Sygn. akt: KIO 3330/21
WYROK
z dnia 30 listopada 2021 r.
Krajowa
Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący:
Małgorzata Matecka
Protokolant:
Klaudia Kwadrans
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 listopada 2021 r. w Warszawie
odwołania
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 12 listopada 2021 r. przez
odwołującego: Agrobex Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą Poznaniu
w
postępowaniu
prowadzonym
przez
zamawiającego:
Poznańskie
Towarzystwo
Budownictwa Społecznego Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Poznaniu
przy udziale
wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia: ALSTAL
Grupa Budowlana Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa z
siedzibą w Bydgoszczy oraz ALSTAL G. B. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z
siedzibą w Bydgoszczy, zgłaszających przystąpienie do postępowania odwoławczego po
stronie zamawiającego
orzeka:
1. U
względnia odwołanie w zakresie zarzutu dotyczącego elementów wzorcowych
i
nakazuje zamawiającemu usunięcie z treści specyfikacji warunków zamówienia
postanowień przewidujących to rozwiązanie.
W zakresie pozostałych zarzutów postępowanie odwoławcze umarza.
Kosztami postępowania obciąża zamawiającego, i:
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 20 000 zł 00 gr (słownie:
dwadzieścia tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez odwołującego tytułem wpisu
od odwołania oraz kwotę 3 198 zł 00 gr (słownie: trzy tysiące sto dziewięćdziesiąt
osiem
złotych zero groszy) poniesioną przez odwołującego tytułem wynagrodzenia
pełnomocnika;
zasądza od zamawiającego na rzecz odwołującego kwotę 23 198 zł 00 gr (słownie:
dwadzieścia trzy tysiące sto dziewięćdziesiąt osiem złotych zero groszy) stanowiącą
koszty postępowania odwoławczego poniesione przez odwołującego z tytułu wpisu od
odwołania oraz wynagrodzenia pełnomocnika.
Stosownie do art. 579 ust. 1 i art. 580 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo
zamówień publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1129, ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie
dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej
Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący: ….……………………………
Sygn. akt: KIO 3330/21
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający Poznańskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością z siedzibą w Poznaniu prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia
pn. „Budowa zespołu budynków mieszkalnych wielorodzinnych z garażem podziemnym
w Poznaniu na polu inwestycyjnym 6MW, wraz z uzyskaniem prawomocnej decyzji
pozwolenia na użytkowanie (nr ref. ZP-11/PN/2021). Ogłoszenie o zamówieniu zostało
opublikowane w dniu 2 listopada 2021
r. w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej pod nr
2021/S 212-557807.
I. W dniu 12 listopada 2021 r. wykonawca Agrobex Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością z siedzibą Poznaniu wniósł do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
odwołanie na:
− niezgodną z przepisami ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień
pu
blicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1129, ze zm.), dalej jako „ustawa Pzp”, czynność
zamawiającego podjętą w ww. postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego,
polegającą na niezgodnym z przepisami ustawy Pzp sformułowaniu Specyfikacji
Warunków Zamówienia (dalej: „SWZ”), poprzez sformułowanie warunków udziału
w
postępowaniu w sposób uniemożliwiający ocenę zdolności wykonawcy do
należytego wykonania zamówienia,
− niezgodną z przepisami ustawy Pzp czynność zamawiającego podjętą w ww.
postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, polegającą na niezgodnym
z
przepisami ustawy Pzp sformułowaniu SWZ i wzorca umowy stanowiącego
załącznik do SWZ poprzez opisanie przedmiotu zamówienia w sposób
niejednoznaczny i
niewyczerpujący.
Odwołujący zarzucił zamawiającemu naruszenie następujących przepisów ustawy Pzp:
art. 112 ust. 1 ustawy Pzp poprzez określenie warunków udziału w postępowaniu
w
sposób uniemożliwiający ocenę zdolności wykonawcy do należytego wykonania
zamówienia w zakresie, w jakim zamawiający wskazał w SWZ, że zdolność
techniczną do realizacji przedmiotowego zamówienia posiadają ci wykonawcy, którzy
wykażą, że zrealizowali zespół garaży o łącznej powierzchni min. 1.501,00 m2,
podczas, gdy przedmiot zamówienia obejmuje wykonanie (znajdującego się pod
zespołem budynków) jednego garażu podziemnego wielostanowiskowego o
powierzchni 7.616,46m2, co oznacza, że w takim garażu (którego powierzchnia
przekracza 1.500,00 m2) istnieje obowiązek zamontowania specjalistycznej i
skomplikowanej technologicznie instalacji went
ylacji oddymiającej uruchamianej za
pomocą systemu wykrywania dymu (takiego obowiązku nie ma w zespole mniejszych
garaży - tj. o powierzchni każdego z nich mniejszej niż 1500 m2 - niezależnie od ich
łącznej powierzchni);
2. art. 112 ust. 1 ustawy Pzp poprzez
określenie warunków udziału w postępowaniu
w
sposób uniemożliwiający ocenę zdolności wykonawcy do należytego wykonania
zamówienia w zakresie, w jakim zamawiający wskazał w SWZ, że spełnia warunki
udziału w postępowaniu (w zakresie sytuacji ekonomicznej lub finansowej)
wykonawca, który wykaże, że jego łączny obrót za ostatnie trzy lata obrachunkowe
wynosi 70 milionów złotych, czyli 23,3 milionów złotych rocznie, co stanowi zaledwie
około 40% rocznych obrotów wykonawcy, które ten będzie musiał zrealizować
w
przypadku powierzenia mu wykonania zadania objętego przetargiem, którego
dotyczy odwołanie;
art. 99 ust. 1 ustawy Pzp poprzez opisanie przedmiotu zamówienia w sposób
niejednoznaczny i niewyczerpujący, co nastąpiło w ten sposób, że:
a)
w treści wzorca umowy stanowiącego załącznik do SWZ zamawiający przyznał sobie
uprawnienie do wiążącego dla wykonawcy wskazania – na etapie wykonywania robót
przez wykonawcę – jakie materiały i urządzenia, swobodnie wybrane przez
zamawiającego, wykonawca zobowiązany będzie wbudować lub zamontować
w przedmiocie umowy,
b)
zamawiający tak sformułował treść załącznika nr 9 do SWZ, zatytułowanego
„Zestawienie elementów wzorcowych dot. realizacji inwestycji na polu 6MW
wymaganych do przedstawienia przez wykonawcę do wyboru przez Zamawiającego”,
że wykonawca zobowiązany jest wskazać więcej niż jeden element wzorcowy do
swobodnego wyboru zamawiającego w grupach urządzeń i materiałów wskazanych
w
tym załączniku.
W związku z podniesionymi zarzutami odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania
i
nakazanie zamawiającemu:
w postanowieniu VI zatytułowanym „Warunki udziału w postępowaniu” w pkt 1 ppkt
3) SWZ, obejmującym opis sposobu dokonania oceny spełniania warunku posiadania
zdolności technicznej – wykreślenie słów w brzmieniu : „lub wraz z zespołem garaży
podziemnych wielostanowiskowych o łącznej powierzchni użytkowej min. 1.501,00
m2”, w taki sposób, że zdanie pierwsze wskazanego postanowienia otrzyma
następujące nowe brzmienie: „Wykonawca zobowiązany jest wykazać, że posiada
zdolność techniczną polegającą na wykonaniu w okresie ostatnich pięciu lat przed
upływem terminu składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy
– w tym okresie, prawidłowo, terminowo i zgodnie z zasadami wiedzy technicznej co
najmniej jednej roboty budowlanej o wartości co najmniej 35 mln zł (słownie:
trzydzieści pięć milionów złotych) obejmującej wykonanie minimum jednego budynku
mieszkalnego wielorodzinnego lub zespołu budynków mieszkalnych wielorodzinnych
wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi (elektrycznymi, teletechnicznymi
i
sanitarnymi, z kompleksową infrastrukturą zewnętrzną i urządzeniem terenu,
o
powierzchni użytkowej budynku/ów min. 10.000,00 m2 (dziesięć tysięcy metrów
kwadratowych) lub ze 100 lokalami mieszkalnymi, wraz z garażem podziemnym
wielostanowiskowym o powierzchni użytkowej min. 1.501,00 m2 (tysiąc pięćset jeden
metrów kwadratowych), które są zakończone, odebrane i na które została wydana
ostateczna decyzja o pozwoleniu na użytkowanie.”;
w postanowieniu VI zatytułowanym „Warunki udziału w postępowaniu” w pkt 1) ppkt
2) SWZ obejmującym opis sposobu dokonania oceny spełniania warunku posiadania
sytuacji ekonomicznej lub finansowej zmianę postanowienia objętego literą b)
w
dotychczasowym brzmieniu: „b) łączny obrót działalności firmy za ostatnie 3 lata
obrachunkowe (a jeżeli okres działalności jest krótszy – za ten okres) jest nie
mniejszy niż 70 mln zł (słownie: siedemdziesiąt milionów złotych)” w taki sposób, że
przedmiotowe postanowienie otrzyma następujące nowe brzmienie: „b) łączny obrót
działalności firmy za ostatnie 3 lata obrachunkowe (a jeżeli okres działalności jest
krótszy – za ten okres) jest nie mniejszy niż 150.000.000,00 zł (słownie: sto
pięćdziesiąt milionów złotych),”;
we wzorze umowy o roboty budowlane stanowiącym załącznik do SWZ zmianę
postanowienia § 7 ust. 2 pkt 48) w brzmieniu poprzez wykreślenie zdania drugiego
w
brzmieniu: „Zamawiający ma prawo zażądać innych elementów wzorcowych do
akceptacji nie ujętych na liście, o czym Wykonawca zostanie poinformowany
z
odpowiednim wyprzedzeniem. Decyzję w sprawie wyboru podejmuje Zamawiający.”
4. dokonanie zmi
any załącznika nr 9 do SWZ, zatytułowanego „Zestawienie elementów
wzorcowych dot. realizacji inwestycji na polu 6MW wymaganych do przedstawienia
przez Wykonawcę do wyboru przez Zamawiającego” w ten sposób, że wykonawca
zobowiązany będzie do wskazania po jednym wzorze w każdej z dwudziestu ośmiu
grup materiałów i urządzeń objętych tym załącznikiem.
W dniu 24 listopada 2021 r. do akt sprawy wpłynęło pismo odwołującego zawierające jego
oświadczenie o wycofaniu zarzutów oznaczonych nr 1 i 2.
Uzasadniając podniesienie zarzutu oznaczonego nr 3 b) odwołujący wskazał: „W załączniku
do SWZ nazwanym „Zestawienie elementów wzorcowych dot. realizacji inwestycji na polu
6MW wymaganych do przedstawienia przez Wykonawcę do wyboru Zamawiającego”
Zamawiający przewidział obowiązek Wykonawcy wskazania w poszczególnych grupach
materiałów i urządzeń po dwa lub trzy elementy wzorcowe. I tak na przykład, jeśli chodzi
o
windy wykonawca zobowiązany jest wskazać dwa różne modele wind pochodzące do
różnych producentów. Jednak jest oczywiste, że dwa różne modele wind pochodzące od
dwóch różnych producentów różnić się będą pomiędzy sobą cenami. Jedna winda będzie
droższa, a druga tańsza. Jest wysoce nieprawdopodobne, aby można było znaleźć dwie
różne windy w tej samej cenie. Odwołujący nie wie, którą z wind Zamawiający wybierze.
Odwołujący nie jest zatem w stanie należycie oszacować wartości robót objętych
zamówieniem, a zatem nie posiada pełnej wiedzy o kosztach robót, na wykonanie których
ma zamiar złożyć ofertę. Ta sama uwaga dotyczy wszystkich innych grup materiałów
objętych przedmiotowym załącznikiem.”
Na posiedzeniu przed Izbą odwołujący oświadczył, że dokonuje modyfikacji żądania
odnośnie podtrzymanego zarzutu w ten sposób, że wnosi o wykreślenie całego pkt 48 w ust.
2 paragrafu 7 p
rojektu umowy oraz o wykreślenie pkt 1.11 z zał. 6 do SWZ.
II. Pismem wniesionym w dniu 26 listopada 2021 r. zamawiający udzielił odpowiedzi na
odwołanie. W treści ww. pisma zamawiający zawarł oświadczenie o uwzględnieniu zarzutu
odwołania oznaczonego nr 3 a). Zamawiający nie uwzględnił zarzutu oznaczonego nr 3 b)
i
wniósł o oddalenie odwołania w tym zakresie.
III. Przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego zgłosili
wykonawcy wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia: ALSTAL Grupa Budowlana
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa z siedzibą w Bydgoszczy
oraz ALSTAL G. B. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Bydgoszczy. W
dniu 28 listopada 2021 r. do akt sprawy wpłynęło pismo przystępującego zawierające
oświadczenie o niewnoszeniu sprzeciwu wobec uwzględnienia zarzutów odwołania w
zakresie wskazanym przez zamawiającego w odpowiedzi na odwołanie.
Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła i zważyła, co następuje:
Postępowanie odwoławcze w zakresie zarzutów oznaczonych nr 1 i 2 oraz 3 a) podlegało
umorzeniu:
− na podstawie art. 568 pkt 1) ustawy Pzp stosowanego odpowiednio do wycofania
części zarzutów odwołania – w zakresie zarzutów oznaczonych nr 1 i 2 wobec
złożenia przez odwołującego oświadczenia o wycofaniu tych zarzutów (pismo
odwołującego wniesione do akt sprawy w dniu 24 listopada 2021 r.);
− na podstawie art. 568 pkt 3) ustawy Pzp w zw. z art. 522 ust. 4 ustawy Pzp – w
zakresie zarzutu oznaczonego nr 3 a) wobec uwzględnienia przez zamawiającego
tego zarz
utu (odpowiedź na odwołanie - pismo zamawiającego wniesione do akt
sprawy w dniu 26 listopada 2021 r.) oraz braku sprzeciwu ze strony wykonawcy
przystępującego do postępowania po stronie zamawiającego (pismo przystępującego
wniesione do akt sprawy w dniu 28 listopada 2021 r.).
Izba uznała, że odwołanie w zakresie zarzutu oznaczonego nr 3 b) podlega uwzględnieniu.
Zarzut ten dotyczył przewidzianego przez zamawiającego w SWZ rozwiązania dotyczącego
elementów wzorcowych.
W Załączniku nr 6 Szczegółowe wytyczne Zamawiającego opisujące zmiany do przedmiotu
zamówienia zamawiający zawarł m.in. następujące postanowienia:
Wyposażenie podlegające serwisowaniu, w szczególności: windy, instalacja
oddymiania, instalacja wentylacji, bramy garażowe (wrota garażowe), video domofony
z
systemem kontroli dostępu oraz ewentualnie drzwi podlegają zatwierdzeniu
Zamawiającego. Wykonawca musi przedstawić minimum dwa różne rodzaje (od różnych
producentów) każdego z urządzeń i wymienionego wyposażenia podlegającego
serwisowaniu wraz z
potwierdzonymi referencjami dla każdego z nich. Wykonawca przed
zatwierdzeniem przedmiotowych urządzeń i wyposażenia przedstawi wykaz inwestycji, na
których wbudowano przedmiotowe wyposażenie. Koszt serwisu i konserwacji w/w urządzeń
jest poza zakresem oferty.
„Zestawienie wymaganych elementów wzorcowych 6mw”- Zamawiający zwraca
uwagę, że Wykonawca ma obowiązek przedstawienia elementów wzorcowych do wyboru
Zamawiającego na etapie realizacji inwestycji, nie na etapie ofertowania. Zamawiający nie
wymaga na etapie ofertowania załączania ani kosztorysów ani poszczególnych elementów
wzorcowych. Zamawiający tym zapisem, zastrzega sobie, że na etapie realizacji inwestycji,
będzie miał możliwość wyboru, np. kolorystyki, funkcjonalności, rodzaju bądź typu
urządzenia, które z uwagi na wieloletnie doświadczenia są preferowane w naszych
realizacjach.
W załączniku nr 5 do SIWZ – projekt umowy zostało przewidziane następujące
postanowienie: „Wykonawca zobowiązany jest w szczególności do: 48) przedstawienia do
akceptacji Zamawiającemu elementy wzorcowe z materiałów/towarów/urządzeń zgodnie z
listą przedstawioną przez Zamawiającego, co najmniej 21 dni przed ich wbudowaniem lub
zamontowaniem. Zamawiający ma prawo zażądać innych elementów wzorcowych do
akce
ptacji nie ujętych na liście, o czym Wykonawca zostanie poinformowany z odpowiednim
wyprzedzeniem. Decyzję w sprawie wyboru podejmuje Zamawiający.” (§ 7 ust. 2 pkt 48).
Załącznik nr 9 do SWZ -
Zestawienie elementów wzorcowych dot. realizacji inwestycji na
polu 6MW wymaganych do przedstawienia przez Wykonawcę do wyboru przez
Zamawiającego został w czasie trwania postępowania odwoławczego podzielony na cztery
załączniki nr 9A, 9B, 9C i 9D.
Izba uznała, że przewidziane przez zamawiającego rozwiązanie dotyczące elementów
wzorcowych jest sprzeczne z podstawowymi założeniami dotyczącymi postępowania
o
udzielenie zamówienia publicznego. Po pierwsze, przewiduje de facto złożenie przez
wykonawcę więcej niż jednej oferty wbrew regulacji art. 218 ust. 1 ustawy Pzp, zgodnie
z
którym wykonawca może złożyć tylko jedną ofertę, z wyjątkiem przypadków określonych
w
ustawie. Po drugie ujawnienie treści tych ofert i dokonanie przez zamawiającego
ostatecznego wyboru (
drugi wybór) następuje nie w toku postępowania o udzielenie
zamówienia, lecz już na etapie realizacji umowy. Po trzecie, dokonanie przez
zamawiającego wyboru oferty najkorzystniejszej na etapie postępowania (pierwszy wybór)
następuje na podstawie kryterium oceny ofert (cena), które może nie odnosić się do treści
oferty wykonawcy, która będzie stanowić ostateczny wybór zamawiającego: gdy wykonawca
ustali cenę biorąc pod uwagę wariant najdroższy, a zamawiający ostatecznie wybierze
wariant najtańszy. Może to doprowadzić do sytuacji, w której zostanie wybrana oferta, która
w rzeczywistości nie będzie ofertą najkorzystniejszą zgodnie z przepisem art. 239 ust. 2
ustawy Pzp (najkorzystniejsza oferta to oferta przedstawiająca najkorzystniejszy stosunek
jakości do ceny lub kosztu lub oferta z najniższą ceną lub kosztem). Niezależnie od kwestii
niezgodności z przepisami ustawy Pzp takie rozwiązanie może być dla zamawiającego
niekorzystne z punktu widzenia ekonomicznego. Po czwarte, zgodnie z przepisem art. 99
u
st. 1 ustawy Pzp przedmiot zamówienia opisuje się w sposób jednoznaczny i wyczerpujący,
za pomocą dostatecznie dokładnych i zrozumiałych określeń, uwzględniając wymagania i
okoliczności mogące mieć wpływ na sporządzenie oferty. Wymogi w zakresie opisu
prze
dmiotu zamówienia nie zostały spełnione, skoro niektóre wymagania zamawiającego co
do kolorystyki, funkcjonalności, rodzaju bądź typu urządzenia, a także inne w ogóle obecnie
niewskazane, zostaną przez zamawiającego sprecyzowane dopiero na etapie realizacji
zamówienia przy dokonaniu ostatecznego wyboru (pkt 1.13 Załącznika nr 6 do SWZ). Mając
na uwadze przedstawioną powyżej argumentację należy również stwierdzić, że ww.
rozwiązanie jest niezgodne z zasadą zachowania uczciwej konkurencji (art. 16 pkt 1 ustawy
Pzp).
W związku z powyższym Izba uznała, że odwołanie w zakresie podtrzymanego przez
odwołującego zarzutu podlega uwzględnieniu i w związku z tym nakazała zamawiającemu
usunięcie z treści SWZ rozwiązania dotyczącego elementów wzorcowych, przez co należy
rozumieć ww. opisane rozwiązanie, stanowiące przedmiot zaskarżenia ze strony
odwołującego. Przewidzenie konkretnych rozwiązań należy do zamawiającego jako
gospodarza postępowania. Należy również dodać, że Izba nie jest ściśle związana
żądaniami odwołania.
Biorąc pod uwagę powyższe, Izba orzekła, jak w punkcie pierwszym sentencji, na podstawie
art. 553 oraz art. 554 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 3 pkt 1 lit. a) i c) ustawy Pzp.
O kosztach postępowania odwoławczego Izba orzekła na podstawie art. 557, 574 i 575
ustawy Pzp oraz § 7 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 9 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady
Ministrów z dnia 30 grudnia 2020 r. w sprawie szczegółowych rodzajów kosztów
postępowania odwoławczego, ich rozliczania oraz wysokości i sposobu pobierania wpisu od
odwołania (Dz. U. z 2020 r. poz. 2437).
Przewodni
czący:
….…………………………...