Sygn. akt KIO 2743/23
Sygn. akt KIO 2759/23
WYROK
z dnia 3 października 2023 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodnicząca: Joanna Gawdzik-Zawalska
Protokolantka:
Oskar Oksiński
po rozpoznaniu na rozprawie dnia 2 października 2023 r. w Warszawie odwołań wniesionych
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 18 września 2023 r. przez wykonawcę
MDT Medical sp. z o.o. w Białymstoku (sprawa KIO 2743/23) oraz
Sidly sp. z o.o. w Warszawie (sprawa KIO 2759/23)
w
postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego Miasto Stołeczne Warszawa
przy udziale
wykonawcy ubiegającego się o udzielenie zamówienia: Sidly sp. z o.o. w Warszawie
z
głaszającego przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego w
sprawie KIO 2743/23
orzeka:
Uwzględnia odwołanie wniesione przez MDT Medical sp. z o.o. w Białymstoku i
nakazuje zamawiającemu: unieważnić decyzję w sprawie unieważnienia postępowania
przetargowego na dostarczenie kompleksowej usługi teleopieki wraz z Centrum
Teleopieki 24/7 świadczącym teleusługi i teleopiekę dla mieszkańców 11 gmin WOF w
ramach wdrożenia Systemu „E-Opieka”, unieważnić czynność odrzucenia oferty MDT
Medical sp. z o.o. w Białymstoku, ponownie przeprowadzić czynności badania i oceny
ofert z uwzględnieniem oferty MDT Medical sp. z o.o. w Białymstoku;
Kosztami postępowania obciąża zamawiającego i:
zalicza w ich poczet poniesione przez odwołującego kwoty: 15 000 zł 00 gr (słownie:
piętnaście tysięcy złotych zero groszy) tytułem wpisu oraz 3 600 zł 00 gr (słownie:
trzy tysiące sześćset złotych zero groszy) tytułem wynagrodzenia pełnomocnika oraz
poniesioną przez zamawiającego kwotę 3 600 zł 00 gr (słownie: trzy tysiące sześćset
złotych zero groszy) tytułem wynagrodzenia pełnomocnika;
KIO 2743/23, KIO 2759/23
zasądza od zamawiającego na rzecz odwołującego MDT Medical sp. z o.o. w
Bia
łymstoku kwotę 18 600 zł 00 gr (słownie: osiemnaście tysięcy sześćset złotych
zero groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;
Oddala odwołanie wniesione przez Sidly sp. z o.o. w Warszawie;
Kosztami postępowania obciąża odwołującego Sidly sp. z o.o. w Warszawie i:
zalicza w ich poczet poniesioną przez odwołującego kwotę 15 000 zł 00 gr (słownie:
piętnaście tysięcy złotych zero groszy) tytułem wpisu oraz poniesioną przez
zamawiającego kwotę 3 600 zł 00 gr (słownie: trzy tysiące sześćset złotych zero
groszy) tytułem wynagrodzenia pełnomocnika;
zasądza od odwołującego Sidly sp. z o.o. w Warszawie na rzecz zamawiającego
kwotę 3 600 zł 00 gr (słownie: trzy tysiące sześćset złotych zero groszy) tytułem
zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;
Stosownie do art. 579 ust. 1 i art. 580 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo
zamówień publicznych (tj.: Dz.U. z 2022 r., poz. 1710 z późn. zm.) na niniejszy wyrok - w
terminie 14 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa
Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodnicząca:
………………………
KIO 2743/23, KIO 2759/23
UZASADNIENIE:
Miasto Stołeczne Warszawa z siedzibą w Warszawie reprezentowane przez
dyrektora Centrum Usług Społecznych „Społeczna Warszawa” (dalej: Zamawiający)
prowadzi w procedurze otwartej
postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego pn.:
Dostarczenie kompleksowej usługi teleopieki wraz z Centrum Teleopieki 24/7 świadczącym
teleusługi i teleopiekę dla mieszkańców 11 gmin WOF w ramach wdrożenia Systemu „E-
Opieka” Numer referencyjny: CUS/ZP/3/2023, Ogłoszenie o zamówieniu zostało
opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej 12 czerwca 2023 r. pod numerem
347443-2023-PL
(dalej: Postępowanie).
P
ostępowania prowadzone jest na podstawie ustawy z dnia 11 września 2019 r.
Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1710 ze zm.) (dalej: Ustawa lub Pzp).
Warunki i zasady udzielenia i realizacji zamówienia opisuje specyfikacja warunków
zamówienia (dalej SWZ).
Szacunkowa wartość zamówienia przekracza progi unijne określone w przepisach
wykonawczych wydanych na podstawie art. 3 ustawy Pzp.
Odwołanie od czynności i zaniechań Zamawiającego złożyli w dniu 18 września 2023
r. wykonawcy:
MDT Medical sp. z o.o. w Białymstoku w sprawie KIO 2743/23 (dalej
Odwołujący lub MDT oraz Sidly sp. z o.o. w Warszawie w sprawie KIO 2759/23 (dalej
Odwołujący lub Sidly).
Przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego w sprawie
KIO 2743/23
w dniu 20 września 2023 r. zgłosił wykonawca ubiegający się o udzielenie
zamówienia Sidly sp. z o.o. w Warszawie.
Przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie odwołującego w sprawie
KIO 2743/23
w dniu 21 września 2023 r. zgłosili wykonawcy ubiegający się wspólnie o
udzielenie zamówienia LOCON sp. z o.o. w Szczecinie i Telemedycyna Polska S.A. w
Katowicach
(dalej również Konsorcjum).
Izba wobec zgłoszenia przystąpienia w terminie i wypełnieniu przesłanek opisanych
art. 525 Pzp uznała zgłoszenie przystąpienia przez Sidly sp. z o.o. w Warszawie za
skuteczne.
Izba wobec zgłoszenia przystąpienia w terminie o którym mowa w art. 525 Pzp, lecz
przez podmiot nie posiadający statusu wykonawcy w rozumieniu art. 505 Pzp w zw. z art. 7
pkt. 30)
Pzp i nie posiadającego interesu w uzyskaniu rozstrzygnięcia na korzyść
odwołującego w rozumieniu art. 525 ust. 3 Pzp uznała zgłoszenie przystąpienia przez
KIO 2743/23, KIO 2759/23
wykonawców ubiegających się wspólnie o udzielenie zamówienia LOCON sp. z o.o. w
Szczecinie i Telemedycyna Polska S.A. w Katowicach za nieskuteczne.
Oferta wykonawców
LOCON sp. z o.o. w Szczecinie i Telemedycyna Polska S.A.
w Katowicach została
ostatecznie odrzucona i o czym wykonawcy zostali powiadomieni przez
Zamawiającego w
dniu
8 września 2023 r. a termin złożenia odwołania od tej czynności upłynął przed terminem
zgłoszenia przystąpienia.
Odwołujący wnieśli odwołania od czynności Zamawiającego odrzucenia oferty
odpowiednio MDT lub Sidly
oraz o unieważnienia postępowania tj. decyzji z dnia 8 września
2023 r.
zarzucając Zamawiającemu naruszenie:
- art. 226 ust. 1 pkt 10 Pzp poprzez zaniechanie wyboru oferty odpowiednio MDT lub
Sidly
, pomimo, że oferta ta zawierała poprawne i zgodne z prawem wyliczenie ceny
- art. 17 ust. 2 Pzp przez bezzasadne wyeliminowanie odpowiednio MDT
z udziału w
Postępowaniu - MDT
- art. 16 Pzp przez
naruszenie zasad zachowania uczciwej konkurencji oraz równego
traktowania wykonawców – Sidly
- oraz dodatkowo 255 pkt 2 Pzp
poprzez unieważnienie Postępowania, w sytuacji, w
której nie było ku temu przesłanek, ponieważ przynajmniej jedna oferta odpowiednio w
praktyce
dwie oferty, tj. oferty złożone przez MDT i Konsorcjum lub Sidly nie powinny
podlegać odrzuceniu.
Obydwaj Odwołujący powoływali się na tożsamą, przyjętą do kalkulacji ceny
podstawę zwolnienia usługi w postaci art. 43 ust. 1 pkt 23 (MDT dodatkowo pkt. 18) ustawy z
dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2022 r. poz. 931, ze zm.) (dalej
ustawa VAT) z tym, że:
- MDT dla uzasadnienia zwolnienia od podatku VAT
przedmiotu zamówienia
obejmującego usługi Strumienia 3 oraz Strumienia 3a, zaś
- Sidly dla uzasadnienia zwolnienia od podatku VAT
przedmiotu zamówienia
obejmującego wyłącznie usługi Strumienia 3a w zakresie urządzeń ubieralnych z Pakietu A
oraz z Pakietu B i C, przy czym
p
ozostałe usługi objęte przedmiotem zamówienia skalkulowane zostały przez MDT i Sidly
przy przyjęciu opodatkowania stawką podstawową 23 % VAT.
Odwołujący kwestionowali zasadność decyzji Zamawiającego o odrzuceniu ich ofert
jako zawierających błąd w obliczeniu ceny, wobec uczynionego przez Zamawiającego
założenia, że wszystkie usługi objęte przedmiotem zamówienia zasługują na zwolnienie z
podatku VAT wobec stanowienia przez nie jednej usługi kompleksowej podlegającej
KIO 2743/23, KIO 2759/23
jednolitemu opodatkowaniu VAT (
w tym przypadku podlegającej zwolnieniu od podatku VAT
w oparciu o art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy VAT)
jako, że wszystkie powiązane są ze
świadczeniem głównym w postaci usługi teleopieki uzasadniającym zwolnienie od podatku
VAT.
Zamawiający wniósł o oddalenie odwołań podtrzymując dotychczasowe stanowisko.
Krajowa Izba Odwoławcza po przeprowadzeniu rozprawy z udziałem stron oraz
uczestnika
, uwzględniając dokumentację postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego, biorąc pod uwagę oświadczenia i stanowiska stron i uczestnika
wyrażone pisemnie oraz ustnie na rozprawie i odnotowane w protokole, ustaliła i
zważyła, co następuje.
Izba stwierdziła, że nie została wypełniona żadna z przesłanek ustawowych
skutkujących odrzuceniem odwołania, wynikających z art. 528 ustawy Pzp.
Izba ustaliła wystąpienie przesłanek z art. 505 ust. 1 ustawy Pzp, tj. istnienie po
stronie Odwołujących interesu w uzyskaniu zamówienia oraz możliwość poniesienia przez
nich
szkody w wyniku kwestionowanych czynności Zamawiającego.
Izba stwierdzi
ła, że niesporne było rozumienie kompleksowości usługi w rozumieniu
ustawy VAT, Zamawiający jednak błędnie uznał zakwalifikowanie usługi Strumienia 1 i
Strumienia 2 jako
nie stanowiącego usługi medycznej i w konsekwencji zastosowanie stawki
podstawowej podatku Vat 23% jako błąd w wyliczeniu ceny skutkujący odrzuceniem oferty
MDT.
Izba podzieliła stanowisko i ocenę prawną MDT, co do zakresu zwolnienia od
podatku VAT dodatkowo uznając, że usługi Strumienia 1 i Strumienia 2 przedmiotu
zamówienia nie stanowią usług dodatkowych i pomocniczych względem usługi głównej
teleopieki w rozumieniu ustawy VAT
(nie stanowią jednej usługi kompleksowej z usługa
teleopieki)
, lecz usługi przygotowawcze względem usługi głównej.
W odniesieniu do odwołania Sidly Izba nie podzieliła stanowiska, co prawidłowości
rozdziału usług objętych Strumieniem 3a w świetle przesłanek zwolnienia od podatku VAT,
przyjmując, inaczej niż ten Odwołujący, że wszystkie urządzenia, do których zapewnienia
zobowiązany jest wykonawca w ramach zamówienia (Strumień 3a) są powiązane z usługą
główną (nie tylko urządzenia ubieralne z Pakietu A oraz z Pakietu B i C) w sposób
uzasadniający objęcie zwolnieniem od podatku VAT całości usług i dostaw objętych
Strumieniem 3a
również wobec tego, że Sidly nie wykazała, że jest inaczej.
KIO 2743/23, KIO 2759/23
Stąd Izba uwzględniła odwołanie MDT i oddaliła odwołanie Sidly.
Izba
w oparciu o dokumenty postępowania (oferty Odwołujących) ustaliła, że
Odwołujący ubiegają się o udzielenie zamówienia jako podmioty medyczne w rozumieniu
ustawy z dnia 15 kwietnia 2022 r. o działalności medycznej (Dz.U. z 2023 r. poz. 991, ze
zm.).
Dalej
w oparciu o ogłoszenie i SWZ Izba ustaliła, że:
Przedmiotem zamówienia jest zapewnienie kompleksowej usługi polegającej na zapewnieniu
CT 24/7, Sprzętu dla mieszkańców 11 gmin Warszawskiego Obszaru Funkcjonalnego
(WOF), przeprowadzeniu szkoleń, przygotowaniu materiałów szkoleniowych oraz integrację
Platformy komunikacyjnej Wykonawcy z Systemem e-
Opieka. Całość usługi stanowi
Podsystem teleopieki.
Przedmiot zamówienia będzie realizowany w ramach zamówienia podstawowego
obejmującego cztery strumienie:
1) przygotowanie dokumentacji (procedury postępowania, instrukcje obsługi urządzeń),
szkolenia dla pracowników socjalnych, CUS oraz 28 OPS (Strumień 1);
2) implementacja i wdrożenie integracji z usługami centralnymi Systemu e-Opieka (Strumień
3) dostarczenie Sprzętu (wynajem urządzenia, ubezpieczenie, serwis, kalibracja, instalacja,
indywidualne przeszkolenie odbiorcy oraz usługa teleopieki w pierwszym miesiącu
podłączenia mieszkańca do CT 24/7), (Strumień 3);
4) świadczenie usługi teleopieki w kolejnych miesiącach podłączenia mieszkańców
(Strumień 3a).
Zamawiający przewiduje możliwość realizacji zamówienia wykorzystującego prawo opcji w
zakresie: Strumienia 3 i Strumienia 3a oraz
wydłużenia terminu realizacji umowy o
dodatkowy okres maksymalnie do 10 miesięcy lub do wyczerpania kwoty określonej Umową
na realizację zamówienia publicznego w zależności, która z tych okoliczności wystąpi
wcześniej.
Warunki i sposób realizacji zamówienia podstawowego oraz zamówienia objętego prawem
opcji zawiera
SWZ oraz Umowa (przez Umowę należy rozumieć Projektowane
Postanowienia Umowy, dalej także PPU) stanowiąca Załącznik nr 5 do SWZ.
Szczegółowy opis oraz zakres przedmiotu zamówienia został określony w Załączniku Nr 1
do SWZ
– Opis Przedmiotu Zamówienia (dalej: OPZ).
KIO 2743/23, KIO 2759/23
Zamawiający wymaga, zgodnie z art. 95 Pzp, zatrudnienia przez wykonawcę lub
p
odwykonawcę na podstawie stosunku pracy, o którym mowa w art. 22 § 1 ustawy z dnia 26
czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U.
z 2022 r. poz. 1510, ze zm.) minimum 4 osób
pracujących przy realizacji zamówienia, tj. teleopiekunów, których zadaniem jest m.in.
przeszkolenie odbiorców teleopieki, zaprogramowanie Sprzętu, przyjmowanie reklamacji i
skarg oraz zorganizowanie serwisu Sprzętu, rozmowy proaktywne z odbiorcami teleopieki;
Usługi Strumienia 1 są realizowane przed rozpoczęciem realizacji usługi Teleopieki. Faktura
za usługi w tym strumieniu jest wystawiana na rzecz Zamawiającego - CUS jako jedynego
płatnika oraz jako podstawę obliczenie jej wartości ma usługi opisane w Strumieniu bez
związku z ilością podopiecznych Teleopieki oraz bez realizacji usługi teleopieki do momentu
zakończenia usług w ramach Strumienia 1. Usługa fakturowana jest jednorazowo po
odbiorze przez Z
amawiającego i ma z góry określoną wartość zawartą w ofercie wykonawcy
Usługi Strumienia 2 są realizowane przed rozpoczęciem realizacji usługi Teleopieki. Faktura
za usługi w tym strumieniu jest wystawiana na rzecz Zamawiającego - CUS jako jedynego
płatnika. System Zamawiającego e-Opieka służący do kontroli usługi Teleopieki był
tworzony przez innych wykonawców wyłonionych we wcześniejszych postępowaniach
przetargowych i s
łuży do zarządzania i kontroli usługi Teleopieki po stronie Zamawiającego
oraz do integracji i przekazywania danych użytkowników. Faktura za usługi w tym strumieniu
jest wystawiana na rzecz
Zamawiającego - CUS jako jedynego płatnika oraz jako podstawę
obliczenie jej wartości ma usługi opisane w strumieniu bez związku z ilością podopiecznych
Teleopieki oraz bez realizacji usługi Teleopieki do momentu zakończenia usług
realizowanych w ramach Strumienia 2. Usługa fakturowana jest jednorazowo po odbiorze
przez Z
amawiającego. i ma z góry określoną wartość zawartą w ofercie wykonawcy.
Usługi Strumienia 3 obejmują pierwszy miesiąc realizacji usługi podstawowej tj. Teleopieki
wraz z dostawą sprzętu. Całkowity jednorazowy koszt usług w pierwszym miesiącu
świadczenia usługi obejmuje koszty: wynajmu urządzenia w pierwszym miesiącu,
ubezpieczenia, serwisu, indywidualnego przeszkolenia odbiorcy (podopiecznego), instalacji,
kalibracji, usługi teleopieki w pierwszym miesiącu podłączenia do CT 24/7 wraz z
zapewnieniem wszystkich usług dodatkowych opisanych w zamówieniu; Usługi Teleopieki
fakturowane są osobno na rzecz 11 pomiotów wskazanych w SWZ i zał. 5 oraz wartość
faktury dla każdego z podmiotów jest iloczynem wartości sumy każdego z elementów usługi
realizowanych dla danego użytkownika (podopiecznego) w danym miesiącu w ramach tego
strumienia i ilości odbiorców tej usługi na terenie działania danego podmiotu. Rozpoczęcie
świadczenie usług w tym strumieniu ma miejsce po zakończeniu wykonania usług
KIO 2743/23, KIO 2759/23
Strumienia 1 i 2. Usługa fakturowana jest jednorazowo dla każdego z 11 podmiotów po
zakończeniu pierwszego miesiąca świadczenia usługi i wartość każdej z 11 faktur oraz
szczegółowy zakres, wartość i ilość świadczonych usług nie będą znane aż do momentu
zakończenia ich realizacji. Oferta zawiera jedynie parametry niezbędne do ich obliczenia
oraz ich przybliżoną wartość całkowitą określoną według oszacowań Zamawiającego. Do
momentu realizacji usługi ani Zamawiający ani wykonawca nie są w stanie określić
dokładnie tej kwoty.
Usługi Strumienia 3a obejmują realizację usługi Teleopieki w kolejnych miesiącach wraz z
wynajmem urządzeń, z ich serwisem oraz zapewnieniem wszystkich usług dodatkowych
opisanych w zamówieniu przez czas trwania projektu, czyli kolejne 35 miesięcy. Usługi
Teleopieki fakturowane są osobno na 11 pomiotów wskazanych w SWZ i zał. 5 oraz wartość
faktury dla każdego z podmiotów jest iloczynem wartości sumy każdego z elementów usługi
realizowanych dla danego użytkownika (podopiecznego) w danym miesiącu w ramach tego
strumienia i ilości odbiorców tej usługi na terenie działania danego podmiotu. Rozpoczęcie
świadczenie usług w tym strumieniu ma miejsce po zakończeniu wykonania usług
Strumienia 1, 2 i 3. Usługa fakturowana jest comiesięcznie dla każdego z 11 podmiotów po
zakończeniu pierwszego miesiąca świadczenia usługi i wartość każdej z 11 faktur
miesięcznych oraz szczegółowy zakres, wartość i ilość świadczonych usług nie będą znana
aż do momentu zakończenia danego miesiąca. Oferta zawiera jedynie parametry niezbędne
do ich obliczenia oraz ich przybliżoną wartość całkowitą określoną według oszacowań
zamawiającego. Do momentu realizacji usługi i zakończenia każdego z 35 miesięcy ani
zamawiający ani wykonawca nie są w stanie określić dokładnie tej kwoty.
Zamawiający zakwalifikował usługi teleopieki jako usługi z zakresu opieki medycznej, czemu
dał wyraz w dziale 8 OPZ Klasyfikacja prawna teleopieki: „usługi teleopieki, całodobowego
monitoringu oraz usługi komunikacji alarmowej osób niesamodzielnych, starszych, z
niepełnosprawnościami, świadczone przy użyciu urządzeń są kwalifikowane jako usługi z
zakresu opieki medycznej realizowane w celu ochrony zdrowia i życia odbiorców usług.
Teleopieka ma bowiem na celu zachowanie i ratowanie zdrowia i życia odbiorców teleopieki.
Wskazuje na to przede wszystkim ciąg działań, jakie są podejmowane w sytuacji zaistnienia
niebezpiecznego zdarzenia. Odbiorca teleopieki w sytuacji pogorszenia się jego
samopoczucia, wystąpienia niepokojących go objawów może w każdej chwili skontaktować
się z operatorem (ratownikiem medycznym, opiekunem medycznym lub pielęgniarką) za
pomocą opaski i zasięgnąć porady odnośnie do swojego stanu zdrowia. W sytuacji upadku
czy omdlenia, urządzenie ubieralne wyśle w czasie rzeczywistym sygnał, który zostanie
KIO 2743/23, KIO 2759/23
odebrany przez operatora CT 24/7 (np. ratownika medycznego, opiekuna medycznego lub
pielęgniarki). W przypadku wystąpienia zdarzenia zagrażającego życiu lub zdrowiu odbiorcy
teleopieki (np. aktywacja alarmu z czujnika bezpieczeństwa), ratownik medyczny, opiekun
medyczny lub pielęgniarka podejmuje próby nawiązania połączenia z numerem odbiorcy
teleopieki i podjęcia stosownych działań. W przypadku nieudanych prób nawiązania
połączenia, ratownik medyczny ratownik medyczny, opiekun medyczny lub pielęgniarka
realizuje połączenie do Centrum Powiadamiania Ratunkowego (wezwanie karetki Pogotowia
Ratunkowego i/lub Policji i/lub Straży Pożarnej). Do czasu przybycia ww. służb, jeśli jest to
możliwe, ratownik medyczny, opiekun medyczny lub pielęgniarka udziela telefonicznie
wsparcia odbiorcy teleopieki. Operator CT 24/7 każdorazowo odbierając zgłoszenie od
odbiorców teleopieki jest odpowiedzialny za dokonanie oceny zasadności zgłoszenia i
weryfikację, czy dolegliwości stanowią zagrożenie życia lub zdrowia. Personel CT 24/7
świadczący teleopiekę muszą stanowić wykwalifikowane osoby, gdyż od tego zależy życie i
zdrowie odbiorców teleopieki. Przepisy prawa polskiego rolę monitorowania stanu zdrowia
podopiecznych, reakcji w sytuacjach kryzysowych, awaryjnych, w których zagrożone jest
życie lub zdrowie – przypisują ratownikom medycznym. Podsumowując, usługa teleopieki
uznana jest za świadczenie zdrowotne, o którym mowa w ustawie o Państwowym
Ratownictwie Medycznym i w tym przypadku są spełnione przedmiotowe przesłanki definicji
świadczenia zdrowotnego, o której mowa w art. 2 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 15 kwietnia
2011 r. o działalności leczniczej. Udzielanie świadczeń zdrowotnych (w tym również „na
odległość”) stanowi działalność leczniczą, z kolei działalność leczniczą mogą prowadzić
wyłącznie podmioty wpisane do Rejestru Podmiotów Wykonywujących Działalność
Leczniczą. „
Zamawiający dla uzasadnienia kwalifikacji prawnej usług teleopieki wraz z usługami i
dostawami ściśle z nią powiązanymi jako usługi medycznej powołał się w OPZ na
indywidulan
ą interpretację podatkową wydaną na potrzeby kwalifikacji usług jako usług
medycznych w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt. 18 ustawy VAT n
a podstawie art. 13 § 2a, art.
14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800,
z
późn. zm.) przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej na rzecz innego wnioskodawcy
z dnia 7 czerwca 2019 r. 0112-
KDIL4.4012.101.2019.2.JS, w której potwierdzono
prawidłowość stanowiska wnioskodawcy. Powołana w OPZ interpretacja stwierdza
prawidłowość kwalifikacji usługi zdalnej teleopieki, całodobowego monitoringu oraz usługi
komunikacji alarmowej osób starszych, niesamodzielnych czy z niepełnosprawnościami,
świadczone przy pomocy Bransoletek i mające na celu ochronę zdrowia i życia
KIO 2743/23, KIO 2759/23
Podopiecznych, jako
korzystającej ze zwolnienia z opodatkowania VAT na podstawie art. 43
ust. 1 pkt 18 ustawy VAT
, gdzie usługą główną jest usługa zdalnej teleopieki, do realizacji
której
wymagane
jest
dostarczenie
Bransoletek,
wdrożenie
i
przeszkolenie
zainteresowanych osób (odp na pytanie 5), i jednocześnie w której usługą pomocniczą
służącą do pełnego zrealizowania lub wykorzystania świadczenia głównego, bez której nie
ma możliwości realizacji usługi głównej (Usługi zdalnej opieki) jest wyłącznie dostawa
skonfigurowanych bransoletek
, gdyż nie będzie przedmiotu, za pomocą którego zostałby
odebrany i wysłany sygnał od Podopiecznego do Centrum i interpretacji tej informacji przez
Ratowników Medycznych. Usługi szkoleniowe nie są niezbędnym elementem do realizacji
Usługi Zdalnej Opieki. (odp na pytanie 6).
Kwalifikacja prawna usługi teleopieki jako kompleksowej usługi medycznej nie obejmuje
całości świadczeń Systemu teleopieki objętych przedmiotem zamówienia, na które składają
się oprócz zapewnienie CT 24/7 i sprzętu dla mieszkańców 11 gmin Warszawskiego
Obszaru Funkcjonalnego (WOF)
także przeprowadzenie szkoleń, przygotowanie materiałów
szkoleniowych oraz integrację Platformy komunikacyjnej Wykonawcy z Systemem e-Opieka
lecz wyłącznie usługi teleopieki z całodobowym monitoringiem oraz usługą komunikacji
alarmowej osób niesamodzielnych, starszych, z niepełnosprawnościami, świadczone przy
użyciu urządzeń.
Kwestia kwalifikacji prawnej usługi teleopieki nie była przedmiotem pytań i odpowiedzi do
SWZ ani nie była kwestionowana przez strony postępowania odwoławczego.
Zamawiający nie wskazał w dokumentach zamówienia w sposób wyraźny stawek
opodatkowania VAT
; w sprawie stawki podatku Vat dla usług i dostaw objętych przedmiotem
zamówienia nie zostały uzyskane interpretacje podatkowe; nie było w tym zakresie pytań
wykonawców i Zamawiający nie udzielał w tym zakresie odpowiedzi.
Zamawiający przyjął, że główny przedmiot zamówienia obejmuje usługi w zakresie zdrowia i
opieki społecznej (85000000)
Izba w oparci
u o wyjaśnienia MDT, którym dała wiarę również w świetle zasad
doświadczenia życiowego i logiki, a także stanowiska Zamawiającego wyrażonego w OPZ, w
którym Zamawiający dokonał kwalifikacji prawnej usługi teleopieki jako kompleksowej usługi
medycznej
oraz przywołał dla uzasadnienia jego poprawności indywidualną interpretację
podatkową, w której stan faktyczny potwierdza poniższe założenia, ustaliła, że istnieje
możliwość nabywania poszczególnych świadczeń znajdujących się pod konkretnymi
Strumieniami od
różnych podmiotów i nie jest konieczne nabycie od jednego podmiotu usług w
KIO 2743/23, KIO 2759/23
zakresie przygotowanie dokumentacji (procedury postępowania, instrukcje obsługi urządzeń)
czy szkolenia dla pracowników socjalnych (Strumień 1) oraz usług z zakresu świadczeń usług
teleopieki (strumień 3 i 3a) lub integracji systemów IT (Strumień2) oraz usług z zakresu
świadczeń usług teleopieki (Strumień 3 i 3a). Powyższe Izba uznała za wiarygodne również
wobec zaprzeczenia Zamawiającego, które sprowadzało się do twierdzenia, że niezbędność
realizacji
usług strumienia 2 względem Strumienia 3 i 3a przez jeden podmiot wynika z
niedogodności, jakie wiązać się mogą z faktem konieczności współpracy różnych podmiotów w
zakresie realizacji odrębnych Strumieni. Izba w tym zakresie stwierdza, że skoro warunkiem
udziału w Postępowaniu było posiadanie przez wykonawcę statusu podmiotu leczniczego, to
doświadczenie życiowe, znajomość rynku i logika, wskazują na bardzo duże
prawdopodobieństwo, że wykonawca będący podmiotem leczniczym nie będzie jednocześnie
podmiotem, którego zakres działalności obejmuje usługi IT a takie umiejętności wymagane są
do wykonania Strumienia 2 (np.
MDT zamierza realizować przedmiot umowy za pomocą
podwykonawcy z branży IT). W ocenie Izby niezależnie od statusu specjalisty IT oraz objęcia
Strumienia 2 jednym Postępowaniem z usługami Strumienia 3 i 3a lub odrębnym
postępowaniem o udzielenie zamówienia konieczne będzie zapewnienie współpracy. Tym
samym argument Zamawiającego o niezbędności powiązania usług Strumienia 2 z usługami
Strumienia 3 i 3a nie jest uzasadniony, a nadto nie znajduje oparcia w SWZ (kwalifikacja prawna
usługi dział 8 OPZ). Analogicznie Izba, w oparciu o stanowisko Zamawiającego wyrażone w
OPZ,
ustaliła, że zasadnym było założenie przez MDT, że usługi opisane w Strumieniach nie są
ze sobą ściśle związane. Strumienie 1 oraz 2 opierają się na świadczeniach, które są
dokonywane bezpośrednio na rzecz pracowników organów publicznych o charakterze
poszerzania kompetencji oraz dokumentacji wyposażenia i procesów (Strumień 1) lub są
inwestycj
ą w systemy IT zamawiającego (Strumień 2), natomiast świadczenia dokonywane w
ramach Strumienia 3 oraz 3a
realizowane są na rzecz podopiecznych. Usługi realizowane w
strumieniu 3 i 3a mogą być realizowane bez realizacji przez wykonawcę Strumienia 1 i 2. Izba
ustaliła również, że realizacja usługi teleopieki nie jest możliwa bez dostarczenia urządzeń,
których zapewnienia wymaga Strumieni 3 i 3a.
Izba w oparciu o oferty,
wyjaśnienia Odwołujących oraz decyzję o odrzuceniu oferty i
unieważnieniu Postępowania ustaliła, że:
w Postępowaniu złożone zostały 4 oferty,
wszyscy wykonawcy, obliczając cenę oferty dla Strumienia 1 oraz Strumienia 2
zastosowali stawkę 23% podatku VAT, różnice w opodatkowaniu dotyczyły
KIO 2743/23, KIO 2759/23
zaoferowanych
przez wykonawców cen wykonania usługi dla Strumienia 3 i
Strumienia 3a i:
MDT określił cenę podając, że usługi Strumienia 3 i Strumienia 3a zwolnione są z
podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 18, 18a, 19 i 19a ustawy VAT oraz pkt
23 ustawy VAT
2) HRP Care Sp. z o.o.
w Łodzi określił cenę podając, że usługi Strumienia 3 są
objęte 23% podatku VAT a Strumienia 3a (z wyłączeniem urządzeń ubieralnych z
Pakietu A oraz z Pakietu B i C oraz czujnika bezpieczeństwa gazu i tlenku gazu)
3) Sidly
określił cenę podając, że opodatkowaniu stawką 23% podatku VAT podlega
wykonie przedmiotu zamówienia określonego w Strumieniu 3 (w całości) oraz
Strumieniu 3a (z wyłączeniem urządzeń ubieralnych z Pakietu A oraz z Pakietu B i C,
które podlegają zwolnieniu)
4) Konsorcjum
określił cenę podając, że usługi Strumienia 3 i Strumienia 3a
zwolnione są z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy VAT, a więc w
zakresie tożsamym z ofertą MDT.
oferty wszystkich Wykonawców odrzucone zostały przez Zamawiającego na
podstawie art. 226 ust. 1 pkt 10 Pzp z uwagi na to, że zawierały błędy w obliczeniu
ceny w związku z nieprawidłowym wskazaniem stawki podatku VAT, uzasadnienie
Zamawiającego sprowadzało się do stwierdzenia, że wszystkie usługi zamawiane w
ramach
Postępowania powinny być zwolnione od podatku VAT jako usługi
uzupełniające do usługi Teleopieki, która jest usługą medyczną zwolnioną z VAT na
podstawie artykułu 43 ust. 1 pkt 18 ustawy VAT, co uzasadnia złożony charakter
świadczenia:
„Co do zasady, każde świadczenie i każda usługa powinny zostać uznane jako
niezależne dla potrzeb stosowania przepisów podatku VAT. Istnieją jednak sytuacje, gdy
usługi są ze sobą ściśle związane z ekonomicznego punktu widzenia, że ich rozdzielenie
byłoby sztuczne i nieuzasadnione gospodarczo. W takiej sytuacji, świadczenie powinno być
traktowane jako kompleksowe na potrzeby VAT i w konsekwencji jednolicie opodatkowane.
Przy klasyfikacji danego zdarzenia gospodarczego należy więc dokładnie przeanalizować
przede wszystkim ekonomiczną istotę transakcji, a nie wyłącznie jej ramy i charakter prawny.
TSUE podkreślił również, że dla właściwej kwalifikacji transakcji kluczowa jest perspektywa
konsumenta, odbiorcy danej usługi. Trybunał wskazał, w jakich sytuacjach można mówić o
kompleksowości świadczeń, stwierdzając, że w szczególności świadczenie należy uznać za
dodatkowe w stosunku do świadczenia głównego, jeżeli nie stanowi ono dla konsumenta celu
samo w sobie, lecz służy skorzystaniu w jak najlepszy sposób ze świadczenia głównego.
Pojęcie potrzeb konsumenta jako kryterium ustalania rodzaju dokonanej transakcji
KIO 2743/23, KIO 2759/23
wykorzystane było przez TSUE wielokrotnie (por. wyroki z dnia 15 maja 2001 r. w sprawie C-
34/99 Primback Ltd., z dnia 2 grudnia 2010 r. w sprawie C-276/09 Everything Everywhere, z
dnia 21 lutego 2013 r. w sprawie C-
18/12 Mësto Zamberk). (...) świadczenie ma charakter
kompleksowy, gdy: świadczenie pomocnicze nie stanowi celu samego w sobie, lecz stanowi
środek do korzystania na jak najlepszych warunkach z usługi podstawowej, poszczególne
czynności są ze sobą tak ściśle związane, że ich rozdzielenie miałoby charakter sztuczny, nie
istnieje możliwość nabywania danego świadczenia od podmiotów zewnętrznych, nie istnieje
możliwość odrębnego fakturowania za daną czynność. Zatem dla klasyfikacji danej usługi jako
kompleksowej niezbędne jest wyodrębnienie czynności stanowiącej świadczenie główne oraz
szeregu działań będących świadczeniami pomocniczymi, które służą do lepszego
skorzystania ze świadczenia głównego (dla por. wyrok TSUE z dnia 29 marca 2007 r. w
sprawie C-
111/05 Aktiebolaget NN). Również w orzecznictwie NSA przyjmuje się, że
świadczenie kompleksowe ma miejsce wówczas, gdy relacja poszczególnych świadczeń
wykonywanych na rzecz jednego nabywcy dzieli je na świadczenie podstawowe i świadczenia
pomocnicze -
tzn. takie, które umożliwiają skorzystanie ze świadczenia podstawowego lub są
niezbędne dla możliwości skorzystania ze świadczenia podstawowego. Jeżeli jednak
świadczenia te można rozdzielić, tak że nie zmieni to ich charakteru ani wartości z punktu
widzenia nabywcy, wówczas świadczenia takie powinny być traktowane jako dwa niezależnie
opodatkowane świadczenia (wyrok NSA z 6 maja 2015 r. sygn. akt I FSK 2105/13). Przede
wszystkim jednak -
co odpowiada podstawowej zasadzie statuującej system VAT
wskazującej, że VAT jest podatkiem ekonomicznym - oceny, czy sq to co najmniej dwie
odrębne usługi, czy też jedna usługa, należy dokonywać w świetle całokształtu okoliczności
towarzyszących tej czynności (wyrok z dnia 28 października 2010 r. w sprawie C-175/09 AXA
UK plc). Zamówienie będzie realizowane i rozliczane w Strumieniach 1-4, zgodnie z
harmonogramem określonym w SWZ, natomiast wynikiem realizacji zamówienia, jest
zapewnienie usługi teleopieki, całodobowego monitoringu oraz usługi komunikacj'i alarmowej*
Podopiecznych. Usługa teleopieki ma służyć zachowaniu oraz ratowaniu zdrowia i życia
Odbiorców świadczenia. Zgodnie bowiem z OPZ, prace Wykonawcy będą obejmować
monitorowanie zdarzeń w środowisku Podopiecznego i wzywanie natychmiastowej pomocy w
przypadku zagrożenia życia, zdrowia, bezpieczeństwa w ramach CT 24/7. Jednocześnie
Wykonawca będzie zobowiązany do stworzenie procedur postępowania w przypadku
otrzymania sygnału SOS, wystąpienia zdarzenia zagrażającego zdrowiu lub życiu,
wystąpienia zdarzenia odbiegającego od standardowego (np. upadek), przekroczenia wartości
progowych pomiarów dokonywanych przez urządzenia ubieralne oraz czujniki
bezpieczeństwa. Odbiorcy objęci Programem otrzymają Sprzęt (urządzenia ubieralne, czujniki
bezpieczeństwa oraz tablety), który służy m.in. do wysłania sygnałów wezwania pomocy,
wykrywa sytuacje potencjalnie niebezpieczne (np. upadek) i wysyła alarm do CT 24/7, a także
umożliwia łączność i kontakt głosowy między Odbiorcą a Operatorem CT 24/7. Materiały
KIO 2743/23, KIO 2759/23
szkoleniowe i dokumentacja przygotowana w ramach Zamówienia, będą służyć wyłącznie
poprawnej obsłudze Sprzętu i optymalnemu wykorzystaniu jego możliwości. Istotny dla
sprawy jest również fakt, że Zamawiający nie wymaga od Wykonawcy, że będzie zawierał
odrębne umowy z Odbiorcami na dostawę Sprzętu. Przekazanie Sprzętu odbywa się
wyłącznie na podstawie umowy, która będzie zawarta z Wykonawcą. Mając na uwadze
powyższe rozważania, należy zauważyć, że dostawa Sprzętu, przeprowadzenie szkoleń,
przygotowanie dokumentacji oraz integracja Platformy Wykonawcy z System e-
Opieka będą
ściśle związane z zasadniczym świadczeniem, jakim będzie usługa teleopieki. Sprzęt służy do
gromadzenia i przekazywania na bieżąco danych dotyczących Odbiorców, bez których system
obsługiwany przez CT 24/7 nie będzie działał należycie i nie przyniesie rezultatów
oczekiwanych przez Zamawiającego - nie będzie możliwe zapewnienie całodobowego
monitoringu lub natychmiastowej pomocy Podopiecznym, gdy będzie to konieczne. Elementy
świadczenia realizowane w ramach Strumieni 1, 2, 3 i 3a tworzą całość z funkcjonalnego
punktu widzenia -
nie ma możliwości realizacji świadczenia głównego (teleopieki) bez dostawy
Sprzętu, skonfigurowanego do korzystania z konkretnym systemem Wykonawcy. Głównym
świadczeniem, które będzie realizowane w ramach Zamówienia będzie usługa teleopieki.
Dostawa Sprzętu, przeprowadzenie szkoleń, przygotowanie dokumentacji oraz integracja
Platformy Wykonawcy z System e-
Opieka stanowią czynności pomocnicze, które nie stanowią
celu samego w sobie. Czynności pomocnicze stanowią wyłącznie środek umożliwiający
Odbiorcom skorzystanie z usługi głównej (teleopieki). Odbiorcy są zainteresowani
otrzymaniem usługi teleopieki - sama dostawa Sprzętu czy dokumentacji lub materiałów
szkoleniowych nie zaspokoją potrzeb Odbiorców. Również z perspektywy Zamawiającego
celem zamówienia jest nabycie usługi kompleksowej, która pozwoli na realizację usługi
teleopieki wobec mieszkańców objętych usługą, co zostało wprost sformułowane w SWZ.
Czynności pomocnicze nie stanowią celu samego w sobie, a pozwolą jedynie na skorzystanie
z usługi głównej - teleopieki - na jak najlepszych warunkach. Przenosząc rozważania TSUE w
zakresie niezależności świadczeń i sztuczności ich rozdzielenia na grunt niniejszej sprawy,
należy zauważyć, że czynności wykonywane przez Wykonawcę - dostawa Sprzętu,
przeprowadzenie szkoleń, przygotowanie dokumentacji oraz integracja Platformy Wykonawcy
z System e-
Opieka na czas korzystania przez Odbiorców z usługi teleopieki - są ściśle
związane z usługą główną, tj. usługą teleopieki realizowaną poprzez całodobowe
monitorowanie danych zbieranych z urządzeń ubieralnych i czujników bezpieczeństwa oraz
wdrażanie odpowiedniej procedury - w razie potrzeby. Bez integracji CT 24/7 z Systemem e-
Opieka oraz przygotowania procedur podejmowania odpowiednich działań (takich jak,
przykładowo, nawiązanie kontaktu z Odbiorcą teleopieki lub wezwanie pomocy służb
ratunkowych) jak i bez odpowiedniego przeszkolenia pracowników socjalnych i Odbiorców
objętych teleopieką, kompleksowe świadczenie teleopieki nie byłoby możliwe do
zrealizowania.
Świadczenie usługi teleopieki będzie niemożliwe również bez zapewnienia
KIO 2743/23, KIO 2759/23
odpowiednio skonfigurowanych urządzeń umożliwiających wysyłanie sygnałów alarmowych -
bransoletki na nadgarstek lub breloka (urządzeń ubieralnych) - na podstawie których
prowadzony będzie monitoring stanu zdrowia oraz możliwe będzie wykrycie sytuacji
zagrażającej zdrowiu lub życiu Odbiorcy, a w konsekwencji podjęcie decyzji o wezwaniu
pomocy. Urządzenia ubieralne będą odpowiednio skonfigurowane, wyposażone w
geolokalizator i przystosowane do komunikacji GSM i/lub cyfrowej. Należy również zwrócić
uwagę na fakt, iż system służący do monitoringu wykorzystywany przez CT 24/7 bez
urządzeń dostarczających określone dane, nie będzie w pełni funkcjonalny i nie będzie zdatny
do użytku w zakresie wymaganym przez Zamawiającego. W ocenie Zamawiającego,
dostarczenie tabletów, które zostaną wyposażone w aplikację umożliwiającą wezwanie
pomocy, kontakt z CT 24/7 w trybie alarmowym oraz odbiór połączeń telefonicznych od CT
24/7 może być traktowane jako element pomocniczy świadczenia kompleksowego - teleopieki.
Jak wskazuje SWZ, na udostępnianych tabletach będą również zainstalowane aplikacje do
celów społecznościowych, służące do komunikacji z rodziną lub bliskimi lub dla treningu
mózgu bądź rozrywki. Natomiast zasadniczym przeznaczeniem tabletu - zgodnie z celem
zamówienia - jest umożliwienie nawiązania kontaktu (lub video połączenia) pomiędzy
Odbiorcą a CT 24/7 i wezwanie pomocy w trybie alarmowym, co wskazuje na ścisły związek
ze świadczeniem usługi teleopieki. Analogiczne wnioski można wysnuć w zakresie czynności
zapewnienia i zamontowania skrzynek na klucze w miejscu zamieszkania Odbiorcy. Zgodnie z
SWZ, zapewnienie dostępu do kluczy umożliwi wejście do mieszkania służb ratunkowych i
udzielenie pomocy Odbiorcy, jeśli będzie tego wymagać dane zgłoszenie. Skrzynki na klucze
zabezpieczane będą za pomocą cyfrowego kodu, który ustawiony zostanie w momencie
montażu skrzynki w miejscu zamieszkania Odbiorcy. Kod do skrzynki zostanie umieszczony w
bazie CT 24/7 i wymagać będzie zmiany po każdym jego użyciu przez służby ratunkowe. Po
zakończeniu świadczenia usługi teleopieki u danego odbiorcy teleopieki nastąpi demontaż i
odbiór skrzynki. Mając na uwadze powyższe rozważania, rozdzielenie poszczególnych
elementów będących przedmiotem Zamówienia dla potrzeb opodatkowania VAT, zdaniem
Zamawiający, prowadziłoby do zniekształcenia charakteru ekonomicznego świadczenia. Jak
wskazano w SWZ, celem Zamówienia jest nabycie kompleksowego świadczenia, które
zmaterializuje się poprzez objęcie Odbiorców kompleksową usługą teleopieki, natomiast
poszczególne elementy zamówienia - dostawa Sprzętu, przeprowadzenie szkoleń,
przygotowanie dokumentacji oraz integracja Platformy Wykonawcy z System e-
Opieka, będą
służyć wyłącznie osiągnięciu tego celu, nie stanowią niezależnych świadczeń, które
realizowałyby potrzeby Odbiorców. W konsekwencji, wszystkie elementy Zamówienia tworzą
całość z funkcjonalnego punktu widzenia, bowiem co do zasady, nie da się świadczyć
kompleksowej usługi teleopieki bez uprzedniego zapewniania łączności z odpowiednimi
systemami, stworzenia procedur i instrukcji oraz dostarczenia skonfigurowanych urządzeń
umożliwiających łączność. Usługa teleopieki, całodobowego monitoringu oraz komunikacji
KIO 2743/23, KIO 2759/23
alarmowej osób niesamodzielnych, starszych, z niepełnosprawnościami, świadczona przy
użyciu urządzeń, zdaniem Zamawiającego, klasyfikowana jako usługa z zakresu opieki
medycznej realizowana w celu ochrony zdrowia i życia odbiorców usług. Zatem, usługa
teleopieki korzysta ze zwolnienia z opodatkowania VAT na postawie art. 43 ust. 1 pkt 18
ustawy o VAT, zgodnie z którym usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce,
zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, oraz dostawę towarów i
świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, wykonywane w ramach działalności
leczniczej przez podmioty lecznicze. Zwolnienie z opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 1
pkt 18 ustawy o VAT ma charakter podmiotowo - przedmiotowy. Tym samym, zwolnieniu z
VAT podlega określony rodzaj usług wykonywany przez ściśle zdefiniowany krąg podmiotów,
wykonujących te usługi. 1. W zakresie warunków przedmiotowych - przedmiot usługi „Usługi w
zakresie opieki medycznej" nie zostały zdefiniowane ani w przepisach krajowych, ani unijnych
w zakresie VAT. Wskazówki interpretacyjne w tym zakresie zostały przedstawione w
orzecznictwie TSUE. Zgodnie ze stanowiskiem Trybunału, przez „usługi w zakresie opieki
medycznej" należy rozumieć: świadczenia, które służą diagnozowaniu i leczeniu chorób lub
zaburzeń zdrowia oraz ochronie, utrzymywaniu i przywracaniu dobrego stanu zdrowia osób
(por. wyrok TSUE z dnia 21 marca 2013 r. w sprawie C-91/12 PCF Clinic AB),
usługi, które
służą diagnozie, opiece oraz w miarę możliwości leczeniu chorób lub zaburzeń zdrowia (por.
wyrok TSUE z dnia 8 czerwca 2006 r. w sprawie C-106/05 L.u.P. GmbH),
usługi medyczne
realizowane w celach profilaktycznych (por. wyrok TSUE z dnia 20 listopada 2003 r. w
sprawie C-212/01 Unterpertinger); z kolei w wyroku z dnia 20 listopada 2003 r. w sprawie C-
307/01 Trybunał wskazał, że cel usługi medycznej decyduje o tym, czy powinna ona być
zwolniona z opodatkowania VAT. Zdaniem TSUE, jeśli kontekst, w jakim taka usługa jest
wykonywana, pozwala ustalić, że jej głównym celem nje jest ochrona zdrowia, włączając w to
utrzymanie lub przywrócenie do zdrowia, lecz udzielanie porad wymaganych przed podjęciem
decyzji wywołujących skutki prawne, zwolnienie nie ma zastosowania do takiej usługi; należy
zatem przyjąć, że tak długo, jak usługa (także w formie telefonicznej lub teleinformatycznej)
będzie obejmowała świadczenia medyczne realizowane w celu postawienia diagnozy,
udzielenia pomocy medycznej oraz leczenia chorób lub zaburzeń zdrowotnych i usługi te będą
świadczone przez osoby mające wykształcenie medyczne (np. lekarzy, pielęgniarki), to będzie
uznana za „usługę w zakresie opieki medycznej"; o tym, czy usługi teleopieki polegające na
całodobowym monitorowaniu stanu zdrowia stanowią usługi w zakresie opieki medycznej, a w
konsekwencji czy mogą korzystać ze zwolnienia z VAT wypowiedział się Dyrektor Krajowej
Informacji Skarbowej (dalej: „Dyrektor KIS" ) w interpretacji indywidualnej z dnia 21 czerwca
2021 r. (sygn. 0111-KDIB3- 2.4012.188.2021.2.MD);
Zdaniem Dyrektora KIS: usługi
świadczone przez operatorów prowadzą do udzielenia podopiecznym pomocy medycznej.
Tym samym usługi teleopieki jako usługi mieszczące się w pojęciu opieki medycznej i służące
celom określonym w art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy, świadczone przez Wnioskodawcę, będącego
KIO 2743/23, KIO 2759/23
podmiotem leczniczym w ramach działalności leczniczej, korzystają ze zwolnienia od podatku.
Podsumowując świadczone przez Wnioskodawcę usługi teleopieki, całodobowego
monitoringu osób starszych, niesamodzielnych czy z niepełnosprawnościami przy pomocy
urządzeń i mających na celu ochronę zdrowia i życia podopiecznych, korzystają ze zwolnienia
od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy ;
przenosząc powyższe rozważania
na grunt przedmiotowej sprawy należy zauważyć, że usługa teleopieki - będąca przedmiotem
zamówienia - ma służyć zachowaniu i ratowaniu zdrowia i życia Podopiecznych. Na powyższe
wskazuje ciąg działań, jakie są podejmowane w sytuacji zaistnienia niebezpiecznego
zdarzenia -
Odbiorca teleopieki w sytuacji pogorszenia się jego samopoczucia, wystąpienia
niepokojących objawów może skontaktować się z Operatorem CT 24/7. W sytuacji omdlenia,
upadku, czy zaistnienia zdarzeń zagrażających zdrowi i życiu Sprzęt wysyła w czasie
rzeczywistym sygnał, który będzie odebrany przez Operatora CT 24/7; w ramach teleopieki
Operator CT 24/7 podejmuje próby nawiązania połączenia z Odbiorcą i postępuje zgodnie z
procedurą w celu zachowania i ratowania zdrowia lub życia Odbiorcy. Operator CT 24/7
odbierając zgłoszenie dokonuje oceny zasadności zgłoszenia i weryfikacji, czy dolegliwości
stanowią zagrożenia życia lub zdrowia. Co istotne, Funkcję Operatora CT 24/7 może pełnić
wyłącznie osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje - ratownik medyczny, opiekun
medyczny lub pielęgniarka; w świetle powyższych rozważań, mając na uwadze stanowisko
organów podatkowych w podobnych sprawach, zdaniem Zamawiającego, usługi teleopieki
należy sklasyfikowane jako usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce,
zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia. Wobec powyższego, przesłanka
przedmiotowa dla zastosowania zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy o
VAT -
zdaniem Zamawiającego - jest spełniona; W zakresie warunków podmiotowych -
podmioty uczestniczące w świadczeniu usługi zgodnie z brzmieniem przepisu, ze zwolnienia
od VAT
na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT mogą korzystać usługi w zakresie
opieki medycznej, jeśli będą one wykonywane w ramach działalności leczniczej przez
podmioty lecznicze;
na podstawie SWZ, zgodnie z warunkami udziału w postępowaniu
określonymi w Rozdziale VII SWZ, jednym z wymogów jakie musi spełnić Wykonawca jest
posiadanie wpisu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą na podstawie
ustawy o działalności leczniczej; intencją Zamawiającego jest nabycie usługi od podmiotu
leczniczego, który wykona świadczenie w ramach działalności leczniczej. Wobec powyższego,
przesłanka podmiotowa dla zastosowania zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 18
ustawy VAT jest spełniona. Biorąc pod uwagę okoliczność, że przedmiot zamówienia w
całości (wszystkie Strumienie) podlegają zwolnieniu z podatku VAT na podstawie art. 43 ust.1
pkt 18 ustawy VAT, a wszystkie oferty złożone w przedmiotowym postępowaniu zawierają
błędy w obliczeniu ceny (poprzez określenie w różnych miejscach Formularza ofertowego
stawki VAT 23 %), Zamawiający odrzuca wszystkie oferty złożone w niniejszym postępowaniu
na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 10 ustawy Pzp, z powodu złożenia oferty zawierającej
KIO 2743/23, KIO 2759/23
błędy w obliczeniu ceny. W przeciwnym bowiem przypadku, doszłoby do naruszenia zasady
równego traktowania wykonawców wyrażonej w art. 16 ust. 1 ustawy Pzp, która przejawia się
także w tym, że wszystkie złożone oferty muszą być porównywalne w zakresie zaoferowanych
cen brutto za wykonanie zamówienia. Istotnym elementem kalkulacji ceny oferty jest
zastosowanie właściwej stawki podatku VAT. Oferty będą porównywalne jeżeli wykonawcy
zastosują te same reguły przy obliczaniu ceny brutto stosując te same stawki podatku VAT.
Zamawiający - działając na podstawie art. 260 ust. 1 w związku z art. 255 pkt 2 ustawy z dnia
11 września 2019 - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. 2022 r. poz. 1710, ze zm.) - dalej
„ustawa Pzp", informuje o unieważnieniu przedmiotowego postępowania. (...)„
Izba w oparciu o SWZ, w tym OPZ
ustaliła także, że szkolenia odbiorców usługi
teleopieki
, w tym również teleszkolenia polegające na udzielaniu im wsparcia w zakresie
dostarczonych
urządzeń,
w
miejscu
ich
zamieszkania
(każdorazowo
przy
instalacji/dostarczeniu sprzętu), przygotowanie dla materiałów szkoleniowych , wykonywane
będą wyłącznie przez wykonawcę, podobnie jak pracowników Zamawiającego oraz gmin
WOF.
Świadczenia objęte Strumieniem 1 i Strumieniem 2 realizowane są uprzednio
względem świadczeń Strumienia 3 i Strumienia 3a. Usługi Strumienia 1 i Strumienia 2
fakturowane są na Zamawiającego. Usługi Strumienia 3 i Strumienia 3a fakturowane są na
gminy WOF.
Izba stwierdza, że zgodnie z art. 43 ust. 1 ustawy o VAT od podatku Vat zwalnia się:
pkt 18)
usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu,
przywracaniu i poprawie zdrowia, oraz
dostawę towarów i świadczenie usług ściśle z tymi
usługami związane, wykonywane w ramach działalności leczniczej przez podmioty lecznicze;
pkt. 23)
usługi opieki nad osobami niepełnosprawnymi, przewlekle chorymi lub osobami w
podeszłym wieku, świadczone w miejscu ich zamieszkania przez podmioty inne niż
wymienione w pkt 22 oraz dostawę towarów ściśle z tymi usługami związaną.
Zgodnie zaś z art. 43 ust. 17 ustawy VAT, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 18, 18a,
24, 26, 28, 29, 31, 32 i 33 lit. a, nie mają zastosowania do dostawy towarów lub
świadczenia usług ściśle związanych z usługami podstawowymi, jeżeli: 1. nie są one
niezbędne do wykonania usługi podstawowej, zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 18, 18a, 22-24,
26, 28, 29, 31, 32 i 33 lit. a lub 2. ich głównym celem jest osiągnięcie dodatkowego dochodu
przez podatnika, przez konkurencyjne wykonywanie tych czynności w stosunku do
podatników niekorzystających z takiego zwolnienia.
KIO 2743/23, KIO 2759/23
Izba stwierdza, że wobec dokonanej przez Zamawiającego kwalifikacji prawnej usługi
teleopieki, całodobowego monitoringu oraz usługi komunikacji alarmowej osób
niesamodzielnych, starszych, z niepełnosprawnościami, świadczonych przy użyciu urządzeń
jako usługi medycznej, niekwestionowanej przez Wykonawców oferta winna uwzględniać
założoną przez Zamawiającego kwalifikację usługi. Kwestia zgodności usług opisanych OPZ
z przedstawieniem ich zakresu w dziale 8 OPZ nie była kwestionowana. Izba stwierdza
również, że kwalifikacja prawna usługi dokonana została w rozumieniu tego pojęcia na
gruncie ustawy VAT art. 43 ust. 1 pkt 18), co implikuje
stosowanie wynikającego z tej normy
opodatkowania VAT
– czyli zwolnienia.
W oceni
e Izby, dokonana przez Zamawiającego kwalifikacja prawna wskazywała na
obowiązek Wykonawców zastosowania dla usług teleopieki, całodobowego monitoringu oraz
usługi komunikacji alarmowej osób niesamodzielnych, starszych, z niepełnosprawnościami,
świadczone przy użyciu urządzeń zwolnienia z podatku VAT w tym zakresie. Na to, że
kwalifikacja usługi jako medycznej dokonywana jest w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt. 18
ustawy VAT wskazuje
zaś zarówno nomenklatura OPZ dział 8 jak i przywołana w dziale 8
OPZ
dla uzasadnienia poprawności stanowiska interpretacja indywidualna podatkowa.
Izba stwierdza, że treść OPZ dział 8, zgodnie z którym usługą medyczną jest usługa
teleopieki
, monitoringu oraz komunikacji alarmowej przy użyciu urządzeń uzasadnia, w
świetle treści działu 8 i przewołanej tam interpretacji podatkowej oraz brzmienia przepisu art.
43 ust. 1 pkt. 18 ustawy VAT
, że dostawa urządzeń przez wykonawcę jest ściśle powiązana
z
usługą główną teleopieki, podobnie jak usługi całodobowego monitoringu oraz komunikacji
alarmowej
. Wszystkie te elementy objęte są Strumieniami 3 i 3a, podczas gdy Strumienie 1 i
2 odnoszą się do innych nieobjętych kwalifikacją prawną usług objętych Podsystemem
teleopieki.
W ocenie Izby brzmienie
OPZ, w szczególności działu 8, wskazuje na wolę objęcia
przez Zamawiającego zakresem pojęcia dostawy ściśle powiązanej z usługą główną,
wszystkich dostarczanych w ramach Strumieni 3 i 3a
urządzeń, jako pomocniczych
względem realizacji usługi głównej – teleopieki.
Jednocześnie brak objęcia kwalifikacja prawną określoną w dziele 8 OPZ wszystkich
usług składających się na Podsystem teleopieki tj również innych niż wymienione w dziale 8
podkreśla intencjonalność działania Zamawiającego, który na etapie formułowania SWZ nie
dokonał kwalifikacji usług Strumienia 1 i 2 jako kompleksowej usługi medycznej w rozumieniu
art. 43 ust. 1 pkt. 18) ustawy VAT. Taka wykładnia SWZ znajduje uzasadnienie w
stosowanym w oparciu art. 8 Pzp przepisie art. 65
§ 1 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym
KIO 2743/23, KIO 2759/23
o
świadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w
których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. W tym
miejscu zasadne jest powołanie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 2007 r. (sygn.
akt IVCSK 95/07), w którym Sąd ten odniósł się do zasad wykładni wynikających z art. 65
k.c. zwracając uwagę, iż "ustalając znaczenie oświadczenia woli należy zacząć od sensu
wynikającego z reguł językowych, z tym, że przede wszystkim należy uwzględnić zasady,
zwroty i zwyczaje językowe używane w środowisku, do którego należą strony, a dopiero
potem ogólne reguły językowe. Trzeba jednak przy tym mieć na uwadze nie tylko
interpretowany zwrot, ale także jego kontekst. Dlatego nie można przyjąć takiego znaczenia
interpretowanego zwrotu, który pozostawałby w sprzeczności z pozostałymi składnikami
wypowiedzi. Kłóciłoby się to bowiem z założeniem o racjonalnym działaniu uczestników
obrotu prawnego. Przy wykładni oświadczenia woli należy - poza kontekstem językowym -
brać pod uwagę także okoliczności złożenia oświadczenia woli, czyli tzw. kontekst sytuacyjny
(art. 65 § 1 k.c.). Obejmuje on w szczególności przebieg negocjacji, dotychczasowe
doświadczenie stron, ich status (wyrażający się, np. prowadzeniem działalności
gospodarczej)"
. Tutaj w ocenie Izby należy przede wszystkim opierać się na definicjach i
wyjaśnieniach zakresu poszczególnych pojęć zawartych w SWZ a więc także w świetle
przywołanej przez SWZ interpretacji podatkowej, która dodatkowo nadaje sens objęcia przez
Zamawiającego kwalifikacją prawną jako usługi medycznej wyłącznie i w całości Strumienia
3 i 3a z wyłączeniem zeń usług Strumienia 1 i 2. Charakter usług Strumienia 1 i 2 pokrywa
się bowiem z usługami, które w stanie faktycznym stanowiącym podstawę wydania
interpretacji podatkowej
nie zostały zakwalifikowane przez wnioskodawcę jako ściśle
związane z usługą główną i nie będą względem niej pomocnicze.
Izba stwierdza, że zgodnie z art. 16 Pzp zamawiający przygotowuje i przeprowadza
postępowanie o udzielenie zamówienia w sposób: 1) zapewniający zachowanie uczciwej
konkurencji oraz równe traktowanie wykonawców; 2) przejrzysty; 3) proporcjonalny; art. 17
ust. 2 Pzp z
amówienia udziela się wykonawcy wybranemu zgodnie z przepisami ustaw; art.
99 ust. 1 Pzp p
rzedmiot zamówienia opisuje się w sposób jednoznaczny i wyczerpujący, za
pomocą dostatecznie dokładnych i zrozumiałych określeń, uwzględniając wymagania i
okoliczności mogące mieć wpływ na sporządzenie oferty; art. 226 ust. 1 pkt. 10) Pzp
zamawiający odrzuca ofertę jeżeli zawiera błędy w obliczeniu ceny lub kosztu; art.255 pkt 2
Pzp z
amawiający unieważnia postępowanie o udzielenie zamówienia, jeżeli: wszystkie
złożone wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo oferty podlegały
odrzuceniu.
KIO 2743/23, KIO 2759/23
Mając na uwadze ustalenia oraz fakt, że Sidly wyłączył ze zwolnienia od podatku VAT
wyłącznie Strumień 3a w zakresie urządzeń ubieralnych z Pakietu A oraz z Pakietu B i C,
także w świetle twierdzeń odwołania uznać należało, że dokonał sprzecznej z
niezakwestionowanymi założeniami SWZ kwalifikacji tych usług jako niebędących
kompleksową usługą medyczną i w konsekwencji zastosował inną niż wynikająca z treści
SWZ wobec kwalifikacji usługi stawkę podatku Vat 23% zamiast zwolnienia. Zgodnie z
powszechnie przyjętym stanowiskiem zastosowanie niezgodnej z przepisami stawki podatku
VAT .
jest błędem w wyliczeniu ceny ofertowej. Twierdzenia odwołania wskazują na
intencjonalność działania tego wykonawcy w zakresie rozróżnienia usług na stanowiące lub
nie usługę medyczna i w konsekwencji na objęte i zwolnione od podatku Vat w ramach
Strumienia 3 i 3a.
Odwołujący nie przedstawił też żadnych dowodów wskazujących na
przyjęcie, że dostawa urządzeń nie jest niezbędna dla realizacji usługi teleopieki i nie jest
względem niej pomocnicza, pozwalających na uznanie za zasadną innej od założonej przez
Zamawiającego kwalifikacji prawnej Strumienia 3 i 3a jako kompleksowej usługi medycznej.
Powyższe uzasadniało oddalenie odwołania.
W zakresie zaś odwołania MDT Izba stwierdza, że treść SWZ i brzmienie przepisów
ustawy VAT, w tym w szczególności zakwalifikowanie przez Zamawiającego jako
kompleksowej usługi medycznej wyłącznie świadczeń składających się na Strumień 3 i 3a i
zasada stosowania opodatkowania
usług i dostaw podatkiem Vat w stawce podstawowej
wskazują na niezgodność z Ustawą czynności określenia ceny ofertowej jako dotkniętej
błędem w jej obliczeniu w rozumieniu art. 226 ust. 1 pkt. 10) Pzp.
Izba dodatkowo w tymi miejscu
zaznacza, że wyjaśnienie MDT jest spójne z
przywołanym przez Zamawiającego uzasadnieniem prawnym (SWZ oraz decyzja o
odrzuceniu oferty), ponad to
zakres usług Strumienia 1 i 2 jest podobny do usług, które
opisane zostały przez wnioskodawcę interpretacji podatkowej jako niezwiązane ściśle z
usługa główną i nie mające charakteru doń pomocniczego. Skoro zaś art. 43 ust. 1 pkt. 18
ustawy VAT
stanowi implementację art. 132 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2006/112/WE, który
stanowi, że państwa członkowskie zwalniają [od podatku] następujące transakcje: „opieka
szpitalna i medyczna oraz ściśle z nimi związane czynności podejmowane przez podmioty
prawa publicznego lub, na warunkach socjalnych porównywalnych do stosowanych w
odniesieniu do instytucji prawa publicznego, przez szpitale, ośrodki medyczne i
diagnostyczne oraz inne odpowiednio uznane placówki o podobnym charakterze". Zaś
KIO 2743/23, KIO 2759/23
zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem zwolnienie z art. 43 ust. 1 pkt. 18) ustawy VAT
obejmuje usługi kierowane do konkretnego pacjenta w konkretnych okolicznościach będące
usługami opieki medycznej lub usługami ściśle związanymi z opieką medyczną, która została
już przeprowadzona, rozpoczęta lub zaplanowana (tak m.in. uzasadnienie wyroku NSA z
27.08.2013 r., sygn. akt I FSK 1189/12, Lex nr 1463653, wyroku NSA z 29.04.2014 r., I FSK
727/13, LEX nr 1480705, wyroku WSA w Krakowie z 21.11.2014 r., I SA/Kr 1563/14, LEX nr
1601206, wyroku NSA z 23.01.2013 r., sygn. akt I FSK 309/12 oraz wyroku NSA z
2013 r., sygn. akt I FSK 896/12 (dostępne:
, to zaznaczyć
należy, że w Postępowaniu usługi Strumienia 1 i 2 są powiązane z usługami medycznymi
Teleopieki o charakterze hipotetycznym
i bliżej nieskonkretyzowanym, gdyż w momencie
świadczenia usługi Strumienia 1 i 2 mają na celu jedynie zapewnienie w przyszłości usługi
głównej, która nie jest skierowana do konkretnego pacjenta, usługi Strumienia 1 i 2 nie
stanowią usług medycznych i dodatkowo usługi w zakresie opieki medycznej objęte
Strumieniami 3 i 3a mogą być świadczone niezależnie od usług wskazanych w Strumieniach
1 i 2.
Dodatkowo zaś mają charakter przygotowawczy a nie pomocniczy względem usługi
teleopieki.
Izba inaczej, niż Zamawiający w decyzji o odrzuceniu oceniła, że zakres świadczeń
objętych Strumieniem 1 i Strumieniem 2 nie ma charakteru pomocniczego i
komplementarnego względem usługi głównej w rozumieniu ustawy VAT. Izba stwierdza, że
całość wywodu Zamawiającego, w tym zakresie sprowadza się i wpisuje w uzasadnienie
objęcia usług Strumienia 1, Strumienia 2, Strumienia 3 i Strumienia 3a jednym
postępowaniem o udzielenie zamówienia publicznego. Okoliczność jednak, że charakter
świadczeń składających się na przedmiot zamówienia i potrzeby Zamawiającego
uzasadniają objęcie ich jednym postępowaniem nie jest w tym przypadku wystarczający dla
uznania, że wypełniły się warunki zwolnienia od podatku VAT w odniesieniu do całości tych
świadczeń, przede wszystkim dlatego, że sam Zamawiający nie zakwalifikował świadczeń
Strumienia 1 i 2 jako usługi medycznej.
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku, na podstawie art. 557,
574 i 575 Pzp oraz w oparciu o przepisy rozporządzenia w sprawie szczegółowych rodzajów
kosztów postępowania odwoławczego, ich rozliczania oraz wysokości i sposobu pobierania
wpisu od odwołania (Dz.U. z 2020 r. poz. 2437).
Mając powyższe na uwadze, Izba orzekła, jak w sentencji.
KIO 2743/23, KIO 2759/23
Przewodnicząca: ...…………………..