Sygn. akt KIO 2487/19
WYROK
z dnia 19 grudnia 2019 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący:
Agata Mikołajczyk
Protokolant:
Aldona Karpińska
po rozpoznaniu w Warszawie na rozprawie w dniu 18 grudnia 2019 r.
odwołania wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 9 grudnia 2019r. przez odwołującego: Plus
Inwest P. Ż. sp. j. (ul. Kolejowa 11a, 55-010 Żerniki Wrocławskie) w postępowaniu
prowadzonym przez zamawiającego: Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta (ul. Długa 49, 53-633
Wrocław),
orzeka:
Uwzględnia odwołanie i nakazuje unieważnić: (1) czynność wykluczenia wykonawcy Plus
Inwest P. Ż. sp. j. (ul. Kolejowa 11a, 55-010 Żerniki Wrocławskie) na podstawie art. 24 ust.5
pkt 2 oraz art. 24 ust. 7 pkt 3 ustawy -
Prawo zamówień publicznych oraz (2) czynność
unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego na podstawie art. 93
ust.1 pkt 1 ustawy Pzp;
W pozostałym zakresie odwołanie oddala;
Kosztami postępowania obciąża zamawiającego: Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta (ul.
Długa 49, 53-633 Wrocław) i:
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 7.500 zł 00 gr (słownie:
siedem
tysięcy pięćset złotych, zero groszy) uiszczoną przez odwołującego tytułem
wpisu od odwołania;
zasądza na rzecz odwołującego: Plus Inwest P. Ż. sp. j. (ul. Kolejowa 11a, 55-010
Żerniki Wrocławskie) od zamawiającego: Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta (ul.
Długa 49, 53-633 Wrocław) kwotę 3.600 zł 00 gr (słownie trzy tysiące sześćset
złotych, 00 groszy) tytułem wynagrodzenia pełnomocnika.
Stosownie do art. 198a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. -
Prawo zamówień
publicznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1843) na niniejsze postanowienie
– w terminie 7 dni od dnia
jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
do Sądu Okręgowego we Wrocławiu.
………………………………
Sygn. akt KIO 2487/19
Uzasadnienie
Odwołanie zostało wniesione w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego
prowadzonym w trybie przetargu nieograniczonego na podstawie ustawy z dnia 29 stycznia
2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1843.), [ustawa Pzp lub Pzp] przez
zamawiającego: Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta we Wrocławiu, którego przedmiotem jest
„Wykonanie bieżącej konserwacji i utrzymanie w należytym stanie technicznym elementów
wyposażenia obiektów inżynierskich na terenie miasta Wrocławia z podziałem na dwie części”.
Numer referencyjny: TXU/EEDl/244/2019. Odwołujący podał, że przedmiotem zaskarżenia
jest czynność Zamawiającego dokonana w dniu 4.12.2019 r. i zarzucił Zamawiającemu
naruszenie przepisów:
1) art. 24 ust. 5 pkt 2 w zw. z art. 7 ust. 1 ustawy Pzp - b
łędne zastosowanie ww. przepisu w
nn. postępowaniu w sytuacji, gdy okoliczność, na którą powołuje się Zamawiający w swojej
czynności nie miała w ogóle miejsca, a uzasadnienie wykluczenia w ogóle nie ma związku
z tym przepisie wskazaną przesłanką wykluczenia z postępowania, ponadto Odwołujący
nie naruszył żadnego obowiązku zawodowego, a Zamawiający nawet nie stara się
wskazać, jakiego zamówienia w wyniku zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa
Odwołujący nie wykonał lub nienależycie wykonał, a także bezsprzecznie Zamawiający nie
wskazał w jakiego dokładnie obowiązku zawodowego Odwołujący umyślnie bądź na skutek
rażącego niedbalstwa nie wykonał i kiedy,
2) art. 24 ust. 7 pkt 3 w zw. z art. 7 ust. 1 ustawy Pzp -
błędną jego wykładnię i błędne
zastosowania
tego przepisu w przedmiotowym postępowaniu a nadto uznanie
nieprawidłowe, że wykluczenie Odwołującego z innego postępowania przetargowego
pozwala na generalne i bez ograniczenia czasowego wykluczenie Odwołującego z
niektórych postępowań przetargowych, w których Odwołujący się złożył oferty, choć w
innych postępowaniach Zamawiający nie wykluczył Odwołującego;
3) art. 24 ust. 1 pkt 17 ustawy Pzp -
uznanie, że na podstawie tego przepisu Zamawiający
może wykluczyć Odwołującego z kolejnych postępowań w celu realizacji zamówienia
publicznego innych niż postępowanie, w którym wykonawca został wykluczony w oparciu o
tę przesłankę, przy czym Odwołujący w dalszej części odwołania wykaże, że Zamawiający
nieprawidłowo ustalił podstawę do wykluczenia Odwołującego w postępowaniu na
„Utrzymanie czystości na obiektach budowlanych przez bieżące usuwanie graffiti oraz
innych zanieczyszczeń na terenie Wrocławia";
4) art. 93 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp -
bezpodstawne unieważnienie postępowania wobec
bezpodstawnego wykluczenia Odwołującego z udziału w postępowaniu, co było
konsekwencją błędnej czynności Zamawiającego wykluczenia Odwołującego.
Odwołujący wniósł o nakazanie Zamawiającemu unieważnienia czynności wykluczenia
Odwołującego się z postępowania, co w konsekwencji stanowić będzie też podstawę do
zmiany przez Zamawiającego decyzji o unieważnieniu postępowania. W uzasadnieniu w
szczególności podał:
(1) Zamawiający wobec Odwołującego zastosował wykluczenie z postępowania bez podstawy
prawnej oraz bez poczynienia ustaleń koniecznych dla przypisania Odwołującemu sankcji
wskazanej w piśmie z 4.12.2019 r. Ponadto Zamawiający nie umożliwił, mimo istniejącego w
tym zakresie obowiązku, złożenia wyjaśnień przez Odwołującego w zakresie przesłanki
wykluczenia jaką jest art. 24 ust. 5 pkt 2 ustawy Pzp.
(2) W piśmie z dnia 4.12.2019 r. Zamawiający poinformował Odwołującego o swojej czynności
polegającej na wykluczeniu Odwołującego z postępowania oraz unieważnieniu postępowania.
Unieważnienie czynności wykluczenia Odwołującego z postępowania spowodować winno
unieważnienie czynności Zamawiającego polegającej na unieważnieniu postępowania, gdyż
w tej sytuacji jego
ofertę Zamawiający zobowiązany będzie ocenić zgodnie z postanowieniami
Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia (dalej: SIWZ).
(3) Zamaw
iający dokonał wykluczenia Odwołującego podając podstawę prawną z art. 24 ust.
5 pkt 2 ustawy Pzp, zgodnie z którym to przepisem z postępowania o udzielenie zamówienia
zamawiający może wykluczyć wykonawcę, który w sposób zawiniony poważnie naruszył
obowiązki zawodowe, co podważa jego uczciwość, w szczególności gdy wykonawca w wyniku
zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa nie wykonał lub nienależycie wykonał
zamówienie, co zamawiający jest w stanie wykazać za pomocą stosownych środków
dowodowych. Za
mawiający wskazał, że zgodnie z art. 24 ust. 7 pkt 3 ustawy Pzp wykluczenie
wykonawcy następuje w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 18 i 20 lub ust. 5 pkt 2 i 4,
jeżeli nie upłynęły 3 lata od dnia zaistnienia zdarzenia będącego podstawą wykluczenia. Przy
tak wskazanej podstawie do wykluczenia z postępowania Odwołujący zarzuca, że nie jest
możliwe zastosowanie wobec Odwołującego sankcji w postaci wykluczenia z postępowania
wskazanej w 24 ust. 5 pkt 2 ustawy Pzp
, gdyż Odwołujący nie naruszył obowiązków
zawodowych, co podważałoby jego uczciwość, w szczególności, Zamawiający nie wskazał na
żaden przypadek, w którym Odwołujący w wyniku zamierzonego działania lub rażącego
niedbalstwa nie wykonał lub nienależycie wykonał zamówienie. Z treści uzasadnienia
wyk
luczenia nie można w żadnym razie wyczytać na czym polegałoby naruszenie obowiązków
zawodowych przez Odwołującego.
Przepis art. 24 ust. 5 pkt 2 ustawy Pzp normuje fakultatywną przesłankę wykluczenia
z postępowania związaną z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem innego
wcześniejszego zobowiązania przez wykonawcę. Zgodnie z tą przesłanką wykluczenia
niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania musiałoby nastąpić wcześniej, tj. przed
oceną ofert wykonawcy w danym postępowaniu, w którym nastąpiłoby wykluczenie tego
wykonawcy. Zamawiający w nn. postępowaniu nie wskazuje na żadne inne zamówienie,
którego Odwołujący się nie wykonał. Przyjęta podstawa prawna wykluczenia jaką zastosował
Zamawiający wobec Odwołującego w nn. Postępowaniu jest zupełnie błędna i bezpodstawna
oraz ponadto nie mająca najmniejszego związku z uzasadnieniem dla wykluczenia zawartym
w piśmie Zamawiającego z dnia 4.12.2019 r. Powyższe wyraźnie dowodzi, że Zamawiający
bezpodstawnie chce wykluczyć Odwołującego z rynku zamówień publicznych i zupełnie
bezpodstawnie szkodzi Odwołującemu, powołując się przy tym na nie zweryfikowane zarzuty,
jak np. wszczęcie postępowania karnego wobec Odwołującego, co nie jest prawdą, a
Zamawiający nie posiada żadnego dowodu, żeby tę okoliczność ustalić. Odwołujący zarzuca
w tym miejscu, że nie jest prowadzone przeciwko Odwołującemu się postępowanie karne
mające związek z wyjaśnieniami, jakie Odwołujący złożył w postępowaniu przetargowym.
Powyższe działanie Zamawiającego, w sposób oczywisty nie mające podstawy prawnej,
dowodzi nieznajomości przepisów ustawy PZP po stronie pracowników Zamawiającego,
którzy podjęli w imieniu Zamawiającego czynność z 4.12.2019 r. Ponadto Odwołujący zarzuca,
że Zamawiający nie przeprowadził żadnej procedury wyjaśniającej i nie umożliwił
Odwołującemu złożenia wyjaśnień w nn. postępowaniu; co w przedmiotowej sytuacji
Zamawiający winien przeprowadzić zgodnie z normą art 24 ust. 8 ustawy PZP. Zamawiający
zaś nawet nie wskazał w wykluczeniu, jaki dokładnie obowiązek zawodowy naruszył
Odwołujący, jakiego zobowiązania nie wykonał. Zamawiający, gdyby wezwał Odwołującego
się do przedstawienia wyjaśnień odnośnie kwestii wskazanych w piśmie z dnia 4.12.2019 r.,
zgodnie z art. 24 ust. 8 ustawy Pzp
, uzyskałby od Odwołującego wyczerpujące wyjaśnienia
dla wątpliwości Zamawiającego. Nie sposób więc nie uznać, że Zamawiający celowo
uniemożliwił Odwołującemu złożenie wyjaśnień w postępowaniu, a więc Zamawiający
zaniechał realizacji swojego oczywistego obowiązku, wynikającego przecież expressis verbis
ź przepisu ustawy PZP. Dalej Odwołujący wskazuje, że przeciwko osobom działającym w
imieniu Odwołującego nie toczy się żadne postępowanie karne z zawiadomienia GDDKiA, jak
błędnie wskazuje Zamawiający w piśmie z dnia 4.12.2019 r., a fakt, iż Odwołujący nie złożył
odwołania na jego wykluczenie z postępowania pn. „Utrzymanie czystości na obiektach
budowlanych przez bieżące usuwanie graffiti oraz innych zanieczyszczeń na terenie
Wrocławia" wynikał tylko i wyłącznie z tego, że Odwołujący się nie był po prostu dalej
zainteresowany zawarciem umowy w tymże postępowaniu z uwagi na niedokładnie
oszacowanie kosztów w opisie przedmiotu zamówienia zawartym w SIWZ sporządzonym dla
tegoż postępowania oraz przerzuceniem w umowie wszelkich ryzyk związanych z
niedoszacowan
iem kosztów realizacji zamówienia na wykonawcę zamówienia i brakiem u
Odwołującego się woli ponoszenia kosztów postępowania odwoławczego dla realizacji
zamówienia, przy tak źle przygotowanym postępowaniu przetargowym nie prezentującym
rzetelnie wszystkich
kosztów realizacji prac. Odnosząc się do uzasadnienia czynności z
4.12.2019 r. wskazał:
Ad. pkt I.
W uzasadnieniu wykluczenia w pkt I. Zamawiający wskazał, że wykluczył z postępowania
Odwołującego się z tego powodu, że Odwołujący został wykluczony z postępowania pn.
„Utrzymanie czystości na obiektach budowlanych przez bieżące usuwanie graffiti oraz innych
zanieczyszczeń na terenie Wrocławia” z uwagi na to, że Zamawiający w tamtym postępowaniu
ustalił - błędnie zresztą - że Odwołujący wprowadził w błąd Zamawiającego przedstawiając
nieprawdziwe trzy pisemne zlecenia i protokoły ich odbioru, sporządzane w czasie realizacji
umowy zawartej przez Odwołującego z Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad. Z
uwagi na zbyt krótki czas (5 dni) na złożenie odwołania Odwołujący załącza do nn. odwołanie
kopię protokołu odbioru dla zlecenia numer O.WR.Z-18.421.594.2018.sg z dnia 23.05.2018 r.
oraz zlecenie z tejże daty nr O.WR.Z-18.421.594.2018.sg, które są dokumentami
wytworzonymi w czasie realizacji ww. umowy, podpisanymi przez obie strony ww. umowy i nie
zostały przerobione. Fakt zaś, iż GDDKiA w kwietniu 2019 r. odpowiedziała na pytanie
Zamawiającego, że nie posiada takiego dokumentu wynikać mógł np. z metodyki gromadzenia
przez GDDKiA dokumentacji rozliczeniowej w sposób pokazujący tylko finalne treści
dokumentów (zleceń i protokołów), co nie zmienia faktu, że dokument, który załączył
Odwołujący do nn. odwołania jest dokumentem autentycznym z podpisami osób
reprezentujących GDDKiA oraz Odwołującego (nie jest to dokument przerobiony).
Zamawiający w żaden sposób nawet nie uprawdopodobnił, że dokument ten nie jest
au
tentyczny. Zamawiający oparł się tylko na informacji GDDKiA, zgodnie z którą dokumenty,
tj. protokół odbioru dla zlecenia numer O.WR.Z-18.421.594.2018.sg z dnia 23.05.2018 r. oraz
zlecenie z tejże daty nr O.WR.Z- 18.421.594.2018.sg. nie znajdują się w dokumentacji
GDDKiA, co nie oznacza to, że Odwołujący posłużył się w tamtym postępowaniu
przerobionymi dokumentami, a usługi w nich wymienione nie były zrealizowane. Pozostałe
dwa dokumenty Odwołujący przedstawi na posiedzeniu w KIO lub w kolejnym piśmie w nn.
sprawie, aktualnie zaś Odwołujący wyjaśnia z GDDKiA kwestie ww. dokumentów. Zarzut
jakoby Odwołujący w postępowaniu na posłużył się przerobionymi dokumentami zleceń i
protokołów odbioru jest niezgodny z prawdą, a usługi wymienione w tych protokołach były
zlecone przez GDDKiA i wykonane, co potwierdzają zlecenia i protokoły ich odbioru.
Ad. pkt II.
Zamawiający wykluczając Odwołującego z postępowania wskazał, że Odwołujący w
postępowaniu pn. „Utrzymanie czystości na obiektach budowlanych przez bieżące usuwanie
graffiti oraz innych zanieczyszczeń na terenie Wrocławia" w celu wykazania posiadania
doświadczenia posłużył się referencjami wystawionymi przez spółkę Spectare sp. z o.o., która
była wykonawcą dla GDDKiA Oddział Białystok. W ocenie Zamawiającego, na podstawie
odpowiedzi udzielonej przez GDDKiA Oddział Białystok, ustalić można było, że przedmiotem
zamówienia nie było usuwanie graffiti. Niemniej Odwołujący zarzuca, że w ramach swojego
zlecenia dla Spectare sp. z o.o. wykonywał też usługi usuwania graffiti, ale z uwagi na to, że
czynności te nie były wymienione w szczegółowym kosztorysie zamówienia zostały rozliczone
w ramach ceny ryczałtowej pod innymi pozycjami kosztowymi, ale same usługi czyszczenia
graffiti były realizowane w ramach zlecenia od Spectare sp. z o.o. przez Odwołującego.
Odwołujący zarzuca, że referencje w przedmiotowym zakresie otrzymał od Spectare sp. z o.o.,
a nie od GDDKiA, więc nie można zarzucić Odwołującemu, iż nie wykonywał na rzecz
Spectare sp. z o.o. usług czyszczenia graffiti tylko dla tego, że GDDKiA lakonicznie
odpowiedziała Zamawiającemu w ramach ww. postępowania, że czyszczenie graffiti nie było
przewidziane w ramach zamówienia. Usługi takie były wykonywane przez Odwołującego, ale
okoliczności tych Zamawiający już nie ustalał, bazując jedynie za odpowiedzi GDDKiA, że
przedmiotem zamówienia nie było usuwanie graffiti. Ponadto Odwołujący zarzuca, że
doświadczenie, jakie wykazywał referencjami od Spectare sp. z o.o. nie było niezbędne żeby
wykazać, iż wymagane w postępowaniu' doświadczenie posiada, zatem Odwołujący nie
posługiwał się tamtymi referencjami w celu wykazania spełnienia warunków udziału.
Ad. pkt III.
Odwołujący zarzuca, że bezpodstawne jest wykluczenie go z nn. postępowania z uwagi na to,
że w innym wcześniejszym postępowaniu nie uzyskał Zamawiający bardzo szczegółowych
informacji od wystawcy referencji, mimo po
nawianych wniosków o ich udzielenie do tego
wystawcy referencji, jakie Zamawiający skierował. Sam Odwołujący odpowiedział w terminach
na wezwania Zamawiającego, ale nie może ponosić konsekwencji tego, że podmiot nie biorący
udziału w tamtym postępowaniu, jako wykonawca, nie złożył kolejnych wyjaśnień wymaganych
przez Zamawiającego. W ocenie Odwołującego wystawiająca referencje firma - ASO Auto-
Plus A.
Ż. przedstawiła wyczerpujące wyjaśnienia w zakresie usług, ich rodzaju, czasu
realizacji, mie
jsca realizacji. To, że do chwili obecnej ww. firma nie odpowiedziała na prośbę
Zamawiającego nie jest żadnym argumentem merytorycznym. Skoro bowiem Odwołujący
zrezygnowa
ł z dalszego udziału w ww. postępowaniu, logiczne jest, że Zamawiający nie może
w nies
kończoność czekać na pismo z dalszymi i kolejnymi wyjaśnieniami od firmy, która
udzieliła referencji Odwołującemu, ale nie brała udziału w tamtym postępowaniu. Nie jest to
żaden argument aby uzasadnić wykluczenie Odwołującego się z wszystkich postępowań
pr
zetargowych prowadzonych w ZDiUM we Wrocławiu. Ponadto nie można Odwołującemu
zarzucić celowego zatajenia informacji, skoro Zamawiający tych informacji poszukiwał u innej
osoby niż Odwołujący się. Odwołujący się może zgodzić się z tym, że brak informacji
u
niemożliwił Zamawiającemu ocenę, czy Odwołujący spełnił warunki udziału w postępowaniu
w zakresie wymaganego doświadczenia, ale powyższe nie może być powodem
nieograniczonego w czasie wykluczenia Odwołującego z postępowań prowadzonych u
Zamawiającego - ZDiUM We Wrocławiu, brak jest podstawy prawnej do takiego działania.
Odwołujący się zarzuca ponadto, że przede wszystkim (pomijając już błędne ustalenia w
zakresie stanu faktycznego) przepis, na który powołuje się Zamawiający w decyzji o
wykluczeniu Odwołującego z przedmiotowego postępowania nie daje podstawy do
wykluczenia wykonawcy z postępowania innego niż to, w którym ewentualnie wykonawca
dopuściłby się działań wskazanych w art. 24 ust. 1 pkt 17 ustawy Pzp. Przyjęcie innego
rozwiązania, a więc takiego, że za działania podjęte we wcześniejszym postępowaniu można
wykluczać wykonawcę w kolejnych postępowaniach lub nawet we wszystkich postępowania w
trybie zamówień publicznych (tj. podlegających pod reżim ustawy PZP), w jakich ten
wykonawca złoży ofertę stanowiłby rażące naruszenie zasady wyrażonej w art. 7 ust. 1 ustawy
Pzp.
Zamawiający błędnie zastosował przepis art. 24 ust. 5 pkt 2 Pzp dla wykluczenia
Odwołującego w nn. postępowaniu. Zamawiający tylko na potrzeby uzasadnienia błędnej
decyzji o wykluczeniu O
dwołującego twierdzi, że utracił zaufanie do Odwołującego.
Odwołujący tylko tytułem przykładu załącza do nn. odwołania kopie umów, jakie zawarł w
ramach przetargów, do których stosuje się przepisy ustawy Pzp umowy z Zamawiającym
(umowa z: 31.10.2019 r., z
6.09.2019 r., z 29.07.2019 r.). Zawierając ww. umowy Zamawiający
nie miał wątpliwości w zakresie oceny rzetelności Odwołującego i zaufania do niego. Zupełnie
bezpodstawne jest w świetle powyższego twierdzenie Zamawiającego, że właśnie w czasie
przeprowadze
nia nn. postępowania Zamawiający utracił zaufanie oraz przestał wierzyć w
rzetelność i uczciwość Odwołującego się. Powyższe potwierdza, że Zamawiający
bezpodstawnie wykluczył Odwołującego z nn. postępowania w oparciu o przesłankę wskazaną
w art. 24 ust. 5
pkt 2 ustawy Pzp. Nadto Odwołujący wskazuje, że zgodnie z przepisem art.
24 ust. 1 pkt 17 ustawy Pzp zamawiający wyklucza wykonawcę, który w wyniku zamierzonego
działania lub rażącego niedbalstwa wprowadził zamawiającego w błąd przy przedstawieniu
informa
cji, że nie podlega wykluczeniu, spełnia warunki udziału w postępowaniu lub
obiektywne i niedyskryminacyjne kryteria, lub który zataił te informacje lub nie jest w stanie
przedstawić wymaganych dokumentów. W przepisie tym mowa jest tylko i wyłącznie o
post
ępowaniu, w którym wykonawca podejmuje tego typu działania. Generalne wykluczenia z
każdego postępowania przewidziane jest enumeratywnie w przepisach art. 24 ustawy Pzp. Z
generalnym wykluczeniem z każdego postępowania przetargowego mamy do czynienia np. w
przypadku wskazanym w pkt 22, 21,15,14,13 ust. 1 art. 24 ustawy Pzp, a stwierdzenie
zaistnienia przesłanek wykluczenia musi być poparte wyrokiem sądu lub decyzją stosownego
organu władzy państwowej upoważnionych do orzekania sankcji wobec wykonawców lub osób
ich reprezentujących. Taki skutek bezsprzecznie nie może następować w przypadku
naruszenia przepisu art. 24 ust. 1 pkt 17 Pzp. Ustawodawca bowiem uznaje za wystarczająco
dotkliwą sankcję za naruszenie tychże przepisów wykluczenie wykonawcy z postępowania o
udzielenie zamówienia publicznego w którym stwierdzono podjęcie przez wykonawcę
określonych niedozwolonych działań. W ocenie Odwołującego nie pozostaje w orzecznictwie
i doktrynie prawa spornym, iż powołana w uzasadnieniu przez Zamawiającego przesłanka
wykluczenia z postępowania z art. 24 ust. 1 pkt 17 Pzp pozwala na jednorazowe wykluczenie
wykonawcy tylko z tego postępowania, w którym to postępowaniu wykonawca podjął działanie
niezgodne z ww. przepisem. W innych (kolejnych) postępowaniach przetargowych wykonawca
za to samo działanie nie może być już ukarany wykluczeniem z postępowania. „Przepisy art.
24 ust. 1 pkt 16 i 17 p.z.p. stanowią sankcję dla nieuczciwych bądź niedbałych wykonawców.
Celem tej regulacji jest zmuszanie wykonawców do zachowywania należytej staranności i
uczciwego postępowania wobec zamawiającego pod rygorem wykluczenia z postępowania
(wyrok KIO 113/18). Artykuł 24 ust. 1 pkt 16 i 17 p.z.p. wymagają zaistnienia po stronie
wykonawcy zawinionego działania lub rażącego niedbalstwa albo chociaż lekkomyślności w
działaniu, których celem ma być wprowadzenie zamawiającego w błąd, aby uzyskać dane
zamówienie. Celem tych regulacji nie jest natomiast pozbawienie możliwości uzyskania
zamówienia wykonawców, co do których w toku realizacji wcześniejszych umów
wykonywanych w ramach uzyskania zamówienia publicznego zachodziły jakiekolwiek
zastrzeżenia, niezależnie od ich rodzaju i skali (wyrok KIO 1132/17). W stosunku do tej
przesłanki wykluczenia zastosowanie ma uregulowana w art. 24 ust. 8 i 9 ustawy Pzp
procedura naprawcza, która pozwała wykonawcy udowodnić, że mimo zaistnienia jednej lub
kilku przesłanek wykluczenia podjęte przez niego działania są wystarczające do wykazania
jego rzetelności. Zatem w przypadku stwierdzenia' naruszeń Zamawiający nie był uprawniony
do wykluczenia wykonawcy, jeżeli ten ostatni udowodniłby, iż podjął w nn. postępowaniu środki
zaradcze w celu wyeliminowania powstania takich naruszeń w przyszłości, jak też w celu
naprawienia szkody. Powyższy wskazuje też, że Zamawiający błędnie ustalił, iż jest
uprawniony do wykluczenia Odwołującego się z nn. postępowania na skutek swoich
nieprawidłowych ustaleń poczynionych pół roku wcześniej w innym postępowaniu.
Odwołujący podał, że posiada interes we wniesieniu nn. odwołania, wymagany art. 179
ust.1 ustawy Pzp,
albowiem nieprawidłowa czynność Zamawiającego polegająca na
wykluczeniu Odwołującego się z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego
pozbawia Odwołującego się możliwości uzyskania przedmiotowego zamówienia, co skutkuje
możliwością poniesienia szkody, o której stanowi także wskazany przepis.
Izba mając na uwadze ustalony stan faktyczny zważyła, co następuje:
W odwołaniu wykonawca Plus Inwest P. Ż. Sp. j. wskazał na naruszenie następujących
przepisów ustawy Pzp: (1) art. 24 ust. 5 pkt 2 w zw. z art. 7 ust. 1 ustawy Pzp, (2) art. 24 ust.
7 pkt 3 w zw. z art. 7 ust. 1 ustawy Pzp, (3) art. 24 ust. 1 pkt 17 ustawy Pzp (4) art. 93 ust. 1
pkt 1 ustawy Pzp.
Zamawiający w piśmie z dnia 4 grudnia 2019 r. poinformował Odwołującego, że
wykonawca podlega wykluczeniu z postępowania na podstawie art. 24 ust. 5 pkt 2) ustawy
Pzp oraz zgodnie z jej art. 24 ust. 7 pkt 3), ponieważ w sposób zawiniony poważnie naruszył
obowiązki zawodowe, co podważa jego uczciwość, a Zamawiający jest w stanie wykazać to
za pomocą stosownych środków dowodowych. Podał także, że ofertę Wykonawcy
wykluczonego, zgodnie z art. 24 ust. 4 ustawy Pzp, uznaje się za odrzuconą. W uzasadnieniu
decyzji dotyczącej zastosowania wobec Odwołującego jako podstawy wykluczenia art. 24 ust.
5 pkt 2) ustawy Pzp
wskazał w szczególności, że wykonawca Plus Inwest P. Ż. Sp. j. (…) w
dniu 6 maja 2019 r. został wykluczony z postępowania prowadzonego przez tut. Zarząd w
trybie przetargu nieograniczonego pn. „Utrzymanie czystości na obiektach budowlanych przez
bieżące usuwanie graffiti oraz innych zanieczyszczeń na terenie Wrocławia”. Wykluczenie
nastąpiło stosownie do art. 24 ust. 1 pkt 16 ustawy Pzp, ponieważ w wyniku zamierzonego
działania Wykonawca wprowadził Zamawiającego w błąd przy przedstawieniu informacji, że
spełnia warunki udziału w postępowaniu”. Podał także, że (…) Wykonawca, w wyniku
lekkomyślności lub niedbalstwa, przedstawił informacje wprowadzające w błąd
Zamawiającego, mogące mieć istotny wpływ na decyzje podejmowane przez Zamawiającego
w postępowaniu o udzielenie zamówienia. Czynność taka stanowi podstawę do wykluczenia
wykonawcy w oparciu o art. 24 ust. 1 pkt 17 ustawy Pzp
”. W konkluzji decyzji z dnia 4 grudnia
2019 r. podał, że: „Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności podważające uczciwość
Wykonawcy, na udowodnienie czego Zamawiający posiada stosowne dokumenty oraz
zważywszy na fakt poinformowania Zamawiającego przez Prokuraturę Rejonową Wrocław
Krzyki Zachód o dochodzeniu w sprawie zawiadomienia GDDKiA o czyn z art. 297 § 1 kk,
Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta we Wrocławiu ze względu na poważne naruszenie
obowiązków zawodowych Wykonawcy Plus Inwest P. Ż. Sp. J., co znacząco podważa jego
uczciwość wyklucza Wykonawcę z niniejszego postępowania zgodnie z art. 24 ust. 5 pkt 2)
ustawy Pzp. Stosownie do art. 24 ust. 7 pkt 3) ustawy wykluczenie może nastąpić w ciągu 3
lat od dnia zaistnienia zdarzenia będącego podstawą wykluczenia tj. od dnia 6 maja 2019 r.”
Zamawiający wykluczając Odwołującego z przedmiotowego postępowania o
udzielenie zamówienia publicznego (uwzględniając argumentację z decyzji z dnia 4 grudnia
2019 r.
, która dotyczyła zdarzeń w przetargu, którego przedmiotem było „Utrzymanie czystości
na obiektach budowlanych przez bieżące usuwanie graffiti oraz innych zanieczyszczeń na
terenie Wrocławia”) dokonał tej czynności niezgodnie z art. 24 ust. 5 pkt 2 w zw. z art. 7 ust. 1
ustawy Pzp
albowiem (tak jak wskazał wykonawca) uzasadnienie wykluczenia nie ma związku
ze wskazanymi w
tym przepisie przesłankami wykluczenia z postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego.
Stosownie do art. 24 ust. 5 pkt 2
ustawy Pzp: „5. Z postępowania o udzielenie
zamówienia zamawiający może wykluczyć wykonawcę: (…) 2) który w sposób zawiniony
poważnie naruszył obowiązki zawodowe, co podważa jego uczciwość, w szczególności gdy
wykonawca w wyniku zamierzonego
działania lub rażącego niedbalstwa nie wykonał lub
nienależycie wykonał zamówienie, co zamawiający jest w stanie wykazać za pomocą
stosownych środków dowodowych;”.
Zamawiający, zdaniem Izby, przede wszystkim błędnie interpretuje pojęcie
„obowiązku zawodowego” powołując się (w toku rozprawy) na ustawę Prawo przedsiębiorców,
oraz przetarg, którego przedmiot zamówienia dotyczył „Utrzymania czystości na obiektach
budowlanych przez bieżące usuwanie graffiti oraz innych zanieczyszczeń na terenie
Wrocławia”). Wskazana ustawa, a właściwie jej art. 9 odnosi się do szeroko (sensu largo)
rozumianego
wykonywania działalności gospodarczej stanowiąc, że „Przedsiębiorca wykonuje
działalność gospodarczą zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji, poszanowania dobrych
obycza
jów oraz słusznych interesów innych przedsiębiorców i konsumentów, a także
poszanowania oraz ochrony praw i wolności człowieka”. Z kolei wskazany art. 24 ust. 5 pkt 2
ustawy Pzp zastosowanie sankcji wykluczenia wykonawcy z postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego odnosi do obowiązków zawodowych (poważnego ich naruszenia)
związanych sensu stricte z wykonywaną działalnością gospodarczą, polegającą na
niewykonywaniu lub nienależytym wykonywaniu zadań gospodarczych, dla których firma
została utworzona, wskazując w szczególności na naruszenie związane z konkretnie
wykonywanym
zamówieniem (zleceniem publicznym czy też prywatnym). Tym samym
uczestnictwo w danym
przetargu (postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego) i
wykluczenie wykonawcy z tego prze
targu nawet na podstawie tak surowych przesłanek jak
art. 24 ust.1 pkt 16 czy pkt 17 nie może powodować a’ priori wykluczenia wykonawcy z innego
przetargu na podstawie art. 24 ust. 5 pkt 2 ustawy Pzp przez okres 3 lat wskazany w art. 24
ust. 7 pkt 3) Pzp (
„7. Wykluczenie wykonawcy następuje: (….) jeżeli nie upłynęły 3 lata od dnia
zaistnienia zdarzenia będącego podstawą wykluczenia;”].
Tym samym
wykluczenie Odwołującego z postępowania na „Utrzymanie czystości na
obiektach budowlanych przez bieżące usuwanie graffiti oraz innych zanieczyszczeń na terenie
Wrocławia" na podstawie art. 24 ust.1 pkt 16 i pkt 17 nie mogło stanowić podstawy do
wykluczenia Odwołującego z postępowania na: „Wykonanie bieżącej konserwacji i utrzymanie
w należytym stanie technicznym elementów wyposażenia obiektów inżynierskich na terenie
miasta Wrocławia z podziałem na dwie części” m.in. z tego powodu, że wykonawca nie podjął
próby wyjaśnienia wskazywanych w podstawie wykluczenia okoliczności, przykładowo
korzystając ze środków prawnych przewidzianych w ustawie Pzp, w tym środków ochrony
prawnej.
Izba zauważa również, że wskazana w decyzji z dnia 4 grudnia 2019 r. informacja z
Prokuratury Rejonowej
(także powoływana jako dowód na rozprawie przez Zamawiającego) o
prowadzonym dochodzeniu to Postanowienie z dnia 7 listopada 2019 r. sygn. PR
1Ds.2594.2019
o żądaniu wydania rzeczy i zwolnieniu z tajemnicy służbowej. W jego
uzasadnieniu Prokuratura
podaje, że nadzoruje dochodzenie (jak podano: „o sygn. PR I Ds.
2594.2019 w sprawie z zawiadomienia GDDKiA o czyn z art. 297
§ 1 kk), które dotyczy
przetargu na:
„Utrzymanie czystości na obiektach budowlanych przez bieżące usuwanie graffiti
oraz innych zanieczyszczeń na terenie Wrocławia”. W uzasadnieniu także wskazano, że: „Na
obecnym etapie
postępowania zachodzi konieczność uzyskania dokumentów oraz informacji
wskazanych w sentencji postanowienia, co jest niezbędne dla wyjaśnienia okoliczności
niniejszej sprawy”. Tym samym to Postanowienie nie może być uznane za środek dowodowy
na okoliczność zawinionego poważnego naruszenia przez Plus Inwest P. Ż. Sp. J. obowiązków
zawodow
ych, o których stanowi art. 24 ust.5 pkt 2) ustawy Pzp.
Izba zwraca uwagę, że przepis art 24 ust. 5 pkt 2 ustawy Pzp jest jedną z fakultatywnych
podstaw wykluczenia wykonawcy, i tylko tego wykonawcy, który w sposób zawiniony poważnie
naruszył obowiązki zawodowe, co podważa jego uczciwość, w szczególności, gdy wykonawca
w wyniku zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa nie wykonał lub nienależycie
wykonał zamówienie, co zamawiający jest w stanie wykazać za pomocą stosownych środków
dowodowych. Zatem podstawa wykluczenia aktualizuje się dopiero w przypadku naruszenia
obowiązków zawodowych z winy wykonawcy i to poważnego naruszenia. Nie można zatem
tej przesłanki (nawet gdy nie jest ona wprost zdefiniowana), interpretować rozszerzająco.
Niewątpliwie poważne naruszenie obowiązków zawodowych to takie, które realnie podważa
uczciwość danego wykonawcy, czyniąc go niewiarygodnym partnerem. Izba zwraca również
uwagę, że w tym przypadku okoliczności z przetargu na „Utrzymanie czystości na obiektach
budowlanych przez bieżące usuwanie graffiti oraz innych zanieczyszczeń na terenie
Wrocławia" nie przeszkodziły Zamawiającemu na kontynuowanie w 2019 roku współpracy z
tym wykonawcą (zlecenie zamówień uzupełniających w trybie zamówienia z wolnej ręki,
zlecenie usunięcia awarii na podstawie art. 4 pkt 8 ustawy Pzp). Te okoliczności mają o tyle
znaczenie dla rozpatrywanej sprawy, albowiem zastosowanie wykluczenia na podstawie art.
24 ust. 5 pkt 2 Pzp, wymaga od zamawiającego wykazania na czym polegało naruszenie
obowiązków zawodowych przez wykonawcę (wskazanie konkretnego zachowania), dlaczego
uznał je za poważne (na jakiej podstawie uznał, że waga naruszenia powoduje utratę
wiarygodności wykonawcy) i także wykazania, że to naruszenie obowiązków zawodowych było
zawinione przez wykonawcę (wynikające z winy wykonawcy). Powyższe okoliczności należy
wykazać stosownymi środkami dowodowymi W doktrynie i orzecznictwie wskazuje się, że
środki dowodowe mogą obejmować np. wyrok sądu, dokumentację postępowania itp.
Reasumując, Izba za uzasadniony uznała zarzut, że czynność Zamawiającego
dokonana w dniu 4.12.2019 r.
polegająca na wykluczeniu z postępowania Odwołującego
została dokonana z naruszeniem art. 24 ust. 5 pkt 2) ustawy Pzp oraz art. 24 ust. 7 pkt 3)
ustawy Pzp, a w konsekwencji także postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego
zostało unieważnione z naruszeniem art. 93 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp. Także za zasadny Izba
uznała zarzut naruszenia art. 7 ust.1 Pzp, albowiem podjęte czynności z naruszeniem
wskazanych przepisów naruszyły także kluczową zasadę Prawa zamówień publicznych
związaną z prowadzeniem postępowania o udzielenie zamówienia w sposób zapewniający
zachowanie uczciwej konkurencji i równe traktowanie wykonawców oraz zgodnie z zasadami
proporcjonalności. Nie uwzględniony został natomiast podnoszony w odwołaniu zarzut
naruszenia art. 24 ust. 1 pkt 17 ustawy Pzp, albowiem w decyzji z dnia 4 grudnia 2019 r.
przepis ten nie został wskazany jako przesłanka wykluczenia Odwołującego z tego
postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.
Mając powyższe na uwadze orzeczono jak sentencji.
O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 ustawy Pzp
stosownie do wyniku sprawy uwzględniając także przepisy rozporządzenia Prezesa Rady
Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości wpisu od odwołania oraz rodzajów
kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. z 2018 r, poz. 972).
………………………………