KIO 44/22
Sygn. akt: KIO 44/22
WYROK
z dnia 26 stycznia 2022 r.
Krajowa Izba Odwoławcza – w składzie:
Przewodniczący: Klaudia Szczytowska-Maziarz
Protokolant: A
ldona Karpińska
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 stycznia 2022 r. w Warszawie odwo
łania
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 5 stycznia 2022 r. przez
wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia – konsorcjum firm w
składzie: Medicare Services Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz WPU
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, ul. Gietkowska 10, 10-170 Olsztyn w
postępowaniu prowadzonym przez Szpital Powiatowy im. Alfreda Sokołowskiego w
Złotowie, ul. Szpitalna 28, 77-400 Złotów
przy udziale
wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia – konsorcjum
firm w składzie:
1. DGP Clean Partner Sp
ółka z ograniczoną odpowiedzialnością, ul. Żytnia 15/23,
Warszawa,
SEBAN
Spółka
z
ograniczoną
odpowiedzialnością,
ul. Jesionowej 9A, 40-159 Katowice, DGP PROVIDER
Spółka z ograniczoną
odpowie
dzialnością, ul. Środkowa 20, 59-220 Legnica, 7 MG Spółka z Spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością, ul. Najświętszej Marii Panny 14, 59-220 Legnica,
Partner Medica
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, ul. Najświętszej Marii
Panny 5e, 59-220 Legnica,
Izan + Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, ul. Żabiniec 46, 31-215 Kraków,
Naprzód Hospital Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, ul. Traktorowa 126,
204 Łódź,
zgłaszających przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego
orzeka:
oddala odwołanie,
KIO 44/22
kosztami postępowania obciąża wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie
zamówienia – konsorcjum firm w składzie: Medicare Services Spółka z
ograniczoną
odpowiedzialnością
oraz
WPU
Spółka
z
ograniczoną
odpowiedzialnością, ul. Gietkowska 10, 10-170 Olsztyn i zalicza w poczet kosztów
postępowania odwoławczego kwotę 15 000 zł 00 gr (słownie: piętnaście tysięcy
złotych zero groszy) uiszczoną przez tego wykonawcę tytułem wpisu od odwołania.
Stosownie do art. 579 ust. 1 i 580 u
st. 1 i 2 ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo
zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 1129 ze zm.) na niniejszy wyrok – w
terminie 14 dni od dnia jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa
Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący: ……………………………..
KIO 44/22
U z a s a d n i e n i e
W
odniesieniu
do
postępowania o udzielenie zamówienia publicznego,
prowadzonego przez
Szpital Powiatowy im. Alfreda Sokołowskiego w Złotowie, ul. Szpitalna
400 Złotów (dalej „zamawiający”) w trybie przetargu nieograniczonego na
„Świadczenie usług w zakresie utrzymywania czystości i dezynfekcji oddziałów szpitalnych i
innych komórek Szpitala Powiatowego im. A. Sokołowskiego w Złotowie oraz transportu
wewnątrzszpitalnego” wykonawcy wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia –
konsorcjum firm w składzie: Medicare Services Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
oraz WPU Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, ul. Gietkowska 10, 10-170 Olsztyn
(d
alej „odwołujący”) złożyli odwołanie wobec:
1. odrzucenia
oferty odwołującego, poprzez bezpodstawne przyjęcie, że zawiera błąd
w obliczeniu ceny i zaniechania
wyboru oferty odwołującego jako oferty
najkorzystniejszej,
2. wyboru oferty najkorzystniejszej wykona
wców wspólnie ubiegających się o udzielenie
zamówienia – konsorcjum firm w składzie: DGP Clean Partner Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością, ul. Żytnia 15/23, 01-014 Warszawa, SEBAN Spółka z
ograniczoną odpowiedzialnością, ul. Jesionowej 9A, 40-159 Katowice, DGP
PROVIDER Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, ul. Środkowa 20, 59-220
Legnica, 7 MG Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, ul. Najświętszej Marii
Panny
Legnica,
Partner
Medica
Spółka
z
ograniczoną
odpowiedzialnością, ul. Najświętszej Marii Panny 5e, 59-220 Legnica (dalej
„konsorcjum DGP”) w sytuacji, gdy oferta ta nie jest najkorzystniejsza i zawiera błąd
w obliczeniu ceny,
3. zaniechania odrzucenia oferty konsorcjum DGP w sytuacji, gdy oferta tego
konsorcjum
zawiera błąd w obliczeniu ceny,
4. zaniechania we
zwania konsorcjum DGP do złożenia wyjaśnień.
Odwołujący zarzucił zamawiającemu naruszenie następujących przepisów ustawy
z dnia
11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1129
ze zm.)
[dalej „ustawa Pzp”]:
1. art. 16 pkt 1 i 2,
tj. zasady równego traktowania wykonawców oraz prowadzenia
postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w sposób, który utrudnia uczciwą
konkurencję oraz w sposób nieprzejrzysty, poprzez brak wskazania właściwej stawki
podatku VAT, poprzez b
rak należytego przedstawienia motywów decyzji o
odrzuceniu oferty odwołującego oraz poprzez wybór jako najkorzystniejszej oferty
podlegającej odrzuceniu i zaniechanie przeprowadzenia procedury badania ofert w
KIO 44/22
sposób gwarantujący zachowanie zasady równego traktowania wykonawców oraz
uczciwej konkurencji,
2. art. 226 ust. 1 pkt 10,
poprzez odrzucenie oferty odwołującego oraz wadliwe i błędne
przyjęcie, że oferta złożona przez odwołującego zawiera błąd w obliczeniu ceny,
podczas gdy oferta ta
jest prawidłowa,
3. art. 226 ust. 1 pkt 10, poprzez zaniechanie odrzucenia oferty konsorcjum DGP
w sytuacji, gdy oferta tego konsorcjum
zawiera błąd w obliczeniu ceny,
4. art. 239 ust. 1 i 2,
poprzez zaniechanie wyboru oferty odwołującego jako oferty
najkorzystniejszej, pomimo
iż jest ona najkorzystniejsza,
5. art. 255 pkt 2,
poprzez zaniechanie unieważnienia postępowania,
6. art. 224 ust. 1,
poprzez zaniechania wezwania do wyjaśnienia istotnych części
składowych oferty złożonej przez wybranego wykonawcę w części II zamówienia,
która jest rażąco niska i budzi wątpliwości co do możliwości wykonania przedmiotu
zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi w Specyfikacji Warunków
Zamówienia (dalej „SWZ”).
Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania w całości oraz o nakazanie
zamawiającemu:
unieważnienia czynności odrzucenia oferty odwołującego,
unieważnienia czynności wyboru oferty konsorcjum DGP,
3. odrzucenia oferty konsorcjum DGP,
ewentualnie
4. wezwania
do złożenia wyjaśnień w zakresie zastosowania zwolnienia podatku VAT
przy wyliczeniu ceny oferty brutto,
5. dokonania
ponownego badania i oceny ofert z uwzględnieniem oferty odwołującego,
6. dokonania
badania i oceny oferty pod kątem rażąco niskiej ceny dla części II
zamówienia,
7. dokonania wyboru oferty
złożonej przez odwołującego jako oferty najkorzystniejszej
w postępowaniu
ewentualnie
unieważnienia postępowania.
Odwołujący stanął na stanowisku, że argumentacja zamawiającego uzasadniająca
odrzucenie oferty odwołującego jest chybiona zwłaszcza, że w zasadzie zamawiający
odwołuje się do ustawy o podatku od towarów i usług, a nie ustawy Pzp.
Stwierdził, że z ukształtowanej linii orzeczniczej Krajowej Izby Odwoławczej oraz
Sądu Najwyższego wynika, iż błędem jest zastosowanie błędnej stawki podatku VAT w
KIO 44/22
sytuacji,
gdy zamawiający żądał od wykonawców obliczenia ceny oferty z uwzględnieniem
prawidłowo ustalonego VAT, a nie w sytuacji, gdy wykonawca zastosował stawki wskazane
przez zamawiającego.
W ocenie odwołującego zamawiający nie jest uprawniony do weryfikowania podstaw
do zastosowania konkretnej stawki podatku w ofercie wykonawcy.
Stwierdził także, że przepisy prawa podatkowego przemawiają za przyjęciem tezy, iż
us
talenie wysokości podatku od towarów i usług obejmujące także wybór stawki czy
skorzystanie ze zwolnienia
należy wyłącznie do wykonawcy, ponieważ art. 103 ustawy z dnia
11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2021 poz. 685 ze zm.), podatnicy
oraz inne podmioty wystawiające faktury są obowiązani, bez wezwania naczelnika urzędu
skarbowego, d
o obliczania i wpłacania podatku w ustalonych terminach na rachunek urzędu
skarbowego
– jeśli chodzi o stawkę podatku to do jej zastosowania, naliczenia
i
odprowadzenia są zobowiązani sprzedawcy towarów i usług będący płatnikami tego
podatku, czyli przed
siębiorcy prowadzący profesjonalną działalność gospodarczą, podejmują
świadome decyzje, bezpośrednio obciążające ich konsekwencjami nieprawidłowości w tym
z
akresie (z odpowiedzialnością karno-skarbową włącznie).
Po
dkreślił odrębność zobowiązań podatkowych od treści stosunków cywilnoprawnych
– przy ustalaniu ceny ofertowej nie ma miejsca stosowanie przepisów podatkowych
w znaczeniu obliczenia wysokości zobowiązania podatkowego, to wykonawca zobowiązany
jest więc do zastosowania prawidłowej stawki podatku VAT w wystawionej fakturze.
Uwzględniając cywilistyczny charakter oferty, a tym samym i wskazanej w niej ceny
obejmującej podatek od towarów i usług – wywodził odwołujący – zamawiający nie ma
obowiązku weryfikacji przesłanek upoważniających do zastosowania zwolnienia
podatkowego w złożonej ofercie, ponieważ byłoby to przypisanie podmiotom prowadzącym
postępowania o udzielenie zamówienie publicznego kompetencji przysługujących wyłącznie
organom podatkowym.
Wskazał, że regulacje Kodeksu cywilnego znajdujące zastosowanie do umów
o zamówienia publiczne nie przewidują sankcji nieważności czynności prawnych w
przypadk
u wystąpienia błędów o charakterze podatkowym, a strony tych czynności nie są
zobowiązane do kontrolowania prawidłowość wywiązywania się przez ich kontrahentów z
obowiązków podatkowych. Uzupełnił, że umowa cywilnoprawna nawet nieprawidłowo
opodatkowana i
rozliczona nie jest dotknięta w tym zakresie sankcją nieważności.
Wskazał, że zamawiający, podając w zawiadomieniu z 28 grudnia 2021 r., że: „nie
wskazuje jednak przy tym, aby w ramach świadczenia usług w zakresie utrzymania czystości
występowały czynności pomocnicze przy pacjencie.” jest niekonsekwentny i popada
w sprzeczność, ponieważ SWZ wskazuje coś innego.
KIO 44/22
Stwierdził, że przedmiot zamówienia obejmuje konglomerat różnorodnych świadczeń,
które mają być wykonywane w pomieszczeniach i budynkach zamawiającego o różnej
specyfice i przeznaczeniu, co zamawiający zaakcentował poprzez podział zamówienia na
dwie części. Podał, że usługi objęte przetargiem (m.in. zbieranie naczyń z sal chorych, mycie
ręczne, mycie w zmywarkach, wyparzanie lub naświetlanie w kuchenkach oddziałowych
naczyń po posiłkach; mycie i dezynfekcja basenów, misek do mycia chorych z
wykorzystaniem urządzeń myjący lub ręcznie; rozebranie łóżek z pościeli po wypisie
chorego, dezynfekcja pokrowców na materace, dezynfekcja i mycie łóżka wraz ze stolikiem,
następnie przygotowanie łóżka do przyjęcia pacjenta – ubranie w czystą pościel; w
sytuacjach awaryjnych osoba sprzątająca może być wykorzystana jako łącznik pomiędzy
oddziałem a laboratorium, oddziałem a RTG; czynności typu wyniesienie basenu, kaczki,
nerki itp. leży po stronie personelu pielęgniarskiego zamiennie z personelem wykonawcy;
mycie obuwia zespołu operacyjnego oraz rejonów na obuwie – Opis przedmiotu zamówienia
część I) wpisują się w pojęcia usług z zakresu opieki medycznej i usług ściśle z nimi
związanych, stąd za niewłaściwą należy uznać konkluzję, iż nie mogą one zostać objęte
zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 18 i pkt 18a ustawy o podatku od towarów i
usług.
W ocenie odwołującego wyszczególnione usługi objęte zamówieniem mieszczą się
w definicji tzw. usług ściśle związanych z usługami opieki medycznej, o których mowa w art.
43 ust. 1 pkt 18 i 18a ustawy o po
datku od towarów i usług i które na mocy powołanych
przepisów są objęte zwolnieniem z podatku VAT.
Oświadczył, że członek konsorcjum – Medicare Services Sp. z o.o. w Olsztynie,
dedykowany do realizacji usług w „części medycznej” posiada status podmiotu leczniczego,
o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy o podatku od towarów i usług, co nie wyłącza
możliwości powoływania się przez ten podmiot na wykładnię art. 43 ust. 1 pkt 18a w/w
ustawy z uwagi na identyczne brzmienie wskazanych w przepisów w części, w jakiej regulują
one zakres przedmiotowy zwolnienia z VAT.
Stanął na stanowisku, że zwolnienie ma charakter podmiotowo-przedmiotowy,
a prawidłowość zastosowanego zwolnienia należy badać w oparciu o cechy indywidualne
wykonawcy,
zaś zamawiający nie ma kompetencji w tym zakresie.
Powołał się na wykładnię interpretację ogólną Ministra Rozwoju i Finansów z dnia
29 grudnia 2017 r., znak: PT1.8101.5.2017.PSG.622:
„W kontekście kwalifikowania usług
wykonywanych w ramach świadczenia opieki szpitalnej i medycznej, zauważyć należy, że
opieka taka stanowi pewien proces (na który składa się wiele różnych czynności
wykonywanych na terenie danej placówki) rozpoczynający się od momentu przyjęcia
pacjenta do placówki medycznej, a kończący się w momencie opuszczenia przez pacjenta
tej placówki. W ramach powyższego procesu konieczne jest wykonanie wielu czynności, z
KIO 44/22
których część może być również – i w praktyce często jest – wykonywana przez podmioty
zewnętrzne. Spośród tych czynności, te, które spełniają warunki do uznania ich za usługi
ściśle związane z usługami w zakresie opieki medycznej, służącymi profilaktyce,
zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia,
tj. stanowią nieodzowny element
działalności placówek, świadczących taką opiekę, podlegają zwolnieniu od VAT na
podstawie art. 41 ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT (…). Wśród takich usług można przykładowo
w
ymienić: wsparcie pielęgniarek lub salowych w opiece nad pacjentami przy wykonywaniu
czynności higienicznych i pielęgnacyjnych – w tym związanych z potrzebami fizjologicznymi
pacjentów (m.in. pomoc przy ubieraniu, karmienie, przewijanie, rozdawanie posiłków,
transport pościeli i ścielenie łóżek szpitalnych, usuwanie pojemników z wydzielinami),
monitorowanie stanu pacjentów, transport pacjentów na terenie placówki medycznej, pomoc
w przygotowaniu do operacji lub zabiegu (zmiana odzieży i obuwia, oraz inne czynności
niezbędne do przeprowadzenia procedur medycznych), przygotowanie pomieszczeń i
przedmiotów niezbędnych do operacji i zabiegów medycznych (sprzątanie i dezynfekcja
pomieszczeń, sterylizacja narzędzi, stołów operacyjnych, pojemników i innych przedmiotów,
czynności związane z przygotowywaniem leków), asystowanie podczas operacji lub zabiegu
(ubieranie zespołu medycznego, podawanie sterylnych pakietów), czynności związane z
gospodarką bielizną i odzieżą szpitalną oraz pościelą (jej zmiana, transport
we
wnątrzszpitalny, pranie), zapewnienie odpowiedniego wyżywienia pacjentów, czynności
związane z gospodarką odpadami szpitalnymi (ich usuwanie i transport wewnątrzszpitalny),
transport wewnątrzszpitalny przedmiotów używanych w procesie opieki medycznej (narzędzi,
materiałów i pojemników do badań, krwi i materiałów krwiopochodnych, wyników badań,
łóżek, wózków, materacy), czynności administracyjne (przyjęcie do placówki medycznej,
wywiad medyczny
– w tym pomoc w wypełnianiu kwestionariuszy, wypisanie z placówki
medycznej). Powyższą kwalifikację czynności stanowiących element procesu opieki
medycznej, w tym czynności związanych z utrzymaniem odpowiedniego stanu
s
anitarnoepidemiologicznego pomieszczeń zakładu leczniczego, w których przeprowadzane
są procesy lecznicze albo ściśle z nimi związanych oraz czynności polegających na
dostarczaniu
posiłków
do
pacjentów
potwierdza
także
orzecznictwo
sądów
administracyjnych.
”
Uzupełnił, że zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia
19 grudnia 2018 r. sygn. akt: I FSK 2118/16, w przypadku świadczenia szpitalnego,
zwolnieniem od podatku mogą być objęte usługi ściśle związane z usługami podstawowymi,
takie jak
(przykładowo): mycie i dezynfekcja kaczek, nocników i basenów, wymiana bielizny
pościelowej, mycie i dezynfekcja łóżek po wypisie, rozdawanie lub pomoc przy rozdawaniu
posiłków, pomoc przy transporcie i myciu narzędzi medycznych, transport czystej i brudnej
KIO 44/22
bielizny, transport odpadów, transport posiłków, ich dystrybucja, zbieranie i transport resztek
po
konsumpcyjnych, transport łóżek, czy transport materiałów biologicznych do badań).
Podniósł, że wskazane w interpretacji ogólnej oraz wyroku NSA usługi ściśle
związane z usługami opieki medycznej mają jedynie charakter poglądowy i nie stanowią
zamkniętego katalogu tego rodzaju czynności.
Na powyższych podstawach uznał, że uzasadniona jest kwalifikacja, jakiej dokonał
odwołujący, który stosuje zwolnienie do usług obejmujących wszystkie czynności
mieszczące się w szeroko pojętym procesie opieki świadczonej na rzecz pacjenta, a nie tylko
tzw. czynności przy pacjencie, czyli takie, których wykonywanie następuje w obecności
pacjenta
i go bezpośrednio dotyka.
Po
dkreślił, że poszczególne czynności wykonywane przez personel odwołującego
stanowią element jednej złożonej usługi w procesie opieki nad pacjentem – w ramach
zapewnienia szpitalowi kompleksowego wsparcia w codziennej pracy na
oddziałach
szpitalnych (stanow
ią one szereg złożonych czynności). Oświadczył, że personel
odwołującego w praktyce wchodzi w skład zespołów zajmujących się opieką nad pacjentem,
jego praca odbywa się zgodnie z wytycznymi i procedurami określonymi przez szpital, pod
nadzorem osób koordynujących realizację tych czynności w szpitalu wobec czego brak jest
podstaw do postawienia tezy, iż czynności te nie są w związku z celem jakim jest opieka nad
hospitalizowanym pacjentem.
Wskazał, że czynności współpielęgnacyjne mieszczą się
w pojęciu świadczenia zdrowotnego, zdefiniowanego w art. 5 pkt 40 ustawy o świadczeniach
zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych.
Podał, że Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej „TSUE”) w swoich
orzeczeniach wskazuje,
że pojęcia: „opieka medyczna” i „działalność ściśle związana z
opieką szpitalną i medyczną” należy interpretować w ten sam sposób w obu przypadkach,
ponieważ oba te przepisy mają na celu uregulowanie ogółu zwolnień z opodatkowania
świadczeń medycznych w ścisłym znaczeniu, które służą diagnozie, opiece oraz w miarę
możliwości, leczeniu chorób lub zaburzeń zdrowia. Z orzecznictwa TSUE wynika –
kontynuował odwołujący – że usługi związane z diagnozą, opieką oraz w miarę możliwości,
leczeniem chorób lub zaburzeń zdrowia nie muszą wiązać się z kontaktem z pacjentem;
pojęcie „działalności ściśle związanej” z opieką szpitalną i medyczną nie ogranicza się
wyłącznie do świadczeń na rzecz samego chorego, lecz obejmuje wszystkie świadczenia,
które pozostają w ścisłym związku z hospitalizacją chorego oraz świadczoną mu opieką
med
yczną; o ile świadczenia opieki medycznej powinny mieć cel terapeutyczny, to jednak
zgodnie
z orzecznictwem niekoniecznie należy nadawać mu wąskie znaczenie, nie ma przy
tym znaczenia czy świadczenia takie są wykonywane przez personel, który stanowi
wykwa
lifikowany personel medyczny, czy też nie, ponieważ nie jest konieczne, aby każdy
aspekt opieki terapeutycznej wykonywany był przez personel medyczny. Podniósł, że choć
KIO 44/22
salowa, sanitariusz czy spr
zątaczka współpracujący z personelem medycznym podczas
opiek
i nad pacjentem nie mają uprawnień medycznych, ale wykonują czynności zgodnie
z uzgodnieniami ze szpitalem oraz konkretnymi wskazówkami personelu medycznego.
Zaznaczył, że Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 maja 2002 r., sygn. akt: III R
I66/01, wskazał, że podział jednorodnej, kompleksowej usługi na dwa odrębne rodzaje jest
podziałem sztucznym i nie może stanowić podstawy do podziału kwoty należnej za tę usługę
na dwie części, z czego każda jest objęta inną stawką podatku od towarów i usług. Uznał, że
w niniejszej sprawie
ma się do czynienia z usługą jednorodną.
Podsumował, że usługi świadczone przez Medicare Services sp. z o.o. w Olsztynie
będącą podmiotem leczniczym, w takim zakresie, w jakim ich zakres przedmiotowy
odpowiad
ał czynnościom wskazanym przez Ministra Finansów w treści cyt. interpretacji
ogólnej podlegają zwolnieniu z opodatkowania podatkiem VAT toteż był uprawniony do
przyjęcia przez siebie sposobu opodatkowania zaoferowanych usług.
Podniósł, że ani formularz ofertowy, ani formularz cenowy nie wskazują stawki
podatku VAT,
zamawiający w żadnym miejscu nie sprecyzował stawek podatku VAT, nie
zawarł w tym zakresie żadnych wiążących wytycznych co do wysokości stawki podatku VAT.
Stwierd
ził, że zdaje mu się, że według zamawiającego zastosowana stawka powinna
być na poziomie 23%.
Podniósł, że jeżeli informacje zawarte w treści oferty wzbudzają wątpliwości
zamawiającego odnośnie tego, czy przyjęta w ofercie stawka VAT jest prawidłowa, to
zamawiający powinien wezwać wykonawcę do złożenia wyjaśnień w tym zakresie – jeżeli
wykonawca w odpowiedzi wskaże uzasadnienie zastosowania przyjętej stawki VAT, które
będzie zgodne z przepisami podatkowymi, to należy uznać, że oferta w tym zakresie nie
posiada błędów w obliczeniu ceny. W ocenie dowołującego w przypadku, gdy odwołujący
w wyjaśnieniu wykazał, że została zastosowana prawidłowa stawka podatku VAT
zamawiający winien kontynuować postępowanie z jego udziałem, a nie odrzucać jego ofertę.
Uznał, że o tym, że przedmiotowa usługa nie jest jednorodna świadczy chociażby
fakt, że zamawiający podzielił zamówienie na dwie części – skoro zamawiający przyznaje
pośrednio, że zamawiana usługa nie jest kompleksowa, to powinien wskazać stosunek
poszczególnych części.
Podniósł, że TSUE wielokrotnie podkreślał konieczność uznawania każdego
świadczenia za co do zasady odrębne i niezależne (wyrok TSUE z dnia 21 lutego 2008 r.
w sprawie C-425/06 Ministero dell'Economia e delle Finanze v. Part Service Srl; wyrok TSUE
z dnia 25 lutego 1999 r. w sprawie C-349/96 Card Protection Plan Ltd (CPP) v.
Commissioners of Customs & Excise)
oraz, że niewystarczający dla uznania danego
świadczenia za kompleksowe jest jedynie związek poszczególnych usług wchodzących w
jego skład ze sobą.
KIO 44/22
Podał, że zgodnie z orzecznictwem TSUE z odrębnymi usługami ma się do czynienia
wtedy, gdy różne elementy danej usługi jedynie przyczyniają się do lepszego skorzystania ze
świadczenia głównego, ale nie są warunkiem koniecznym do wykonania usługi wiodącej, a
co za tym idzie, za
odrębne należy uznać takie świadczenia, których połączenie miałoby
jedynie sztuczny charakter oraz te, których „rozdzielenie” pozostaje bez wpływu na charakter
każdego z nich; jeśli usługi mogą być rozdzielone bez uszczerbku dla każdej z nic to nie
można uznać, że stanowią jedno świadczenie kompleksowe. Istotą świadczeń
kompleksowych jest istnienie dwóch lub więcej świadczeń, z których jedno (lub więcej) ma
charakter świadczenia głównego, zaś jedno (lub więcej) ma charakter świadczenia
pomocniczego, które przyczynia się do możliwości skorzystania ze świadczenia głównego,
względnie do możliwości lepszego skorzystania ze świadczenia głównego, a jego nabycie
nie jest dla nabywcy celem samym
w sobie. W przypadku usług kompleksowych zawsze
muszą one obejmować usługi główne oraz usługi pomocnicze, dodatkowe, przy czym z
punktu wi
dzenia nabywcy, usługi dodatkowe nie mogą stanowić celu samego w sobie, a
jedynie są narzędziem, środkiem umożliwiającym jak najlepsze wykorzystanie usługi
zasadniczej.
W ocenie odwołującego z treści dokumentów postępowania wynika, iż przedmiot
zamówienia ma charakter złożony i nie jest ograniczony do samego sprzątania. Uzupełnił, że
sam zamawiający w zawiadomieniu z dnia 28 grudnia 2021 r. wskazał: „Istotnie wśród
szerokiego wachlarza cz
ynność stricte porządkowo-czystościowych może hipotetycznie
wystąpić konieczność realizacji pojedynczych, dodatkowych zadań z zakresu bezpośredniej
obsługi pacjentów i udzielania pomocy przy ich pielęgnacji”.
Wskazał, że z opisu przedmiotu zamówienia wynika, że wykonawca zobowiązany
będzie również, m.in. do rozbierania łóżek z pościeli po wypisie chorego, dezynfekcji
pokrowców na materace, dezynfekcji i mycia łóżek, przygotowania łóżek do przyjęcia
pacjentów, a w sytuacjach awaryjnych - nagłych osoba sprzątająca może być wykorzystana
jako łącznik pomiędzy oddziałem a laboratorium, oddziałem a RTG, oraz czynności typu
wyniesienie basenu, kaczki, nerki itp. (to leży po stronie personelu pielęgniarskiego,
zamiennie
z personelem wykonawcy), mycie obuwia zespołu operacyjnego oraz rejonów na
obuwie, co
– wedle odwołującego – oznacza, że nie można uznać, że do zadań wyłonionego
wykonawcy należeć będzie wyłącznie wykonanie usługi utrzymania czystości i porządku w
szpital
u, ponieważ choćby mycie obuwia zespołu operacyjnego wykracza poza zakres
sprzątania szpitala.
Przyznał, że żądanie od wykonawcy wyjaśnień, o których mowa w art. 223 ust. 1
ustawy Pzp co do zasady stanowi prawo zamawiającego, jednak zamawiający obowiązany
jest do przeprowadzenia postępowania (w tym oceny złożonych ofert) w sposób rzetelny, co
o
znacza, iż za każdym razem, gdy treść złożonej oferty będzie budziła wątpliwości np. co do
KIO 44/22
zgodności oferty z warunkami zamówienia lub prawidłowości wyliczenia ceny, zamawiający
powinien skorzystać z dyspozycji art. 223 ust. 1 ustawy Pzp i wezwać wykonawcę do
udzielenia wyjaśnień, które zamawiający powinien ocenić.
Podniósł, że skoro zamawiający jest pewny, że stawka 23% jest prawidłowa,
a wyjaśnienia odwołującego dotyczące zastosowania przez niego zwolnienia opierają się na
niewłaściwej podstawie prawnej, to dlaczego nie wskazał wprost właściwej stawki podatku
VAT; w
szak o porównywalności ofert można mówić dopiero wówczas, gdy określone
w ofertach ceny, mające być przedmiotem porównania, zostały obliczone z zachowaniem
tych samych reguł. Zdaniem odwołującego w niniejszej sprawie reguły te – za sprawą
zamawiającego – zostały zachwiane.
Zauważył, że poszczególni wykonawcy zastosowali odmienne stawki podatku VAT
(kons
orcjum Izan + sp. z o.o. w Krakowie zastosowało stawkę dla części I – 23%, a dla
części II – 23% i ZW; konsorcjum Fudeko S.A. w Gdyni – odpowiednio – 23% i ZW oraz
23%; konsorcjum DGP Clean Partner sp. z o. o. w Warszawie
– odpowiednio – 23% oraz
23% i ZW;
a odwołujący konsorcjum Medicare Services sp. z o.o. w Olsztynie – odpowiednio
23% i ZW ora
z 23% i ZW). Uzupełnił, że każdy z wykonawców zastosował przy tym różne
proporcje stosunku zwolnienia do stawki podstawowej.
Podniósł, że zamawiający przeszedł nad tym do porządku dziennego pomimo, że
takie wy
biórcze podejście jest niedopuszczalne. Podkreślił, że wybrany wykonawca również
posłużył się zwolnieniem z VAT – w części II zamówienia choć – zdaniem odwołującego –
część II – transport wewnątrzszpitalny wydaje się bardziej jednorodna niż część I –
świadczenie usług w zakresie utrzymywania czystości i dezynfekcji.
Stwierdził, że zamawiający, odrzucając jego ofertę skupił się na części I zamówienia,
podczas gdy cześć II zamówienia również została objęta przez wykonawców zwolnieniem.
Podał, że jedynie konsorcjum Fudeko nie zastosowało zwolnienia i posłużyło się stawką
podstawową, co jednak nie powoduje, iż nie można mówić o błędzie w obliczeniu ceny.
Wskazał, że Krajowa Izba Odwoławcza wielokrotnie wskazywała, że nie jest prawdą,
że wykonawca zawsze ma prawo zastosować stawkę VAT 23%, zaś możliwość
zas
tosowania stawki obniżonej to uprawnienie, a nie a obowiązek wykonawcy.
Zauważył, że również część II zamówienia nie jest jednorodna, ponieważ obejmuje
m.in. dosta
rczanie posiłków, leków, sterylnych zestawów medycznych, sprzętu medycznego,
bielizny szpita
lne, ale i przekazywanie sprzętów do sterylizacji, bielizny, ekspedycję odpadów
komunalnych i medycznych, przewożenie zmarłych, pomoc w transporcie chorych,
odbiera
nie odpadów medycznych.
Stwierdził, że zamawiający nie odniósł się do tej kwestii w zawiadomieniu
z 28 grudnia 2021 r., gdy t
ymczasem błąd w cenie oznacza nie tylko posłużenie się stawką
KIO 44/22
niższą, ale równie stawką wyższą – takie postępowanie zamawiającego narusza zasadę
równości i konkurencyjności wobec wykonawców.
Podkreślił, że posłużenie się przez wykonawcę choćby tylko jednym nieprawidłowo
określonym elementem kalkulacji ceny przekłada się na wystąpienie błędu w obliczeniu ceny
i to bez względu na skalę czy matematyczny wymiar stwierdzonego uchybienia wobec czego
n
ie ma znaczenia przy ocenie błędnej stawki VAT w ofercie wykonawcy wpływ takiego błędu
na ranking ofert.
Stanął na stanowisku, że zamawiający nie przedstawił żadnych konkretnych
motywów odrzucenia oferty odwołującego, a nadto wykazał się niekonsekwencją – z jednej
bowiem s
trony wybrał ofertę konsorcjum DGP, która w części II wskazuje na 23% stawkę
podatku VAT
i zwolnienie, a z drugiej strony, odrzucając ofertę konsorcjum Fudeko nie
zarzucił, iż oferta dotycząca części II zamówienia zawiera błąd w obliczeniu ceny, tj.
wskazu
je błędną 23% stawkę podatku VAT. Uzupełnił, że nie może być tak, że obie oferty w
tym z
akresie są poprawne.
Podniósł, że dopuszczenie do oceny oferty podlegającej odrzuceniu, tj. oferty
konsorcjum DGP, która również zawiera błąd w obliczeniu ceny narusza art. 16 pkt. 1 i 2
ustawy Pzp.
Stwierdził, że zamawiający zobowiązany jest w sposób rzetelny i szczegółowy
uzasadniać czynności podjęte w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, tak
aby wykonawcy mieli możliwości prawidłowego sformułowania zarzutów odwołania czy
uzasadnienia okoliczności faktycznych i prawnych; wyłącznie po poinformowaniu oferenta
o motywach wyeliminowania go z postępowania o udzielenie zamówienia może on nabrać
przekonania co do wystąpienia ewentualnego naruszenia obowiązujących przepisów, jak też
co do możliwości wniesienia odwołania.
Oświadczył, że w przedmiotowej spawie zamawiający wykazuje się niekonsekwencją
–odwołujący jeszcze rok temu świadczył na rzecz zamawiającego tożsame usługi
– w niezmienionym stanie prawnym i faktycznym – ze zwolnieniem z VAT.
Gdyby przyjąć założenie zamawiającego o właściwej 23% stawce VAT, to – stwierdził
odwołujący – oferta wybranego wykonawcy również zawiera błąd w obliczeniu ceny
wynikający z przyjęcia błędnej stawki podatku VAT, a właściwie zwolnienia.
W kontekście ewentualnego unieważnienia postępowania wskazał, że skoro według
zamawiającego jego celem jest nabycie jednego kompleksowego świadczenia – sprzątania
i transportu, to należy przyjąć jednolitą stawkę podatku od towarów i usług w wysokości 23%,
gdy tymczasem żaden z wykonawców nie przyjął jednolitej stawki, co w konsekwencji
oznacza, że każdy popełnił błąd w obliczeniu ceny skutkujący odrzuceniem oferty, co
uprawnia do unieważnienia postępowania na podstawie art. 255 pkt 2 ustawy Pzp.
KIO 44/22
Oświadczył, że jest wykonawcą, który przed rokiem wykonywał na rzecz
zamawiającego tożsamą usługę przez co zna specyfikę wymagań zamawiającego oraz
możliwości zatrudnienia, posiada tym samym wiedzę i doświadczenie w zakresie realnych
kosztów oraz poziomu cen jednostkowych, możliwego do uzyskania dofinansowania, które
mają fundamentalny wpływ na faktyczne wynagrodzenie wykonawcy.
Podał, że oferta konsorcjum DGP w części II opiewa na kwotę brutto 591 703,20 zł
brutto, w tym podatek Vat
w wysokości 133 03,20 zł oraz zadeklarowało, że do realizacji
przedmiotu zamówienia wyznaczy 8 osób (liczba osób zatrudnionych do realizacji
przedmiotu zamówienia na umowę o pracę – etat, praca w maksymalnym wymiarze czasu
dopuszczonym prawem pracy).
Z powyższego – według odwołującego – wynika, że konsorcjum DGP zamierza
zrealizować II część zamówienia za miesięcznym wynagrodzeniem netto 24 100,00 zł,
zatrudniając przy tym 8 osób/etatów.
Wskazał, że składając ofertę w postępowaniu wykonawcy zobowiązani byli stosować
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 września 2021 r. w sprawie wysokości
minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2022
r., zgodnie z
którym wynagrodzenie minimalne w 2022 roku musi wynosić nie mniej niż 3
zł.
Oświadczył, że uwzględniając koszty pracodawcy oznacza to koszt 3 626,46 plus 26
dni urlopu wypoczynkowego to
4 000,62 zł; łączna kwota wynagrodzeń 8 osób daje
miesięczne koszty wynagrodzeń w kwocie 32 004,95.
Uznał, że z tego tylko powodu zamawiający zobowiązany był żądać od wykonawcy
wyjaśnień, w tym złożenia dowodów w zakresie wyliczenia ceny lub kosztu, lub ich istotnych
części składowych.
Stanął na stanowisku, że cena ofertowa może być wytłumaczona przez wybranego
w
ykonawcę
otrzymywanym
dofinansowania
do
wynagrodzenia
pracowników
niepełnosprawnych, podnosząc, że w takim przypadku otrzymywane dofinansowania
powinno być w kwocie przewyższającej 1000 zł na etat (osoby z niepełnosprawnością w
stopniu umiarkowanym)
oraz, że osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego
stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni
roboczych w roku, w konsekwencji czego,
uwzględniając urlop wypoczynkowy w ilości 36 dni
w roku,
musi nastąpić zmiana kosztu wynagrodzenia pracowników – nie mniej niż 4 144,53 zł
/ miesiąc.
Podkreślił, że koszty osobowe nie są jedynymi, które pracodawca zobowiązany jest
ponieść – zatrudniając 8 osób, posiadających orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu
umiark
owanym, trudno nie uwzględnić absencji chorobowych.
KIO 44/22
Wskazał, że w Opisie przedmiotu zamówienia cześć II zamawiający wskazał na inne
koszty, które należy uwzględnić w kalkulacji: dzierżawa pomieszczenia gospodarczego
(miesięcznie 500 zł brutto), adaptacja miejsc z przeznaczeniem na szatnie dla pracowników
wykonawcy (umeblowanie, drobne prace remontowe),
wyposażenie pomieszczeń w szafki
odzieżowe z przeznaczeniem dla pracowników, dysponowanie wózkami transportowymi,
z
apewnienie środków transportu wewnętrznego na terenie szpitala do realizacji transportu
z apteki, magazynu, między oddziałami i pozostałymi komórkami, odzież ochronna, odzież
robocza, identyfikatory ze znakiem firmowym wykonawcy, utrzymanie
w bieżącej czystości:
wózków
transportowych,
kontener
ów
transportowych,
komory
chłodniczej
do
przechowywania odpadów medycznych oraz boksu do selektywnej zbiórki odpadów, środki
myjące i dezynfekcyjne.
Uzupełnił, że realizacja przedmiotu zamówienia wymaga także minimalnego nadzoru
i kontroli co stanowi kolejną pozycję kosztową, której nie sposób pominąć.
Uznał, że uwzględniając koszty zatrudnienia, koszty najmu pomieszczeń, eksploatacji
pojazdu, środków ochrony osobistej, środki czystości i dezynfekcyjne, koszty nadzoru i zysk
nie sposób zrealizować przedmiotu zamówienia za kwotę zaoferowaną przez konsorcjum
DGP.
W ocenie odwołującego jego wyliczenie kwoty przypadającej na 1 etat
zadeklarowanego
pracownika
powinno
wzbudzić
wątpliwości
zamawiającego,
a w konsekwencji
spowodować skierowanie wezwanie do złożenia wyjaśnień.
Na podstawie dokumentacji postępowania o udzielenie zamówienia publicznego,
potwierdzonej przez zamawiającego „za zgodność z oryginałem” w sprawie o sygn. akt
KIO 3116/21 (p
rzekazanej przy piśmie z dnia 28 października 2021 r.) oraz przekazanej
przez zam
awiającego na informatycznym nośniku danych (płyta CD-R) przy piśmie z dnia
14 stycznia 2022 r.
– dokumentów przywołanych w dalszej części uzasadnienia, Odpowiedzi
na odwołanie – pismo zamawiającego z dnia 20 stycznia 2022 r., złożonego przez
odwołującego w toku rozprawy wyliczenia kosztów miesięcznego świadczenia usług w części
II zamówienia, złożonych przez przystępujące konsorcjum DGP – pisma zamawiającego do
DGP Clean Par
tner Sp. z o.o. z 2 marca 2021 r., będącego odpowiedzią na wniosek
wskazanego wyko
nawcy z 23 lutego 2021 r. dotyczącego informacji o umowach 63/2020
i 62/2020, faktur wystawionych przez odwołującego zamawiającemu nr FS/000022/2020,
FS/000023/2020, FS/000002/2021, FS/000003/2021, FS/000008/2021, FS/000007/2021,
SIWZ postępowania zamawiającego 19/ZP/2020, a także oświadczeń i stanowisk stron oraz
przystępującego konsorcjum DGP, zaprezentowanych na rozprawie skład orzekający Izby
ustalił i zważył, co następuje.
KIO 44/22
Skład orzekający Izby ustalił, że odwołujący posiada interes w uzyskaniu zamówienia
oraz może ponieść szkodę w wyniku naruszenia przez zamawiającego przepisów ustawy
Pzp (posiada legitymację do wniesienia odwołania), czego ani zamawiający, ani
przystępujący nie kwestionowali.
Z
godnie ze wskazaniem odwołującego skład orzekający Izby przyjął, iż zarzut
zaniechania wezwania do wyjaśnień istotnych części składowych oferty konsorcjum DGP
dotyczył wyłącznie części II zamówienia, w odniesieniu do zarzutu bezzasadnego odrzucenia
oferty odwołującego oraz zaniechania należytego przedstawienia motywów decyzji
o odrzuceniu oferty odwołującego, ze względu na odrzucenie oferty odwołującego wyłącznie
w części I zamówienia oraz uwzględniając nie tylko petitum odwołania, ale także jego
uzasadnienie,
przyjął, że dotyczy części I zamówienia.
W pozostałym zakresie, uwzględniając nie tylko petitum odwołania, ale także jego
uzasadnienie, skład orzekający Izby przyjął, że dotyczą obu części zamówienia.
Zarzut pierwszy
– zaniechania wskazania przez zamawiającego właściwej stawki
podatku VAT jako s
późniony nie mógł zostać poddany ocenie składu orzekającego Izby co
do meritum.
Ogłoszenie o przedmiotowym zamówieniu zostało opublikowane w Dzienniku
Urzędowym UE w dniu 11 października 2021 r. pod numerem 2021/S/197-514149. W tym
samym dniu, tj. 11 października 2021 r. zamawiający udostępnił na swojej stronie SWZ.
W toku postępowania wykonawcy składali liczne wnioski o wyjaśnienie treści SWZ
(pisma z 12, 13, 18 20, 25 i 27 października 2021 r.), na które zamawiający udzielał
odpowiedzi.
W toku postępowania złożono także, pismem z dnia 21 października 2021 r.,
odwołanie (odwołanie Izan+ Sp. z o.o. z siedzibą w Krakowie) wobec treści SWZ, tj. wobec
projektowanych postanowień umowy. Zamawiający, pismem z dnia 22 października 2021 r.
dokonał modyfikacji SWZ w części dotyczącej projektowanych postanowień umownych.
Zgodnie z brzemieniem art. 515 ust. 2 pkt 1 „Odwołanie wobec treści ogłoszenia
wszczynającego postępowanie o udzielenie zamówienia lub konkurs lub wobec treści
dokumentów zamówienia wnosi się w terminie: 1) 10 dni od dnia publikacji ogłoszenia
w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub zamieszczenia dokumentów zamówienia na
stronie internetowej, w przypadku zamówień, których wartość jest równa albo przekracza
progi unijne;”
KIO 44/22
Stwierdzić należy, że zgłoszony w odwołaniu z dnia 5 stycznia 2022 r. zarzut wobec
treści SWZ, tj. zarzut zaniechania wskazania przez zamawiającego w SWZ właściwej stawki
podatku VAT, jest spóźniony, ponieważ termin na jego zgłoszenie, uwzględniając
dziesięciodniowy termin z art. 515 ust. 2 pkt 1 ustawy Pzp, zaczął swój bieg
12 października 2021 r. i zakończył 22 października 2021 r.
Zgłoszenie ww. zarzutu dopiero 5 stycznia 2022 r. nastąpiło z naruszeniem przepisu
art. 515 ust. 2 ustawy Pzp, co przesądza o niedopuszczalności jego rozpoznania przez Izbę.
Zarzuty drugi i trzeci
– niezasadnego odrzucenia oferty odwołującego, poprzez
bezpodstawne przyjęcie, że zawiera błąd w obliczeniu ceny oraz zaniechania wyboru oferty
odwołującego jako oferty najkorzystniejszej nie potwierdziły się.
Skład orzekający Izby ustalił, co następuje.
Pismem z dnia 8 grudnia 2021 r. zamawiający wezwał odwołującego, powołując się
na przepis art. 223 ust. 1 ustawy Pzp, do złożenia wyjaśnień w zakresie części I przedmiotu
zamówienia, uzasadniając: „W złożonej ofercie w postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego zostały przez Państwa wskazane dwie stawki podatku VAT, w wysokości 23%
i ZW. W związku z tym, Zamawiający zwraca się z prośbą o podanie przyczyny
zastosowania różnych stawek podatku VAT, jakie zostały uwzględnione przy wyliczeniu
przez Wykonawcę ceny oferty brutto.”
Wezwania na podstawie a
rt. 223 ust. 1 ustawy Pzp w związku z wysokością
wskazanych przez poszczególnych wykonawców stawek (i zwolnień) zamawiający skierował
do wszystkich pozost
ałych wykonawców, którzy złożyli oferty w części I zamówienia
(konsorcjum DGP i Izan+ zastosowało w części I zamówienia stawkę 23%, konsorcjum
Fudeko zastosowało w części I, podobnie jak odwołujący, 23% oraz „zwolnienie”).
Odwołujący udzielił, pismem z dnia 13 grudnia 2021 r., następującej odpowiedzi:
„Przedmiotem zamówienia jest świadczenie usług, które zgodnie z podziałem przyjętym
w specyfikacji cenowej zamówienia obejmują m.in.: (i) świadczenie usług polegających na
kompleksowym, profesjonalnym utrzym
aniu czystości w pomieszczeniach w Szpitalu
Powiatowym w Złotowie oraz świadczenie usług kompleksowej pomocy w zakresie
czynności gospodarczo- kuchennych w tym:
a)
transport posiłków i dystrybucja (rozdzielanie porcji) posiłków zgodnie z dietami
i wydawanie pacjentom, zbieranie naczyń, utrzymanie czystości kuchenki oddziałowej
(mycie i dezynfekcja naczyń, sztućców, utrzymanie czystości w kuchenkach zgodnie
z aktualnie obowiązującym planem higieny),
b)
przekazywanie brudnej i odbieranie czystej pościeli do i z pralni, kontrola zgodności
dokumentacji z tym związanej,
KIO 44/22
c)
transport leków, materiałów i środków higienicznych (np. pieluchomajtek) oraz
dezynfekcyjnych w obrębie zakładu (np. z apteki lub magazynu),
d)
wykonywanie innych poleceń służbowych przełożonych zgodnie z ustalonym
rodzajem pracy i posiadanymi kwalifikacjami.
Z załącznika nr 3 (OPZ) do SWZ – wymogi szczególne dotyczące utrzymania
w czystości pomieszczeń szpitalnych i inne wytyczne, wynika, iż usługi określane jako
ko
mpleksowego sprzątania pomieszczeń w Szpitalu Powiatowym w Złotowie obejmują
szereg czynności polegających na myciu i dezynfekcji oraz wykonywaniu innych czynności
związanych z utrzymaniem odpowiedniego reżimu sanitarnego m.in. w obrębie tych
pomieszczeń placówki i ich wyposażenia, w których przeprowadzane są procesy medyczne.
Tego rodzaju czynności oraz czynności związane z rozwożeniem i dystrybucją posiłków dla
pacjentów, transportem bielizny czy też transportem leków z apteki odpowiadają usługom
klasyfikowanym na gruncie prawa podatkowe
go jako podlegające zwolnieniu z podatku VAT
usługi ściśle związane z opieką medyczną, stanowiące usługi pomocnicze (uzupełniające)
w stosunku do opieki medycznej, z uwagi na ich umiejscowienie jako element procesu
leczniczego wykonywanego w podmiotach leczniczych.
Wskazana kwalifikacja zadań i czynności realizowanych przez podmioty zewnętrzne
w ramach
outsourcingu na rzecz placówek leczniczych została jednoznacznie potwierdzona
w treści Interpretacji Ogólnej wydanej przez Ministra Rozwoju i Finansów w dniu
29 grudnia 2017 r., znak: PT1.8101.5.2017.PSG.622 (dalej: Interpretacja ogólna). Dla
potwierdzen
ia należy przytoczyć fragmenty Interpretacji ogólnej, w których Minister Rozwoju
i Finansów uzasadnia celowość stosowania zwolnienia z VAT do czynności realizowanych
na rzecz podmiotów leczniczych przez podmioty zewnętrzne oraz wprost wymienia
cz
ynności objęte zakresem zwolnienia. Zgodnie z treścią Interpretacji ogólnej:
„W kontekście kwalifikowania usług wykonywanych w ramach świadczenia opieki
szpitalnej i medycznej, zauważyć należy, że opieka taka stanowi pewien proces (na który
składa się wiele różnych czynności wykonywanych na terenie danej placówki)
rozpoczynający się od momentu przyjęcia pacjenta do placówki medycznej, a kończący się
w momencie opuszczenia przez pacjenta tej placówki.
W ramach powyższego procesu konieczne jest wykonanie wielu czynności, z których
część może być również – i w praktyce często jest – wykonywana przez podmioty
zewnętrzne. Spośród tych czynności, te, które spełniają warunki do uznania ich za usługi
ściśle związane z usługami w zakresie opieki medycznej, służącymi profilaktyce,
zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, tj. stanowią nieodzowny element
działalności placówek, świadczących taką opiekę, podlegają zwolnieniu od VAT na
podstawie art. 41 ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT. Dla zastosowania wskazanego zwolnienia nie
ma w szczególności znaczenia, czy dana czynność jest fizycznie wykonywana w obecności
KIO 44/22
konkretnego pacjenta (lecz jej nieodzowność z punktu widzenia zapewnienia należytej opieki
pacjen
tom). Wśród takich usług można przykładowo wymienić: wsparcie pielęgniarek lub
salowych w opiece nad pacjentami przy wykonywaniu czynności higienicznych i
pielęgnacyjnych – w tym związanych z potrzebami fizjologicznymi pacjentów (m.in. pomoc
przy ubierani
u, karmienie, przewijanie, rozdawanie posiłków, transport pościeli i ścielenie
łóżek szpitalnych, usuwanie pojemników z wydzielinami), monitorowanie stanu pacjentów,
transport pacjentów na terenie placówki medycznej, pomoc w przygotowaniu do operacji lub
zabiegu (zmiana odzieży i obuwia, oraz inne czynności niezbędne do przeprowadzenia
procedur medycznych), przygotowanie pomieszczeń i przedmiotów niezbędnych do operacji
i zabiegów medycznych (sprzątanie i dezynfekcja pomieszczeń, sterylizacja narzędzi, stołów
operacyjnych, pojemników i innych przedmiotów, czynności związane z przygotowywaniem
leków), asystowanie podczas operacji lub zabiegu (ubieranie zespołu medycznego,
podawanie sterylnych pakietów), czynności związane z gospodarką bielizną i odzieżą
szp
italną oraz pościelą (jej zmiana, transport wewnątrzszpitalny, pranie), zapewnienie
odpowiedniego wyżywienia pacjentów, czynności związane z gospodarką odpadami
szpitalnymi (ich usuwanie i transport wewnątrzszpitalny),transport wewnątrzszpitalny
przedmiotów używanych w procesie opieki medycznej (narzędzi, materiałów i pojemników do
badań, krwi i materiałów krwiopochodnych, wyników badań, łóżek, wózków, materacy),
czynności administracyjne (przyjęcie do placówki medycznej, wywiad medyczny – w tym
pomoc w wyp
ełnianiu kwestionariuszy, wypisanie z placówki medycznej)”.
In
terpretacja ogólna stanowi akt mający na celu zapewnienie jednolitego stosowania
przepisów prawa podatkowego przez organy podatkowe, zaś przepisy Ordynacji podatkowej
wiążą z jej stosowaniem moc ochronną także dla podatników, dlatego respektowanie
wyrażonej w niej wykładni stanowi zasadniczy warunek bezpiecznego prowadzenia
działalności w przedmiocie objętym niniejszym Postępowaniem.
Wedle art. 14b § 5a ordynacji podatkowej, jeżeli przedstawione we wniosku stan
faktyczny lub zdarzenie przyszłe odpowiadają zagadnieniu będącemu przedmiotem
interpretacji ogólnej wydanej w takim samym stanie prawnym nie wydaje się interpretacji
indywidualnej. Powyższą kwalifikację czynności stanowiących element procesu opieki
medycznej, w tym czynności związanych z utrzymaniem odpowiedniego stanu sanitarno-
epidemiologicznego pomieszczeń zakładu opiekuńczo- leczniczego, w których
przeprowadzane są procesy lecznicze albo ściśle z nimi związanych oraz czynności
polegaj
ących na dostarczaniu posiłków do pacjentów potwierdza także orzecznictwo sądów
administracyjnych.
Zgodnie z wyrokiem NSA (wyrok NSA z dnia 19. grudnia 2018 r. sygn. akt: I FSK
2118/16) w przypadku świadczenia szpitalnego, zwolnieniem od podatku mogą być objęte
usługi ściśle związane z usługami podstawowymi, takie jak (przykładowo): mycie i
KIO 44/22
dezynfekcja kaczek, nocników i basenów, wymiana bielizny pościelowej, mycie i dezynfekcja
łóżek po wypisie, rozdawanie lub pomoc przy rozdawaniu posiłków, pomoc przy transporcie i
myciu narzędzi medycznych, transport czystej i brudnej bielizny, transport odpadów,
transport posiłków, ich dystrybucja, zbieranie i transport resztek pokonsumpcyjnych,
transport łóżek, czy transport materiałów biologicznych do badań). Analogiczne stanowisko
zostało wyrażone w wyroku NSA z dnia 28. października 2020 r., sygn. akt I FSK 980/19.
Należy mieć na uwadze, że wskazane w Interpretacji ogólnej oraz powołanych wyrokach
NSA usługi ściśle związane z usługami opieki medycznej mają jedynie charakter poglądowy i
nie stanowią zamkniętego katalogu tego rodzaju czynności.
Czynności zaliczane do usług, o których mowa powyżej są, zgodnie z art. 43 ust. 1
pkt 18 oraz 18a ustawy o podatku od towarów i usług, objęte zwolnieniem z podatku VAT,
bowiem
mieszczą się w zakresie usług ściśle związanych z opieką medyczną.
Biorąc po uwagę powyższe, w ocenie Wykonawcy treść złożonej oferty w zakresie
zastosowanego w specyfikacji zwolnienia z VAT dla części usług realizowanych w Szpitalu
Powiatowym w Złotowie jest prawidłowa.”
Pismem z dnia 14 grudnia 2021 r. zamawiający zawiadomił, iż uznaje zastrzeżenie
informacji w piśmie z dnia 13 grudnia 2021 r. za nieskuteczne.
Pismem z dnia 28 grudnia 2021 r. zamawiający zawiadomił wykonawców o wyborze
zarówno w części i, jak i II zamówienia, oferty konsorcjum DGP oraz w szczególności
o odrzuceniu oferty odwołującego, podając następujące uzasadnienie: „Wykonawca
w złożonej ofercie w postępowaniu o udzielenie zamówienia w części I przedmiotu
zamówienia zastosował dwie stawki podatku VAT, w wysokości 23% i ZW (usługa zwolniona
z pod
atku VAT). W omawianym zakresie należy wskazać, iż w świetle art. 43 ust. 1 pkt 18
ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 685 z
późn. zm.) zwalnia się od podatku usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce,
zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, oraz dostawę towarów i
świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, wykonywane w ramach działalności
leczniczej przez podmioty lecznicze. Z kolei wedle art. 43 ust. 1 pkt 18a ustawy z dnia 11
marca 2004 r. o podatku od towarów i usług zwalnia się od podatku usługi w zakresie opieki
medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia,
oraz dostawę towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, świadczone na
rzecz podmiotów leczniczych na terenie ich zakładów leczniczych, w których wykonywana
jest działalność lecznicza; Z uwagi na fakt, iż m.in. przepisy art. 43 ust. 1 pkt 18-18a ustawy
o podatku od towarów i usług stanowią implementację do polskiego porządku prawnego art.
132 ust. 1 lit. b i c) Dyrektywy 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego
systemu podatku od wartości dodanej w orzecznictwie sądów administracyjnych przy
KIO 44/22
wykładni tych przepisów znajdujemy odwołanie do ukształtowanego orzecznictwa TSUE
(wcześniej ETS). Zgodnie z przywołanym przepisem dyrektywy zwolnieniu od podatku przez
państwa członkowskie podlegają opieka szpitalna i medyczna oraz ściśle z nimi związane
czynności podejmowane przez podmioty prawa publicznego lub na warunkach socjalnych
porównywalnych do stosowanych w odniesieniu do instytucji prawa publicznego, przez
szpitale, ośrodki medyczne i diagnostyczne oraz inne odpowiednio uznane placówki o
podobnym charakterze, jak również świadczenie opieki medycznej w ramach zawodów
medycznych i paramedycznych, określonych przez zainteresowane państwo członkowskie.
W orzecznictwie podkreśla się przede wszystkim, że pojęcia dotyczące zwolnień należy
interpretować w sposób ścisły, ponieważ stanowią one odstępstwa od ogólnej zasady, w
myśl której podatkiem VAT objęta jest każda usługa świadczona odpłatnie przez podatnika
(m.in. wyrok w sprawie C-
262/080). Konsekwencją takiej interpretacji było wskazanie przez
Trybunał, że pojęcie "opieki medycznej" dotyczy świadczeń, które służą diagnozie, opiece
oraz, w miarę możliwości, leczeniu chorób lub zaburzeń zdrowia (wyrok w sprawie C-106/05,
pkt 27). Podobnie w sprawie C-
76/99 ETS stwierdził, że dla rozstrzygania o objęciu
czynności zwolnieniem należy uwzględniać cel czynności, jeżeli następuje to w związku z
diagnozowaniem bądź terapią, świadczenie jest wolne z podatku jako czynność opieki
medycznej bądź działalność jej towarzysząca. W wyroku w sprawie C-212/01 ETS
doprecyzował natomiast, że ze zwolnienia mogą korzystać również usługi medyczne
realizowane w celach profilaktycznych. Ścisłe rozumienie celu opieki medycznej znalazło
także swoje odzwierciedlenie w orzecznictwie sądów administracyjnych por. wyrok WSA w
Białymstoku z dnia 11 października 2011 r. sygn. I SA/Bk 286/11, wyrok WSA we Wrocławiu
z dnia 6 czerwca 2012 r. sygn. I SA/Wr 247/12, WSA w Krakowie z 6 września 2016 r. sygn.
akt I SA/Kr 829/16, wyrok WSA w Gliwicach z dnia 28 sierpnia 2017 r. sygn. akt III SA/Gl
Zamawiający pismem z dnia 08.12.2021 r. o sygnaturze SZP-ET/222/2021 wezwał
wykonawcę w trybie art. 223 ust. 1 ustawy Pzp do złożenia wyjaśnień w zakresie części I
przedmiotu zamówienia w kwestii zastosowania dwóch odmiennych stawek podatku VAT
przy wyliczeniu ceny oferty brutto. Wykon
awca złożył stosowne wyjaśnienia wskazując (…)
czynności, które miały uzasadnienie w zastosowaniu odmiennych stawek podatku VAT.
Zdaniem Wykonawcy są to usługi polegające na kompleksowej pomocy w zakresie
czynności gospodarczo-kuchennych w tym:
A)
transport
posiłków i dystrybucja (rozdzielanie porcji) posiłków zgodnie z dietami
i wydawanie pacjentom, zbieranie naczyń, utrzymanie czystości kuchenki oddziałowej (mycie
i dezynfekcja naczyń, sztućców, utrzymanie czystości w kuchenkach zgodnie
z aktualnie obowi
ązującym planem higieny),
KIO 44/22
B)
przekazywanie brudnej i odbieranie czystej pościeli do i z pralni, kontrola zgodności
dokumentacji z tym związanej,
C)
transport leków, materiałów i środków higienicznych (np. pieluchomajtek) oraz
dezynfekcyjnych w obrębie zakładu (np. z apteki lub magazynu),
D)
wykonywanie innych poleceń służbowych przełożonych zgodnie z ustalonym
rodzajem pracy i posiadanymi kwalifikacjami.
Zdaniem Wykonawcy „tego rodzaju czynności oraz czynności związane z
rozwożeniem i dystrybucją posiłków dla pacjentów, transportem bielizny czy też transportem
leków z apteki odpowiadają usługom klasyfikowanym na gruncie prawa podatkowego jako
podlegające zwolnieniu z podatku VAT usługi ściśle związane z opieką medyczną,
stanowiące usługi pomocnicze (uzupełniające) w stosunku do opieki medycznej, z uwagi na
ich umiejscowienie jako element procesu leczniczego wykonywanego w podmiotach
leczniczych”.
Zamawiający nie zgadza się z powyższymi wyjaśnieniami Wykonawcy i odnosi się do
wskazanych w wyjaśnieniach czynności:
Ad. a) Zgodnie z opisem przedmiotu zamówienia dalej OPZ – „Wymogi szczególne
dotyczące utrzymania w czystości pomieszczeń szpitalnych i inne wytyczne” Zamawiający
wskazuje czynności polegające na: zbieraniu naczyń z sal chorych, mycie ręczne, mycie
w
zmywarkach, wyparzanie lub naświetlanie w kuchenkach oddziałowych naczyń po
posiłkach (talerze, sztućce, pojemniki plastikowe, trojaki itp.). Utrzymanie bieżącej czystości
w kuchniach oddziałowych, utrzymanie w czystości wózków do posiłków. Brak jest zatem
wskazania czynności polegających na transporcie posiłków i dystrybucji (rozdzielanie porcji)
posiłków zgodnie z dietami i wydawanie pacjentom.
Ad. b) Zgodnie z OPZ
– „Wymogi szczególne dotyczące utrzymania w czystości
pomieszczeń szpitalnych i inne wytyczne” Zamawiający wskazuje czynności polegające na:
przygotowaniu brudnej bielizny do transportu, mycie i dezynfekcja brudowników;
przekazaniu grupie transportowej do przewiezienia: brudnej b
ielizny, poduszek, koców do
punktu pobierania i wydawania bielizny;
zabezpieczeniu brudnej bielizny w workach oraz przekazaniu do brudnej windy
(szczegółowe czynności wykonywane w obrębie sal operacyjnych).
Wśród tych czynności nie ma zadania polegającego na przekazywaniu brudnej
bielizny do pralni oraz kontroli zgo
dności dokumentacji z tym związanej.
Ad. c) Zgodnie z OPZ
– „Wymogi szczególne dotyczące utrzymania w czystości
pomieszczeń szpitalnych i inne wytyczne” Zamawiający nie wskazuje czynności
polegających na transporcie leków, materiałów i środków higienicznych (np. pieluchomajtek)
oraz dezynfekcyjnych
w obrębie zakładu (np. z apteki lub magazynu). Są to czynności
zastrzeżone dla transportu wewnątrzszpitalnego (w ramach odrębnego postępowania).
KIO 44/22
Ad. d) Zgodnie z OPZ
– „Wymogi szczególne dotyczące utrzymania w czystości
pomieszczeń szpitalnych i inne wytyczne” Zamawiający wskazuje również inne czynności
związane z utrzymaniem czystości na oddziałach szpitalnych i w pozostałych komórkach nie
wymieni
onych w OPZ, które powinny być wykonywane na wniosek oddziałowych,
pielęgniarek dyżurnych bądź kierowników danych komórek.
Zamawiający nie wskazuje jednak przy tym, aby w ramach świadczenia usług
w zakresie utrzymania czystości występowały czynności pomocnicze przy pacjencie.
W toku badania i oceny ofert Zamawiający stwierdził brak podstaw do zastosowania
stawki podatku VAT ZW (usługa zwolniona z podatku VAT). Wykonawca przyjął w ofercie
stawkę nieprawidłową. Zamawiający w opisie przedmiotu zamówienia (OPZ) dla części I
stanowiącym załącznik nr 3 do SWZ wskazał, że przedmiotem zamówienia jest usługa
sprzątania i nie wymaga wykonywania żadnych innych usług, które co do zasady, wymagają
zastosowania innej niż podstawowa stawka podatku VAT tj.: 23%.
Podkre
ślić trzeba, że do zadań wyłonionego w tym zakresie wykonawcy należeć
będzie wykonanie kompleksowe usługi utrzymania czystości i porządku w Szpitalu. Tak
bowiem należy zdefiniować zasadniczy i wiodący przedmiot zawieranej w ramach
niniejszego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego umowy. Istotnie wśród
szerok
iego wachlarza czynność stricte porządkowo-czystościowych może wystąpić
hipotetycznie konieczność realizacji pojedynczych, dodatkowych zadań z zakresu
bezpośredniej obsługi pacjentów i udzielania pomocy przy ich pielęgnacji. Wskazane
zadania w zestawieniu
z całokształtem obowiązków wykonawcy jako strony tych umów mają
jednak charakter akcesoryjny i jako takie nie podważają ich zasadniczego przedmiotu,
uzupełniają główny charakter umowy, jakim bezspornie jest świadczenie usługi polegającej
na kompleksowym u
trzymaniu czystości i porządku w Szpitalu. Niewątpliwie utrzymanie
czystości i porządku w szpitalach czy też innych placówkach służby zdrowia jest zadaniem,
bez którego trudno sobie wyobrazić sprawne ich funkcjonowanie, czynności te nie mieszczą
się jednak w żadnej mierze w zakresie pojęcia usług z zakresu ochrony zdrowia, a tym
bardziej usług opieki medycznej, służącym profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu,
przywracaniu i poprawie zdrowia. W ty
m miejscu należy podkreślić, iż pojęcia "opieka
medyczna" i "dzi
ałalność ściśle związana z opieką szpitalną i medyczną (leczeniem
szpitalnym i medycznym)", należy interpretować w ten sam sposób w obu przypadkach,
ponieważ oba te przepisy mają na celu uregulowanie ogółu zwolnień z opodatkowania
świadczeń medycznych w ścisłym znaczeniu, które służą diagnozie, opiece oraz, w miarę
możliwości, leczeniu chorób lub zaburzeń zdrowia. Usługi z zakresu utrzymania czystości i
porządku w szpitalach skierowane są między innymi na zapewnienie odpowiednich
warunków porządkowych i sanitarnych dla realizacji procesu profilaktyki czy też leczenia
pacjentów, który realizowany jest przez wyspecjalizowany personel medyczny szpitala, tj.
KIO 44/22
lekarze i pielęgniarki. w celu zachowania, ratowania, przywracania i poprawy zdrowia
pacjentów. Usługi te jednak nie są elementem tego procesu, nie realizują go bezpośrednio i
bezpośrednio nie wspomagają. Z uwagi na ten fakt nie przedstawiają bezpośredniego
związku z procesem leczenia nad odbiorcami tych świadczeń. Realizowana przez
wykonawcę usługa/świadczenie w zasadniczej części powiązana jest bezpośrednio z
infrastrukturą, wyposażeniem placówek leczniczych, nie zaś z samymi ich pacjentami.
Świadczenia wykonawcy (w zakresie dotyczącym kompleksowego utrzymania czystości i
porządku w obsługiwanych placówkach służby zdrowia) nie stanowiły elementów tzw.
współpielęgnacji pacjentów.
W konkluzji zauważyć zatem należy, że obowiązkiem wykonawcy jest świadczenie
usług kompleksowego sprzątania i utrzymania czystości na terenie Szpitala. Prawidłowe
wykonywanie tej u
sługi z pewnością jest niezbędne do zapewnienia odpowiednich warunków
sanitarnych dla wykonywania przez Szpital usługi w zakresie ochrony zdrowia jak i opieki
medycznej. W tym miejscu należy zauważyć, iż realizacja tych usług w ramach placówki
medycznej uz
ależniona jest nie tylko od stanu czystości pomieszczeń szpitalnych i jego
wyposażenia, ale także szeregu innych usług np. niezakłóconych dostaw energii czy też
utrzymania na odpowiednim poziomie technicznym infrastruktury szpitalnej. Zlecanie
podmiotom ze
wnętrznym usług z tego zakresu, także niewątpliwie powiązane jest pośrednio
z ochroną zdrowia oraz opieką medyczną jednakże podobnie jak usługi, których zadaniem
jest utrzymanie porządku i czystości na terenie szpitala nie są usługami z zakresu opieki
medy
cznej skierowanymi wprost na pacjenta i nie służą bezpośrednio profilaktyce,
zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie jego zdrowia.
Zwolnienie z opodatkowania podatkiem od towarów i usług medycznych ma charakter
przedmiotowo - podmiotowy. Oznacza to
, że podlega im jedynie określony rodzaj usług
wykonywanych w określonym celu przez określony krąg podmiotów. Ze zwolnienia
korzystają wyłącznie usługi w zakresie opieki medycznej mające cel diagnostyczny lub
terapeutyczny (leczniczy), świadczone przez podmioty lecznicze, bądź na rzecz tych
podmiotów na ich terenie (łącznie z dostawą towarów i świadczeniem usług ściśle z tymi
usługami związanymi), jak też świadczone przez lekarzy i lekarzy dentystów, pielęgniarki i
położne, osoby wykonujące inne zawody medyczne oraz psychologów w ramach
wykonywania przez nich tych zawodów. Ponadto zwolnienie obejmuje świadczenie ww.
usług, jeżeli zostały nabyte przez podatnika we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej
od wskazanych podmiotów, tj. zakładów opieki zdrowotnej oraz przedstawicieli zawodów
medycznych. Zwolnieniem od podatku objęte są zatem świadczenia, które można
wykonywać w ramach zawodów medycznych, ale tylko te, które służą określonemu celowi -
ochronie zdrowia. Jeżeli usługi medyczne nie odpowiadają koncepcji medycznej, tzn. nie
służą profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu ani poprawie zdrowia, podlegają
KIO 44/22
opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Samo posiadanie przez określony podmiot
stosownie do treści obowiązujących przepisów statusu podmiotu leczniczego nie może
stanowić pretekstu do stosowania zwolnienia od opodatkowania podatkiem od towarów i
usług w stosunku do usług, które nie spełniają ustawowych przesłanek przedmiotowych do
zastosowania takiego zwolnienia.
Błędem w obliczeniu ceny jest nieprawidłowe określenie przez Wykonawcę stawki
VAT. Do popełnienia błędu w obliczeniu ceny doszło poprzez błędne rozpoznanie stanu
faktycznego przez Wykonawcę i przyjęcie nieprawidłowych podstaw dokonywanej kalkulacji,
które nie znajdują uzasadnienia w SWZ. Stawka podatku VAT jest bowiem elementem
cenotwórczym. Aby oferty złożone w postępowaniu mogły być porównywalne, m.in. ceny
ofertowe muszą być obliczone z zastosowaniem tych samych reguł, a w tym z
zastosowaniem tych samych stawek VAT, które są istotnym elementem kalkulacji ceny
oferty. Wynika to
z zasady równego traktowania wykonawców określonej w art. 16 pkt 1
ustawy Pzp.”
Skład orzekający Izby zważył, co następuje.
Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 18 i 18a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od
towarów i usług (tj. Dz.U. z 2021 r. poz. 685 ze zm.): „Zwalnia się od podatku: (…) 18) usługi
w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu
i pop
rawie zdrowia, oraz dostawę towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami
związane, wykonywane w ramach działalności leczniczej przez podmioty lecznicze; 18a)
usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu,
przywracan
iu i poprawie zdrowia, oraz dostawę towarów i świadczenie usług ściśle z tymi
usługami związane, świadczone na rzecz podmiotów leczniczych na terenie ich zakładów
leczniczych, w których wykonywana jest działalność lecznicza;”
Zgodnie zaś z 43 ust. 17a tejże ustawy: „Zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt
18a, 23, 26,
28, 29 i 33 lit. a, mają zastosowanie do dostawy towarów lub świadczenia usług
ściśle związanych z usługami podstawowymi, dokonywanych przez podmioty świadczące
usługi podstawowe.”
Zamawi
ający w zawiadomieniu o odrzuceniu oferty odwołującego poświęcił wiele
uwagi wyjaśnieniu sposobu rozumienia „usług w zakresie opieki medycznej, służących
profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia
” oraz „usług ściśle
z tymi usługami związanych”, podkreślając konieczność ścisłego interpretowania
p
rzewidzianych prawem zwolnień podatkowych (ze względu na to, że stanowią „odstępstwo
od ogólnej zasady”). Odniósł się także to katalogu czynności wskazanych w wyjaśnieniach
KIO 44/22
odwołującego z 13 grudnia 2021 r., a uzasadniających – w ocenie udzielającego wyjaśnień
odwołującego – zastosowanie w zakresie części I zamówienia „zwolnienia”.
Nie można jednak stracić z pola widzenia, że w uzasadnieniu odrzucenia oferty
odwołującego zamawiający podkreślił także, iż „Usługi z zakresu utrzymania czystości
i porządku w szpitalach skierowane są między innymi na zapewnienie odpowiednich
warunków porządkowych i sanitarnych dla realizacji procesu profilaktyki czy też leczenia
pacjentów, który realizowany jest przez wyspecjalizowany personel medyczny szpitala,
tj. lekarzy i p
ielęgniarki w celu zachowania, ratowania, przywracania i poprawy zdrowia
pacjentów. Usługi te jednak nie są elementem tego procesu, nie realizują go bezpośrednio
i bezpośrednio nie wspomagają. Z uwagi na ten fakt nie przedstawiają bezpośredniego
związku z procesem leczenia nad odbiorcami tych świadczeń. Realizowana przez
wykonawcę usługa/świadczenie w zasadniczej części powiązana jest bezpośrednio z
infrastrukturą, wyposażeniem placówek leczniczych, nie zaś z samymi ich pacjentami.”
Powyższe należy odnieść do przepisu art. 43 ust. 17a ustawy o VAT, tj. konieczności
ograniczenia zakresu zwolnienia z art. 18 ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT jedynie do
przypadków, gdy usługi pomocnicze („usługi ściśle związane z usługami w zakresie opieki
medycznej
”) są świadczone jednocześnie z usługami podstawowymi (usługami w zakresie
opieki medycznej).
Dobitniej wyraził to zamawiający w Odpowiedzi na odwołanie, wskazując: „usługi,
których dotyczy postępowanie, nie są usługami medycznymi, ale usługami ściśle związanymi
z medyczn
ymi, zatem nie zachodzi żadna przesłanka do zastosowania zwolnienia z VAT,
bowiem brak jest w tym przypadku wykonywania przez wykonawcę usługi podstawowej, czyli
medycznej, z którą usługa pomocnicza mogłaby pozostawać w ścisłym związku. Przedmiot
zamówienia udzielanego w ramach postępowania nie obejmuje świadczenia usług
medycznych (usługi głównej), skoro zaś nie występuje świadczenie usługi głównej, to nie
można mówić o świadczeniu usługi pomocniczej, która by pozostawała z usługą główną
w ścisłym związku.” (str.7 trzeci akapit). Podobne stanowisko prezentowało konsorcjum DGP
zarówno w wyjaśnieniach składanych zamawiającemu oraz na rozprawie.
Wynika to także z Interpretacji ogólnej Nr PT1.8101.5.2017.PSG.622 Ministra
Rozwoju i Finansów z dnia 29 grudnia 2017 r. (Dziennik Urzędowy Ministra Rozwoju i
Finan
sów z 9 stycznia 2018 r. poz. 5), na którą (tyle, że w innej części) powoływał się
odwołujący w odwołaniu.
Zgodnie z nią: „Zakres powyższego zwolnienia jest ograniczony podmiotowo –
stosownie bowiem do art
. 43 ust. 17a ustawy o VAT zwolnienie, o którym mowa m.in. w ust.
1 pkt 18a, ma zastosowanie do dostawy towarów lub świadczenia usług ściśle związanych
z usługami podstawowymi, dokonywanych przez podmioty świadczące usługi podstawowe.”
KIO 44/22
Stwierdzić zatem należy, że zamawiający miał obowiązek odrzucić ofertę
odwołującego na podstawie przepisu art. 226 ust. 1 pkt 10 ustawy Pzp z powody błędu
w obliczeniu ceny
– z powodu obliczenia ceny z uwzględnieniem „zwolnienia”, co
w konsekwencji przesądza o niemożności wybory tej oferty jako najkorzystniejszej.
Biorąc powyższe pod uwagę, skład orzekający Izby uznał, że zarzuty: niezasadnego
odrzucenia oferty odwołującego, poprzez bezpodstawne przyjęcie, że zawiera błąd
w obliczeniu ceny oraz zaniechania wyboru oferty
odwołującego jako oferty
najkorzystniejszej nie potwie
rdziły się.
Zarzut czwarty
– zaniechania przedstawienia przez zamawiającego motywów decyzji
o odrzuceniu oferty odwołującego nie potwierdził się.
Skład orzekający Izby ustalił, co następuje.
Ustale
nia poczynione przez skład orzekający Izby w odniesieniu do zarzutu drugiego
i trzeciego, przede wszystkim w zakresie treści zawiadomienia odwołującego o odrzuceniu
jego ofert pozostają aktualne.
W odwołaniu odwołujący stwierdził, że „Zdaje się, że według zamawiającego
zastosowana stawka powinna być na poziomie 23%.” (str. 10 piąty akapit odwołania) oraz
„W zasadzie zamawiający nie przedstawił żadnych konkretnych motywów odrzucenia oferty
odwołującego. (str. 15 ostatni akapit odwołania).
Skład orzekający Izby zważył, co następuje.
Zgodnie z
brzmieniem art. 534 ust. 1 oraz 535 ustawy Pzp „Strony i uczestnicy
postępowania odwoławczego są obowiązani wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów,
z których wywodzą skutki prawne.” oraz „Dowody na poparcie swoich twierdzeń lub odparcie
twierdzeń strony przeciwnej, strony i uczestnicy postępowania odwoławczego mogą
przedstawiać aż do zamknięcia rozprawy.”
Odwołujący nie zaprezentował żadnych dowodów, ani żadnej argumentacji na
potwierdzenie tego, że zamawiający – w zawiadomieniu z dnia 28 grudnia 2021 r. – nie
podał motywów decyzji o odrzuceniu oferty odwołującego, poprzestając na gołosłownym
stwierdzeniu w tym zakresie oraz wskazaniu własnej wątpliwości co do tego, którą stawkę
podatku VAT w części I zamawiający uznał za prawidłową, co – uwzględniając ww. przepisy
ustawy Pzp
– obligowało skład orzekający Izby do uznania, że zarzut nie potwierdził się.
Uzupełniająco, za przystępującym konsorcjum DGP (stanowisko z rozprawy) dostrzec
należy, że postawiony zarzut stoi w oczywistej sprzeczności z obszerną, adekwatną
KIO 44/22
argumentacją zaprezentowana przez odwołującego w odniesieniu do zarzutu dotyczącego
odrzucenia oferty odwołującego.
Zarzut piąty – zaniechania odrzucenia oferty konsorcjum DGP w sytuacji, gdy jego
oferta zaw
iera błąd w obliczeniu ceny nie potwierdził się.
Skład orzekający Izby ustalił, co następuje.
Konsorcjum DGP w Formularzu cenowym dla części I zamówienia zastosowało
stawkę podatku VAT w wysokości 23%. Na okoliczność zastosowania stawki podstawowej
zamawi
ający wezwał konsorcjum DGP do złożenia wyjaśnień. W wyjaśnieniach konsorcjum
DGP wskazało m.in.: „Usługi podlegające zwolnieniu na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 18a
ww. ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tj. Dz.U. z 2021 poz. 685)
to wyłącznie usługi ściśle związane z usługami opieki medycznej, stanowiących usługi
pomocnicze (uzupełniające) w stosunku do opieki medycznej. Dodatkowo warto zaznaczyć,
iż zwolnienie jest dopuszczalna tylko w takim tylko przypadku, gdy usługi pomocnicze są
świadczone przez tego wykonawcę wraz z usługą podstawową, co nie jest spełnione
w przypadku przedmiotowego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w ramach
części 1. Warto w tym miejscu przytoczyć treść Interpretacji ogólnej
PT1.8101.5.2017.PSG.622
(…). „
Odwołujący podnosił: „Gdyby przyjąć założenie zamawiającego o właściwej 23%
stawce VAT, to
– stwierdził odwołujący – oferta wybranego wykonawcy również zawiera błąd
w obliczeniu ceny wynikający z przyjęcia błędnej stawki podatku VAT, a właściwie
zwolnienia.
”
Skład orzekający Izby zważył, co następuje.
Z zawiadomienia zamawiającego z dnia 28 grudnia 2021 r. bez wątpienia płynie
wniosek, iż zamawiający za prawidłową uznał w części I zamówienia stawkę w wysokości
– to właśnie taką stawkę wskazało w swoim Formularzu cenowym dla tej części
zamówienia wybrane konsorcjum DGP.
Dodatkowo, ze względu na wskazanie, poza stawką w wysokości 23%, także
„zwolnienia”, została odrzucona w części I oferta odwołującego.
Nie sposób nadto pominąć, że zamawiający, uzasadniając odrzucenie oferty
odwołującego wskazał: „W toku badania i oceny oferty Zamawiający stwierdził brak podstaw
do zastosowania stawki podatku VAT ZW (usługa zwolniona z podatku VAT). Wykonawca
przyjął w ofercie stawkę nieprawidłową. Zamawiający w opisie przedmiotu zamówienia
(OPZ) dla części I stanowiącym załącznik nr 3 do SWZ wskazał, że przedmiotem
zamówienia jest usługa sprzątania i nie wymaga wykonywania żadnych innych usług, które
KIO 44/22
co do zasady, wymagają zastosowania innej niż podstawowa stawka podatku VAT tj: 23%.”
(str. 4 zawiadomienia z 28 grudnia 2021 r.)
Wskazana przez odwołującego okoliczność jakoby konsorcjum przyjęło „błędną
stawkę podatku VAT, a właściwie zwolnienie” nie znajduje potwierdzenia w treści oferty
konsorcjum DGP w
zakresie części I zamówienia, wobec czego stwierdzić należy, że zarzut
został oparty na okoliczności, która nie znajduje umocowania w treści oferty konsorcjum
DGP i z tego względu nie zasługuje na uwzględnienie.
W odniesieniu zaś do części II zamówienia stwierdzić należy, że z zawiadomienia
zamawiającego z dnia 28 grudnia 2021 r. nie płynie wniosek, iżby zamawiający za właściwą
uznał w części II zamówienia stawkę w wysokości 23%. Z uznania oferty konsorcjum DGP
za najkorzystniejszą w części II zamówienia (gdzie konsorcjum wskazało stawkę w
wysokości 23% oraz „zwolnienie”) płynie wniosek, że za prawidłową zamawiający dla części
II zamówienia uznał właśnie „taką kombinację”.
Sam odwołujący nie wykazał, iż to stawka w wysokości 23% jest prawidłowa dla
części II zamówienia, błędnie próbując traktować dwie odrębne części zamówienia
ustanowione przez zamawiającego w przedmiotowym postępowaniu o udzielenie
zamówienia publicznego (każda z tych części zamówienia mogła zostać „przyznana” innemu
wykonawcy) jako jedno
rodną usługę, podlegająca tej samej stawce podatku VAT.
Uzupełniająco dostrzec należy, że sam odwołujący w Formularzu cenowym w
zakresie części II zastosował, podobnie jak konsorcjum DGP, stawkę w wysokości 23% oraz
„zwolnienie”.
W ocenie składu orzekającego Izby kwestią bez znaczenia w tym przypadku
pozostaje ewentualne zaniechanie odrzucenia oferty konsorcjum Fudeko (które wskazało
wyłącznie stawkę w wysokości 23%), ponieważ brak reakcji zamawiającego w tym
przypadku nie niósł zagrożenia uznania za najkorzystniejszą oferty tego wykonawcy.
Biorąc powyższe pod uwagę, skład orzekający Izby uznał, że zarzut zaniechania
odrzucenia oferty konsorcjum DGP w sytuacji, gdy jego oferta zawiera błąd w obliczeniu
ceny nie potwierdził się.
Zarzut szósty – zaniechania wezwania konsorcjum DGP do złożenia wyjaśnień
istotnych części składowych oferty złożonej przez wybranego wykonawcę w części II
zamówienia, która jest rażąco niska i budzi wątpliwości co do możliwości wykonania
przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi w SWZ nie potwierdził się.
Skład orzekający Izby ustalił, co następuje.
KIO 44/22
Zgodnie z Formularzem cenowym dla części II zamówienia konsorcjum DGP
zaoferowało cenę w wysokości 578 400 zł netto oraz 591 703,20 zł. Jako miesięczną cenę
usługi w tej części konsorcjum podało 24 100 zł.
Skład orzekający Izby zważył, co następuje.
Ponownie wskazać należy, że zgodnie z brzmieniem art. 534 ust. 1 oraz 535 ustawy
Pzp „Strony i uczestnicy postępowania odwoławczego są obowiązani wskazywać dowody
dla stwierdzen
ia faktów, z których wywodzą skutki prawne.” oraz „Dowody na poparcie
swoich twierdzeń lub odparcie twierdzeń strony przeciwnej, strony i uczestnicy postępowania
odwoławczego mogą przedstawiać aż do zamknięcia rozprawy.”
Odwołujący złożył wyliczenia własne oparte na konkretnych założeniach
w szczególności co do tego, jakie osoby skieruje konsorcjum DGP do realizacji przedmiotu
zamówienia – z jakim stopniem niepełnosprawności i innymi schorzeniami (od czego
uzależniona jest wysokości dofinansowania z PFRON oraz uprawnienia urlopowe – 36 czy
26 dni), czy co do poziomu absencji chorobowej pracowników konsorcjum DGP, podając
minimalne koszty miesięczne w wysokości 23 921,46 zł (przy miesięcznym koszcie z oferty
konsorcjum DGP wynoszącym 24 000 zł).
W pierwszej
kolejności podniesienia wymaga, że odwołujący do wyliczonych przez
siebie miesięcznych kosztów (23 921,46 zł) przyrównał błędną, tj. zaniżoną o 100 zł
wielkość z Formularza cenowego konsorcjum DGP (konsorcjum podało 24 100 zł, a nie
000 zł), co już podważa zasadność wniosku odwołującego o rażąco niskim poziomie
istotnej części składowej przedmiotu zamówienia w ofercie konsorcjum DGP.
W dalszej kolejności wskazać należy, co potwierdził odwołujący w toku rozprawy, że
powszechnie wiadomym jest korzystanie
przez wykonawców przy realizacji usług jak w
części II zamówienia z pracowników z orzeczonym stopniem niepełnosprawności, z czym
związane jest dofinansowanie dla wykonawcy z tytułu zatrudniania takich osób z PFRON.
Odwołujący przyznał na rozprawie, że wysokość dofinansowania jest wyższa
w przypadku, gdy chodzi o osobę z umiarkowanym stopnień niepełnosprawności, u której
dodatkowo występują „inne schorzenia specjalne” (wysokość takiego wyższego
dofinansowania odwołujący przyjął w odniesieniu do 3 osób z 8 osób). Podważa to
adekwatność wyliczeń odwołującego dla założeń, jakie mogło przyjąć, wyceniając wartość
usług w części II, konsorcjum DGP, tym bardziej gdy różnica miesięcznego dofinansowania
w odniesieniu do jednej osoby
– posługując się wyliczeniami samego odwołującego – wynosi
nawet 750 zł (1800 zł – 1050 zł).
Odwołujący nie wykazał także obowiązku uwzględniania przez wykonawcę przy
liczeniu kosztów z tytułu absencji chorobowych, średniego poziomu (podawanego przez
KIO 44/22
ZUS) i to odnoszącego się do mężczyzn (zakładając zatem jednocześnie, nie wiadomo na
jakiej podstawie, że konsorcjum DGP zatrudniać będzie w części II zamówienia wyłącznie
mężczyzn).
Skład orzekający Izby pominął dowody (oznaczone nr 5-17) złożone na rozprawie
przez przystępujące konsorcjum DGP, ponieważ zmierzały one do wykazania, że jego
zaoferowana cena nie jest rażąco niska oraz zasadności zastrzeżenia informacji w nich
ujętych, co – wobec braku wezwania zamawiającego do złożenia wyjaśnień na okoliczność
podejrzenia zaoferowani
a ceny rażąco niskiej i faktu, że zamawiający oferty przystępującego
konsorcjum DGP nie odrzucił – było zbędne.
Biorąc pod uwagę powyższe zastrzeżenia co do poprawności, zasadności
i adekwatności przyjętych przez odwołującego założeń oraz ciążący na odwołującym
ob
owiązek udowodnienia, że u zamawiającego winny pojawić się wątpliwości co do istotnych
części składowych ceny ofertowej konsorcjum BGP w części II zamówienia, skutkujące
wezwaniem konsorcjum DGP do ich wyjaśnienia, skład orzekający Izby uznał, że zarzut
za
niechania wezwania konsorcjum DGP do złożenia wyjaśnień istotnych części składowych
oferty złożonej przez wybranego wykonawcę w części II zamówienia nie potwierdził się.
Zarzut siódmy – wadliwego wyboru oferty najkorzystniejszej – konsorcjum DGP
w sytuac
ji, gdy oferta ta nie jest najkorzystniejsza i zawiera błąd w obliczeniu ceny nie
potwierdził się.
W konsekwencji tego, że nie potwierdził się żaden z zarzutów wcześniejszych, skład
orzekający Izby uznał, że także ten zarzut się nie zasługuje na uwzględnienie.
Skoro bowiem z jednej strony oferta odwołującego została zasadnie przez
zamawiającego odrzucona, z drugiej strony odwołujący nie podważył prawidłowości oceny
oferty konsorcjum DGP (oferty uznanej za najkorzystniejszą), uznać należało, że to właśnie
oferta konsorcjum DGP jest najkorzystniejsza.
Biorąc powyższe pod uwagę, skład orzekający Izby uznał, że zarzut wadliwego
wyboru oferty najkorzystniejszej
– konsorcjum DGP nie potwierdził się.
Zarzut ósmy – zaniechania unieważnienia postępowania nie potwierdził się.
Skład orzekający Izby ustalił, co następuje.
W części I zamówienia wykonawcy w swoich Formularzach cenowych wskazali:
1. konsorcjum Izan oraz konsorcjum DGP
– stawkę w wysokości 23%,
odwołujący i konsorcjum Fudeko – stawkę w wysokości 23% i „zwolnienie”.
KIO 44/22
W części II zamówienia wykonawcy wskazali w swoich Formularzach cenowych
wskazali:
konsorcjum Izan, odwołujący oraz konsorcjum DGP – stawkę w wysokości 23%
i „zwolnienie”,
2. konsorcjum Fudeko
– stawkę w wysokości 23%.
Odwołujący akcentował niekonsekwencję zamawiającego – „Z jednej bowiem strony
wybrał ofertę konsorcjum DGP Clean Partner sp. z o.o. w Warszawie, która w części II
wskazuje na 23% stawkę podatku VAT i zwolnienie, a z drugiej strony, odrzucając ofertę
konsorcjum Fudeko S.A. w Gdyni nie
zarzucił, iż oferta dotycząca części II zamówienia
zawiera błąd w obliczeniu ceny, tj. wskazuje błędną 23% stawkę podatku VAT. Tymczasem
nie może być tak, że obie oferty w tym zakresie są poprawne.” (str. 15 ostatni akapit
odwołania).
Skład orzekający Izby zważył, co następuje.
Art. 255 pkt 2 ustawy Pzp brzmi: „Zamawiający unieważnia postępowanie o
udzielenie zamówienia, jeżeli: (…) wszystkie złożone wnioski o dopuszczenie do udziału w
postępowaniu albo oferty podlegały odrzuceniu”
Odwołując się do przywołanych powyżej informacji z Formularzy cenowych
wykonawców, którzy złożyli oferty w przedmiotowym postępowaniu oraz do argumentu
samego odwołującego, że „nie może być tak, że obie oferty w tym zakresie są poprawne”,
skład orzekający Izby wskazuje, że konstatacja taka oznacza tyle tylko, iż w części I
zamówienia odrzuceniu podlegać powinny albo oferty konsorcjum Izan oraz konsorcjum
DGP, albo oferty odwołującego i konsorcjum Fudeko, zaś w części II zamówienia albo oferty
k
onsorcjum Izan, odwołującego i konsorcjum DGP, albo konsorcjum Fudeko.
Powyższe, dla ustalenia liczby oferty poprawnych w części I i II zamówienia oznacza
w dalszej konsekwencji, że w części I zamawiający dysponowałby 1, zaś w części II – 1 albo
3 poprawnymi ofertami.
Żaden ze wskazanych przypadków nie mógłby prowadzić do unieważnienia
postępowania na podstawie art. 255 pkt 2 ustawy Pzp skoro zamawiający w każdym
przypadku dysponuje co najmniej jedną, niepodlegająca odrzuceniu ofertą.
Za sprzeczne z opisem
przedmiotu zamówienia, jednoznacznie wyodrębniającym
dwie części zamówienia (możliwe do „przyznania” dwóm wykonawcom) skład orzekający
Izby uznał stwierdzenie odwołującego, iż „według zamawiającego jego celem jest nabycie
jednego kompleksowego świadczenia – sprzątania i transportu”, a wobec tego za
nieadekwatny wniosek, że „należy przyjąć jednolitą stawkę podatku od towarów i usług w
wysokości 23%” (str. 16 czwarty akapit odwołania).
KIO 44/22
Biorąc powyższe pod uwagę, skład orzekający Izby uznał, że zarzut zaniechania
unieważnienia postępowania nie potwierdził się.
Wobec tego, że nie potwierdził się żaden z zarzutów zgłoszonych w odwołaniu, skład
orzekający Izby orzekł jak w sentencji, oddalając odwołanie.
KIO 44/22
O
kosztach postępowania orzeczono stosownie do jego wyniku na podstawie art. 557
ustawy Pzp,
a także w oparciu o § 8 ust. 2 i § 5 pkt 1) rozporządzenia Prezesa Rady
Ministrów z dnia 30 grudnia 2020 roku w sprawie szczegółowych rodzajów kosztów
postępowania odwoławczego, ich rozliczania oraz wysokości i sposobu pobierania wpisu od
odwołania (Dz. U. z 2020 r. poz. 2437).
Przewodniczący: ………………………………...