisemnej  wymóg,  aby  podpis  zawierał  nazwisko  albo  jego  skrót,  jest  zbyt 

rygorystyczny.  W  uchwale  z  28  kwietnia  1973  r.  sygn.  akt  III  CZP  78/12 

Sąd  Najwyższy 

tr

afnie  zwrócił  bowiem  uwagę,  że  brak  podstaw  do  przyjęcia,  że  Kodeks  cywilny,  używając 

określenia  „podpis”  lub  „podpisze”,  ma  na  myśli  jakąś  ustawowo  określoną,  jednoznaczną 

formę podpisu, obejmującą co najmniej nazwisko (por: ibidem). 

Przenosząc  powyższe  rozważania  na  grunt    tej  sprawy,  Odwołujący  zwrócił  uwagę, 

że znak graficzny złożony na dokumencie oferty przez A. R., prezesa zarządu spółki, czyni 

zadość  nie  tylko  wymogom  formułowanym  w  przedmiotowym  zakresie  przez  bardziej 

liberalnych przedstawicieli doktryny (powołany wyżej pogląd dr Jarosława Grykla), ale także 

daleko  bardziej  rygorystyczne  wymogi  formułowane  przez  Sąd  Najwyższy  na  gruncie 

regulacji  prawa wekslowego.  Podpis  ów  niewątpliwie ma charakter  powtarzalny  (co choćby 

potwierdza  fakt,  iż  skreślony  został  kilkukrotnie  na  dokumencie  oferty),  jest  używany  w 

sposób  stały  przez  osobę  która  się  nim  posługuje  (czego  dowodem  są  załączone  do 

niniejszego odwołania dokumenty opatrzone podpisem A. R., przy czym Odwołujący wniósł o 

dopuszczenie dowodu z  tych  dokumentów  na  okoliczność  ustalenia czy  złożony  pod ofertą 

odwołującego  znak  graficzny  stanowi  podpis  używany  stale  przez  A.  R.),  niewątpliwie  nie 

składa się on wyłącznie z pierwszych liter imienia i nazwiska, pozwala wreszcie w sposób nie 

budzący  wątpliwości  na  ustalenie  osoby  która  się  nim  posługuje.  W  odniesieniu  do  tej 

ostatniej  cechy  Odwołujący  podkreślił,  że  sam  Zamawiający  na  etapie  badania  oferty 

odwołującego  nie  miał  najmniejszych  nawet  wątpliwości  co  do  osoby,  która  ów  znak 

graficzny skreśliła. 

23  listopada  2017  r. 

do  Prezesa  Krajowej  Izby  Odwoławczej  wpłynęło  w  formie 

pisemnej 

zgłoszenie  przez  CPD  System  sp.  z  o.o.  z  siedzibą  Zielonce  przystąpienia 

do 

postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego . 

Wobec  dokonania  zgłoszenia  w  odpowiedniej  formie,  z  zachowaniem  3-dniowego 

terminu oraz wymogu przekazania jego 

kopii Stronom postępowania (zgodnie z art. 185 ust. 

2  pzp) 

–  Izba  nie  miała  podstaw  do  stwierdzenia  nieskuteczności  przystąpienia,  co do 

którego nie zgłoszono również opozycji.  

Ponieważ  odwołanie  nie  zawierało  braków  formalnych,  a  wpis  od  niego  został 

uiszczony 

– podlegało rozpoznaniu przez Izbę. 

W  toku  czynności  formalnoprawnych  i  sprawdzających  Izba  nie  stwierdziła, 

aby 

odwołanie podlegało odrzuceniu na podstawie przesłanek określonych w art. 189 ust. 2 

pzp. Nie zgłaszano w tym zakresie odmiennych wniosków. 

Na posiedzeniu Zamawiający złożył odpowiedź na odwołanie, a Przystępujący pismo 

procesowe, zg

odnie wnosząc o oddalenie odwołania. 

Z  uwagi  na  brak  podstaw  do  odrzucenia  odwołania  lub  umorzenia  postępowania 

odwoławczego  sprawa  została  skierowana  do  rozpoznania  na  rozprawie,  podczas  której 

Odwołujący, Zamawiający i Przystępujący podtrzymali dotychczasowe stanowiska. 

Po 

przeprowadzeniu 

rozp

rawy  z  udziałem  Odwołującego,  Zamawiającego 

i 

Przystępującego,  uwzględniając  zgromadzony  materiał  dowodowy,  jak  również 

biorąc  pod  uwagę  oświadczenia  i  stanowiska  zawarte  w  odwołaniu,  odpowiedzi  na 

odwołanie, zgłoszeniu przystąpienia i dalszym piśmie procesowym, a także wyrażone 

ustnie na rozprawie i odnotowane w protokole, Izba ustaliła i zważyła, co następuje: 

Z art. 179 ust. 1 pzp wynika, że odwołującemu przysługuje legitymacja do wniesienia 

odwołania,  gdy  ma  (lub  miał)  interes  w  uzyskaniu  zamówienia  oraz  może  ponieść  szkodę 

w 

wyniku naruszenia przez zamawiającego przepisów ustawy.  

W  ocenie  Izby  Odwołujący  wykazał,  że  ma  interes  w  uzyskaniu  przedmiotowego 

zamówienia, gdyż  złożył ofertę w postępowaniu prowadzonym przez Zamawiającego, która 

mogłaby  zostać  uznana  za  najkorzystniejszą  wg  kryteriów  oceny  ofert.  Tym  samym 

O

dwołujący może ponieść szkodę w związku z zarzucanymi Zamawiającemu naruszeniami 

przepisów  ustawy  pzp,  gdyż  odrzucenie  oferty  uniemożliwia  Odwołującemu  uzyskanie 

przedmiotowego zamówienia. 

Izba ustaliła następujące okoliczności jako istotne dla rozstrzygnięcia: 

Opis  sposobu  przygotowania  oferty  z  pkt  15 

specyfikacji  istotnych  warunków 

zamówienia {dalej również: „specyfikacja” lub „s.i.w.z.”} zawiera w szczególności następujące 

postanowienia: 

–  Oferta  musi  być  podpisana  przez  osoby  upoważnione  do  reprezentowania  Wykonawcy 

(Wykonawców  wspólnie  ubiegających  się  o  udzielenie  zamówienia.  Oznacza  to,  iż  jeżeli  z 

dokumentu(ów)  określającego(ych)  status  prawny  Wykonawcy(ów)  lub  pełnomocnictwa 

(pełnomocnictw) wynika, iż do reprezentowania Wykonawcy(ów) upoważnionych jest łącznie 

klika  osób  dokumenty  wchodzące  w  skład  oferty  muszą  być  podpisane  przez  wszystkie  te 

osoby. {pkt 15.1.3.} 

–  Wszystkie  zapisane  strony  oferty  powinny  być  ponumerowane.  Strony  te  powinny  być 

parafowane przez 

osobę (lub osoby jeżeli do reprezentowania wykonawcy upoważnione są 

dwie  lub  więcej  osób)  podpisującą  (podpisujące)  ofertę  zgodnie  z  treścią  dokumentu 

określającego  status  prawny  Wykonawcy  lub  treścią  załączonego  do  oferty 

pełnomocnictwa.{pkt 15.2.4.} 

–  Wszelkie  miejsca  w  ofercie,  w  których  Wykonawca  naniósł  poprawki  lub  zmiany 

wpisywanej przez siebie treści (czyli wyłącznie w miejscach, w których jest to dopuszczone 

przez  Zamawiającego)  muszą  być  parafowane  przez  osobę  (osoby)  podpisującą 

(podpisujące) ofertę. {pkt 15.2.5} 

– Dokumenty wchodzące w skład oferty mogą być przedstawione tylko w formie oryginałów 

lub  poświadczonych  przez  Wykonawcę  za  zgodność  z  oryginałem  kopii  (…)  Zgodność  z 

oryginałem wszystkich zapisanych stron kopii dokumentów wchodzących w skład oferty musi 

być  potwierdzona  przez  osobę  (lub  osoby  jeżeli  do  reprezentowania  wykonawcy 

upoważnione  są  dwie  lub  więcej  osób)  podpisującą  (podpisujące)  ofertę  zgodnie  z  treścią 

dokumen

tu  określającego  status  prawny  Wykonawcy  lub  treścią  załączonego  do  oferty 

pełnomocnictwa.{pkt 15.2.7.} 

Reasumując, Zamawiający określił precyzyjnie sposób przygotowania oferty odnośnie 

sposobu jej  podpisania, w  tym  podał, kiedy ma być  złożony  podpis,  a kiedy  wymagane  lub 

wystarczające jest złożenie parafy.   

Oferta  Fast  Group  została  złożona  na  13  ręcznie  ponumerowanych  stronach,  które 

zostały następująco odręcznie parafowane lub podpisane: 

–  str.  1-4  –  formularz  oferty  –  na  każdej  stronie  znak  graficzny  „A  Ru”  w  prawym  dolnym 

rogu,  częściowo  na  informacjach  wydrukowanych  w  stopce  na  wzorze  stanowiącym 

załącznik nr  do s.i.w.z.; 

–  str.  5  –  oświadczenie  o  spełnieniu  warunków  udziału  w  postępowaniu  (zawierające  trzy 

odrębne oświadczenia) – pod każdym oświadczeniem, w miejscu do tego przewidzianym we 

wzorze  stanowiącym  załącznik  nr  2  do  s.i.w.z.,  znak  graficzny  składający  się  z  pierwszej 

litery  i

mienia  „A”  i  nazwiska  (w  większości  czytelnego)  na  tle  pieczęci  wskazującej  funkcję 

oraz imię i nazwisko osoby podpisującej; 

–  str.  6  –  oświadczenie  dotyczące  przesłanek  wykluczenia  (zawierające  dwa  odrębne 

oświadczenia) – pod każdym oświadczeniem, w miejscu do tego przewidzianym we wzorze 

stanowiącym  załącznik  nr  3  do  s.i.w.z.,  znak  graficzny  składający  się  z  pierwszej  litery 

imienia  „A”  i  nazwiska  (w  większości  czytelnego)  na  tle  pieczęci  wskazującej  funkcję  oraz 

imię i nazwisko osoby podpisującej; 

–  str.  7  –  oświadczenie  dotyczące  podmiotu,  na  którego  zasoby  powołuje  się  wykonawca 

oraz  oświadczenie  dotyczące  podwykonawcy  niebędącego  podmiotem,  na  którego  zasoby 

powołuje się wykonawca  –  pod każdym  oświadczeniem,  w  miejscu  do tego  przewidzianym 

we  wzorze,  znak  graficzny  składający  się  z  pierwszej  litery  imienia  „A”  i  nazwiska 

(w 

większości  czytelnego)  na  tle  pieczęci  wskazującej  funkcję  oraz  imię  i  nazwisko  osoby 

podpisujące; 

– str. 8 – oświadczenie, że wszystkie informacje podane w powyższych oświadczeniach są 

aktualne  i  zgodne  z  prawdą  –  pod  oświadczeniem,  w  miejscu  do  tego  przewidzianym  we 

wzorze, znak graficzny 

składający się z pierwszej litery imienia „A” i nazwiska (w większości 

czytelnego

) na tle pieczęci wskazującej funkcję oraz imię i nazwisko osoby podpisującej; 

–  str.  9  –  zobowiązanie  innego  podmiotu  do  udostępnienia  zasobów  –  podpis  innej  osoby 

wskazanej 

z  imienia i  nazwiska oraz  funkcji  na pieczątce  złożony  w  imieniu tego podmiotu 

pod treścią, a  w prawym dolnym rogu znak graficzny „A Ru”; 

– str. 10 – zobowiązanie kolejnego podmiotu do udostępnienia zasobów – podpis innej osoby 

wskazanej  z  imienia  i  nazwi

ska oraz  funkcji  na pieczątce  złożony  w  imieniu tego podmiotu 

pod treścią, a  w prawym dolnym rogu znak graficzny „A Ru”; 

–  str.  11  –  potwierdzenie  przelewu  kwoty  wadium  –  informacja,  że  jest  to  dokument 

wygenerowany  elektronicznie  niewymagający  podpisu,  a  w  prawym  dolnym  rogu  znak 

graficzny „A Ru”; 

–  str.  12-13  – kopia informacji  z rejestru przedsiębiorców  KRS  –  pieczątka  „Za  zgodność  z 

oryginałem”  oraz  znak  graficzny  składający  się  z  pierwszej  litery  imienia  „A”  i  nazwiska  (w 

większości  czytelnego)  na  tle  pieczęci  wskazującej  funkcję  oraz  imię  i  nazwisko  osoby 

podpisującej; 

–  oferta  nie  zawiera  poprawek  lub  zmian  w  tekście,  które  według  s.i.w.z.  wymagały 

parafowania. 

Reasumując,  analiza  znaków  graficznych  skreślonych  własnoręcznie  w  ofercie  Fast 

Group  wskazuje

,  że występują  one  w  dwóch  wersjach,  albo  jako  niemal czytelny  w  całości 

podpis,  który  w  połączeniu  z  pieczątką  jednoznacznie  identyfikuje  osobę  A.  R.,  albo  jako 

parafa,  którą  zgodnie  z  powyżej  przytoczonymi  wymaganiami  Zamawiającego  została 

opatrzona każda zapisana strona oferty. Z kolei podpis, z wyjątkiem formularza oferty, został 

postawiony  pod każdym  oświadczeniem  składanym  w  imieniu  Spółki,  a  także jako  element 

potwierdzania  za  zgodność  z  oryginałem  dokumentów  składanych  w  kopii,  co  również 

odpowiada  powyżej  przytoczonym  regułom  ustalonym  przez  Zamawiającego  w  s.i.w.z. 

Prowadzi to do wniosku, że na formularzu oferty brak jest podpisu pod treścią oświadczenia 

woli, a jedynie każda zapisana strona formularza oferty została parafowana. 

W toku posiedzenia A. R. 

poproszony o okazanie dokumentu tożsamości oświadczył, 

że nie ma go przy sobie, gdyż nie zabrał portfela. 

Izba  uznała  natomiast  za  niewiarygodne  wyjaśnienie  Al.  R.,  który  oświadczył  na 

rozprawie,  że  cała  oferta  została  przez  niego  podpisana  i  w  ogóle  nie  stosuje  parafy, 

a 

różnica  podpisów  wynika  z  tego,  że  jeżeli  jest  na  to  miejsce  przy  pieczęci,  używa 

dłuższego podpisu. Natomiast w sytuacji, gdy podpisuje się bez pieczęci, stosuje podpis taki, 

jak w formularzu oferty. 

W tych okolicznościach Izba stwierdziła, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie. 

Zgodnie  z  art.  89  ust.  1  pkt  8 

pzp zamawiający odrzuca  ofertę, jeżeli  jest  nieważna 

na  

podstawie  odrębnych  przepisów.  Z  art.  18  pkt  4  ustawy  z  dnia  22  czerwca  2016  r. 

o zmianie  ustawy 

–  Prawo  zamówień  publicznych  oraz  niektórych  innych  ustaw 

w 

szczególności  wynika,  że  w  postępowaniach  o  udzielenie  zamówienia  publicznego 

wszczętych  i  niezakończonych  przez  18  kwietnia  2018  r.  oferty  składa  się  pod  rygorem 

n

ieważności  w  formie  pisemnej.  Z  kolei  według  art.  78  §  1  zd.  1  Kodeksu  cywilnego 

do 

zachowania  pisemnej  formy  czynności  prawnej  wystarcza  złożenie  własnoręcznego 

podpisu na 

dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. 

Izba  w  pełni  podziela  i  przyjmuje  za  własne  poniższe  tezy  wynikające  z  bogatego  

orzecznictwa 

Sądu Najwyższego odnośnie problematyki podpisu: 

W  orzecznictwie  Sądu  Najwyższego  konsekwentnie  przyjmuje  się,  że  niezbędną 

cechą podpisu jest jego własnoręczność. Określenia „własnoręczny" nie zawarto wprawdzie 

w  art.  245  kpc,  jest  ono  jednak  expressis  verbis  użyte  w  art.  78  kc.  Konieczność 

własnoręczności  podpisu  wynika  z  tego,  że  przy  podpisie  chodzi  o  udokumentowanie  nie 

tylko brzmienia nazwiska,  ale także i  charakteru  pisma,  by w  ten  sposób ułatwić  orientację 

w 

rozpoznaniu osoby. Jest to zatem wymaganie niezbędne dla bezpieczeństwa obrotu (por. 

orzecz. SN z 12.V.1933 r., C II Rw 603/33, Zb.U. 1934, poz. 33, z 17.IV.1967 r., II PZ 22/67, 

NP  1967,  nr  12,  s.  1720,  uchwała  7  sędziów  SN  z  30.XII.1993  r.,  III  CZP  146/93;  OSNPC 

1994,  nr  5,  poz.  94).  Nie  ulega  więc  wątpliwości,  że  napisanie  nazwiska  pismem 

maszynowym nie jest podpisem {z uzasadnienia wyroku z 8 maja 1997 r., sygn. akt II CKN 

153/97}. 

Zasadniczo podpis powinien wyrażać co najmniej nazwisko. Nie jest konieczne, aby 

było to nazwisko w pełnym brzmieniu, gdyż dopuszczalne jest jego skrócenie, nie musi ono 

być  także  w  pełni  czytelne.  Podpis  powinien  jednak  składać  się  z  liter  i  umożliwiać 

identyfikację  autora,  a  także  stwarzać  możliwość  porównania  oraz  ustalenia,  czy  został 

złożony  w  formie  zwykle  przezeń  używanej;  podpis  więc  powinien  wykazywać  cechy 

indywidualne i powtarzalne {z uzasadnienia postanowienia z 17 czerwca 2009 r., sygn. akt IV 

CSK 78/09}. 

Podpis  nieczytelny  stanowi  wyraz  woli  napi

sania  nazwiska  jedynie  wówczas,  gdy 

podpisujący  w  taki  właśnie  sposób  pisze  swoje  nazwisko,  składając  podpisy  na 

dokumentach.  Dlatego  też  podpis  nieczytelny  powinien  być  złożony  w  formie  zwykle 

używanej przez wystawcę weksla, a więc w formie, która jest tym samym znana szerszemu 

kręgowi osób. Tak wykonany podpis, choć nie daje się odczytać, wyraża napisane nazwisko 

a  zarazem  pełni  funkcję  identyfikacyjną  {z  uzasadnienia  uchwały  7  sędziów  z  30  grudnia 

1993 r., sygn. akt III CZP 146/93}. 

Obowiązkiem  notariusza  jest  zatem  uwzględnienie  treści  wszystkich  danych 

wynikających z okazanych dokumentów, a także skonfrontowanie treści podpisów złożonych 

na akcie notarialnym z podpisami widniejącymi na tych dokumentach. (…) 

Podpis może być skrócony, nie musi być czytelny, zatem pominięcie w nim pewnych 

liter  nie  musi  świadczyć  o  podpisaniu  się  innym  nazwiskiem,  a  jedynie  o  skorzystaniu  z 

dopuszczalnej  i  stosowanej  praktyki  złożenia  własnoręcznego  podpisu  w  sposób  skrócony, 

za  pomocą  techniki  oddającej  indywidualne  cechy  piszącego.  Pomijanie  pewnych  liter, 

zwłaszcza  samej  końcówki  nazwiska  jest,  w  praktyce  obrotu  prawnego  powszechne. 

Wymaga  się  jednak,  by  napisany  znak  ręczny  –  przy  całej  tolerancji,  co  do  kształtu 

własnoręcznego  podpisu  –  stwarzał  dla  osób  trzecich  pewność,  że  podpisujący  chciał 

podpisać  się  pełnym  swoim  nazwiskiem  oraz,  że  uczynił  to  w  formie,  jakiej  przy 

podpisywaniu  dokumentów  stale  używa.  W  konsekwencji  minimum  wymagań  koniecznych 

do uznania znaku pisarskiego za podpis jest to, by wyrażał, co najmniej nazwisko, umożliwiał 

identyfikację  autora,  przynajmniej  według  takich  kryteriów,  jak  cechy  indywidualne 

i powtarzalne. 

(…) 

W  praktyce  notarialnej,  pożądane  byłoby  stawianie  przystępującym  do  aktu 

wymagania,  by  podpisywali  się  czytelnie,  pełnym  imieniem  i  nazwiskiem,  by  eliminować 

wszelkie wątpliwości, co do identyczności osoby i autentyczności złożonego znaku w postaci 

ukształtowania  liter,  sposobu  ich  łączenia  czy  innych  cech  charakterystycznych,  zwykle 

używanych  przez  podpisującego  się.  Niemniej  podpis  niezupełnie  czytelny,  skrócony,  czy 

nieczytelny,  nadal  jest  podpisem  zgodnie  z  art. 

92  §  1  pkt  8  ustawy  z  1991  r.  –  Prawo  o 

notariacie w związku z art. 78 § 1 KC. Przy najłagodniejszym traktowaniu przesłanek uznania 

konkretnego znaku za podpis, nie można jednak odstąpić od minimum, jakim jest to, by znak 

pisarski,  umożliwiał  identyfikację  osoby,  od  której  pochodzi,  przynajmniej  według  takich 

kryteriów  jak  cechy  indywidualne  i  powtarzalne.  Jednak  akceptowanie  przez  notariusza 

podpisu  skróconego  wymaga  sprawdzenia,  czy  został  złożony  w  formie  zwykle  używanej 

przez podpisującego, a zatem czy spełnia funkcję identyfikującą, co może zostać uczynione 

poprzez  porównanie  z  podpisem  widniejącym  w  okazanym  dokumencie  tożsamości 

{z uzasadnienia wyroku z 27 kwietnia 2016 r., sygn. akt II CSK 518/15}. 

W doktrynie i orzecznictwie nie budzi też wątpliwości, że od podpisu należy odróżnić 

tzw.  parafę,  będącą  skrótem  podpisu  lub  inicjałem,  która  też  ma  charakter  powtarzalny 

i 

może – choć w przeciwieństwie do podpisu nie musi – wywodzić się od imienia i nazwiska. 

Parafa  powinna  być  złożona,  zgodnie  z  przepisami  Prawa  o  notariacie,  na  każdej  stronie 

oryginału aktu notarialnego. Oznacza ona potwierdzenie przez strony treści złożonych przez 

nie  oświadczeń  woli  zawartych  na  danej  karcie  dokumentu,  a  także  zakończenie  tekstu 

{z 

uzasadnienia wyroku z 13 września 2012 r. Sądu Apelacyjnego w Szczecinie, sygn. akt I 

Aca 480/12}. Stąd złożenia na dokumencie tzw. parafy nie należy traktować jako podpisania 

tego  dokumentu.  Parafa  pełni  bowiem  w  obrocie  prawnym  odmienną  funkcję  niż  podpis. 

Parafowanie  dokumentu  świadczy  jedynie  o  tym,  że  został  on  sygnowany,  czyli 

przygotowany  do  złożenia  podpisu  {zob.  W.  Robaczyński  w:  Kodeks  cywilny.  Komentarz. 

Część ogólna, wyd. II LEX, 2014}. 

Izba zważyła, że odwołanie zasadza się na zupełnym pominięciu powyżej ustalonych 

okoliczności  faktycznych,  co  czyni  wywody  odwołania  co  do  dopuszczalności  posługiwania 

się  skróconym  i  nieczytelnym  podpisem  nieadekwatne  w  tej  sprawie.  Umknęło  uwadze 

Odwołującego,  że  z  przywoływanych,  również  przez  niego,  wypowiedzi  doktryny 

i 

orzecznictwa  kładzie  się  również  nacisk  na  znaczenie  powtarzalności  podpisu,  który 

powinien  być  złożony  w  formie  zwykle  używanej,  dzięki  czemu  jest  ona  znana  szerszemu 

kręgowi  osób.  Istotne  jest  bowiem,  aby  niezależnie  od  skrótowości  skreślonego  odręcznie 

słownego  znaku graficznego,  zainteresowane  osoby  trzecie  mogły  mieć  pewność,  że  dana 

osoba chciała w ten sposób podpisać się swoim nazwiskiem.  

Pewność obrotu wymaga, aby nie było wątpliwości co do tego, czy oświadczenie woli  

zostało  złożone  w  wymaganej  pod  rygorem  nieważności  formie  pisemnej,  czy  też  jedynie 

kartka,  na  której  wydrukowano  jego  treść  została  zaparafowana,  czyli  dokument  został 

przygotowany  do  podpisania  i  zapewniona  została  jego  integralność.  W  okolicznościach 

sprawy  Odwołujący  nie  dochował  należytej  staranności  i  nie  podpisał  się  pod  treścią 

oświadczenia  woli,  czego  nie  może  zastąpić  umieszczenie  parafy  w  rogu  każdej  strony 

formularza oferty. Taki sposób podpisania oferty nie stwarzał po stronie Zamawiającego jako 

odbiorcy  pewności,  że  otrzymał  oświadczenie  woli  zawarcia  umowy,  którym  Spółka  będzie 

związana. W razie gdyby było to dla Odwołującego korzystne, z łatwością mógłby uchylić się 

od  zawarcia  umowy,  oświadczając,  że  na  formularzu  oferty  widnieje  jedynie  parafa,  a  nie 

podpis osoby upoważnionej do reprezentacji Spółki. 

Okoliczność,  że  po  otrzymaniu  zawiadomienia  o  odrzuceniu  oferty  Odwołujący  

na 

potrzeby postępowania odwoławczego zaczął posługiwać się parafą jak podpisem miała 

zna

czenie tylko takie, że odwołanie zostało przyjęte do rozpoznania. Nikt nie może bowiem 

zabronić innej osobie zmiany formy podpisu, którym chce się posługiwać w obrocie, jednak 

nie może ona wywrzeć skutków wstecznych. Odwołujący, nie licząc odwołania i dokumentów 

z  nim 

związanych  oraz  przykładowych  pełnomocnictw  {gdzie  jednak  podpis  widnieje 

bezpośrednio  pod  treścią  składanego  oświadczenia  i  opatrzony  jest  wydrukowanym 

imieniem  i  nazwiskiem  oraz  pełnioną  funkcją},  które  z  łatwością  mogły  zostać  przez  niego 

antydatowane, 

nie  przedstawił  żadnego  wiarygodnego  dokumentu  pochodzącego  sprzed 

daty  sporządzania  spornej  oferty,  który  dowiódłby,  że znak  graficzny  umieszczony  w rogu 

każdej  kartki  formularza  oferty  nie  jest  parafą,  a  skrótowym  podpisem,  który  stosował 

uprzednio w obrocie 

wobec osób trzecich, które nie są zainteresowane wynikiem tej sprawy. 

Należy  zauważyć,  że  w  przypadku  osoby  upoważnionej  do  reprezentacji  spółki 

przedsta

wienie takich dowodów, np. w postaci umów zawieranych z innymi przedsiębiorcami, 

kopi

i wzoru podpisu złożonego w banku lub kopii dokumentów przedkładanych w urzędach, 

nie powinno 

nastręczać jakichkolwiek trudności. 

Mając powyższe na uwadze, Izba – działając na podstawie art. 192 ust. 1 i 2 ustawy 

pzp 

– orzekła, jak w pkt 1 sentencji. 

O 

kosztach  postępowania  odwoławczego  orzeczono  stosownie  do  jego  wyniku 

na podstawie art. 

192 ust. 9 i 10 ustawy pzp w zw. z § 3 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady 

Ministrów  z  dnia  15  marca  2010  r.  w  sprawie  wysokości  i  sposobu  pobierania  wpisu 

od 

odwołania  oraz  rodzajów  kosztów  w  postępowaniu  odwoławczym  i  sposobu  ich 

rozliczania  (Dz.  U.  Nr  41,  poz.  238  ze  zm.) 

–  obciążając  Odwołującego  kosztami  tego 

postępowania, na które złożył się uiszczony przez niego wpis. 

Przewodniczący: 

………………………………