KIO 1726/19 WYROK dnia 19 września 2019 r.

WYROK 

z dnia 19 

września 2019 r. 

Krajowa Izba Odwoławcza   -   w składzie: 

Przewodniczący: 

Monika Kawa-

Ogorzałek 

Protokolant:   

Mikołaj Kraska 

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 

września 2019r., w Warszawie odwołania wniesionego 

do  Prezesa  Krajowej  Izby  Odwoławczej  w  dniu  4  września  2019r.  przez  wykonawcę 

Przedsiębiorstwo Robót Wodnych i Ekologicznych „EKO-WOD” Sp. z o.o. z siedzibą w 

Świdnicy w postępowaniu prowadzonym przez Gminę Długołęka 

przy  udziale  wykonawcy:  S.  K. 

prowadzący  działalność  gospodarczą  pod  firmą 

P

rzedsiębiorstwo  Inżynieryjno  Budowlane  „HYDRO-TAP”  S.  K.  zgłaszającego  swoje 

przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego 

orzeka: 

1. oddala odwołanie; 

2. kosztami postępowania obciążą Odwołującego i: 

zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 10 000 zł (dziesięć tysięcy 

złotych) uiszczoną przez Odwołującego tytułem wpisu od odwołania; 

2.2. zasądza od Odwołującego na rzecz Zamawiającego kwotę 3 600 (trzy tysiące sześćset 

złotych) tytułem zwrotu kosztów poniesionych z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika. 

Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - 

Prawo zamówień publicznych 

(t.j.  Dz.  U.  z  2018  r.,  poz.  1986  ze  zm.)  na  niniejszy  wyrok  -  w  terminie  7  dni  od  dnia  jego 

doręczenia  -  przysługuje  skarga  za pośrednictwem  Prezesa  Krajowej Izby  Odwoławczej  do 

Sądu Okręgowego we Wrocławiu. 

Przewodniczący: .............................................. 

UZASADNIENIE 

Zamawiający – Gmina Długołęka prowadzi na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 

stycznia 2004r. 

– Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2018r., poz. 1986 ze zm.; dalej: „Pzp”) 

postępowanie  o  udzielenie  zamówienia  publicznego  pn.  „Roboty  budowlane  polegające  na 

budowie  sieci  kanalizacji  sanitarnej  wraz  z  przyłączami  w  rejonie  ulic:  Makowa,  Modra, 

Wrzosowa, Bławatna, część Azaliowej i Kalinowej w miejscowości Mirków, gmina Długołęka". 

Wartość zamówienia nie przekracza kwot określonych na podstawie przepisu art. 11 

ust. 8 Pzp.  

Ogłoszenie o zamówieniu opublikowano w Biuletynie Zamówień Publicznych z dnia 5 

lipca 2019 r. pod nr 569495-N-2019.  

W dniu  30  sierpnia 2019 r.  Zamawiający  przekazał  wykonawcom  biorącym  udział  w 

postępowaniu  informację  o  wyborze  jako  najkorzystniejszej  oferty  wykonawcy  - 

Przedsiębiorstwo Inżynieryjno  -  Budowlane HYDRO  - TAP  S.  K.  (dalej:  „Przystępujący”  lub 

„HYDROTAP”). 

Na powyższą czynność Zamawiającego wykonawca Przedsiębiorstwo Robót Wodnych 

i Ekologicznych "EKO-

WOD” sp. z o.o. z siedzibą w Świdnicy (dalej: „Odwołujący”) wniósł w 

dniu  4  września  2019r.  odwołanie  do  Prezesa  Krajowej  Izby  Odwoławczej  zarzucając 

Zamawiającemu naruszenie: 

art. 7 ust. 1 Pzp w związku z art. 91 ust. 1 Pzp poprzez  wybór oferty HYDRO-TAP, 

która powinna podlegać odrzuceniu; 

art. 90 ust. 3 Pzp w zw. z art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp poprzez zaniechanie przeprowadzenia 

przez  Zamawiającego  pogłębionej,  merytorycznej  analizy  wyjaśnień  złożonych  przez 

wykonawców i poprzestanie na jedynie formalnej ich ocenie, co doprowadziło do zaniechania 

odrzucenia oferty HYDRO-

TAP oraz wykonawcy KARAŚ Przedsiębiorstwo Instalacji Sieci CO, 

Wod-Kan i Gaz. (dalej: 

„KARAŚ”) mimo, że wykonawcy ci jedynie w sposób formalny dopełnili 

procedury  wyjaśnienia  i  nie  obalili  domniemania,  że  ceny  ich  ofert  są  rażąco  niskie,  a 

szczegółowa  analiza  przedstawionych  przez  nich  wyjaśnień  potwierdza,  że  ich  oferty 

zawierają rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia; 

art.  90  ust.  2  Pzp  w  zw.  z  art.  7  Pzp  i  art.  89  ust.  1  pkt  4  Pzp  poprzez  zaniechanie 

odrzucenia  oferty  złożonej  przez  HYDRO-TAP  i  KARAŚ  w  sytuacji,  gdy  wykonawcy  ci  nie 

wykazali,  że  ich  oferty  nie  zawierają  rażąco  niskiej  ceny  w  stosunku  do  przedmiotu 

zamówienia. 

W oparciu o 

tak postawione zarzuty Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania w 

całości i nakazanie Zamawiającemu: 

unieważnienia czynności wyboru oferty najkorzystniejszej, 

dokonania czynności ponownego badania i oceny ofert,  

odrzucenia ofert złożonych przez HYDRO-TAP oraz KARAŚ 

wyboru jako najkorzystniejszej oferty Odwołującego. 

Uzasadniając zarzuty odwołania Odwołujący wskazał, że zgodnie z treścią protokołu z 

niniejszego  postępowania  wartość  zamówienia  oszacowana  przez  Zamawiającego  (bez 

uwzględnienia zamówień uzupełniających) wynosi 7.230.024,00 zł. W postępowaniu złożono 

następujące oferty: 

Oferta EKO-

WOD na kwotę 5.998.710,00 PLN 

Oferta PIEC-

BUD na kwotę 7.357.769,55 PLN 

Oferta ATA TECHNIK na kwotę 9.694.742,12 PLN 

Oferta PEBUD na kwotę 6.013.510,70 PLN 

Oferta HYDRO-

TAP na kwotę 3.594.901,46 PLN 

Oferta PIWiOŚ na kwotę 7.339.348,23 PLN 

Oferta KARAŚ na kwotę 3.800.000,00 PLN. 

Średnia arytmetyczna cen wszystkich złożonych ofert wynosi 6.256.998,14 zł. Wartość 

oferty  uznana  za  najkorzystniejszą  stanowi  odpowiednio  49,71%  wartości  zamówienia 

oszacowanej  przez  Z

amawiającego  i  57,45%  średniej  arytmetycznej  cen  wszystkich  ofert 

złożonych w postępowaniu. Wartość oferty złożonej przez wykonawcę sklasyfikowanego na 

drugim  miejscu  - 

KARAŚ  stanowi  odpowiednio  52,55%  wartości  zamówienia  oszacowanej 

przez  zamawiającego  i  60,73%  średniej  arytmetycznej  cen  wszystkich  ofert  złożonych  w 

postępowaniu. 

Odwołujący  wskazał,  że  wykonawca  HYDRO-TAP  w  odpowiedzi  na  wezwanie 

Z

amawiającego z dnia 31 lipca 2019 r. do złożenia wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny, 

pismem z dnia 2 sierpnia  2019 r. 

przedłożył "wyjaśnienia”, które zawierają szereg ogólnych 

stwierdzeń  sprowadzających  się  tezy,  iż  jako  firma  lokalna,  zatrudniająca  "miejscowych 

pracowników"  nie  będzie  ponosić  kosztów  "delegacji,  diet,  wynajmu  kwater  i  dojazdów”. 

HYDRO-

TAP  posiada  również  "własne  zaplecze  sprzętowe  i  transportowe”  co  ograniczy 

koszty  "wykonywania  prac,  jak  również  koszty  przewozu  gruntu,  piasku  i  kruszywa”.  Na 

potwierdzenie  powyższych  stwierdzeń  HYDRO-TAP  nie  przedstawił  żadnych  dowodów  w 

postaci  ofert  dostawców,  usługodawców,  zestawień  posiadanego  sprzętu,  pracowników  itp. 

Odwołujący  stwierdził,  że  przedłożone  wyjaśnienia  nie zawierają również  żadnych  wyliczeń 

pozwalających na ocenę zasadności stanowiska wykonawcy  w  zakresie zaprezentowanych 

wyżej okoliczności. Podkreślił, że również pomimo faktu, iż siedziby wszystkich wykonawców, 

którzy  złożyli  oferty  w  przedmiotowym  postępowaniu  znajdują  się  w  takiej  odległości  od 

miejsca realizacji zamówienia, iż żaden nie byłby zmuszony do ponoszenia kosztów "delegacji, 

diet, wynajmu kwater” itp. to właśnie na tę okoliczność powołuje się HYDRO-TAP uzasadniając 

prawidłowość  przedłożonej  wyceny.  Podobnie  sytuacja  wygląda  w  zakresie  "oszczędności” 

wynikających  z  lokalizacji  siedziby  firmy  w  pobliżu  miejsca  realizacji  inwestycji.  Koszty 

transportu materiałów zarówno dla HYDRO-TAP jak i innych wykonawców będą kształtowały 

się na zbliżonym poziomie. Materiały instalacyjne dostarczane są na koszt sprzedawców, a 

transport kruszyw, piasków czy gruntu do utylizacji odbywa się z tych samych miejsc poboru 

(kopalni) i składowania (składowiska odpadów). Według Odwołującego iluzoryczne są również 

"oszczędności”  wynikające  z  twierdzenia,  iż  HYDRO  TAP  posiada  "część  materiałów  z 

poprzednich realizacji, które mogą zostać wbudowane w planowaną inwestycję". Abstrahując 

od  faktu,  iż  wykonawca  ten  nie  przedstawia  żadnego  dowodu  na  powyższą  okoliczność, 

materiały te zostały zakupione (a nie pozyskane nieodpłatnie) więc jak wskazuje ugruntowana 

linia  orzecznicza  kalkulując  cenę  dla  Zamawiającego  powinien  uwzględnić  koszt  tych 

materiałów,  skoro  zamierza  je  wykorzystać  przy  wykonaniu  zamówienia.  Nie  ma  w  tym 

wypadku żadnego znaczenia, że kupił je wcześniej na inne zadanie czy w ogóle bez potrzeby 

konkretnego  wykorzystania. W każdym  przypadku  stan  magazynowy  to jest  koszt  nie  tylko 

zakupu,  ale  jeszcze  transportu

,  magazynowania  itd.  Zgodnie  z  zasadami  rachunkowości, 

skoro wykonawca nie sprzedał zakupionego towaru w usłudze to nadal stanowi jego koszt, 

który powinien uwzględnić przy kalkulacji kosztów usługi (tak: KIO w wyroku z dnia 2 lutego 

2016 r., sygn. akt KIO 

51/16). Jak wskazała KIO w wyroku z dnia 10 sierpnia 2015 r., sygn. 

akt KIO 1601/15 - 

"zdaniem Izby posiadane zapasy magazynowe nie uprawniały wykonawcy 

do  ich  pominięcia  w  kalkulacji".  Odwołujący  zauważył,  że  także  w  zakresie  posiadanego 

sprzętu  –  pomimo,  że  wykonawca  oświadczył  (a  nie  udowodnił),  że  do  wykonania  robót  w 

ramach  realizowanego  zadania  będzie  używał  własnego  sprzętu  i  urządzeń,  nie  może  to 

skutkować  pominięciem  wyceny  kosztów  pracy  niezbędnego  sprzętu.  Ponadto  wskazał,  że 

zasadniczym  element

em  wyceny  oferty  do  którego  HYDRO-TAP  nie  odniósł  się  w  żadnym 

względzie są koszty zatrudnienia pracowników niezbędnych dla realizacji inwestycji. Wskazał 

także, że z załączonego do oferty kosztorysu wynika, iż stawka roboczogodziny przejęta do 

wyceny  to  1

5,75  zł/r-g,  podczas  gdy  minimalny  poziom  wynagrodzenia  wynikający  z 

obowiązujących  przepisów  wynosić  powinien  16,65  zł/r-g. W  konsekwencji  zaproponowana 

przez KARAŚ stawka r-g wskazuje również, iż wypełniona jest dyspozycja art. 90 ust. 1 pkt 1 

Pzp,  albow

iem  przyjęta  do  wyceny  stawka  roboczogodziny  jest  niższa  od  wynikającej  z 

minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie art. 2 ust. 3-5 ustawy z dnia 

10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679 ze 

zm.). 

Odnosząc się kolejno do wyjaśnień złożonych przez wykonawcę KARAŚ Odwołujący 

wskazał, że w odpowiedzi na wezwanie Zamawiającego z dnia 31 lipca 2019 r. do złożenia 

wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny, wykonawca ten pismem z dnia 5 sierpnia 2019 r. 

przedłożył  "wyjaśnienia”.  Treść  dokumentu  zawiera  szereg  ogólnych  stwierdzeń 

sprowadzających  się  tezy,  iż  jako  firma  lokalna,  zatrudnia  "pracowników  z  okolicznych 

miejscowości”. Posiada również „własny nowoczesny park maszynowy" przy pomocy którego 

zamier

za "wykonać zadanie szybko, solidnie, bez usterek i zbędnych nakładów finansowych”. 

Podobnie  jak  to  ma  miejsce  w  wyjaśnieniach  HYDRO-TAP  na  potwierdzenie  powołanych 

okoliczności  KARAŚ  nie  przedstawił  żadnych  dowodów  w  postaci  ofert  usługodawców, 

zestawień  posiadanego  sprzętu,  pracowników  itp.  Również  pomimo  faktu,  iż  siedziby 

wszystkich 

wykonawców, którzy złożyli oferty w przedmiotowym postępowaniu znajdują się w 

takiej odległości od miejsca realizacji zamówienia, iż żaden nie byłby zmuszony do ponoszenia 

d

odatkowych kosztów zakwaterowania pracowników, delegacji to właśnie na tę okoliczność 

powołuje  się  KARAŚ  uzasadniając  prawidłowość  przedłożonej  wyceny.  Podobnie  sytuacja 

wygląda w zakresie "oszczędności" wynikających z lokalizacji siedziby firmy w pobliżu miejsca 

realizacji inwestycji. 

Według Odwołującego koszty transportu materiałów zarówno dla KARAŚ 

jak i innych wykonawców będą kształtowały się na zbliżonym poziomie. Materiały instalacyjne 

dostarczane są na koszt sprzedawców, a transport kruszyw, piasków czy gruntu do utylizacji 

odbywa  się  z  tych  samych  miejsc  poboru  (kopalni)  i  składowania  (składowiska  odpadów). 

Podobnie  w  zakresie  posiadanego  sprzętu  –  pomimo,  iż  wykonawca  oświadczył  (a  nie 

udowodnił), że do wykonania robót w ramach realizowanego zadania będzie używał własnego 

sprzętu i urządzeń, nie może to skutkować pominięciem wyceny kosztów pracy niezbędnego 

sprzętu  przyjętych  w  ofercie.  Odwołujący  wskazał,  że  zasadniczym  elementem  wyceny 

mającym  wpływ  na  wysokość  zaoferowanej  ceny  są  koszty  zatrudnienia  pracowników 

niezbędnych dla realizacji inwestycji. Z załączonego do oferty kosztorysu wynika, iż stawka 

roboczogodziny  przyjęta  do  wyceny  to  16,00  zł/r-g,  podczas  gdy  minimalny  poziom 

wynagrodzenia  wynikający  z  obowiązujących  przepisów  wynosić  powinien  16,65  zł/r-g.  W 

konsekwencji z

aproponowana przez KARAŚ stawka r-g wskazuje również, iż wypełniona jest 

dyspozycja art. 90 ust. 1 pkt 1 P

zp, albowiem przyjęta do wyceny stawka roboczogodziny jest 

niższa od wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie art. 2 

ust. 3-

5 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. 

Nr 200, poz. 1679 ze zm.). 

Odwołujący wskazał ponadto, że "Wyjaśnienia" przedłożone przez 

KARAŚ  zawierają  dowody  w  postaci  ofert  obejmujących  dostawę  części  materiałów 

niezbędnych  do  realizacji  przedmiotu  zamówienia,  jednakże  nie  dotyczą  wszystkich 

kluczowych  materiałów  jakie  potrzebne  są  do  wykonania  przedmiotowej  inwestycji,  co 

potwierdza, 

iż złożona przez KARAŚ oferta jest rażąco niska. Oferta na kruszywo oraz piaski 

z firmy Wrocławskie Kruszywa, wskazuje na koszt zakupu mieszanki granitowej na poziomie 

37,00 zł/t netto. 

Odwołujący  wyjaśnił,  że  załączony  do  oferty  KARAŚ  kosztorys  robót  drogowych 

wskazuje, iż poz. nr 1 - Podbudowa z kruszywa naturalnego - warstwa dolna o grubości po 

zagęszczeniu  20  cm  -  wyceniona  została  na  kwotę  9,65  zł/m2  netto.  Zgodnie  z  zapisami 

dokumentacji  nawierzchnię  należało  wykonać  jako  tłuczniową.  Nakład  materiałowy  na 

wykonanie  tej  pozycji  kosztorysowej  zgodni

e  z  zastosowaną  podstawą  wyceny  KNR  2-31 

01 wynosi: mieszanka tłuczniowa 0,2455 m3 /m2 x 37 zł/t x 1,8 (przelicznik t na m3) = 

16,35 zł/m2. Oznacza to, iż przy zastosowaniu stawek z oferty Wrocławskie Kruszywa sam 

koszt materiału niezbędnego do wykonania tej pozycji kosztorysowej znacząco przewyższa 

zaoferowaną cenę jednostkową. Odwołujący zauważył, że do wykonania jest około 16,4 tyś. 

m2 nawierzchni. 

Odwołujący zauważył także, że załączony do oferty KARAŚ kosztorys robót drogowych 

wskazuje, iż poz. nr 3 - Podbudowa z kruszywa naturalnego - warstwa górna o grubości po 

zagęszczeniu  10  cm  -  wyceniona  została  na  kwotę  5,54  zł/m2  netto,  natomiast  zgodnie  z 

zapisami dokumentacji nawierzchnię należało wykonać jako tłuczniową. Nakład materiałowy 

zgodnie z zastosowaną podstawą wyceny KNR 2-31 0114-04 wynosi: mieszanka tłuczniowa 

0,1228  m3  /m2  x  37  zł/t  x  1,8  (przelicznik  t  na  m3)  =  8,18  zł/m2.  Oznacza  to,  iż  przy 

zastosowaniu  stawek  z  oferty Wrocławskie  Kruszywa  sam  koszt  materiału  niezbędnego  do 

wykonania tej pozycji kosztorysowej 

znacząco przewyższa zaoferowaną cenę jednostkową.  

Podsumowując  powyższe,  Odwołujący  wskazał,  że  w  przedmiotowym  stanie 

faktycznym nie może budzić wątpliwości, iż zarówno HYDRO-TAP jak i KARAŚ nie wypełnili 

ciążącego  na  nich  obowiązku  udowodnienia,  że  złożone  oferty  nie  są  rażąco  niskie. 

Przedłożone "wyjaśnienia" nie mogły podważyć wynikającego wprost z ustawy domniemania 

o wadliwości złożonych ofert. Obaj wykonawcy złożyli "wyjaśnienia” w sposób ogólnikowy bez 

wskazania  jakichkolwiek  wyliczeń  potwierdzających  prawidłowość  dokonanych  kalkulacji. 

Również  załączone  do  "wyjaśnień”  dowody  potwierdzają  zarzuty  podniesione  w  niniejszym 

odwołaniu. 

Zamawiający  w  odpowiedzi  na  odwołanie  z  dnia  17  września  2019r.  wniósł  o  jego 

oddalenie. 

Wyjaśnił, że wobec obowiązku wynikającego z art. 90 ust. 1a pkt 1 Pzp w związku z 

okolicznością,  że  ceny  całkowite  ofert  dwóch  wykonawców  były  niższe  o  ponad  30%  od 

wartości  zamówienia powiększonej  o  należny  podatek  od  towarów  i  usług  a  także o  ponad 

30% niższe od średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert, zwrócił się do HYDRO- 

TAP 

oraz KARAŚ o udzielenie wyjaśnień. W toku tego postepowania obaj wykonawcy złożyli 

wyjaśnienia,  jednak  Zamawiający  uznał  wyjaśnienia  KARAŚ  z  dnia  5  sierpnia  2019  r.  za 

niewystarczające, dlatego też pismem z dnia 13 sierpnia br. wezwał go do złożenia dowodów 

dotyczących  wyliczenia  ceny  zaoferowanej  w  kosztorysie  ofertowym,  w  szczególności  w 

zakresie  poz.  nr  31  w/w  kosztorysu  ofertowe

go,  wskazując  jednocześnie,  że  wyjaśnienia 

powinny zawierać informację czy załączony dowód w postaci wyceny przepompowni zawiera 

już przyznane ewentualne rabaty oraz czy wyceniona przepompownia ścieków jest zgodna z 

załączoną przez Zamawiającego do SIWZ dokumentacją projektową. Do tego wezwania, w 

ocenie  Zamawiającego,  KARAŚ  ustosunkował  się  w  sposób  wyczerpujący  (załączając 

stosowne dowody). 

Zamawiający odnosząc się do zarzutów odwołania wskazał, że po wnikliwej analizie 

złożonych  w  wyniku  wezwania  wyjaśnień,  zestawieniu  ich  z  danymi  przedstawionymi  w 

ofertach  (w  tym  kosztorysem  ofertowym  zawierającym  szczegółowe  zestawienie  cen)  oraz 

własnych danych, uznał, że ceny zaoferowane przez HYDRO-TAP oraz KARAŚ nie są rażąco 

niskie

. Podkreślił, że gruntownie i z należytą starannością przeanalizował wyjaśnienia złożone 

przez  obu  w

ykonawców  pod  kątem  rażąco  „niskiej  ceny.  Weryfikacji  zostały  poddane 

kosztorysy ofertowe wykonawców, gdzie Zamawiający sprawdził główne czynniki cenotwórcze 

oraz  ceny  jednostkowe  na

jważniejszych  elementów  wykorzystywanych  przy  przedmiotowej 

inwestycji, tj. przepompownie, studnie, rurociągi fi 160 oraz fi200. 

Z  przeprowadzonych  przez  Zamawiającego  analiz  porównujących  koszty  wynika,  iż 

ceny  tych  elementów  budowy  są  podobne  czy  nawet  większe  w  stosunku  do  kosztorysu 

inwestorskiego  Zamawiającego.  Jedynie  w  pozycjach  odnoszących  się  do  roboczogodziny 

zachodzi  niewielka  rozbieżność,  co  jak  wskazał  Zamawiający,  uznał  za  mieszczące  się  w 

granicach normy, z przyczyn o których mowa w dalszej części pisma. 

W swoich wyjaśnieniach w pierwszej kolejności wykonawcy wskazywali na odległość 

pomiędzy siedzibą firmy, a miejscem inwestycji, co w sposób bezpośredni przekłada  się na 

znaczne obniżenie kosztów związanych z obsługą realizowanej inwestycji (kosztów transportu 

ciężkiego  sprzętu,  materiałów,  brak  ponoszenia  dodatkowych  kosztów  związanych  z 

organizowaniem  zaplecza  budowy,  etc.).  W  świetle  posiadanych  przez  Zamawiającego 

danych  adresowych  oferentów  twierdzenie  to  nie  budzi  wątpliwości.  Posiadanie,  całego 

zaplecza  technicznego  w  niewielkiej  odległości  od  określonego  w  SIWZ  miejsca  usługi 

niewątpliwie  należy  do  czynników,  które  prowadziły  do  pozytywnej  oceny  złożonych  przez 

wykonawców  wyjaśnień.  Nadto  w  ocenie  Zamawiającego  krótki  czas  dojazdu  przyczyni  się 

również  do  zwiększenia  efektywnego  czasu  pracowników.  Skrócenie  czasu  przejazdu 

przekłada  się  bowiem  na  większą  ilość  czasu  poświęconą  na  realizację  zamówienia. 

Doświadczenie  nabyte  podczas  realizowanych  przez  Zamawiającego  inwestycji  pozwala 

założyć,  że  bliskość  przedmiotu  zamówienia  umożliwi  intensyfikację  prac  z  tym  związaną. 

Zamawiający nie podzielił stanowiska Odwołującego, że nie można uznać za niewiarygodne 

wyjaśnień Przystępującego dotyczących oszczędności wynikających z posiadania materiałów 

z  poprzednich  realizacji. 

Podkreślił,  że  jak  wynika  z  kosztorysu  ofertowego  materiały 

budowlane w ilości niezbędnej do prawidłowej realizacji Zamówienia zgodnie z SIWZ zostały 

uwzględnione przez Przystępującego. Dodatkowo Zamawiający wyjaśnił, że założył, że skoro 

część  tych materiałów  jest  już  w  posiadaniu  Przystępującego,  to  koszty  transportu  również 

będą niższe, skoro nie musi ich przewozić z miejsca poboru (np. kopalni). 

G

ołosłowny według Zamawiającego jest zarzut Odwołującego jakoby Przystępujący, z 

uwagi na fakt, że dysponuje własnym sprzętem, pominął wycenę kosztów pracy niezbędnego 

sprzętu,  jak  bowiem  wynika  z  kosztorysu  ofertowego  Przystępujący  przewidział  wszelkie 

kos

zty niezbędne do realizacji zamówienia. 

W

yjaśnił,  że  w  postępowaniach  przetargowych  na  roboty  budowlane  Zamawiający 

przystępując  do  oceny  stawki  roboczogodziny  posługuje  się  bazą  cen  Sekocenbud,  gdzie 

zakres  stawki  robocizny  dla  robót  instalacji  sanitarnej  regionu  dolnośląskiego  (poza  stolicą 

regionu) wyznaczony na II 

kwartał 2019 kształtuje się w przedziale 16,00 zł-śr. 19,80 zł - max. 

17,72  zł.  W  związku  z  tym  stawka  przyjęta  przez  firmę  Hydro-Tap  (15,75  zł)  oraz  stawka 

przyjęta przez firmę Karaś (16,00 zł) mieści się w normie lub tylko nieznacznie odbiega od 

wyżej  wymienionych.  Jednocześnie  podkreślił,  iż  wysokość  stawek  ustalanych  przez 

wy

konawców jest wyceną indywidualną i dopuszczalną w sporządzaniu kosztorysu. Natomiast 

wyliczenia  dotyczące  roboczogodziny  przedstawione  przez  Odwołującego  są  jedynie 

stawkami  zalecanymi  przez  związki  zawodowe  branży  budowlanej,  a  nie  obowiązującymi 

normami. 

Podkreślił także, iż stawka roboczogodziny nie jest tym samym co stawka za godzinę 

pracy  pracownika,  w  związku  z  czym  obie  stawki  nie  mają  bezpośredniego  przełożenia 

względem  siebie.  Ponadto  wskazał,  że  ilość  roboczogodzin  w  kosztorysach  nie  odpowiada 

czasowi  trwania  robót  budowlanych,  który  ustalono  na  18  miesięcy.  Realny  termin 

zakończenia robót (zgodnie z SIWZ i projektem umowy) ustalono na podstawie czasu trwania 

budowy  kanalizacji  sanitarnej  w  gminie  Długołęka  w  okresie  ostatnich  wielu  lat  i  żaden  z 

wyk

onawców  nie  podważył,  na  etapie  postępowania  przetargowego  realności  18-

miesięcznego terminu. Gdyby ilość roboczogodzin z przedmiaru robót oznaczała czas trwania 

budowy,  to  musiałby  on  wynieść  2  lata  10  miesięcy.  Ilość  roboczogodzin  dla  tej  inwestycji 

(zgodnie  z  przedmiarami)  wynosi  71  144,8285  roboczogodzin. 

Ponadto  wskazał,  że  na 

przedmiotowym  terenie  (ze  względu  na  układ  dróg  i  gęstość  zabudowy)  mogą  pracować 

najwyżej 3 brygady po 4 osoby (średnio)  - tj. 12 osób. Czas trwania budowy (wyliczony na 

podstawie  ilości  roboczogodzin  -  z  przedmiaru  robót  i  kosztorysu)  jest  zatem  prawie 

dwukrotnie  dłuższy  niż  realny  czas  trwania  budowy  zgodnie  z  zapisami  SIWZ  i  projektu 

umowy. Reasumując powyższe wyliczenia jeszcze raz należy podkreślić, iż. roboczogodzina 

nie równa się godzinie pracy pracownika. 

Biorąc powyższe pod uwagę, brak jest zatem – według Zamawiającego – podstaw dla 

uznania,  że  cena  za  roboczogodzinę  ustalona  przez  HYDRO-  TAP  lub  KARAŚ  jest  rażąco 

niska.  Dodać  należy,  że  Odwołujący  nie  wykazał  też  wiarygodności  swych  twierdzeń  o 

niemożności  realizacji  zamówienia  za  kwotę  oferowaną  przez  wyżej  wymienionych 

Wykonawców.  

Podsumowując  wskazał,  że  przedstawione  w  wyjaśnieniach  argumenty  i  rzetelne 

wyliczenia wykonania zadania 

przekonują Zamawiającego, że obie firmy są świadome zakresu 

zadania  i  opłacalności  realizacji  inwestycji.  Dane  przedstawione  przez  oferentów  są 

szcze

gółowe, konkretne i nie zawierają sprzeczności. Ponadto również fakt, że firma Hydro-

Tap  do  wyjaśnień  załączyła  dodatkowo  referencje  od  znanego  Zamawiającemu 

Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej Sp. z oo. z Wiszni Małej (Gmina przylegająca do 

Gminy Długołęka), które potwierdzają bezsprzecznie, że z należytą starannością i zgodnie z 

umową  wykonała  podobne  pod  względem  ilościowym  i  jakościowym  zadanie  budowy  sieci 

kanalizacyjnej za kwotę odpowiadającą zaoferowanej w złożonej Zamawiającemu ofercie na 

zadanie

, co obrazuje poniższa tabela. Ten fakt w znacznym stopniu przyczynił się do uznania 

wyjaśnień HYDRO-TAP za wiarygodne i wystarczające. Zamawiający porównał również ceny 

jednostkowe  badanych  kosztorysów  ofertowych  z  cenami  jednostkowymi  aktualnie 

zakończonych robót tej samej branży w Gminie Długołęka - ceny są porównywalne. 

W związku z powyższym Zamawiający wyjaśnił, że nie miał żadnych wątpliwości, że 

oferty HYDRO-

TAP i KARAŚ są oszacowane właściwie, a zaoferowane przez nich oferty nie 

zawierają  rażąco  niskiej  ceny.  Również  wieloletnie  doświadczenie  na  lokalnym  rynku 

Wykonawców  KARAŚ  i  HYDRO-TAP  przemawia  za  tym,  że  przedstawione  przez  nich 

kalkulacje są sporządzone rzetelnie z założeniem, że realizacja zadania przyniesie zysk. 

Zamawiający podkreślił, że dokonując oceny kierował się zasadami logiki, posiadaną 

wiedzą  i  znajomością  rynku,  w  zakresie  którego  udziela  zamówienia,  a  ponadto,  że  to 

wyłącznie Zamawiający ma kompetencje do oceny czy podczas tej procedury zostały rozwiane 

wszelkie jego wątpliwości, a wobec uznania, że informacje przedstawione przez HYDRO-TAP 

są wyczerpujące z uprawnienia takiego Zamawiający skorzystał wyłącznie w odniesieniu do 

wyjaśnień oferenta KARAŚ. 

Zamawiający stwierdził więc, że zasadnie przyjął, iż wykonawcy udowodnili realność 

zaoferowanej  ceny.  Opisane  przez  w

ykonawców  okoliczności  wpływające  na  cenę,  jak 

również  przedstawienie  podstaw  ustalenia  wysokości  jej  części  składowych  nie  budzą 

wątpliwości w zakresie możliwości wykonania zamówienia zgodnie z wymaganiami SIWZ za 

zaoferowaną cenę. Potwierdzają one, że zaoferowana cena, jak i jej poszczególne elementy 

składowe,  są  realne  i  stanowią  aktualne  odniesienie  do  cen  rynkowych,  a  Wykonawca 

udowodnił, iż cena jego oferty i jej składowe nie może zostać uznana za rażąco niską. Tym 

samym żądania Odwołującego są bezzasadne. 

Odnosząc się do żądania Odwołującego w zakresie odrzucenia ofert złożonych przez 

HYDRO-

TAP oraz KARAŚ wskazał, że ocena wyjaśnień sposobu kalkulacji ceny, zgodnie z 

dyspozycją art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp wymaga ustalenia w sposób nie budzący wątpliwości, że 

oferta  zawiera  cenę  rażąco  niską,  zaś  sankcja  w  postaci  odrzucenia  oferty  może  nastąpić 

wyłącznie w sytuacji rzeczywistego wystąpienia przesłanek określonych w art. 89 ust. 1 Pzp. 

Różnica  jaka  wystąpiła  pomiędzy  średnią  arytmetyczną  złożonych  w  postępowaniu  ofert,  a 

ofertami HYDROTAP i KARAŚ nie deprecjonuje automatycznie ich ofert. 

Istotnym  bowiem  jest  fakt

,  że  Zamawiający  kierując  się  doświadczeniem  nabytym  z 

dotychczas  przeprowadzonych  i

nnych  postępowań  o  udzielenie  zamówień  na  roboty 

budowlane,  założył,  że na  realizację  przedmiotowej  inwestycji  zamierza przeznaczyć  3 835 

000 zł, co stanowi kwotę o zaledwie 6,7 % wyższą od zaoferowanej przez HYDRO-TAP. 

Przystępujący  w  piśmie  procesowym  z  dnia  17  września  2019r.  wniósł  o  oddalenie 

odwołania.  

Nie zgodził się z twierdzeniem Odwołującego, że wyjaśnienia złożone przez niego „są 

powierzchowne, nie zawierają istotnych dowodów i jedynie pozornie wskazują na poprawność 

sporządzonej  [...]  kalkulacji  ceny".  Podkreślił,  że  Zamawiający  wzywając  go  do  złożenia 

wyjaśnień w zakresie zaoferowanej ceny budzącej wątpliwości Zamawiającego odnoszące się 

do podejrzenia rażąco niskiej ceny powinien w sposób możliwie precyzyjny określić żądany 

zakres  wyjaśnień  lub  określić  konkretne  wątpliwości  odnoszące  się  do  podejrzenia  rażąco 

niskiej ceny. A jeżeli zaistnieje taka potrzeba, Zamawiający może żądać doprecyzowania lub 

szerszych informacji w zakresie przekazanych przez wykonawcę wyjaśnień. W przekazanym 

natomiast 

Przystępującemu wezwaniu Zamawiający jedynie ogólnie wskazał, że zwraca się 

do  w

ykonawcy  o  udzielenie  wyjaśnień  i  przytoczył  treść  przepisu  art.  90  ust.  1  Pzp,  nie 

wskazując  jednak  swoich  konkretnych  wątpliwości  odnoszących  się  do  podejrzenia  rażąco 

niskie

j  ceny.  A  żądany  zakres  wyjaśnień  ujął  w  stwierdzeniu,  iż  wykonawca  powinien 

uwzględnić  wskazane  w  wezwaniu  aspekty,  które  wskazał  poprzez  przytoczenie  wyłącznie 

treści przepisu - punktów 1-4 art. 90 ust. 1 Pzp. Dlatego też Przystępujący wyjaśnił, że mając 

świadomość  ciążącego  na  nim  ciężaru  dowodu  wynikającego  z  art.  90  ust.  2  Pzp,  chcąc 

należycie  wywiązać  się  z  obowiązku  wynikającego  z  wezwania  Zamawiającego  z  31  lipca 

2019r

.,  nie  dysponując  jednak  wystarczającymi  informacjami  ze  strony  Zamawiającego  o 

ok

olicznościach budzących jego podejrzenia co do zaoferowania rażąco niskiej ceny, wskazał 

najistotniejsze elementy cenotwórcze przyjęte przez niego przy kalkulowaniu ceny oferty, które 

- w jego ocenie - 

mogłyby leżeć w zakresie zainteresowania Zamawiającego. 

Według Przystępującego, na podstawie dokumentacji postępowania przyjąć należy, że 

w  ocenie  Zamawiającego  nie  zaistniała  potrzeba  doprecyzowania  lub  udzielenia  szerszych 

Informacji  w  zakresie  przekazanych  przez  niego 

wyjaśnień  i  dowodu  na  ich  poparcie. 

Za

mawiający  nie  zażądał  bowiem  od  Przystępującego  żadnych  dodatkowych  informacji. W 

przeciwieństwie  do  oferty  złożonej  przez  KARAŚ,  do  którego  to  wykonawcy  Zamawiający 

zwracał się dwukrotnie o złożenie wyjaśnień, w tym o wyjaśnienia dodatkowe. W jego ocenie 

b

rak potrzeby dopytania i uzyskania przez Zamawiającego dalszych lub bardziej precyzyjnych 

wyjaśnień  uznać  należy  za  zachowanie  prawidłowe  w  okolicznościach  niniejszej  sprawy. 

Zamawiający dysponował bowiem informacjami wystarczającymi do przeprowadzenia oceny 

zaoferowanej przez Przystępującego ceny w zakresie podejrzenia zaoferowania ceny rażąco 

niskiej, ponieważ Przystępujący: 

złożył  ofertę  z  25  lipca  2019  r.,  w  której  w  formularzu  ofertowym  (w  pkt  1) 

wskazał czynniki cenotwórcze (żądane przez Zamawiającego) kształtujące zaoferowaną cenę, 

i do której załączył kosztorys ofertowy zawierający konkretne dane cenowe mające wpływ na 

cenę oferty i wynagrodzenie kosztorysowe, 

udzielił  Zamawiającemu  szerokich  wyjaśnień,  wskazując  wiele  istotnych 

o

koliczności mających wpływ na wysokość zaoferowanej przez niego ceny i udowodnił, że jest 

w stanie wykonać przedmiot zamówienia zgodnie z wymaganiami SIWZ za tę właśnie cenę, 

przedstawiając  stosowny  dowód  na  poparcie  swoich  twierdzeń  -  potwierdzenie  wykonania 

podobnej inwestycji za zbliżoną cenę w Ligocie Pięknej (referencje z 19 lipca 2019 r.). 

W konsekwencji, zdaniem przystępującego, analiza wspomnianych danych dowodzi, 

że ma możliwość wykonania przedmiotu takiego właśnie zamówienia zgodnie z wymaganiami 

określonymi przez Zamawiającego i wynikającymi z odrębnych przepisów, w szczególności z 

przepisów  prawa  budowlanego,  a  zaoferowana  przez  niego  cena  jest  ceną  realną, 

pozwalającą  na  realizację  zamówienia  zgodnie  z  postawionymi  wymaganiami  oraz  na 

wypracowanie  zysku. 

Dlatego  też  dopiero  po  wskazaniu  konkretnych  wątpliwości 

Zamawiającego odnoszących się do  podejrzenia rażąco  niskiej ceny  Przystępujący  mógłby 

udzielić dalszych wyjaśnień - mógłby doprecyzować lub podać szersze informacje w zakresie 

budzącym  konkretne,  wyraźnie  wskazane  przez  Zamawiającego  wątpliwości.  Jednakże  po 

otrzymaniu wyjaśnień Przystępującego Zamawiający żadnych uzasadnionych wątpliwości nie 

miał. 

Ponadto 

Przystępujący  podkreślił,  że  to  Zamawiający  był  jedynym  uprawnionym  do 

zadecydowania 

czy  zaoferowana  cena  wzbudza  jego  wątpliwości  w  zakresie  możliwości 

prawidłowej  realizacji  przedmiotu  zamówienia.  W  okolicznościach  niniejszej  sprawy  nie 

zachodzi więc podstawa do automatycznego odrzucenia oferty Przystępującego, czego żąda 

Odwołujący. 

Krajowa  Izba  Odwoławcza  uwzględniając  dokumentację  z  przedmiotowego 

postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, jak również oświadczenia, dowody 

i stanowiska stron oraz 

uczestników postępowania złożone w trakcie rozprawy, ustaliła 

i zważyła, co następuje: 

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie. 

W pierwszej kolejności Izba stwierdziła, że nie została wypełniona żadna z przesłanek 

ustawowych skutkujących odrzuceniem odwołania, wynikających z art. 189 ust. 2 Pzp.  

Następnie  Izba  ustaliła,  że  Odwołujący  spełnia  określone  w  art.  179  ust.  1  Pzp 

przesłanki korzystania ze środków ochrony prawnej, tj. ma interes w uzyskaniu zamówienia, a 

zarzucane naruszenie przez Zamawiającego przepisów Pzp może spowodować poniesienie 

przez niego szkody, polegającej na nieuzyskaniu zamówienia. 

Izba dopuściła do udziału w postępowaniu wykonawcę: S. K. prowadzący działalność 

gospodarczą  pod  firmą  Przedsiębiorstwo  Inżynieryjno  Budowlane  „HYDRO-TAP”  S.  K., 

zgłaszającego  swoje  przystąpienie  do  postępowania  odwoławczego  po  stronie 

Zamawiającego.  

Uzupełniająco Izba ustaliła, co następuje: 

bezpośrednio  przed  otwarciem  ofert  Zamawiający  podał,  że  zamierza  przeznaczyć  na 

sfinansowanie tego zamówienia kwotę 3 835 000,00 zł brutto (protokół)  z posiedzenia komisji 

przetargowej - 

str. 269 akt postępowania), 

- oferta wykonawcy HYDRO-

TAP opiewała na kwotę: 3.594.901,46 zł, 

oferta wykonawcy KARAŚ opiewała na kwotę 3.800.000,00 zł. 

Biorąc pod uwagę zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, poczynione ustalenia 

faktyczne oraz orzekając w granicach zarzutów zawartych w odwołaniu, Izba stwierdziła, że 

odwołanie  nie  zasługuje  na  uwzględnienie,  bowiem  Izba  stwierdziła,  że  Przystępujący 

wykazał, że jego oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny w stosunku do przedmiotu zamówienia. 

Ponadto Izba uznała, że Zamawiający wykazał, uwzględniając rozkład ciężaru dowodowego, 

że również oferta wykonawcy KARAŚ takiej ceny nie zawierała. 

Na  wstępie  wskazać  należy,  że  zgodnie  z  art.  90  ust.  3  Pzp,  Zamawiający  odrzuca 

ofertę  wykonawcy,  który  nie  udzielił  wyjaśnień  lub  dokonana  ocena  wyjaśnień  wraz  ze 

złożonymi dowodami potwierdza, że oferta zawiera rażąco niską cenę lub koszt w stosunku 

do przedmiotu zam

ówienia. Stosownie zaś do treści art. 90 ust. 1 Pzp, jeżeli zaoferowana cena 

lub koszt, lub ich istotne części składowe, wydają się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu 

zamówienia  i  budzą  wątpliwości  zamawiającego  co  do  możliwości  wykonania  przedmiotu 

za

mówienia zgodnie z  wymaganiami  określonymi  przez  zamawiającego  lub  wynikającymi  z 

odrębnych  przepisów,  zamawiający  zwraca  się  o  udzielenie  wyjaśnień,  w  tym  złożenie 

dowodów, dotyczących wyliczenia ceny lub kosztu, w szczególności w zakresie:  

oszczędności metody wykonania zamówienia, wybranych rozwiązań technicznych, 

wyjątkowo  sprzyjających  warunków  wykonywania  zamówienia  dostępnych  dla  wykonawcy, 

oryginalności projektu wykonawcy, kosztów pracy, których wartość przyjęta do ustalenia ceny 

nie  może  być  niższa  od  minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę  albo  minimalnej  stawki 

godzinowej,  ustalonych  na  podstawie  przepisów  ustawy  z  dnia  10  października  2002  r.  o 

minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2017 r. poz. 847);  

pomocy 

publicznej 

udzielonej 

na 

podstawie  odrębnych  przepisów.  

wynikającym z przepisów prawa pracy i przepisów o zabezpieczeniu społecznym, 

obowiązujących w miejscu, w którym realizowane jest zamówienie;  

wynikającym z przepisów prawa ochrony środowiska;  

5) powierzenia wykonan

ia części zamówienia podwykonawcy. 

Zgodnie natomiast z ust. 1a w 

przypadku gdy cena całkowita oferty jest niższa o co 

najmniej 30% od 

wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług, 

ustalonej  przed  wszczęciem  postępowania  zgodnie  z  art.  35  ust.  1  i  2  lub  średniej 

arytmetycznej  cen  wszystkich  złożonych  ofert,  zamawiający  zwraca  się  o  udzielenie 

wyjaśnień, o których mowa w ust. 1, chyba że rozbieżność wynika z okoliczności oczywistych, 

które  nie  wymagają  wyjaśnienia  (pkt  1)  lub  wartości  zamówienia  powiększonej  o  należny 

podatek od towarów i usług, zaktualizowanej z uwzględnieniem okoliczności, które nastąpiły 

po  wszczęciu postępowania,  w  szczególności  istotnej  zmiany  cen  rynkowych,  zamawiający 

może zwrócić się o udzielenie wyjaśnień, o których mowa w ust. 1 (pkt 2.). 

W związku z powyższym przewidziana w art. 90 ust. 3 Pzp sankcja odrzucenia oferty 

jest bezpośrednio związana z procedurą wezwania, unormowaną w art. 90 ust. 1 tej ustawy. 

Ponadto wskazać należy, że z uwagi na treść art. 90 ust. 1 Pzp dopuszczalne jest odrzucenie 

oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy, który stanowi, iż "zamawiający odrzuca 

ofertę, jeżeli zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia." - w wyniku 

negatywnej  oceny  przez  zamawiającego  otrzymanych  wyjaśnień  dotyczących  ceny  oferty 

(vide  wyrok  z  31 maja  2017  r.  sygn.  akt KIO 1001/17),  tym  niemniej  ocena ta  zgodnie  z 

dyspozycją art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp wymaga ustalenia w sposób nie budzący wątpliwości, że 

oferta zawiera cenę rażąco niską (por. wyrok z 28 marca 2017 r. sygn. akt KIO 466/17). 

Odnosząc  powyższe  rozważania  do  stanu  faktycznego  niniejszej  sprawy  wskazać 

należy,  że  w  tej  sprawie  poza  wszelkim  sporem  jest  okoliczność,  że  cena  oferty 

Przystępującego  oraz  wykonawcy  KARAŚ  odbiega  od  wartości  zamówienia  oraz  średniej 

arytmetycznej ofert o ponad 

30%, co czyniło koniecznym wezwanie do wyjaśnienia w trybie 

powyżej przywołanych przepisów, a na Wykonawcę nakładało obowiązek wykazania, że oferta 

nie zawiera rażąco niskiej ceny. 

Izba 

stwierdziła ponadto, iż wezwania Zamawiającego z dnia 31 lipca 2019r. zostały 

sformułowane w sposób ogólny. Zamawiający przytoczył brzmienie przepisu art. 90 ust. 1 Pzp, 

natomiast 

nie  sformułował  w  wezwaniu  żadnych  wątpliwości  co  do  kalkulacji  ceny  oferty 

Przystępującego  oraz  wykonawcy  KARAŚ  w  jakimkolwiek  zakresie,  które  wykonawcy  ci 

zobligowani  byliby 

wyjaśnić.  W  związku  z  powyższym  Izba  uznała,  iż  Przystępujący  oraz 

wykonawca KARAŚ  w  odpowiedzi  na tak  ogólne  wezwanie mogli  przyjąć  za wystarczające 

wyjaśnienia w takiej formie i w taki sposób, który ich zdaniem był wystarczający dla wykazania 

realności  zaoferowanych  cen.  Izba  w  składzie  orzekającym  w  niniejszej  sprawie  podziela 

pogląd wyrażony w wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 9 grudnia 2010 r., sygn. akt 

V Ga 122/10, w którym Sąd orzekł, że: "pytanie do wykonawcy powinno wskazywać elementy 

oferty,  które  podczas  badania  oferty  wzbudziły  wątpliwości  i  co  do  których  zamawiający 

oczekuje  wyjaśnień.  (...)  Aby  wątpliwości  te  rozwiać  wykonawca  musi  wiedzieć,  które  to 

elementy  wzbudziły  zastrzeżenia  i  w  jakim  kierunku  mają  iść  jego  wyjaśnienia.  (...) 

Zamawiający  nie  może  obarczać  wykonawcy  negatywnymi  konsekwencjami  w  postaci 

odrzucenia oferty, skoro nie sprecyzował stopnia szczegółowości wyjaśnień, jakich oczekuje." 

Twierdzenia  te  znajdują  aprobatę  również w  orzecznictwie  Izby  np.  wyrok KIO z  7  kwietnia 

2014  r.  sygn.  akt KIO 572/14,  z  28  lipca  2014  r.;  sygn.  akt  KIO 1399/14,  z  24  lipca  2017  r. 

sygn. akt KIO 1395/17 czy z 23 lutego 2017 r. sygn. akt KIO 289

/17, w których Izba wskazała, 

że:  "Skład  orzekający  nie  podziela  bowiem  zapatrywania,  jakoby  wezwanie  do  złożenia 

wyjaśnień ograniczające się wyłącznie do przytoczenia przepisu art. 90 ust. 1 p.z.p. rodziło po 

stronie  wykonawcy  obowiązek  wyjaśnienia  bliżej  nieokreślonych  aspektów,  które  wywarły 

wpływ na skalkulowanie ceny jego oferty. Innymi słowy wezwany wykonawca, ze względu na 

doniosłe skutki, jakie wywołać może procedura wyjaśniania rażąco niskiej ceny (odrzucenie 

oferty,  następstwem  czego  jest  brak  możliwości  uzyskania  zamówienia  i  zysku  z  jego 

realizacji)  nie  może  się  domyślać  podstaw  skierowanego  do  niego  wezwania.  Przeciwnie  - 

jego treść powinna wykonawcy pozwolić na dobór odpowiedniej argumentacji i - ewentualnie 

dowodów, które łącznie pozwolą przekonać zamawiającego o braku podstaw do odrzucenia 

oferty z uwagi na rażąco niską cenę. Jeżeli za wezwanie do złożenia wyjaśnień ma charakter 

ogólnikowy, ograniczający się, przykładowo, wyłącznie do przytoczenia treści przepisu art. 90 

ust. 1 p.z.p., to zama

wiający musi liczyć się z możliwością otrzymania równie ogólnikowych 

wyjaśnień." Izba powyższe stanowisko w pełni popiera i przyjmuje jako własne.  

Izba w konsekwencji stwierdzenia 

braku szczególnych żądań ze strony Zamawiającego 

co do sposobu przeprowadze

nia dowodu na okoliczność, że zaoferowane przez nich ceny nie 

są rażąco niskie, uznała, że wybór metody należał do wykonawców.  

W  sprawie  ocenianej  HYDRO-TAP 

wskazał,  że  jest  lokalną  firmą  zlokalizowaną  w 

bardzo  bliskiej  odległości  od  inwestycji  tj.  w  linii  prostej  ok.  2,5  km,  co  ograniczy  część 

transportu  materiałów,  sprzętu  ciężkiego  i  organizacji  budowy.  Wyjaśnił,  że  zatrudnia  tylko 

miejscowych pracowników co ogranicza koszty delegacji, diet, wynajmu kwater i dojazdów, a 

także,  że  zadanie  inwestycyjne  wykona  bez  pomocy  podwykonawców,  własnymi  siłami. 

Wyjaśnił,  że  posiada  własne  zaplecze  sprzętowe  i  transportowe  co  ograniczy  koszty 

wykonywania  prac  jak  również  przewozu  gruntu,  piasku  i  kruszywa.  Nie  planuje  wynajmu 

jakiegokolwiek  sprz

ętu.  Wskazał,  także,  że  wartość  materiałów  instalacyjnych  oszacowana 

przez  niego  nie  przekroczy  kwoty  650 000  n

etto  oraz  że  posiada  część  materiałów  z 

poprzednich realizacji, które mogą zostać wbudowane w planowaną inwestycję. Przystępujący 

oszacował także, że kruszywo wraz z piaskiem będzie kosztowało nie więcej niż 700 000 zł 

netto co łącznie z materiałami instalacyjnymi daje kwotę 1 350 000 zł netto. Ponadto wyjaśnił, 

że zamierza wykonać prace dwoma ekipami w przeciągu 12 miesięcy na co przeznaczy ponad 

zł, a kwota ta daje możliwość wykonania inwestycji z dużą dozą ujętego ryzyka i 

pozwoli  na  osiągnięcie  zysku  z  wykonanego  zadania.  Przystępujący  wraz  z  wyjaśnieniami 

przedłożył  referencje  na  wykonaną w  ostatnich dwóch  latach robotę  w miejscowości  Ligota 

Piękna, wskazując, że była bardzo podobna pod kątem ilościowym i wartościowym.  

Wykonawca KARAŚ w odpowiedzi na wezwanie Zamawiającego wskazał, że wstępną 

kalkulację oferty sporządził w oparciu stawki SEKOCENBUDU. Następnie dokonał weryfikacji 

spor

ządzonej  kalkulacji  w  oparciu  o  wyceny  dostawców  i  producentów  materiałów,  którzy 

zagwarantują wysoką jakość oraz z uwagi na wieloletnią współpracę udzielą wysokich rabatów 

i  korzystnych  warunków  płatności.  W  wyjaśnieniach  wskazał  nazwy  dostawców  materiałów 

oraz  załączył  zaoferowane  przez  nich  oferty.  KARAŚ  wyjaśnił  ponadto,  że  na  wysokość 

zastosowanego opustu decydujący wpływ miał fakt, że wykonawca jest firmą, która zatrudnia 

pracowników  z  okolicznych miejscowości,  dzięki czemu  w  znacznym  stopniu może obniżyć 

koszty  transportu  oraz  zapewnić  sprawniejszą  realizację  zadania.  Dysponuje  stałą,  dobrze 

wykwalifikowaną  kadrą  pracowniczą  i  dużym  doświadczeniem  zdobytym  przy  realizacji 

podobnych  inwestycji.  Posiada  własny  nowoczesny  park  maszynowy:  koparki,  ładowarki, 

samochody  dostawcze,  zagęszczarki,  szalunki  do  wykopów,  zestaw  igłofiltrów  itp.  oraz 

niezbędny  potencjał  ekonomiczny.  Warunki  geologiczne  i  gruntowe  terenu,  na  którym 

prowadzone będą roboty są mu doskonale znane, bowiem firma ta realizowała na tym terenie 

zadania o podobnym charakterze.  

Zamawiający  pismem  z  dnia  9  sierpnia  2019r.  skierował  do  wykonawcy  KARAŚ 

dodatkowe wezwanie, w którym wniósł o sprecyzowanie czy cena przepompowni wynikająca 

z dokumentów załączonych do wyjaśnień z dnia 5 sierpnia 2019r., zawiera już rabaty, o których 

mowa  w  przedmiotowych  wyjaśnieniach.  W  odpowiedzi  na  powyższe  wezwanie  KARAŚ 

wyjaśnił, że załączona do wyjaśnienia z dnia 5 sierpnia 2019r, wycena przepompowni firmy 

ECOL 

— UNICON na kwotę 83 580,00 zł netto została podzielona na elementy, zgodnie z 

przedmiarem, załączonym do dokumentacji przetargowej. Wskazał, że zgodnie z projektem 

wyceniono: 

Szafę  sterowniczą  pompowni  z  alucynku  IP65,  korpus  przepompowni  z 

polimerobetonu, k

omorę pomiarową DN1200 beton 835/45 oraz moduł logiczny - przetwornik 

przepływomierza  Siemens  MAG  5000,  (zgodnie  z  projektem  „W  szafce  przepływomierza 

zainstalowany  będzie  moduł  logiczny  przetwornik  przepływomierza  typu  MAG  500  lub 

równoważny”). 

Izba 

stwierdziła, uwzględniając stan faktyczny niniejszej sprawy, w tym treść wezwania 

oraz  wyjaśnień  wykonawców,  że  Zamawiający  prawidłowo  ocenił  te  wyjaśnienia  jako 

wiarygodne  i  potwierdzające  realność  zaoferowanej  ceny.  Skład  orzekający  uznaje  za 

dopuszczalne,  a  w  realiach  sprawy  rozpatrywanej  skuteczne,  wskazanie  przez 

Przystępującego jako  dowód  na  rynkowy  charakter  zaoferowanej  ceny  i jej realność,  a tym 

samym 

brak cech ceny rażąco niskiej referencji od Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej 

sp.  z  o.o.  z  siedzibą  w  Wiszni  Małej,  które  potwierdzają,  że  Przystępujący  z  należytą 

starannością i zgodnie z umową wykonał podobne pod względem ilościowym i jakościowym 

zadanie  budowy  sieci  kanalizacyjnej  za  kwotę  odpowiadającą  zaoferowanej  w  niniejszym 

postępowaniu.  Podobieństwo  co  do  zakresu  prac,  jak  i  ich  wartości,  nie  zostało  w  sprawie 

zakwestionowane 

przez Odwołującego. Ponadto wskazać należy, że Zamawiający oceniając 

realność zaoferowanej przez wykonawców ceny uwzględnia zarówno treść złożonych przez 

nich  wyjaśnień  jak  również  posiadaną  przez  siebie  wiedzę  i  znajomość  rynku  oraz 

obowiązujące  ceny  i  stawki,  na  którym  będzie  realizowana  inwestycja  i  na  tej  podstawie 

stwierdza,  czy  złożone  wyjaśnienia  są  wystarczające  dla  potwierdzenia  realności  ceny.  W 

konsekwencji więc uznania przez Zamawiającego, że zaoferowana przez wyżej wskazanych 

wykonawców  cena  jest  ceną  umożliwiającą  im  prawidłowe  wykonanie  zamówienia,  to  tym 

samym brak 

było podstaw do zastosowania art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp.  

Odnosząc  się  natomiast  do  stanowiska  Odwołującego,  że  cena  za  roboczogodzinę 

ustalona przez HYDRO- 

TAP lub KARAŚ jest rażąco niska wskazać należy, że w wyroku z 

dnia  23  czerwca  2015  r.,  sygn.  KIO  1143/15 

wyrażono  pogląd,  który  Izba  w  składzie 

orzekającym popiera w całości, że „przepis art. 90 ust. 1 pkt 1 Pzp stanowi o kosztach pracy, 

których  wartość  przyjęta  do  ustalenia  ceny  oferty  nie  może  być  niższa  od  minimalnego 

wynagrodzenia  za  pracę  ustalonego  na  podstawie  przepisów  wskazanych  w  przywołanym 

artykule [...]. Przepis ten nie może być interpretowany w sposób odmienny niż wynika to z jego 

treści, w szczególności brak jest podstaw by kwotę minimalnego wynagrodzenia przeliczać na 

roboczogodziny i 

na tej podstawie wnioskować, że cena oferty jest rażąco niska, w sytuacji, 

gdy  z  wyjaśnień  i  dowodów  wynika  uwzględnienie  w  cenie  oferty  kosztów  pracy  w  sposób 

określony  w  przepisie".  Przystępujący  w  piśmie  procesowym  oraz  na  rozprawie oświadczył 

natomiast,  że  zgodnie  z  wymaganiami  Zamawiającego  określonymi  w  przedmiotowym 

przetargu (Rozdział I ust. 3 SIWZ) zatrudnia on wszystkie osoby „które będą wykonywać roboty 

budowlane  branży  instalatorskiej  i  drogowej"  na  podstawie  umowy  o  pracę.  Ponadto  jak 

wskazywał  Zamawiający  i  Przystępujący  stawka  roboczogodziny  nie  stanowi  faktycznego 

wynagrodzenia  otrzymywanego  przez  jego  p

racowników,  a  jedynie  stawkę  przyjętą  na 

potrzeby  kosztorysowania  i 

nie  była  brana  pod  uwagę  przy  kalkulowaniu  ceny  oferty.  W 

kalkulacji  tej  uwzględnione  zostało  wynagrodzenie  rzeczywiste  zatrudnionych  przez 

Przystępującego pracowników. W związku z powyższym przy dokonywaniu oceny realności i 

rentowności ceny ofertowej, w zakresie kosztów pracy należy brać pod uwagę nie tyle stawkę 

roboczogodziny, co rzeczywiste koszty pracy ponoszone przez  wykonawcę i przyjęte przez 

niego przy kalkulowaniu zaoferowanej cen

y. I to właśnie te rzeczywiste koszty pracy powinny 

podlegać  badaniu  i  ocenie  pod  kątem  spełnienia  warunku  z  art.  90  ust.  1  pkt  1  Pzp, 

stanowiącego, że koszty pracy, których wartość została przyjęta do ustalenia ceny, nie może 

być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki godzinowej. A w 

konsekwencji  nie  można  przeliczać  kwoty  minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę  na 

roboczogodziny i na tej podstawie wnioskować, że cena oferty jest rażąco niska. 

Reasumując,  skład  orzekający  stwierdził,  że  Odwołujący  nie  wykazał,  że  za 

zaoferowaną  przez  HYDRO-TAP  oraz  KARAŚ  cenę  oferty  niemożliwe  jest  zrealizowanie 

zamówienia będącego przedmiotem niniejszego postępowania w sposób należyty. Podkreślić 

natomiast  należy,  że  Zamawiający  wskazał,  że  oceniając  złożone  przez  wykonawców 

wyjaśnienia wziął  pod uwagę sporządzone przez  nich  kosztorysy  ofertowe,  gdzie sprawdził 

główne  czynniki  cenotwórcze  oraz  ceny  jednostkowe  najważniejszych  elementów 

wykorzystywanych przy przedmiotowej inwestycji, tj. przepompownie

, studnie, rurociągi fi 160 

oraz fi200. Z przeprowadzonych przez Zamawiającego analiz porównujących koszty wynika, 

iż  ceny  tych elementów budowy  są podobne  czy  nawet  większe w  stosunku  do kosztorysu 

inwestorskiego Zamawiającego. Ponadto jak wynika z kosztorysu oraz złożonych wyjaśnień 

wykonawcy osiągną zysk na poziomie ok 10 %, co również potwierdza, że zaoferowana przez 

niech  cena  jest  ceną  rynkową.  Odwołujący  natomiast  nie  na  powyższą  okoliczność  nie 

przedstawił dowodu przeciwnego.  

W związku z powyższym Izba orzekła jak w sentencji. 

O kosztach postępowania odwoławczego Izba orzekła na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 

ustawy Pzp oraz § 3 pkt 1 i 2 i § 5 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 

15 marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów 

kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238 ze 

zm.), stosownie do wyniku postępowania. 

Przewodniczący: ……………………………………………