Sygn. akt: KIO 3210/21
WYROK
z dnia 25 listopada 2021 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący: Emil Kawa
Protokolant:
Rafał Komoń
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 listopada 2021 roku w Warszawie,
odwołania
wnies
ionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 2 listopada 2021 r. przez
wykonawcę Przedsiębiorstwo Usług Technicznych INTERCOR Sp. z o.o. ul. Okólna 10,
42-400 Zawiercie
w postępowaniu prowadzonym przez Generalną Dyrekcję Dróg
Krajowych i Autostrad Od
dział w Rzeszowie ul. Legionów 20, 35-959 Rzeszów
przy udziale wykonawcy Budimex S.A. ul. Siedmiogrodzka 9, 01-204 Warszawa
zgłaszającego przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego.
Orzeka
Oddala odwołanie
Kosztami postępowania obciąża odwołującego, i:
zalicza w poczet kosztów postępowania kwotę 20 000,00 (dwadzieścia tysięcy)
złotych uiszczoną przez odwołującego tytułem wpisu od odwołania
zasądza od odwołującego Przedsiębiorstwa Usług Technicznych INTERCOR Sp. z
o.o. ul. Okólna 10, 42-400 Zawiercie na rzecz zamawiającego
Generalnej Dyrekcji
Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Rzeszowie kwotę 3 600,00 (trzy tysiące
sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztu wynagrodzenia pełnomocnika.
S
tosownie do art. 579 ust. 1 i art. 580 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 września 2019 r. - Prawo
zamówień publicznych (tj. Dz. U. z 2021 poz. 1129) na niniejszy wyrok - w terminie 14 dni
od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący ………………………
Sygn. KIO 3210/21
UZASADNIENIE
Generalna Dyrekcja
Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Rzeszowie ul. Legionów 20, 35-
959 Rzeszów, dalej zwana „zamawiającym” prowadzi postępowanie o udzielenie
zamówienia, którego przedmiotem jest „Zaprojektowanie i budowa drogi ekspresowej
S19 na
odcinku węzeł Babica (bez węzła) - Jawornik długości około 11,6 km" (nr postępowania:
O.RZ.D-3.2410.2.2021).
W trakcie badania i oceny ofert zamawiający doszedł do przekonania, że załączone do
wyjaśnień wykonawcy Przedsiębiorstwa Usług Technicznych INTERCOR Sp. z o.o. ul.
Okólna 10, 42-400 Zawiercie, dalej „odwołujący”, załączniki nie spełniają wymagań, aby
zostały uznane za tajemnicę przedsiębiorstwa wykonawcy.
Odwołujący zarzucił zamawiającemu naruszenie:
art. 18 ust. 3 Pzp w zw. z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji („Uznk") poprzez odtajnienie wyjaśnień odwołującego, podczas gdy
o
dwołujący wykazał, że dokumenty te stanowią prawnie chronioną tajemnicę
przedsiębiorstwa;
a w konsekwencji
art. 16 pkt 1-3 Pzp poprzez narusze
nie zasad prowadzenia postępowania o
udzielenie zamówienia nakazujących prowadzić je w sposób zapewniający zachowanie
uczciwej konkurencji, równe traktowanie wykonawców oraz zgodnie z regułami
proporcjonalności i przejrzystości.
Podnosząc powyższe zarzuty wniósł o nakazanie zamawiającemu:
unieważnienie czynności odtajnienia dokumentów stanowiących wyjaśnienia
o
dwołującego;
uznania, że wyjaśnienia zawierają tajemnicę przedsiębiorstwa
Wskazując na spełnienia przesłanki interesu we wniesieniu odwołania podał, że
odtajnienie przez z
amawiającego dokumentów złożonych przez odwołującego może
doprowadzić do poniesienia przez odwołującego szeroko rozumianych strat finansowych w
toku przyszłej i aktualnej działalności biznesowej, jak również może znacząco osłabić
pozycję odwołującego na rynku zamówień publicznych z uwagi na możliwość zapoznania się
przez konkurencyjnych wykonawców z kluczowymi informacjami związanymi z prowadzoną
przez o
dwołującego działalnością.
Uzasadniając podniesione zarzuty podał, iż w treści dokumentacji postępowania - w
Specyfikacji Warunków Zamówienia („SWZ") zamawiający w pkt 9 wskazał, że w stosunku
do wykonawców ubiegających o się zamówienia badane będą fakultatywne przesłanki
wykluczenia, o których mowa w art. 109 ust. 1 Pzp. Wśród fakultatywnych przesłanek
wykluczenia z
amawiający badał przesłankę z art. 109 ust. 1 pkt 7 Pzp.
Pismem z dnia 27 września 2021 r. zamawiający zobowiązał odwołującego do złożenia
wyjaśnień dot. oświadczenia zawartego w JEDZ w odniesieniu do podstawy wykluczenia z
p
ostępowania uregulowanej w art. 109 ust. 1 pkt 7 Pzp, w szczególności:
wyjaśnienia faktów i okoliczności związanych z naliczeniem przez zamawiającego kar
umownych, które są lub w niedalekiej przyszłości będą przedmiotem sporu sądowego, w
szczególności:
•
wskazania czy kary umowne naliczone zostały z przyczyn leżących po stronie
o
dwołującego;
•
wskazania czy kary umowne zostały naliczone z uwagi na znaczny stopień lub zakres
nienależytego wykonania albo długotrwałego nienależytego wykonywania istotnych
zobowiązań wynikających z wcześniejszych umów o zamówienie publiczne lub umów
koncesji;
Pismem z dnia 8 października 2021 r. odwołujący przedłożył zamawiającemu
stosowne wyjaśnienia wraz z załącznikami stanowiącymi w dużej mierze korespondencję
odwo
łującego z poszczególnymi zamawiającymi, stanowiska procesowe oraz dokumentację
kontraktową, których tematem były szczegóły realizacji danego zamówienia publicznego.
Odwołujący zastrzegł cześć opisową wyjaśnień wraz z częścią załączników, jako tajemnicę
pr
zedsiębiorstwa. Pismem z dnia 20 października 2021 r. zamawiający poinformował
o
dwołującego o odtajnieniu wyjaśnień złożonych przez odwołującego w postępowaniu (z
wyjątkiem załączników nr 14, 27, 28, 32, 33). Odwołujący nadto podał, że nie kwestionuje
czyn
ności zamawiającego w zakresie odtajnienia załączników 47-51 (odwołanie nie
obejmuje odtajnienia tych dokumentów).
Podał, że treść pisma o odtajnieniu sprawia wrażenie jakby zamawiający całkowicie
ignorował okoliczność, że przedstawione przez odwołującego informacje mają dla
o
dwołującego szczególną wartość, bowiem przedstawiają informacje odnoszące się bieżącej
sytuacji o
dwołującego na poszczególnych kontraktach oraz wewnętrznych metod, które
umożliwiają odwołującemu prowadzenie biznesowej działalności. Co szczególnie istotne,
dokumenty te w istotnej mierze stanowią załączniki do dokumentacji związanej z toczącymi
się sporami sądowymi (a tego typu dokumentacja pozostaje jawna jedynie dla stron i
uczestników postępowania sądowego). Mimo to, zamawiający zastrzeżone informacje
zrównuje z ogólnodostępnymi danymi, które z łatwością może uzyskać każdy podmiot. Takie
stanowisko jest jednak nieuzasadnione i dla o
dwołującego krzywdzące. Podkreślił, że
o
dwołujący w złożonych wyjaśnieniach wykazał spełnienie wszystkich przesłanek, o których
mowa w art. 11 ust. 2 Uznk, jak
również zastrzegł jedynie te informacje i dokumenty, które
rzeczywiście zawierają dane o charakterze podlegającym ochronie. Wskazał, że działania
podjęte przez odwołującego uznać należy za w pełni oddające kompromis pomiędzy dwoma
dobrami, z jakimi mamy tutaj do czynienia, tj. jawnością postępowania, a z drugiej strony
prawem do ochrony informacji mającej dla wykonawcy wartość gospodarczą. Uczestnictwo
w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego nie musi się, bowiem wiązać z
przyzwoleniem na ujawnienie wszelkich szczegółów swojej działalności. Nawiązał do wyroku
Trybunału z dnia 14 lutego 2008 r., w którym Trybunał stwierdza: „W istocie w ramach
odwołania od decyzji instytucji zamawiającej wydanej w ramach postępowania
przetargowego zasada kontradyktoryjności nie wymaga tego, by strony miały nieograniczone
i absolutne prawo dostępu do całości informacji dotyczących danego postępowania
przetargowego, przedłożonych organowi powołanemu do rozpoznania tego odwołania.
Wręcz przeciwnie, to prawo wglądu należy wyważyć względem prawa innych podmiotów
gospodarczych do ochrony ich poufnych informacji i tajemnic handlowych". Zatem zasada
jawności, która bez wątpienia jest jedną z kluczowych zasad związanych z postępowaniami
o udzielenie zamówienia publicznego, nie ma charakteru bezwzględnego i nie oznacza
przyzwolenia na ograniczenie prawa do ochrony dokumentów posiadających dla wykonawcy
wartość gospodarczą.
Odnosząc się do zarzutu zamawiającego, iż odwołujący w złożonych wyjaśnieniach
nie wykazał spełnienia wymagań z art. 11 ust. 2 Uznk podkreślił, że aby zgodnie z tym
przepisem
dana informacja mogła zostać uznana za tajemnicę przedsiębiorstwa spełnione
muszą zostać łącznie następujące przesłanki:
a)
informacj
a ma charakter techniczny, technologiczny, organizacyjny przedsiębiorstwa
lub jest to inna informacja posiadająca wartość gospodarczą;
b)
informacja jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie
jest powszechnie znana osobom zwykle
zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie
jest łatwo dostępna dla takich osób;
c)
uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nią podjął, przy
zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania jej w poufności.
Obok istnienia
przesłanek z art. 11 ust. 2 Uznk odnoszących się do charakteru informacji,
konieczne jest, bowiem
jeszcze podjęcie przez wykonawcę określonych czynności. Dopiero
po ich wykonaniu możliwe będzie objęcie danych informacji ochroną. Na marginesie
wskaza
ł, że do tego właśnie sprowadza się specyfika związana z tajemnicą przedsiębiorstwa
na gruncie Pzp. Może się bowiem okazać, że dana informacja posiada cechy pozwalające
uznać ją za tajemnicę przedsiębiorstwa, ale jeżeli wykonawca nie podejmie określonych
działań, to nie będzie ona podlegała ochronie. Kluczowym zatem, zarówno w kontekście
obowiązków obciążających wykonawcę jak i zasadności niniejszego odwołania, jest
ustalenie, jakim obowiązkom sprostać musi wykonawca, aby chroniona przez niego
informacja nie zost
ała ujawniona. W tym kontekście analizie poddać należy zarówno
obowiązki o charakterze formalnym (tj. sposób, w jaki muszą być podejmowane czynności
wykonawcy), jak i aspekt materialny (tj. sama zawartość informacji).
Oceniając czynność zamawiającego wskazał na element, iż obowiązkiem każdego
wykonawcy domagającego się ochrony przekazywanych zamawiającemu informacji, jest
wyposażenie gospodarza postępowania w taki katalog argumentów, który obiektywnie
pozwoli mu uznać, że informacje te zasługują na ochronę. Jednakże argumentacja ta
zawsze musi być pochodną tego, jakie dokumenty wykonawca chce zastrzec. Zakres
owego „wykazania" zależy od tego, jakich okoliczności dotyczy. Otóż wykazanie np. podjęcia
odpowiednich działań w przedsiębiorstwie w celu utrzymania określonych informacji w
poufności jest stosunkowo łatwe i w tym zakresie zamawiający ma uzasadnione prawo
oczekiwać złożenia konkretnych dowodów (wykonawca, o ile rzeczywiście takie działania
podjął, nie będzie miał problemu z wykazaniem tego zamawiającemu). W odniesieniu do tej
przesłanki z art. 11 ust. 2 Uznk mamy, zatem do czynienia z czymś więcej niż jedynie
„uprawdopodobnieniem". W tym zakresie bowiem wykonawcy winni wręcz „udowodnić"
wykazywane okoliczności, nic bowiem nie stoi na przeszkodzie, aby zamawiającemu
przedłożono stosowne dowody odnoszące się np. do klauzul ujmowanych w umowach o
pracę, wewnętrznych regulaminów, metod ochrony informacji itd. Gdyby więc w odniesieniu
do tej przesłanki wykonawca jedynie „uprawdopodabniał", niewątpliwie uznać należałoby, że
nie sprostał wymogom „wykazania", o którym mowa w art. 18 ust. 3 Pzp.
Podkreślił, że odwołujący sprostał wskazanym wyżej wymaganiom, a wobec tego,
przedłożone zamawiającemu wyjaśnienia nie powinny były zostać odtajnione. W piśmie o
odtajnieniu z
amawiający koncertuje się na przesłance art. 11 ust. 2 Uznk mówiącej o
wartości gospodarczej informacji. W treści pisma o odtajnieniu zamawiający podał, że
o
dwołujący nie przedstawił wartości gospodarczej informacji przedstawionych z
w
yjaśnieniach. Uzasadniając swoje stanowisko zamawiający stwierdził, że „z przedstawionej
argumentacji nie
wynika, jaką dokładnie wartość gospodarczą mają zastrzeżone
dokumenty/informacje i jak ta okoliczność przekłada się na funkcjonowanie
Wykonawcy na
rynku." Dalej z kol
ei Zamawiający wskazał, iż „w uzasadnieniu nie wykazano związku
przyczynowo -
skutkowego między ujawnieniem zastrzeżonych dokumentów/informacji a
szkodą, jaką może ponieść Wykonawca. Tajemnica przedsiębiorstwa musi mieć charakter
obiektywny, a brak przedst
awienia przez Wykonawcę w tym zakresie dowodów podważa
wiarygodność samych oświadczeń Wykonawcy."
W nawiązaniu do powyższego odwołujący stwierdził, że z powyższą oceną zamawiającego
nie można się zgodzić, gdyż odwołujący w stosunku do poszczególnych dokumentów i
informacji w nich zawartych wykazał, że dane te wypełniają znamiona tajemnicy
przedsiębiorstwa, a w szczególności wykazał, z jakich konkretnie powodów informacje te
odznaczają się wartością gospodarczą dla odwołującego. Podkreślił, że z całą pewnością nie
sposób zaakceptować stanowiska zamawiającego, zgodnie z którym wykonawca
zastrzegający tajemnicę w odniesieniu do poszczególnych dokumentów, powinien
każdorazowo odnosić się do każdego z nich i przedstawiać indywidualne uzasadnienie dla
wszystkich d
okumentów. Motywacje dla zachowania w tajemnicy poszczególnych
dokumentów mogą być przecież wspólne dla kilku z nich, w takim przypadku za czynność
zupełnie zbędną należałoby uznać powtarzanie tej samej argumentacji w opisie każdego
zastrzeganego dokumentu.
Uzasadniając zastrzeżenie informacji przedstawionych w wyjaśnieniach odwołujący wskazał,
że wyjaśnienia te zawierają informacje, które ściśle obrazują realizację poszczególnych
kontraktów. Zastrzeżone tajemnicą przedsiębiorstwa pisma kontraktowe sporządzone przez
o
dwołującego w trakcie realizacji konkretnego zamówienia stanowią swoisty know-how
o
dwołującego, który przejawia m.in. w sposobie argumentowania roszczeń składanych do
zamawiających (roszczeń o przedłużenie terminów wykonania, roszczeń o zapłatę za roboty
dodatkowe itp.) oraz obronie przed roszczeniami zamawiających. Z tych właśnie powodów
nie powinny być odtajniane takie dokumenty jak: załączniki nr 6, 7, 8 (zawierają roszczenia
wykonawcy), załącznik nr 5 (pismo dot. projektu zamiennego) czy załączniki nr 22, 25-26, 31
(wnioski o zmianę umowy).
Podkreślił także, że taki rodzaj dokumentów (pisma kontraktowe) przedstawiają
informacje newralgiczne i istotne z biznesowego punktu widzenia prowadzenia działalności
gospodarczej, a same w sobie opisują konkretne procedowane na bieżąco zdarzenia
gospodarcze, które mają realny wpływ na status odwołującego w przetargach publicznych.
Nie jest prawdą, że nie mają one wartości gospodarczej. Każdy z wykonawców posługuje się
własnymi, opracowanymi w toku wieloletniej działalności i będącymi pochodną posiadanego
doświadczenia i zasobów merytorycznych, metodami realizacji inwestycji publicznych.
Metody te (w szczególności dobór argumentacji związanej z dochodzeniem praw
wynikających z kontraktów) niewątpliwie zasługują na ochronę. Tego typu informacje
zawierają takie załączniki jak: nr 9 (pismo w sprawie programu naprawczego), 15, 19-21, 44-
46 (pisma dot. kar umownych). Na okoliczności te wskazywał odwołujący w uzasadnieniu
zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa złożonym wraz z wyjaśnieniami. Podał, iż nie da się
przy tym nie dostrzec, że upublicznienie opisów realizacji poszczególnych kontraktów, a
wraz z nimi odpowiednich dowodów w postaci pism kontraktowych, może negatywnie
wpłynąć na prowadzenie przez odwołującego działalności gospodarczej, a w konsekwencji
może negatywnie wpłynąć na fakt podjęcie stosownych rozmów ugodowych z instytucjami
za
mawiającymi. Odwołujący zwracał na to uwagę zamawiającego w treści uzasadnienia
zastrzeżenia informacji tajemnicą przedsiębiorstwa. Niemniej jednak, zamawiający zdaje się
pomijać, jakie negatywne skutki może przynieść odtajnienie informacji, które de facto nie są
publicznie dostępne w takiej formie (oryginalnej korespondencji odwołującego skierowanej
do zamawiających).
Kolejnym,
według odwołującego ważnym argumentem, przemawiający za brakiem
podstaw do odtajniania poszczególnych dokumentów, jest przepis art.
§ 1 Kodeksu
postępowania cywilnego. Zgodnie z tym przepisem prawo do przeglądania akt sprawy (w
tym do otrzymywania od
pisów, kopii lub wyciągów z akt) przysługuje jedynie stronom i
uczestnikom postępowania. Tym samym według odwołującego dostęp do akt sprawy
ograniczony jest względem osób postronnych (a do takich zalicza się wszelkie osoby i
podmioty niebędące stronami lub uczestnikami postępowania). Podał, że załączniki
przedłożone przez odwołującego wraz z wyjaśnieniami z 20.10.2021 roku stanowią
dokumenty włączone do akt postępowań sądowych prowadzonych przez odwołującego i jako
takie zasługują na ochronę i nie mogą być ujawniane. Podkreślił, że ochrona, o której mowa
w art. 9 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego obejmuje nie tylko pozwy, czy inne pisemne
stanowiska procesowe (których Zamawiający rzeczywiście nie odtajnił), ale także załączniki
do nich.
Niewątpliwym jest zatem, że odtajnienie takich informacji zmniejszyłoby
konkurencyjność odwołującego w innych przetargach, bowiem otoczenie konkurencyjne z
łatwością zapoznałoby się z wewnętrznymi dokumentami odwołującego stanowiącymi
omawiane pisma kontraktowe i procesowe. U
jawnienie informacji wynikających z
zastrzeżonych dokumentów oznaczałoby udostępnienie konkurencji informacji o strategii
gospodarczej Odwołującego i metodach prawnych reagowania na nieprawidłowe działania
zamawiających.
Zauważył, iż
informacje wynikające z wyjaśnień znane są tylko ograniczonemu kręgowi osób
pracownikom spółki, którzy byli odpowiedzialni są za przygotowanie kompleksowej oferty.
Odwołujący wskazał przy tym, że dostęp do tych informacji posiada tylko wąska grupa
pracowników odwołującego (w tym zarząd spółki), co z kolei przekłada się na jednoznaczny
wniosek, że informacje te nie są upublicznione. W tym kontekście, odwołujący podał, że w
stosunku do zastrzeganych informacji spełniła się druga z przesłanek definiujących
tajemnicę przedsiębiorstwa - zastrzegane informacje nie są powszechnie znane.
Zamawiający w pisemnej odpowiedzi na odwołanie wniósł o oddalenie odwołania.
We wstępnym odniesieniu się do zarzutów odwołania wskazał na obowiązek
zamawiającego, polegający na przeprowadzaniu każdorazowej, indywidualnej oceny
czynności dokonanych przez wykonawcę - w tym w szczególności polegającej na ocenie
prawidłowości zastrzeżenia treści dokumentów, jako tajemnicy
przedsiębiorstwa. Kontrola w
tym zakresie polega w szczególności na zbadaniu, czy przedmiotowa czynność została
dokonana w sposób zgodny z przepisami, a tym samym czy zastrzeżona, jako poufna
informacja rzeczywiście spełnia wymagania ustawowe w świetle konkretnych okoliczności
sprawy.
Realizując to zobowiązanie w zakresie czynności odtajnienia z dnia 20 października 2021 r.,
z
amawiający podkreślił, iż ustalił:
brak skonkretyzowania wartości gospodarczej zastrzeżonych dokumentów i
informacji;
brak wykazania istnienia związku przyczynowo - skutkowego między ujawnienie
zastrzeżonych informacji a szkodą, jaką może ponieść Odwołujący;
brak przedstawienia dowodów potwierdzających ochronę tajemnicy przedsiębiorstwa.
Dodał, że po przeanalizowaniu zarzutów odwołania podtrzymuje dotychczasowe
stanowisko, iż odwołujący nie wykazał wartości gospodarczej zastrzeganych przez niego
informacji, a tym
samym zastrzeżenie treści składanych dokumentów nie mogło zostać
uznane za skuteczne.
Podał, że odwołujący w sposób bardzo ogólny powołuje się na
różnego rodzaju ryzyka związane z odtajnieniem zastrzeżonych informacji jak np. trudność
kon
kurowania w innych zamówieniach. Przywołał w tym kontekście orzeczenie KIO, która w
wyroku z dnia 16 stycznia 2020 r., KIO 2691/19
uznała, że „Zdaniem Izby sformułowanie
użyte przez ustawodawcę, w którym akcentuje się konieczność "wykazania" oznacza
obowiązek dalej idący, niż tylko złożenie oświadczenia co do przyczyn objęcia tajemnicą
przedsiębiorstwa konkretnych dokumentów, czy ich treści. Zauważył, że za zasadne
wykazanie
zastrzeżenia tajemnicy nie może być uznane ogólne uzasadnienie sprowadzające
się de facto do przytoczenia jedynie elementów definicji, legalnej tajemnicy przedsiębiorstwa
czy też orzecznictwa sądów bądź KIO – dotyczących interpretacji przepisu art. 11 ust. 2
ustawy
o zwal
czaniu nieuczciwej konkurencji. Przedstawione przez odwołującego argumenty
są gołosłowną deklaracją, iż zawarte w dokumentach informacje spełniają określone
wymagania.
Zauważył, że odwołujący zdaje się także forsować zasadność dokonanego
zastrzeżenia, powołując się na mechanizmy wynikające z samego faktu konkurowania ze
sobą podmiotów w obrocie gospodarczym oraz subiektywnym przekonaniu, że zastrzeżone
dokumenty
stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa. Nadto podkreślił, że oświadczenia
o
dwołującego nie zostały poparte wiarygodnymi dowodami, stanowiąc jedynie gołosłowne
oświadczenia. Przykładowo - lista osób przygotowujących oferty, wobec treści
zastrzeżonych, jako tajemnica jest indyferentna, skoro w realizacji konkretnej umowy
uczestniczyły inne osoby z ramienia odwołującego, jako wykonawcy.
Odwołujący zdaje się
wywodzić, że z samego charakteru informacji należy uznać konieczność zachowania ich w
poufności. Elementem formalnym zastrzeżenia tajemnicy jest podjęcie i wykazanie działań
zmierzających do ochrony.
Odwołujący nie skwantyfikował wartości poszczególnych
informacji, jako niosących jakąkolwiek wartość gospodarczą, a w szczególności w kontekście
przedkładanych dokumentów, tj. skutkującej budowaniem realnej przewagi rynkowej, a nie
wyłącznie gołosłownych twierdzeń, na temat rzekomej wartości gospodarczej.
Przystępujący do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego
wykonawca Budimex S.A. ul. Siedmiogrodzka 9, 01-204 Warszawa
poparł stanowisko
z
amawiającego wyrażone zarówno w odpowiedzi na odwołanie jak również zaprezentowane
na rozprawie.
W szczególności odniósł się do stanowiska odwołującego, według którego,
każdy dokument załączony do pozwu czy skargi, jest objęty tajemnicą i brak jest możliwości
jego udostępnienia. Podał, że akta sprawy zawierają cały szereg dokumentów referujących
do pozwu i jako takie stanowią treść dokumentu, do którego mogą podmioty uzyskać dostęp.
Podkreślił, iż fakt, że dany dokument w danym momencie stanowi załącznik do pozwu nie
czyni z niego dokumentu podlegającego utajnieniu ze względu na ten fakt. Wskazał, że
o
dwołujący nie wykazał, jaką wartość gospodarczą mają dla niego te dokumenty, które
odtajnił zamawiający, wykazując, iż np. taką wartością będzie to, że inny podmiot uzyska
informację, że dany wykonawca zapłacił karę umowną. Według przystępującego jest to
niezasadne, gdyż o fakcie naliczenia kary umownej dla danego wykonawcy każdy inny
wykonawca może uzyskać w trybie dostępu do informacji publicznej od zamawiającego.
Również w tym postępowaniu na podstawie innych udostępnionych dokumentów fakt zapłaty
przez odwołującego kar umownych został wykazany.
Po przeprowadzeniu rozprawy z udziałem stron i przystępującego, na podstawie
zebranego materiału oraz oświadczeń i stanowisk zaprezentowanych na rozprawie,
Krajowa Izba
Odwoławcza ustaliła i zważyła, co następuje – odwołanie nie jest
zasadne, gdyż podniesione zarzuty nie znalazły potwierdzenia w dowodach i
dokumentach postępowania.
Na wstępie Izba ustaliła, że nie została wypełniona żadna z ustawowych przesłanek, o
których stanowi art. 528 ustawy Pzp, skutkujących odrzuceniem odwołania.
Za podstawę rozstrzygnięcia Izby został uznany stan faktyczny sprawy, ustalony na
podstawie dokumentacji postępowania przesłanej przez zamawiającego, treści odwołania,
pism i dowodów oraz stanowisk stron i przystępującego podanych do protokołu rozprawy.
Na ws
tępie wskazać należy, że w postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego jawność dokumentów postępowania została również w nowej ustawie Pzp
podniesiona do rangi zasady.
Pełna jawność procedur sprawia, że każdy zainteresowany
może śledzić tryb kontraktowania środków, wskazywać nieprawidłowości czy zaniechania
uczestników postepowania.
Jawność i przejrzystość działania zamawiających i wykonawców
w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego ma na celu, zgodnie z opinią UZP,
ograniczenie zjawisk patologicznych w sferze zamówień publicznych. W kontekście
powyższego Izba zauważa, że występujące w zamówieniach publicznych naruszanie zasady
jawności i tym samym przejrzystości postępowania jest zjawiskiem niebezpiecznym dla
prawidłowego przebiegu toku postępowania. Wykonawcy uczestniczący w postępowaniu,
wobec nieuprawnionego zastrzegania informacji, zostają pozbawieni możliwości
kwestionowania nieujawnionych im informacji, zawartych w
treści ofert i wnoszenia od
niezgodnych z przepisami Pzp czynności zamawiającego, środków ochrony prawnej.
Dlatego też w każdym postepowaniu rolą zamawiającego, jest dokładna analiza podstaw
zastrzeżenia treści danego dokumentu, jako tajemnicy przedsiębiorstwa, gdyż częstym
powodem zastrzegania, jako tajemnicy
treści dokumentów składających się ofertę, jest
uniemożliwienie innym wykonawcom kontroli spełniania przez wykonawcę postawionych
przez zamawiającego w SWZ wymagań, których spełnienie warunkuje dopuszczenia danego
wykonawcy do udziału w postępowaniu oraz wyboru jego oferty, jako najkorzystniejszej.
Wykonawca składający oświadczenie o objęciu danej treści z oferty, jako tajemnicy
przedsiębiorstwa winien wykazać zamawiającemu, że dana informacja stanowi w
rzeczywistości dla jego firmy tajemnicę przedsiębiorstwa. Wykazanie tajemnicy
przedsiębiorstwa może być uznane za skuteczne tylko, gdy wykonawca wykaże w sposób
precyzyjny
i pełny, że zastrzegany dokument lub jego część spełnia wymagania ustawowe, a
nadt
o, że jego ujawnienie naraziłoby wykonawcę na szkodę mającą realną wartość
gospodarczą.
Zauważyć należy, że co do zasady wykonawca wykazując zasadność dokonanego
zastrzeżenia tajemnicy może przekazać zamawiającemu uzasadnienie zastrzeżenia
odnoszące się do każdego zastrzeganego dokumentu z osobna, lub wykazać spełnianie
wymagań, co do całości zastrzeganych dokumentów łącznie. Jednakże wskazane powyżej
sposoby wykazania zasadności zastrzeżenia mogą mieć różny skutek dla wykonawcy. W
przypadku wykazywania za
sadności zastrzeżenia każdego dokumentu z osobna to
zamawiający ma obowiązek dokonać oceny zasadności zastrzeżenia, jako tajemnicy
przedsiębiorstwa każdego dokumentu z osobna w oparciu o przedstawione dla uzasadnienia
tej czynności okoliczności prawne i faktyczne. Natomiast w sytuacji, kiedy wykonawca
dokonuje
wykazania zasadności objęcia określonych treści, czy dokumentów tajemnicą
przedsiębiorstwa za pomocą argumentacji odnoszącej się łącznie do całości zastrzeganych
dokumentów – jak to miało miejsce w tym postępowaniu, to naraża się na ryzyko, iż
zamawiający, czy też Izba, w przypadku zakwestionowania zasadności zastrzeżenia danej
treści czy dokumentu, uznaje brak wykazania zasadności objęcia tajemnicą całości
zastrzeżonych treści czy dokumentów. Rolą zamawiającego jest obiektywna ocena
znaczenia danych informacji dla wykonawcy w kontekście treści zawartych w uzasadnieniu
tej czynności, czyli wykazania spełnienia wymagań ustawowych w tym zakresie
przewidzianych w przepisach Pzp i uznk.
Izba podkreśla, że wykazanie zasadności nadania
charakteru poufnego wnioskowanym dokumentom jest
wyłączną powinnością odwołującego,
który powinien jasno wskazać argumentację przemawiającą za utrzymaniem w poufności
licznych dokumentów różniących się treścią oraz znaczeniem w przedmiotowym
postępowaniu o udzielenie zamówienia. Jeśli zamawiający stwierdzi, że chociażby część z
tych zastrzeganych dokumentów nie zasługuje na ochronę to w sytuacji, kiedy
uzasadnieniem o zastrzeżeniu poufności objęto łącznie całość dokumentów to może uznać,
że zasadność zastrzeżenia nie została wykazana. Z art. 18 ust.3 Pzp jasno wynika, że
zastrzeżeniu podlega informacja posiadająca określoną charakterystykę pozwalającą na
obiektywną ocenę, nie zaś wyrażone ogólnie subiektywne przekonania wykonawcy. Na
wykonawcy spoczywa, zatem obowiązek wykazania zastrzeżenia konkretnej informacji
podanej w konkretnym dokumencie w indywidualnych okolicznościach sprawy ( por. wyrok
KIO z dnia
z dnia 4 stycznia 2021 r syg. KIO 3223/20).
Dodać należy, że co do zasady
możliwość zastrzeżenia tajemnicy dotyczy określonej informacji, a nie całości dokumentu w
którym ta treść się znajduje.
W
przedmiotowym
postępowaniu
odwołujący
zastrzegł,
jako
tajemnicę
przedsiębiorstwa znaczną część załączników przy pomocy, których wykazywał
zamawiającemu, że nie podlega wykluczeniu z postępowania w oparciu o przepis art. 109
ust. 1 pkt 7 Pzp.
Zamawiający po dokonanej ocenie uznał, że załączniki do pisma
odwołującego z dnia 20.10.2021 roku, wskazane w poz. 48-51 nie mogą stanowić tajemnicy
przedsiębiorstwa, gdyż są powszechnie znane, jako udostępnione w innych postępowaniach,
w których uczestniczył odwołujący. Zauważyć należy, że odwołujący podał w odwołaniu, że
nie kwestionuje również zasadności odtajnienia załącznika z poz. 47 mimo tego, że
pierwotnie dokumenty te zastrzegł jako tajemnica przedsiębiorstwa. Zamawiający uznał za
zasadne zastrzeżenie dokumentów wskazanych w załącznikach w poz. 14,27,28,32 i 33,
gdyż odwołujący wykazał, że posiadają dla niego wartość gospodarcza. W pozostałym
zakresie tj.
w zakresie załączników zawartych w poz. 5-5; 14-15;19-22;25-28;31-33
zamawiający uznał niezasadność zastrzeżenia treści tych dokumentów.
Odwołujący uznając częściową niezasadność takiej czynności zamawiającego powołał się
kwestię, iż część załączników załączonych do wyjaśnień z dnia 20.10.2021 roku stanowi
załączniki do pozwu skierowanego przez odwołującego do sądu okręgowego. Odwołujący
wywodził, że zgodnie z przepisem art. 9 §1 kpc pozew wraz z załącznikami dostępny jest
tylko dla stron i u
czestników postępowania i nie może być udostępniony osobom trzecim.
Odnosząc się do powyższego Izba nie uwzględniła zasadności tego zarzutu.
Wskazać należy, że faktycznie zgodnie z przepisem art. 9 §1kpc ustalającym zasadę
jawności w postepowaniu cywilnym rozpoznawanie spraw odbywa się jawnie, chyba, że
przepis szczególny stanowi inaczej. Strony i uczestnicy postępowania mają prawo
przeglądać akta sprawy i otrzymywać odpisy, kopie lub wyciągi z tych akt. Treść protokołów i
pism może być także udostępniana w postaci elektronicznej za pośrednictwem systemu
teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe (system teleinformatyczny) albo
innego systemu teleinformatycznego służącego udostępnianiu tych protokołów lub pism.
Jednakże zdaniem Izby, niezasadne jest wywodzenie z powyższego przepisu, że jawność
postępowania ograniczona jest tylko do stron i uczestników. Czym innym jest możliwość
udost
ępnienia dokumentów załączonych do akt sprawy cywilnej, a czym innym uznanie, że
zawierają one tajemnicę i z tego powodu nie powinny być udostępniane. Zauważyć należy,
że rozprawa przed sądem jest co do zasady jawna, w więc obecność na sali rozpraw nie jest
ograniczona
tylko do obecności stron i uczestników postępowania. W trakcie rozprawy,
strony i uczestnicy mogą przywoływać informacje i wywodzić wnioski z całości dokumentacji
sprawy, a tym samym
również z treści materiału zgromadzonego w sprawie w formie
załączników do pozwu, czy dowodów w sprawie. Tym samym wiedzę w tym zakresie może
posiąść każdy, kto uczestnicy w rozprawie niekoniecznie będący stroną czy uczestnikiem
tego postępowania.
Izba uznaje, że dany dokument będący w danym momencie załącznikiem do pozwu, nie
staje się z tego faktu dokumentem zastrzeżonym, jako tajemnica przedsiębiorstwa. O tym
decyduje wyłącznie obiektywna rzeczywistość, że dany dokument dotyczący danego
podmiotu zasługuje na objęcie go tajemnicą, gdyż w przeciwnym przypadku może
spowodować uszczerbek w majątku tego podmiotu, gdyż posiada dla niego bezsprzecznie
wartość gospodarczą. Referowany przepis art 9 §1 kpc w powyższym zakresie odnosi się w
szczególności do kwestii technicznych, tj. do troski o sprawne działanie sądu, który nie
powinien zajmować się udostępnianiem treści akt sprawy, każdemu kto taką wolę wyrazi.
Kolejnym argumentem maj
ącym przemawiać za zasadnością podniesionych zarzutów
w odwołaniu, jest według odwołującego okoliczność, że informacje zawarte w zastrzeżonych,
jako tajemnica przedsiębiorstwa dokumentach nie mogą być udostępniane także w ramach
przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej „udip” (t.j. Dz.
U. z 2020 r. poz. 2176, z 2021 r. poz. 1598, 1641),
gdyż nie są to dokumenty urzędowe
wytworzone i podpisane przez funkcjonariusz
a publicznego, ponieważ zostały
wytworzone
przez podmioty prywatne.
Izba uznała niezasadność tego zarzutu, gdyż zasada jawności postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego rozciąga się również na inne dokumenty związane z
postępowaniem o udzielenie zamówienia publicznego. Z udip wynika także obowiązek
udost
ępniania innych niż umowy dokumentów, posiadających walor informacji publicznej, a
dotyczących postępowań przetargowych i szeroko pojętej realizacji zamówień publicznych.
(por. np. wyrok NSA z 24 sierpnia 2017 r. sygn. akt I OSK 3168/15).
Co do zasady, korespondencja przygotowana i wykorzystana w celu realizacji zadania
publicznego
(zamówienia) stanowi informację publiczną, jako materiały powstałe i służące
dla realizacji tego
zadania. Wszystko, co wiąże się bezpośrednio z funkcjonowaniem i
trybem działania podmiotów, które dysponują środkami publicznymi i realizują zadania
publiczne stanowi informację publiczną (por. wyroki NSA z 21 kwietnia 2017 r. sygn. akt I
OSK 307/16, WSA w Warszawie z 18 stycznia 2017 r. sygn. akt II SAB/Wa 522/16).
Zdaniem Izby wsk
azać należy także na treść art. 6 ust. 1 udip, który zawiera przykładowe
wyliczenie danych stanowiących desygnat terminu "informacja publiczna" i zgodnie z pkt 5
udostępnieniu podlega cała informacja publiczna dotycząca sfery majątku publicznego, w
tym zad
ań finansowanych ze środków finansowych wchodzących w skład tego majątku. Tak
więc intencję ustawodawcy było, aby wszelkie informacje związane z wykorzystaniem
środków publicznych podlegały udostępnieniu. W orzecznictwie wielokrotnie podkreślano, że
public
zny dostęp do danych związanych z wydatkowaniem środków publicznych jest
niezbędny, aby zapewnić pełną kontrolę nad racjonalnością i efektywnością gospodarowania
majątkiem publicznym. Do takich sytuacji należy zaliczyć realizowanie inwestycji publicznych
w trybie ust
awy prawo zamówień publicznych. Tym samym udostępnieniu w trybie dostępu
do informacji publicznej winny podlegać zarówno treści dokumentów bezpośrednio przez
ww. podmioty wytworzone, jak i te w
oparciu, o które dany dokument urzędowy został
wytworzony. (w
yrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 9 października 2019 r. II Ca
2126/19, wyrok WSA w Warszawie z 14 lipca 2020 r. sygn. II Sab/WA 176/20).
Do tej kategorii wg. ww. orzeczenia WSA zalicz
yć należy treść dokumentów, odnoszących
się do organu władzy publicznej, jak też podmiotu niebędącego organem administracji
publicznej.
Są nimi zarówno treści dokumentów bezpośrednio przez ww. podmioty
wytworzone, jak i te, których używają przy realizacji przewidzianych prawem zadań, nawet,
gdy nie pochodzą wprost od nich.
Biorąc pod uwagę powyższe Izba uznała niezasadność zarzutów odwołania. Brak jest
podstaw do tego, aby
uznać zasadność stawianej w odwołaniu tezy, iż treści zawarte w
odtajnionych załącznikach stanowią know-how zamawiającego w szczególności w zakresie
użytej argumentacji, przy pomocy, której odwołujący uzyskałby dla siebie rzekomo korzystne
rozpatrzenie wniesionych do zamawiającego zastrzeżeń i uwag, co do naliczonych kar
umownych.
Jednakże zauważyć należy, że żaden dowód na poparcie tej tezy nie został
zarówno zamawiającemu, jak i Izbie przedstawiony. Tym samym wywodzenie skuteczności
takich pism, jak i uzyskanie określonych wartości finansowych pozostaje tylko w sferze
twierdzeń odwołującego. Izba zauważa, że odwołujący przy pomocy gry słów stara się
wywrzeć wrażenie, iż treść ww. dokumentów posiada dla odwołującego określoną – istotną
wartość gospodarczą.
I
zba zauważa, że powyższa argumentacja odwołującego, zmierza w szczególności
do objęcia tajemnicą okoliczności wskazujących, iż odwołujący w sposób niewłaściwy
wykonywał dane zamówienie, gdyż zapłacił z tego tytułu kary umowne naliczone przez
zamawiającego. Zdaniem Izby takie podejście do treści dokumentów związanych w
szczególności z zapłatą kar umownych nie zasługuje na ochronę pomimo tego, iż
niewątpliwie w pewnym sensie osłabia pozycje takiego wykonawcy na rynku zamówień.
Odnosząc się wprost do stanowiska odwołującego, iż tajemnicą przedsiębiorstwa winny być
objęte treści pism, cyt. zawierające sposób argumentowania roszczeń składanych do
zamawiających (roszczeń o przedłużenie terminów wykonania, roszczeń o zapłatę za roboty
dodatkowe itp.) oraz obronie przed roszczeniami
zamawiających, gdyż metody te (w
szczególności dobór argumentacji związanej z dochodzeniem praw wynikających z
kontrakt
ów) niewątpliwie ( według odwołującego- przypis wł.) zasługują na ochronę.
Izba zauważa, iż jak wskazano powyżej argumentacja odwołującego w tym zakresie nie była
na tyle skuteczna, aby zapobiec naliczeniu tych kar. Chęć ukrycia przed rynkiem
zamówieniowym problemów odwołującego, jakie miały miejsce w wykonywaniu zamówień
nie jest tym dobrem, który zasługiwałby na ochronę, tj. ukrycie tych zdarzeń przed innymi
uczestnikami rynku.
Odwołujący w żaden konkretny sposób nie wykazał jaką konkretnie
wartość gospodarczą posiadają zastrzeżone jako tajemnica przedsiębiorstwa dokumenty –
załączniki do wyjaśnienia odwołującego z dnia 20.10.2021 roku. Dla skutecznego
podniesienia zarzutu odwołujący był zobowiązany przedstawić nie tylko określone
okoliczności, z których wywodził naruszenie przez zamawiającego przepisów ustawy Pzp,
ale przede wszystkim przedłożyć dowody na ich potwierdzenie, czego w wystarczającym
zakresie nie uczynił.
Izba w wyniku oceny dokumentacji postępowania, stanowisk stron i przystępującego,
a
także dowodów przedłożonych na rozprawie uznała, że podjęta przez zamawiającego
czynność wyboru najkorzystniejszej oferty odpowiada prawu, jest słuszna, a przedstawiona
argumentacja i wywodzenie wniosków ze stanu faktycznego znajduje oparcie w materiale
dowodowym.
Biorąc pod uwagę powyższe orzeczono jak na wstępie.
O
kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosownie do jego wyniku, na
podstawie art. 557, 574 i 575 Pzp oraz § 5 pkt 1 i 2 lit. b) w zw. z § 8 ust. 2 pkt 1
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2020 r. w sprawie szczegółowych
rodzajów kosztów postępowania odwoławczego, ich rozliczania oraz wysokości i sposobu
pobierania wpisu od odwołania z dnia 30 grudnia 2020 r. (Dz. U. z 2020 r. poz. 2437).
Przewodniczący: ………………………..