Sygn. akt: KIO 104/23
WYROK
z dnia 26 stycznia 2023 roku
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący: Magdalena Rams
Protokolant:
Tomasz Skowroński
po rozpoznaniu na rozprawie, w Warszawie, w dniu 24 stycznia 2023 roku,
odwołania
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 12 stycznia 2023 roku przez
wykonawcę Impel Facility Services Sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu,
w postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego - Samodzielny Publiczny Zakład
Opieki Zdrowotnej Szpital Wielospecjalistyczny w Jaworznie,
orzeka:
Umarza postępowanie w zakresie zarzutu naruszenia art. 121 ust. 2 ustawy Pzp w
związku z art. 134 ust. 2 pkt 17 ustawy Pzp w związku za art. 16 i 17 ustawy Pzp
dotyczącego zastrzeżenia osobistego wykonania przez wykonawcę kluczowych
części zamówienia.
Uwzględnia odwołanie w zakresie zarzutu naruszenia art. 436 pkt 4 ppkt b) w zw. z
art. 16 i 17 ustawy Pzp w zw. z art. 353¹ kodeksu cywilnego i nakazuje
zamawiającemu wykreślenie ze wzoru umowy §17 ust. 2.
W pozostałym zakresie oddala odwołanie.
Kosztami postępowania obciąża wykonawcę Impel Facility Services Sp. z o.o. z
siedzibą we Wrocławiu (w części 1/2) oraz zamawiającego – Samodzielny
Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital Wielospecjalistyczny w Jaworznie
(w
części 1/2) i:
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 15 000 zł 00 gr
(słownie: piętnaście tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez wykonawcę Impel
Facility Services Sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu tytułem wpisu od odwołania,
kwotę 7 200 zł 00 gr (słownie: siedem tysiące dwieście złotych zero groszy) tytułem
wynagrodzenia pełnomocnika odwołującego oraz zamawiającego oraz kwotę 1 133 zł
90 gr
(słownie: tysiąc sto trzydzieści trzy złote i dziewięćdziesiąt groszy) tytułem
kosztów dojazdu pełnomocnika odwołującego i zamawiającego na rozprawę;
zasądza od zamawiającego – Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki
Zdrowotnej Szpital Wielospecjalistyczny w Jaworznie na rzecz wykonawcy Impel
Facility Services Sp. z
o.o. z siedzibą we Wrocławiu kwotę 7 813 zł 95 gr
(słownie: siedem tysięcy osiemset trzynaście złotych i dziewięćdziesiąt pięć groszy)
tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.
Stosownie do art. 579 ust. 1 i 580 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 września 2019 roku – Prawo
zamówień publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1710 ze zm.), na niniejszy wyrok, w terminie 14
dnia od dnia jego doręczenia, przysługuje skarga, za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej, do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewo
dniczący: ……………………………………
Sygn. akt:
KIO 104/23
UZASADNIENIE
W dniu 12 stycznia 2023 r. do Prezes
a Krajowej Izby Odwoławczej wypłynęło odwołanie
wykonawcy Impel Facility
Services sp. z o.o. (dalej „Odwołujący”) zarzucając
zamawiającemu SP ZOZ Szpital Wielospecjalistyczny w Jaworznie (dalej „Zamawiający”)
naruszenie w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego pn.: Świadczenie usług
kompleksowych w zakresie: prace
porządkowo–czystościowe, w tym w strefie białej,
zapewnienie transportu wew. oraz pomoc pod nadzorem personelu medycznego w opiece
nad pacjentem. (znak postepowania: SZP.III.240/37/22/PN)
– w zakresie części 1 i 2.:
1) art. 121 ust. 2 Ustawy w zw. z art. 134 ust. 2 pkt 17 Ustawy w zw. z art. 16 i 17
Ustawy poprzez nieuzasa
dnione zastrzeżenie przez Zamawiającego osobistego
wykonania przez wykonawcę kluczowych części zamówienia, które to
zastrzeżenie utrudnia uczciwą konkurencję i bezzasadnie zawęża krąg
pote
ncjalnych wykonawców, mogących złożyć oferty w przedmiotowym
postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego;
2) art. 436 pkt 4 ppkt b w zw. z art. 16 i 17 Ustawy oraz w zw. z art. art. 5 i art. 353(1)
Kodeksu cywilnego poprzez:
a) ustalenie niesymetryczny
ch uprawnień stron do wypowiedzenia umowy tj.
poprzez ustalenie we
wzorze umowy postanowienia umożliwiającego
Zamawiającemu rozwiązanie umowy jeżeli oceni, że uzasadniony wzrost
wynagrodzenia Wykonawcy, w przypadkach zmian określonych w art. 436 pkt
4 ppk
t. b) ustawy Prawo Zamówień Publicznych, byłby zbyt wysoki dla
Zama
wiającego;
b)
wprowadzenie do wzoru umowy postanowień umożliwiających warunkowe
zastosowanie art. 436 pkt 4 ppkt b) Ustawy;
3) art. 439 w zw. z art. 16 i 17 Ustawy i art. 44 ust. 1 lit. a) ustaw
y z dn. 7 października
2022 r.
o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur
administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców w zw. art. 58 ustawy Kodeks
cywilny oraz art. 431 Ustawy poprzez: dopuszczenie pierwszej i każdej kolejnej
zmiany
wynagrodzenia wykonawcy po upływie 12 - tu miesięcy realizacji umowy,
który to termin jest nieadekwatny do aktualnych warunków gospodarczych i
skutkuje utratą ekwiwalentności świadczeń stron; brak wskazania jasnej,
konkretnej i wyrażonej w sposób policzalny informacji o maksymalnej wartości
zmiany wynagrodzenia, jaką dopuszcza Zamawiający w efekcie zastosowania
postanowień o zasadach wprowadzania zmian wysokości wynagrodzenia;
4) art. 112 ust. 1 i 2 pkt 3 w zw. z art. 116 oraz w zw. z art. 16 i 17 Ustawy poprzez
ustalenie warunku dotyczącego zdolności technicznej lub zawodowej
(doświadczenie) w sposób nieproporcjonalny względem przedmiotu zamówienia
oraz uniemożliwiający ocenę zdolności wykonawcy do należytego wykonania
zamówienia.
Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania w całości oraz nakazanie Zamawiającemu
dokonanie
zmiany treści SWZ i ogłoszenia poprzez:
usunięcia z dokumentów zamówienia zastrzeżenia (rozdz. III pkt 1 ppkt 5) SWZ) że:
Zamawiający zastrzega obowiązek osobistego wykonania przez Wykonawcę kluczowych
części zamówienia tj. prac porządkowo- czystościowych na terenie Szpitala.
2. u
sunięcia z dokumentów zamówienia - w tym w szczególności ze wzorów umowy (§
17 ust. 2) -
zastrzeżenia, że: Strony dopuszczają możliwość rozwiązania umowy za
trzymiesięcznym wypowiedzeniem, gdy uzasadniony wzrost wynagrodzenia
Wy
konawcy, w przypadkach zmian określonych w art. 436 pkt 4 ppkt. b) ustawy
Prawo Zamówień Publicznych, byłby zbyt wysoki dla Zamawiającego.
wprowadzenia do umowy racjonalnego terminu pierwszej i każdej kolejnej waloryzacji
oraz jednoznacznej informacji o
maksymalnej zmianie wysokości wynagrodzenia
wykonawcy tj. np. zastąpienie dotychczasowej treści postanowienia § 9 ust. 4 wzoru
umowy postanowieniem o treści: 4. Strony przewidują możliwość wprowadzenia
odpowiednich zmian wynagrodzenia (cen) na podstawie
art. 455 P.z.p. w związku z
art. 439 Pzp, tj.:
a)
zmiany cen materiałów lub kosztów uprawniający do żądania zmiany
wynagrodzenia (cen) przedmiotu zamówienia, przy czym Strona może ubiegać
się o zwiększenie wynagrodzenia (ceny) nie wcześniej niż po upływie 6 (sześć)
miesięcy od zawarcia niniejszej umowy; każda kolejna zmiana wynagrodzenia
Wykonawcy, o której mowa w niniejszym ustępie, może następować po upływie
każdych kolejnych 6 (sześć) miesięcy licząc od dnia zawarcia umowy lub aneksu;
b) zmiana wynagrodzeni
a (cen) wskazanych w formularzu cenowym stanowiącym
załącznik nr 1.2a do SWZ (stanowiącym Zał. nr 4 do nin. umowy) może nastąpić
w przypadku wzrostu cen i/lub kosztów wykonania zamówienia przez Wykonawcę
przekraczający 5 % pierwotnego kosztu wykonywania usługi;
c)
inne okoliczności, których wystąpienie było niemożliwe do przewidzenia, a
wprowadzenie zmi
an jest niezbędne do realizacji umowy;
d)
Strona powołująca się na zmianę kosztów mających wpływ na wysokość
wynagrodzenia (ceny) wynikającego z umowy winna przedłożyć wniosek
zawierający zestawienie ilościowo – wartościowe wnioskowanych zmian oraz
stosowne dokumenty potw
ierdzające (wykazujące) wpływ zmian cen materiałów
lub kosztów na wykonanie lub dalsze wykonywanie zamówienia;
e)
maksymalna wysokość zmiany wynagrodzenia (ceny), jaką Strony dopuszczają w
efekcie zastosowania zasad opisanych w pkt a)-
c), to 20% pierwotnej wysokości
wynagrodzenia (ce
ny), jednakże jednorazowo nie więcej niż wskaźnik zmian cen
towarów i usług ogłaszany w komunikacie Prezesa GUS za ostatni rok
kalendarzowy, z tym zastrzeżeniem, że wysokość zmiany wynagrodzenia (ceny)
obliczonej z zastosowaniem u
stalonego wskaźnika zostanie podzielona między
Strony po połowie.
ustalenie warunku udziału w postepowaniu dotyczącego o doświadczenie – część 2
w sposób związany z przedmiotem zamówienia oraz w sposób umożliwiający ocenę
zdolności wykonawcy do należytego wykonania zamówienia oraz zmianę treści
dokumentów zamówienia; zastąpienie dotychczasowej treści warunków określonym
w rozdz. VII pkt 2 pp
kt 4 SWZ, warunkami np. o treści:
Część 1 – strefa biała:
Zamawiający wymaga aby Wykonawca w okresie ostatnich trzech lat przed upływem terminu
składania ofert, a jeżeli okres działalności jest krótszy – w tym okresie, należycie
wykonał/wykonuje kompleksowe usługi- porządkowo – czystościowe mające charakter
ciągły, przez okres co najmniej 6 miesięcy, o wartości rocznej minimum 3 300 000,00 zł
każde – na rzecz przynajmniej dwóch podmiotów leczniczych prowadzących działalność
leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, (w przypadku
zamówienia rozliczanego w walutach innych niż polski złoty, wartość należy przeliczyć na
P
LN wg średniego kursu NBP tej waluty z dnia publikacji ogłoszenia o zamówieniu);. Część
2 - strefa szara:
Zamawia
jący wymaga aby Wykonawca w okresie ostatnich trzech lat przed upływem
terminu składania ofert, a jeżeli okres działalności jest krótszy – w tym okresie, należycie
wykonał/wykonuje kompleksowe usługi- porządkowo – czystościowe mające charakter
ciągły, przez okres co najmniej 12 miesięcy, o wartości rocznej minimum 800 000,00 zł
każde – na rzecz przynajmniej dwóch podmiotów prowadzących działalność leczniczą w
rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne (w przypadku zamówienia
rozliczanego w wal
utach innych niż polski złoty, wartość należy przeliczyć na PLN wg
średniego kursu NBP tej waluty z dnia publikacji ogłoszenia o zamówieniu).
Zamawiający prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego pn.: Świadczenie
usług kompleksowych w zakresie: prace porządkowo–czystościowe, w tym w strefie białej,
zapewnienie transportu wew. oraz pomoc pod nadzorem personelu medycznego w opiece
nad pacjentem.
W uzasadnieniu podniesionych zarzutów Odwołujący wskazał:
PODWYKONAWSTWO
Zgodnie z rozdz. III pkt 1 ppkt 5 SWZ:
Zamawiający zastrzega obowiązek osobistego
wykonania przez Wykonawcę kluczowych części zamówienia tj. prac porządkowo-
czystościowych na terenie Szpitala.
Jednocześnie w rozdz. VII pkt 2 ppkt 4 SWZ SWZ sformułowane zostały następujące
warunki udziału w postępowaniu:
Część 1 – strefa biała:
Zamawiający wymaga aby Wykonawca w okresie ostatnich trzech lat przed upływem terminu
składania ofert, a jeżeli okres działalności jest krótszy – w tym okresie, należycie
wykonał/wykonuje kompleksowe usługi- porządkowo – czystościowe mające charakter
ciągły, przez okres co najmniej 6 miesięcy, o wartości rocznej minimum 700.000,00 zł każde
– na rzecz przynajmniej dwóch podmiotów leczniczych prowadzących działalność leczniczą
w rodza
ju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, (w przypadku zamówienia
rozliczanego w walutach innych niż polski złoty, wartość należy przeliczyć na PLN wg
średniego kursu NBP tej waluty z dnia publikacji ogłoszenia o zamówieniu);. Część 2 - strefa
szara:
Zamawiający wymaga aby Wykonawca w okresie ostatnich trzech lat przed upływem
terminu składania ofert, a jeżeli okres działalności jest krótszy – w tym okresie, należycie
wykonał/wykonuje kompleksowe usługi- porządkowo – czystościowe mające charakter
ciągły, przez okres co najmniej 12 miesięcy, o wartości rocznej minimum 100.000,00 zł
każde – na rzecz przynajmniej dwóch podmiotów (w przypadku zamówienia rozliczanego w
walutach innych niż polski złoty, wartość należy przeliczyć na PLN wg średniego kursu NBP
tej waluty z dnia publikacji ogłoszenia o zamówieniu).
Wobec powyższej treści SWZ, Odwołujący wskazał, że zastrzeżenie dotyczące zakazu
podwykonawstwa narusza Ustawę, gdyż w postępowaniu uniemożliwione zostało
posługiwanie się przez wykonawcę potencjałem podmiotu trzeciego na zasadach
określonych w art. 118 Ustawy. Dlatego też ww. zastrzeżenie jest niezgodne z pzp, co -
przez analogię - potwierdza m.in. wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 14 lipca 2016 r.,
Wrocław - miasto na prawach powiatu v. Minister Infrastruktury i Rozwoju, (C-406/14,
ECLI:EU:C:2016:562).
Zdaniem Odwołującego zakaz podwykonawstwa określony w SWZ
dotyczy wszystkich czynności składających się na realizację zamówienia. Tym samym
wykonawca de facto jest zmuszony wykonać osobiście i samodzielnie niemal 100%
zamówienia a nadto, że względu na ww. zakaz podwykonawstwa zobowiązany jest na
potwierdzenie warunku wykazać się wyłącznie własnym doświadczeniem.
Odwołujący podkreślił, że został pozbawiony możliwości skorzystania z instytucji
udostępnienia potencjału, o której mowa w art. 118 i nast. ustawy, z uwagi na fakt, że zakres
czynności wymaganych do osobistej realizacji przez wykonawcę jest identyczny z treścią
zadań wymaganych w obu warunkach udziału w postępowaniu, dotyczącym doświadczenia.
Odwołujący wskazał, że ww. zastrzeżenie o zakazie podwykonawstwa powoduje, że
skorzystanie z pot
encjału podmiotu trzeciego jest bezcelowe, gdyż i tak wykonawca, jako
podmiot zobowiązany do osobistej realizacji zamówienia, musi samodzielnie spełniać
warunek dotyczący doświadczenia określony w SWZ. Podwykonawca nie może zaś wziąć
udziału w realizacji umowy, a tym samym udostępnienie przez niego potencjału, nie wywoła
skutku w postaci spełnienia przez wykonawcę warunku udziału w postepowaniu (warunku w
zakresie doświadczenia). Wobec powyższego ww. zastrzeżenie jest niezgodne z pzp, co
przez analogię, potwierdza m.in. wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 18 marca 2004 r.,
Siemens i ARGE Telekom (C-314/01, EU:C:2004:159).
Niezależnie od powyższego, Odwołujący zaznaczył również, że na skutek ograniczeń
ustalonych jednocześnie w ww. warunkach dotyczących doświadczenia i w zakazie
podwykonawstwa dochodzi do istotnego i nieuzasadnionego potrzebami Zamawiającego
ograniczenia konkurencji. Z postępowania zostają bowiem wyeliminowani wykonawcy,
którzy zamierzają świadczyć usługę przy udziale podwykonawcy. Ograniczenia takiego nie
usprawiedliwią potrzeby Zamawiającego określone w opisie przedmiotu zamówienia.
Zamówienie to jest bowiem usługą typową dla jednostek służby zdrowia (szpitali) i zwykle
realizo
waną z udziałem podwykonawców. Odwołujący podniósł, że zakres czynności,
występujących w zamówieniu, dopuszczonych do wykonania w ramach podwykonawstwa
został całkowicie wyłączony w zakresie dotyczącym rzeczywistej i faktycznej realizacji usługi.
Zastrzeżenie jako kluczowych części zamówienia 100% usługi wymaganej w zamówieniu
ewidentnie ogranicza konkurencję oraz narusza zasadę powierzania realizacji zamówienia
podwykonawcom, jako przedstawicielom MŚP, którzy dzięki tej zasadzie mogą zdobywać
doświadczenie. Na poparcie stanowiska Odwołującego przywołał wyrok Naczelnego Sądu
Administracyjnego z dnia 2020-01-
30, 7ygn.. akt: I GSK 1652/18 w którym Sąd wskazał cyt.:
„Ze względu na zasadę uczciwej konkurencji i konieczność otwarcia rynku zamówień dla
mniejszych przedsiębiorców nie można pojęciem „kluczowych części zamówienia”
obejmować prac wyczerpujących niemal cały przedmiot zamówienia.” Zgodnie z przepisami
Prawa zamówień publicznych, wyłączenie z udziału podwykonawców w realizacji
za
mówienia, musi być umotywowane specyfiką przedmiotu zamówienia i poprzedzone jego
wnikliwą analizą, która wyklucza prawidłową realizację zamówienia w przypadku, gdy jego
część zostanie powierzona podwykonawcy. Analiza zakresu usług, co do którego
Zamawia
jący
wyłączył
możliwość
powierzania
podwykonawcom
w
przypadku
przedmiotowego postępowania, nie ma uzasadnienia w specyfice tychże usług. Przeciwnie –
ze względu na nieskomplikowany charakter czynności, objętych zamówieniem oraz brak
unikalnych kwalifikacji
/uprawnień, niezbędnych do ich wykonania, powszechną praktyką
rynkową jest podwykonawstwo w zakresie czynności, oznaczonych przez Zamawiającego
jako kluczowe części zamówienia.
W ocenie Odwołującego, Zamawiający nałożył na wykonawców obowiązek osobistego
wykonania części zamówienia:
a)
bez uzasadnienia technologicznego,
b)
dla czynności nie stanowiących kluczowej części zamówienia, ale zasadniczą część
zamówienia;
c)
niewspółmiernie do swoich potrzeb skutkiem czego spowodował istotne ograniczenie
konkurencji.
Zamawiający, zgodnie z Prawem zamówień publicznych, jest uprawniony zastrzec
obowiązek osobistego wykonania przez wykonawcę kluczowych części zamówienia
wyłącznie w przypadku, gdy ze względu na specyfikę przedmiotu zamówienia, część lub
całość zamówienia nie może być powierzona podwykonawcom. Przepis art. 121 Pzp stanowi
wyjątek od zasad prawa cywilnego, w tym w szczególności przepisów Kodeksu cywilnego i,
jako taki, powinien być stosowany w sposób ścisły. Wyłączenie udziału podwykonawców w
reali
zacji zamówienia musi być umotywowane w szczególności zapewnieniem jakości
zamówienia, która – w przypadku powierzenia zadań podwykonawcy – doznałaby istotnego
uszczerbku (przy czym nie można w takim wypadku mówić o uchybieniach incydentalnych,
związanych z wykonywaniem części zamówienia przez podwykonawcę). Wspomniany
przepis jest uprawnieniem Zamawiającego, jednakże jego zastosowanie, z uwagi na to, że
jest wyjątkiem od ogólnej zasady, wymaga uzasadnienia. Samo uprawnienie, bez żadnego
uzasadnienia zastos
owania tego przepisu, nie może bowiem doprowadzić do naruszenia
uczciwej konkurencji. Powyższa regulacja wyraźnie wskazuje, iż zasadą jest obowiązek
dopuszczenia możliwości podwykonawstwa, zaś ograniczenie tego uprawnienia wykonawcy
jest dopuszczalne wyłącznie w wyjątkowych sytuacjach, uzasadnionych specyfiką danego
zamówienia. Czynności wymienione w rozdz. III pkt 1 ppkt 5 SWZ nie spełniają tego
wymogu. Skutkiem zawarcia wymogu ich osobistego wykonania, jest natomiast ograniczenie
konkurencji.
Odwołujący podniósł, że Zamawiający, zanim dokonał ograniczenia w zakresie
obowiązku osobistego wykonania przez wykonawcę części zamówienia, powinien dokonać
analizy ich zakresu i rzeczywistych potrzeb w tym obszarze, tak, aby zachować równowagę
między własnym interesem, a wyrażoną wprost w Prawie zamówień publicznych zasadą
konkurencyjności. Odwołujący za Trybunałem Sprawiedliwości wskazuje, że: „W zakresie
zamówień publicznych, Trybunał przypomniał, iż w interesie Unii leży otwarcie przetargów na
jak najszerszą konkurencję, również jeżeli chodzi o zamówienia nieobjęte zakresem
dyrektywy 2004/17 (zob. podobnie wyroki: z dnia 10 lipca 2014r., Consorzio Stabile Libor
Lavori Pubblici, C-
358/12, EU:C:2014:2063, pkt 29; a także z dnia 28 stycznia 2016 r.,
CASTA i in., C-5
0/14, EU:C:2016:56, pkt 55). Korzystanie z podwykonawstwa, które może
zachęcać małe i średnie przedsiębiorstwa do udziału w rynku zamówień publicznych,
przyczynia się do realizacji tego celu”. Odwołujący powołał się na wyrok KIO 867/19.
Odwołujący wskazał, że Zamawiający opisując warunki determinujące możliwość udziału
wykonawców w postępowaniu, winien mieć na względzie w szczególności konieczność
przestrzegania zasady konkurencyjności i transparentności postępowania. Zamawiający
realizując zamówienie publiczne korzysta w tym celu, jako beneficjent, z pieniędzy
publicznych. Jest zatem zobowiązany do zachowania zasady uczciwej konkurencji i równego
traktowania wykonawców. Zachowanie zasady uczciwej konkurencji oznacza, iż nie można
abstrahować od praktyki danego rynku właściwego dla danego rodzaju i typu udzielanego
zamówienia. W tym zakresie Odwołujący wskazuje na stanowisko wyrażone w wyroku Sądu
Okręgowego we Wrocławiu z dnia 14.04.2008 r., sygn. X Ga 67/08 „kształtowanie
poszcz
ególnych warunków udziału w postępowaniu nie może być działaniem dowolnym
zamawiającego, a poziom postawionych wymagań musi mieć zawsze swoje uzasadnienie w
istniejących potrzebach jednostki zamawiającej. Dlatego też każdy dodatkowo, nadmiarowo,
postawion
y warunek ograniczający konkurencję winien być po pierwsze, niezbędny dla
zrealizowania zamówienia, a po drugie, zasadność jego postawienia musi zostać wykazana
przez Zamawiającego.”
W ocenie Odwołującego Zamawiający ma możliwość zapewnienia prawidłowej realizacji
zamówienia poprzez całość opisu przedmiotu zamówienia, postanowień umownych,
zapewnienia profesjonalnego nadzoru itp. Zamawiający winien tak ustalić warunki udziału i
wymogi, co do jego realizacji, aby nie została zachwiana równowaga pomiędzy interesem
zamawiającego w pozyskaniu wykonawcy dającego rękojmię należytego wykonania
zamówienia, a interesem wykonawców, którzy poprzez sformułowanie nadmiernych
wymagań mogą zostać wyeliminowani z postępowania. Przenosząc powyższe na grunt
przedmiotowego p
ostępowania wskazać należy, iż:
a)
zakres czynności opisanych w pkt rozdz. III pkt 1 ppkt 5 stanowi 100% czynności,
które wykonawca zobowiązany jest realizować wykonując zamówienie;
b)
czynności zastrzeżone przez Zamawiającego do osobistego wykonania przez
wy
konawcę nie spełniają kryteriów do uznania ich za kluczowe, w rozumieniu
definicji zadań kluczowych jakie wypracowało orzecznictwo;
c)
powszechnie wiadomym jest, że na rynku funkcjonują podmioty, które mają
odpowiednią wiedzę i doświadczenie oraz potencjał, aby w sposób prawidłowy
mo
gą wykonać jako podwykonawcy czynności ujęte w rozdz. III pkt 1 ppkt 5 SWZ
oraz w opisie przedmiotu zamówienia i wzorze umowy. Niewątpliwym skutkiem
zastrzeżenia osobistego wykonania w rozdz. III pkt 1 ppkt 5. SWZ jest
ograniczenie konkurencji;
d) zastrze
żenie dotyczące zakazu podwykonawstwa narusza Ustawę, gdyż w
postępowaniu uniemożliwione zostało posługiwanie się przez wykonawcę
potencjałem podmiotu trzeciego na zasadach określonych w art. 118 Ustawy.
Wskazane uchybienia je
dnoznacznie potwierdzają zarzut naruszenia przez Zamawiającego
przepisów wskazanych we wstępie odwołania.
WADLIWE POSTANOWIENIA WZORU UMOWY
– art. 436 ust. 4 lit. b) Ustawy.
Odwołujący wskazał, że zgodnie z postanowieniami § 17 ust. 2 wzorów umów: Strony
dopuszczają możliwość rozwiązania umowy za trzymiesięcznym wypowiedzeniem, gdy
uzasadniony wzrost wynagrodzenia Wykonawcy, w przypadkach zmian określonych w art.
436 pkt 4 ppkt. b) ustawy Prawo Zamówień Publicznych, byłby zbyt wysoki dla
Zamawiającego.
Odwołujący podniósł, że ww. zastrzeżenie jest niezgodne z Ustawą, gdyż skutkuje
uwolnieniem Zamawiającego od obowiązku zmiany wynagrodzenia wykonawcy w
okolicznościach wymienionych w art. 436 ust. 4 lit. b) Ustawy. Zamawiający na mocy ww.
postanowienia
jest uprawniony do rozwiązania umowy o ile uzna, że wzrost wynagrodzenia
byłby zbyt wysoki. Zamawiający samodzielnie, dowolnie i na podstawie nieznanych kryteriów
decyduje o kontynuacji lub nie zamówienia. Na mocy ww. postanowienia umownego
Zamawiający władczo rozstrzyga, czy w postępowaniu zastosuje art. 436 ust. 4 lit. b)
Ustawy. Zważywszy na fakt, że przepis art. 436 ust. 4 lit. b) Ustawy ma charakter
bezwzględnie obowiązujących to działania mające na celu uchylenie jego stosowania lub
znoszące jego działania są niezgodne z prawem na mocy art. 58 § 1 kodeksu cywilnego.
Niezależnie od powyższego Odwołujący wskazał, że zgodnie z poglądem Krajowej Izby
Odwoławczej niedozwolone jest formułowanie postanowień umownych uprawniających
Zamawiających do wypowiedzenia umowy w dowolnym momencie jej trwania. W ocenie KIO
zastrzeżenie możliwości wypowiedzenia przez Zamawiającego danego rodzaju umowy z
błahego powodu, incydentalnego niewykonania pojedynczego postanowienia umownego,
niewykonania świadczenia ubocznego - nie jest dopuszczalne, z punktu widzenia osiągnięcia
celów, którym służą umowy realizacyjne zamówień publicznych i bez ustalenia zasad
rozliczeń z tym związanych. Sytuacja taka może spowodować, iż ustalone ceny oferty, mimo,
że rentowne, mogą się okazać przynoszące stratę, gdyby zamawiający zdecydował się
wypowiedzieć umowę. Zdaniem Odwołującego przywołane powyżej postanowienie umowne
pozwalają Zamawiającemu na wypowiedzenia umowy z przyczyn niezawinionych przez
wykonawcę tj. np. w sytuacji, gdy na skutek zmian prawa Zamawiający władczo oceni, że
wynagr
odzenie wykonawcy jest zbyt wysokie. Tak więc umowa może zostać zakończona
przez Zamawiającego po pierwsze na skutek okoliczności niezawinionych przez wykonawcę
a po drugie na skutek samodzielnej i dowoln
ej oceny Zamawiającego. Zamawiający dopiero
w toku r
ealizacji umowy, arbitralnie zdecyduje czy uzna, czy podwyżka wynagrodzenia
wykonawcy będzie skutkować wypowiedzeniem umowy, czy tez nie. Wykonawca pozostaje
więc w niepewności co do terminu realizacji kontraktu. Dodatkowo całość konsekwencji z
tytułu przedwczesnego zakończenia umowy obciąża wyłącznie wykonawcę.
Odwołujący podkreślił ponadto, że prawo do wypowiedzenia umowy stanowi wyjątek od
zasady trw
ałości stosunku prawnego, stąd jego zastosowanie nie powinno być uzależnione
od okoliczności niezawinionych przez wykonawcę. Okolicznością uzasadniający
wypowiedzenie umowy nie może być uwolnienie się Zamawiającego od obowiązku
zastosowania art. 436 ust. 4 lit. b) Ustawy.
Odwołujący zaznaczył także, że w doktrynie
podnosi
się, iż ważną sferą zastosowania zasad współżycia społecznego jako granicy
swobody umów jest problematyka tzw. słuszności (sprawiedliwości) kontraktowej, rozumianej
jako równomierny rozkład uprawnień i obowiązków w stosunku prawnym czy też korzyści i
ciężarów oraz szans i ryzyk związanych z powstaniem i realizacją tego stosunku. Z uwagi
na powyższe, wskazane postanowienia jako faworyzujące autora umowy, który czyni ze
swego prawa użytek sprzeczny ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem tego prawa,
naruszają art. 3531 k.c. w zw. z art. 431 i nast. Pzp.
Ponadto, z daleko idącej ostrożności, Odwołujący zawrócił również uwagę, że formułowanie
postanowień umownych uwalniających Zamawiający od obowiązku zastosowania art. 436
ust. 4 lit. b) U
stawy jest niezgodne również celem tegoż przepisu. Odwołujący wskazał, że
powodem nowelizacji przepisu art. 142 poprzedniej ustawy Prawo zamówień publicznych –
aktualnie art. 436 pkt 4 lit. b) -
było m.in., że: „w praktyce zamawiających właściwie
nieobecne
było włączanie do wzorów umów tzw. klauzul waloryzacyjnych. Przygotowana
przez zamawiających treść wzorów (projektów) umów, nie pozwalała na uwzględnienie w
ostatecznych rozliczeniach nawet znacznych, ni
ezależnych od wykonawców, zmian kosztów
wykonania
za
mówienia,
zwłaszcza
dotyczących
zmian
wysokości
obciążeń
publicznoprawnych. W efekcie, przy niewysokich marżach, pozornie niewielka zmiana np.
podatku od towarów i usług (VAT) powodowała utratę marży, a w konsekwencji prowadziła
do pogorszenia sytuacji fin
ansowej przedsiębiorcy. Powyższe prowadziło do znacznego
ograniczania przez przedsiębiorców kosztów wykonania zamówienia. Wyżej wskazane
sytuacje odnosiły się przede wszystkim do umów wieloletnich, w trakcie trwania których
wykonawcy byli zaskakiwani zmian
ami ciężarów publicznoprawnych oraz kosztami
określanymi przez przepisy prawa. Ponadto, skutki dotyczące zmian wynagrodzenia
odczuwają także pracownicy, przy czym jednocześnie zamawiający są narażeni na
p
ogorszenie jakości wykonywanego zamówienia, np. przez zastąpienie materiałów
potrzebnych do wykonania za
mówienia materiałami tańszymi, które zazwyczaj są
materiałami niższej jakości. Zniwelowanie powyższych działań może nastąpić dzięki
wprowadzeniu zasady
obowiązku wprowadzania do umów zapisów dotyczących
o
dpowiedniej zmiany wysokości wynagrodzenia w ściśle określonych przypadkach”.
Odwołujący zaznaczył, że na temat ww. przepisu art. 142 ust. 5 ustawy Prawo zamówień
publicznych, wypowiedziała się także Krajowa Izba Odwoławcza w wyrok z dnia 9 marca
r. (KIO 346/15). Zgodnie, z przywołanym wyrokiem, który zachował aktualność w
obowiązującym stanie prawnym: „(…) wymienione w art. 142 ust. 5 ustawy Pzp stawki
podatku VAT, kwoty minimalnego wynagrodzenia
oraz zasady i stawki obowiązujące w
ubezpieczeniach
społecznych i zdrowotnych są regulowane przez akty prawne o charakterze
bezwzględnie obowiązującym. Oznacza to, że wykonawcy nie mają żadnego wpływu na ich
wysokość i muszą je uwzględniać również przy kalkulowaniu ceny oferty. Dokonywanie w
tym zakresie z
mian przez ustawodawcę może zatem wpłynąć na koszt wykonania
zamówienia przez wykonawcę. Celem wskazanego przepisu jest możliwość uniknięcia przez
wykonawcę negatywnych dla niego skutków zmian legislacyjnych. Wniosek taki wynika z
uzasadnienia projektu us
tawy z dnia 29 sierpnia 2014 roku, gdzie wskazano, że w dzisiejszej
praktyce zamawiających właściwie nieobecne jest włączanie do wzorów umów tzw. Klauzul
waloryzacyjnych. Przygotowana przez zamawiających treść wzorów (projektów) umów, nie
pozwala na uwzględnienie w ostatecznych rozliczeniach nawet znacznych, niezależnych od
wykonawców, zmian kosztów wykonania zamówienia, zwłaszcza dotyczących obciążeń
publicznoprawnych. W efekcie, przy niewysokich marżach, pozornie niewielka zmiana np.
podatku od towarów i usług (VAT) powoduje utratę marży a w konsekwencji prowadzi do
pogorszenia sytuacji finansowej przedsiębiorcy. Powyższe prowadzi do znacznego
ograniczenia przez przedsiębiorców kosztów wykonania zamówienia. Wyżej wskazane
sytuacje odnoszą się przede wszystkim do umów wieloletnich, w trakcie trwania których
wykonawcy są zaskakiwani zmianami ciężarów publicznoprawnych oraz kosztami
określanymi przez przepisy prawa. Ponadto, skutki dotyczące zmian wynagrodzenia
odczuwają także pracownicy, przy czym jednocześnie zamawiający są narażeni na
pogorszenie jakości wykonywanego zamówienia np. przez zastąpienie materiałów
potrzebnych do wykonania zamówienia materiałami tańszymi, które zazwyczaj są
materiałami niższej jakości. Zniwelowanie powyższych działań może nastąpić dzięki
wprowadzeniu zasady obowiązku wprowadzania do umów zapisów dotyczących
odpowiedniej zmiany wysokości wynagrodzenia w ściśle określonych przypadkach. W
świetle powyższego proponuje się uzupełnić przepis art. 142 ustawy Pzp o nowy ust. 5
poprzez wpr
owadzanie obowiązku zawierania w umowach trwających powyżej 12 miesięcy
zapisów dotyczących zmiany odpowiedniej wysokości wynagrodzenia, w ściśle określonych
przypadkach. Zgodnie z treścią proponowanego przepisu art. 142 ust. 5 ustawy, umowa
musiałaby zawierać postanowienie o odpowiedniej zmianie wysokości wynagrodzenia
wykonawcy w razie zmiany:
• stawki podatku od towarów i usług;
• wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na podstawie
odrębnych przepisów;
• wysokości stawki składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.
Z art. 142 ust. 5 ustawy Pzp wynika, że wynagrodzenie wykonawcy winno zostać
odpowiednio zmie
nione. Zmiana powinna być „adekwatna”, wynikające wprost z zaistniałej
zmiany przepisów prawa. Kwota o jaką zmienione zostanie wynagrodzenia, nie powinna być
ani niższa, ani wyższa niż to wynika ze zmiany przepisów prawa. Powyższe argumenty
uzasadniają również konieczność dokonania zmiany wynagrodzenia wykonawcy od dnia
wejścia w życie zmian przepisów prawa. (…)”.
WADLIWE POSTANOWIENIA WZORU UMOWY - art. 439 Ustawy
Odwołujący wskazał, że zgodnie z postanowieniami § 9 ust. 4 wzorów umów, Zamawiający
prz
ewidział, że pierwsza i każda kolejna waloryzacja wynagrodzenia wykonawcy może
nastąpić co 12 miesięcy. Odwołujący podniósł, że ww. okres 12 miesięcy nie gwarantuje
ekwiwalentności świadczeń stron. Powtarzając za Krajową Izbą Odwoławczą, Odwołujący
wskazał, że ustawodawca uznał okres do 12 (obecnie 6) miesięcy za dający możliwość
odpowiedniego skalkulowania ryzyka związanego z sytuacją gospodarczą. Skoro umowa
zawierana na okres do 12 (obecnie 6) miesięcy nie musi zawierać klauzul waloryzacyjnych,
to nie sp
osób twierdzić, że umowa zawierana na okres dłuższy musi taką waloryzację
dopuszczać wcześniej niż po 12 miesiącach. (wyrok KIO z dn. 5 lipca 2022 r. sygn. akt: KIO
1601/22). Skoro więc okres 6-ciu a nie 12-tu miesięcy jest uznawany za ustawodawcę jako
okr
es umożliwiający wykonawcy odpowiednią kalkulację ceny ofertowej to za naruszające
Ustawę należy uznać postanowienia umowne blokujące uzyskanie waloryzacji przed
upływem roku realizacji umowy, który to roczny okres był uważany za właściwy w
poprzednich warunkach gospodarczych.
Odwołujący zwrócił również uwagę, że w przedmiotowym postępowaniu Zamawiający jest
zabezpieczony przed n
ieuzasadnionym podwyższeniem wynagrodzenia wykonawcy.
Waloryzacja na podstawie ww. postanowienia umownego jest bowiem wprost zale
żna od
wzrostu o co najmniej 5% kosztów wykonania zamówienia. Tym samym ziszczenie się
terminu nie skutkuje automatyczną aktualizacja wynagrodzenia wykonawcy. Odwołujący
zawraca również uwagę, że ww. roczny okres jest nieadekwatny do aktualnych warunków
e
konomicznych. Wzrost cen na poziomie 5% w skali roku nie występuje aktualnie na runku.
Ostatni taki wzrost wstępowała przed 2021 r. Powszechnie widomym jest, że począwszy od
2021 r. inflacja w Polsce systematycznie rosła i w grudniu 2022 roku wyniosła 16,6% w
ujęciu rocznym (dane publikowane przez Główny Urząd Statystyczny (GUS) w szybkim
szacunku). W październiku 2022 r. wskaźnik inflacyjny wyniósł 17,9%, a w listopadzie 2022
r. spadł do 17,5%. Wobec powyższego spadek siły nabywczej pieniądza w ujęciu rocznym
na podstawie ostatniego kwartału 2022 r. kształtował się na poziomie znacznie
przekraczającym 5%. Wraz ze wzrostem wskaźnika inflacji wzrastały ceny. Wobec
powyższego ustalone we wzorze umowy założenie, że waloryzacja powinna następować w
okresach roc
znych jest oderwana od aktualnych realiów gospodarczych. Na skutek
postępującej „drożyzny” widocznej w ww. wskaźniku inflacji, wzajemne świadczenia
wykonawcy i Zamawiającego stracą walor ekwiwalentności przed upływem roku. Wykonawcy
nie będzie zaś przysługiwało roszczenie nie o zmianę umowy z powodu wystąpienia
nadzwyczajnej zmiany.
Odwołujący wskazał, że zgodnie z ww. postanowieniem umownym: maksymalna wysokość
zmiany wynagrodzenia (ceny), jaką Strony dopuszczają w efekcie zastosowania zasad
opisanych w pkt a)-
c), to 20% pierwotnej wysokości wynagrodzenia (ceny), jednakże nie
więcej niż wskaźnik zmian cen towarów i usług ogłaszany w komunikacie Prezesa GUS za
ostatni rok kalendarzowy .
Odwołujący wskazał, że na podstawie ww. postanowienia nie wie jaka jest maksymalna
dopuszczalna zmiana wysokości jego wynagrodzenia w związku z wystąpieniem
okoliczności, o których mowa w art. 439 Ustawy. W umowie wskazane zostały bowiem dwie
wartości tj:
a)
20% pierwotnej wysokości wynagrodzenia (ceny)
ale nie więcej niż
b)
1/2 wskaźnika zmian cen towarów i usług ogłaszanego w komunikacie Prezesa GUS
za ostatni rok kalendarzowy.
B
iorąc pod uwagę, że umowa zostaje zawarta na trzy (3) lata, to nie sposób na dzień
złożenia oferty przewidzieć i obliczyć ile będzie wynosić ww. maksymalna wartość wzrostu
wynagrodzenia. W związku z powyższym niemożliwym jest ustalenie jaka jest dopuszczalna
wartość zmiany wynagrodzenia i w którym momencie zostanie wyczerpana. Przykładowo,
gdyby ww. wskaźnik w ostatnim roku realizacji umowy wyniósł 16% to pytanie, czy
wynagrodzenie wykonawcy maksymalnie mogłoby wzrosnąć o 20% czy 8% ceny ofertowej.
Ponadto
gdyby okazało się, że na podstawie np. pierwszej waloryzacji wynagrodzenie
wykonawcy wzrosło o 10% względem ceny ofertowej, to czy po zakończeniu umowy
wykonawca zobowiązany byłby zwrócić Zamawiającemu nadwyżkę względem ww. 8%.
Odwołujący podniósł, że ze względu na ww. wątpliwości klauzula w rzeczywistości nie
zawiera jasnej, konkretnej i wyrażonej w sposób policzalny informacji o maksymalnej
wartości zmiany wynagrodzenia, jaką dopuszcza Zamawiający w efekcie zastosowania
postanowień o zasadach wprowadzania zmian wysokości wynagrodzenia. Odwołujący
wskazał, że zgodnie ze stanowiskiem Krajowej Izby Odwoławczej wprowadzenie klauzul
waloryzacyjnych w umowach, których przedmiotem są roboty budowalne lub usługi,
zawartych na okres dłuższy niż 12 miesięcy (obecnie specustawa zmieniła okres 12
miesięcy na 6 miesięcy), ma na celu przywrócenie stanu równowagi ekonomicznej miedzy
stronami umowy zachwianej przez określone zdarzenia, które mogą mieć miejsce w trakcie
jej realizacji. Zachwianie równowagi ekonomicznej między stronami umowy może mieć
miejsce w trakcie jej realizacji. Zachwianie równowagi ekonomicznej miedzy stronami umowy
może być spowodowane zaistnieniem równych przyczyn, w tym także przyczyn
zewnętrznych, które powodują bezwzględną konieczność zmiany wynagrodzenia. Podstawą
roszczenia wykonawcy o zmianę wynagrodzenia będzie więc spełnienie przesłanek
zawartych we wzorze umowy. Zamawiający jest bowiem do zobowiązany do wprowadzenia
do wzoru umowy obligatoryjnych elementów wskazanych w treści art. 439 ustawy Pzp,
wśród których istotne znaczenie ma określenie maksymalnej wartości zmiany
wynagrodzenia, jaką Zamawiający dopuszcza w wyniku wprowadzenia klauzul
waloryzacyjnych. Powyższe wynika z tego, ze Zamawiający będący podmiotem finansów
publicznych dzia
ła w oparciu o plany finansowe. Dlatego też tak istotne jest wcześniejsze
ustalenie maksymalnej wartości zmiany wynagrodzenia wykonawcy. To bowiem
Zamawiający ustala we wzorze umowy zarówno sposób dokonania waloryzacji
wynagrodzenia jak i wa
rtość maksymalnej zmiany wynagrodzenia (wyrok KIO z dn.
08.09.2022 r. sygn.. akt: KIO 2193/22).
WARUNKI UDZIAŁU W POSTĘPOWANIU – DOŚWIADCZENIE
Odwołujący wskazał, że zgodnie z dokumentami postępowania wykonawca zobowiązany
jest wykazać, że:
Cz
ęść 1 – strefa biała:
Zamawiający wymaga aby Wykonawca w okresie ostatnich trzech lat przed upływem terminu
składania ofert, a jeżeli okres działalności jest krótszy – w tym okresie, należycie
wykonał/wykonuje kompleksowe usługi- porządkowo – czystościowe mające charakter
ciągły, przez okres co najmniej 6 miesięcy, o wartości rocznej minimum 700.000,00 zł każde
– na rzecz przynajmniej dwóch podmiotów leczniczych prowadzących działalność leczniczą
w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, (w przypadku zamówienia
rozliczanego w walutach innych niż polski złoty, wartość należy przeliczyć na PLN wg
średniego kursu NBP tej waluty z dnia publikacji ogłoszenia o zamówieniu);.
Część 2 - strefa szara:
Zamawiający wymaga aby Wykonawca w okresie ostatnich trzech lat przed upływem
terminu składania ofert, a jeżeli okres działalności jest krótszy – w tym okresie, należycie
wykonał/wykonuje kompleksowe usługi - porządkowo – czystościowe mające charakter
ciągły, przez okres co najmniej 12 miesięcy, o wartości rocznej minimum 100.000,00 zł
każde – na rzecz przynajmniej dwóch podmiotów (w przypadku zamówienia rozliczanego w
walutach innych niż polski złoty, wartość należy przeliczyć na PLN wg średniego kursu NBP
tej waluty z dnia publikacji ogłoszenia o zamówieniu);
Odwołujący wskazał, że ww. warunki ograniczają dostęp do postępowania podmiotom
zawodowo trudniącym się obsługa porządkowo – czystościową w szpitalach lub innych
jednostkach służby zdrowia. Efektem realizacji zamówienia w zakresie Części 1 i Części 2
będzie utrzymanie porządku i czystości na wszystkich powierzchniach Szpitala
Zamawiającego w jednym czasie. Wykonawca obsługujący część białą i wykonawca
obsługujący część szarą w sumie, w tym samym czasie będą utrzymywać w czystości cały
obiekt
Zamawiającego. Dla prawidłowej realizacji usługi istotne znaczenie ma fakt, że część
biała i część szara szpitala nie są od siebie w sposób trwały odseparowane i rozdzielone.
Personel zatrudniony w Szpitalu, pacjenci, odwiedzający oraz sprzęt przemieszczają się
pomiędzy częścią białą a częścią szarą w związku ze zwykłą działalnością Szpitala. W
związku z powyższym zagrożenia występujące w części szarej w sposób naturalny wraz z
ww. personelem, pacjentami i sprzętem przemieszczają się do części białej. Stąd też
utrzymanie właściwej czystości pod względem epidemiologicznym części szarej ma istotne
znaczenie dla zagrożeń przenoszonych do części białej.
W ocenie Odwołującego, Zamawiający stawiając warunki weryfikujące wykonawców
zdolnych do realizacji zamówienia postawił adekwatne do celu wymogi dla części białej.
Natomiast w części szarej usługa może być realizowana przez podmiot nieposiadający
doświadczenia w sprzątaniu jakiejkolwiek jednostki służby zdrowia. Ponadto Zamawiający za
wystarczające do sprzątania części szarej uważa doświadczenie o miesięcznej wartości
rzędu 16.000 zł. brutto miesięcznie – po 8.000,00 zł brutto na jednym kontrakcie. Ze względu
na powyższe podczas realizacji zamówienia zdarzyć się może tak, że w części białej usługa
będzie realizowana przez podmiot wyspecjalizowany w sprzątaniu szpitali a równocześnie w
części szarej usługę będzie wykonywał podmiot specjalizujący się w utrzymaniu porządku i
czystości terenów zewnętrznych (zielonych). Biorąc pod uwagę wyżej opisane przenikanie
się ww. stref oraz fakt, że część szara – jak wynika z opisu przedmiotu zamówienia - stanowi
1/3 całkowitej wielkości Szpitala Zamawiającego oczywistym jest, że jakość usługi
świadczonej w części szarej będzie bezpośrednio oddziaływała na część białą. Wszelkie
zanieczyszczenia z części szarej będą bowiem przenoszone chociażby na butach lub kołach
do części białej. Tym samym ewentualne uchybienia w realizacji w części szarej będą
bezpośrednio oddziaływać na stan sanitarno – epidemiologiczny Szpitala w części białej i
Szpitala jako całości. Ze względu na wymagane w Szpitalach zabezpieczenie sanitarno –
epidemilogiczne zasadnym jest, aby wobec wykonawców były stawione w postępowaniu
wymogi umożliwiające ocenę ich zdolności do należytego wykonania zamówienia. W
pr
zedmiotowym postepowaniu wymóg taki nie został w ogóle sformułowany w zakresie
części 2. Ponadto wykonawca obsługujący część szarą może posiadać nikle doświadczenie
w realizacji usług porządkowo – czystościowych jako takich a usługi te nie muszą być w
żaden sposób związane z profilem działalności Zamawiającego. Wobec powyższego
warunek w zakresie części 2 nie służy weryfikacji wykonawcy. Warunek ten nie daje bowiem
w żadnym aspekcie (ani co do zakresu ani co do wartości) odpowiedzi na pytanie, czy
wykonawc
a posiada potencjał umożliwiający realizację usługi o wartości odpowiadającej
przedmiotowi zamówienia. Wykonywanie usługi porządkowo – czystościowej w szpitalu o
zakresie działalności zbliżonej do Zamawiającego oraz o wielkości odpowiadającej wielkości
pod
anej przez Zamawiającego wynosi średnio 370 000,00 zł.. Wartość ta wielokrotnie
przekracza kwotę wymaganą warunkiem w zakresie części nr 2.
Odwołujący wskazał również, że tak postawione warunki udziału w postępowaniu
ograniczają dostęp do postępowania podmiotom zawodowo trudniącym się obsługą szpitali,
gdyż wymuszają realizację zamówienia na obiekcie obsługiwanym w tożsamym zakresie
przez wykonawcę, który nie musi mieć jakiekolwiek doświadczenia w realizacji usług tego
typu. Mając na względzie, że obsługa części białej i części szarej zazębiają się i
bezpośrednio na siebie oddziaływają to ww. opis warunku dla części 2 ogranicza dostęp do
postepowania wykonawcom specjalizującym się w obsłudze strefy białej. Odwołujący nie
może złożyć oferty w postępowaniu, gdyż nieprawidłowe wykonanie usługi w strefie szarej
przez drugiego z wykonawców obecnych na obiekcie może skutkować niewłaściwym stanem
sanitarnym
– epidemiologicznym w strefie białej. Odwołujący ocenia, że ustalenie podmiotu
odpowiedzialnego za uchybien
ia tego rodzaju jest nadzwyczaj trudne. Mając na względzie,
że warunki udziału w postępowaniu nie zapewniają jakiejkolwiek weryfikacji wykonawcy dla
części szarej, to ryzyko wystąpień zakażeń szpitalnych, negatywnych wyników badań
mikrobiologicznych,
zastr
zeżeń kontroli SANEPID oraz ewentualnych roszczeń
odszkodowawczych, które będą spowodowane działalnością drugiego z wykonawców
obecnych na obiekcie jest zbyt duże, aby wziąć w udział w postępowaniu i złożyć ofertę.
Izba ustaliła co następuje:
Izba
ustaliła, że Zamawiający prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego
pn.: „Świadczenie usług kompleksowych w zakresie: prace porządkowo–czystościowe, w
tym w strefie białej, zapewnienie transportu wew. oraz pomoc pod nadzorem personelu
medycz
nego w opiece nad pacjentem”.
Zamówienie zostało podzielone na dwie części:
Część 1: Strefa biała (medyczna). Kod CPV: 90910000-9 usługi sprzątania, 90900000-6
usługi w zakresie sprzątania i odkażania, 85110000-3 usługi szpitalne i podobne.
Część 2: Strefa szara (niemedyczna). Kod CPV: 90910000-9 usługi sprzątania, 90900000-6
usługi w zakresie sprzątania i odkażania.
W SWZ Zamawiający określił następujące warunki udziału w postępowaniu w zakresie
zdolności technicznej lub zawodowej:
Część 1 – strefa biała:
Zamawiający wymaga aby Wykonawca w okresie ostatnich trzech lat przed upływem terminu
składania ofert, a jeżeli okres działalności jest krótszy – w tym okresie, należycie
wykonał/wykonuje kompleksowe usługi- porządkowo – czystościowe mające charakter
ciągły, przez okres co najmniej 6 miesięcy, o wartości rocznej minimum 700.000,00 zł każde
– na rzecz przynajmniej dwóch podmiotów leczniczych prowadzących działalność leczniczą
w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, (w przypadku zamówienia
rozliczanego
w walutach innych niż polski złoty, wartość należy przeliczyć na PLN wg
średniego kursu NBP tej waluty z dnia publikacji ogłoszenia o zamówieniu);.
Część 2 - strefa szara:
Zamawiający wymaga aby Wykonawca w okresie ostatnich trzech lat przed upływem terminu
składania ofert, a jeżeli okres działalności jest krótszy – w tym okresie, należycie
wykonał/wykonuje kompleksowe usługi- porządkowo – czystościowe mające charakter
ciągły, przez okres co najmniej 12 miesięcy, o wartości rocznej minimum 100.000,00 zł
każde – na rzecz przynajmniej dwóch podmiotów, (w przypadku zamówienia rozliczanego
w walutach innych niż polski złoty, wartość należy przeliczyć na PLN wg średniego kursu
NBP tej waluty z dnia publikacji ogłoszenia o zamówieniu);
W załączniku nr 5.1a oraz 5.1b, Zamawiający przedstawił wykonawcom wzór umowy dla
części 1 i 2 zamówienia. W zakresie zaskarżonym przez Odwołującego, Izba ustaliła, że
Zamawiający przewidział następujące postanowienia:
§9 ust. 4 Umowy
Strony przewidują możliwość wprowadzenia odpowiednich zmian wynagrodzenia (cen) na
podstawie art. 455 P.z.p. w związku z art. 439 Pzp, tj.:
a) zmiany cen materiałów lub kosztów uprawniający do żądania zmiany wynagrodzenia
(cen) przedmiotu zamówienia, przy czym Strona może ubiegać się o zwiększenie
wynagrodzenia (ceny) nie wcześniej niż po upływie 12 miesięcy od zawarcia niniejszej
umowy;
każda kolejna zmiana wynagrodzenia Wykonawcy, o której mowa w niniejszym
ustępie, może następować po upływie każdych kolejnych 12 miesięcy licząc od dnia
zawarcia umowy lub aneksu;
b) zmiana wynagrodzenia (cen) wskazanych w
formularzu cenowym stanowiącym
załącznik nr 1.2a do SWZ (stanowiącym Zał. nr 4 do nin. umowy) może nastąpić
w przypadku wzrostu cen i/lub kosztów wykonania zamówienia przez Wykonawcę
przekraczający 5 % pierwotnego kosztu wykonywania usługi;
c) inne okoliczności, których wystąpienie było niemożliwe do przewidzenia,
a wprowadzenie zmian jest niezbędne do realizacji umowy;
d) Strona powołująca się na zmianę kosztów mających wpływ na wysokość
wynagrodzenia (ceny) wynikającego z umowy winna przedłożyć wniosek zawierający
zestawienie ilościowo – wartościowe wnioskowanych zmian oraz stosowne dokumenty
potwierdzające (wykazujące) wpływ zmian cen materiałów lub kosztów na wykonanie lub
dalsze wykonywanie zamówienia;
e) maksymalna wysokość zmiany wynagrodzenia (ceny), jaką Strony dopuszczają
w efekcie zastosowania zasad opisanych w pkt a)-
c), to 20% pierwotnej wysokości
wynagrodzenia (ceny), jednakże nie więcej niż wskaźnik zmian cen towarów i usług
ogłaszany w komunikacie Prezesa GUS za ostatni rok kalendarzowy, z tym
zastrzeżeniem, że wysokość zmiany wynagrodzenia (ceny) obliczonej z zastosowaniem
ustalonego wskaźnika zostanie podzielona między Strony po połowie.
§ 17
1) Umowa niniejsz
a została zawarta na czas oznaczony tj. na okres od …………………r.
do …………………r.
Strony dopuszczają możliwość rozwiązania umowy za trzymiesięcznym
wypowiedzeniem, gdy uzasadniony wzrost wynagrodzenia Wykonawcy, w
przypadkach zmian określonych w art. 436 pkt 4 ppkt. b) ustawy Prawo Zamówień
Publicznych, byłby zbyt wysoki dla Zamawiającego.
Izba zważyła co następuje:
Izba umorzyła postępowanie odwoławcze w zakresie zarzutu naruszenia art. art. 121 ust. 2
ustawy Pzp w związku z art. 134 ust. 2 pkt 17 ustawy Pzp w związku za art. 16 i 17 ustawy
Pzp dotyczącego zastrzeżenia osobistego wykonania przez wykonawcę kluczowych części
zamówienia. Zamawiający w tym zakresie uwzględnił zarzut podniesiony przez
Odwołującego.
Zdaniem Izby zasadny okazał się zarzut naruszenia art. 436 pkt 4 ppkt b) w zw. z art. 16 i 17
ustawy Pzp w zw. z art.
353¹ kodeksu cywilnego w zakresie dotyczący §17 ust. 2 wzoru
umowy. Pozostałe zarzuty Izba uznała za niezasadne.
Zarzut naruszenia art. 436 pkt 4 ppkt b) w zw. z art. 16 i 17 ustawy Pzp
w zw. z art. 353¹
kodeksu cywilnego w zakresie dotyczącym §17 ust. 2 wzoru
W ocenie Izby zarzut jest zasadny. Zgodnie z art. 436 pkt 4 ppkt b) ustawy Pzp, w przypadku
umów zawieranych na okres dłuższy niż 12 miesięcy, zmawiający jest zobowiązany zawrzeć
w
umowie postanowienia dotyczące zasad wprowadzania zmian wysokości wynagrodzenia
w przypadku zmiany: (i)
stawki podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, (ii)
wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę albo wysokości minimalnej stawki
godzinowe
j, ustalonych na podstawie ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym
wynagrodzeniu za pracę, (iii) zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym lub
ubezpieczeniu zdrowotnemu lub wysokości stawki składki na ubezpieczenia społeczne lub
ubezpieczenie zdrowotne, (iv)
zasad gromadzenia i wysokości wpłat do pracowniczych
planów kapitałowych, o których mowa w ustawie z dnia 4 października 2018 r. o
pracowniczych planach kapitałowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1342 oraz z 2022 r. poz. 1079),
jeżeli zmiany te będą miały wpływ na koszty wykonania zamówienia przez wykonawcę.
Ponadto, zgodnie z art. 434 ust. 1 ustawy Pzp, umowy zawiera się na czas oznaczony.
Izba wskazuje, że cechą stosunku zobowiązaniowego wynikającego z umów zawieranych w
reżimie prawa zamówień publicznych jest trwałość, rozumiana w ten sposób, że ustawa Pzp
nie przewiduje możliwości dowolnego rozwiązywania tego stosunku przez żadną ze stron.
Ustawodawca dał wyraz zasadzie trwałości i ciągłości stosunku zobowiązaniowego
wynikającego z umowy o udzielenie zamówienia publicznego poprzez określenie w
Rozdziale 4 ustawy sytuacji uzasadniających odstąpienie do realizacji umowy oraz jej
unieważnienie. Przyznanie podmiotom publicznym możliwość dowolnego rozwiązywania
umów, w oparciu o nieweryfikowalnie obiektywne i dowolne przesłanki stoi w sprzeczności z
interesem publicznym oraz zasadą racjonalnego i efektywnego gospodarowania środkami
publicznymi. Celem bowiem
postępowania o zamówienie publiczne jest wybór oferty
najkorzystniejszej w perspektywie całego okresu jej obowiązywania i realizacja na podstawie
takiej
umowy określonych potrzeb publicznych. Zamawiający nie może wprowadzać do
wzoru umowy postanowień, które de facto powodują, że wybór oferty i zawarcie umowy ma
charakter
„tymczasowy", lub "warunkowy", z uwagi na to, że podmiot publiczny zastrzega
sobie prawo rozwiązania umowy na podstawie dowolnej, niedającej się jednoznacznie i
obiektywnie zweryfikować przesłanki, zastosowanie której jest wyłącznie zależne woli
zamawiającego co do kontynuacji finansowania zamówienia. Izba podkreśla, że zasada
ciągłości stosunku zobowiązaniowego wynikająca z umów o udzielenie zamówienia
publicznego
leży u podstaw kalkulacji kosztów realizacji zamówienia przez wykonawców, jak
również stanowi istotny element strategii rozwoju działalności gospodarczej wykonawców.
R
ozwój zaś gospodarczy podmiotów prywatnych poprzez udział w rynku zamówień
publicznych
, pewność relacji handlowych z partnerami publicznymi stanowi istoty i niezwykle
ważny czynnik w rozwoju gospodarczego kraju. Gdyby zatem dopuścić możliwość
r
ozwiązywania umów przez podmioty publiczne w oparciu o nieskonkretyzowane przesłanki,
niemające oparcia w przepisach ustawy Pzp, niewątpliwie takie działania stanowiłoby istotne
zagrożenia dla stabilności relacji gospodarczych z podmiotami publicznymi, a tym samym
stałyby w sprzeczności z dążeniem do budowania silnego, przewidywalnego i
konkurencyjnego
rynku zamówień publicznych.
Zdaniem Izby
obowiązkiem Zamawiającego jest określenie czasu trwania umowy, czasu
adekwatnego
do przyjętych przez siebie w planach finansowych możliwości ekonomicznych i
środków finansowych, które przeznaczy na realizacją zamówienia. W analizowanym stanie
faktycznym,
Zamawiający zdecydował, że przedmiotowe zamówienia ma być realizowana
przez okres
36 miesięcy. Skoro tak, to odpowiednio do tego okresu powinien był
zabezpieczyć środki finansowe, z uwzględnieniem zmian wysokości wynagrodzenia
wynikających ze wzoru umowy. Należy zauważyć, że Zamawiający z jednej strony wymaga
od wykonawców oszacowania w kosztach realizacji zamówienia ryzyk związanych ze zmianą
sytuacji gospodarczej,
inflacją, kosztami zatrudnienia, wymaga najwyższego stopnia
profesjonalizmu
, przy jednoczesnym ukształtowaniu postanowień umownych w taki sposób,
że ryzyko ewentualnych zmian wysokości wynagrodzenia wynikających z waloryzacji
określonej w art. 436 pkt 4 ppkt b) ustawy Pzp przerzuca na wykonawcę poprzez
zagwarantowanie sobie prawa do zakończenia relacji umownych w przypadku
subiektywnego uznania, że wzrost jest zbyt wysoki. Takie działanie stanowi naruszenie art.
353¹ kodeksu cywilnego. Zdaniem Izby zaproponowany przez Zamawiającego sposób
ukształtowania stosunku prawnego pomiędzy stronami umowy o udzielenie zamówienia
publicznego sprzeciwia się właściwości i naturze stosunku zobowiązaniowego, jaki wynika z
pr
zepisów ustawy Pzp. Cechą tego stosunku zobowiązaniowego jest trwałości zobowiązania
i jego wykonanie w okresie obowiązywania umowy. Zakończenia takiej relacji
zobowiązaniowej ustawodawca ogranicza do sytuacji określonych przepisami ustawy. Nie
ma w tym za
kresie dowolności Zamawiającego. Izba podkreśla, że zgodnie z art. 456 ust. 1
ustawy Pzp
Zamawiający może odstąpić od umowy w terminie 30 dni od dnia powzięcia
wiadomości o zaistnieniu istotnej zmiany okoliczności powodującej, że wykonanie umowy nie
leży w interesie publicznym, czego nie można było przewidzieć w chwili zawarcia umowy, lub
dalsze wykonywanie umowy może zagrozić podstawowemu interesowi bezpieczeństwa
państwa lub bezpieczeństwu publicznemu. Ustawodawca przewidział więc możliwość
zakończenia relacji kontraktowych z wykonawcą, z czego Zamawiający będzie mógł
skorzystać, jeśli rzeczywiście zajdą okoliczności uzasadniające zastosowanie w/w przepisu.
Przyznanie zaś sobie prawa do swobodnej oceny czy dany wzrost kosztów jest zbyt wysoki
czy nie skutk
uje tym, że Zamawiający może dowolnie kształtować relacją z wykonawcą,
rozwiązać ją nawet w oparciu o minimalny wzrost kosztów. Zdaniem Izby takie działanie
Zamawiającego nie może być dopuszczalne w świetle zasady trwałości umów o udzielenie
zamówienia publicznego i przepisów ustawy Pzp limitujących okoliczności uzasadniające
odstąpienie od umowy, zmianę umowę czy jej unieważnienie.
Mając na uwadze powyższe, Izba uwzględniła zarzut Odwołującego i nakazała
Zamawiającemu wykreślenia ze wzoru umowy postanowienia zawartego w §17 ust. 2.
Zarzut naruszenia art. 439 w zw. z art. 16 i 17 Ustawy i art. 44 ust. 1 lit. a) ustawy z dn. 7
października 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur
administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców w zw. art. 58 ustawy Kodeks cywilny oraz
art. 431 Ustawy
– waloryzacja wynagrodzenia
Izba uznała zarzut za niezasadny. Zgodnie z art. 439 ustawy Pzp, umowa, której
przedmiotem są roboty budowlane, dostawy lub usługi, zawarta na okres dłuższy niż 6
miesięcy, zawiera postanowienia dotyczące zasad wprowadzania zmian wysokości
wynagrodzenia należnego wykonawcy w przypadku zmiany ceny materiałów lub kosztów
związanych z realizacją zamówienia.
W umowie określa się:
poziom zmiany ceny materiałów lub kosztów, o których mowa w ust. 1, uprawniający
strony umowy do żądania zmiany wynagrodzenia oraz początkowy termin
ustalenia zmiany wynagrodzenia;
sposób ustalania zmiany wynagrodzenia:
a)
z użyciem odesłania do wskaźnika zmiany ceny materiałów lub kosztów, w
szczególności wskaźnika ogłaszanego w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu
Statystycznego lub
b)
przez wskazanie innej podstawy, w szczególności wykazu rodzajów materiałów lub
kosztów, w przypadku których zmiana ceny uprawnia strony umowy do żądania
zmiany wynagrodzenia;
3) sp
osób określenia wpływu zmiany ceny materiałów lub kosztów na koszt wykonania
zamówienia oraz określenie okresów, w których może następować zmiana
wynagrodzenia wykonawcy;
maksymalną wartość zmiany wynagrodzenia, jaką dopuszcza zamawiający w efekcie
zastoso
wania postanowień o zasadach wprowadzania zmian wysokości
wynagrodzenia.
Odwołujący argumentował, że zasady waloryzacji określone przez Zamawiającego w §9 ust.
4 wzoru umowy są niezgodnie z art. 439 ustawy Pzp, gdyż po pierwsze przyjęty okres
waloryzacji t
j. 12 miesięcy jest nieadekwatny to warunków realizacji zamówienia,
podkreślając w tym zakresie wzrastającą inflację; po drugie, przyjęty wskaźnik
wynagrodzenia jest nieprecyzyjny i niejasny co do dopuszczalnej maksymalnej wartości
zmiany wynagrodzenia. Iz
ba nie podziela stanowiska Odwołującego. Izba w pełni zgadza się
ze stanowiskiem Zamawiającego. Należy podkreślić, że z treści art. 439 ustawy Pzp
wynikają następujące zasady określenia waloryzacji wynagrodzenia wykonawcy: umowa
musi określać maksymalną wartość zmiany wynagrodzenia oraz termin początkowy
ustalenia zmiany wynagrodzenia, sposób ustalenia zmiany i sposób określenia wpływu
zmiany kosztów na realizację zamówienia. Zamawiający spełniał wszystkie wymaganie
określone w art. 439 ustawy Pzp. Izba nie podziela stanowiska Odwołującego, że przyjęty
przez Zamawiającego wskaźnik do obliczenia maksymalnej kwoty zmiany wynagrodzenia
je
st niejasny, gdyż wykonawca nie wie jaka jest maksymalna dopuszczalna kwota zmiany
wynagrodzenia oraz czy obowiązuje ona w każdym roku umowy czy dotyczy całego okresu
obowiązywania umowy. Odwołujący ma zatem wątpliwości związane z interpretacją
postanowień umownych, wskazując pośrednio, że są one niejasne dla wykonawcy. Należy w
tym zakresie wskazać, że ustawodawca zobowiązuje podmioty publiczne do określenia we
wzorze umowy maksymalne
j wartości zmiany wynagrodzenia. Izba stoi na stanowisku, że
wskazanie me
chanizmu obliczenia maksymalnej wartości zmiany wynagrodzenia, które
polega na ustaleniu takiej kwoty poprzez dokonanie wyłącznie arytmetycznych działań w
momencie dostępności danych, spełnia wymagania ustawowe. Maksymalna kwota wzrostu
wynagrodzenia będzie zależna od wskaźnika zmian ceny towarów i usług ogłoszonego w
komunikacie Prezesa GUS za ostatni rok kalendarzowy. Zamawia
jący wskazał zatem w
treści umowy podstawy do definitywnego określenia wysokości zmiany wynagrodzenia.
Maksymalna zaś wartość zmiany wynagrodzenia nie może przekroczyć 20% wynagrodzenia
wykonawcy
. Jeśli zatem wskaźnik GUS będzie na poziomie niższym, to waloryzacja zostanie
dokonana za poziomie określonym we wskaźniku GUS, podzielonym między strony po
połowie. Zdaniem Izby, powyższy poziom waloryzacji dotyczy całego okresu obowiązywania
umowy. Odwołujący chciałaby jak się wydaje, aby Zamawiający wskazał w umowie poziomy
waloryzacji na poszczególne lata realizacji zamówienia, określając ich procentowy
maksymalny próg, poprzez wskazanie jednej wartości procentowej. Taki obowiązek
Zamawiającego nie wynika z przepisów ustawy. Zamawiający podał maksymalną,
dopusz
czalną kwotę wzrostu wynagrodzenia. Oczywiście na moment składania oferty ani
wykonawca ani Zamawiający nie mają wiedzy czy wzrost kosztów realizacji zamówienia
nastąpi, a jeśli tak, to jaka będzie skala takiego wzrostu i czy przewidziana kwota
zwiększenia wynagrodzenia pokryje rzeczywiste koszty jego realizacji. Izba podkreśla
jednakże, że możliwość waloryzacji wynagrodzenia to jedno z narządzi służących realizacji
zasady sprawiedliwości i słuszności kontraktowej pomiędzy stronami umowy. W
analizowanym sta
nie faktyczny, Zamawiający określił dopuszczalny maksymalny poziom
zmiany wynagrodzenia, rozkładając ryzyko kontraktowe na obie strony umowy. Zdaniem Izby
nie można w tym zakresie stwierdzić naruszenia przepisów prawa. Obowiązkiem wykonawcy
jest uwzg
lędnienie w kosztach realizacji zamówienia dodatkowych kosztów związanych z
inflacją, wzrostem kosztów pracy i innych, jeśli uważa, opierając się na własnym
doświadczeniu, że istnieje ryzyko ich wystąpienia. Waloryzacja wynagrodzenia wynikająca z
art. 439 ustawy Pzp nie stanowi swoistego ubezpieczenia dla wykonawcy od ryzyka
kontraktowego i nie zwalnia wykonawcy z obowiązku rzetelnej wyceny przewidywanych
kosztów realizacji zamówienia.
Izba podkreśla ponadto, że z uzasadnienia zarzutu Odwołującego nie wynika w zasadzie w
czym Odwołujący upatruje naruszenia przepisów prawa. Odwołujący kilkukrotnie podkreśla,
że przyjęty przez Zamawiającego mechanizm nie daje wiedzy co do maksymalne kwoty
zmiany wynagrodzenia, przy czym Odwołujący w żaden sposób nie uzasadnienia swoich
twierdzeń. Oczywistym jest, jak Izba wskazała powyżej, że na obecnym etapie Zamawiający
nie jest w stanie podać konkretnej kwoty dopuszczalnej zmiany wynagrodzenia, bowiem ani
wykonawca ani Zamawiający nie wie jaki będzie wskaźnik zmiany cen towarów i usług.
Jednakże mechanizm wprowadzony przez Zamawiającemu umożliwia obliczenie takiej kwoty
w momencie, k
iedy dane takie będą dostępne, przy czym Zamawiający zastrzega, że zmiana
wynagrodzenia nie
może przekroczyć 20% pierwotnego wynagrodzenia wykonawcy.
Odnosząc się do zarzutu dotyczącego przyjętego przez Zamawiającego czasookresu
waloryzacji, Izba uznała zarzut za niezasadny. Należy podkreślić, że przepisy ustawy Pzp
zobowiązują Zamawiającego do określenia początkowego terminu ustalenia zmiany
wynagrod
zenia. Zamawiający w analizowanym stanie faktycznym uczynił zadość temu
obowiązkowi. Z żadnego przepisu ustawy nie wynika, jak chciałaby Odwołujący, że
waloryzacja powinna się odbywać co 6 miesięcy. Zdaniem Izby, istota zarzutu i żądania
Odwołującego zmierza do odmiennego rozłożenia ryzyka kontraktowego pomiędzy stronami
umowy. Przy czym Odwołujący powołuje się w sposób ogólne na zmiany jakich wszyscy
przedsiębiorcy na rynku doświadczają na przestrzeni ostatnich kilku miesięcy. Odwołujący
jednakże w żaden sposób nie wykazał, że nie ma możliwości oszacowania w kosztach
realizacji zamówienia ryzyk gospodarczych na jakie się powołuje. Ogólna argumentacja o
rosnącej inflacji nie stanowi wystarczającej podstawy do uznania zasadności zarzutu.
Podkr
eślenia również w kontekście omawianego zarzutu wymaga, że znaczącą cześć
wynagrodzenia z tytułu wykonywanych w ramach zamówienia usług stanowią
wynagrodzenia pracowników, które są waloryzowane w oparciu o art. 436 ust. 4 pkt b, co
stanowi narzędzie służące minimalizacji ryzyka nieprzewidzianego przez wykonawcę
wzrostu
kosztów ponoszonych z tytułu wzrostu kwoty najniższego wynagrodzenia za prace
lub stawki godzinowej.
Ponadto, o
dnosząc się do twierdzeń Odwołującego o nadzwyczaj dużym ryzyku
gospodarczym obecnie zawieranyc
h umów, wskazać należy, że wprowadzenie do umowy
postanowień zgodnych z art. 439 ust. 2 ustawy Pzp ma właśnie za zadanie niwelowanie
takiego ryzyka.
Ponadto przepisy kodeksu cywilnego, w tym art. 357¹, dotyczy
nadzwyczajnej zmiany sytuacji gospodarczej i m
ożliwości ewentualnej dodatkowej zmiany
wysokości wynagrodzenia.
Za niezasadny Izba uznała również zarzut naruszenia art. 431 ustawy Pzp. Zauważenia
wymaga, że przepis ten dotyczy sposobu wykonywania praw i obowiązków stron umowy na
etapie realizacji umow
y, tj. obowiązku takiego zachowywania się, aby nie utrudniać drugiej
stronie spełniania i przyjmowania świadczeń. Nie sposób uznać, że Zamawiający, opisując w
projektowanych postanowieniach umowy zasady waloryzacji wynagrodzenia wykonawcy (i
czyniąc to w zgodzie z przepisami ustawy określającymi obwiązki z tym związane) naruszył
zasadę współdziałania, o której mowa w art. 431 ustawy Pzp.
Izba podkreśla, że odwołania dotyczące projektowanych postanowień umowy, tak jak
dotyczące każdej innej czynności lub zaniechania zamawiającego, służą ochronie
wykonawców przed działaniami niezgodnymi z przepisami prawa (art. 513 pkt 1 i 2 ustawy
Pzp), a Izba może uwzględnić odwołanie wyłącznie w sytuacji, gdy stwierdzi niezgodność
projektowanego postanowienia umowy z wymaga
niami wynikającymi z przepisów ustawy
(art. 554 ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp). Nie korzystają zatem z ochrony prawnej dążenia
wykonawców ukierunkowane jedynie na ukształtowanie korzystniejszej dla siebie treści
przyszłej umowy, jeżeli treść nadana przez Zamawiającego nie narusza obowiązujących
przepisów. Podniesione przez Odwołującego zarzuty nie zmierzają - zdaniem Izby do
wyeliminowania działań Zamawiającego naruszających przepisy prawa, ale jedynie do
nadania postanowieniom umowy dotyczącym waloryzacji wynagrodzenia treści
korzystniejszej dla wykonawcy.
Odwołujący przedstawił w tym zakresie pewne, subiektywne
wątpliwości interpretacyjne odnośnie postanowień umownych oraz dążenie do innego
ukształtowania relacji kontraktowych z Zamawiającym. Odwołujący jednakże nie wykazał
naruszenia przepisów prawa w tym zakresie.
Odnosząc się do stanowiska Odwołującego z pisma procesowego i twierdzenia, że z uwagi
na fakt, że zawarta we wzorze umowy klauzula obarcza wykonawcę nadmiernym ryzykiem
samodzielnego finansowania z
mienionych kosztów wykonania zamówienia, a tym samym,
oczywistym jest, że Zamawiający otrzyma oferty, których cena będzie znacznie przekraczała
rzeczywistą wartość usługi ze względu na wycenę ww. ryzyk, Izba uznała argument za
niezasadny.
Izba wskazuje, że Odwołujący w żaden sposób nie wykazał do jakich konkretnie
ryzyk kontraktowyc
h odwołuje się. Ogólne retoryka wykonawcy o zmiennej i niepewnej
sytuacji gospodarczej nie stanowi, zdaniem Izby, zasadnej podstawy do uwzględnienia
zarzutu. Ponadto, jak Izba ws
kazała, wykonanie przedmiotu zamówienia w zasadniczej
części wymaga po prostu zaangażowania pracowników do wykonania usług porządkowych.
Koszt pracy ludzkiej, w tym wzrost minimalnego
wynagrodzenia za pracę jest częściowo
minimalizowany poprzez art. 436 pkt 4 b) ustawy Pzp
. Odwołujący, jako doświadczony
wykonawcy,
ma możliwości oszacowania i uwzględnienia w kosztach umowy dodatkowych
ryzyk
związanych z realizacją zamówienia. Jeśli wykonawca nie jest w stanie wycenić
pewnych ryzyk gospodarczych z uwagi na o
kreślone uwarunkowania związane z realizacją
zamówienia, to takie okoliczności powinien wykazać Izbie. Odwołujący tego nie uczynił.
Odnosząc się do argumentacji dotyczącej nieekwiwalentność świadczeń, Izba uznała
argument za niezadany. Po pierwsze
, wartość świadczeń nie jest jeszcze znana.
Wykonawca bowiem nie złożył oferty i ani Izba ani Zamawiający nie ma wiedzy co do
wartości świadczenia wykonawcy. Po drugie, hipotetyczną nieekwiwalentność świadczeń,
jaka mogłaby powstać z uwagi za kwestionowane postanowienia wzoru umowy Odwołujący
winien
wykazać. Tymczasem, w analizowanym stanie faktycznym, Odwołujący poza
przywołaniem orzecznictwa w zakresie nieekwiwalentności świadczeń, odwołuje się ogólne
do nierównomiernego rozłożenia ryzyka kontraktowego, bez analizy konkretnych ryzyk jakich
wykonawca nie może wycenić w kosztach realizacji zamówienia.
Mając na uwadze powyższe, Izba uznała zarzut za niezasadny.
Zarzut naruszenia art. 112 ust. 1 i 2 pkt 3 w zw. z art. 116 oraz w zw. z art. 16 i 17 Ustawy
poprzez
ustalenie warunku dotyczącego zdolności technicznej lub zawodowej
(doświadczenie) w sposób nieproporcjonalny względem przedmiotu zamówienia oraz
uniemożliwiający ocenę zdolności wykonawcy do należytego wykonania zamówienia
W ocenie Izby zarzut jest niezasadny. Zgodnie z art. 112 ust. 1 i 2 pkt 3 ustawy Pzp,
Zamawiający określa warunki udziału w postępowaniu w sposób proporcjonalny do
p
rzedmiotu zamówienia oraz umożliwiający ocenę zdolności wykonawcy do należytego
wykonania zamówienia, w szczególności wyrażając je jako minimalne poziomy zdolności.
Zgodnie z ust. 2 pkt 3 przywołanego przepisu, warunku udziału w postępowaniu mogą
dotyczyć zdolności technicznej lub zawodowej.
Ponadto, zgodnie z art. 57 ustawy Pzp, o
udzielenie zamówienia mogą ubiegać się
wyko
nawcy, którzy: 1) nie podlegają wykluczeniu; oraz 2) spełniają warunki udziału w
postępowaniu, o ile zostały one określone przez zamawiającego
Izba wskazuje, że ustawodawca nie nałożył na zamawiających obowiązku formułowania
warunków udziału w postępowaniu. Ustawodawca uprawnia zamawiających do określenia
takich warunków jako narzędzie służące do weryfikacji rzetelności wykonawców. Naczelną
zasadą jaką zamawiający winien kierować się określając warunki udziału w postępowaniu
jest zasada proporcjonalności. Zasada ta oznacza zobowiązanie do podejmowania środków
proporcjonalnych do zakładanego celu i unikania środków nadmiernych, niekoniecznych.
Przy czym, wykonawca kwestionujący dany warunek udziału w postępowaniu winien
wykazać w jaki sposób zasada proporcjonalności jest naruszona, w jaki sposób dane
wymaganie zamawiającego jest nadmierne w stosunku do zakładanego celu. W tym
kontekście kluczowe jest ustalenie celu jaki zamawiający zamierza osiągnąć poprzez
wprowadzenie określonego warunku udziału w postępowaniu.
Nie ulega wątpliwości, że w interesie zamawiającego leży, by jego zamówienie realizowane
było przez wykonawcę dysponującego niezbędną wiedzą i doświadczeniem nabytym przy
wykonywaniu prac o takim samym lub podobnym charakterze co przedmiot zamówienia.
Takie bowiem doświadczenie minimalizuje ryzyko nieprawidłowego wykonania zamówienia.
To uprawnienie zamawiającego podlega weryfikacji względem reguł wyrażonych w art. 16
ustawy Pzp
i ustaleniu czy zamawiający zachował niezbędną równowagę między jego
inter
esem polegającym na uzyskaniu gwarancji należytego wykonania zamówienia, a
interesem potencjalnych wykonawców, których nie wolno w drodze wprowadzenia w
specyfikacji nadmiernych wym
agań z góry eliminować z udziału w przetargu. Ocena zaś
powyższych reguł odbywa się w realiach konkretnego postępowania przetargowego,
przedmiotu zamówienia i celu jaki Zamawiający zamierza osiągnąć wprowadzając określony
warunek udziału w postępowaniu.
Ma
jąc na uwadze powyższe, Izba oddaliła zarzut Odwołującego. Odwołujący domaga się
zaostrzenia warunku udziału w postępowaniu w celu - jak się wydaje - zagwarantowania
prawidłowego wykonania zamówienia. Takie działanie wykonawcy Izba uznaje za
niezasadne i s
tanowiące przejaw ingerencji wykonawcy w zakres uprawnień przysługujących
Z
amawiającemu. Jak Izba wskazała powyżej, zamawiający będąc dysponentem środków
publicznych jest zobowiązany z jednej strony dokonywać dyspozycji takich środków w
poszanowaniu zasad
wynikających z ustawy Pzp, w tym m.in. zasady otwartej konkurencji, z
drugi
ej zaś strony musi dążyć do wyboru wykonawcy minimalizującego ryzyko
nieprawidłowego wykonania zamówienia. W analizowanym stanie faktycznym, Zamawiający
określił warunek udziału w postępowaniu w zakresie zdolności technicznej lub zawodowej,
nie naruszając żadnych przepisów ustawy. Zdaniem Izby zarzut i żądanie Odwołującego
zmierza de facto
do ograniczenia konkurencji i niedopuszczenia do udziału w postępowaniu
większej liczby podmiotów poprzez wprowadzenie bardziej rygorystycznych warunków
udziału w postępowaniu. Izba nie widzi podstaw prawnych do nakazania Zamawiającego
podjęcia takich czynności. Skoro ustawa nie nakłada na zamawiających obowiązku
określania warunków udziału w postępowaniu, to tym bardziej nie ma podstaw, aby nakazać
Zamawiającemu zaostrzenie warunków udziału w postępowaniu. Argumentacja
Odwołującego o rzekomych trudnościach w realizacji zamówienia z uwagi na dwie części
szpitala, które są ze sobą wzajemnie powiązane i tym samym konieczności wyboru
wykonawcy posiadającego „większe” doświadczenia w usługach porządkowo w zakresie
części 2 zamówienia jest wyłącznie subiektywną oceną zakresu usług i sposobu ich
wykonania
przez Odwołującego. Zdaniem Izby, Zamawiający dokonał w SWZ rozgraniczenia
poszczególnych stref, i precyzyjnie opisał zakres wykonywanych czynności. Odwołujący w
tym zakresie nie podniósł żadnych zarzutów w zakresie niejasności podziału czy zakresu
obowiązków. Jak wyjaśnił Zamawiający, oczekuje on od wykonawcy prawidłowego
wykonywania usług objętych postępowaniem, w związku z czym szczegółowo sprecyzował
powierzchnie, rodzaje wykonywanych usług, ich częstotliwości i to Zamawiający poprzez
opis tychże elementów zadbał o to, aby Szpital pozostawał bezpieczny pod względem
sanitarnym i higienicznym. Jeśli wykonawca, w zakresie powierzonej mu do wykonywania
usługi w zarówno w strefie szarej, czy białej, będzie wykonywał swoje czynności w sposób
rzetelny, profesjonalny, zgodny z wytycznymi zawartymi przez Z
amawiającego w opisie
przedmiotu zamówienia i w zatwierdzonym planie higieny, nie może się obawiać zarzucenia
mu uchybień, za które nie będzie odpowiadał. Zamawiający na bieżąco dokonuje kontroli
wykonywanych usług, zarówno w strefie szarej, jak i białej.
Mając na uwadze powyższe, Izba nie stwierdziła naruszenia przepisów ustawy przez
Zamaw
iającego. Odwołujący de facto dąży do ograniczenia konkurencji w celu zwieszenia
swoich szans na uzyskanie zamówienia. Takie działanie nie stanowi podstawy do
uwzględnienia zarzutu.
Mając na uwadze powyższe, Izba orzekła jak w sentencji.
O kosztach
postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 575 ustawy Pzp., czyli
stosownie do wyniku postępowania. Izba – co wynika z sentencji orzeczenia - częściowo
uwzględniła i częściowo oddaliła odwołanie. W ocenie Izby odwołanie okazało się zasadne w
zakresie jednego zarzutu
(tj. zarzutu dotyczącego postanowień umownych) i niezasadne w
zakresie
jednego zarzutu (tj. zarzutu dotyczącego warunków udziału w postępowaniu).
Kosztami postępowania zatem obciążyła Zamawiającego i Odwołującego w proporcji 1/2
oraz
1/2, odpowiednio. Na koszty postępowania odwoławczego składał się wpis uiszczony
przez Odwołującego w wysokości 15.000 zł, koszty poniesione przez Odwołującego i
Zama
wiającego z tytułu zastępstwa przed Izbą w kwocie 2x3.600 zł oraz koszty dojazdu na
rozpr
awę pełnomocnika Odwołującego w wysokości 880.90 zł oraz pełnomocnika
Z
amawiającego w wysokości 253 zł (łącznie 23 333.90 zł). Odwołujący poniósł dotychczas
koszty w w
ysokości 19 480.90 zł., a odpowiada do wysokości 11 666.95 złotych. Zatem
zasadne było nakazanie Zamawiającego dokonania zwrotu kosztów postępowania na rzecz
Odwołującego w wysokości 7 813.95 zł.
Przewodniczący:……………………………