Sygn. akt: KIO 3620/21
WYROK
z dnia 30 grudnia 2021 roku
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący: Irmina Pawlik
Protokolant:
Mikołaj Kraska
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 grudnia 2021 r. w Warszawie
odwołania wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 13 grudnia 2021 r. przez wykonawcę Awima
Spółka jawna B. W. z siedzibą w Józefowie w postępowaniu prowadzonym przez
zamawiającego Zakład Emerytalno – Rentowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
i
Administracji z siedzibą w Warszawie
orzeka:
uwzględnia odwołanie i nakazuje zamawiającemu Zakładowi Emerytalno – Rentowemu
Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji z siedzibą w Warszawie unieważnienie
czynności wyboru oferty najkorzystniejszej w części 1 zamówienia oraz powtórzenie
czynności badania i oceny ofert, w tym odrzucenie oferty wykonawcy Szczotka Plus
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Warszawie na podstawie art. 226
ust. 1 pkt 8 w zw. z art. 224 ust. 6 ustawy
Prawo zamówień publicznych;
kosztami postępowania obciąża zamawiającego Zakład Emerytalno – Rentowy
Mi
nisterstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji z siedzibą w Warszawie i:
zalicza w
poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 7 500 zł 00 gr
(słownie: siedem tysięcy pięćset złotych zero groszy) uiszczoną przez
odwołującego tytułem wpisu od odwołania oraz kwotę 3 600 zł 00 gr (słownie: trzy
tysiące sześćset złotych zero groszy) poniesioną przez odwołującego z tytułu
wynagrodzenia pełnomocnika;
zasądza od zamawiającego Zakładu Emerytalno – Rentowego Ministerstwa
Spraw Wewnętrznych i Administracji z siedzibą w Warszawie na rzecz
odwołującego Awima Spółka jawna B. W. z siedzibą w Józefowie kwotę 11 100 zł
gr (słownie: jedenaście tysięcy sto złotych zero groszy) stanowiącą koszty
postępowania poniesione przez odwołującego z tytułu wpisu od odwołania oraz
wynagrodzenia pełnomocnika.
Stosownie do art.
579 ust. 1 i 580 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 września 2019 r. - Prawo
zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1129 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie
14 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej
Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący: ……………………………….………
Sygn. akt: KIO 3620/21
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający Zakład Emerytalno – Rentowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
i
Administracji z siedzibą w Warszawie (dalej jako „Zamawiający”) prowadzi postępowanie
o
udzielenie zamówienia publicznego pn. „Usługa sprzątania obiektów użytkowanych przez
Zakład Emerytalno-Rentowy MSWiA z podziałem na 3 części” (nr postępowania: ZER-ZP-
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Biuletynie Zamówień
Publicznych z dnia 10 listopada 2021 r. pod numerem 2021/BZP 00264604/01. Do ww.
postępowania o udzielenie zamówienia zastosowanie znajdują przepisy ustawy z dnia 11
września 2019 r. - Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1129 ze zm., dalej
„ustawa Pzp”). Wartość szacunkowa zamówienia nie przekracza progów unijnych, o których
mowa w art. 3 ustawy Pzp.
W dniu 13 grudnia 2021 r. wykonawca
Awima Spółka jawna B. W. z siedzibą
w
Józefowie (dalej jako „Odwołujący”) wniósł odwołanie wobec czynności wyboru jako
najkorzystniejszej
w części 1 zamówienia oferty wykonawcy Szczotka Plus Spółka
z
ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Warszawie (dalej jako „Szczotka Plus”)
i zaniechania odrzucenia oferty ww. wykonawcy
jako zawierającej rażąco niską cenę.
Odwołujący zarzucił Zamawiającemu naruszenie:
1. art. 224 ust. 6 ustawy Pzp
w związku z:a) dokonaniem wadliwej oceny wyjaśnień
dotyczących wyliczenia ceny oferty złożonej przez Szczotka Plus; b) błędnym uznaniem,
że oferta Szczotka Plus nie podlega odrzuceniu, uwzględnia w cenie wszystkie koszty
wymagane treścią SWZ i wynikające z odrębnych przepisów, została obliczona zgodnie
z
SWZ oraz nie zawiera rażąco niskiej ceny w stosunku do przedmiotu zamówienia;
c) zaniechaniem
odrzucenia oferty Szczotka Plus jako oferty, która zawiera rażąco niską
cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia;
art. 224 ust. 5 ustawy Pzp w związku z błędnym uznaniem, że wykonawca Szczotka Plus
wykazał i udowodnił, że jego oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny;
3. art. 226 ust. 1 pkt 8 w zw. z art. 224 ust. 6 w zw. z art. 16 pkt 1, 2 i 3 ustawy Pzp poprzez
zaniechanie odrzucenia oferty w
ykonawcy Szczotka Plus jako oferty zawierającej rażąco
niską cenę, podczas gdy treść udzielonych przez tego Wykonawcę wyjaśnień
potwierdza, że oferta zawiera rażąco niską cenę z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu
niniejszego odwołania, w wyniku czego doszło do zaniechania przeprowadzenia
postępowania o udzielenie zamówienia w sposób zapewniający zachowanie uczciwej
konkurencji i równe traktowanie wykonawców oraz zgodnie z zasadami proporcjonalności
i przejrzystości;
4. art. 239 ust. 1 ustawy Pzp
poprzez dokonanie w zakresie części I zamówienia wyboru
oferty Szczotka Plus jako oferty najkorzystniejszej w niniejszym
postępowaniu, podczas
gdy oferta tego Wykonawcy podlega odrzuceniu z powodu rażąco niskiej ceny.
Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania i nakazanie Zamawiającemu
unieważnienia czynności wyboru oferty najkorzystniejszej w części 1 zamówienia,
odrzucenia oferty
wykonawcy Szczotka Plus, powtórzenia czynności badania i oceny ofert
oraz wyboru oferty najkorzystniejszej.
Uzasadniając zarzuty Odwołujący po pierwsze wskazał na brak wykazania
i
udowodnienia jakichkolwiek szczególnych, wyjątkowych warunków mających wpływ na
obniżenie ceny przez wykonawcę Szczotka Plus. Podniósł, że wyjaśnienia złożone przez
ww. wykonawcę nie udowadniają, że istnieją jakiekolwiek okoliczności mające charakter
wyjątkowy, niedostępny innym przedsiębiorcom obecnym na rynku. Odwołujący wskazał za
orzecznictwem Izby, iż wykonawca, który składa wyjaśnienia w zakresie rażąco niskiej ceny
powinien wskazać, co spowodowało obniżenie ceny, jak również to, w jakim stopniu
wskazany czynnik wpłynął na jej obniżenie. Wykonawcy wolno oczywiście opisać dowolne
przyczyny uzasadniające rzetelną kalkulację ceny ofertowej, jednak pod warunkiem, że mają
one charakter obiektywny, dający się zweryfikować. Tymczasem wykonawca Szczotka Plus
nie podał żadnych konkretnych, możliwych do weryfikacji informacji, które pozwalałby ustalić
o
jakie konkretnie wartości zoptymalizowano poszczególne czynniki cenotwórcze.
Wykonawca ten nie określił również poziomu zysku jaki założył w związku z realizacją
przedmiotowego zamówienia. Odwołujący podkreślił także, że wykonawca nie przedstawił
dowodów na poparcie swoich twierdzeń wskazanych w wyjaśnieniach, nie udowodnił, że
dysponuje sprzętem niezbędnym do wykonania usługi. Ponadto, nie wyjaśniono kosztów
związanych z amortyzacją, serwisem i eksploatacją ww. sprzętu. Wykonawca nie załączył
żadnych dowodów również na to, że szacunkowa wartość materiałów higienicznych wynosi
w
skali jednego miesiąca 2000 zł netto, 2460 zł brutto. Nie jest zatem wiadomym, z czego
wynikają kwoty przyjęte przez wykonawcę w kalkulacji oferty. Wszelkie twierdzenia
i
wyliczenia przywołane w wyjaśnieniach nie zostały przez wykonawcę Szczotka Plus w
żaden sposób udowodnione. Dodał, że nawet gdyby zostały udowodnione, to nie
przedstawiają one żadnej wartości dla oceny tej oferty w kontekście art. 224 ust. 5 ustawy
Pzp, gdyż nie są to okoliczności, które w jakikolwiek sposób wyróżniałyby Szczotka Plus na
tle pozostałych wykonawców funkcjonujących w tej branży.
Odwołujący podniósł, że wybrany wykonawca nie przedstawił żadnych okoliczności
i
dowodów na potwierdzenie, że istnieją jakiekolwiek okoliczności dostępne wyłącznie jemu,
które pozwalają osiągnąć przewagę konkurencyjną tak znaczną, aby umożliwiała ona
wykonanie zamówienia oraz osiągniecie zysku na odpowiednim poziomie, czyli takiego, który
nie będzie stanowił czynu nieuczciwej konkurencji w rozumieniu ustawy z dnia 16 kwietnia
1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tj. Dz. U. z 2020 r. poz. 1913 ze zm.).
P
odkreślił, że na wezwanie Zamawiającego wykonawca Szczotka Plus odniósł się w sposób
ogólnikowy, pomijając elementy wymienione w wezwaniu Zamawiającego oraz nie
przedstawił wiarygodnych dowodów. Tymczasem, powszechnie przyjmuje się, że
wyjaśnienia wykonawcy, udzielone w trybie art. 224 ust. 1 ustawy Pzp, nie mogą mieć
charakteru ogólnego, nie mogą ograniczać się do zapewnienia, że wykonawca będzie w
stanie zrealizować zamówienie za podaną w ofercie cenę. Wykonawca, wezwany do
udzielenia wyjaśnień, jest zobowiązany szczegółowo wskazać konkretne, dające się
zweryfikować czynniki umożliwiające mu skalkulowanie ceny lub kosztu na niskim poziomie.
Wykonawca powinien przedstawić w jakim stopniu dany czynnik wpłynął na obniżenie ceny
Wyjaśnienia ogólnikowe i gołosłowne zrównuje się w orzecznictwie Izby z brakiem tych
wyjaśnień. Odwołujący przywołał także poglądy orzecznictwa. Zdaniem Odwołującego
wyjaśnienia Szczotka Plus są zbyt ogólne, by uznać je za wystarczające do uznania, że
wykonawca ten nie zaoferował rażąco niskiej ceny w przedmiotowym postępowaniu o
udzielenie zamówienia publicznego. Wykonawca w istocie nie odniósł się do treści wezwania
Zamawiającego, nie wskazał żadnych okoliczności, które miały wpływ na obniżenie ceny,
oraz nie podał w jaki sposób i o jakie wartości cena mogła zostać obniżona. Wykonawca nie
powołał się na żadne okoliczności, które byłyby wyjątkowe i nie przysługiwały innym
wykonawcom, ubiegającym się o zamówienie. Wykonawca nie udzielił w istocie odpowiedzi
na wezwanie Zamawiającego.
Odwołujący podkreślił, iż, wzywając wykonawcę Szczotka Plus do złożenia wyjaśnień
w
kwestii zaoferowanej ceny, Zamawiający bardzo dokładnie wskazał, jakiego rodzaju
wyjaśnień oczekuje wraz z zaznaczeniem obowiązku wykazania, w jaki sposób okoliczności
te będą miały wpływ na zaoferowaną cenę. Wreszcie, co również jest istotne, Zamawiający
wprost oczekiwał przedstawienia dowodów na potwierdzenie okoliczności wpływających na
obniżenie ceny, na które wykonawca będzie się powoływał. Złożone przez wykonawcę
gołosłowne wyjaśnienia ceny oferty, niepoparte dowodami dotyczącymi zasadniczych
kosztów realizacji zamówienia, nie zasługiwały na pozytywną ocenę Zamawiającego.
Odwołujący wskazał też, iż Zamawiający nie może zastępować wykonawcy w składaniu
wyjaśnień czy dowodów. Wykonawca składający wyjaśnienia musi przedstawić wszelkie
dowody, które potwierdzą, że możliwe będzie wykonanie przedmiotu zamówienia za cenę
podaną w ofercie. Jednak wyjaśnienia te i dowody muszą mieć charakter obiektywny,
albowiem wprost nakazuje to norma z art. 224 ust. 5 ustawy Pzp, która ciężar dowodowy w
tym zakresie przerzuca na wykonawcę. Z opisanym wyżej obowiązkiem wykonawcy w pełni
skorelowany jest obowiązek Zamawiającego wnikliwej i obiektywnej oceny składanych
wyjaśnień. Przyjmuje się bowiem, iż nie tylko wyjaśnienia, dane i dowody wskazane przez
wykonawcę powinny być na tyle konkretne, aby możliwa była ich weryfikacja oraz ocena
wiarygodności, lecz również, iż wykonawcy mają prawo oczekiwać, że złożone w
postępowaniu oferty i wyjaśnienia zostaną ocenione zgodnie z wyartykułowanymi przez
zamawiającego wymaganiami oraz na podstawie ustawy, w poszanowaniu zasad udzielania
zamówień publicznych (Odwołujący przywołał orzecznictwo w tym zakresie). Skoro
w
ykonawca Szczotka Plus nie udowodnił szeregu czynników kosztotwórczych składających
się na koszty realizacji zamówienia, to Zamawiający nie miał podstaw do uznania, że jego
oferta nie zawiera ceny rażąco niskiej. Wykonawca nie przedłożył żadnych dowodów
potwierdzających rzetelność zaoferowanej ceny (w szczególności nie wykazał wyjątkowych
okoliczności, które miałyby spowodować obniżenie cen). W miejsce dowodów (wyraźnie
wskazanych z pismach Zamawiającego), wykonawca Szczotka Plus powołuje się
gołosłownie na swoje zaplecze sprzętowe. Wyjaśnienia wykonawcy Szczotka Plus zostały
przedstawione w sposób lakoniczny. W piśmie wykonawcy został zawarty zbiór informacji
niepowiązanych ze sobą, nie wnoszących nic do sprawy oświadczeń, nie popartych
komentarzami i rzetelnymi dowodami.
Następnie Odwołujący wskazał na skalkulowanie w cenie oferty kosztów
wynagrodzenia pracowników skierowanych do realizacji przedmiotu zamówienia poniżej
minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jak wynika z wyjaśnień rażąco niskiej ceny
w
ykonawca skalkulował swoją ofertę w zakresie wynagrodzeń pracowników na podstawie
minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w 2021 r. co powoduje, iż zaproponowana
przez niego cena nie gwarantuje osiągnięcia ustawowego minimalnego wynagrodzenia
wynikającego z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U.
z 2020 r. poz. 2207) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 września 2021 r. w
sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki
godzinowej w 2022 r.
Odwołujący wskazał, iż stawki minimalne na rok 2022 r., kiedy nastąpić
ma realizacja zamówienia (zgodnie z § 3 ust. 1 wzoru umowy - załącznik nr 3 do SWZ „[...]
nie wcześniej niż od dnia 1 stycznia 2022 r. przez okres 12 miesięcy”) były znane gdy
w
ykonawca przystępował do kalkulacji. Odwołujący wskazał, że na dzień składania oferty, tj.
w dniu 24 listopada 2021 r. wykonawca Szczotka Plus (jak i inni wykonawcy w tym
postępowaniu) znali wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2022 r.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 września 2021 r. w sprawie wysokości
minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2022
r. zostało wydane w dniu 14 września 2021 r., zaś opublikowane w Dzienniku Ustaw
Rzeczypospolitej Polskiej dnia 15 września 2021 r. W konsekwencji składając ofertę w dniu
24 listopada 2021 r. w
ykonawca znał nowe stawki minimalnego wynagrodzenia i powinien je
uwzględnić w ofercie. Odwołujący wskazał także, iż przepis wchodzi w życie z dniem 1
stycznia 2022 r, zaś vacatio legis ma służyć jedynie zaznajomieniu się z opracowanym
przepisem oraz przygotowaniu konkretnych organów do wdrożenia jej w życie, w związku z
czym należy stwierdzić, że wykonawca Szczotka Plus mógł, a nawet powinien uwzględnić w
kalkulacji nowe przepisy. W momencie bowiem przygotowania oferty wykonawca
dysponował wszelkimi danymi (w tym ww. aktem wykonawczym) niezbędnymi do ujęcia w
swojej wycenie minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2022 r.
Odwołujący wskazał ponadto na niedoszacowanie kosztów zatrudnienia przez
w
ykonawcę Szczotka Plus. W jego ocenie Odwołującego Wykonawca Szczotka Plus
powinien uwzględnić w cenie swojej oferty wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę
w stawce, która obowiązywać będzie w 2022 r., Odwołujący wskazał, że nawet jeśli przyjąć
stawki za 2021. to i tak wykonawca S
zczotka Plus zaniżył cenę poniżej minimalnych kosztów
realizacji usługi. Na potwierdzenie powyższego do odwołania załączono szczegółowej
kalkulacje przedstawiające obliczenia w zakresie minimalnych kosztów zatrudnienia przy
realizacji usługi, w porównaniu zarówno z 2021 r., jak i z 2022 r. Odwołujący zwrócił uwagę,
że w przypadku usług sprzątania podstawowym elementem wyceny -a równocześnie
głównym elementem kalkulacji jest wysokość wynagrodzenia pracowników. Z załączonych
wyliczeń wynika jasno, iż cena oferty Szczotka Plus została rażąco zaniżona w zakresie
kosztów minimalnego wynagrodzenia, a zatem nie zapewnia realizacji przedmiotowego
zamówienia bez finansowania go z innych źródeł. Wyliczenia te uwzględniają informacje,
które wskazał sam wykonawca w wyjaśnieniach rażąco niskiej ceny, tj. informacje dotyczące
ilości pracowników i rodzajów etatów - czyli 1 osoba zatrudniona w wymiarze czasu pracy
pełnego etatu oraz 6 osób w wymiarze czasu pracy 0,5 etatu. Odwołujący dla przejrzystości
wywodu nie kwestionowa
ł w obliczeniach kosztów materiałów i higieny podanych w
wyjaśnieniach rażąco niskiej ceny, jednak w tym zakresie podtrzymuje swoje stanowisko
opisane wyżej, iż w żaden sposób wykonawca Szczotka Plus nie udowodnił, że rzeczywiście
ponosi koszty w takiej wy
sokości i z czego one wynikają.
Dokonując szczegółowej analizy ceny oferty wykonawcy Szczotka Plus Odwołujący
w
zakresie wynagrodzenia pracowników wskazał, iż z oferty i wyjaśnień wykonawcy wynika
całkowity koszt zatrudnienia pracowników - 13.317,92 zł netto miesięcznie. Podczas gdy,
uwzględniając jedynie minimalne wymagania określone przepisami prawa: (i) w 2021 r.
realne koszty, jeśli chodzi o zatrudnienie pracowników, wynoszą 14.880,80 zł netto; (ii) w
2022 r. realne koszty, jeśli chodzi o zatrudnienie pracowników, wynosić będą 15.932,05 zł
netto. W
zakresie mycia okien, Odwołujący wskazał, że z oferty i wyjaśnień wykonawcy
wynika
całkowity koszt mycia okien 2 razy do roku - 293,58 zł netto miesięcznie. Podczas
gdy, uwzględniając jedynie minimalne wymagania określone przepisami prawa: (i) w 2021 r.
realne koszty, jeśli chodzi o koszty mycia okien, wynoszą 455,09 zł netto miesięcznie; (ii) w
2022 r. realne koszty, jeśli chodzi o koszty mycia okien, wynoszą 455,09 zł netto
miesięcznie. W zakresie prania dywanów jak wynika z oferty i wyjaśnień wykonawcy
całkowity koszt prania dywanów 2 razy do roku wynosi183,51 zł netto miesięcznie. Podczas
gdy, uwzględniając jedynie minimalne wymagania określone przepisami prawa: (i) w 2021 r.
realne koszty, jeśli chodzi o koszty prania dywanów, wynoszą 279,38 zł netto miesięcznie; (i)
w 2022 r. realne koszty, jeśli chodzi o koszty prania dywanów, wynoszą 279,38 zł netto
miesięcznie. Odwołujący załączył wyliczenia do każdej z trzech ww. pozycji i zestawienie
kosztów.
Zdaniem Odwołującego z powyższego wynika, iż uwzględniając dodatkowo koszt
badań lekarskich, który wynosi dla ilości osób podanej przez wykonawcę w wyjaśnieniach
rażąco niskiej ceny 58,33 zł -oferta tego wykonawcy w odniesieniu do 2021 r. została
niedoszacowana o 73,60 zł, zaś w odniesieniu do 2022 r. o 1.124,85 zł. Przy czym
Odwołujący zaznaczył, że kalkulacja została sporządzona w sposób optymistyczny dla
Szczotka Plus,
bowiem nie zakłada kosztów zwolnień lekarskich, jakie musi ponieść
pracodawca w związku z przebywaniem na zwolnieniu pracowników, co w dobie pandemii
COVID-
19 jest częstym zjawiskiem. Kalkulacja ta została sporządzona również przy
założeniu, że 7 dokładnie tych samych pracowników wykonawcy będzie zatrudnionych przez
cały okres świadczenia usługi, tj. nie dojdzie do zmiany pracownika. Jeśli bowiem doszłoby
do zmiany, to np. w przypadku zatrudnien
ia innego pracownika koszt badań lekarskich
automatycznie wzrasta, z uwagi na konieczność skierowania na takie badania każdego
kolejnego nowo zatrudnionego pracownika.
Odwołujący wskazał ponadto, że kalkulacja ta
nie zawiera także kosztów amortyzacji sprzętu, kosztów ogólnozakładowych, tj. prowadzenia
rozliczeń księgowych, opłat za ubezpieczenia OC, opłat za użytkowania telefonów,
materiałów biurowych i innych oraz zysku. Innymi słowy, gdyby wymienić wszelkie inne
koszty, okazałoby się, że oferta jest niedoszacowana w jeszcze większym stopniu, niż to
pokazuje kalkulacja załączona do odwołania. Odwołujący wskazał, że już z obecnych
wyliczeń wynika, że nie tyle wykonawca nie będzie w stanie pokryć wszystkich kosztów
realizowanej usługi w ramach zaoferowanej przez siebie ceny oferty, co nie będzie w stanie
pokryć nawet wynagrodzeń pracowników. W ocenie Odwołującego, oferta wybranego
wykonawcy podlega zatem
odrzuceniu jako oferta rażąco niska. Nie pokrywa ona wszystkich
kosztów, jakie mają być uwzględnione w ramach przedmiotowego postępowania i przede
wszystkim nie pokrywa kosztów zatrudnienia pracowników w ilości i wymiarze
zadeklarowanych przez w
ykonawcę Szczotka Plus.
Odwołujący wskazał, iż obowiązkiem Zamawiającego jest prowadzenie postępowania
z
poszanowaniem zasad zamówień publicznych oraz w zgodzie z obowiązkami nałożonymi
na niego przez ustawę. Ponadto, wykonawcy biorący udział w postępowaniu, mają prawo
oczekiwać, że złożone w postępowaniu oferty zostaną ocenione zgodnie z wymaganiami
Zama
wiającego wskazanymi w dokumentacji postępowania, z poszanowaniem wymogów
stawianych przez powszechnie obowiązujące przepisy prawa, zaś Zamawiający wykona
ciążące na nim ustawowe obowiązki, rzetelnego zbadania złożonych ofert, gwarantując tym
samym zabezpi
eczenie interesów uczestników procesu udzielania zamówień publicznych.
Zasada równego traktowania wykonawców wskazuje na obowiązek jednakowego
traktowania wykonawców, bez ulg i przywilejów, zaś zasada zachowania uczciwej
konkurencji związana jest z obowiązkami, jakie ustawodawca nakłada na Zamawiającego, w
czasie przygotowania i
przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia, w tym
dokonania starannej oceny złożonych ofert. Odwołujący podkreślił, że właściwa ocena
wyjaśnień złożonych przez wykonawcę Szczotka Plus powinna skutkować odrzuceniem
wskazanej oferty, bowiem wyjaśnienia te są ogólnikowe, niekompletne oraz nie odpowiadają
wymaganiom wskazanym przez Zamawiającego. Z zarzutami omawianymi wcześniej
koresponduje zarzut naruszenia art. 16 ustawy Pzp poprzez zaniechanie przeprowadzenia
postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w sposób zapewniający zachowanie
uczciwej konkurencji i równe traktowanie wykonawców oraz zgodnie z zasadami
proporcjonalności i przejrzystości, co polegało na pominięciu braku wiarygodnych wyjaśnień
oraz dowodów, jakie nie zostały złożone przez ww. wykonawcę. Skoro Zamawiający żądał
złożenia dowodów wraz z wyjaśnieniami, to nie powinien premiować wykonawcy, który takich
dowodów nie dostarczył. Takie preferencyjne traktowanie wykonawcy Szczotka Plus odbyło
się bowiem z naruszeniem interesu pozostałych wykonawców, w tym Odwołującego.
Zamawiający w dniu 27 grudnia 2021 r. złożył odpowiedź na odwołanie, wnosząc
o
oddalenie odwołania w całości.
Po
przeprowadzeniu rozprawy z udziałem Stron postępowania, na podstawie
zgromadzonego w sprawie
materiału dowodowego, Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła
i
zważyła, co następuje:
Izba ustaliła, iż w ustawowym terminie nie zgłosił przystąpienia do postępowania
od
woławczego żaden wykonawca.
Izba stwierdziła, iż nie została wypełniona żadna z przesłanek skutkujących
odrzuceniem odwołania na podstawie art. 528 ustawy Pzp.
Izba uznała, iż Odwołujący, którego oferta mogłaby zostać wybrana jako
najkorzystniejsza w przypadku potwierdzenia się zarzutów odwołania i nakazania
Zamawiającemu unieważnienia czynności wyboru oferty najkorzystniejszej i odrzucenia
oferty wykonawcy
Szczotka Plus w części 1 zamówienia, wykazał, iż posiada interes
w
uzyskaniu zamówienia oraz może ponieść szkodę w wyniku naruszenia przez
Zamawiającego przepisów ustawy, czym wypełnił materialnoprawne przesłanki
dopuszczalności odwołania, o których mowa w art. 505 ust. 1 ustawy Pzp.
Izba dokonała ustaleń faktycznych w oparciu o dokumentację postępowania o
udzielenie zamówienia przekazaną przez Zamawiającego, w szczególności SWZ, informację
z otwarcia ofert,
oferty wykonawców, korespondencję prowadzoną między Zamawiającym a
wykonawcą Szczotka Plus w zakresie ceny oferty, informację o wyborze oferty
najkorzystniejszej
w części 1 zamówienia.
Izba ustaliła, co następuje:
Przedmiotem zamówienia jest usługa sprzątania obiektów użytkowanych przez Zakład
Emerytalno-
Rentowy MSWiA z podziałem na 3 części. Część 1 obejmuje świadczenie usług
sprzątania pomieszczeń użytkowanych przez Zakład Emerytalno-Rentowy MSWiA w
budynku zlokalizowanym w Warszawie przy ul. Pruszkowskiej 17.
Szczegółowy opis
przedmiotu zamówienia dla części 1 zawarto w załączniku nr 1a do SWZ. Zamawiający w pkt
6.8 SWZ wskaza
ł, iż wymaga, aby wykonawca (podwykonawcy) w czasie realizacji umowy w
każdej z części zamówienia zatrudnił osoby wykonujące czynności w zakresie sprzątania na
podstawie umowy o pracę (analogicznie wskazano w § 9 ust. 1 wzoru umowy – załącznik nr
3 do SWZ)
. Ponadto w § 9 ust. 2 wzoru umowy Zamawiający wskazał, iż wymaga, aby
osoby, o
których mowa w ust. 1, były zatrudnione przez cały okres realizacji umowy przez
w
ykonawcę lub podwykonawcę(ów) za wynagrodzeniem w wysokości nie niższej niż
minimalne wynagrodz
enie za pracę, w przeliczeniu na pełny etat, ustalone na podstawie
ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2020
r. poz. 2207).
W pkt 7 SWZ wskazano, iż wykonawca zobowiązany jest zrealizować przedmiot
zamówienia w Części 1 lub/i w Części 2 lub/i w Części 3 w terminie 12 miesięcy od dnia
zawarcia umowy, nie wcześniej niż od dnia 1 stycznia 2022 r.
Ponadto zgodnie z pkt 9.3 SWZ ceny netto i brutto podane w ofercie, w tym ceny
jednostkowe netto i brutto dla Części 1 lub/i w Części 2 lub/i w Części 3, nie będą podlegały
zmianie w okresie realizacji przedmiotu zamówienia i obejmują wszelkie koszty związane
z
realizacją przedmiotu zamówienia, w tym koszty robocizny, koniecznego sprzętu, zakupu
atestowanych środków czystości oraz wyposażenia i materiałów niezbędnych do należytego
wykonania przedmiotu zamówienia, koszty ubezpieczenia oraz wszelkie należne cła i
podatki. W pkt 9.4 SWZ wskazano zaś, że Zamawiający przewiduje możliwość zmiany
umowy w zakresie
wysokości wynagrodzenia Wykonawcy w przypadku zmiany: l) wysokości
stawki podatku od towarów i usług (VAT), 2) wysokości minimalnego wynagrodzenia za
pracę albo wysokości minimalnej stawki godzinowej, ustalonych na podstawie przepisów
ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2020
r. poz. 2207 z
późn. zm.); 3) zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad
podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu lub zmiany wysokości stawki składki na
ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, 4) zasad gromadzenia i wysokości wpłat do
pracowniczych planów kapitałowych, o których mowa w ustawie z dnia 4 października 2018
r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1342 z późn. zm.), jeśli
zmiany te będą miały wpływ na koszty wykonania umowy przez wykonawcę. Analogiczne
zasady przewidziano w
§ 6 ust. 7 wzoru umowy. Ponadto w § 6 ust. 8 wzoru umowy
wskazano, iż zmiana wynagrodzenia, o której mowa w ust. 7, będzie miała zastosowanie
wyłącznie w odniesieniu do wynagrodzenia objętego fakturami wystawionymi po dacie
wejścia w życie zmiany przepisów prawa. W ust. 10-11 uregulowano procedurę
występowania przez wykonawcę do Zamawiającego z wnioskiem o zmianę wynagrodzenia.
Wartość szacunkową zamówienia dla części ustalono na kwotę 324 161,85 zł netto.
Kwota jaką Zamawiający zamierza przeznaczyć na realizację zamówienia w części 1 została
ustalona na 410
000 zł brutto.
W postępowaniu w zakresie części 1 wpłynęło 9 ofert: oferta wykonawcy Szczotka Plus
z ceną brutto 267.156,00 zł, oferta Odwołującego z ceną brutto 272.617,20 zł, oferta trzecia
z
ceną brutto 307.543,08 zł, oferta czwarta z ceną brutto 323.244,00 zł; oferta piąta z ceną
brutto
313.513,44 zł; oferta szósta z ceną brutto 292.690,80 zł; oferta siódma z ceną brutto
,16 zł; oferta ósma z ceną brutto 333.576,00 zł oraz oferta dziewiąta z ceną brutto
361.620,00 zł.
Zamawiający w dniu 26 listopada 2021 r. wezwał wykonawcę Szczotka Plus do
udzielenia wyjaśnień, w tym złożenia dowodów, w zakresie wyliczenia ceny lub jej istotnych
części składowych, o których mowa w art. 224 ust. 1 ustawy Pzp. Zamawiający przywołał
także treść art. 224 ust. 3 ustawy Pzp, wskazując czego wyjaśnienia mogą dotyczyć
w
szczególności. Przywołał także treść art. 224 ust. 5 i 6 ustawy Pzp. Zamawiający
stwierdził, że zaoferowana przez wykonawcę cena całkowita oferty złożonej dla Części 1, 2 i
wydaje się rażąco niska w stosunku do przedmiotu zamówienia i budzi wątpliwości
Z
amawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z
wymaganiami określonymi w dokumentach zamówienia lub wynikającymi z odrębnych
przepisów, ponieważ jest niższa o co najmniej 30% od wartości zamówienia powiększonej o
należny podatek od towarów i usług, ustalonej przed wszczęciem postępowania (w Części 1
o 34,84%
). Zamawiający wskazał, iż w zakresie dowodów dotyczących wyliczenia ceny lub
jej istotnych części składowych wzywa do złożenia co najmniej szczegółowej kalkulacji ceny
oferty,
która będzie uwzględniała w przyjętej cenie netto i brutto: wszelkie koszty związane z
realizacją przedmiotu zamówienia, w tym koszty robocizny, koniecznego sprzętu, zakupu
atestowanych środków czystości oraz wyposażenia i materiałów niezbędnych do należytego
wykonania przedmiotu zamówienia, koszty ubezpieczenia oraz wszelkie należne cła i
podatki. Zamawiający wskazał także na treść art. 226 ust. 1 pkt 8 ustawy Pzp.
W odpowiedzi na powyższe wezwanie wykonawca Szczotka Plus złożył wyjaśnienia
wskazując w zakresie części 1:
„Szacunkowa wartość materiałów potrzebnych do wykonania zadania zapewniona
przez Wykonawcę w skali jednego miesiąca –500 zł netto 615 zł brutto. Kwota
pomniejszona o odpis podatkowy (CIT 8 koszt uzyskania przychodu )
–405 zł netto 498,15 zł
brutto.
Planowane zatrudnienie to 1 osoba w wymiarze czasu pracy pełnego etatu (2100 zł
netto 2855,19 zł brutto całkowity koszt pracodawcy 3439,94 zł) oraz 6 osób w wymiarze
czasu pracy 0,5 etatu (6300 zł netto 8198,82 zł brutto całkowity koszt pracodawcy 9877,98).
Koszty pracy osób zatrudnionych do wykonania przedmiotu zamówienia, uwzględniających
obowiązujące przepisy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz wysokości minimalnej
stawki godzinowej, ustalonych na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października2002 r.
o
minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Kwota łączna wynagrodzeń netto 8400 zł brutto
11054,01 zł. Całkowity koszt pracodawcy 13317,92 zł. Kwota pomniejszona częściowo
o odpis podatkowy (CIT 8 koszt uzyskania przychodu)
–10787,51 zł netto nie wyliczono
brutto z VAT ponieważ wynagrodzenia nie zawierają takiego podatku.
Szacunkowa wartość materiałów higienicznych zapewniona przez Wykonawcę w skali
jednego miesiąca –2000 zł netto 2460 zł brutto. Kwota pomniejszona o odpis podatkowy
(CIT 8 koszt uzyskania przychodu)
–1620 zł netto 1992,60 zł brutto.
Mycie okien 2 razy w roku na powierzchni wymaganej w specyfikacji. Szacowana ilość
godzin pracy 20. Pracowników 6 osób. Stawka godzinowa 25 zł 1 godzina. 25 x 6 = 150 zł x
20 godzin = 3000 zł płaca netto. Koszty pracy brutto 3523 zł. Kosztowy ryczałt miesięczny
293,58 zł netto. Kwota pomniejszona o odpis podatkowy (CIT 8 koszt uzyskania przychodu)
–237,80 zł netto, nie wyliczono brutto z VAT ponieważ wynagrodzenia nie zawierają takiego
podatku.
Pranie wykładzin 2 razy w roku na powierzchni wymaganej w specyfikacji.
Szacowana ilość godzin pracy 25. Pracowników 3 osoby. Stawka godzinowa 25 zł 1 godzinę.
25 x 3 = 75 zł x 25 godzin = 1875 zł płaca netto. Koszty pracy brutto 2202,20 zł. Kosztowy
ryczałt miesięczny 183,51 zł netto. Kwota pomniejszona o odpis podatkowy (CIT 8 koszt
uzyskania przychodu)
–148,64 zł netto, nie wyliczono brutto z VAT ponieważ wynagrodzenia
nie zawiera
ją takiego podatku.
Łączny szacunkowy koszt przed urealnieniem za 1 miesiąc netto 16295,01 zł brutto
16870,01 zł. Łączny szacunkowy koszt przed urealnieniem za 12 miesięcy netto 19548,12zł
brutto 202440,12 zł. Kwoty pomniejszone o odpis podatkowy (CIT 8 koszt uzyskania
przychodu)
–13198,96 zł netto miesięcznie13664,70 brutto miesięcznie. Kwoty
pomniejszone o odpis podatkowy (CIT 8 koszt uzyskania przychodu) 12 miesięcy netto
158387,52zł, brutto 163976,40 zł.
Sprzęt niezbędny do wykonania usługi znajduje się na wyposażeniu Szczotka Plus Sp.
z o. Wszystkie
podane wyliczenia mogą zawierać błędy szacunkowe + -2% W przypadku
niedoszacowania kosztów kontrakt zostanie dofinansowany pozostałą kwotą.”
Zamawiający w analogiczny sposób w dniu 26 listopada 2021 r. wezwał do wyjaśnienia
ceny oferty m.in.
Odwołującego. Odwołujący złożył wyjaśnienia wraz z dowodami
(dokumenty objęte tajemnicą przedsiębiorstwa).
Zamawiający w dniu 7 grudnia 2021 r. poinformował wykonawców o dokonaniu wyboru
oferty złożonej przez Szczotka Plus jako najkorzystniejszej w części 1 zamówienia.
Izba zważyła, co następuje:
Biorąc pod uwagę zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, poczynione ustalenia
faktyczne oraz orzekając w granicach zarzutów zawartych w odwołaniu, Izba stwierdziła, iż
odwołanie zasługuje na uwzględnienie. Wybór oferty najkorzystniejszej w części 1
zamówienia został dokonany z naruszeniem wskazanych w odwołaniu przepisów ustawy
Pzp, a
Zamawiający powinien był odrzucić ofertę wykonawcy Szczotka Plus na podstawie
art. 226 ust. 1 pkt 8 w
zw. z art. 224 ust. 6 ustawy Pzp z uwagi na fakt, iż złożone przez tego
wykonawcę wyjaśnienia nie uzasadniają podanej w ofercie ceny lub kosztu.
Zgodnie z art. 16 ustawy Pzp z
amawiający przygotowuje i przeprowadza postępowanie
o udzielenie zamówienia w sposób: 1) zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji oraz
równe traktowanie wykonawców; 2) przejrzysty; 3) proporcjonalny. Zgodnie z art. 224 ust. 1
ustawy Pzp
Jeżeli zaoferowana cena lub koszt, lub ich istotne części składowe, wydają się
rażąco niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia lub budzą wątpliwości zamawiającego
co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi
w
dokumentach zamówienia lub wynikającymi z odrębnych przepisów, zamawiający żąda od
wykonawcy wyjaśnień, w tym złożenia dowodów w zakresie wyliczenia ceny lub kosztu, lub
ich istotnych części składowych. Ust. 5 tego przepisu wskazuje, iż obowiązek wykazania, że
oferta nie zawie
ra rażąco niskiej ceny lub kosztu spoczywa na wykonawcy. W myśl zaś ust.
6 odrzuceniu, jako oferta z rażąco niską ceną lub kosztem, podlega oferta wykonawcy, który
nie udzielił wyjaśnień w wyznaczonym terminie, lub jeżeli złożone wyjaśnienia wraz z
dowodam
i nie uzasadniają podanej w ofercie ceny lub kosztu. Ponadto w art. 226 ust. 1 pkt 8
ustawy Pzp wskazano, że zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli zawiera rażąco niską cenę lub
koszt w
stosunku do przedmiotu zamówienia. Zgodnie zaś z art. 239 ust. 1 ustawy Pzp
Zamawiający wybiera najkorzystniejszą ofertę na podstawie kryteriów oceny ofert
określonych w dokumentach zamówienia.
W oparciu o ww. regulacje należy wskazać, że w postępowaniu o udzielenie
zamówienia ciężar dowodu w zakresie wykazania, że cena oferty nie jest rażąco niska
spoczywa na wykonawcy, który został wezwany do wyjaśnień w tym przedmiocie, na co
wskazuje wprost art. 224 ust. 5 ustawy Pzp. Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie
poglądem złożone przez wykonawcę wyjaśnienia w zakresie ceny oferty lub kosztu, lub ich
istotnych części składowych, winny być konkretne, wyczerpujące i rozwiewające wątpliwości
zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z
wymaganiami określonymi w dokumentach zamówienia lub wynikającymi z odrębnych
przepisów. To na wykonawcy ciąży obowiązek wykazania, jakie obiektywne czynniki
pozwoliły mu na obniżenie ceny oferty oraz w jakim stopniu dzięki tym czynnikom cena oferty
została obniżona. Powyższe ma bardzo istotne znaczenie, ponieważ to wyłącznie na
podstawie złożonych wyjaśnień Zamawiający dokonuje oceny czy oferta zawiera rażąco
niską cenę lub koszt, czy też rażąco niskie ich istotne części składowe. Efektem składanych
wyjaśnień ma być stworzenie podstaw do uznania przez zamawiającego, że podejrzenie
dotyczące rażąco niskiej ceny oferty nie było uzasadnione. Podkreślić trzeba, iż nie tylko
nieudzielenie wyjaśnień w wyznaczonym terminie skutkować będzie koniecznością
odrzucenia oferty, ale także złożenie takich wyjaśnień, które wraz z dowodami nie
uzasadniają podanej w ofercie ceny (por. art. 224 ust. 6 ustawy Pzp).
Podkreślić należy, że wezwanie do wyjaśnienia ceny oferty co do zasady jest
konsekwencją stwierdzenia faktu, że cena ta w sposób zauważalny odbiega od wartości
zamówienia czy średniej arytmetycznej cen innych ofert. W odpowiedzi na takie wezwanie
wykonawca zobowiązany jest zatem wyjaśnić w sposób szczegółowy i konkretny, że
zaoferowana cena gwarantuje należytą realizację całego zamówienia, uwzględnia wszelkie
niezbędne do tego elementy, jak również wykazać dlaczego był w stanie zaoferować cenę
na takim, a nie innym poziomie, czyl
i poziomie odbiegającym od wartości zamówienia lub
cen innych złożonych w postępowaniu ofert. Nie mniej istotne znaczenie ma również
ustawowy obowiązek złożenia dowodów w zakresie wyliczenia ceny lub kosztu, lub ich
istotnych części składowych. Obowiązek ten wynika wprost z art. 224 ust. 1 ustawy Pzp,
gdzie jednoznacznie wskazano, iż „zamawiający żąda od wykonawcy wyjaśnień, w tym
złożenia dowodów w zakresie wyliczenia ceny lub kosztu, lub ich istotnych części
składowych”, a potwierdzeniem istnienia powyższego obowiązku jest również art. 224 ust. 6
ustawy Pzp, wskazujący na konieczność odrzucenia oferty „jeżeli złożone wyjaśnienia wraz
z dowodami nie uzasadniają podanej w ofercie ceny lub kosztu”. Ustawa Pzp nie określa
katalogu dowodów, które wykonawca zobowiązany jest złożyć zamawiającemu w celu
uzasadnienia racjonalności i rynkowej wyceny swojej oferty. Oznacza to więc, że każdy
dowód, który w ocenie wykonawcy potwierdza argumentacje przedstawioną w
wyjaśnieniach, może okazać się przydatny i pomocny przy dokonywanej przez
zamawiającego ocenie. Natomiast ustawa wyraźnie nakłada na wykonawców obowiązek
przedstawienia dowodów na poparcie stawianych twierdzeń, ponieważ same wyjaśnienia
rzadko kiedy mogą być uznane za w pełni obiektywne jako składane przez podmiot
bezpośrednio zainteresowany rozstrzygnięciem. Zamawiający musi mieć możliwość
zweryfikowania czy okoliczności, na które powołują się wykonawcy, znajdują
odzwierciedlenie w rzeczywistości.
Izba zgodziła się z Odwołującym, że wyjaśnienia złożone przez wykonawcę Szczotka
Plus były lakoniczne i niepełne, zawierały nieprawidłowe założenia, a podnoszone w nich
twierdzenia nie zostały wykazane. W ocenie Izby na gruncie tak przedstawionych wyjaśnień
nie da się pozytywnie zweryfikować realności zaoferowanej przez wykonawcę Szczotka Plus
ceny. Zamawiający dysponował wyłącznie gołosłownymi zapewnieniami wykonawcy, do tego
niepełnymi, a wskazane przyjęte do kalkulacji kwoty nie zostały przez wykonawcę ani szerzej
wyjaśnione, ani poparte jakimikolwiek dowodami.
Sus
znie wskazał Odwołujący na istotny błąd przyjęty w założeniach wykonawcy
Szczotka Plus, powodujący niedoszacowanie kosztów pracy stanowiących podstawę
kalkulacji ceny ofertowej, a mianowicie skalkulowanie ceny oferty z pominięciem wysokości
minimalnego wynagrodzenia
za pracę ustalonego na rok 2022 r. Ze złożonych przez
wykonawcę Szczotka Plus wyjaśnień wynika, iż na potrzeby obliczenia łącznych kosztów
wynagrodzenia pracowników (jedna osoba planowana do zatrudnienia w wymiarze całego
etatu oraz sześć osób na pół etatu) przyjęto kwotę 2 100 zł netto (2 955,19 zł brutto) za 1
pełny etat. Przyjęta kwota wynagrodzenia za pracę jest kwotą niższą niż obowiązująca od 1
stycznia 2022 r. wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalona rozporządzeniem
Rady Ministrów w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości
minimalnej stawki godzinowej w 2022 r. z dnia 14 września 2021 r. (Dz. U. z 2021 r. poz.
1690). Zgodnie bowiem z § 1 tego rozporządzenia od dnia 1 stycznia 2022 r. ustala się
minimalne wynagrodzenie za pracę w wysokości 3010 zł (brutto).
Podkreślić należy, że Zamawiający wymagał bezwzględnie, aby wykonawca w czasie
realizacji umowy zatrudnił osoby wykonujące czynności w zakresie sprzątania na podstawie
umowy
o pracę. Zamawiający w § 9 ust. 2 wzoru umowy wprost wskazał również, iż
wymaga, aby osoby te były zatrudnione przez cały okres realizacji umowy przez wykonawcę
lub podwykonawcę(ów) za wynagrodzeniem w wysokości nie niższej niż minimalne
wynagrodzenie za
pracę, w przeliczeniu na pełny etat, ustalone na podstawie ustawy z dnia
10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2020 r. poz. 2207).
Podkreślić także należy, że przedmiot zamówienia obejmował realizację usług sprzątania
pomies
zczeń przez okres 12 miesięcy, ale nie wcześniej niż od 1.01.2022 r. Oczywistym
było zatem, że wynagrodzenie pracowników nie może być niższe od minimalnego
wynagrodzenia za pracę ustalonego na rok 2022, a nie rok 2021. Dalej wskazać należy, że
termin składania ofert upływał 24 listopada 2021 r., kiedy to informacją znaną już
powszechnie była wysokość wynagrodzenia minimalnego ustalonego na rok 2022 -
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 września 2021 r w sprawie wysokości
minimalnego wynagrodzenia za pra
cę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2022
r. zostało bowiem opublikowane w dniu 15 września 2021 r. Fakt publikacji informacji o
wysokości minimalnego wynagrodzenia na kolejny rok kalendarzowy do dnia 15 września
bieżącego roku kalendarzowego jest okolicznością, jakiej wykonawcy ubiegający się o
udzielenie zamówienia, jako podmioty profesjonalne i pracodawcy, powinni mieć
świadomość. Art. 2 ust. 4 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym
wynagrodzeniu za pracę (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 2207) wskazuje, iż wysokość minimalnego
wynagrodzenia, a także wysokość minimalnej stawki godzinowej, o których mowa w ust. 3,
podlegają ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w
drodze obwieszczenia Prezesa Rady M
inistrów, w terminie do dnia 15 września każdego
roku.
Mając na uwadze powyższe nie budziło żadnych wątpliwości Izby, że wykonawca
składając ofertę w dniu 24 listopada 2021 r. na realizację usługi, która nie zacznie się
wcześniej niż 1 stycznia 2022 r. powinien uwzględnić w cenie oferty koszty pracy na
poziomie nie niższym niż ustalone na rok 2022 minimalne wynagrodzenie za pracę. Nie
można zgodzić się tutaj z Zamawiającym, że wykonawca nie musiał uwzględniać w cenie
oferty zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę od 1 stycznia 2022 r. z uwagi
na przewidziane w umowie mechanizmy waloryzacji wynagrodzenia w przypadku zmiany
obowiązujących przepisów prawa. Klauzule waloryzacyjne służą temu, aby strony umowy nie
ponosiły ryzyka zmiany stosunków gospodarczych, które nastąpiły w trakcie realizacji
zamówienia i dostosowaniu poziomu wynagrodzenia umownego tak, aby był on adekwatny
do zaistniałych realiów, w tym np. zmian przepisów w zakresie należności
publicznoprawnych
czy zmian określonych cel lub kosztów. Waloryzacja umowna ma
urealnić wysokość wynagrodzenia w stosunku do okoliczności, jakie pojawiły się w trakcie
realizacji umowy, tak aby wynagrodzenie to pokrywało rzeczywiste koszty świadczenia
usługi, a nie służyć do konwalidacji błędów wykonawcy, jakie popełnił on na etapie
kalkulowania ceny oferty.
W przedmiotowym przypadku wykonawca Szczotka Plus błędnie skalkulował koszty
pracy
, a poprawienie tego błędu po zawarciu umowy, w oparciu o klauzule waloryzacyjne nie
jest
możliwe. Wykonawcy ubiegający się o przedmiotowe zamówienie w momencie
składania ofert dysponowali pełnymi informacjami co do wysokości minimalnego
wynagrodzenia za pracę obowiązującej od 1 stycznia 2022 r., jak i posiadali wiedzę, że
realizacja zamówienia nie rozpocznie się wcześniej niż od 1 stycznia 2022 r. Nie mamy tutaj
do czynienia zatem z
okolicznością zmiany stosunków gospodarczych czy obowiązujących
regulacji prawnych na etapie realizacji zamówienia, niemożliwych do przewidzenia w chwili
składania oferty. Ponadto stanowisko Zamawiającego jest nie do pogodzenia z zasadą
równego traktowania wykonawców. Przyjmując bowiem hipotetycznie, że różnica pomiędzy
ceną oferty wybranego w niniejszym postępowaniu wykonawcy opartą o stawkę minimalnego
wynagrodzenia obowiązującą w roku 2021, a ofertą drugiego w rankingu wykonawcy
kalkulowaną w oparciu o prawidłową stawkę minimalnego wynagrodzenia, czyli stawkę
obowiązującą w roku 2022, wynosiłaby przykładowo 500 zł, to Zamawiający dokonałby
wyboru oferty tylko pozornie tańszej - po waloryzacji wynagrodzenia z uwzględnieniem
obowiązującego od 1 stycznia 2022 r. minimalnego wynagrodzenia za pracę oferta
wybranego wykonawcy o
kazałaby się w istocie droższa niż oferta wykonawcy drugiego w
rankingu.
Tego rodzaju działanie Zamawiającego prowadziłoby do nieuprawnionego
urealnienia kosztów pracy, które w ofercie nie zostały należycie oszacowane.
Podkreślić należy, że Zamawiający ma obowiązek należytego zweryfikowania czy
w
cenie oferty uwzględniono wszelkie niezbędne w świetle przepisów koszty związane
z
zatrudnianiem osób mających realizować zamówienie na umowę o pracę i czy przyjęte do
kalkulacji wynagrodzenie pracowników nie jest niższe niż ustawowo wymagane.
Z art. 224
ust. 4 ustawy Pzp wprost wynika
, że w przypadku zamówień na usługi zamawiający wzywając
wykonawcę do złożenia wyjaśnień, o których mowa w ust. 1 tego przepisu, ma obowiązek
zażądać wyjaśnień
w zakresie dotyczącym zgodności z przepisami dotyczącymi kosztów
pracy, których wartość przyjęta do ustalenia ceny nie może być niższa od minimalnego
wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki godzinowej, ustalonych na podstawie
przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę
(Dz.U. z 2018 r. poz. 2177 oraz z 2019 r.
poz. 1564) lub przepisów odrębnych właściwych
dla spraw, z którymi związane jest realizowane zamówienie (pkt 4) oraz zgodności
z przepisami z zakresu prawa pracy i
zabezpieczenia społecznego, obowiązującymi
w
miejscu, w którym realizowane jest zamówienie (pkt 6). Naturalną konsekwencją istnienia
po stronie zamawiającego takiego obowiązku, jest zaktualizowanie się po stronie wykonawcy
obowiązku udzielenia stosownych wyjaśnień w kwestii kosztów pracy i zgodności z
przepisami prawa pracy w przypadku otrzymania takiego wezwania. Z
wyjaśnień złożonych
przez wykonawcę Szczotka Plus wynika, że wartość kosztów pracy przyjęta do ustalenia
ceny jest
niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę, a zatem wyjaśnienia te nie
wykazują, że cena oferty nie jest rażąco niska.
Dalej należy zauważyć, iż Odwołujący oprócz niedoszacowania kosztów wynagrodzeń
pracowniczych
wskazał także na niedoszacowanie kosztów związanych z myciem okien
i
praniem dywanów, przedkładając w tym zakresie szczegółowe wyliczenia oraz zestawienie
(załączniki do odwołania). Wskazał ponadto na brak udowodnienia dysponowania przez
wykonawcę Szczotka Plus sprzętem, brak uwzględnienia/wyjaśnienia kosztów związanych
z
amortyzacją, serwisem czy eksploatacją tego sprzętu, kosztów ogólnozakładowych czy
brak wykazania przyjętych wartości materiałów higienicznych. Odwołujący zauważył również,
że z wyjaśnień nie wynika nawet wysokość przyjętego zysku, nie powołano się także na
okoliczności charakterystyczne dla wykonawcy Szczotka Plus, które faktycznie pozwalałyby
mu na obniżenie ceny do poziomu zadeklarowanego w ofercie. Do wyjaśnień nie załączono
ponadto
żadnych dowodów.
Zamawiający twierdzeń tych w żaden sposób nie odparł, podnosząc jedynie, że nie
zgadza się z zestawieniem kosztów sporządzonym przez Odwołującego, niemniej do tych
zestawień w ogóle się nie odniósł. Nie sposób podzielić także stanowiska Zamawiającego,
który uzasadniając rynkowość zaoferowanej przez wykonawcę Szczotka Plus ceny powołał
się na fakt, iż w wyjaśnieniach wskazano, że ewentualnie niedoszacowania kosztów
(Zamawiający wskazał tu na koszty pracy, amortyzacji, serwisu i sprzętu) zostaną
dofinan
sowane pozostałą kwotą. Uznanie takiego stwierdzenia za wystarczające wypacza
sens badania ceny oferty.
Obowiązkiem wykonawcy jest złożenie wyjaśnień szczegółowych
i
rzetelnych, udowadniających realność zaoferowanej ceny, a z wyjaśnień takich powinno
jasno
wynikać, jakie konkretnie koszty i w jakiej wysokości składają się na cenę oferty.
Zawarcie w treści wyjaśnień ogólnego stwierdzenia, że ewentualne niedoszacowane koszty
zostaną pokryte z pozostałej kwoty w istocie nic nie wyjaśnia i bynajmniej nie udowadnia, że
cena został skalkulowana prawidłowo. Wręcz przeciwnie, stanowi ono pole do nadużyć
i
powoływania się następczo, już po złożeniu wyjaśnień (np. w ramach postępowania
odwoławczego) na okoliczność, że w nieomówionej w wyjaśnieniach kwocie stanowiącej
różnicę pomiędzy łączną kwotą wynikającą z przedstawionych w wyjaśnieniach kosztów
a
ceną wskazaną w ofercie, mieszczą się wszelkiego rodzaju inne koszty w wyjaśnieniach
nie omówione. W ocenie Izby stanowisko Zamawiającego zaprezentowane w odpowiedzi na
od
wołanie i na rozprawie wręcz potwierdza lakoniczność i niepełność przedstawionych przez
wykonawcę Szczotka Plus wyjaśnień. Zamawiający przyjął bowiem, iż rzeczona różnica
pomiędzy kosztami wskazanymi w wyjaśnieniach ceny oferty, a ceną oferty stanowić ma
zysk wykonawcy w kwocie 36
457,80 zł brutto, podczas gdy jest to nic innego jak wyłącznie
przypuszczenie Zamawiającego, gdyż z wyjaśnień tych nie wynika ani poziom zysku, ani
informacje co konkretnie mieści się w tej właśnie różnicy (czy faktycznie tylko zysk, czy
również inne koszty, np. koszty ogólnozakładowe lub ryzyka).
Nie zasługuje na uwzględnienie także stanowisko Zamawiającego, jakoby Odwołujący
nie uzasadnił zarzutów podniesionych w odwołaniu i przedstawił jedynie swoją opinię,
niezawierającą żadnych konkretów, w tym rzetelnych obliczeń. Stanowisko to całkowicie
abstrahuje od treści odwołania, które zawiera szczegółowe uzasadnienie, jak i wyliczenia
przedstawione w załącznikach do odwołania. Podkreślić w tym miejscu należy, że zgodnie
z art.. 537 ustawy Pzp c
iężar dowodu, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny, spoczywa
na: 1)
wykonawcy, który ją złożył, jeżeli jest stroną albo uczestnikiem postępowania
odwoławczego; 2) zamawiającym, jeżeli wykonawca, który złożył ofertę, nie jest
uczestnikiem postępowania odwoławczego. W świetle ww. regulacji ciężar dowodu, że oferta
wykonawcy Szczotka Plus nie zawiera rażąco niskiej ceny spoczywał w postępowaniu
odwoławczym na Zamawiającym. Kontradyktoryjny charakter postępowania odwoławczego
powoduje, że rolą stron, miedzy którymi toczy się spór, jest udowodnienie swoich racji i
obrona prezentowanych stanowisk, zaś rola Izby sprowadza się jedynie do oceny
prezentowanego w
toku postępowania odwoławczego materiału dowodowego. Bierność
stron w przedstawianiu twierdzeń i dowodów na ich poparcie ma zatem kluczowy wpływ na
rozstrzygnięcie. Zamawiający w ogóle nie odparł twierdzeń przedstawionych w odwołaniu, a
jednocześnie nie przedstawił skutecznej argumentacji ani dowodów, wykazujących
rzetelność wyjaśnień złożonych przez wykonawcę Szczotka Plus i realność ceny
zaoferowanej przez tego wykonawcę.
Mając na uwadze wszystko powyższe Izba stwierdziła, że odwołanie podlega
uwzględnieniu w całości i nakazała Zamawiającemu unieważnienie czynności wyboru oferty
najkorzystniejszej w części 1 zamówienia oraz powtórzenie czynności badania i oceny ofert,
w tym odrzucenie oferty wykonawcy Szczotka Plus na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 8 w zw.
z art. 224 ust. 6 ustawy
Prawo zamówień publicznych
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosownie do jego wyniku na
podstawie art. 557 i 575 ustawy Pzp oraz
§ 7 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 5 pkt 1 i 2 lit. b)
Ro
zporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie szczegółowych rodzajów kosztów
postępowania odwoławczego, ich rozliczania oraz wysokości i sposobu pobierania wpisu od
odwołania z dnia 30 grudnia 2020 r. (Dz. U. z 2020 r. poz. 2437).
Przewodniczący: ……………………………….………