Sygn. akt: KIO 2746/21
WYROK
z dnia
13 październiku 2021 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący: Magdalena Rams
Członkowie:
Katarzyna Prowadzisz
Małgorzata Rakowska
Protokolant:
Piotr Cegłowski
po rozpoznaniu na rozpr
awie z udziałem stron w dniu 8 października 2021 r. odwołania
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 17 września 2021 r. przez
wykonawcę Most Sp. z o.o., w siedzibą w Sopocie,
w postępowaniu prowadzonym przez Skarb Państwa - Generalną Dyrekcję Dróg
Krajowych
i Autostrad Oddział w Poznaniu,
przy udziale:
A. wykonawcy PORR S.A.,
z siedzibą w Warszawie, zgłaszającego przystąpienie do
postępowania odwoławczego po stronie odwołującego,
B. wykonawcy Budimex S.A., z
siedzibą w Warszawie, zgłaszającego przystąpienie do
postępowania odwoławczego po stronie odwołującego,
orzeka:
Uwzględnia odwołanie w zakresie zarzutu naruszenia art. 112 ust. 1 i ust. 2 pkt 4
ustawy Pzp
w zw. z art. 16 ustawy Pzp w części dotyczącej postanowienia z punktu
8.2.4 ppkt 1 SWZ
i nakazuje zamawiającemu dokonanie zmiany SWZ i innych
dokumentów zamówienia w ten sposób, iż zamawiający uznana za spełniony
warunek udziału w postępowaniu wskazany w pkt 8.2.4 ppkt 1 SWZ również w
przypadku, gdy wykonawca wykaże się wiedzą i doświadczeniem w realizacji
odrębnie minimum 2 zadań polegających na budowie lub przebudowie obiektów
mostowych o długości całkowitej obiektu wynoszącej min. 60 m wykonywanych na
drogach klasy G i wyższych za minimalną kwotę 8 000 00000 zł brutto każdy oraz
minimum 1 zadania
polegającego na budowie mostu objazdowego dł. min 24 m (lub
min. 30 m w okresie ostatnich 10 lat
przed terminem składania ofert).
W pozostałym zakresie oddala odwołanie.
Kosztami postępowania obciąża zamawiającego Skarb Państwa - Generalną
Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Poznaniu i:
3.1 zalicza w
poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 20 000 zł 00 gr
(słownie: dwadzieścia tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez wykonawcę
Mosty sp. z o.o., z siedzibą w Sopocie tytułem wpisu od odwołania;
zasądza od zamawiającego Skarbu Państwa - Generalnej Dyrekcji Dróg
Krajowych i Autostrad Oddział w Poznaniu na rzecz wykonawcy Mosty sp. z o.o.,
z siedzibą w Sopocie kwotę 11 800 zł 00 gr (słownie: jedenaście tysiące osiemset
złotych zero groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania - wpisu od odwołania oraz
wynagrodzenia
pełnomocnika.
Stosownie do art. 579 ust. 1 i 580 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 września 2019 r. - Prawo
zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 2019 z późn. zm.) na niniejszy wyrok –
w terminie 14 dni od dnia je
go doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa
Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący:
………………………………
Członkowie:
………………………………
………………………………
Sygn. akt: KIO 2746/21
UZASADNIENIE
W dniu 17 września 2021 r. do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej wpłynęło odwołanie
wykonawcy Mosty sp. z o.o. (dalej „Odwołujący”) zarzucając zamawiającemu Skarbowi
Państwa - Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, oddział w Poznaniu (dalej
„Zamawiający”) naruszenie:
1) art. 112 ust. 1 w zw. z art. 112 ust. 2 pkt 4 PZP przez
określenie w pkt. 8.2.4 ppkt 1
SWZ oraz sekcji 111.1
.3 ogłoszenia warunku w zakresie zdolności technicznej i
zawodowej w sposób, który nie jest proporcjonalny do przedmiotu zamówienia
ograniczając tym samym konkurencję; tj. wymagając, aby wykonawca wykazał się
minimum 2 zadaniami polegającymi na budowie lub przebudowie obiektów
mostowych o długości całkowitej obiektu wynoszącej min. 60m wykonywanych na
drogac
h klasy G i wyższych za minimalną kwotę 8 000 000,00 zł brutto każdy. W tym
co najmniej jedno zadanie z budową mostu objazdowego dł. min 30m, podczas
prowadzonych prac oraz
przez określenie w pkt. 8.2.4 ppkt 2 SWZ oraz sekcji 111.1.3
ogłoszenia warunku w zakresie zdolności technicznej i zawodowej w sposób, który
nie jest proporcjonalny do przedmiotu zamówienia ograniczając tym samym
konkurencję; tj. wymagając, od wykonawcy dysponowania Głównym specjalistą ds.
technologii i materiałów;
2) art. 16 PZP przez prow
adzenie postępowania w sposób naruszający zasady uczciwej
konkurencji i równego traktowania Wykonawców ubiegających o udzielenie
zamówienia oraz zasadę proporcjonalności.
Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołani i nakazanie Zamawiającemu zmiany treści
S
WZ oraz ogłoszenia w sposób wskazany w uzasadnieniu odwołania oraz zmiany terminu
składania ofert o czas niezbędny do wprowadzenia zmian w ofertach.
W uzasadnieniu podniesionych zarzutów Odwołujący wskazał, że w SWZ określił warunek
dotyczący wiedzy i doświadczenia w pkt. 8.2.4 ppkt 1 SWZ oraz sekcji 111.1.3 ogłoszenia o
zamówieniu Zamawiający wskazał warunek dotyczy wiedzy i doświadczenia w wykonaniu, a
w przypadku świadczeń okresowych lub ciągłych również wykonywaniu - w okresie ostatnich
5 lat przed upływem terminu składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest
krótszy — w tym okresie: minimum 2 zadania polegające na budowie lub przebudowie
obiektów mostowych o długości całkowitej obiektu wynoszącej min. 60 km wykonywanych na
drogach klasy G i wyższych za minimalną kwotę 8 000 00000 zł brutto każdy. W tym co
najmniej jedno
zadanie z budową mostu objazdowego dł. min 30m, podczas prowadzonych
prac.
W ocenie Odwołującego, tak określony przez Zamawiającego warunek dotyczący zdolności
technicznej lub zawodowej jest nadmierny i prowadzi wprost do ograniczenia konkurencji w
Postępowaniu. Zgodnie bowiem z warunkiem opisanym w SWZ wykonawca powinien
posiadać doświadczenie w realizacji: 2 zadań polegających na budowie/przebudowie; (ii)
obiektów mostowych o długości całkowitej obiektu wynoszącej min. 60m wykonywanych na
drogach klas G i wyższych (iii) za minimalną kwotę 8 000 000,00 zł brutto (v) w tym co
najmniej jedno zadanie z bud
ową mostu objazdowego dł. min 30m, podczas prowadzonych
prac.
Odwołujący wskazał, że zadania w skład których, wchodzi zarówno budowa/przebudowa
obiektów mostowych wraz z budową mostu objazdowego zdarzają się rzadko. Odwołujący
będąc wykonawcą specjalizującym się w budownictwie mostowym, posiadającym 20 - letnie
doświadczenie w ostatnich 5 latach (tak jak wymaga tego w warunku Zamawiający) wykonał
kilka zadań obejmujących realizację obiektów mostowych o podobnej charakterystyce, na
kwoty wyższe niż wymaga tego Zamawiający (np. obiekt mostowy na obwodnicy Skawiny;
wartość robót mostowych 24.481.307,12 zł brutto, Przebudowa obiektów inżynierskich na ul.
Inflanckiej w Poznaniu; wartość zadania 141.493.240,39 zł brutto, Przebudowa Mostu Lecha
w Poznaniu; wartość zadania 54.929.055,53zł brutto), przy czym w ramach tych zadań nie
zostały wykonane mosty objazdowe. Mosty objazdowe Odwołujący wykonywał, ale w
ramach innych inwestycji. Biorąc pod uwagę specyfikę robót budowlanych polegających na
budowie/przebudowie obi
ektów mostowych oraz budowie mostów objazdowych, nie ma
znaczenia dla posiadanego doświadczenia czy most objazdowy został wykonany w ramach
jednego zadania obejmującego również budowę/przebudowę obiektu mostowego czy
osobno.
Zdaniem Odwołującego, w obu przypadkach wykonawca posiada takie samo
doświadczenie, a tym samym daje gwarancję należytego wykonania przedmiotowego
z
amówienia. Wskazać również należy, że tego typu dużych inwestycji mostowych, które w
ramach jednego zadania obejmowały budowę/przebudowę obiektu mostowego i budowę
mostu objazdowego w Polsce było niewiele i niezwykle rzadko by jednocześnie było to 30m
mostu
objazdowego. Firmy, które posiadają faktyczne wieloletnie doświadczenie w realizacji
inwestycji mostowych, zostały pozbawione możliwości złożenia oferty. W ocenie
Odwołującego wymóg określony w pkt 8.2.4 ppkt 1 SWZ nie ma nic wspólnego z realizacją
celu, dla którego zamawiający określa warunki udziału w postępowaniu, tj. umożliwienia
oceny zdolności wykonawcy do należytego wykonania zamówienia.
W ocenie Odwołującego biorąc pod uwagę charakterystykę i rozmiar przedsięwzięcia
budowanego będącego przedmiotem niniejszego zamówienia, zupełnie wystarczające
byłoby wykazanie się realizacją dwóch zadań polegających na budowie lub przebudowie
obiektów mostowych o długości całkowitej obiektu wynoszącej min. 60m wykonywanych na
drogach klasy G i wyższych za minimalną kwotę 8 000 000,00 zł brutto każde oraz jednego
zadania obejmującego budowę mostu objazdowego o dł. min 24m (lub min. 30m, ale w
okresie ostatnich 10 lat przed terminem
składania ofert). Tak zmodyfikowany warunek
pozwoli na weryfikację wykonawców pod kątem zdolności do realizacji zamierzenia
budowlanego określonej kategorii, rozmiarów i wartości czyli zadania o dużej wartości i
zakresie prac
.. Jednocześnie wymaganie realizacji dwóch zadań polegających na
budowie/przebudowie mostu i jednego polegającego na budowie mostu objazdowego
pozwoli na weryfikację, czy wykonawca posiada doświadczenie w realizacji podobnych
obiektów.
Biorąc pod uwagę powyższe Odwołujący wskazał, ze wnosi o zmianę pkt. 8.2.4 ppkt 1 SWZ,
(odpowiednio sekcji 111.1 .3 ogłoszenia) na następujący:
Wykonawca musi wykazać się wiedzą i doświadczeniem w wykonaniu, a w przypadku
świadczeń okresowych lub ciągłych również wykonywaniu, - w okresie ostatnich 5 lat przed
upływem terminu składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy — w
tym okresie:
minimum 2 zadania pol
egające na budowie lub przebudowie obiektów mostowych o długości
całkowitej obiektu wynoszącej min. 60m wykonywanych na drogach klasy G i wyższych za
minima
lną kwotę 8 000 00000 zł brutto każdy; oraz
minimum 1 zadanie polegające na budowie mostu objazdowego dł. min 24m (lub min. 30m,
ale w okresie ostatnich 10 l
at przed terminem składania ofert).
Warunek dotyczący osób zdolnych do realizacji zamówienia.
Odwołujący wskazał, że zgodnie z pkt 8.2.4 ppkt 2 SWZ Zamawiający wymaga, aby osoba
dedykowana na stanowisko Główny specjalista ds. technologii i materiałów, posiadała:
• Minimum 24 miesiące doświadczenia w badaniach laboratoryjnych materiałów
budowlanych nabyte w okresie 10 lat przed upływem terminu składania ofert;
• Minimum 24 miesiące doświadczenia zawodowego przy realizacji jednego zadania
obejmującego budowę, przebudowę lub remont dróg lub ulic klasy min. G na
stanowiskach Główny Technolog lub Technolog lub Inspektor Nadzoru ds.
materiałowych lub Główny Specjalista ds. technologii i materiałów lub Inżynier ds.
materiałowych lub Kierownik Laboratorium lub Naczelnik Wydziału Technologii
• Ukończenie Studium Antykorozji Mostów Stalowych (SAMS) prowadzonego przez
IBDiM -
przedstawić ważny certyfikat IBDiM ukończenia Studium Antykorozji Mostów
Stalowych (SAMS) pn. "Projektowanie i na
dzór nad wykonywaniem zabezpieczeń
antykorozyjnych na konstrukcjach stalowych;
• Ukończone Studium Antykorozji i Betonu prowadzonego przez IBDiM - przedstawić
ważny certyfikat IBDiM ukończenia Studium Antykorozji pn. "Projektowane i nadzór
nad wykonywaniem
zabezpieczeń antykorozyjnych na konstrukcjach betonowych”
W ocenie Odwołującego wymaganie wykazaniem się osobą na stanowisku „Głównego
specjalisty ds. technologii i materiałów” na zadaniu z budownictwa mostowego jest
warunkiem niespotykanym, a na
pewno bardzo ograniczającym udział w postępowaniu o
udzielenie zamówienia wykonawcom z branży stricte mostowej. Biorąc pod uwagę
wieloletnie doświadczenie w realizacji tego typu zadań, praktyką jest, że wymagane badania
na danym zadaniu wykonuje akredytowane laboratorium drogowo-mostowe na zlecenie firmy
mostowej, czy innej z budownictwa inżynieryjnego. Określenie wymogu dysponowania osobą
posiadającą tak specyficzne i różnorodne doświadczenie w badaniach laboratoryjnych, na
konkretnym stanowisku, posiadającą jednocześnie ukończone studia antykorozji mostów
stalowych (SAMS) prowadzonego przez IBDiM z ważnym certyfikatem ukończenia Studium
Antykorozji Materiałów Stalowych pn. „Projektowanie i nadzór nad wykonywaniem
zabezpieczeń antykorozyjnych na kontraktach stalowych” oraz ukończone Studium
Antykorozji Betonu prowadzonego przez IBDiM z ważnym certyfikatem IBDiM ukończenia
Studium Antykorozji pn.
„Projektowanie i nadzór nad wykonywaniem zabezpieczeń
antykorozyjnych na konstrukcjach betonowych” mogło by być zasadne ewentualnie przy
realizacji zadania związanego z prowadzeniem obsługi laboratoryjnej dużego kontraktu
infrastrukturalnego, a nie typowego zadania mostowego, z jakim mamy do czynienia w
przedmiotowym postępowaniu. W ocenie Odwołującego, szczególnie zastanawia wymóg
wykazania się dla wymaganego specjalisty doświadczeniem w budowie, przebudowie,
remoncie dróg i ulic biorąc pod uwagę okoliczność, że na przedmiotowym zadaniu część
drogowa do wykonania to zaledwie ok. 150 m, a warunek wskazuje bardziej na d
uże zadania
drogowe, wręcz autostradowe, przy realizacji których może być zasadne posiadanie
Głównego Technologa lub Inspektora Nadzoru ds. materiałowych lub Głównego Specjalisty
ds. technologii i materiałów itp.
Analizując powyższy wymóg dotyczący wykazania się osobą Głównego specjalisty ds.
technologii i materiałów o doświadczeniu i kwalifikacjach określonych przez Zamawiającego
oraz biorąc pod uwagę stanowisko zaprezentowane w pkt 7 odwołania, nasuwa się jeden
wniosek:
Zamawiający chce ograniczyć udział w przedmiotowym postępowaniu o udzielenie
zamówienia do konkretnych, dużych koncernów budowlanych, zatrudniających takie osoby w
związku z realizowanymi dużymi zadaniami drogowymi, a co za tym idzie ograniczyć udział
w nim małych i średnich firm budownictwa mostowego posiadających bogate, wieloletnie
doświadczenie na rynku budownictwa mostowego, mogących zrealizować to zadanie w
sposób należyty (zgodnie z sztuką budowlaną), częstokroć za konkurencyjną cenę.
Mając na uwadze powyższe Odwołujący wnosi o wykreślenie z SWZ i odpowiednio
ogłoszenia w całości wymogu dot. wykazania się przez wykonawcę osobą Głównego
specjalisty ds. technologii i materiałów (pkt 8.2.4 ppkt 2 tiret trzeci SWZ).
Zagadnienia wspólne
Odwołujący wskazał, że zgodnie z treścią art. 112 ust. 1 ustawy Pzp zamawiający określa
warunki udziału w postępowaniu w sposób proporcjonalny do przedmiotu zamówienia oraz
umożliwiający ocenę zdolności wykonawcy do należytego wykonania: zamówienia, w
szczególności wyrażając je jako minimalne poziomy zdolności. Zasada proporcjonalności
oznacza, że opisane przez zamawiającego warunki udziału w postępowaniu muszą być
uzasadnione wartością zamówienia, charakterystyką, zakresem, stopniem złożoności lub
warunkami realizacji zamówienia. Nie powinny także ograniczać dostępu do zamówienia
wykonawcom dającym rękojmię należytego jego wykonania.
Odwołujący wskazał, że w orzecznictwie TSUE określenie „proporcjonalny” używane jest w
znaczeniu „zachowujący właściwą proporcję”. W wyroku z dnia 16 września 1999 r., C-
414/99, ETS wskazał, że ocena, czy podjęte środki są zgodne z TWE, wymaga tzw. testu
proporcjonalności polegającego na wykazaniu, czy podjęte działania są adekwatne i
konieczne do osiągnięcia wybranego celu. Zamawiający jest zobowiązany zachować
niezbędną równowagę między interesem polegającym na uzyskaniu rękojmi należytego
wykonania zamówienia a interesem potencjalnych wykonawców, których nie można przez
wprowadzenie nadmiernych wymagań z góry eliminować z udziału w postępowaniu. Opis
spełniania warunków udziału w postępowaniu winien być odpowiedni do osiągnięcia celu,
jakiemu służy, tj. wyboru wykonawcy dającego rękojmię należytego wykonania zamówienia i
nieograniczającego dostępu do zamówienia wykonawcom zdolnym do jego wykonania.
Istotne zatem jest, że zamawiający jest zobowiązany zachować niezbędną równowagę
między interesem polegającym na uzyskaniu rękojmi należytego wykonania zamówieni, a
interesem potencjalnych wykonawców, których nie można przez wprowadzenie nadmiernych
wymagań z góry eliminować z udziału w postępowaniu. Naruszeniem przepisów PZP jest
żądany przez zamawiającego wymóg doświadczenia, który powinni udowodnić wykonawcy,
czy też wykazania się osobami zdolnymi do wykonania zamówienia, jeśli nie jest niezbędny
dla oceny zdolności wykonawcy do wykonania zamówienia.
Odwołujący wskazał, że w przedmiotowym postępowaniu Zamawiający sformułował warunki
udziału w postępowaniu (w zakresie wiedzy i doświadczenia oraz dysponowania osobami
zdolnymi do wykonania zamówienia) w sposób nadmierny i nieproporcjonalny do efektu jaki
zamierza osiągnąć. Wymaganie, aby wykonawca wykazał się doświadczeniem, które w
ram
ach jednego zadania będzie obejmowało budowę/przebudowę obiektu mostowego i
budowę mostu objazdowego oraz że dysponuje osobą dedykowaną na stanowisko
Głównego specjalisty ds. technologii i materiałów jest nadmierne, naruszające zasady
proporcjonalności, uczciwej konkurencji i równego traktowania. Tak określone warunki nie
tylko naruszaj
ą dyspozycję art. 112 ust. 1 ustawy Pzp, ale i pozbawiają możliwości udziału w
Postępowaniu wykonawców, posiadających wieloletnie doświadczenie w realizacji tego typu
inwesty
cji, a tym samym dających gwarancję należytego wykonania zamówienia oraz
dysponujących osobami zdolnymi do wykonania tego zamówienia zgodnie z wymaganiami
Zamawiającego.
W ocenie Odwołującego, zmieniony zgodnie z wnioskami odwołania warunek udziału w
post
ępowaniu dotyczący zdolności technicznej lub zawodowej pozwoli na weryfikację
wykonawców pod kątem zdolności do należytej realizacji zamówienia stanowiącego
przedmiot niniejszego postępowania. Jednocześnie tak określony warunek spowoduję, że
rozszerzy się krąg wykonawców zdolnych do złożenia oferty, a co najważniejsze zdolnych do
należytego wykonania zamówienia, co może przełożyć się na wymierne korzyści dla
Zamawiającego.
Odwołujący podniósł również, że określony przez Zmawiającego warunek dotyczący
zdoln
ości technicznych lub zawodowych, ogranicza dostęp do pozyskania i wykonania
zamówienia małym i średnim firmom, które posiadają oświadczenie w realizacji tego typu
obiektów mostowych i są zdolne do należytego wykonania tego zamówienia. Zgodnie z
powszechną wiedzą, sektor MŚP (mikro) małe i średnie firmy) stanowi przeważającą
większość przedsiębiorstw w Polsce - 99,8%. Podmioty z sektora MŚP mają kluczowy wpływ
na rozwój gospodarki, rynek pracy a także innowacyjność i konkurencyjność. Udział tych
przedsiębiorców w rynku zamówień publicznych gwarantuje realizację celu zrównoważonych
zamówień, a także w dużym stopniu wpływa na zwiększenie konkurencyjności oraz
innow
acyjności zamówień publicznych.
Odwołujący wskazał, że jest wykonawcą sklasyfikowanym jako średni przedsiębiorca, a
biorąc pod uwagę uzasadnienie odwołania, stwierdzić należy, że Zamawiający ustalając i
opisując, kwestionowany przez Odwołującego warunek udziału postępowaniu, uniemożliwia
rzeczywiste i samodzielne ubieganie się przez niego o udzielenie zamówienia. De facto przy
tak określonym warunku udziału w postępowaniu, o udzielenie tego zamówienia mogą
ubiegać się jedynie bardzo duże firmy, które wykonują pozyskane zamówienia w znacznym
zakresie przez
podwykonawców, nie samodzielnie, ale powiększając pulę swojego
doświadczenia i w ten sposób budując jeszcze silniejszą pozycję wobec wykonawców z
sektora MŚP, skazanych na udział w rynku zamówień publicznych jedynie w charakterze
podwykonawców takich firm.
Ponadto Odw
ołujący wskazał, że zgodnie z art. 16 ustawy Pzp Zamawiający przygotowuje i
przeprowadza postępowanie o udzielenie zamówienia w sposób: 1) zapewniający
zachowanie uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie wykonawców; 2) przejrzysty; 3)
proporcjonalny. Za
mawiający zobowiązany jest do respektowania omawianych zasad na
każdym etapie postępowania, również przed jego wszczęciem - przy dokonywaniu czynności
związanych z przygotowaniem postępowania, w tym przy określaniu warunków udziału w
postępowaniu. Generalnym celem przeprowadzenia każdego postępowania jest udzielenie
zamówienia, tj. zawarcie umowy na wykonanie określonego przedmiotu zamówienia,
służącego zaspokojeniu obiektywnie uzasadnionych potrzeb zamawiającego z wykonawcą
zdolnym do jego należytej realizacji. Realizacji tego celu, a także zapewnieniu uczciwej
konkurencji i równego traktowania wykonawców, służy właśnie zasada proporcjonalności,
która wyraża się w tym przypadku w formułowaniu wobec wykonawców wymagań w sposób
adekwatny do przedmiotu zamówienia i rzeczywistych potrzeb zamawiającego przy
jednoczesnym niestawianiu nadmiernych warunków, ograniczających bez uzasadnienia
prawa wykonawców czy też stanowiących dla nich zbędne utrudnienia w udziale w
postępowaniu i pozyskaniu zamówienia. W przedmiotowym postępowaniu Zamawiający
naruszył ww. zasady.
Izba ustaliła co następuje:
Izba ustaliła, że Zamawiający prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego
pn.: „Rozbudowa mostu przez rzekę Gwda i mostu nad rzeką Noteć w ciągu drogi krajowej
nr 11 w miejscowości Ujście”.
Izba ustaliła, że w pkt 8.2.4 SWZ Zamawiający wskazał, że o udzielenie zamówienia mogą
ubiegać się wykonawcy, którzy w zakresie zdolności technicznej i zawodowej wykażą, że
spełniają następujące warunki udziału w postępowaniu:
Ppkt 1: wykonawca musi wykazać się wiedza i doświadczeniem w wykonaniu, a w przypadku
świadczeń okresowych lub ciągłych również wykonywaniu - w okresie ostatnich 5 lat przed
upływem terminu składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy — w
tym okresie: m
inimum 2 zadań polegających na budowie lub przebudowie obiektów
mostowych o długości całkowitej obiektu wynoszącej min. 60 km wykonywanych na drogach
klasy G i wyższych za minimalną kwotę 8 000 00000 zł brutto każdy. W tym co najmniej
jedno zadanie z budową mostu objazdowego dł. min 30m, podczas prowadzonych prac.
Ppkt 2
Główny specjalista ds. technologii i materiałów. Osoba posiadająca co najmniej
następujące doświadczenie:
• Minimum 24 miesiące doświadczenia w badaniach laboratoryjnych materiałów
budowlanych nabyte w okresie 10 lat przed upływem terminu składania ofert;
• Minimum 24 miesiące doświadczenia zawodowego przy realizacji jednego zadania
obejmującego budowę, przebudowę lub remont dróg lub ulic klasy min. G na
stanowiskach Główny Technolog lub Technolog lub Inspektor Nadzoru ds.
materiałowych lub Główny Specjalista ds. technologii i materiałów lub Inżynier ds.
m
ateriałowych lub Kierownik Laboratorium lub Naczelnik Wydziału Technologii
• Ukończenie Studium Antykorozji Mostów Stalowych (SAMS) prowadzonego przez
IBDiM -
przedstawić ważny certyfikat IBDiM ukończenia Studium Antykorozji Mostów
Stalowych (SAMS) pn. "Projektowanie i nadzór nad wykonywaniem zabezpieczeń
antykorozyjnych na konstrukcjach stalowych
”;
• Ukończone Studium Antykorozji i Betonu prowadzonego przez IBDiM - przedstawić
ważny certyfikat IBDiM ukończenia Studium Antykorozji pn. "Projektowane i nadzór
nad wykonywaniem zabezpieczeń antykorozyjnych na konstrukcjach betonowych”.
Izba zważyła co następuje:
W ocenie Izby, zarzuty podniesione w odwołaniu okazały się częściowe zasadne. Izba
uznała, że potwierdził się zarzut naruszenia art. 112 ust. 1 i ust. 2 pkt 4 ustawy Pzp w zw. z
art. 16 ustawy Pzp w części dotyczącej postanowienia z punktu 8.2.4 ppkt 1 SWZ.
Niezasa
dny okazał się zarzut dotyczący postanowienia z punktu 8.2.4 ppkt 2 SWZ. Izba
wydając wyrok w sprawie oparła się na brzemieniu SWZ przekazanej przez Zamawiającego
w aktach
postępowania w dniu 21 września 2021.
Na wstępie wskazać należy, że zgodnie z art. 112 ust. 1 ustawy Pzp zamawiający określa
warunki udziału w postępowaniu w sposób proporcjonalny do przedmiotu zamówienia oraz
umożliwiający ocenę zdolności wykonawcy do należytego wykonania zamówienia, w
szczególności wyrażając je jako minimalne poziomy zdolności. Warunki udziału w
postępowaniu mogą dotyczyć m.in. zdolności technicznej lub zawodowej wykonawcy.
Jednocześnie w art. 116 ust. 1 ustawy Pzp, ustawodawca wskazał, że w odniesieniu do
zdolności technicznej lub zawodowej zamawiający może określić warunki dotyczące
niezb
ędnego wykształcenia, kwalifikacji zawodowych, doświadczenia, potencjału
technicznego wykonawcy lub osób skierowanych przez wykonawcę do realizacji
zamówienia, umożliwiające realizację zamówienia na odpowiednim poziomie jakości. W
szczególności zamawiający może wymagać, aby wykonawcy spełniali wymagania
odpowiednich norm zarządzania jakością, w tym w zakresie dostępności dla osób
niepełnosprawnych, oraz systemów lub norm zarządzania środowiskowego, wskazanych
przez zamawiającego w ogłoszeniu o zamówieniu lub w dokumentach zamówienia.
Wskazane p
rzez zamawiającego warunki mają służyć ocenie zdolności wykonawcy do
należytego wykonania zamówienia, stanowią narzędzie dzięki któremu zamawiający może
ograniczyć ryzyko związane z nienależytym wykonaniem zamówienia bowiem wynikiem
czynności podejmowanych przez zamawiającego w ww. zakresie powinno być wykonanie
przez wykonawcę w sposób należyty zamówienia publicznego.
W świetle art. 112 ust. 1 ustawy Pzp zamawiający formułując warunki udziału w
postępowaniu powinien kierować się zasadą proporcjonalności. Zasada ta wprowadzona do
ustawy Pzp została zwarta w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z
dnia 26 lutego 2014 r.
(dalej „Dyrektywa”). Wynika ona chociażby z art. 58, który stanowi, w
odn
iesieniu do warunków udziału w postępowaniu, zwanych w Dyrektywie kryteriami
kwalifikacji, wszystkie wymagania muszą być związane z przedmiotem zamówienia i
proporcjonalne do tego przedmiotu. W orzecznictwie TSUE wypracowano tzw. test
proporcjonalności, który wymaga odpowiedzi na dwa zasadnicze pytania: 1) Czy
przyjmowany środek jest właściwy dla osiągnięcia zakładanego celu i nadaje się do jego
realizacji? 2) Czy środek nie wykracza poza to, co niezbędne, a tym samym czy nie jest
nadmierny, oraz czy inne środki byłyby wystarczające do osiągnięcia planowanego celu?
(zob. wyrok TSUE z dnia 19 maja 2009 r. w sprawie C-538/07 Assitur Srl).
Zasada proporcjonalności oznacza, iż opisane przez zamawiającego warunki udziału w
postępowaniu muszą być uzasadnione wartością zamówienia, charakterystyką, zakresem,
stopniem złożoności lub warunkami realizacji zamówienia. Przy ocenie proporcjonalności
istotne znaczenie mają okoliczności obiektywne, a nie postrzeganie przedmiotu zamówienia
przez pryzmat interesu zamawiającego w szybkim i „dającym lepsze gwarancje”
przeprowadzeniu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Minimalny poziom
wymagań postawionych przez zamawiającego nie powinien przy tym prowadzić do eliminacji
z postępowania wykonawców zdolnych do realizacji zamówienia. Konieczne jest zachowanie
równowagi pomiędzy interesem zamawiającego w uzyskaniu rękojmi należytego wykonania
zamówienia a interesem wykonawców, którzy poprzez sformułowanie nadmiernych
wymagań mogą zostać wyeliminowani z postępowania. Należy podkreślić, że warunku
udziału w postępowaniu nie mogą niezasadnie utrudniać konkurencji na rynku. Przy czym
zadaniem wykonawcy jest wykazanie w postępowaniu odwoławczym, że dany warunek
postawiony przez z
amawiającego stanowi realna i rzeczywistą barierę uniemożliwiającą
ubieganie
się o zamówienie przez profesjonalny podmiot działający na danym rynku. Innymi
słowy, wykonawca musi wykazać, że warunek udziału w postępowaniu określony przez
z
amawiającego nie stanowi narzędzia służącego ocenie zdolności wykonawcy do realizacji
zamówienia, a nawet jeśli służy do takiej weryfikacji, to, w okolicznościach konkretnego
przedmiotu zamówienia, wymaganie zamawiającego uznać należy za nadmierne. Tą
nadmierność należy rozumieć jako utrudnioną możliwość uzyskania/spełnienia określonych
wymagań zamawiającego przez profesjonalny podmiot działający w branży objętej
przedmi
otem zamówienia.
Zdaniem Izby Odwołujący wykazał, że zakwestionowany warunek udziału w postępowaniu z
pkt 8.2.4 pkt 1 SWZ jest warunkiem nadmiernym i nieproporcjonalnym do przedmiotu
zamówienia. Konieczność wykazania się przez wykonawcę realizacją inwestycji łączącej w
sobie budowę/przebudowę obiektu mostowego oraz mostu objazdowego aczkolwiek w
sp
osób oczywisty i ścisły związana z przedmiotem zamówienia, jest jednak, w ocenie Izby,
wymaganiem zbyt nadmiernym i nie wynika z uzasadnionych potrzeb Zamawia
jącego. Nie
zostały wykazane obiektywne okoliczności, które uzasadniałyby sformułowanie warunku
udziału w postępowaniu w sposób odzwierciedlający w pełni przedmiot zamówienia, zaś ze
stanowiska Zamawiającego nie wynika w jaki sposób kumulacja w jednym zadaniu
doświadczenia związania z budową/przebudową obiektów mostowych i mostu objazdowego
gwarantuję w większym stopni prawidłową realizację zamówienia niż w przypadku
doświadczenia posiadanego w wykonaniu odrębnie budowy/przebudowy obiektu mostowego
oraz mostu objazdowego.
Izba wskazuje, że konieczność połączenia w jednym zadaniu doświadczenia w budowie lub
przebudowanie obiektu mostowego i mostu objazdowego
została uzasadniona przez
Zamawiającego w sposób ogólny i lakoniczny. Zamawiający powołał się na takie
okoliczności jak istotne dla rozpatrywanego przedsięwzięcia „know - how” - szczególnej
wiedzy w zarządzaniu procesem projektowym, montażem i późniejszym utrzymaniem
jednoczesnej przeprawy przez dwie rzeki na drodze kluczowej dla okolicznych mieszkańców
i tranzytu krajowego oraz międzynarodowego pojazdów, jaką jest DK 11 w północnej części
województwa wielkopolskiego. Zamawiający powołał się na ewentualne opóźnienia w
realizacji za
dania i negatywne konsekwencje z tym związane.
Zdaniem Izby, ogólne odwołanie się Zamawiającego do zarządzenia procesem projektowym,
montażowy i utrzymaniem przeprawy przez dwie rzeki nie uzasadnia tak rygorystycznego
zawężenia warunku udziału w postępowaniu. Co więcej doświadczenia samego
Zamawiającego z realizacji poprzednich zamówień publicznych wskazują, że w przypadku,
gdy most objazdowy był wykonany przez podwykonawców, inwestycje były ukończone w
przewidywanym terminie, bez naliczenia kar umownych.
Odwołujący powołał na tę
okoliczność dwie inwestycje (tj. Remont mostu przez rzekę Warte w ciągu drogi krajowej 11
km 250 +605 w m. Oborniki oraz Rozbudowa mostu przez rzekę Gwdę w ciągu drogi
krajowej 10 w m. Piła), które to inwestycje obejmowały budowę mostu objazdowego oraz
remont mostu głównego. W obu przypadkach Zamawiający nie postawił takiego warunku jak
w przedmiotowym postępowaniu. Jak oświadczył Zamawiający podczas rozprawy, obie
inwestycje
były wykonane w terminie i nie zostały naliczone kary umowne, pomimo, iż most
objazdowy był wykonany przez podwykonawcę. Zamawiający nie wskazał, a tym bardziej nie
wykazał na żadne problemy związane z procesem koordynacji czy zarządzania
inwestycjami, które w jakiś sposób negatywnie wpłynęły na realizację zamówień.
Słusznie również podkreślił Odwołujący, iż sposób wykonania zamówienia określony w SWZ
i we wzorze umowy jednoznacznie wskazuje, że w pierwszym etapie inwestycji będzie
wykonany most objazdowy, a dopiero po jego wykonaniu wykonawcy przystąpi do realizacji
mostów głównych. Zamawiający nie wykazał o jaki szczególny proces zarządzania chodzi,
który wykonawca nabywa wykonując most objazdowy i most główny w ramach jednej
inwestycji.
Co więcej Izba podkreśla, że zgodnie z postanowieniami SWZ, Zamawiający nie skorzystał
w przedmiotowym postępowaniu przetargowym z art. 60 ustawy Pzp. Zgodnie z tym
przepisem
z
amawiający może zastrzec obowiązek osobistego wykonania przez
poszczególnych wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia
kluczowych zadań dotyczących: 1) zamówień na roboty budowlane lub usługi; 2) prac
związanych z rozmieszczeniem i instalacją, w ramach zamówienia na dostawy. W
analizowanym stanie faktycznym Zamawiający nie zastrzegł obowiązku osobistego
wykonania mostu objazdowego prz
ez wykonawcę. Oznacza to, że wykonawca ma prawo w
tym zakresie k
orzystać z podwykonawców. Tym samym, zdaniem Izby, wszelkie rozważania
Zamawiającego o konieczności kumulatywnego posiadania przez wykonawców
doświadczenia w budowie/rozbudowie obiektu mostowego oraz mostu objazdowego w celu
terminowego i sprawnego wykonan
ia przedmiotowego zamówienia nie znalazły
odzwierciedlenia w prowadzonym przez Zamawiającego postępowaniu. Wykonawca może
bowiem swobodnie zlecić podwykonawcy wykonanie mostu objazdowego i szeregu prac z
nim związanych, również w zakresie procesu koordynacji czy zarządzania procesem budowy
obiektów mostowych i objazdowego. Tym samym oczekiwanie Zamawiającego, że
wykonawca musi legitymować się doświadczeniem w budowie/przebudowie obiektu
mostowego i mostu objazdowego zdobytym w ramach jednej inwestycji, aby
ubiegać się o
zamówienia nie ma żadnego uzasadnienia w świetle SWZ sporządzonej przez
Zamawiającego. Również stanowisko prezentowane przez Zmawiającego podczas
rozprawy, iż zakwestionowany warunek został wprowadzony w oparciu o doświadczenie
własne Zamawiającego, z którego wynika, iż wykonawcy wielokrotnie powierzają wykonanie
mostów objazdowych podwykonawcom, a sami koordynują proces przenoszenia ruchu na
taki tymczasowy most nie może być uznane za uzasadniające utrzymanie obecnego
wymagania. Skoro Zamawi
ający taki istotną wagę przypisuje temu elementów realizacji
zamówienia, to winien w tym zakresie skorzystać z art. 60 ustawy Pzp. Ponadto, jak Izba
wskazał powyżej, Zamawiający w żaden sposób nie sprecyzował jakie konkretnie negatywne
doświadczenia posiada w tym zakresie, zaś okoliczności przywołane przez Odwołującego
wskazuje, że zlecenie prac związanych z mostem objazdowym podwykonawcom nie
skutkowało negatywnym wpływem na realizacji inwestycji.
Ponadto, Izba wskazuje, że Zamawiający ani w odpowiedzi na odwołanie ani podczas
rozprawy nie przedstawił żadnych dowodów potwierdzających, iż rzeczywiście istnieją na
rynku przedsiębiorcy spełniający kwestionowany warunek udziału w postępowaniu.
Zamawiający wskazał w sposób ogólny, iż dokonywał badania rynku oraz, że w jego ocenie
co najmniej sześciu wykonawców działających na rynku spełnia postawiony przez
Zamawiającego warunek, ale poza ogólnymi twierdzeniami Zamawiającego żadnego
dowodu na potwierdzenie takich okoliczności Zamawiający nie złożył. Po stronie
Zamawiającego nie przystąpił również żaden z wykonawców. Z kolei doświadczenie samego
Odwołującego jak i wykonawców, którzy przystąpili do postępowania odwoławczego po
stronie Odwołującego w sposób oczywisty pokazuje, iż posiadają oni wieloletnie
do
świadczenie i wiedzę w zakresie budowy lub przebudowy obiektów mostowych oraz w
zakresie budowy mostów objazdowych, ale nie spełniają kwestionowanego warunku udziału
w postępowaniu z uwagi na to, iż doświadczenie to było zdobyte w odrębnych inwestycjach.
Tym samy, zdaniem Izby, zasadnym było nakazanie Zamawiającemu dokonanie zmian w
SWZ i innych dokumentach zamówienia w ten sposób, aby dopuścić możliwość wykazania
spełnienia warunku udziału w postępowaniu określonego w pkt 8.2.4 pkt 1 SWZ również
poprzez
powołanie się na odrębne doświadczenie w budowanie/przebudowie obiektu
mostowego oraz mostu objazdowego. Izba podkreśla, że Zamawiający może ustalać
określone wymogi dotyczące wiedzy i doświadczenie, jednakże wymagania takie nie mogą w
sposób niezasadny ograniczać konkurencji na rynku. Innymi słowy takie wymagania muszą
być możliwe do spełnienia przez profesjonalistę działającego w danej branży. Prawo
Zamawiającego do określenia warunku udziału w postępowaniu nie ma charakteru
absolutnego. Sam ustawodawca w
prowadził bowiem w ustawie Pzp ograniczenia tego
prawa, zawarte chociażby w art. 16 i art. 112 ustawy Pzp. Zasada proporcjonalności nie
została zachowana w sposób prawidłowy przez Zamawiającego w analizowanym stanie
faktycznym. Ani specyfika wykonania prze
dmiotowego zamówienia ani też sposób
ukształtowania postanowień SWZ (w szczególności brak skorzystania z uprawienia
zawartego w art. 60 ustawy Pzp) nie uzasadnia wymagania od wykonawców
legitymowaniem się doświadczaniem w realizacji w ramach jednej inwestycji
budow
ą/rozbudową obiektu mostowego oraz mostu objazdowego.
Odnosząc się do zarzut naruszenia art. 112 ust. 1 w zw. z art. 112 ust. 2 pkt 4 ustawy Pzp w
odniesieniu do pkt 8.2.4 ppkt 2 SWZ
, Izba uznała zarzut za niezasadny. Izba w tym zakresie
w pełni popiera stanowiska Zamawiającego. Jak wskazał Zamawiający, wymóg dotyczący
wykazania przez w
ykonawcę możliwości zapewnienia udziału Głównego specjalisty ds.
technologii i materiałów od kilku lat jest implementowany w licznych postępowaniach
przetargowych o znacznym stopniu skomplikowania.
Zamawiający wskazał na przykładowe
postępowania, w których wymagane było legitymowanie się Głównego specjalisty ds.
technologii i materiałów.
Należy podkreślić, że Zamawiający ma prawo sprecyzować warunki udziału w postępowaniu
w sposób zapewniający należyte wykonania zamówienia, z uwzględnieniem zasady
proporcjonalności. Odwołujący nie wykazał, iż zakwestionowany przez niego warunek
narusza owa zasadę proporcjonalności. Nie wykazał również, iż nie służy on zapewnieniu
prawi
dłowości realizacji zamówienia. Przedmiotowe postępowanie przetargowe dla
rozbudowy mostów na rzekach Noteć i Gwda obejmuje swym zakresem rozbudowę drogi
krajowej wraz z rozbiórką istniejących konstrukcji mostowych i budowę nowych dwóch
mostów stałych i wykonaniem dwóch mostów tymczasowych w ramach przeprawy
tymczasowej na Noteci i Gwdzie.
Jak wskazał Zamawiający, mosty stałe zgodnie z
załączoną dokumentacją projektową wykonywane są w technologii przęsła łukowego, a
poszerzany odcinek drogowy obejmuje budowę ściany oporowej. Jest to zatem konstrukcja o
dużym stopniu skomplikowania, także w zakresie organizacji procesu technologicznego.
Należy zgodzić się z Zamawiającym, że bieżąca kontrola jakości zapewni sprawne
przeprowadzenie procesu inwestycyjnego.
Stąd też Zamawiający poprzez wprowadzenie
wymogu dotyczącego Głównego specjalisty ds. technologii i materiałów położył dodatkowy
nacisku na kwestię jakości wykonywanych elementów konstrukcyjnych i planu badań jaki ma
zostać przedłożony przez wykonawcę podczas trwania prac budowlanych. Osoba Głównego
specjalisty ds. technologii i mate
riałów, jak wskazał Zamawiający, stać będzie na straży
utrzymania wewnętrznej kontroli jakości na budowie zgodnej z założeniami dokumentacji
projektowej i Specyfikacji Technicznych, weryfikując również wnioski materiałowe
przedkładane Inżynierowi. Zagwarantuje to tym samym przedkładanie Inżynierowi
elementów wolnych od wad w ramach przeprowadzanych kontroli robót zanikających i
ulegających zakryciu. Zdaniem Izby nie można odmówić Zamawiającemu prawa do
wdrażania racjonalnych i proporcjonalnych rozwiązań służących zapewnieniu prawidłowej
realizacji zamówienia. Taka zaś bieżąca kontrola jakości wykonania dokonywana przez
Głównego specjalistę ds. technologii i materiałów jest narzędziem służącym właśnie
systematycznemu sprawdzaniu jakości realizacji zamówienia, co minimalizuje ryzyko jego
niewłaściwego wykonania i stwierdzenia wad na etapie odbiorów końcowych.
Należy również podkreślić, iż kwestionowane przez Odwołującego certyfikaty IBDiM, jak
wyjaśnił sam Odwołujący podczas rozprawy, są łatwo dostępne. Wymagają zarejestrowania i
odbycia kilkugodzinnego szkolenia. Trudno zatem uznać, że taki warunek jest nadmierny czy
ograniczający niezasadnie konkurencję. Izba podkreśla, że argumentacja Odwołującego w
zakresie kwestionowanego warunku udziału w postępowaniu miała charakter bardzo ogólny.
Wykonawca lakonicznie wskazał, że Zamawiający wprowadzając kwestionowany wymóg
preferuje duże koncerny, zatrudniając takich specjalistów, ograniczając dostęp do
zamówienia małym i średnim przedsiębiorcom. Twierdzeń tych jednak Odwołujący w żaden
sposób nie wykazał. Nie wykazał również, iż możliwość zatrudnienia wymaganego
specjalisty
przez Odwołującego na potrzeby realizacji zamówienia jest w jakiś sposób
ograniczona, co wpływa na możliwość ubiegania się o przedmiotowe zamówienie.
Zasadność zarzut nie może być oparta wyłącznie na subiektywnej opinii Odwołującego, iż
określone wymaganie Zamawiającego jest nadmierne i nie służy zapewnieniu prawidłowej
realizacji zamówienia. Zdaniem Izby, Zamawiający wykazał znaczenie i role Głównego
specjalisty ds.
technologii i materiałów, zaś Odwołujący nie wykazał, że takie wymaganie
narusza zasadę proporcjonalności i że nie jest związane z przedmiotem zamówienia.
Mając na uwadze powyższe, Izba orzekła jak sentencji.
O kosztach postępowania Izba orzekła stosownie do wyniku na podstawie art. 557 oraz art.
574 ustawy z 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych oraz w oparciu o przepisy §
5 pkt 1 oraz § 7 ust. 2 pkt 1 oraz ust. 3 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 31
grudnia 2020 r. w sprawie szczegółowych rodzajów kosztów postępowania odwoławczego,
ysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania (Dz. U. poz. 2437).
W niniejszej sprawie Izba
– co wynika z sentencji orzeczenia - częściowo uwzględniła i
częściowo oddaliła odwołanie. W ocenie Izby odwołanie okazało się zasadne w zakresie
jednego zarzutu
i niezasadne w zakresie drugiego zarzutu. Kosztami postępowania należało
zatem obciążyć Zamawiającego i Odwołującego w proporcji 1/2 oraz 1/2, odpowiednio. Na
koszty postępowania odwoławczego składał się wpis uiszczony przez Odwołującego w
wysokości 20.000 zł oraz koszty poniesione przez Odwołującego z tytułu zastępstwa przed
Izbą w kwocie 3.600 zł. Odwołujący poniósł dotychczas koszty postępowania odwoławczego
w wysokości 23.600 zł tytułem wpisu od odwołania oraz wynagrodzenia pełnomocnika
), tymczasem odpowiadał za nie jedynie do wysokości 11.800 zł. Wobec
powyższego Izba zasądziła od Zamawiającego na rzecz Odwołującego kwotę 11.800 zł
– 11.800), stanowiącą różnicę pomiędzy kosztami poniesionymi dotychczas przez
Odwołującego a kosztami postępowania, za jakie odpowiadał w świetle jego wyniku.
Przewodniczący: ………………………….
Członkowie:
…………………………….
……………………………