Sygn. akt: KIO 500/22
WYROK
z dnia 14 marca 2022 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący: Aneta Mlącka
Protokolant:
Mikołaj Kraska
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 09 marca 2022 r. w Warszawie
odwołania wniesionego
do
Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu w dniu 23 lutego 2022 r. przez Odwołującego
STRABAG Sp. z o.o. (ul. Parzniewska 10, 05-800
Pruszków) w postępowaniu
prowadzonym przez
Zamawiającego Gmina Ścinawa (ul. Rynek 17, 59-330 Ścinawa)
orzeka:
1. umarza post
ępowanie odwoławcze w zakresie zarzutu dotyczącego zaniechania
przez Zamawiającego określenia warunku udziału w postępowaniu w sposób
zrozumiały, proporcjonalny do przedmiotu zamówienia oraz w sposób umożliwiający
ocenę zdolności Wykonawcy do należytego wykonania zamówienia,
uwzględnia odwołanie i nakazuje Zamawiającemu dokonanie modyfikacji
dokumentacji zamówienia w tym treści SWZ i umowy:
poprzez określenie jasnego i czytelnego podziału zakresu robót w ramach każdej z
części zamówienia,
dookreślenie sposobu przygotowania placu budowy na potrzeby realizacji
inwestycji, mając na uwadze okoliczność, że została ona podzielona na części, z
uwzględnieniem postulatów Odwołującego zgłaszanych w punkcie 7f str. 3
odwołania,
określenie zasad działania i odpowiedzialności wykonawców poszczególnych części
zamówienia, terminów przekazania, kar za nieudostępnienie placu budowy
poszczególnym wykonawcom w wymaganym terminie,
dokładne i precyzyjne określenie zadań kierownika budowy oraz kierowników robót
budowlanych d
la każdej z części zamówienia oraz zasad i granic ich
odpowiedzialności, z uwzględnieniem postulatów Odwołującego zgłaszanych w
punkcie 7 h)
str. 3 odwołania,
zmianę §3 ust. 4 umowy, tj. jednoznaczne uregulowanie zasad odpowiedzialności i
ryzyka także dla innych wykonawców, którzy znajdą się na placu budowy,
zmianę §5 ust. 3 pkt 3 umowy (i innych) poprzez usunięcie postanowień, które
uzależniają dokonanie odbioru od braku jakichkolwiek usterek,
zmianę §8 ust. 13 umowy poprzez wprowadzenie jednoznacznego i czytelnego
postanowienia, z którego będzie wynikało, że bezusterkowość nie dotyczy protokołu
końcowego,
jednoznaczne wyjaśnienie i sprecyzowanie, w której części zamówienia należy
wycenić roboty opisane w odwołaniu na str. 3 pkt 7a
- jednoznaczne
wyjaśnienie, do którego zakresu przynależą roboty polegające na
budowie schodów terenowych i tarasów żelbetowych przystani jachtowej (czy do
zakresu podstawowego czy opcjonalnego
(punkt 7c str. 3 odwołania),
- jednoznaczne wskazanie w pozycji cen
przyporządkowania (do części zamówienia)
pozycji opcji opisanej jako:
„zagospodarowanie terenu z reprofilacją nabrzeża
odcinek: most -
pierwsze schody przystani miejskiej”, (wyjaśnienie postulatu
Odwołującego wskazanego w pkt 7d str. 3 odwołania),
- jednoznaczne wy
jaśnienie niejasności wskazanych przez Odwołującego w pkt 7 e
str. 3 odwołania, w tym usunięcie błędów w przyporządkowaniu opcji nr 6 do
poszczególnych części zamówienia.
dołączenie do dokumentacji projektowej harmonogramu ramowego realizacji
inwestycji
z podziałem na części i zakresy zamówienia uwzględniający również
zakresy opcjonalne,
3. w pozostałym zakresie oddala odwołanie (pkt 4 i 6 odwołania)
kosztami postępowania obciąża Zamawiającego Gmina Ścinawa (ul. Rynek 17, 59-330
Ścinawa) w wysokości 2/3 oraz Odwołującego STRABAG Sp. z o.o. (ul. Parzniewska 10,
Pruszków) w wysokości 1/3 i:
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 10000 zł 00 gr (słownie:
dziesięć tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez Odwołującego STRABAG Sp. z o.o.
(ul. Parzniewska 10, 05-800
Pruszków) tytułem wpisu od odwołania oraz kwotę 3600
złotych (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem kosztów wynagrodzenia pełnomocnika
Odwołującego
zasądza od Zamawiającego Gmina Ścinawa (ul. Rynek 17, 59-330 Ścinawa) na rzecz
Odwołującego STRABAG Sp. z o.o. (ul. Parzniewska 10, 05-800 Pruszków) kwotę 9066 zł
66 gr
(słownie: dziewięć tysięcy sześćdziesiąt sześć złotych sześćdziesiąt sześć groszy)
tytułem zwrotu kosztów postępowania w postaci 2/3 wysokości wpisu od odwołania oraz 2/3
wysokości kosztów wynagrodzenia pełnomocnika.
Stosownie do art. 579 ust. 1 oraz 580 ust. 1 i 2
ustawy z dnia 11 września 2019r. - Prawo
Zamówień Publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1129 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie
14 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej
Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
P
rzewodniczący: ………..……………………..
Sygn. akt: KIO 500/22
UZASADNIENIE
Zamawiający Gmina Ścinawa prowadzi postępowanie, którego przedmiotem jest Wykonanie
robót budowlanych w ramach zadania pn.: „Ochrona i udostępnianie cennych przyrodniczo
terenów rzeki Odry poprzez budowę niezbędnej infrastruktury w zakresie przystani, portów
rzecznyc
h i infrastruktury turystycznej.”
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane 18 lutego 2022 roku w Biuletynie Zamówień
Publicznych pod numerem 2022/BZP 00062249/01.
25 lutego 2022 roku Odwołujący Strabag Sp. z o.o. wniósł odwołanie, wobec niezgodnej z
p
rzepisami czynności Zamawiającego w postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego, polegającej na ustaleniu treści Specyfikacji Warunków Zamówienia, w tym
projektowanych postanowień umowy w sposób naruszający przepisy ustawy prawo
zamówień publicznych oraz przepisy kodeksu cywilnego w następującym zakresie tj.:
Niejasnego i nieprecyzyjnego a jednocześnie wewnętrznie sprzecznego określenia
warunku udziału w postępowaniu w zakresie zdolności zawodowych określonych w rozdz.
VIII pkt 3 ppkt 1 SWZ w zakresi
e Części 1, 2 i 3 w jakiej Zamawiający wymaga wykazania się
doświadczeniem w: budowie, modernizacji, remontu dróg o nawierzchni z kostki brukowej
oraz przystani pasażerskiej lub portu. Warunek tak sformułowany, niezawierający
alternatywy powoduje, że wykonawca ma się wykazać jednocześnie budową i remontem
oraz modernizacją co w przypadku tworzenia obiektu od początku nie jest możliwe i jest
nadmierne w stosunku do przedmiotu zamówienia, jakiemu ma służyć. Ponadto ustawa
Prawo budowlane nie zawiera definicji
modernizacji co uzasadnia zmianę słowa na
przebudowę, jako pojęcia zdefiniowanego w art. 3 pkt 7a Prawa budowlanego i
jednoznacznego w interpretacji.
Niezasadnego, nieprecyzyjnego i niejednoznacznego podzielenia zamówienia na części co
powoduje że przedmiot zamówienia został podzielony na 7 odcinków wzajemnie
powiązanych i wymagających realizacji prac na jednym placu budowy, przy zaniechaniu
ustalenia zasad odpowiedzialności i podziału placu budowy pomiędzy wieloma
wykonawcami a jednocześnie konieczności wyznaczenia kierownika budowy w różnych
częściach na tym samym obszarze prac stanowi świadczenie niemożliwe do wykonania
niezgodne z prawem a jednocześnie obarczone ryzykiem, którego na etapie składania oferty
nie da się wycenić.
Zamawiający poprzez brak regulacji w zakresie podziału odpowiedzialności i ryzyka
pomiędzy wykonawców realizujących poszczególne części zamówienia, sposobu koordynacji
oraz przejęcia placu budowy w odniesieniu do postanowienia § 3 ust 4 wzoru umowy
przerzuca na wykonawcę ryzyko odpowiedzialności za innych wykonawców na budowie.
Zamawiający podzielił zamówienie na 7 części, które się na siebie nakładają i posiadają
wspólne linie styku. Każdy z wykonawców powinien mieć określony jasny podział zadań i
ryzyka a także wyznaczoną koordynację nad realizacją prac.
Zamawiający w treści § 8 ust 4 wzoru umowy uzależnia procedury odbiorowe przedmiotu
umowy oraz zapłatę wynagrodzenia należnego wykonawcy od przedstawienia pisemnych
oświadczeń wszystkich podwykonawców oraz dalszych podwykonawców podczas gdy
przepisy ustawy Pzp, w tym art. art. 437 ust 1 pkt 4, art. 447 ust 1, art. 465 ust 1 i 3 ustawy
Pzp wymagają jedynie złożenia dowodów zapłaty należnego podwykonawcom
wynagrodzenia.
Zamawiający w treści § 5 ust 3, § 8 ust 1, 13 projektu umowy określił procedurę odbioru
częściowego i końcowego jako procedurę odbioru bezusterkowego z uznaniowością po
stronie Zamawiającego czy dokona odbioru warunkowego w przypadku wystąpienia
nieistotnych wad. Zamawiający warunkuje wystawienie faktury i wypłatę wynagrodzenia od
podpisania bezusterkowego protokołu odbioru co jest niezgodne z przepisami prawa.
Zamawiający formułując kary umowne w § 12 ust. 2 i ust 7 wzoru umowy określa dwa
odmienne górne limity kar umownych: raz łącznie nie więcej niż 20% wynagrodzenia
wykonawcy netto, drugi raz łączna maksymalna wysokość kar umownych naliczonych przez
strony nie może przekroczyć 30 % wartości wynagrodzenia, o którym mowa w § 7 ust. 1
umowy. Limity te przekraczają karę za odstąpienie. Ustalenie górnego limitu kar umownych
przekraczającego wysokość kary umownej zastrzeżonej z tytułu odstąpienia od umowy z
przyczyn leżących po stronie Wykonawcy, która w istocie jest karą na okoliczność
niewykonania zamówienia jest nieproporcjonalne, prowadzi na naruszenia zasad
kon
traktowania i bezpodstawnie wzbogaca Zamawiającego. Zamawiający z tytułu
nieprawidłowego wykonania umowy (np. nieterminowego wykonania umowy) będzie mógł
naliczyć karę wyższą niż z tytułu niewykonania umowy w całości co jest nadmiernym i
nieproporcjonalnym
obciążeniem Wykonawcy w stosunku do specyfiki realizacji zamówienia,
naruszającym równowagę stron umowy i prowadzącym do naruszenia praw podmiotowych
wykonawców.
Ponadto w opinii Odwołującego Zamawiający ustalił rażąco wysokie kary liczone za każdy
dzień zwłoki przy nieterminowym wykonaniu Przedmiotu Umowy oraz usunięcia wad i
usterek, podczas gdy wysokość tych kar nie ma już funkcji prewencyjnych a stanowi represje
niosące niewspółmierne ryzyko kontraktowe. Nieracjonalnie wysokie kary zasadniczo stoją w
s
przeczności z limitem kar wymaganym ustawą Pzp bowiem dochodzi do szybkiego
wyczerpania limitu co pozbawia zasadniczo sensu ich ustanawiania.
Ponadto w opinii Odwołującego Zamawiający w SWZ i dokumentacji projektowej stanowiącej
załącznik do SWZ zaniechał sporządzenia opisu przedmiotu zamówienia w sposób
jednoznaczny i wyczerpujący za pomocą dostatecznie dokładnych i zrozumiałych określeń,
uwzgledniających wszystkie wymagania i okoliczności mogące mieć wpływ na sporządzenie
ważnej oferty. Wykonawca wskazuje iż błędy i nieścisłości dotyczą m.in.:
a) zakresu nr 6 -
„bagrowanie” - z rysunku (dołączony do dokumentacji projektowej) wynika,
że istnieją obszary, które będą wymagały przeprowadzenia robót czerpalnych (przystań
jachtowa, okolice ostrogi) a nie są oznaczone graficznie; nie wiadomo zatem, w której części
zamówienia należy wycenić te roboty,
b) Zakresu nr 5 -
„budynek sanitariatów z wiatą” - z rysunku wynika, że do tego zakresu są
przypisane pale pomostu pływającego w przystani jachtowej oraz schody skarpowe i oczepy
fragmentu umocnienia brzegu na odcinku most - pierwsze schody przystani miejskiej;
doświadczenie wykonawcy podpowiada, że pale pomostu pływającego powinny znajdować
się w zakresie nr 4 (nabrzeże przystani miejskiej wraz ze slipem oraz larseny na długości z
przystanią jachtową, ostrogą, mała architektura, hydrotechnika) lub zakresie nr 7 (pomost
pływający przystani miejskiej),
c) zakresu nr 4 -
„nabrzeże przystani miejskiej wraz ze slipem oraz larseny na długości z
przystanią jachtową, ostrogą, mała architektura, hydrotechnika” oraz opcja nr 12 - „żelbety +
mała architektura – przystań jachtowa” - z rysunku wynika, że roboty polegające na budowie
schodów terenowych i tarasów żelbetowych przystani jachtowej są przypisane zarówno za
zakresu podstaw
owego jak również opcjonalnego (są oznaczone kolorami przypisanego do
zakresu nr 4 oraz opcji nr 12),
d) zakresu opcji
– dwukrotnie wskazano nr 8 z różnymi opisami - „zagospodarowanie terenu
z nawierzchniami odcinek: połączenie ul. Rybnych - most” oraz „zagospodarowanie terenu z
reprofilacją nabrzeża odcinek: most - pierwsze schody przystani miejskiej”; w wykazie cen
wykonawca nie odnajduje przyporządkowaniado żadnej z części zamówieniaopcji opisanej jako:
„zagospodarowanie terenu z reprofilacją nabrzeża odcinek: most - pierwsze schody przystani
miejskiej”,
e) błędów w przyporządkowaniu opcji do poszczególnych części zamówienia. Wg SWZ opcja
nr 6 jest przypisana do części nr 6 zamówienia a wg Wykazu cen opcję nr 6 należy wraz z
częścią 5 zamówienia.
f) Bra
ku określenia sposobu przygotowania placu budowę na potrzebę realizacji zamówienia
przez różnych Wykonawców polegającą m.in. na: przygotowaniu placu pod zaplecze
kontenerowe o określonej powierzchni pod przewidzianą przez Zamawiającego ilość
kontenerów, wykonanie przyłączy o określonej mocy i wydajności wraz z punktem odbioru
nieczystości, wykonanie ogrodzenia budowy na określonej trasie budowy, ochronę budowy w
formie fizycznej lub formie monitoringu, przygotowanie miejsca na składowanie odpadów,
nadzór BHP. Te elementy powinny zostać jasno przypisane do konkretnej części
zamówienia przy czym dla 7 części z dużym prawdopodobieństwem żaden z wykonawców
nie podejmie się organizacji placu dla innych wykonawców i ponoszenia za nich
odpowiedzialności. W tym zakresie zasadny jest podział na 3 części zamówienia, jak zostało
to opisane w pkt 2 powyżej i zarzucie nr 2.
g) Braku możliwości sporządzenia rzetelnej oferty uwzględniającej terminy realizacji
poszczególnych branż i odcinków robót ze względu na brak udostępnienia przez
Zamawiającego jakiegokolwiek harmonogramu realizacji inwestycji dla poszczególnych
części zamówienia. Zamawiający zaniechał dołączenia do dokumentacji projektowej
harmonogramu ramowego realizacji całej inwestycji z podziałem na części i zakresy
zamówienia uwzgledniający również zakresy opcjonalne. W tym miejscu zaznaczamy, że
przykładowo realizacja części 3 może rozpocząć się około po 2 miesiącach realizacji części
nr 2 zamówienia, z uwzględnieniem wykonania opcji nr 1, w zakresie podbudowy pod
projektowane chodniki, ścieżki rowerowe. Realizacja części nr 3 zamówienia została
przewidziana na okres 12 miesięcy i wymaga koordynacji z branżami elektryczną i wod.-kan,
które są kolejną odrębną częścią zamówienia. Oznacza to, że prace w ramach jednej części
są zależne od wykonania innych części zamówienia, dla których Zamawiający również
określił termin realizacji 12 miesięcy przez co świadczenie wykonawcy w ramach ustalonego
terminu może się okazać świadczeniem niemożliwym w rozumieniu art. 387 § 1 kc.
h) SWZ nakłada obowiązek wykazania się w części 1,3,4,6 doświadczeniem Kierownika
Budowy, którego skieruje do realizacji zamówienia. Zgodnie z prawem budowlanym
kierownik budowy jest odpowiedzialny za całość prac i plac budowy co w przypadku wielu
kierown
ików poszczególnych części jest niewiadome. Zamawiający nie określił sposobu
działania kilku kierowników budowy w ramach inwestycji, ani tego, który z nich ma
koordynować prace lub personel różnych wykonawców, których prace będą się nakładać i
będą prowadzone na jednym placu budowy.
Odwołujący zarzucił Zamawiającemu:
- naruszenie art. 99 ust 1, art. 112 ust. 1 i 116 ust 1 ustawy Pzp w zw. z art. 16 pkt 1 i pkt 3
ustawy Pzp
poprzez zaniechanie określenia warunku udziału w postępowaniu w zakresie
zdolności zawodowej w sposób zrozumiały, proporcjonalny do przedmiotu zamówienia oraz
w sposób umożliwiający ocenę zdolności Wykonawcy do należytego wykonania zamówienia
wyrażając je jako poziomy minimalne które to naruszenie objawia się żądaniem wykazania
się doświadczeniem w zakresie części 1, 2 i 3 zamówienia: budowy, modernizacji remontu
(bez użycia alternatywy jak w przypadku innych części zamówienia), co jest żądaniem
wewnętrznie sprzecznym ale i nieproporcjonalnym do przedmiotu zamówienia.
- naruszenia art. 91 ust 1 i art. 99 ust 1, art. art. 103 ust 2 i ust 3 w zw. z art. 16 pkt 1 i pkt 3
ustawy Pzp, art. 652 Kc oraz art. 22 Prawo Budowlane poprzez niezasadne dokonanie
podziału zamówienia na 7 części podczas gdy podział ten jest niejasny, nieprecyzyjny,
niepe
łny nie zawiera podziału zadań ani odpowiedzialności wykonawców za poszczególne
części, nie reguluje sposobu organizacji ani współpracy w ramach placu budowy, a także jest
podziałem technologicznie i organizacyjnie niemożliwym do wykonania w świetle wymogów
prawa budowlanego, zgodnie z którym kierownik budowy ponosi odpowiedzialność za cały
plac budowy przez co nie ma możliwości dzielenia takiego placu i ustanawiania kilku
kierowników budowy.
- naruszenie art. 16 ust. 1, art. 99 ust. 1 Pzp, art. 433 pkt 3
ustawy Pzp w związku z art. 8 ust
1 ustawy Pzp, art. 353
kc w zw. z art. 647 kc i art. 651 kc poprzez niezasadne i
bezpodstawne przerzucenie na wykonawcę odpowiedzialności za działania i zaniechania
innych wykonawców, które wynikać ma z § 3 ust 4 wzoru umowy w zakresie w jakim
wykonawca ma nie sprzeciwiać się udostępnieniu placu budowy innym Wykonawcom.
Poprzez brak jednoznacznych zapisów wyłączających odpowiedzialność wykonawcy za
działania wykonawców innych części każdy z wykonawców ponosi niczym nieograniczoną
odpowiedzialność podczas gdy odpowiedzialność ta z mocy ustawy spoczywa na
Zamawiającym.
- naruszenie art. 437 ust 1 pkt 4, art. 447 ust 1, art. 465 ust 1 i 3 w zw. z art. 16 pkt 3 ustawy
Pzp
w zakresie w jakim Zamawiający uzależnia dokonanie płatności wynagrodzenia na rzecz
wykonawcy od przedstawienia oświadczenia podwykonawcy lub dalszego podwykonawcy co
do zapłaty całości należnego im wynagrodzenia oraz wstrzymuje płatności wynagrodzenia
na rzecz wykonawcy w momencie nieprzedłożenia wymaganych oświadczeń
podwykonawców lub dalszych podwykonawców (§ 8 ust 4 i 5) podczas gdy ww przepisy
ustawy Pzp wymagają złożenia dowodów potwierdzających zapłatę wymagalnego
wynagrodzenia rozumianych także jako każdy inny dokument, faktura, oświadczenie itd. i nie
wymagają dla swej skuteczności łącznego składania oświadczenia podwykonawcy lub
dalszego podwykonawcy.
- naruszenie art. 16 pkt 1, 2 i 3 pzp w zw. z art. 8 ust. 1 pzp w zw. z art. 647 kc poprzez
przyznanie Zamawiającemu w § 5 i § 8 wzoru Umowy możliwości odmowy odbioru
przedmiotu umowy w sytuacji wystąpienia wad i usterek, możliwości wstrzymania płatności
wynagrodzenia w sytuacji stwierdzenia wad i usterek w sytuacji gdy zgodnie z
obowiązującymi przepisami prawa uprawnienie inwestora (zamawiającego) do odmowy
odbioru częściowego lub końcowego powinno mieć miejsce jedynie w przypadku wystąpienia
wad istotnych zaś w przypadku zgłoszenia gotowości do odbioru przedmiotu umowy o roboty
budowlanej z wadami nieistotnymi inwestor (zamawiający) zobowiązany jest dokonać
właściwego odbioru. Zgodnie z art. 647 kc inwestor (Zamawiający) ma obowiązek dokonania
odbioru i może uchylić się od tego obowiązku tylko w przypadku, gdy przedmiot umowy
obarczony jest wadami istotnymi. W przypadku wystąpienia wad nieistotnych inwestor
(Zamawiający) jest obowiązany dokonać odbioru końcowego i zapłacić ustalone
wynagrodzenie a postanowienia umowy nie mogą pozostawiać dowolności w tym zakresie.
naruszenie art. 436 pkt 3 Pzp w związku z art. 16 pkt 1, 2, 3 Pzp i art. 8 ust. 1 Pzp w
związku z art. 353
kc i art. 647 kc w zw. z art. 484 § 2 w zw. z art. 483 kc i art. 473 § 1 kc ze
względu na zastrzeżenie w § 12 ust. 2 i 7 wzoru umowy podwójnego a jednocześnie
sprzecznego ze sobą górnego limitu kar umownych, przekraczającego karę za odstąpienie
oraz jednocześnie ustanowienie w § 12 ust 1 pkt 1 i 2 kar jednostkowych rażąco
wygórowanych przy nieterminowym wykonaniu Przedmiotu Umowy oraz usunięcia wad i
usterek, podczas gdy wysokość tych kar nie ma już funkcji prewencyjnych a stanowi represje
dla wykonawcy a jednocześnie Zamawiający nakazuje ich liczenie od każdego dnia
opóźnienia (sprzeczność z liczeniem kar za zwłokę). Ponadto żądanie kar jednostkowych
ponad karę za odstąpienie jest niezasadne i niezgodne z przepisami kodeksu cywilnego.
- art. 99 ust 1 art. 103 ust 2 i ust 3 w zw. z art. 134 ust 1 pkt 4 i art. 16 pkt 1 i 3 ustawy Pzp
poprzez zaniechanie sporządzenia opisu przedmiotu zamówienia w sposób jednoznaczny i
wyczerpujący
za
pomocą
dostatecznie dokładnych
i
zrozumiałych
określeń,
uw
zgledniających wszystkie wymagania i okoliczności mogące mieć wpływ na sporządzenie
ważnej oferty, spełniającej w całości wymagania Zamawiającego a w konsekwencji w sposób
uniemożliwiający złożenie porównywalnych ofert i utrudniający uczciwą konkurencję tj.
poprzez braki, błędy, nieścisłości wyszczególnione w pkt 7 petitum Odwołania.
Odwołujący wniósł o nakazanie Zamawiającemu: dokonania czynności - zmiany treści
ogłoszenia, SWZ i umowy w zakresie określonym w odwołaniu i odpowiednio do
postanowionych zarz
utów.
1) Zamawiający w ogłoszeniu i Rozdz. VIII ust 3 SWZ zażądał aby Wykonawca spełnił
warunek udziału w postępowaniu dotyczący zdolności zawodowej, jeżeli wykaże, że w
zakresie 3 pierwszych części zamówienia wykonał zadanie polegające na budowie,
przebudowie
modernizacji odpowiedniego obiektu o podanej wartości. Zamawiający nie użył
alternatywy tak jak w innych częściach zamówienia np. części 4. Z tak ukształtowanego
brzmienia warunku wynika, że wykonawca ma się wykazać budową i jednocześnie
modernizacj
ą i jednocześnie remontem, co zasadniczo jest niemożliwe do spełnienia.
Zdaniem Odwołującego nie ma żadnego racjonalnego uzasadnienia aby żądać od
wykonawcy wykazaniem się zarówno budową jak i modernizacją czy remontem obiektu
skoro przedmiot zamówienia obejmuje wyłącznie wykonanie zakresu. Warunek tak
postawiony jest zatem nieproporcjonalny do przedmiotu zamówienia oraz umożliwiający
ocenę zdolności Wykonawcy do należytego wykonania zamówienia wyrażając je jako
poziomy minimalne.
Zamawiający dokonał modyfikacji treści warunku udziału w postępowaniu. Odwołujący
oświadczył, że cofa powyższy zarzut. Wobec powyższego postępowanie odwoławcze
podlegało umorzeniu w zakresie tego zarzutu.
2) Zamawiający dokonał podziału zamówienia na 7 części. Zdaniem Odwołującego części nr
2,3,4,6,7 są technologicznie i inwestycyjnie ze sobą związane i wymagają pracy na jednym
terenie budowy. Jak wskazał Odwołujący, Zamawiający dzieląc zamówienie na 7 części
zaniechał ustalenia, który z wykonawców będzie ponosił odpowiedzialność za przygotowanie
i zabezpieczenie placu budowy, jak wykonawcy mają realizować swoje zadania bez kolizji z
innymi wykonawcami i bez harmonogramu robót oraz jak pogodzić funkcję kilku kierowników
budowy.
Dodatkowo Odwołujący zauważył, że: „sposób podzielenia przez Zamawiającego
zamówienia na 7 części, zawarty w §3 ust. 4 wzoru umowy zapis o bezwarunkowym
udostępnieniu placu budowy innym wykonawcom, a także brak ramowego harmonogramu
wszystkich planowanych prac powoduje, że kierownik budowy - a w konsekwencji
wykonawca -
nie ma możliwości właściwie wywiązać się ze swoich powyżej przytoczonych
obowiązków, za które może ponieść odpowiedzialność karną. Szczególnie niewłaściwe w
odniesieniu do powyżej wskazanych obowiązków kierownika budowy jest wyłączenie i
ustanow
ienie oddzielnego kierownika budowy dla robót Części nr 6 zamówienia
polegających na Budowie sieci wodociągowej, kanalizacji deszczowej oraz kanalizacji
sanitarnej, które terytorialnie pokrywają się z obszarami pozostałych części zamówienia. Z
organizacją placu budowy związana jest konieczność poniesienia kosztów takich jak np.:
ogrodzenia placu budowy, ochrony, podłączenia niezbędnych mediów dla zasilania zaplecza
budowy, dozoru BHP, inwentaryzacji stanu istniejącego, gospodarowania odpadami i ich
składowania. W związku z niejasno określonymi wymaganiami Zamawiającego odnośnie
organizacji prac istnieje uzasadniona wątpliwość, że powyższe koszty będą w różny sposób
przyjmowane przez oferentów - od nieprzyjmowania ich w ogóle przy założeniu, że koszt ten
zost
anie poniesiony przez innego wykonawcę, po przyjęcie ich w części odpowiadającej
części obszaru, na której będą odbywały się prace wykonawcy, aż po przyjęcie kosztu w
pełnej wysokości za organizację placu budowy całości przedsięwzięcia.
Ponadto, w przypadk
u, gdy każdy z oferentów wliczy do swojej oferty pełny koszt organizacji
placu budowy, Zamawiający uzyska oferty na wykonanie, w których wielokrotnie (w każdej
części zamówienia) będzie ujęty ten sam koszt, sumarycznie więc Zamawiający uzyska
oferty o wart
ości wyższej, niż mógłby uzyskać w przypadku jednoznacznego określenia
zakresu zamówienia”.
Wykonawca zaznaczył że najskuteczniejszym a zarazem najprostszym rozwiązaniem
powyższego problemu byłoby podzielenie zamówienia na 3 zasadnicze części, które w dużej
mierze zniwelowałyby zachodzenie na siebie części zamówienia, kolizję odpowiedzialności
na placu budowy czy zasad odpowiedzialności i zadań kierownika budowy.
Dalej Odwołujący wskazał, że w przypadku nieuwzględnienia powyższego, zachodzi
konieczność uregulowania zasad podziału i odpowiedzialności poszczególnych wykonawców
na 7 częściach co jest procesem bardzo złożonym. Takie rozwiązanie wymagałoby także
wprowadzenia dodatkowych warunków do wzoru umowy regulujących zarówno kwestie
obowiązków wykonawcy w zakresie dostarczania kierownikowi budowy wszelkich
dokumentów i informacji niezbędnych do wykonywania jego obowiązków, kwestii
odpowiedzialności za nieterminowe przekazanie placu budowy jak również ponoszenia
odpowiednich części kosztów organizacji placu budowy.
Odwołujący wskazał, że z całościowych regulacji dokumentacji zamówienia da się
wywnioskować, że Zamawiający przerzuca na wykonawcę ryzyko odpowiedzialności za
innych wykonawców na budowie. Zamawiający podzielił zamówienie na 7 części, które się
na siebie nakładają i posiadają wspólne linie styku. Każdy z wykonawców powinien mieć
określony jasny podział zadań i ryzyka a także wyznaczoną koordynację nad realizacją prac.
Poprzez art. 433 pkt 3 ustawy Pzp ustawodawca zakazał Zamawiającemu takiego
kształtowania postanowień umownych, które nakładałoby na Wykonawcę odpowiedzialność
za okoliczności stanowiące wyłączną odpowiedzialność zamawiającego. Tylko zamawiający
ma odpowiadać za to, co jest w gestii jego odpowiedzialności, bez obarczania za to
Wyk
onawcy. Bezsprzecznie zapewnia to równowagę stron umowy i zapobiega nadużyciom
w tym zakresie, z jakimi w poprzednim stanie prawnym zmagali się wykonawcy.
W opinii Odwołującego Zamawiający zaniechał rozdzielenia kwestii zadań, a przez to także
odpowiedzia
lności różnych wykonawców jakim potencjalnie może udzielić zamówienia na
każdą z części. Świadczy o tym dobitnie przygotowanie jednego wzoru umowy o tożsamym
brzmieniu, gdzie wykonawca przejmuje plac budowy a jednocześnie nie sprzeciwia się
udostępnieniu tego placu innym wykonawcom. W takim przypadku może dojść do
rozmywania się odpowiedzialności każdego z wykonawców, problemów z podziałem
obowiązków w zakresie przygotowania i zabezpieczenia placu budowy, brakiem możliwości
pozyskania ubezpieczenia w związku z niejasnym podziałem ryzyka i odpowiedzialności
różnych niezależnych od siebie podmiotów.
Zdaniem Odwołującego, z uwagi na duże prawdopodobieństwo współdziałania różnych
wykonawców zachodzi konieczność uregulowania kwestii odpowiedzialności poszczególnych
wykonawców oraz wskazania jak zostanie im wydzielony teren robót mając na uwadze także
żądania pkt II ppkt C 3) i 5) Odwołania.
4) Zdaniem Odwołującego, Zamawiający niezgodnie z przepisami art. 437 ust 1 pkt 4, art.
447 ust 1, art. 465 ust 1 i 3 ustawy
Pzp żąda obligatoryjnego złożenia oświadczeń
podwykonawców, podczas gdy zgodnie z ww. przepisami ustawy Pzp możliwe jest
przedstawienie wszelkich możliwych dowodów potwierdzających zapłatę, bez ograniczania
tych dowodów wyłącznie do potwierdzeń przelewów i oświadczeń podwykonawców.
Zdaniem O
dwołującego niezgodne z ustawą Pzp będzie także wstrzymywanie płatności na
rzecz wykonawców lub odmowa wypłaty w sytuacji, gdy wykonawca nie zdoła przedłożyć
oświadczenia podwykonawców lub dalszego podwykonawcy. Taka sytuacja może prowadzić
do zatorów płatniczych, zachwiania płynności rozliczania inwestycji i kondycji finansowej
wykonawcy. Wstrzymywanie płatności powoduje też niezasadne i niezgodne z przepisami
kredytowanie inwestycji przez wykonawcę.
5) W ocenie Odwołującego Zamawiający narusza przepisy Pzp w przypadku zastrzeżenia w
projekcie umowy postanowień pozwalających na odmowę dokonania odbioru końcowego w
przypadku stwierdzenia wad nieistotnych tj. zastrzeżenie odbiorów bezusterkowych.
Treść § 5 i § 8 oraz innych postanowień które w umowie referują do protokołów
bezusterkowych narusza wskazane w pkt I Odwołania przepisy prawa oraz pozostawia
Zamawiającemu możliwość uchylenia się od dokonania odbioru końcowego w każdym
przypadku wystąpienia wad, nawet jeżeli wady mają charakter nieistotny. W ocenie
Odwołującego uprawnienie Zamawiającego do odmowy dokonania odbioru końcowego czy
też przerwania czynności odbiorowych powinno być ograniczone jedynie do przypadku
wystąpienia wad istotnych. W związku z tym zapisy zawarte we wskazanych punktach
umowy powinny zostać zmienione w taki sposób, aby dostosować je treści art. 647 kc tj.
Zamawiający powinien mieć obowiązek a nie możliwość dokonania odbioru końcowego w
przypadku, gdy w wykonanych robotach brak jest wad istotnych.
6) Odwołujący wskazał, że Zamawiający ustalił górny limit kar umownych w § 12 ust 2
umowy na poziomie 20 % wartości wynagrodzenia netto a następnie w § 12 ust 7 w
wysokości 30% tym razem wynagrodzenia określonego w § 7 ust 1, co może oznaczać
wynagrodzenie całościowe brutto. Limit ten przekracza wysokość kary umownej za
odstąpienie od umowy z przyczyn leżących po stronie wykonawcy. Odwołujący wskazał, że
limit kar umownych na poziomie 10 % jest standardem w innych postępowaniach.
Wykona
wca wnioskował o ustalenie jednego limitu górnego kar umownych na poziomie 10
% wartości wynagrodzenia netto. Zamawiający dokonał poprawienia powyższego poprzez
usunięcie rozbieżności w zakresie określenia maksymalnej wysokości kar umownych tj.
określenie maksymalnej wysokości kar umownych na poziomie 30% całkowitego
wynagrodzenia brutto.
Zdaniem Odwołującego, Zamawiający przewidział również niewspółmiernie wysokie kary
jednostkowe. Odwołujący przyznał, że rozumie potrzebę zabezpieczenia terminów realizacji
po stronie Zamawiającego ale kara z tym związana powinna mieć charakter realny (rynkowy)
i w razie przekroczenia terminów zabezpieczać interes Zamawiającego (pokrywać
ewentualną szkodę Zamawiającego) a nie prowadzić do nieuzasadnionego wzbogacenia
Zamawia
jącego kosztem Wykonawcy. Odwołujący uważał jednak, że kary wskazane w § 12
ust 1 pkt 1, w wysokości 0,2 % łącznego wynagrodzenia brutto oraz w zakresie, w jakim są
naliczane za zwłokę lecz liczone każdy dzień opóźnienia (powinno być zwłoki bo kary są
licz
one za zwłokę zgodnie z art. 433 pkt 1 ustawy Pzp) w terminowym wykonaniu przedmiotu
Umowy jak i kary wskazane w § 12 ust 1 pkt 2 wzoru umowy dotyczące uchybieniom
terminowemu usunięcia wad i usterek w wysokości 0,2 % wynagrodzenia całościowego
brutto za k
ażdy dzień przekroczenia terminu są rażąco wygórowane i prowadzą do
nieuzasadnionego wzbogacenia Zamawiającego.
Odnośnie kary umownej z tytułu niedotrzymania terminu końcowego Odwołujący wskazał, że
kara w wysokości 0,2% wynagrodzenia za każdy dzień jest rażąco wygórowana i odbiega od
praktyki rynkowej, gdzie kary są zastrzegane na niższym poziomie.
Odwołujący wskazał, że Zamawiający zastrzegł w umowie że w razie niewykonania
zobowiązań przez wykonawcę będzie mógł skorzystać z wykonawstwa zastępczego w tym
także w zakresie usunięcia wad i usterek (nie tracąc uprawnień z tytułu gwarancji). Oznacza
to, że kara umowna przewidziana w § 12 ust. 1 pkt 2 umowy nie jest przeznaczana na koszty
usuwania wad ale ma rekompensować Zamawiającemu negatywne konsekwencje związane
z nieterminowym usuwaniem wady oraz stanowić czynnik mobilizujący wykonawcę do
usunięcia wady. Ustalenie wysokości kary za brak usunięcia wady czy usterki w terminie na
równi z karą za nieterminową realizację zamówienia w stosunku do terminu końcowego, jawi
się jako nieproporcjonalna i nadmierna. W tych okolicznościach kary umowne za
przekroczenie terminu usuwania wad na poziomie 0,2% wynagrodzenia umownego są
rażąco wygórowane, gdyż nie pozostają w jakimkolwiek związku z potencjalną szkodą
grożącą Zamawiającemu.
Odwołujący wniósł o zmniejszenie kar jednostkowych odpowiednio na 0,02 %
wynagrodzenia netto. Konsekwentnie też skoro jeden limit kar umownych Zamawiający sam
ustanowił jako liczony od wynagrodzenia netto, tym samym wszystkie kary, w tym za
odstąpienie powinno być liczone od wynagrodzenia netto.
7) Odwołujący wskazał, że obowiązkiem Zamawiającego jest opisanie przedmiotu
zamówienia w sposób jednoznaczny i wyczerpujący za pomocą dostatecznie dokładnych i
zrozumiałych określeń, uwzględniając wszystkie wymagania i okoliczności mogące mieć
wpływ na sporządzenie oferty. W przypadku błędów i braków w opisie przedmiotu
zamówienia żaden z wykonawców nie jest w stanie wycenić należycie przedmiotu
zamówienia i złożyć prawidłowej oferty, co może skutkować unieważnieniem postepowania.
Wykonawca w pkt I podniesionych zarzutów oraz w żądaniach Odwołania wskazał
szczegółowo jakie błędny i braki w opisie przedmiotu zamówienia popełnił Zamawiający oraz
jakich zmian od niego oczekuje. W jego ocenie dopiero wyel
iminowanie uchybień jak tam
wskazano pozwoli na prawidłową interpretacje wymagań i prawidłowe złożenie oferty z jej
wyceną.
Izba ustaliła i zważyła co następuje:
Uwzględnieniu podlegały zarzuty odwołania opisane w punkcie 2, 3, 5, 7 odwołania.
Odwołujący zarzucił Zamawiającemu niezasadny podział zamówienia na 7 części, podczas
gdy podział ten jest niejasny, nieprecyzyjny, niepełny, nie zawiera podziału zadań, ani
odpowiedzialności wykonawców za poszczególne części, nie reguluje sposobu organizacji,
ani
współpracy w ramach budowy, a także jest podziałem technologicznie i organizacyjnie
niemożliwym do wykonania w świetle wymogów prawa budowlanego, zgodnie z którym
kierownik budowy ponosi odpowiedzialność za cały plac budowy przez co nie ma możliwości
dzie
lenia takiego placu i ustanawiania kilku kierowników budowy.
Odwołujący w trakcie rozprawy z udziałem stron złożył dowód w postaci rysunku (części
dokumentacji zamówienia) ukazującego podział na 7 części. Dowód ten został złożony w
celu wykazania braku ja
sności podziału zamówienia na 7 części, braku czytelności podziału.
Jednocześnie Odwołujący wskazał na okoliczność przecinania się na planie sieci
elektrycznych oraz innych.
Zamawiający w żaden sposób nie wykazał, aby podział na 7 części zamówienia był jasny,
pełny, precyzyjny. Zamawiający nie wykazał także, aby zapewnił jasny, czytelny i prawidłowy
podział odpowiedzialności wykonawców za poszczególne części zamówienia. W trakcie
rozprawy z udziałem stron stwierdził, że: „oprócz przedstawionego przez Odwołującego
rysunku jest również dokumentacja w formie projektowej”. Jednak jasnego podziału zadań i
odpowiedzialności ujętych w dokumentacji Zamawiający w trakcie rozprawy nie przedstawił.
Na pytanie Izby stwierdził jedynie, że dla pracowników Zamawiającego „wszystko jest jasne”.
Mimo wyraźnej prośby ze strony Przewodniczącej, Zamawiający nie przedstawił żadnych
szerszych wyjaśnień w zakresie oczywistości podziału placu budowy.
Kwestią oczywistą powinno być, iż Zamawiający udziela odpowiedzi na pytania
wykona
wców, jak również udziela wyśnień w sytuacji, gdy wykonawcy zgłaszają niejasności.
Zamawiający nie tylko nie złożył żadnych wyjaśnień w zakresie wątpliwości podnoszonych
przez Odwołującego, ale także nie przedstawił przekonującej argumentacji w trakcie
roz
prawy z udziałem stron. Lakoniczne (wręcz lekceważące) stwierdzenie Zamawiającego,
że dla pracowników Zamawiającego wszystko jest jasne, jednoznacznie wskazuje na brak
jakiejkolwiek argumentacji po stronie Zamawiającego.
Gdyby rzeczywiście wszystko było tak jasne, jak sugeruje Zamawiający, wówczas
Zamawiający nie miałby żadnych trudności w wyjaśnieniu/przedstawieniu tak Odwołującemu,
jak i Izbie,
precyzyjności podziału zadania, jak również zasad odpowiedzialności
wykonawców w ramach poszczególnych części zamówienia.
Również ogólne twierdzenie Zamawiającego, że: „podział zamówienia na części przy
jednoczesnym czytaniu rysunku z dokumentacją techniczną powinien być jednoznaczny dla
wykonawców” nie stanowi żadnego wyjaśnienia. Tak ogólnym hasłem Zamawiający nie
rozwiał wątpliwości Odwołującego, ani nie przekonał Izby.
Podkreślić należy, że twierdzenia Zamawiającego przedstawione w odpowiedzi na odwołanie
również nie stanowią wyjaśnienia wątpliwości Odwołującego, ani przekonującej
argumentacji. Zamawiający powołał się na ogólne zasady z kodeksu cywilnego. Tymczasem
celem odwołania jest przede wszystkim dokonanie przez Zamawiającego jasnego i
precyzyjnego podziału zamówienia na części, wyjaśnienia tej kwestii wykonawcom, w tym
także jasnego podziału odpowiedzialności. Celem odwołania jest uniknięcie w trakcie
realizacji zamówienia jakichkolwiek sporów, niejasności z innymi wykonawcami. Zatem nie
jest tu zasadne powoływanie się przez Zamawiającego na ogólne zasady prawa cywilnego,
ale precyzyjne określenie przedmiotu zamówienia przez Zamawiającego, w taki sposób, aby
wykluczyć nieporozumienia w przyszłości.
Izba podziela
stanowisko Odwołującego, zgodnie z którym w sytuacji, gdy Zamawiający
dokonał podziału zamówienia na 7 części, które się na siebie nakładają i posiadają wspólne
linie styku, to każdy z wykonawców powinien mieć określony jasny podział zadań i ryzyka, a
także wyznaczoną koordynację nad realizacją prac.
Zamawiający nie dowiódł zatem, że zarzut podnoszony przez Odwołującego jest
bezpodstawny. W konsekwencji,
Izba nakazała Zamawiającemu dokonanie modyfikacji
dokumentacji zamówienia w tym treści SWZ i umowy, poprzez:
określenie jasnego i czytelnego podziału zakresu robót w ramach każdej z części
zamówienia,
dookreślenie sposobu przygotowania placu budowy na potrzeby realizacji inwestycji, mając
na uwadze okoliczność, że została ona podzielona na części, z uwzględnieniem postulatów
Odwołującego zgłaszanych w punkcie 7f str. 3 odwołania,
określenie zasad działania i odpowiedzialności wykonawców poszczególnych części
zamówienia, terminów przekazania, kar za nieudostępnienie placu budowy poszczególnym
wykonawcom w wymaganym terminie,
dokładne i precyzyjne określenie zadań kierownika budowy oraz kierowników robót
budowlanych dla każdej z części zamówienia oraz zasad i granic ich odpowiedzialności, z
uwzględnieniem postulatów Odwołującego zgłaszanych w punkcie 7 h) str. 3 odwołania.
Podobne uwagi odnoszą się także do kolejnego zarzutu podnoszonego przez Odwołującego.
Zamawiający nie przedstawił również żadnej argumentacji w zakresie zarzutu dotyczącego
braku regulacji w zakresie podziału odpowiedzialności i ryzyka pomiędzy wykonawców
realizujących poszczególne części zamówienia, sposobu koordynacji oraz przejęcia placu
budowy w odniesieniu do postanowie
nia § 3 ust. 4 wzoru umowy, w którym przerzuca się na
wykonawcę ryzyko odpowiedzialności za innych wykonawców na budowie.
§ 3 ust. 4 wzoru mowy stanowi: „Wykonawca zobowiązuje się nie sprzeciwiać udostępnieniu
placu budowy innym Wykonawcom w sytuacji przy
stąpienia Zamawiającego do realizacji
zakresu robót wyłączonych z przedmiotowego postępowania.”
Zamawiający zatem nie tylko nie określił jasnego podziału zamówienia, odpowiedzialności
wykonawców, ich zadań i ryzyk, ale dodatkowo jeszcze przewidział wprowadzenie innych
wykonawców na plac budowy, również nie określając w żaden sposób zasad ich ewentualnej
odpowiedzialności.
Zgodnie z artykułem 99 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych, przedmiot zamówienia
opisuje się w sposób jednoznaczny i wyczerpujący, za pomocą dostatecznie dokładnych i
zrozumiałych określeń, uwzględniających wymagania i okoliczności mogące mieć wpływ na
sporządzenie oferty. Oczywistą kwestią jest, jak wskazano powyżej, że wszelkie niejasności
powinny być przez Zamawiającego usuwane, a ewentualne prośby o wyjaśnienie,
doprecyzowanie określonych kwestii i niejasności w dokumentacji, nie powinny być zbywane
lakonicznymi twierdzeniami,
czy też odwołaniem do ogólnych zasad.
W konsekwencji uwzględnienia zarzutu, w treści sentencji nakazano Zamawiającemu
dokonania zmiany § 3 ust. 4 umowy, tj. jednoznaczne uregulowanie zasad
odpowiedzialności i ryzyka także dla innych wykonawców, którzy znajdą się na placu
budowy.
Powyższe uwagi odnoszą się także do zarzutu opisanego pod numerem 7.
Odwołujący wyspecyfikował niejasności w opisie przedmiotu zamówienia. Zamawiający nie
odniósł się do zarzutów w tym zakresie. Dokonał zmiany SWZ, przyznając w ten sposób, że
treść dokumentacji nie jest jasna i wymaga doprecyzowania. Jednak nawet dokonane przez
Zama
wiającego zmiany nadal nie wyjaśniały wszystkich aspektów wskazywanych przez
Odwołującego (na co ten wskazywał w trakcie rozprawy z udziałem stron). W konsekwencji,
Izba nakazała Zamawiającemu dokonanie zmian w taki sposób, aby w pełni wyjaśnić
wątpliwości Odwołującego, tj. nakazała Zamawiającemu w treści sentencji dokonanie:
jednoznacznego wyjaśnienia i sprecyzowania, w której części zamówienia należy wycenić
roboty opisane w odwołaniu na str. 3 pkt 7a,
jednoznacznego wyjaśnienia, do którego zakresu przynależą roboty polegające na budowie
schodów terenowych i tarasów żelbetowych przystani jachtowej (czy do zakresu
podstawowego, czy opcjonalnego) -
punkt 7c str. 3 odwołania,
jednoznacznego wskazania w pozycji cen przyporządkowania (do części zamówienia)
pozycji opcji opisanej jako: „zagospodarowanie terenu z reprofilacją nabrzeża odcinek: most
pierwsze schody przystani miejskiej”, (wyjaśnienie postulatu Odwołującego wskazanego w
pkt.
7d str. 3 odwołania),
jednoznacznego wyjaśnienia niejasności wskazanych przez Odwołującego w pkt. 7 e str. 3
odwołania, w tym usunięcie błędów w przyporządkowaniu opcji nr 6 do poszczególnych
części zamówienia,
dołączenia do dokumentacji projektowej harmonogramu ramowego realizacji inwestycji z
podziałem na części i zakresy zamówienia uwzględniającego również zakresy opcjonalne.
W szczególności na uwzględnienie zasługiwał zarzut podnoszony w punkcie 7h odwołania.
Jak trafnie zauważył Odwołujący, Zamawiający nie przewidział podziału zadań przypisanych
kierownikowi, w ty
m także zasad odpowiedzialności (już po dokonanych zmianach).
Postanowienia Zamawiającego (wprowadzone po zmianie SWZ) wprowadzają pewien chaos
w szczególności wprowadzenie zarówno kierownika robót budowlanych, jak i kierownika
budowy. Jak trafnie zauw
ażył Odwołujący, są to funkcje powiązane. Skoro każda ze stron
powinna powołać osobnego kierownika i jednocześnie nie zostały określone przez
Zamawiającego zadania dla poszczególnych tych funkcji, będzie to budziło wątpliwości na
etapie realizacji umowy. Dot
yczy to przede wszystkim kwestii odpowiedzialności.
Zamawiający nie przedstawił argumentacji, która pozwalałaby na uznanie, że rzeczywiście
przedmiot zamówienia jest jasny. Ogólne, lakoniczne stwierdzenie Zamawiającego w trakcie
rozprawy z udziałem stron, zgodnie z którym funkcja kierownika budowy określona została w
przepisach prawa budowlanego, zaś to, co wykonuje kierownik robót wynika ze zwyczaju,
nie stanowi żadnego wyjaśnienia i rozwiązania istoty problemu. Tym bardziej, skoro to
jedynie zwyczaj okre
śla zadania kierownika robót, jego zadania powinny być określone przez
Zamawiającego. Po pierwsze dlatego, że przedmiot zamówienia powinien być jasny dla
wszystkich wykonawców. Po drugie, gdyż zwyczaj nie musi być znany lub też jednakowy dla
wszystkich, a
nadto może podlegać zmianie. Po trzecie, jak wskazano powyżej,
obowiązkiem Zamawiającego jest wyjaśnienie wykonawcom treści SWZ na ich prośbę, a
także stworzenie precyzyjnego i jasnego przedmiotu zamówienia. Nakazaną
Zamawiającemu w sentencji wyroku zmianę w tym zakresie wskazano powyżej.
Zarzut naruszenia przez Zamawiającego art. naruszenie art. 437 ust 1 pkt 4, art. 447 ust. 1,
art. 465 ust 1 i 3 w zw. z art. 16 pkt 3 ustawy Prawo z
amówień publicznych w zakresie, w
jakim Zamawiający uzależnia dokonanie płatności wynagrodzenia na rzecz wykonawcy od
przedstawienia oświadczenia podwykonawcy lub dalszego podwykonawcy co do zapłaty
całości należnego im wynagrodzenia oraz wstrzymuje płatności wynagrodzenia na rzecz
wykonawcy w momencie nieprzedłożenia wymaganych oświadczeń podwykonawców lub
dalszych podwykonawców (§ 8 ust. 4 i 5 wzoru umowy), podczas gdy ww. przepisy ustawy
Prawo z
amówień publicznych wymagają złożenia dowodów potwierdzających zapłatę
wymagalnego wynagrodzenia rozumianych także jako każdy inny dokument, faktura,
oświadczenie itd. i nie wymagają dla swej skuteczności łącznego składania oświadczenia
podwykonawcy lub dalszego podwykonawcy,
podlegał oddaleniu.
Zgodnie z artykułem 437 ust. 1 pkt 4 ustawy Prawo zamówień publicznych, umowa, której
prz
edmiotem są roboty budowlane, zawiera również postanowienia dotyczące zasad wypłaty
wynagrodzenia wykonawcy, uwarunkowanej przedstawieniem przez niego dowodów
potwierdzających zapłatę wymagalnego wynagrodzenia podwykonawcom lub dalszym
podwykonawcom.
Ustaw
a nie określa, jakiego rodzaju dowody powinny wykazywać zapłatę wynagrodzenia
podwykonawcom. Stąd Zamawiający uprawniony jest do określenia, które dowody uznaje za
wystarczające. Z całą pewnością nie można uznać, aby postanowienie, zgodnie z którym
Zamawia
jący wymagał będzie oświadczenia podwykonawcy o dokonanej zapłacie, stanowiło
naruszenie powyższego przepisu prawa.
Powołany w zarzutach odwołania przepis art. 447 ustawy Prawo zamówień publicznych
dotyczy umowy o roboty budowalne realizowane w okresie
dłuższym niż 12 miesięcy, a
zatem wyłącza zastosowanie go w niniejszej sprawie. Jak wskazał Zamawiający, termin
realizacji robót wynosi dokładnie 12 miesięcy. Natomiast art. 465 ust. 1 i 3 ustawy Prawo
zamówień publicznych nie dotyczy wymagań stawianych Zamawiającemu w zakresie
dowodów zapłaty wynagrodzenia podwykonawcom/dalszym podwykonawcom.
Za uzasadniony należało uznać zarzut naruszenia przez Zamawiającego art. 16 pkt 1, 2 i 3
ustawy Prawo zamówień publicznych w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy Prawo zamówień
publicznych w zw. z art. 647 kc, poprzez przyznanie Z
amawiającemu w § 5 i § 8 wzoru
u
mowy możliwości odmowy odbioru przedmiotu umowy w sytuacji wystąpienia wad i usterek,
możliwości wstrzymania płatności wynagrodzenia w sytuacji stwierdzenia wad i usterek w
sytuacji,
gdy zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa uprawnienie inwestora
(zamawiającego) do odmowy odbioru częściowego lub końcowego powinno mieć miejsce
jedynie w przypadku wystąpienia wad istotnych, zaś w przypadku zgłoszenia gotowości do
odbioru przedmiotu umowy o roboty budowlanej z wadami nieistotnymi, inwestor
(zamawiający) zobowiązany jest dokonać właściwego odbioru.
Zgodnie z art. 647 kc inwestor (Zamawiający) ma obowiązek dokonania odbioru. Może
zatem
uchylić się od tego obowiązku tylko w przypadku, gdy przedmiot umowy obarczony
jest wadami istotnymi. W przypadku wystąpienia wad nieistotnych inwestor (Zamawiający)
jest obowiązany dokonać odbioru końcowego i zapłacić ustalone wynagrodzenie, a
postanowienia umowy nie mogą pozostawiać dowolności w tym zakresie.
Zg
odnie z § 8 ust. 13 wzoru umowy: Faktura wystawiona nieprawidłowo, przedwcześnie,
bezpodstawnie bądź bez załączonego podpisanego i prawidłowo sporządzonego
bezusterkowego protokołu częściowego odbioru robót oraz protokołu końcowego obioru nie
rodzi obowiązku zapłaty po stronie Zamawiającego.
Z p
ostanowienia tego nie wynika w sposób jednoznaczny, czy charakter bezusterkowy ma
mieć tylko protokół częściowego odbioru, czy także protokół odbioru końcowego. Literalna
treść tego postanowienia wzoru umowy nie rozstrzyga tego w sposób jednoznaczny.
Przytoczone przez Odwołującego przepisy oraz orzecznictwo sądowe jednoznacznie
wskazują, że tylko wady istotne mogą stanowić podstawę odmowy dokonania odbioru przez
inwestora. W związku z powyższym, postanowienie wzoru umowy powinno uzyskać
brzmienie uwzględniające powyższą zasadę, a sam zapis powinien być jednoznaczny i
wykluczający dowolne interpretacje.
Zgodnie z § 5 ust. 3 pkt 3 wzoru umowy: Jeżeli w toku czynności odbioru zostaną
stwierdzone wady
lub usterki, to Zamawiającemu przysługują następujące uprawnienia:
a)
Jeżeli wady i usterki nadają się do usunięcia może odmówić odbioru do czasu
usunięcia wad i usterek,
b)
Jeżeli wady i usterki nie nadają się do usunięcia i jeżeli uniemożliwiają użytkowanie
z
godnie z przeznaczeniem, Zamawiający może odstąpić od umowy lub żądać wykonania
przedmiotu umowy po raz drugi.
Zgodnie z powyższym postanowieniem umowy, każda usterka, jaka zostanie stwierdzona
przez Zamawiającego, może stanowić podstawę do odmowy dokonania odbioru przez
Zamawiającego. W przypadku wad i usterek nadających się do usunięcia, Zamawiający
może odmówić odbioru do czasu ich usunięcia, natomiast jeżeli wady i usterki są
nieusuwalne i uniemożliwiają użytkowanie zgodnie z przeznaczeniem, Zamawiający może
odstąpić od umowy, co jest uprawnieniem jeszcze dalej idącym niż prawo do odmowy
podpisania protokołu odbioru.
Powyższe uprawnienia Zamawiającego są niezależne od podziału wad na istotne i
nieistotne, gdyż Zamawiający takiego podziału w ogóle nie zastosował. Oznacza to, że
nawet wada nieistotna może być podstawą do odmowy dokonania odbioru do czasu jej
usunięcia. Jak wskazano powyżej, tego rodzaju postanowienia nie są zgodne z linią
orzeczniczą, która zobowiązuje inwestora do dokonania odbioru w przypadku ujawnienia w
trakcie odbioru wad o charakterze nieistotnym. Postanowienie powyższe w ogóle nie
przewiduje
obowiązku dokonania przez Zamawiającego odbioru w przypadku wystąpienia
wad nieistotnych.
Treść powyżej przytoczonych § 5 i § 8 wzoru umowy narusza wskazane przepisy prawa oraz
pozostawia Zamawiającemu możliwość uchylenia się od dokonania odbioru końcowego w
każdym przypadku wystąpienia wad, nawet jeżeli wady mają charakter nieistotny. Izba
podziela stanowisko, zgodnie z którym uprawnienie Zamawiającego do odmowy dokonania
odbioru końcowego, czy też przerwania czynności odbiorowych, powinno być ograniczone
jedynie do przypadku wystąpienia wad istotnych. W związku z tym, postanowienia zawarte
we wskazanych paragrafach
umowy powinny zostać zmienione w taki sposób, aby
dostosować je do treści art. 647 kc, tj. Zamawiający powinien mieć obowiązek, a nie
możliwość dokonania odbioru końcowego w przypadku, gdy w wykonanych robotach brak
jest wad istotnych.
W konsekwencji,
Izba nakazała Zamawiającemu dokonanie zmiany § 5 ust. 3 pkt 3 wzoru
umowy (i innych),
poprzez usunięcie postanowień, które uzależniają dokonanie odbioru od
braku jakichkolwiek usterek, a także dokonanie zmiany § 8 ust. 13 wzoru umowy, poprzez
wprowadzenie jednoznacznego i czytelnego pos
tanowienia, z którego będzie wynikało, że
bezusterkowość nie dotyczy protokołu końcowego.
Zamawiający ma również obowiązek przeanalizowania wzoru umowy pod kątem
wyeliminowania postanowień, które nie odpowiadają powyżej wskazanym zasadom i
przytoczonemu pr
zez Odwołującego w odwołaniu orzecznictwu sądowemu.
Oddaleniu podlegał zarzut opisany w punkcie 6 odwołania. Przede wszystkim Zamawiający
dokonał zmiany SWZ. W treści odpowiedzi na odwołanie wyjaśnił, że „Zamawiający
dwukrotnie zawarł we wzorze umowy zapisy określające maksymalną wysokość kar
umownych. Zapisy te są wzajemnie sprzeczne. Zamiarem Zamawiającego było określenie
maksymalnej wysokości kar umownych na poziomie 30% całkowitego wynagrodzenia brutto.
Tym samym zapis § 12 ust. 2 umowy (odwołujący się do górnej granicy kar na poziomie 20%
wynagrodzenia netto) zostaje usunięty”. Zamawiający usunął zatem sprzeczność, związaną
z maksymalną wysokością kar umownych.
W zakresie pozostałych kwestii dotyczących kar umownych przewidzianych we wzorze
umowy, Za
mawiający wyjaśnił, że: „ze względu na zapis § 12 ust. 8 wzoru umowy, ma on
prawo żądać zapłaty kar umownych za zwłokę naliczonych do dnia odstąpienia od umowy
oraz równocześnie kary umownej za odstąpienie (co jest rozwiązaniem akceptowanym przez
judykatur
ę). Tym samym nie może dojść do sytuacji, w której kary za zwłokę w wykonaniu
umowy będą przewyższać kary za niewykonanie umowy. Czyni to argumentację
Odwołującego się nietrafioną.
Odnośnie zarzutu wygórowania kar umownych, Zamawiający wskazuje, że przewidział
stosunkowo długi (w stosunku do zakresu robót) termin realizacji umowy, a aktualna sytuacja
gospodarcza oraz polityczna sugeruje dalszy wzrost inflacji. Dodatkowo realizacja
zamówienia jest dofinansowana ze środków zewnętrznych i jego nie wykonanie w założonym
terminie może spowodować utratę dofinansowania. Tym samym uzasadnione jest
zastrzeżenie kar umownych w wysokości przewidzianej we wzorze umowy, alby należycie
zmotywować wykonawców. Ponadto ze względu na ryzyko utraty dofinansowania w razie
nied
otrzymania terminu, Zamawiający nawet w wypadku zapłaty kar umownych w
maksymalnej przewidzianej w umowie wysokości nie będzie w żadnym wypadku
wzbogacony, jako że będzie musiał przeznaczyć środki własne na sfinansowanie realizacji
przedmiotu umowy. Z tego
względu wzór umowy przewiduje nawet możliwość dochodzenia
odszkodowania przenoszącego kary umowne. Dodatkowo zauważyć należy, że Wykonawca
ma możliwość ubiegania się o miarkowanie kary umownej stosownie do art. 484 § 2 kc, a
górna granica kar umownych przewidziana w umowie pozwala na skalkulowanie ryzyka
kontraktowego”.
Izba oddaliła powyższy zarzut mając na uwadze, że Zamawiający przedstawił argumentację
uzasadniającą wprowadzenie mechanizmów motywujących wykonawcę do terminowej
realizacji zamówienia. Powołał się na dofinansowane realizacji zamówienia ze środków
zewnętrznych. Niewykonanie w terminie zamówienia może spowodować utratę
dofinansowania zamówienia.
Tym bardziej zasadne w ocenie Izby było nakazanie Zamawiającemu doprecyzowania
dokumentacji
zamówienia (o czym mowa powyżej, w odniesieniu do zarzutów nr 2, 3, 7
odwołania), w sytuacji, gdy wykonawcy realizujący zamówienie będą je realizować pod
presją wyższych kar.
Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosownie do wyniku na podstawie
art.
557 oraz art. 574, 575 ustawy z 11.09.2019 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. poz.
2019 ze zm.) oraz w oparciu o przepisy §5 pkt 1 oraz §5 pkt 2b), §7 ust. 2 pkt 1)
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 2020 r. w sprawie szczegółowych
rodzajów kosztów postępowania odwoławczego, ich rozliczania oraz wysokości i sposobu
pobierania wpisu od odwołania (Dz. U. poz. 2437), zaliczając w poczet kosztów
postępowania uiszczony przez Odwołującego wpis od odwołania oraz koszty z tytułu
zastępstwa procesowego pełnomocnika Odwołującego.
W odwołaniu zostało podniesione 7 zarzutów, z których 1 zarzut został przez Odwołującego
wycofany w trakcie posiedzenia z udziałem stron, natomiast 6 zarzutów opisanych w
odwołaniu zostało skierowane do rozpoznania na rozprawie z udziałem stron. 4 zarzuty
podlegały uwzględnieniu, zaś 2 podlegały oddaleniu. Stosownie do powyższego wyniku
postępowania odwoławczego, Izba kosztami postępowania obciążyła Zamawiającego w
wysokości 2/3 oraz Odwołującego w wysokości 1/3. W konsekwencji od Zamawiającego na
rzecz Odwołującego zasądzono kwotę 9066 zł 66 gr, która stanowi sumę kosztów
postępowania w postaci 2/3 wysokości wpisu od odwołania (2/3 z 10000 z złotych) oraz 2/3
wysokości kosztów wynagrodzenia pełnomocnika (2/3 z 3600 złotych).
Przewodniczący: ………………………..